8e jaargang, #2, november 2013
#2
relatiemagazine van allround ingenieurs- en adviesbureau BK Groep
De rode loper uitrollen
Zicht op de haven
Samenwerken vanuit 3 dezelfde mentaliteit
Bodemsanering voor4 malig defensieterrein 6
bk breed
De nieuwe realiteit Aan het woord crisis valt al jaren niet te ontkomen. In de politiek, het bedrijfsleven, de media en waarschijnlijk ook bij u thuis wordt het dagelijks gebruikt. Binnen de BK Groep hebben we het liever over de nieuwe realiteit. De tijd van steeds meer en steeds groter is immers allang voorbij. Met alle gevolgen van dien, ook voor ons als ingenieursbureau. We zagen die ontwikkeling een tijd geleden al op ons afkomen en hebben sindsdien regelmatig de BK-bakens verzet. Onze rol en positie in het bouwproces zijn veranderd. Een voorbeeld: anderhalf jaar geleden haalde de BK Groep circa 30 procent van de omzet uit de aannemerij. Nu zitten we op 45 procent. Terwijl het percentage ‘overheid’ terugliep van 60 naar 40 procent. Verschuivingen dienen zich onophoudelijk aan en het is zaak daar scherp op in te spelen. Dat betekent meebewegen en vooruit denken. En ook zoeken naar de slimste oplossingen en het afdwingen van nieuwe kansen. Gelukkig zit dat van oudsher in onze genen. Wij zetten consequent in op verandering. Zoals recent met de nieuwe labels BK Duurzaamheid en BK Maritiem, en met onze onlangs vernieuwde vestiging in Dordrecht. In projecten trekt de BK Groep – binnen een wisselende rolverdeling - steeds vaker samen op met anderen. Deze uitgave van de BK Breed laat daarvan een paar voorbeelden zien. Het geheim achter het succes van onze samenwerking is vaak de mentaliteit van waaruit wordt gewerkt. In dat verband vallen regelmatig termen als ondernemend, nuchter en korte lijnen. Dat is wat wij en veel van onze opdrachtgevers/partners met elkaar gemeen hebben. Het
Warme grond
maakt het (samen)werken binnen de nieuwe realiteit er een stuk
In de gemeente Tilburg werd tijdens regulier onderhoud
leuker op.
aan de lantaarnpalen een opmerkelijke constatering gedaan. Bij graafwerkzaamheden bleek de temperatuur
De BK Groep zal ook 2013 weer met zwarte cijfers afsluiten en blijft
van de grond rondom een van de lantaarnpalen erg hoog
onverminderd inzetten op het versterken van kennis en kunde. Want
te zijn en op te lopen tot maar liefst vijfenzestig graden. De
wie daar niet voldoende aan meedoet, krijgt volgens mij problemen.
Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant (OMWB) en de
Dat geldt voor ons en ook voor onze klanten. Veelzeggend vind ik
gemeente Tilburg schakelden daarop direct BK Bodem in
wat dat betreft het besluit van een grotere gemeente om meer tijd
om de oorzaak van de uitzonderlijk hoge bodemtempera-
en geld te besteden aan het in een goed bestek vastleggen van
tuur te onderzoeken.
projecten. Door bezuinigingen was men daarmee gestopt. Goedkoop bleek zoals zo vaak duurkoop.
In samenspraak met BK Bouwfysica werd vervolgens een
Men kreeg steeds vaker grote
onderzoek uitgevoerd met behulp van een infraroodca-
bedragen aan meerwerk voor de
mera. De temperatuur aan de oppervlakte bleek hoger
kiezen. En dus werden de bakens
dan die in de omgeving, waarbij het verschil opliep tot ruim
ook daar verzet en gaat men weer
drie graden. Bij andere lantaarnpalen werd dit tempera-
voor kwaliteit.
tuurverschil niet gemeten. Een ongewenste situatie en op basis van het infrarood onderzoek werd dan ook aan de
Bert Zijl
OMWB en de gemeente geadviseerd om de elektrische
Directeur BK Groep
aansluiting te controleren en de lantaarnpalen te blijven monitoren.
2
#2 november 2013
bk breed
BK Maritiem, een veilige werkomgeving aan boord
Zicht op de haven De hoofdvestiging van BK Groep kijkt uit op de haven van IJmuiden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat BK regelmatig werkt voor de maritieme sector. Om de aanwezige kennis, kunde en ervaring op dit gebied te bundelen, is de dienstverlening samengebracht onder een nieuw label: BK Maritiem. ‘Dit is inderdaad een A1-locatie als het gaat om maritieme zaken’ beaamt Simon Ras, de drijvende kracht achter BK Maritiem. ‘Ook vanuit onze vestiging in Dordrecht wordt veel gewerkt in de havengebieden, met name in
BK Maritiem beschikt over generalisten en specia-
Zuid-Holland en Zeeland. Denk bijvoor-
listen die in een breed spectrum van diensten en
beeld aan Dordrecht zelf, Vlissingen,
producten opereren in de offshore en scheepvaart.
Terneuzen en Rotterdam. Zo was BK
De specialisten van BK Maritiem voeren asbestinventarisaties uit, begeleiden saneringen, geven
al op uiteenlopende gebieden actief in de maritieme sector, zowel in de
iets misgaat met een schip, dan moet
trainingen en verzorgen advies aan boord van plat-
scheepvaart als offshore branche. Om
je direct weten waar asbest, oliën,
forms, binnenvaartschepen, objecten in de grote
al die netwerken aan elkaar te knopen
enzovoorts zich bevinden om alles op
vaart en op windmolenparken. BK Maritiem is lid
en de specifieke kennis van de diverse
een goede, milieuvriendelijke en veilige
van IJPOS (IJmuiden Port and Offshore Services),
BK-labels naar de maritieme sector te
manier af te kunnen voeren.’
de overkoepelende organisatie van havengebonden bedrijven in IJmuiden. Ook is BK Groep lid van
vertalen, hebben we BK Maritiem in het leven geroepen.’
Ras: ‘Er komen steeds meer wetten,
Amports, de regionale promotieorganisatie voor de
normen en richtlijnen voor de scheep-
zeehavens aan het Noordzeekanaal.
Ras is geboren in IJmuiden, maar zijn
vaart. Soms zijn die internationaal, soms
roots liggen ‘op Urk’. Hij heeft een grote
landspecifiek. Dat heeft de nodige
passie voor de scheepvaart en over BK
consequenties voor de maritieme sec-
(Liquid Natural Gas), wat betekent dat
Maritiem is hij al net zo gepassioneerd.
tor op het gebied van vergunningen
de schepen gemodificeerd moeten
‘De veiligheid aan boord is van het
en veiligheid. Denk aan een Quality,
worden en meestal ook dat walfacili-
grootste belang. Dat geldt al helemaal
Health, Safety & Environment Plan of
teiten aangepast moeten worden.’
wanneer het beroepsvaart betreft.
een General Risk Assessment Plan.
Iedereen aan boord heeft recht op
Maar ook het klimaat en het gebruik
‘Mede onder invloed van internatio-
een veilige werkomgeving. Zo is in
van alternatieve brandstoffen vormen
nalisering en wet- en regelgeving is
Nederland het gebruik van asbest ver-
steeds belangrijkere aandachtspunten.
er de afgelopen jaren een duidelijke
boden, maar lang niet in alle landen
Zo geldt er in diverse kustgebieden een
behoefte ontstaan aan een part-
geldt zo’n verbod. Ook voor andere
vaarverbod voor schepen met een
ner die het hele dienstenpakket bij
gevaarlijke stoffen is een inventarisatie
dieselmotor of mogen schepen alleen
één ‘loket’ kan bieden. Ik ben ervan
van belang, zeker omdat in de scheep-
de haven binnenvaren wanneer ze
overtuigd dat we, met de krachten-
vaart regelmatig materialen worden
een zogenoemd ‘Green Passport’ heb-
bundeling binnen BK Maritiem, in die
vervangen of gerecycled. En stel dát er
ben. Veel bedrijven gaan over op LNG
behoefte kunnen voorzien.’ #2 november 2013
3
bk breed
Planadvies en BK Certijn weten elkaar goed te vinden
Planadvies trekt graag samen op met BK Certijn. De ene keer als opdrachtgever, de andere keer als opdrachtnemer. Twisk: “Zo was bij de ontwikkeling
Ze weten elkaar goed te vinden, de adviseurs van Planadvies en BK Certijn. Beide bureaus trekken regelmatig samen op. Dat gebeurt op basis van een per project te kiezen rolverdeling, zegt Peter Twisk van Planadvies. Het levert niet alleen de twee bureaus, maar ook hun klanten tastbaar voordeel op. Het zwaartepunt van de werkzaamheden bij Planadvies ligt doorgaans in de voorbereidende fase van vastgoedprojecten. Het gaat daarbij met name om het geven van advies en ondersteuning bij de ontwikkeling
wie wij gebruiksconcepten ontwikkelen,
van een Brede School in Hillegom BK
van maatschappelijk vastgoed voor
ontwerpen maken en duurzame exploi-
Certijn onze opdrachtgever. Maar bij
onderwijs, welzijn en zorg. Twisk: “Wat
taties regelen. Bijvoorbeeld zorgvoor-
het realiseren van een wijkcentrum
wij binnen die sectoren vooral doen, is
bereide woningen en multifunctionele
in Alkmaar gaat het weer andersom.
het bij elkaar brengen van partijen voor
accommodaties zoals brede scholen.”
Daar zijn wij de projectleider en halen
Het project (‘Aan ’t Park’) in Vijfhuizen bestaat uit een mix van woningtypen en is volgens Van Klinken ‘een hele leuke wijk’ geworden. Het civiele deel van de klus werd door Timpaan in handen van BK Civiel & Sport gelegd. Daarbij omvatte het in kaart brengen van de bestaande situatie een inmeting van het terrein, het uitvoeren van onderzoeken op civieltechnisch en milieugebied, het opstellen van een inrichtingsplan, het aanvragen van de
Lekker samenwerken vanuit dezelfde mentaliteit
vergunningen, het opstellen van een civiel bestek met bestektekeningen, het begeleiden van de aanbesteding en het toezicht houden op de uitvoering. Dus in feite alle grond-, weg- en
In Vijfhuizen realiseerde projectontwikkelaar Timpaan 44 koopwoningen.
waterbouwkundige zaken. Ook in het
De werkzaamheden begonnen in 2009 en zijn recent afgerond. Projectleider
overleg met de gemeente, de naast
Bert van Klinken kijkt er met plezier op terug. Niet alleen omdat alle wonin-
de nieuwe wijk gesitueerde sportver-
gen verkocht zijn, maar ook vanwege de goede samenwerking met BK Civiel
eniging en het waterschap, had BK
& Sport, dat verantwoordelijk was voor het bouw- en woonrijp maken van het
Civiel & Sport een duidelijke inbreng.
gebied.
De samenwerking is Timpaan goed bevallen. Van Klinken: “Voor ons is het
4
#2 november 2013
bk breed
wij BK Certijn er vanwege hun specialistische kennis bij. En het gebeurt ook regelmatig dat zij voor ons de directievoering van projecten doen.” Het gaat om ‘samenwerken op basis van veelzijdigheid’, zegt Twisk. Dat de cultuur van beide bureaus veel overeenkomsten vertoont, maakt het er alleen maar aantrekkelijker op: “BK Certijn en Planadvies werken met korte lijnen. Beide bureaus zijn erg flexibel en hoeven niet eindeloos intern te overleggen. BK Certijn organiseert het altijd zo dat één van hun mensen het centrale aanspreekpunt is.” Naast het inschakelen van specialisten behelst de samenwerking ook het vergroten
Stefan Wuurman (links) en Dennis Elbers
van de gezamenlijke capaciteit. Twisk: “Ook bij de meer gangbare, minder specialistische projecten trekken wij
Veilig de Rode Loper uitrollen
samen op. Daardoor kunnen wij in korte tijd een capaciteitsuitbreiding
Over ruim een jaar moet het klaar zijn: het vernieuwde Damrak in Amsterdam.
creëren en voor opdrachtgevers gro-
Nu is het nog een wat onoverzichtelijke verbinding tussen het Centraal Station
tere projecten realiseren.”
en de Dam. Maar volgens de stadsdelen Zuid en Centrum straks een aantrekkelijke entree: de Rode Loper. BK Arbo, Veiligheid & Opleidingen is in de persoon van Dennis Elbers nauw bij het werk betrokken. Als hoofdcoördinator
van belang dat BK meerdere discipli-
veiligheid en gezondheid werkt hij samen met gemeentelijk contractmanager
nes in huis heeft en die in samenhang
Stefan Wuurman. Technisch gezien is de herinrichting niet ingewikkeld. Wat de
aanbiedt. Bij het ontwikkelen van pro-
klus lastig maakt, is de locatie: er passeren gemiddeld 60.000 mensen per dag.
jecten is juist die samenhang belangrijk. Je wilt de zekerheid hebben dat
Op het Damrak worden de rijba-
Volgens Wuurman is dat een essenti-
er op dat punt goed wordt getoetst,t
nen, trottoirs, tramsporen en onder-
eel element: “We hebben hier in het
zodat je niet voor vervelende verrassin-
grondse infrastructuur vernieuwd.
contract veel aandacht aan besteed.
gen komt te staan. In Vijfhuizen is dat
Ook de kademuur wordt vervangen.
Het zit goed doordacht in elkaar. Als je
uitstekend gegaan.”
Heijmans heeft beide werken aange-
dat niet doet en vooral in zou zetten
De samenwerking was mede een suc-
nomen. Volgens Wuurman daagde
op zo laag mogelijke kosten, bestaat
ces omdat Timpaan en BK qua menta-
de gemeente Amsterdam de gese-
de kans dat je later veel geld kwijt
liteit dicht bij elkaar staan. Bij BK fun-
lecteerde marktpartijen maximaal
bent aan onvoorzien meerwerk.”
geerde Sander Jonker als projectleider.
uit om met oplossingen te komen:
In zijn rol van hoofdcoördinator veilig-
Hij was voor Timpaan het aanspreek-
“De aannemer diende zélf een plan
heid en gezondheid pendelt Dennis
punt. Van Klinken: “We hadden voortdu-
in – compleet met uitvoeringsplan-
Elbers heen en weer tussen opdracht-
rend contact en konden snel schakelen.
ning – dat tijdens de aanbesteding
gevers en uitvoerders. Ook zit hij als
Als het nodig was, haalde Sander er
werd beoordeeld en waarin was
adviseur bij het reguliere Damrak-
deskundigen bij uit andere BK-disciplines.
aangegeven hoe men de klus wilde
coördinatieoverleg. Stefan Wuurman:
Die schoven dan bij het projectteam
klaren. Vroeger ging het andersom.
“Om de uitvoering optimaal te laten
aan. Omdat BK net als Timpaan vanuit
Dan bepaalde een opdrachtgever
verlopen, heb je mensen als Dennis
een praktijkgerichte mentaliteit werkt,
wat er moest gebeuren en tekende
nodig die op hun specifieke vakge-
konden wij een deel van de klus met
de aannemer daar op in.“
bied alles weten en voortdurend
een gerust hart uit handen geven.”
Bij de realisatie van het project ligt het
vooruitkijken.”
www.timpaan.nl/projecten/aan-t-park
accent voornamelijk op veiligheid.
www.amsterdam.nl/rodeloper #2 november 2013
5
bk breed
Opdrachtgevers kiezen er volgens Raadgever steeds vaker voor. Men wil dat de gehele klus inclusief bijbehorende risico’s wordt aangenomen: “Door zulke constructies te kiezen, prikkel je elkaar om tot het uiterste te gaan. Het is uitdagender en meer ondernemend dan het bekende uurtje factuurtje. Samen met BK Bodem bekijken we dagelijks of er aanpassingen en verbeteringen mogelijk zijn.
Remediation
Want hoe creatiever en doelmatiger je als team functioneert hoe groter de kans dat de klus – uiteraard binnen de afgesproken voorwaarden - méér rendement oplevert.”
De bodemsanering van het voormalige defensieterrein in Woerden is voor aannemer Sita Remediation een mooie klus. Die begon een jaar geleden en moet
Het eerste deel van de sanering betrof
in 2016 zijn afgerond. De milieukundige begeleiding en de monitoring van de
het verwijderen van de kernen van de
uitgebreide waterwetvergunning legde Sita in handen van BK Bodem. Dat nam
verontreinigingen. In totaal zijn er zes
het werk risicodragend, op basis van een vast bedrag aan. Deze ongebruike-
kernen gesaneerd en twaalf onder-
lijke en uitdagende manier van werken bevalt uitstekend, zeggen de directeu-
grondse tanks verwijderd. Ook werd
ren Barry Calf van BK Bodem en Dik Raadgever van Sita Remediation.
85.000 m³ grondwater gereinigd en meer dan 12.000 ton verontreinigde grond afgevoerd. Dat is, aldus project-
Om op het zogenoemde defensie-
zij met een in tijd en budget begrensd
leider Benno Tijmense, op een efficiënte
eiland bij het centrum van Woerden
voorstel. Calf: “We zijn aan het rekenen
en voortvarende wijze gebeurd.
woningbouw te kunnen realiseren,
geslagen en hebben op basis van
moet de bodem worden gesaneerd.
onze ruime ervaring en kennis een
Bij de sanering van het terrein in Woer-
Sita Remediation doet dat in opdracht
gecalculeerd risico genomen door
den worden zowel conventionele als
van de ontwikkelcombinatie ‘De
voor een langere periode met één
vernieuwende technieken toegepast.
Wasserij’ (een samenwerking tussen
afgerond bedrag te komen. BK Bodem
Dus niet alleen het ontgraven, afvoeren
VORM Ontwikkeling BV uit Papen
durft het voor die prijs te doen. Het is
en (laten) reinigen van vervuilde grond,
drecht en Blauwhoed BV uit Rotter-
voor het eerst dat wij bij een dergelijk
maar ook het injecteren van de op 5 tot
dam) en onder streng toezicht van
groot project op die manier werken.”
20 meter diepte gelegen kern van de
de gemeente Woerden, de
verontreiniging met zoge-
provincie Utrecht en het
noemde fentonsreagens
Hoogheemraadschap De
(een combinatie van ijzer en
Stichtse Rijnlanden. Op het
waterstofperoxyde). Dennis
terrein stond een chemi-
Heuveling van BK Bodem:
sche wasserij van Defensie
“De kern van de vervuiling
waar met gebruikmaking
wordt op die manier zodanig
van oplosmiddelen onder
gesaneerd, dat er straks op
meer overalls, uniformen en
het terrein zonder problemen
tenten werden gereinigd.
kan worden gewoond. Vanuit de kern is door de jaren heen
Toen Sita aan BK Bodem
vervuiling zowel horizontaal
vroeg om de voorbereiding
als verticaal verspreid tot op
en milieukundige begelei-
een diepte van 60 meter.
ding te verzorgen, kwamen
Wij noemen dat de pluim.
6
#2 november 2013
bk breed
Door de sanering van de kern krijgt de pluim geen toevoer meer en vindt er tevens een natuurlijk proces van afbraak plaats.”
Akoestisch gymmen In veel gymzalen en andere indoor sportaccommodaties is het slecht
De mannen van Sita Remediation en
gesteld met de akoestiek. Voor mensen die er hun werk moeten doen,
BK Bodem beleven vakinhoudelijk veel
zoals gymdocenten, kan dat verregaande gevolgen hebben, tot stempro-
plezier aan de tamelijk complexe klus.
blemen en gehoorbeschadiging aan toe. Dit kan leiden tot een bezoek
Complex alleen al vanwege de ligging
van de Arbodienst, in het uiterste geval zelfs tot het buiten gebruik stellen
van het terrein dichtbij het centrum
van de accommodatie.
van Woerden, achter een oud kasteel, omringd door veel historische bebou-
‘Communicatie is een fundamen-
wing. Met op het terrein ook nog eens
teel onderdeel van lesgeven’,
een te behouden oude schoorsteen.
vertelt ir. Niels Blokland van BK
Tevens is er sprake van wat deskundi-
Bouwfysica. ‘In veel gymzalen tre-
gen ‘een moeilijke grondslag’ noemen.
den echter problemen op met de
Het (samen)werken op basis van harde
spraakverstaanbaarheid, omdat er
(prijs)afspraken over budget en plan-
niet voldoende absorptiemateriaal
ning bevalt Barry Calf van BK Bodem
aangebracht is. Bovendien wordt
uitstekend: “Ik vind het leuker en meer
dit vaak aan het plafond bevestigd.
stimulerend. We hebben vanuit BK
Maar dat heeft een zeer beschei-
de risico’s ingecalculeerd. Mocht er
den effect op de nagalm. Aan de
desondanks een keer sprake zijn van
andere kant wil je ook niet te veel
een tegenvaller of minpuntje, dan
absorptiemateriaal plaatsen, want
kunnen we dat weer wegwerken door
een docent moet vaak over grote
ergens anders nog scherper en crea-
afstanden communiceren. Het is dus
tiever te opereren.” Er zit overigens wel
zaak om exact uit te rekenen hoe-
een grens aan de omvang van het in
veel materiaal er geplaatst moet
de randvoorwaarden geformuleerde
worden en op welke plaats. Daar
werk. Of, zoals Dennis Heuveling het
komen wij om de hoek kijken.’
lachend verwoordt: “Het is niet zo dat
milliseconden bereikt, hoe slechter de spraakverstaanbaarheid. In een
wij, als mocht blijken dat de vervuiling
Blokland werkt al jarenlang voor
simulatie zetten we moderne com-
veel groter is dan werd verondersteld,
BK en deed in die tijd veel kennis
putertechnieken in om dit volledig
voor het gemak even heel Woerden er
en ervaring op met de akoestiek
in kaart te brengen in de vorm van
bijpakken.”
van gymzalen. ’De spraakverstaan-
een echogram. Dit noemen we de
baarheid wordt bepaald door het
ray-tracingmethode. De rekenre-
Nog afgezien van de zakelijke aspecten
geluid dat nuttig bijdraagt aan de
sultaten worden weergegeven in
vinden Tijmense en Raadgever vooral
verstaanbaarheid van het gespro-
een rapport met adviezen om de
de manier waarop in Woerden wordt
ken woord. Geluid dat direct van
akoestiek op orde te brengen en
samengewerkt een verademing.“Ik
de spreker bij de luisteraar komt,
zo een goede, plezierige werk- en
vind het prettig dat een aannemer en
hoort bij dat nuttige deel. Maar ook
sportomgeving te creëren.’
ingenieursbureau als team opereren.
het geluid dat indirect
Als je vanuit afzonderlijke posities steeds
aankomt, via reflecties
tegenover elkaar komt te staan, doet
tegen de wanden, is nut-
dat de sfeer en de kwaliteit van een
tig. Althans, voor zover dat
werk geen goed. Door samen te werken
binnen 50 milliseconden
creëer je een gedeeld belang en dat is
na het directe geluid bin-
er voor iedereen het beste van maken.”
nenkomt. Hoe harder het
Voor informatie over het project:
geluid dat je ná die 50
www.defensieeilandherleeft.nl. #2 november 2013
7
bk breed
De BK Groep kent een breed dienstenaanbod en is zodoende betrokken bij een uiteenlopend aantal projecten. Van ecologisch onderzoek tot asbestonderzoek, van advies- en ingenieursdiensten tot het begeleiden van grond-, weg- en waterbouwkundige werken. Op deze pagina brengen we een aantal van de locaties waar wij werkzaam zijn voor u in beeld. Bekijk meer ‘BK Brede’ projecten op onze (nieuwe!) website: www.bkgroep.nl/projecten Ook de digitale versie van deze BK Breed is te lezen op onze website.
De N207 in de Haarlemmermeer
Golfbaan te Heemskerk
De Noordertoren te Schiermonnikoog en de Zuidertoren te Terschelling.
Nationaal Park Zuid-Kennemerland
8
#2 november 2013
Hoofdkantoor BK Groep Dokweg 17a Postbus 264 1970 AG IJmuiden T 088 321 25 20 F 088 321 25 29 E
[email protected] I www.bkgroep.nl Colofon BK Breed is een uitgave van BK Groep en verschijnt 2 à 3 keer per jaar Productie De Coalitie Haarlem Fotografie Michel van Bergen en Katinka Schreuder Ontwerp en druk GBU grafici, Urk
