De Rivierenwijk in 2025
Vol vertrouwen op weg ‘Van bloemkoolwijk naar zonnebloemwijk’
De Rivierenwijk dat zijn de mensen! De Rivierenwijk in Heerhugowaard. Niet een verzameling straten met rivierennamen, scholen, winkels, pleinen en bomen en huizen waar toevallig ook nog mensen in wonen. NEE, de Rivierenwijk, dat zijn de mensen. 3,5 duizend verschillende mensen, met allemaal verschillende talenten en verlangens. Zij maken met elkaar de toekomst van de Rivierenwijk. Deze mensen zijn het uitgangspunt. Deze mensen met hun wensen, verlangens en mogelijkheden. Alle andere plannen voor de straten, de pleinen, het groen, de gebouwen en de diensten en activiteiten, komen daaruit voort.
Inhoudsopgave Colofon Uitgave: December 2010 Gemeente Heerhugowaard en Woonwaard Noord-Kennemerland
Teksten:
Vormgeving/ Druk:
Waarom een wijkvisie?
2
Wie werkten mee?
4
Thema's
5
Hoofdstuk 1.
Koester de schat. Wat hebben we al en wat is er al gebeurd? Op het gebied van sociale duurzaamheid Op het gebied van voorzieningen In de buitenruimte Wat betreft de woningvoorraad Recente succesvolle projecten
Hoofdstuk 2.
Op weg van Bloemkoolwijk naar Zonnebloemwijk.. De Struikelblokken. Waar lopen we nog tegenaan? Op het gebied van sociale duurzaamheid Op het gebied van voorzieningen In de buitenruimte Wat betreft de woningvoorraad
10 10 10 10 11 11
Hoofdstuk 3.
Wat gaan we doen… Voor sociale duurzaamheid Op het gebied van voorzieningen In de buitenruimte Voor het optimaliseren van de woningvoorraad
12 12 14 16 19
Hoofdstuk 4.
Een zonnebloemwijk is een duurzame wijk Op naar een beter imago
22 26
Bijlage:
Achtergrondinformatie
27
Judith Flapper Communicatie & Presentatie
Bertha Maijer, afdeling Facilitair, gemeente Heerhugowaard
blz.
5 5 5 6 7 7 8
1
Waarom een wijkvisie? Hoe ziet de ideale Rivierenwijk eruit in 2025 en hoe willen we daar dan leven met elkaar? Dat is de vraag die gesteld is bij het maken van deze wijkvisie. Behalve de initiatiefnemers (gemeente en Woonwaard) waren de bewoners, het wijkpanel, en andere in de wijk actieve organisaties betrokken bij de totstandkoming. Duidelijk werd dat er de afgelopen jaren al veel gebeurd is in de Rivierenwijk. Dat de bewoners blij zijn met de ontwikkelingen en dat zij vertrouwen hebben in de toekomst. Maar ook dat er nog voldoende zaken zijn die aandacht vragen. Punten waarop de Rivierenwijk volgens de bewoners en de initiatiefnemers, maar ook volgens de statistieken, duidelijk lager scoort dan de andere wijken in Heerhugowaard.
De Rivierenwijk, dat zijn de mensen! De mensen maken de wijk en dat hebben de bewoners van de Rivierenwijk de afgelopen jaren duidelijk laten zien. Mede dankzij hun positieve inzet, heeft de wijk belangrijke verbeteringen ondergaan. Het is belangrijk dat bewoners van een wijk zich thuisvoelen, dat zij zich medeverantwoordelijk voelen voor de wijk en dat zij actief meedoen in de gemeenschap. Woonwaard en de gemeente Heerhugowaard geloven in de kracht van de
2
bewoners van de Rivierenwijk. Zij hebben laten zien dat zij beseffen dat zij zelf het meeste belang hebben bij een positieve en actieve houding. 'Meedoen is winnen', is het motto van het gemeentelijk beleid en dat laten de bewoners van de Rivierenwijk nu al zien. Het is deze positieve kracht die we willen gebruiken als fundament van deze visie, om - samen met de maatschappelijke organisaties - de wijk de komende jaren voor te bereiden op een bloeiende toekomst. Een echte zonnebloemwijk!
Onderzoekslab De afgelopen jaren zijn verschillende onderzoeken gedaan in en naar de Rivierenwijk. Ook is een sociale wijkvisie opgesteld. Het is echter tot nu toe niet gelukt een verbeterplan te maken voor de Rivierenwijk dat tegelijkertijd uitvoerbaar is en allesomvattend. Om hier verandering in te brengen, gaven Woonwaard en de gemeente Heerhugowaard de opdracht aan het 'Onderzoekslab' om een vooronderzoek te doen. Het Onderzoekslab is een tijdelijk werkverband van jonge ontwerpers die ontwerpend onderzoek doen naar actuele nationale vraagstukken. Het is een initiatief van de Rijksbouwmeester. De ontwerpers zijn met name geïnteresseerd in het fenomeen 'bloemkoolwijk', waar de Rivierenwijk een
voorbeeld van is (zie ook hoofdstuk 2). De deelname aan dit Onderzoekslab heeft een impuls gegeven aan de samenwerking tussen Woonwaard en de gemeente Heerhugowaard. Het was de aanleiding om met alle betrokken partijen aan tafel te gaan en een aanzet te geven tot deze wijkvisie.
Thema's Met elkaar hebben de partijen op een rij gezet wat er allemaal al is in de Rivierenwijk en wat de wensen zijn. Wat moet er nog gebeuren om in 2025 te zijn waar we willen zijn? Er zijn vier thema's vastgesteld die de rode draad vormen in deze toekomstvisie en bij de uitvoering ervan.
bewoner kan bijdragen in deze veranderingsprocessen.
Van visie naar actie Een toekomstvisie is mooi, maar er moet wel iets concreets uit komen. Vandaar dat voor de periode 2011 tot 2015 een uitvoeringsprogramma wordt gemaakt met concrete maatregelen en acties. Meer dan ooit zal dit gebeuren in overleg en samenwerking met de maatschappelijke organisaties en de bewoners. Zij hebben een cruciale rol in het maken van de toekomst van hun wijk. Voor de periode na 2015 maken we een meerjareninvesteringsprogramma waarin staat waarin we de komende jaren op welke manier gaan investeren.
Wijkvisie als leidraad De wijkvisie moet een leidraad worden voor gemeente, Woonwaard, organisaties, bewoners, gebruikers en ondernemers die willen investeren in de wijk. Maar deze toekomstvisie kan alleen bewaarheid worden als alle partijen en bewoners hieraan meewerken. Wij dagen dan ook iedereen persoonlijk uit zijn of haar eigen verantwoordelijkheid te nemen en zijn of haar eigen bijdrage te leveren, al lijkt die nog zo klein. In de samenwerking tussen alle genoemde partijen zoeken wij steeds naar dat wat iedere partij en iedere individuele
Omdat tijden veranderen en zich altijd nieuwe ontwikkelingen aandienen, zullen we regelmatig de wijkvisie opnieuw bekijken en tegen het licht houden. Op die manier kunnen ook nieuwe ontwikkelingen en inzichten de aandacht krijgen die zij verdienen.
Evaluatie en onderzoek Om te kijken of de te nemen maatregelen structureel effect hebben, zullen we moeten blijven meten. Vandaar dat de komende jaren twee keer een evaluatie plaatsvindt, in 2014 en in 2018. Dit gebeurt aan de hand
van het gemeentelijke onderzoek de 'Wijkmonitor'. In 2011 wordt een nulmeting gedaan om vast te leggen wat de huidige stand van zaken is. Als bij de evaluaties blijkt dat de genomen maatregelen te weinig succes hebben, wordt gekeken naar andere maatregelen.
Geschikte organisatievorm Daarnaast gaan we nadenken over een organisatievorm van waaruit we het beste en het meest effectief kunnen werken aan de toekomst van de Rivierenwijk. Een voorbeeld is de zogenoemde Wijkmaatschappij, een idee van de SEV (Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting). De Wijkmaatschappij is een wijkgerichte maatschappelijke onderneming die tijdelijk investeert in de wijk. Het is meestal een samenwerkingsverband tussen gemeente, woningcorporatie(s), vastgoedontwikkelaars, bewoners en organisaties en ondernemers uit de wijk. Ook kan gedacht worden aan 'Wijken van Waarde', een idee van Stichting Futura, waarbij de wijk wordt beschouwd als een business case.
Samen feestvieren
3
Wie werkten mee aan deze wijkvisie? Projectgroep, adviesgroep en klankbordgroep Bij het samenstellen van deze wijkvisie, is een groot aantal mensen betrokken geweest. De verantwoordelijke projectgroep bestaat uit medewerkers van de gemeente Heerhugowaard en Woonwaard, plus de voorzitter van het wijkpanel Rivierenwijk. De projectgroep kreeg ondersteuning van een adviesgroep en een klankbordgroep. De adviesgroep bestond uit twintig mensen, onder wie wijkbewoners, ondernemers en afgevaardigden van onder meer Kern8, GGZ, Leger des Heils, Esdégé-Reigersdaal, basisschool de Vaart, de huisarts en Hoorne Vastgoed.
Opvallend was dat de klankbordgroep en de adviesgroep, onafhankelijk van elkaar, met dezelfde thema's kwamen.
Straatinterviews Niet alleen de wijkbewoners die in de adviesgroep zaten, hebben hun zegje gedaan. Gedurende het hele proces zijn regelmatig interviews gehouden met mensen op straat. Ook de resultaten van deze interviews zijn steeds meegenomen in de besprekingen. Net als de reacties die bewoners plaatsten op de website www.rivierenwijk2025.nl. Al was het via deze laatste weg iets minder gemakkelijk om buurtbewoners te bereiken.
Opvallend was dat de klankbordgroep en de adviesgroep, onafhankelijk van elkaar, met dezelfde thema's kwamen De klankbordgroep bestond uit medewerkers van Woonwaard en de gemeente Heerhugowaard. Beide groepen hebben met elkaar vastgesteld wat voor hen de belangrijkste thema's zijn. In de vervolgbijeenkomsten zijn die thema's verder uitgediept.
4
Ontwerpbureau Bij verschillende onderwerpen in deze wijkvisie was het ontwerpbureau UNION3 actief, dat is voortgekomen uit het eerder genoemde Onderzoekslab. UNION3 leverde een bijdrage aan de analyse, droeg ideeën aan voor mogelijke verbeteringen in de wijk, deed de
straatinterviews en maakte de website www.rivierenwijk2025.nl. Daarnaast verzorgden de medewerkers van het ontwerpbureau drie themaworkshops voor de klankbordgroep, de interviews met de experts, en de vertaling van deze wijkvisie naar een film. Ook bracht UNION3 voor drie onderwerpen (de brede school, de locatie Uiterwaard en de groenstructuur aan het Spaarne) enkele
mogelijke scenario's in beeld. Dit om de deelnemende partijen te inspireren bij hun discussies.
Stuurgroep Een stuurgroep van betrokken wethouders en bestuurders van Woonwaard neemt de besluiten over de wijkvisie en over het uitvoeringsprogramma dat op basis van deze visie gemaakt zal worden.
Vier thema’s Na het onderzoek in en met de Rivierenwijk hebben we een analyse gemaakt en zijn de uitkomsten gerangschikt in de volgende thema's: 1. 2. 3. 4.
Sociale duurzaamheid: het vergroten van sociale samenhang (ontmoeting, participatie, perspectief voor bewoners en het stimuleren van eigen verantwoordelijkheid). Voorzieningen: het behouden en versterken van de huidige voorzieningen, verbinden van voorzieningen (zowel inhoudelijk als fysiek) en het toevoegen van voorzieningen. Buitenruimte: het versterken van de structuur, het verbeteren van de buitenruimte en het beter benutten van de kwaliteiten. De woningvoorraad: betaalbaar houden, de verhouding koop- en huurwoningen meer in balans brengen, en de woningen aanpassen aan de toekomstige woningbehoeften en het stimuleren van woningaanpassingen.
Per thema hebben we gekeken wat al goed gaat en wat de struikelblokken zijn. Dat is vertaald in deze 'Wijkvisie tot 2025', waarin we, ook weer per thema, aangeven wat we met elkaar kunnen en willen doen.
Hoofdstuk 1 Koester de schat! Wat hebben we al en wat is er al gebeurd in de Rivierenwijk? Als het aan de gemeente en Woonwaard ligt, wordt de Rivierenwijk de komende jaren een wijk die in alle opzichten klaar is voor de toekomst. Daarvoor zal gekeken worden naar de nodige verbeterpunten (zie hoofdstuk 2 en 3). Maar op de eerste plaats moeten we de krachten en de kansen die de wijk al heeft nog meer benadrukken en optimaal benutten. THEMA 1. WAT IS ER AL OP HET GEBIED VAN SOCIALE DUURZAAMHEID… Actieve bewoners en organisaties De grootste schat van de Rivierenwijk is wel het grote aantal actieve en betrokken bewoners die op allerlei manieren hun energie inzetten voor de wijk. Ook het wijkpanel en verschillende maatschappelijke organisaties zijn hier op een positieve manier actief.
Overlast behoorlijk teruggedrongen Bewonersorganisaties, maatschappelijke organisaties, de gemeente Heerhugowaard en Woonwaard hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de leefbaarheid van de wijk. Denk aan de inzet van een wijkbeheerder, buurtmeester, woonconsulent en tot voor kort ook de Doeners. Er zijn succesvolle
acties geweest voor het bestrijden van drugsoverlast; pleinen en speelplekken zijn opgeknapt en veel kleinschalige initiatieven zijn gesteund. Door deze jarenlange aandacht vanuit verschillende organisaties hebben de mensen die al langer in de Rivierenbuurt wonen een positiever beeld van de wijk gekregen. Resultaten zijn er ook in cijfers. Zo is er een daling te zien in het aantal misdrijven, diefstallen uit en van auto's en (brom)fietsen, bedreigingen, jeugdoverlast en vernielingen. De bewoners verwachten dat de dalende trends in de toekomst voortgezet zullen worden en dat het gevoel van onveiligheid zal afnemen.
Positieve toekomstverwachtingen Hoewel meer structurele investeringen nodig zijn, hebben de genoemde maatregelen en acties de overlast in de wijk duidelijk
5
teruggedrongen en de achteruitgang verminderd. De adviesgroep geeft aan dat de wijk zeer tolerant is en toegankelijk voor iedereen. Een deel van de bewoners is zeer betrokken bij de wijk. Dit, samen met de positieve toekomstverwachtingen van de bewoners, is een belangrijke kracht van de wijk en een goede basis biedt voor een beter toekomstperspectief. Het is belangrijk deze positieve trend door te zetten en bekend te maken.
Succesvol buurtnetwerk voor kinderen Succesvol in de wijk is ook het zogenoemde buurtnetwerk voor kinderen. Alle maatschappelijke organisaties die met kinderen werken doen hieraan mee. Vaak hebben meer organisaties met hetzelfde kind te maken. In het buurtnetwerk worden situaties van kinderen besproken en worden afspraken gemaakt over eventuele vervolgstappen. Wellicht ook een goed idee voor volwassen wijkbewoners?
THEMA 2. WAT IS ER AL OP HET GEBIED VAN VOORZIENINGEN… Winkels in de buurt Burgemeester Han ter Heegde opent speelveld ‘De toekomst’
6
Aan de Uiterwaard is een winkelcentrum gevestigd met een supermarkt, een kapper,
een videotheek, een shoarmatent, een snackbar en een pinautomaat. Vooral de supermarkt speelt een belangrijke rol in de wijk. Niet alleen omdat mensen er boodschappen kunnen doen maar ook in sociaal opzicht. Bewoners ontmoeten elkaar in de supermarkt en velen hebben er hun eerste baantje. Omdat parkeren gratis is, trekt de supermarkt ook bewoners uit omliggende wijken. Feit is wel dat de uitstraling van het winkelcentrum verouderd is. De bedrijven ondervinden hier hinder van. Daarnaast wordt de plek van de pinautomaat door bewoners als onprettig ervaren. Op dit ogenblik denkt Hoorne Vastgoed, de eigenaar van het complex, na over verbetering van de locatie rondom de supermarkt. Deze ontwikkeling biedt kansen voor extra voorzieningen in de wijk en voor het versterken van de centrumfunctie van de Uiterwaard. Scholen en andere voorzieningen In de Rivierenwijk is een steunpunt van het Leger des Heils gevestigd en een kantoor van Woonwaard (Spaarne 58). Aan de rand van de wijk en op korte loopafstand zijn enkele basisscholen gevestigd plus twee buurthuizen (De Link in de Molenwijk en de Hoeksteen in de Edelstenenwijk).
THEMA 3. WAT IS ER AL IN DE BUITENRUIMTE…
woningvoorraad vervult de Rivierenwijk duidelijk een functie voor heel Heerhugowaard. Veel inwoners krijgen er ook de kans voor
een nieuw begin na bijvoorbeeld een stukgelopen relatie. Hoewel er onder de bewoners van de Rivierenwijk ook behoefte is aan
andere soorten woningen, is het ook belangrijk deze functie van de Rivierenwijk te koesteren voor Heerhugowaard.
Speel- en ontmoetingspleinen De Rivierenwijk beschikt over verschillende mooie en aantrekkelijke (recent opgeknapte) speel- en ontmoetingspleinen voor de bewoners van de wijk.
Water en groen De Rivierenwijk is omrand door groen, wat zorgt voor een mooie afronding van de wijk. Het water aan de rand van de wijk heeft op verschillende plekken natuurlijke oevers en maakt deel uit van één van de kanoroutes van kanovereniging Ossa. Er zijn aantrekkelijke wandel- en fietspaden tussen het groen en het water maar die houden op bij de rand van de wijk. Een mooie kans om deze kracht uit te buiten en de paden en het groen wat meer naar het woongedeelte van wijk toe te brengen.
THEMA 4. WAT IS ER AL OP HET GEBIED VAN WONINGVOORRAAD… Goede betaalbare woningen De woningen in de Rivierenwijk zijn betaalbaar, ruim en van goede kwaliteit. Dat is zeer aantrekkelijk voor starters en voor mensen met een kleine portemonnee. Met deze
7
Recente succesvolle projecten Middenmoes, de buurtmoestuin Op de plek waar voorheen basisschool de Kameleon stond is tijdelijk een buurtmoestuin gemaakt. Buurtbewoners kwamen op dit idee nadat de school was afgebroken en er een groot stuk grond braak lag. Bewoners kunnen hier samen een tuintje bewerken. Het is bedoeld voor volwassenen en kinderen. Iedereen die het fijn vindt om dicht bij huis zelf zijn eigen duurzame groenten, kruiden en fruit te kweken. Het is ook een plek waar buurtbewoners elkaar ontmoeten, met elkaar samenwerken en bijvoorbeeld groenten met elkaar ruilen. Onlangs is het idee geopperd om ook scholen en buitenschoolse opvang hier de kans te geven een tuin te bewerken. Voor kinderen is het behalve leuk ook zeer educatief. De gemeente heeft het project Middenmoes beloond in het kader van 'Actief Burgerschap, Zo kan het ook!'. Dit is een landelijk initiatief dat financiële ondersteuning biedt aan initiatieven van inwoners die bijdragen aan het verbeteren en versterken van de sociale samenhang.
Kinderen als portiekportier PortiekPortiers zijn kinderen van acht tot dertien jaar die een rol krijgen in het schoon en netjes houden van hun portiek. Na het volgen van een echte theorie- en praktijk-
8
training worden zij gehuldigd als junior assistenten van de huismeester van de woningcorporatie. Elke week gaan zij in herkenbaar tenue op inspectie en ruimen zij hun portiek op. Behalve dat dit zorgt voor schone portieken, raken de kinderen door hun contact met de 'officiële' toezichthouders, meer bewust van de consequenties van vernieling en vervuiling. Daardoor zullen ze zelf minder snel vervuilen en vernielen en in het beste geval steken ze hun vrienden aan. Bovendien blijkt dat ouders via dit project beter aanspreekbaar zijn op eventueel ontoelaatbaar gedrag van hun kinderen. Nu al blijkt dat bewoners dankzij dit project veel positiever reageren op de kinderen. Dit alles komt de sfeer in de portieken zeker ten goede.
goede hangplek voor de jongeren. Dit resulteerde voor de bewoners in een mooi net straatbeeld en voor de jongeren in een geasfalteerde voet- en basketbalkooi plus een hangplek in de vorm van een container op het dichtstbijzijnde grasveld. Tegelijkertijd was er regelmatig overlast van jongeren die zich ophielden op de pleinen aan de achterzijdes van de woningen in de
wijk. En omdat deze pleinen geen namen hadden, was het altijd lastig om bij meldingen de juiste plek door te geven. De jongeren zelf benaderden het wijkpanel met de vraag om een plek waar ze niet weggestuurd zouden worden. De bewoners hebben, via een wedstrijd, de bewuste plein namen gegeven, zodat, als er onverhoopt toch overlast is die niet opgelost kan worden, eenvoudiger een melding kan
Portieken dicht en pleinen open Jarenlang hadden de bewoners van de huurwoningen aan de Zaan en het Spui last van jongeren en andere bezoekers die hun portieken gebruikten om te schuilen en elkaar te ontmoeten. Vernieling, drugsgebruik, urineren en andere vormen van overlast waren aan de orde van de dag. Bewoners voelden zich niet meer veilig in hun eigen woonomgeving. In overleg met bewoners en jongeren heeft Woonwaard toen besloten de portieken af te sluiten en te zoeken naar een
Kinderen als portiekportier
worden doorgegeven. Het Deltaplein heeft, in samenwerking met de bewoners, een flinke opknapbeurt gekregen. En het speelveld in het midden van de wijk is omgetoverd van een donker veldje met een betonnen piramide, in een mooie groene speelplek met klimtoestel, speelheuvel, hangplek, picknickbank, basketbalveld, pannaveld en een door kinderen van basisschool De Vaart gemozaïekte kikker. Het speelveld draagt nu de trotse naam 'de Toekomst', bedacht door één van de kinderen in de wijk.
De familiesportdag In 2009 organiseerde wijkpanel Rivierenwijk voor het eerst een sportdag voor de kinderen uit de buurt. Deze sportdag was zo succesvol dat de activiteit in 2010 opnieuw op de agenda kwam. Nu mochten ouders ook meedoen. Dit omdat in het eerste jaar verschillende vaders en moeders aangaven graag te willen deelnemen. Net als voor het WK-project heeft het wijkpanel ook voor de familiesportdag de samenwerking gezocht met wijkpanel Molenwijk. Via de scholen en de sportverenigingen is reclame gemaakt voor de activiteit. En ook hier was het doel de buurt op een leuke (en gezonde) manier bij elkaar te brengen. Familie sport- en speldag in de Rivierenwijk
9
Hoofdstuk 2 De struikelblokken Op weg van bloemkoolwijk naar 'zonnebloemwijk' Waar lopen we nog tegenaan? Algemeen
Niet consequent
De Rivierenwijk is ontworpen als een zogenoemde bloemkoolwijk, waarvan er in Nederland veel gebouwd zijn in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Bloemkoolwijken hebben een typische stedenbouwkundige opzet met kronkelende straten die eindigen in woonerven, lijkend op de roosjes van een bloemkool. De woonerfwijken zijn ontstaan als een reactie op de wijken die net na de tweede wereldoorlog gebouwd zijn. De grootschaligheid en eentonigheid van de woonwijken uit de jaren zestig van de vorige eeuw voldeden niet meer aan de behoeften. Er ontstond een stroming in de architectuur die oog had voor de menselijke maat. De nieuwe eisen waren: kleinschaligheid, diversiteit, gezelligheid en het wonen in laagbouw. Dit resulteerde in woonerven met de straat als sociale ontmoetingsplaats, diversiteit per buurt en groen in de nabijheid van de woning. De auto werd gedwongen rustig te rijden door versmallingen, drempels en knikken in de weg.
In de Rivierenwijk is deze structuur en opzet duidelijk zichtbaar, hoewel een aantal aanpassingen is doorgevoerd in het oorspronkelijke ontwerp. De verkeersstructuur is aangepast door een aantal straten door te trekken waardoor een tweede ring is ontstaan, de Gouwe. Dit vertroebelt de oorspronkelijke structuur van de bloemkoolroosjes. Door het bouwen van extra appartementen is de woningdichtheid in de wijk flink toegenomen. Daarnaast zijn er meer woningen in de sociale huursector gebouwd en is de hoeveelheid groen die de 'bloemkoolroosjes' omzoomde kleiner geworden dan oorspronkelijk de bedoeling was. Op een aantal plekken heeft het groen zelfs plaatsgemaakt voor extra woonblokken. Deze veranderingen hebben de kwaliteit van de oorspronkelijke buitenwijk negatief beïnvloed. Dit zijn de conclusies van zowel bureau Lofvers en jutten architectuur (2006) als de advies- en klankbordgroep.
Dag bloemkool, hallo zonnebloem! Behalve dat het 'bloemkoolconcept' niet consequent is doorgevoerd in de Rivierenwijk, is
10
het inmiddels ook een achterhaald concept. Werd de wijk toen gebouwd voor gezinnen met gemiddeld twee kinderen, de huidige realiteit is dat een groot deel van de huishoudens uit twee personen bestaat. Tijd dus om de bloemkool vaarwel te zeggen en toe te werken naar een wijk die de titel zonnebloemwijk verdient. Behalve dat de term zonnebloem een stuk vrolijker is dan bloemkool, willen we met die term ook streven naar een voorbeeldfunctie op het gebied van duurzaamheid (zie ook hoofdstuk 4). Laten we per thema kijken naar de struikelblokken ofwel verbeterpunten in deze wijk.
THEMA 1. STRUIKELBLOKKEN OP HET GEBIED VAN SOCIALE DUURZAAMHEID… Oppakken signalen Nog teveel mensen vallen tussen de wal en het schip. Vaak omdat zij hun kansen niet kennen of niet pakken. Soms zijn er problemen thuis waar ondersteuning bij nodig is. Soms ook hebben mensen een duwtje nodig om zich persoonlijk te ontwikkelen. Signalen worden nog onvoldoende opgepakt. Een buurtnetwerk voor volwassenen, zoals dat er wel is voor kinderen, ontbreekt.
De bewoners geven aan dat er niet altijd direct en consequent wordt opgetreden tegen overlast, vandalisme of ander wangedrag. Terwijl het heel belangrijk is dat ongepast gedrag in de kiem gesmoord wordt. Extra aandacht van professionals is hierbij nodig.
Verantwoordelijkheid Bewoners nemen in het algemeen nog onvoldoende hun eigen verantwoordelijkheid als het gaat om hun eigen welzijn en het leven in de wijk. Dat ligt niet alleen aan de bewoners zelf maar ook aan de cultuur die de laatste tientallen jaren is ontstaan binnen verschillende hulporganisaties. Jarenlang hebben organisaties mensen hun verantwoordelijkheid uit handen genomen. Het is nu de tijd dat de mensen hun eigen waardigheid én verantwoordelijkheid niet alleen terug ontvangen maar ook gaan oppakken en gaan claimen.
THEMA 2. STRUIKELBLOKKEN OP HET GEBIED VAN VOORZIENINGEN Bewoners hebben behoefte aan een plek in de wijk om elkaar te ontmoeten, om activiteiten te kunnen ontplooien en om zichzelf te kunnen ontwikkelen. Er zijn wel ontmoetingsplekken buiten de Rivierenwijk maar
die herkennen de Rivierenwijkbewoners niet als hún plek. Daarnaast zijn ze niet enthousiast over het aanbod van activiteiten. Ondanks de recente uitbreiding is de capaciteit van de locatie van het Leger des Heils beperkt. Er is behoefte aan een nieuwe, gemakkelijk toegankelijke locatie om deze belangrijke functie voort te zetten en de activiteiten verder uit te breiden. Op dit ogenblik is de inzet van maatschappelijke organisaties in de wijk niet voor alle bewoners voldoende zichtbaar. Veel mensen zijn niet op de hoogte van de diensten en de activiteiten die in de wijk worden aangeboden. De naschoolse activiteiten op de brede school zijn zo'n groot succes dat zich vaak veel meer kinderen aanmelden dan er mee kunnen doen. Om te kunnen voldoen aan de vraag is er meer aanbod en ruimte nodig.
THEMA 3. STRUIKELBLOKKEN IN DE BUITENRUIMTE De onduidelijke inrichting, het rommelige straatbeeld, het beheer en de matige onderhoudstoestand van het groen vragen om verbetering. Daarnaast kwam in de adviesen klankbordgroep naar voren dat bewoners
liever meer gebruiksgroen hebben. (Onder gebruiksgroen valt bijvoorbeeld gras waar kinderen zorgeloos kunnen spelen zonder vrees voor hondenpoep en plekken voor avontuurlijk spelen, zoals de mogelijkheid om hutten te bouwen.) Het brengen en halen van kinderen van en naar basisschool De Vaart geeft vaak problemen, vanwege gevaarlijke verkeerssituaties. Verder is op deze plek vaak sprake van vandalisme, vooral in het weekend. Voor jeugdigen zijn er eigenlijk te veel speelvoorzieningen om goed te kunnen beheren met het geld dat beschikbaar is. De voorzieningen zijn versnipperd in de wijk geplaatst en de kwaliteit laat te wensen over. Wellicht moet het aantal speelvoorzieningen iets teruggebracht worden. Dan zijn er nog steeds voldoende speelplekken, maar dan kan de kwaliteit aanzienlijk verbeterd worden. Er zijn weliswaar aantrekkelijke wandel- en fietspaden tussen het groen en het water rondom de wijk maar die houden op bij de rand van de wijk. Het zou goed zijn deze kracht uit te buiten en de paden en het groen wat meer naar het woongedeelte van wijk toe te brengen.
THEMA 4. STRUIKELBLOKKEN OP HET GEBIED VAN DE WONINGVOORRAAD De woningvoorraad in de Rivierenwijk is relatief eenzijdig, zowel qua architectuur als qua woonoppervlak en inhoud. Als bewoners op zoek zijn naar een groter (koop)appartement of een kleine eengezinswoning kunnen ze niet in de eigen wijk terecht. Vooral in zone C (zie kaartje) zijn er relatief
veel woningen op een klein oppervlak gebouwd. Het aandeel huurwoningen in de wijk is relatief groot. Voor een meer evenwichtiger wijk zou het wenselijk zijn als de wijk meer koopwoningen zou hebben. De kwaliteit van de woningen in de Rivierenwijk is goed, maar ondanks dat zijn de woningen in het algemeen niet geschikt om te blijven wonen als bewoners ouder worden en eventueel beperkingen gaan krijgen.
Zone A
Zone C
Zone B
Zone D
11
Hoofdstuk 3 Wat gaan we doen? THEMA 1. WAT GAAN WE DOEN VOOR DE SOCIALE DUURZAAMHEID? Een veerkrachtige samenleving waar de mensen saamhorig zijn en solidair met elkaar. Dat is eigenlijk wat we bedoelen als we het hebben over sociale duurzaamheid. De mensen maken de wijk. Zij bepalen het gezicht van de wijk en het sociale klimaat. Hoe beter de kwaliteit van leven in de Rivierenwijk, hoe meer de bewoners zich verbonden zullen voelen. Zowel met elkaar als met hun omgeving. Het is daarom in ieders belang om te investeren in een goed leefklimaat en te streven naar een evenwichtige bevolkingsopbouw. Dat bevordert langdurige sociale verhoudingen tussen bewoners in een wijk. Zo'n veerkrachtige samenleving biedt ruimte aan de individuele bewoners om zich te ontwikkelen en geeft tegelijkertijd steun aan bewoners die dat nodig hebben.
wordt dus meer een beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid van de inwoners. Iedereen wordt gevraagd op eigen kracht deel te nemen aan de maatschappij. Wie daar (tijdelijk) niet in slaagt, bijvoorbeeld door ernstige lichamelijke beperkingen of omdat het niet lukt het eigen leven op orde te brengen, kan rekenen op steun van de overheid. Dat vraagt ook een andere aanpak van de maatschappelijke organisatie. In de dienstverlening aan inwoners moet meer maatwerk geboden worden. Die maatregelen kunnen liggen op het gebied van preventie, het bevorderen van eigen kracht en het inzetten van het sociale netwerk. Pas in tweede instantie komen algemene collectieve voorzieningen of zo nodig individuele voorzieningen in beeld.
Drie doelstellingen
1.
12
Iedere inwoner van Heerhugowaard heeft zelf de regie in handen over zijn eigen leven en welzijn. Dit is ieders eigen verantwoordelijkheid. Soms is daar ondersteuning bij nodig van familie, buren of andere naasten. Als iemand echt niet op eigen kracht of met ondersteuning van naasten kan meedoen in de samenleving, is er de mogelijkheid om ondersteuning te krijgen van organisaties of de overheid. De uitdaging is natuurlijk om te
2.
3.
Werken aan een sociaal-economisch vangnet Werken aan individuele ontwikkeling van de bewoners en meedoen in de wijk Werken aan een langdurige sociale samenhang
Er moet een klimaat zijn in de wijk dat mensen de gelegenheid biedt om zichzelf te verbeteren. Mensen die deze stap niet uit zichzelf zetten, kunnen daarbij geholpen worden. Het is gebleken dat kwetsbare buurtbewoners nadat zij ondersteuning hebben gekregen meer gaan meedoen in de samenleving. Dit maakt dat ze minder hulp nodig hebben in de vorm van individuele WMOvoorzieningen en andere zorg.
Mogelijke acties voor het vangnet: -
-
Voor het werken aan sociale duurzaamheid, zijn drie doelstellingen geformuleerd:
Eigen kracht Het beleid voor de samenleving is op dit moment vooral gericht op het bevorderen van stabiliteit, sociale samenhang en solidariteit. Voor individuele (wijk)bewoners betekent dit het stimuleren van zelfstandigheid, onafhankelijkheid en sociale participatie. Er
1. Een sociaal-economisch vangnet
-
Een centraal punt realiseren waar bewoners informatie kunnen vragen en signalen kunnen afgeven en waar professionele hulpverleners elkaar kunnen ontmoeten. Meer inzicht krijgen in de individuele situaties van huurders, bijvoorbeeld door het aanpassen van het intakegesprek van mogelijke nieuwe huurders bij Woonwaard. Dit als onderdeel van het sociaal-economisch vangnet. (Ook op dit moment kan Woonwaard huurders waar nodig al helpen om in contact te komen met de juiste instanties). Werken aan het eigen verantwoordelijkheidsgevoel bij risicogroepen bij het oplossen van problemen binnen het eigen netwerk. Dit kan bijvoorbeeld door het inzetten van een sociaal makelaar of 'eigen kracht' conferenties met als uitgangspunt dat mensen vaak, samen met familie, vrienden en dierbaren, prima oplossingen kunnen bedenken voor als er iets tegenzit. Het opzetten van een soort digitale marktplaats voor de wijk waar bewoners diensten en burenhulp kunnen aanbieden en ruilen.
voorkomen dat dat nodig is. Daarom is het belangrijk dat iedere wijkbewoner kan beschikken over een goed netwerk van mensen waarop hij of zij kan terugvallen.
Het is wel belangrijk dat de behoefte aan hulp op tijd gesignaleerd wordt. Dat vraagt een hechte samenwerking van organisaties. Professionele hulpverleners hebben ook nu
Mogelijke acties voor ontwikkeling en meedoen: -
-
Onderzoeken welke behoeften er leven bij volwassenen op het gebied van scholing, vrije tijd en dagbesteding. Het ontwikkelen van een aanbod op basis van het hiervoor genoemde onderzoek. Het ontwikkelen van kleinschalige maatschappelijke participatie- en scholingstrajecten in de wijk, zoals een sociaal restaurant of bijvoorbeeld de flatwachten van Woonwaard. Afspraken maken met Sociale Zaken van de gemeente en met maatschappelijke organisaties over het stimuleren van maatschappelijke en economische participatie van bewoners in de Rivierenwijk. Een onderzoek instellen naar de behoefte aan specifieke voorzieningen als bijvoorbeeld een sleutelwerkplaats voor bromfietsen of auto's. Opvoedingsondersteuning voor ouders realiseren door Centrum Jeugd en Gezin samen met de brede school in de wijk. Bij nieuwbouw zoeken naar mogelijkheden om aan te sluiten bij de wensen in de wijk, waardoor de mogelijkheden voor een wooncarrière binnen de wijk vergroot worden. Delen van de buitenruimte in 'adoptie' geven aan bewoners en organisaties.
al contacten met elkaar maar vaak gaat dit over bewoners met wie de organisaties al contact hebben. Als er een sterk netwerk zou zijn van professionele hulpverlening zou je ook bij andere wijkbewoners al in een eerder stadium van dienst kunnen zijn. Het voorstel is hiervoor een wijknetwerk op te zetten. Het bestaande buurtnetwerk voor kinderen in de Rivierenwijk kan hierbij als voorbeeld dienen. Een grote rol is hier natuurlijk ook weggelegd voor de bewoners zelf. Zij hebben zelf ook de verantwoordelijkheid om, naar hun
eigen kunnen, een bijdrage te leveren aan het verbeteren van het leefklimaat in de wijk. Op dit moment ontbreekt bijvoorbeeld een duidelijk centraal punt waar bewoners terechtkunnen voor informatie, om signalen af te geven over medebewoners, maar ook om hun eigen diensten aan te bieden.
manieren mogelijk je binnen de Rivierenwijk te ontwikkelen (voor bepaald soort onderwijs, werk of een bepaald type woning moet je bijvoorbeeld wellicht de wijk uit). Maar we kunnen kijken op welke manieren ontwikkeling binnen de wijk wel mogelijk is. Zo kunnen, aan de hand van concrete vragen, maatwerkopleidingen voor volwassenen aangeboden worden op een basisschool in de wijk. Maar individuele en sociale ontwikkeling kan in kleine dingen zitten. Bijvoorbeeld je vaardigheden en kennis inzetten voor anderen. Of het leren van nieuwe vaardigheden tijdens vrijwilligerswerk. Maar ook het ontwikkelen van een dagritme tijdens een vorm van dagbesteding is een goed voorbeeld. Om meer variatie aan te brengen in de woonmogelijkheden in de wijk, zal bij nieuwbouw gekeken worden naar nieuwe mogelijkheden die aansluiten bij de wensen in de wijk.
Mensen moeten de ruimte krijgen om zich (verder) te ontwikkelen. Dat kan op het gebied van wonen, werken, onderwijs of vrije tijd. Het is misschien niet op al deze
Bij sociale samenhang draait het om de contacten en de relaties die mensen in de wijk met elkaar hebben. Dat kan een ontmoeting op straat zijn of een praatje bij de school, het helpen van een buurvrouw of buurman, bij elkaar op bezoek gaan, samen activiteiten organiseren, samen dingen in de buurt ondernemen, enzovoort. Ook vriendschappen vallen hieronder; maar de relaties in de buurt hoeven niet per se heel warm en intensief te zijn. Het gaat om het positieve effect. Positieve contacten en relaties in de buurt maken dat bewoners zich meer thuisvoelen en verbonden met de buurtbewoners en de omgeving. Zij zullen zich meer met de identificeren. De toegankelijkheid van de bewoners van de Rivierenwijk is al een grote plus. Om het contact onderling te stimuleren, is het wel belangrijk dat de bewoners elkaar tegenkomen. Er is behoefte aan een plek, in of aan
Mogelijke acties voor langdurige sociale samenhang: -
2. Individuele ontwikkeling en meedoen in de wijk
3. Langdurige sociale samenhang
-
Het beschikbaar stellen van een jaarlijks budget voor ideeën van wijkbewoners (denk bijvoorbeeld aan het project 'Kan Wel'). Het aanstellen van een buurtcoach, een sociale participatiemakelaar en/of een opbouwwerker. Het continueren van de inzet van de buurtmeester van Woonwaard en onderzoeken of deze in de hele wijk ingezet kan worden. Het oprichten van een Ontmoetingscentrum (mogelijk aan de rand van de wijk).
13
de rand van de wijk, waar mensen zich thuis voelen, waar ze elkaar vrijblijvend kunnen ontmoeten en waar zij kunnen deelnemen aan activiteiten. Als we streven naar langdurige sociale samenhang, moet er wel sprake zijn van continuïteit. Dan moeten alle betrokken partijen zich inzetten voor voortdurende ondersteuning. Het huidige type welzijnswerk moet veranderen. Er moet voortdurend ondersteuning in de wijk aanwezig zijn om mensen te stimuleren om meer dan ooit zelf de verantwoordelijkheid op te pakken en zelf het initiatief te nemen.
THEMA 2. WAT DOEN WE OP HET GEBIED VAN VOORZIENINGEN? Goede voorzieningen zijn belangrijk voor de wijk en maken de wijk aantrekkelijker. De aanwezigheid van een school en een supermarkt speelt bijvoorbeeld mee in de afwegingen om ergens te gaan wonen. Voorzieningen bieden mogelijkheden om anderen te ontmoeten, bevorderen contacten en het opbouwen van een netwerk van bewoners en bieden mogelijkheden voor individuele ontwikkeling. Daarnaast kunnen voorzieningen bijdragen aan het oplossen van sociale problemen als eenzaamheid. Voorzieningen kunnen ook bewoners uit
14
andere buurten van dienst zijn en andersom kunnen wijkbewoners ook gebruikmaken van voorzieningen in andere wijken. De Rivierenwijk heeft een aantal centraal gelegen voorzieningen, zoals winkels en voorzieningen voor zorg en welzijn. Daarnaast zijn er enkele voorzieningen net over de grens van de wijk (waaronder scholen en buurthuizen), waar ook bewoners van de Rivierenwijk gebruik van kunnen maken. Al deze voorzieningen dragen bij aan de leefbaarheid in de buurt en aan het welzijn van de bewoners. De meeste voorzieningen draaien goed en willen in de wijk blijven. Tijdens de bijeenkomsten met de adviesgroep en de klankbordgroep ontstonden verschillende ideeën om de bestaande voorzieningen te versterken, bijvoorbeeld door ze met elkaar in verbinding te brengen. Dat kan letterlijk door samen een pand te delen, en figuurlijk door samenwerking. Het zou veel betekenen voor de wijk als de bestaande voorzieningen versterkt worden en toegankelijker worden gemaakt. De eerder genoemde nieuwe manier van werken voor organisaties (zie pagina 12, Eigen kracht) betekent dat ook zij eerst op eigen kracht invulling proberen te geven aan de manier waarop vragen en behoeften van bewoners worden beantwoord.
Gebiedsgerichte afstemming en samenwerking met andere organisaties is hierbij van groot belang. Het gaat erom dat organisaties niet alleen verantwoording afleggen aan hun subsidiegevers maar ook naar hun klanten en hun maatschappelijke partners.
Drie doelstellingen Voor het verbeteren van de voorzieningen voor de Rivierenwijk, zijn drie doelstellingen geformuleerd: 1. 2. 3.
De huidige voorzieningen behouden en versterken. De voorzieningen met elkaar verbinden, zowel inhoudelijk als fysiek. Nieuwe voorzieningen realiseren waar (ook) de bewoners van de Rivierenwijk gebruik van kunnen maken.
1. De huidige voorzieningen behouden en versterken Er zijn op dit moment twee plekken in de wijk waar meer voorzieningen gevestigd zijn. Aan de Geul/Amstel werken verschillende organisaties samen in de brede school. Hier is ook een gymzaal en buurthuis de Link. Aan de Uiterwaard vinden we het buurtwinkelcentrum en een gezondheidspraktijk. De locaties kunnen allebei worden versterkt en er zijn mogelijkheden om ze
met elkaar te verbinden. Dat kan fysiek, door het aanleggen van looproutes en het plaatsen van bordjes die de richting aanwijzen. Maar verbinding kan natuurlijk ook in de vorm van samenwerking tussen de verschillende instanties. Bureau UNION3 heeft enkele mogelijke scenario's in beeld gebracht om betrokkenen te inspireren en nieuwsgierig te maken naar de mogelijkheden voor deze twee locaties. Brede school en buurthuis Geul/Amstel Het proces van de brede school loopt nu enige jaren (zie ook 'Onderwijsvoorzieningen' in hoofdstuk 'Hoe staat het er nu voor?'). Het is goed om te onderzoeken of de aanpak en het schaalniveau nog volledig aansluiten bij de behoeften in de wijk. De voorziening moet laagdrempelig en herkenbaar zijn en bewoners moeten zich er veilig voelen. Voorstel is om de doelgroep (nu tot en met 12 jaar) uit te breiden tot 18 jaar. Deze wijkvisie is een goede gelegenheid om het profiel van de brede school opnieuw vast te stellen en hierin ook nieuwe kansen mee te nemen. De gemeente volgt op dit moment het beleid om buurthuisgebouwen te vervangen door centraal gelegen wijkcentra. Er is een
goede kans dat zo'n wijkcentrum in of nabij de Rivierenwijk gebouwd wordt.
Winkels en praktijk Uiterwaard Hoorne Vastgoed, de eigenaar van het gebouw aan de Uiterwaard, buigt zich op dit moment over mogelijke vernieuwing van de situatie rondom de supermarkt. Het gebied is bestemd voor ambachtelijke detailhandel maar andere voorzieningen die de commerciële voorzieningen versterken, behoren tot de mogelijkheden. Dit biedt kansen voor de wijk. Op steeds meer plekken wordt detailhandel gecombineerd met gezondheidszorg of welzijnsvoorzieningen. Het is gebleken dat deze voorzieningen elkaar kunnen versterken.
2. De voorzieningen in de wijk met elkaar verbinden De voorzieningen in de wijk zouden beter
benut kunnen worden als ze verbinding met elkaar zoeken. Zowel inhoudelijk via samenwerking als fysiek, door het gezamenlijk gebruiken van gebouwen of het maken van veilige routes tussen de voorzieningen.
Gezondheidszorg In de gezondheidszorg wordt steeds meer de samenwerking gezocht, bijvoorbeeld in de vorm van een HOED of GOED (Huisartsen ofwel Gezondheidszorg Onder Eén Dak). Ook de huisarts van de Rivierenwijk wil graag samenwerken met andere huisartsen. Hij wil wel graag in de Rivierenwijk blijven. De ontwikkelingen in het Stadshart bieden mogelijkheden, al liggen die ontwikkelingen nu een beetje stil. Om de praktijk voor de Rivierenwijk te kunnen behouden, is het belangrijk meer vormen van zorg in één pand bij elkaar te brengen. Denk bijvoorbeeld aan een bloedprikcentrum.
Maatschappelijke organisaties Esdégé Reigersdaal heeft in de Rivierenwijk een aantal clusters van bijzondere woonvormen voor mensen met een beperking. De organisatie heeft in Heerhugowaard ook voorzieningen voor ontmoeting en dagbesteding voor haar cliënten maar wil graag aansluiten bij de voorzieningen en activiteiten in de wijk. Dit vanuit de wens dat de cliënten meer binding krijgen met de wijk. Ook de Pieter Raatstichting wil, als zij in de Rivierenwijk voorzieningen kan realiseren, haar deuren graag openzetten voor wijkbewoners. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een buurtrestaurant. Op die manier kunnen cliënten van maatschappelijke organisaties gebruikmaken van bestaande reguliere voorzieningen in de wijk en kunnen bewoners gebruikmaken van voorzieningen van de maatschappelijke organisaties. Dit is een belangrijk uitgangspunt voor de toekomst van de Rivierenwijk.
trale functie vervult. Een groen netwerk van voetpaden kan de voorzieningen met elkaar verbinden maar verbindt ook de Rivierenwijk met de omliggende wijken. Bovendien nodigt zo'n groen netwerk bewoners sneller uit om een wandelingetje te maken in de wijk. En dit vormt weer een mogelijkheid om elkaar te ontmoeten. Ook de fietsverbindingen in de wijk en de aansluitingen op fietspaden naar andere wijken moeten worden verbeterd. Beweging in de wijk is goed voor de leefbaarheid. We gaan deze mogelijkheden onderzoeken met daarbij extra aandacht voor de veiligheid van de verbindingen, ook voor kinderen.
3. Nieuwe voorzieningen voor de Rivierenwijk Bewoners, gemeente, Woonwaard en andere betrokkenen zouden graag de volgende nieuwe voorzieningen in de wijk verwelkomen:
Mogelijke acties voor het behouden en versterken van bestaande voorzieningen: -
-
Een onderzoek instellen naar de capaciteit en de mogelijkheden van de twee genoemde locaties en kijken naar de meerwaarde van combinaties van verschillende activiteiten op beide locaties. Een werkgroep oprichten om de mogelijkheden voor de locaties Uiterwaard en Geul/Amstel te onderzoeken. Een impuls geven aan het bredeschoolproces. De leeftijd voor de brede school uitbreiden tot 18 jaar. Het ontwikkelen van een wijkcentrum in uiterlijk 2016.
Fysieke verbinding
Een wijkcentrum
De locaties Uiterwaard en Geul/Amstel liggen op een steenworp afstand van elkaar. Behalve een verbinding in de vorm van samenwerking, is ook een fysieke verbinding belangrijk, bijvoorbeeld door een veilig wandelpad. Dit kan wellicht in de vorm van een groen netwerk waarbij De Spaarne een cen-
De bewoners van de Rivierenwijk willen graag een plek om elkaar te ontmoeten. Dit zou de binding met de wijk enorm kunnen bevorderen. Hier ligt een mooie kans, want in het gebiedsdeel waar de Rivierenwijk onder valt, is nog geen wijkcentrum aanwezig. Het gaat
15
Mogelijke actiepunten voor het verbinden van voorzieningen: -
-
Huisvesting mogelijk maken voor een eventueel samenwerkingsverband van de huisarts in de wijk. De voorzieningen in de buurt zoveel mogelijk multifunctioneel gebruiken. Dit betekent dat de verschillende aanbieders (maatschappelijke organisaties) hun relaties moeten versterken. De mogelijkheden onderzoeken van het Spaarne als groen netwerk in de wijk. Het onderzoeken van de mogelijkheden voor een fysieke verbinding tussen de locatie Uiterwaard en Geul/Amstel.
hier om gebiedsdeel 4, dat bestaat uit de wijken Rivierenwijk, Molenwijk, Oostertocht, 't Kruis, Edelstenenwijk en Middenwaard. De gemeente wil graag in elk deelgebied een wijkcentrum. De plek aan de Amstel/Geul in de Rivierenwijk biedt hiervoor een goede mogelijkheid. De combinatie en samenwerking met andere voorzieningen op deze plek kan een belangrijke meerwaarde geven. Mogelijk kan hier ook een plek voor tieners worden gecreëerd. Het wijkcentrum zou in 2016 gerealiseerd moeten zijn.
Woonservicegebied Tot op hoge leeftijd in de Rivierenwijk blijven wonen, ook als je eventuele beperkingen krijgt, is nu nog niet goed mogelijk. Het realiseren van een woonservicegebied kan een oplossing zijn. Een woonservicegebied is een gebied waar alle voorwaarden aanwezig zijn
16
om in de wijk te blijven wonen. Ook als je door leeftijd of andere omstandigheden beperkingen krijgt en aanpassingen of zorg nodig hebt. Dat betekent in de praktijk dat er een bovengemiddeld percentage 'levensloopgeschikte' woningen aanwezig is in de wijk. Dus woningen met aanpassingen of de mogelijkheden daarvoor. Daarnaast moet er een (wijk)centrum zijn van waaruit het complete basispakket aan diensten wordt aangeboden. Dat gaat dan om 'haal- en brengdiensten' op het gebied van zorg, informatie, ontmoeting, dagactiviteiten, gezondheidsdiensten, alarmeringssystemen en praktische en huishoudelijke dienstverlening. Ook de belangrijkste winkels zijn in een woonservicegebied binnen handbereik. Voor mensen die het uiteindelijk niet meer redden met zorg aan huis, moet er ten slotte de mogelijkheid zijn om - al dan niet tijdelijk - inten-
sieve 24-uurs zorg te krijgen binnen een kleinschalige woonvorm. De woonomgeving, ten slotte, bestaat uit een netwerk van veilige routes voor wandelaars en langzaam verkeer, zonder drempels of andere barrières, in een schone, hele en veilige omgeving.
-
(kringloopwinkel) Een minitheater voor kinderen Een kiosk Een internet/computercafé Kinderopvang
THEMA 3. WAT DOEN WE AAN DE BUITENRUIMTE?
Andere mooie ideeën Rivierenwijkbewoners en andere betrokkenen kwamen verder nog op de volgende ideeën voor eventuele nieuwe aanvullende voorzieningen in de wijk. Deze worden meegenomen in het onderzoek naar de twee locaties: Een ruilwinkel voor tweedehands meubelen Een soort bazaar in de vorm van een overdekte hal waar wijkbewoners een ruimte kunnen huren om spullen te verkopen Een buurtrestaurant waar je goedkoop en gezond kunt eten, samen met andere buurtbewoners Een vestiging van Rataplan
De onduidelijke inrichting van de Rivierenwijk, het rommelige straatbeeld, het beheer en de matige onderhoudstoestand van het groen moeten worden aangepakt. De structuur en opzet van de wijk vraagt om verbetering, met aandacht voor ontmoetingsplekken. Daarnaast komt uit de advies- en klankbordgroep naar voren dat bewoners liever meer gebruiksgroen zouden hebben. Het geplande groot onderhoud door de gemeente in 2015 en 2017 is een mooie kans om de structuur en de openbare ruimte van de Rivierenwijk beter te laten aansluiten op de behoeftes van de bewoners.
Acties voor het creëren van nieuwe voorzieningen: -
Het ontwikkelen van een wijkcentrum voor de Rivierenwijk. Onderzoeken of er mogelijkheden zijn voor een activiteitencentrum voor tieners in de wijk. Op korte termijn de mogelijkheden onderzoeken voor een woonservicegebied.
Acties voor het versterken van de structuur van de wijk: -
Op middellange termijn: het integrale herinrichtingsplan verder afmaken met als doel de ruimtelijke structuur te versterken. Hierbij kan per zone naar oplossingen worden gezocht (zie pagina 18). Bij de uitwerking van dit plan worden bewoners betrokken en komen de mogelijke maatregelen uit deze visie aan de orde. Daarnaast gaan we onderzoeken hoe we in de wijk kwalitatief goede verblijfsgebieden en ontmoetingsplekken kunnen creëren.
Ook voor de verbetering van de buitenruimte zijn drie doelstellingen geformuleerd: 1. 2. 3.
De structuur van de wijk versterken. Samenwerking bevorderen in het beheer van de buitenruimte. De bestaande kwaliteiten beter benutten.
1. De structuur van de wijk versterken Een flink deel van de Rivierenwijk (met name zone B en C, zie pagina 18) is gebouwd als zogeheten bloemkoolwijk (zie hoofdstuk 2, Op weg van bloemkoolwijk naar zonnebloemwijk). Deze structuur is bedacht vanuit de ideologie van ontmoeting en samenleven. De duidelijke woonerfstructuur die bij een bloemkoolwijk hoort, is in de Rivierenwijk echter niet consequent doorgevoerd. Daarbij komt dat de structuur in de loop van de jaren is veranderd en vervaagd. Voorbeelden uit andere bloemkoolwijken in Nederland
laten zien dat er wel kansen liggen in de structuur. De ruimtelijke structuur is belangrijk voor de herkenbaarheid en de identiteit van een wijk. Een goede inrichting kan bijdragen aan een positieve beleving van de buitenruimte. Ook zorgt het voor duidelijkheid in verantwoordelijkheden van bewoners en overheid. Daarnaast is het natuurlijk belangrijk het concept van de wijk aan te passen aan de behoefte van de huidige wijkbewoners. De gemeente Heerhugowaard heeft het groot onderhoud van de openbare ruimte in de Rivierenwijk op de planning staan voor 2015 en 2017. Dit biedt kansen om een aantal veranderingen in de structuur door te voeren. Zo zou de buitenruimte overzichtelijker kunnen en kan de verkeersveiligheid worden verbeterd door bijvoorbeeld het maken van afgescheiden voetpaden. Met het oorspronkelijke stedenbouwkundige ontwerp in gedachten, kunnen stapsgewijs verbeteringen worden aangebracht, zoals
bijvoorbeeld het doorbreken van de ringen (Gouwe en Lauwers), zodat er weer een hofjesstructuur ontstaat. Dit maakt de indeling van de buurt duidelijker en de 'buurtjes' kleiner, wat de sociale samenhang ten goede komt. Omdat zo ook het doorgaand verkeer wordt geweerd, komt er meer ruimte. Dit zal vooral lucht geven bij de appartementen die dicht op de weg staan. De structuur van de wijk is niet dermate flexibel dat we er nog alle kanten mee op kunnen. We moeten binnen het huidige casco mogelijkheden zoeken om de structuur van de wijk passend te maken voor de huidige bewoners. Er moet een compleet plan komen voor de herinrichting van de wijk, waarin wordt opgenomen welke doelen we nastreven met de toekomstige structuur. De uitdaging is om tussentijdse noodzakelijke aanpassingen op die manier door te voeren dat er geen dubbel werk gedaan hoeft te worden. Door rekening te houden met de uitgangspunten van het herinrichtingsplan, kunnen bepaalde noodzakelijk geachte beheermaatregelen in de buitenruimte al op korte termijn vorm krijgen en hoeft niet gewacht te worden op het groot onderhoud. Denk bijvoorbeeld aan het omvormen van bosplantsoen naar gras met het oog op de sociale veiligheid.
17
Mogelijke maatregelen per zone Als we kijken naar de structuur en de opzet van de wijk, zien we grote verschillen. Globaal kunnen we vier zones onderscheiden (zie kaartje). Het is belangrijk om in het plan per zone naar oplossingen te zoeken. De centrale doelstelling is en blijft: weer voldoen aan de behoeftes van bewoners. Op deze pagina's een eerste aanzet met mogelijke oplossingen:
-
-
Zone A (Rivierenwijk-West): Mogelijke maatregelen:
-
De meanderende straten helder en overzichtelijk inrichten: De straat rechter maken, een verduidelijking aanbrengen tussen stoep en straat, en het groen groeperen en vervangen door groen van goede kwaliteit. Iets doen aan de bergingen die het zicht op de straat belemmeren: De mogelijkheden onderzoeken om de berging bij de woning te trekken als bijkeuken of studio, atelier of werkruimte. De kwaliteit van de openbare ruimte
Zone A
Zone C
Zone B
Zone D
18
-
aanpakken door versnipperd groen te ruilen voor volwaardige stukken groen die bijdragen aan een prettige openbare ruimte. Groen aanbrengen in de gedeelten met veel stenen.
-
Zone B: Mogelijke maatregelen: Het onderbreken van de Gouwe en de Lauwers om de structuur van hofjes in ere te herstellen en meer ruimte te geven bij de appartementen. De hofjes opnieuw inrichten door het groen en het parkeren te verplaatsen. Versnipperd groen ruilen voor volwaardige groenvoorzieningen. De mogelijkheden van het groen aan de rand van de wijk gebruiken voor de wijk zelf.
Zone C: Mogelijke maatregelen Het versterken van het Spaarne door de straat opnieuw en groener in te richten en het parkeren te verplaatsen. De rommelige indruk aanpakken, veroorzaakt door het parkeren en het straatprofiel De voorzijdes van de woningen weer tot echte voorzijdes maken. Dit kan
-
door de hofjes semi-privé te maken en het parkeren te verplaatsen naar de voorkant van de woningen. In de binnenhofjes blijft ruimte over voor een andere invulling. De kwaliteit van de openbare ruimte aanpakken door versnipperd groen te ruilen voor volwaardige stukken groen die bijdragen aan een prettige openbare ruimte. Groen aanbrengen in de gedeelten met veel stenen. De identiteit van het plein aan de Uiterwaard versterken door nieuwe voorzieningen toe te voegen, de architectuur aantrekkelijker te maken en het plein opnieuw in te richten met voldoende parkeerruimte.
Zone D: Mogelijke maatregelen: De identiteit versterken van dit meer naar binnen gekeerde stukje wijk. De mogelijkheden van het groen aan de rand van de wijk gebruiken voor de wijk zelf.
2. Samenwerking bevorderen in het beheer van de buitenruimte Het beheer van de buitenruimte is een belangrijk aandachtspunt. Een schone, hele, groene en veilige buitenruimte zorgt voor een leefbare buurt. Niet alleen organisaties,
maar ook de bewoners zelf hebben hierin een taak, ieder vanuit zijn of haar eigen specifieke verantwoordelijkheid.
Acties voor het beter benutten van de bestaande kwaliteiten: -
3. De bestaande kwaliteiten van de buitenruimte beter benutten
-
De Rivierenwijk is gezegend met rijk groen
-
Verbindingen maken tussen fietspaden en wandelpaden in de wijk en buiten de wijk, zodat een ommetje in de wijk logischer wordt en je gemakkelijker wandelt of fietst naar voorzieningen buiten de wijk. De groene randen van de Rivierenwijk beter zichtbaar maken en ze door laten lopen in de wijk. Onderzoeken of de openbare ruimte voldoende ontmoetingsruimte biedt, waaronder ook gebruiksgroen.
Acties voor een beter beheer van de buitenruimte: -
-
Op korte termijn: een actieplan maken met daarin centraal de begrippen schoon, heel, groen en veilig. Met daarbij aandacht voor: · Onderhoud van het groen · Kwaliteit van het groen (uitstraling en gebruiksvriendelijkheid) · Tuinonderhoud bewoners · Toegankelijkheid van stegen en brandgangen · Overlastmeldingen vanuit de buitenruimte · Hondenpoep · Schone straten · Zwerfvuil Het slagen van het actieplan wordt bepaald door de gezamenlijke inzet van Gemeente, Woonwaard en bewoners. Op middenlange termijn: een onderzoek doen naar: · Mogelijke samenwerking met buurtbewoners bij het (groen)beheer van de buitenruimte · Sociaal veilige verlichting van de buitenruimte · Verbetering van de afvalverzameling bij de appartementen · Mogelijkheden om een wijkmeester aan te stellen die de buitenruimte in het oog houdt · Maatregelen tegen de wateroverlast onder woningen. (Op dit moment wordt de grondwaterstand continu gemeten via het Grondwatermeetnet. Met behulp van deze gegevens kan worden bepaald wat precies gedaan kan en moet worden.)
en water aan de rand van de wijk. Dit zijn echter kwaliteiten voor de buitenruimte die op dit moment te weinig worden benut voor de wijk.
2. 3. 4.
THEMA 4. WAT DOEN WE OM DE WONINGVOORRAAD TE OPTIMALISEREN? De woningvoorraad bepaalt mede de aantrekkingkracht van de wijk, de bevolkingssamenstelling en de wooncarrièremogelijkheden voor bewoners. Daarom is een aantrekkelijke en diverse woningvoorraad belangrijk voor een wijk. Het betaalbaar houden van woonlasten is een uitgangspunt. Voor een grotere diversiteit in de woningvoorraad in de Rivierenwijk zijn vier doelstellingen geformuleerd: 1. De woningvoorraad aanpassen aan de toekomstige woningbehoefte.
De verhouding huur- en koopwoningen in balans brengen. Het stimuleren van woningaanpassingen. De betaalbaarheid van de woonlasten van huurwoningen als uitgangspunt houden.
1. De woningvoorraad aanpassen aan de toekomstige woningbehoefte De woningvoorraad in de Rivierenwijk is relatief eenzijdig: er zijn eengezinswoningen en kleine, goedkope huurappartementen. Als bewoners 'wooncarrière' willen maken en op zoek zijn naar een groter (koop)appartement of een kleine eengezinswoning kunnen ze niet in hun eigen wijk terecht. De goedkope woningvoorraad in de Rivierenwijk bedient echter wel een grote groep mensen die ergens anders in Heerhugowaard moeilijk slaagt. Het is
19
belangrijk om deze functie voor de gemeente Heerhugowaard te behouden. Bij aanpassingen aan de woningvoorraad is het laag houden van de woonlasten een belangrijk uitgangspunt. Daar waar mogelijk kunnen woningen toegevoegd worden aan het aanbod. Mits het om woningen gaat die aansluiten bij de aanwezige woningvoorraad, en die eventueel een stap in de wooncarrière mogelijk maken. In 2018 gaat Woonwaard, in overleg met de gemeente, kijken of een aangepaste strategie nodig is ten aanzien van de huurwoningen in de Rivierenwijk. Samenvoeging of verandering van appartementen biedt kansen om de diversiteit van het woningaanbod te vergroten. Het groter maken van appartementen betekent wel minder aanbod van kleine, goedkope huurwoningen. Het is belangrijk dit tekort elders
in Heerhugowaard op te vangen. Een onderzoek naar de mogelijkheden is gewenst. Verder bieden de locaties in de wijk waar ontwikkelingen gepland zijn mogelijkheden voor nieuwe woningen waarmee ook de diversiteit van het woningaanbod vergroot kan worden. Het is een gegeven dat Heerhugowaard de meest vergrijzende gemeente van NoordHolland is. Voor mensen op leeftijd heeft de Rivierenwijk op dit moment echter nog onvoldoende geschikt woningaanbod, terwijl hun aandeel de komende jaren gaat verdubbelen. Wanneer mensen, als ze ouder worden, niet meer in hun eigen woning kunnen blijven wonen, moeten ze de wijk verlaten. Door woningen dichtbij voorzieningen levensloopbestendig te maken kan er deels al in een behoefte voorzien worden. Dit vooruitlopend op het idee van een woonservicegebied (zie pagina 16).
Acties voor meer diversiteit in de woningvoorraad: -
-
20
In 2018 onderzoekt Woonwaard, in overleg met de gemeente, of de strategie voor de huurwoningen aangepast moet worden. Er wordt een marktonderzoek gedaan naar de toekomstwaarde van de woningvoorraad. Hierbij zullen ook mogelijkheden tot het veranderen van woningen onderzocht worden. De mogelijkheid onderzoeken om op de twee ontwikkellocaties nieuwbouwwoningen toe te voegen. Dit in combinatie met een marktonderzoek naar de woningbehoefte. Levensloopbestendig maken van woningen dichtbij voorzieningen (passend in het concept van een woonservicegebied, zie pagina 16).
Acties voor een betere balans in koop- en huurwoningen: In 2011 is de verkoopstrategie van Woonwaard in de Rivierenwijk gereed. Hierbij wordt er rekening mee gehouden dat verkoop van woningen ingrijpen in de toekomst kan bemoeilijken. Er mag dus zeker geen sprake van willekeur zijn als het gaat om het verkopen van woningen aan particulieren.
2. De verhouding huur- en koopwoningen in balans brengen Woonwaard verkoopt al enige tijd woningen in de Rivierenwijk. Dit heeft de verhouding huur- en koopwoningen in de wijk positief beïnvloed. De verkoop van woningen is echter stilgelegd in afwachting van deze wijkvisie. Op dit moment is het aantal huur- en koopwoningen in de Rivierenwijk ongeveer gelijk verdeeld (50 om 50 procent). Het gemiddelde van Heerhugowaard (en van heel Nederland) ligt op 30 procent huurwoningen ten opzichte van 70 procent koopwoningen. Het koopaanbod in de Rivierenwijk kan eventueel verder worden vergroot. Belangrijk bij de verkoop van huurwoningen is wel dat kopers goed voorgelicht worden over de extra kosten die een eigen woning met zich meebrengt, zoals toekomstige onderhoudskosten en belastingen. Vaak onderschatten huurders dit. Woonwaard geeft bij elke verkoop een overzicht van de verwachte onderhoudskosten voor de komende tien jaar plus een overzicht van de
belastingen. Om te voorkomen dat woningen verkocht worden aan mensen die een woning niet gezond kunnen financieren, houdt Woonwaard een inkomenstoets. Een koper mag maximaal vier keer zijn brutoinkomen financieren. Woonwaard zet in de Rivierenwijk bewust het instrument koopgarant in. Dat is kopen met korting en winstdeling. De verkoopstrategie wordt bepaald in 2011.
3. Het stimuleren van woningaanpassingen Als woningeigenaren investeren in hun woning wordt niet alleen hun woongenot vergroot maar wordt ook de wijk aantrekkelijker. Het versimpelen van procedures en het versoepelen van regels op dit gebied kan eigenaren stimuleren in hun eigen woning te investeren. Een idee is het ontwikkelen van een aantal standaarden voor uitbreidingen van of toevoegingen aan woningen, zoals een dakopbouw of het verplaatsen van de berging naar de achtertuin. Het aanbieden van deze standaardoplossingen maakt
de realisatie ervan eenvoudiger voor de eigenaar. Het zou een hoop tijd en geregel schelen. Een eventuele 'Wijkmaatschappij' (zie pagina 3), kan een rol spelen bij het ontwikkelen van zulke standaarden voor bewoners en bij het beheren, promoten en communiceren hiervan. Acties om woningaanpassingen te stimuleren: -
Standaarden maken voor woningaanpassingen Het ontwikkelen van een wijkcentrum in uiterlijk 2016.
4. De betaalbaarheid van huurwoningen als uitgangspunt houden Een manier om de woonlasten van huurwoningen betaalbaar te houden, is het nemen van maatregelen op het gebied van duurzaamheid. In mei 2009 heeft Aedes (de branchevereniging van woningcorporaties) samen met de Woonbond een woonlastenwaarborg ontwikkeld. Aan de hand hiervan kunnen verhuurders en huurders afspraken maken over het doorberekenen van energiebesparende maatregelen in de huur. Het is een instrument dat er aan de ene kant voor zorgt dat de woonlasten van de huurders
worden verlaagd en dat aan de andere kant de woningcorporatie, Woonwaard, mogelijkheden biedt om in de toekomst te investeren in energiebesparende maatregelen. Belangrijk uitgangspunt van de woonlastenwaarborg is namelijk dat het treffen van energiebesparende maatregelen in de woningen weliswaar mag leiden tot een huurverhoging, maar dat deze huurverhoging altijd lager moet zijn dan het bedrag dat gemiddeld op de energierekening zal worden bespaard. Overigens wordt altijd na een jaar gemeten wat de daadwerkelijke besparing in het complex is geweest. Als hieruit blijkt dat de woonlasten (per complex) gemiddeld niet gedaald zijn, dan vindt een eenmalige compensatie plaats plus een herberekening van de huurverhoging.
Acties voor betaalbaar houden van huurwoningen: -
Woonwaard onderzoekt de mogelijkheden om onderhoud gecombineerd met energiebesparende maatregelen eerder uit te voeren dan 2020 (planning groot onderhoud). Dit vanuit het oogpunt de woonlasten betaalbaar te houden.
Het groot onderhoud voor de complexen van Woonwaard in de Rivierenwijk is gepland in 2020. Om de lage woonlasten te kunnen waarborgen, onderzoekt Woonwaard de mogelijkheden om al eerder energiebesparende maatregelen te kunnen toepassen.
Opening Waterlooplein
21
Hoofdstuk 4 Een zonnebloemwijk is een duurzame wijk Apart van de vier behandelde thema's, maar tegelijkertijd ook onlosmakelijk met elk van deze thema's verbonden, noemen we hier het thema duurzaamheid. Een duurzame stad is een stad die openstaat voor groei en die economisch graag wil meetellen, maar niet ten koste van de mensen en de omgeving of het milieu. Een stad waarin gelet wordt op de harmonie tussen de zogenoemde 'drie P's': People (mensen), Planet (aarde, milieu), Profit (winst, opbrengst). Alleen als deze drie aspecten met elkaar in balans zijn, kunnen ook de volgende generaties nog op een gezonde en plezierige manier op deze aarde blijven leven. Duurzaamheid speelt in alle thema's van deze wijkvisie een rol. Denk bijvoorbeeld aan de aandacht voor sociale duurzaamheid waarbij de mensen in de wijk centraal staan. Bij alle voorgestelde acties en maatregelen in deze wijkvisie, gaat het om de gezondheid en het welzijn van zowel de mensen als de leefomgeving/(het milieu). Dit zal in de uitvoeringsplannen straks ook zeker naar voren komen. Op dit moment is het naderende tekort aan fossiele brandstoffen één van de meest dringende en actuele thema's. Vandaar dat we in dit hoofdstuk speciale aandacht schenken aan duurzaamheid op het gebied van energie en de manier waarop de Rivierenwijk hierin een voorbeeldfunctie kan vervullen.
22
Rivierenwijk als voorbeeldwijk? Heerhugowaard heeft internationale bekendheid gekregen met Stad van de Zon, één van de eerste 'emissieneutrale' nieuwbouwwijken. Emissieneutraal betekent dat de uitstoot van schadelijke stoffen geminimaliseerd wordt en dat de uitstoot die er nog wél is, gecompenseerd wordt. Dat laatste kan door het planten van bomen of bijvoorbeeld het opwekken van schone energie met zonnepanelen of windmolens. Het minimaliseren van de uitstoot van schadelijke stoffen kan onder meer door te bouwen met duurzame materialen.
voorbeeld voor andere wijken in Heerhugowaard en, wie weet, ook weer ver daarbuiten…
Omslag in denken Een zonnebloemwijk worden, ofwel een voorbeeldwijk op het gebied van duurzaamheid, vraagt wel een omslag in denken van de bewoners en de mensen die in de wijk werken of er op een andere manier actief zijn. Werken aan de bewustwording op dit gebied is in dit streven dus een belangrijk punt.
Laten we starten met de Rivierenwijk zodat deze wijk een echte “zonnebloemwijk”wordt . . .
1. De duurzaamheid van de bestaande woningvoorraad verbeteren De huurwoningen in de Rivierenwijk hebben gemiddeld een B- en een C-label op het gebied van energiebesparing. Gezien het materiaalgebruik kunnen we aannemen dat dit ook geldt voor de koopwoningen. Dit betekent dat er niet zoveel winst meer te halen valt op energiebesparing. De volgende stap is kijken naar de mogelijkheden van energieopwekkende maatregelen. Denk aan zonnepanelen, zonneboilers (de subsidie voor stimulering van duurzame energieproductie is nog verkrijgbaar), ventilatie met warmteterugwinning en een lucht/water warmtepomp.
Bewustzijn bevorderen Maar wat doen we met de bestaande wijken? De gemeente Heerhugowaard wil immers in 2030 een emissieneutrale gemeente zijn? En ook Woonwaard vindt het bewust omgaan met energie van groot belang. Duurzame woningen zorgen voor minder uitstoot van CO2 én tegelijkertijd voor een verlaging van de woonlasten. In bestaande wijken valt nog een hoop winst te behalen. Waarom niet met de Rivierenwijk beginnen zodat deze wijk straks een echte 'zonnebloemwijk' wordt? Een
Doelstellingen voor duurzaamheid Voor het werken aan een duurzame Rivierenwijk zijn twee doelstellingen geformuleerd: 1. De duurzaamheid van de bestaande woningvoorraad verbeteren. 2. Het organiseren van duurzaamheidsprojecten.
Woonwaard werkt aan bewustwording van haar huurders door onder meer het inzetten van meetinstrumenten en door bewoners aan te spreken op hun energieverbruik. Daarnaast is het belangrijk ook de eigenaren van de koopwoningen te overtuigen van het nut van duurzame maatregelen. Om dit voor elkaar te krijgen, moeten bewoners zich eerst bewust zijn van de noodzaak en de voordelen. Ook moeten zij op de hoogte zijn van de subsidiemogelijkheden. Een aantal bewoners uit de Rivierenwijk heeft welis-
Rivierenwijk ontvangt landelijke Stadsvogelprijs
waar gebruikt gemaakt van de subsidiemogelijkheden, maar het percentage blijft achter bij de andere wijken. Om dit te veranderen, is betere informatie nodig over producten en subsidies en over woon- en energielasten. Daarnaast moeten we het de woningeigenaar gemakkelijker maken om duurzame maatregelen te nemen. Dat kan bijvoorbeeld door het aanbieden van een aantal standaardproducten
en het begeleiden van geïnteresseerden in het subsidietraject zouden taken kunnen zijn van de Wijkmaatschappij. Op dit moment doet Woonwaard al proeven om ook particuliere eigenaren te verleiden mee te doen bij het nemen van duurzame maatregelen. Woonwaard heeft uit deze praktijk geleerd dat eigenaren van koopwoningen wel bereid zijn mee te doen, als zij maar op tijd geïnformeerd worden over de tijdsplanning. Zij moeten namelijk de tijd hebben om te sparen en om alle mogelijkheden te onderzoeken. Als ze op tijd informatie krijgen over de kosten en de kwaliteit die ze hiervoor terugkrijgen wordt het aantrekkelijker voor woningeigenaren om deel te nemen. Woonwaard zal in het kader van het betaalbaar houden van de woonlasten onderzoeken of er vervroegd geïnvesteerd kan worden in duurzaamheid.
die energie besparen.
Verschillende mogelijkheden voor verduurzaming
Goed en op tijd informeren
Woonwaard heeft verschillende mogelijkheden om de woningen te verduurzamen. Dat kan op natuurlijke momenten. Bijvoorbeeld door een energiezuinige ketel te plaatsen op het moment dat de CV-ketel aan vervanging toe is of door standaard bij schilderwerk aan woningen ook dubbel glas aan te brengen. Op dit moment wordt in de Rivierenwijk
Doordat er veel dezelfde type woningen in de wijk staan, is het gemakkelijk en financieel aantrekkelijk om gezamenlijke acties te ondernemen. Een Wijkmaatschappij (zie pagina 3), zou een rol kunnen spelen in het samenbrengen van bewoners met dezelfde wensen. Ook het verschaffen van informatie
geschilderd en wordt overal dubbel glas aangebracht. Verder heeft 80 procent van de woningen van Woonwaard al een HR-ketel. Omdat de gemeente Heerhugowaard in 2030 een emissieneutrale gemeente wil zijn, bereidt Woonwaard haar woningen zodanig voor dat eventuele nieuwe technieken gemakkelijk zijn aan te brengen. Denk bijvoorbeeld aan het reserveren van extra ruimte in woningen voor bepaalde energiebesparende of energieopwekkende maatregelen. Als zich dan op een later tijdstip mogelijkheden voordoen om de woning verder te verduurzamen, kunnen die worden aangegrepen. Vanzelfsprekend moet eventuele nieuwbouw in de Rivierenwijk voldoen aan de huidige normen op gebied van energiezuinigheid. Gestreefd wordt echter naar een extra inspanning om extra innovatieve energiebesparingsmaatregelen te kunnen nemen.
2. Het organiseren van duurzaamheidsprojecten in de wijk Duurzaamheidsprojecten in de wijk kunnen helpen de bewustwording en het draagvlak op het gebied van duurzaamheid te vergroten. Eén van de projecten zou kunnen zijn het verlichten van de openbare ruimte met LED-lampen of zonnepanelen. Deze nieuwe
23
Acties voor meer duurzaamheid in bestaande woningen: -
-
Het verbeteren van de informatievoorziening aan bewoners over energiemaatregelen, producten en subsidies. Het ontwikkelen van standaardproducten voor energiebesparing. Bij groot onderhoud rekening houden met nieuwe energiebesparende en energieopwekkende maatregelen in de inrichting van de woning. Het huidige energieverbruik van woningen vaststellen en hier bekendheid aan geven (met behoud van privacy) De invloed van energiebesparende maatregelen analyseren op vier niveaus (bouwkundig; soort energievoorziening; overige installaties en apparaten die bij renovatie moeten worden aangebracht; overige apparatuur aangeschaft door bewoners) Onderzoeken (door Woonwaard) of vervroegd geïnvesteerd kan worden in duurzaamheid van de woningen. Dit met het oog op het betaalbaar houden van de woonlasten (en naast het investeren in duurzame woningen op reguliere momenten).
technieken kunnen op natuurlijke momenten tijdens (groot) onderhoud in de openbare buitenruimte worden aangebracht. Verder wil Woonwaard een aantal woningen duurzaam maken die als voorbeeld kunnen dienen voor de rest van de wijk. In de toekomst wil de gemeente voor alle woningen de GPR toepassen. GPR was oorspronkelijk de afkorting voor Gemeentelijke Praktijk Richtlijn maar is tegenwoordig meer een merknaam. In tegenstelling tot het energielabel, geeft de GPR inzicht in de totale duurzaamheid van een pand. Naast het energie, wordt ook gekeken naar gezondheid, gebruikskwaliteit, toekomstwaarde en milieu. Het is de bedoeling de Rivierenwijk
24
als voorloper te gebruiken bij de invoering van de GPR. Acties voor het organiseren van duurzaamheidsprojecten: Als de gemeente en Woonwaard samenwerken op het gebied van duurzaamheid, zowel inhoudelijk als financieel, kunnen zij meer mogelijkheden creëren voor energiebesparende of energieopwekkende maatregelen. Door visie en durf te tonen, de lat hoog te leggen en daarbij te kiezen voor een totaalaanpak, worden de kansen op subsidie vanuit diverse overheden aanzienlijk vergroot. Het is daarbij ook belangrijk samenwerking te zoeken met andere partijen en mogelijkheden te onderzoeken voor het inschakelen van bedrijven.
-
-
Het ontwikkelen van een campagnestrategie (inclusief het organiseren van publieksacties) Een gereedschapskist ontwikkelen voor particuliere eigenaren Kopers op het juiste moment betrekken bij de renovatievoorbereiding van Woonwaard, zodat ze kunnen deelnemen aan de aanbreng van duurzame maatregelen (dit is onderdeel van de campagnestrategie). In de buitenruimte duurzame materialen gebruiken en energiezuinige verlichting toepassen Samenwerking (zowel financieel als inhoudelijk) tussen gemeente en Woonwaard om mogelijkheden te creëren voor energiebesparende of energieopwekkende maatregelen Samenwerking zoeken met bedrijven Voorbeeldwoningen realiseren (in het kader van Adopteer een Wijk) Bewustwording van energieverbruik bij huurders stimuleren Het energieverbruik van de woningen in de Rivierenwijk inventariseren
Verduurzaming op korte, middellange en lange termijn Korte en middellange termijn: 'Adopteer een wijk' Voor de korte termijn willen wij aansluiting zoeken bij het door Woonwaard ontwikkelde initiatief 'Adopteer een Wijk'. Dit om al op korte termijn een concreet tastbaar resultaat te boeken. Via 'Adopteer een wijk' kunnen we lokale partijen bij elkaar brengen en gezamenlijk op beperkte schaal een succesvolle aanpak ontwikkelen die óók geschikt is voor grootschalige toepassing. Zo kan op korte termijn (dat wil zeggen in minder dan drie jaar) een essentiële bouwsteen worden geleverd die vervolgens grootschalig toegepast kan worden.
Lange termijn: 'Blok voor blok' Kiezen voor 'Adopteer een wijk' voor de korte en middellange termijn boekt niet alleen snel resultaat, maar helpt ook de financiële, technische en organisatorische risico's van een grootschalige aanpak te beperken. Toch moeten we voor de lange termijn wel naar die grootschalige aanpak toewerken. Het voorstel is om hiervoor aansluiting te zoeken bij 'Blok voor Blok'. Dit is een programma dat ontwikkeld wordt door het Ministerie van VROM. 'Blok voor Blok' kenmerkt zich door een grootschalige aanpak waarbij gebruikgemaakt wordt van standaardpakketten voor woningen. De projecten leveren uiteindelijk geld op en de grootschaligheid vergroot de aantrekkingskracht voor beleggers die geïnteresseerd zijn in grote projecten.
Mussenproject Rivierenwijk
De 'Blok voor blok' aanpak gaat uit van een intensieve samenwerking en verbinding tussen woningcorporaties, particuliere woningbezitters, gemeente, ontwikkelaars, aannemers, isolatieen installatiebedrijven, institutionele beleggers, banken, energieleveranciers, netwerkbedrijven en gemeenten. Resultaat is lagere woonlasten voor de woningeigenaren, zonder de bijbehorende organisatie en het regelwerk. Dit wordt ze immers uit handen genomen. Een bijkomend voordeel van deze aanpak is dat het lokale bedrijfsleven (de uitvoerende ondernemers) verzekerd is van een grote klus met flinke omzet. Dat kan een welkome impuls zijn voor de lokale en regionale economie en werkgelegenheid.
25
De identiteit van de wijk verbetert Nu het imago nog! 'Van bloemkoolwijk naar zonnebloemwijk' Een goed imago is belangrijk voor een wijk. Het bepaalt in grote mate of een wijk aantrekkelijk is, zowel voor de huidige als voor nieuwe bewoners en voor bezoekers. Jammer genoeg heeft de Rivierenwijk in Heerhugowaard al jaren een negatief imago. Dit imago komt niet meer geheel overeen met de ware identiteit van de wijk. Er is de laatste jaren immers veel positiefs gebeurd en de bewoners hebben meer vertrouwen in de toekomst dan ooit. Daarbij komt dat de wijk zeker bepaalde kwaliteiten heeft. Denk aan de betaalbare woningvoorraad, het goede voorzieningenaanbod en de (in de toekomst) goed onderhouden straten en buitenruimte. Het is dus belangrijk te werken aan het imago van de wijk. Er is geen budget voor groots opgezette communicatiestrategieën maar kleine dingen kunnen al veel doen. Op dit moment wordt een communicatieplan gemaakt met als doel te werken aan een positiever imago van de wijk. Het is de bedoeling met kleinschalige activiteiten en ludieke acties die aansluiten op de huidige identiteit van de wijk en de bewoners, de Rivierenwijk positief in het nieuws te brengen. Dergelijke goed doordachte acties kunnen
26
eraan bijdragen dat bewoners weer trots zijn op hun wijk en dat de aantrekkelijkheid van
de wijk, ook voor buitenstaanders, verbeterd wordt. Het Imago van de Rivierenwijk
Samen de wijk schoonhouden
Bijlage Achtergrondinformatie Gegevens van CBS en gemeente en bevindingen van professionals De wijkbewoners
65 jaar of ouder, terwijl dit in Heerhugowaard gemiddeld 11 procent is. De Rivierenwijk blijft ook in de toekomst een jonge wijk. De leeftijdscategorie tot 35 jaar blijft de grootste groep. Maar het aantal ouderen in de wijk is volgens de bevolkingsprognose van 2008 in 2025 wel verdubbeld.
In de Rivierenwijk wonen 3.477 mensen. Dat is een relatief groot aantal op een klein oppervlakte. De bewoners van de Rivierenwijk zijn, vergeleken met de rest van Heerhugowaard, relatief jong. Slechts 3 procent van de bewoners van de Rivierenwijk is
500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0
2010
4 -9 90
4
-8 4 80
-7 70
4
-6 4 60
-5 50
4
-4 4 40
-3 30
-2 4
4 -1 10
20
4
2025
0-
aantal bewoners
Bevolkingsprognose Rivierenwijk 2010-2025
leeftijd
Bevolkingsprognose Rivierenwijk 2010-205 (Bevolkingsprognose 2008, gemeente Heerhugowaard)
Dat kan ook haast niet anders als je bedenkt dat Heerhugowaard de sterkst vergrijzende gemeente van Noord-Holland is. Net als in de rest van Heerhugowaard moeten we dus ook in de Rivierenwijk inspelen op de toename van oudere bewoners. In deze wijk wonen in verhouding bijna twee keer zoveel nieuwe Nederlanders als gemiddeld in Heerhugowaard. De gemiddelde grootte van een huishouden ligt met 2,25 rond het Nederlandse gemiddelde. Maar er zijn wel relatief veel eenpersoonshuishoudens. Volgens professionals die in de wijk werken, wonen in de Rivierenwijk meer alleenstaande moeders dan gemiddeld. Het gemiddelde besteedbare inkomen in de Rivierenwijk is het laagste in heel Heerhugowaard. Daarnaast ontvangen bovengemiddeld veel mensen een uitkering op grond van de WWB (Wet werk en bijstand). Deze bewoners nemen dus niet of in mindere mate deel aan de arbeidsmarkt. Professionals geven aan dat in de Rivierenwijk relatief veel mensen kampen met problemen als eenzaamheid, verslaving, taalachterstand en psychische en financiële problemen.
Leefbaarheid en welzijn Hoewel er al veel gebeurd is en er zeker veel positiefs te melden valt, scoort de Rivierenwijk nog altijd laag op sommige onderdelen op het gebied van leefbaarheid en welzijn. Zo voelt driekwart van de inwoners zich niet verbonden met de buurt. Een mogelijke oorzaak van dit gebrek aan binding is de hoge doorstroming in de wijk. De meeste mensen blijven er niet lang wonen. De wachttijd voor een woning is relatief kort en vooral starters verhuizen vaak weer snel. Dat is vaak een reden om zich niet of minder aan de wijk te binden. Vooral in de appartementen is de doorstroming hoog. Ook het nog altijd niet positieve imago dat de wijk heeft, kan tegenwerken. Het helpt de bewoners in elk geval niet om trots te zijn op hun wijk. En wellicht speelt ook de bevolkingssamenstelling een rol. Als we naar de cijfers kijken, is het waarschijnlijk dat veel buurtbewoners meer bezig zijn met het hoofd boven water houden dan met investeren in de binding met hun buurt. Bewoners van de Rivierenwijk geven wel aan dat ze behoefte hebben aan ontmoetingsplekken, zowel informeel als formeel. Het is bekend dat er bewoners zijn in de wijk die wel problemen hebben maar die niet uit zichzelf om hulp zullen vragen. Het lukt nog
27
niet voldoende om deze problemen te signaleren. En als professionals en buurtbewoners signalen afgeven, zouden die beter moeten worden opgepikt.
Veiligheid In de Rivierenwijk voelen mensen zich relatief vaak onveilig. Dit blijkt uit de Wijkmonitor 2009 van de gemeente Heerhugowaard. Er is de afgelopen jaren een toename te zien in aantal inbraken in woningen, het aantal mishandelingen, de overlast door drugsgebruik en het aantal burengeruchten. (Onder de noemer burengerucht vallen: geluidshinder door woonomgeving, overlast van of door dieren, conflicten, burenruzie, relatieproblemen en overige conflicten.) Andere vormen van criminaliteit zijn juist afgenomen. Zo is er een daling te zien in het aantal misdrijven, diefstallen uit en van auto's en (brom)fietsen, bedreigingen, jeugdoverlast en vernielingen. Deze afname heeft wel effect op de toekomstverwachting van de bewoners. Zij verwachten dat de dalende trends in de toekomst voortgezet zullen worden en dat het gevoel van onveiligheid zal afnemen. De bewoners geven wel aan dat er niet altijd direct en consequent wordt opgetreden
28
Samen de wijk opknappen
tegen overlast, vandalisme of ander wangedrag. De Rivierenwijk is relatief verkeersveilig. Er gebeuren weinig ongevallen met letsel.
Voorzieningen De Rivierenwijk heeft een aantal centraal gelegen voorzieningen, zoals winkels en voorzieningen voor zorg en welzijn. Twee basisscholen zijn te vinden aan de rand van
de wijk en er zijn er enkele voorzieningen net over de grens van de wijk, waar ook bewoners van de Rivierenwijk gebruik van kunnen maken. Uit de wijkmonitor 2009 van de gemeente Heerhugowaard blijkt dat 35
procent van de bewoners van de Rivierenwijk tevreden is over de sociale voorzieningen. Gemiddeld in Heerhugowaard is 39 procent van de bewoners tevreden over de voorzieningen in hun wijk. De tevredenheid van de bewoners van de Rivierenwijk is dus aan de lage kant, maar is inmiddels wel iets hoger dan in 2007, toen gaf 32 procent aangaf tevreden te zijn. Verschillende voorzieningen zoeken op dit ogenblik al samenwerking met elkaar. Het extra verbinden en versterken van voorzieningen kan de kwaliteit verbeteren en de tevredenheid van de wijkbewoners verhogen. Omdat er relatief veel kwetsbare bewoners in de wijk wonen is er behoefte aan specifieke activiteiten die deze bewoners meer perspectief kunnen bieden, zoals scholing en begeleiding naar werk.
Onderwijsvoorzieningen In en aan de rand van de Rivierenwijk zijn twee basisscholen gevestigd: De Vaart en de Hasselbraam, locatie Windmolen. De Hasselbraam, locatie Windmolen, ligt aan de rand van de Molenwijk, die aan de Rivierenwijk grenst. Basisschool De Vaart ligt, verdeeld over twee gebouwen, op een terrein tussen de Geul en de Amstel. Hier is ook een gymzaal en buurthuis De Link. Het brengen en halen van kinderen van en naar
De Vaart geeft regelmatig problemen, vanwege gevaarlijke verkeerssituaties. Verder is op deze plek vaak sprake van vandalisme, vooral in het weekend. Basisscholen de Vaart en de Hasselbraam (locatie Windmolen), stichting Kinderopvang Heerhugowaard en stichting Welzijnsbevordering Kern8 werken samen in een bredeschoolverband. Doel van de brede school is de ontwikkelingskansen van kinderen van 0 tot 16 jaar te vergroten. Daarnaast werkt de brede school aan het vergroten van de betrokkenheid van ouders en het versterken van de samenhang in de wijk. En de brede school heeft veel aandacht voor activiteiten voor kinderen op het gebied van sport, cultuur, kunst en natuur. Tuinenproject
Deze ontwikkeling loopt nu drie jaar. Door een aantal veranderingen binnen de scholen is het proces vertraagd en is de leeftijdsgroep veranderd. De brede school richt zich nu alleen nog op kinderen tot 12 jaar, terwijl de doelgroep tot 18 jaar juist zo belangrijk is in de Rivierenwijk. Op dit moment richt de brede school zich vooral op het verbeteren van de schoolresultaten van de kinderen. De scholen willen samenwerken met initiatieven en organisaties die daarbij kunnen helpen.
Denk aan logopedie, naschoolse activiteiten voor kinderen, centrum voor Jeugd en Gezin en huiswerkbegeleiding.
Welzijnsvoorzieningen De Rivierenwijk telt verschillende welzijnsvoorzieningen en welzijnsdiensten. Hieronder een overzicht.
Steunpunt Leger des Heils Het steunpunt van het Leger des Heils aan het Spui bereikt veel bewoners van de wijk.
Mensen kunnen hier terecht voor gezelschap. Wie meer hulp nodig heeft, krijgt ondersteuning van het Leger des Heils bij de stap naar andere instanties. Ondanks de recente uitbreiding is de capaciteit van de locatie echter beperkt.
Buurthuis De Rivierenwijk heeft geen buurthuis. Even buiten de wijk, in de Molenwijk en de Edelstenenwijk, staan de buurthuizen De Link en de Hoeksteen. De bewoners van de
29
Rivierenwijk zijn welkom in deze buurthuizen maar ervaren die buurthuizen niet als de hunne. Ze zijn dan ook niet op de hoogte van de activiteiten daar. Uit de gesprekken met de adviesgroep blijkt dat de bewoners een dergelijke ontmoetingsplek in de eigen wijk missen.
Rivierenwijk blijven. De ontwikkelingen in het Stadshart bieden mogelijkheden hiervoor, al liggen die ontwikkelingen nu een beetje stil. Om de praktijk voor de Rivierenwijk te kunnen behouden, is het belangrijk meer vormen van zorg in één pand bij elkaar te brengen.
Speelplekken
Esdégé-Reigersdaal
De Rivierenwijk telt diverse speelplekken die de bewoners in de wijk erg waarderen. In principe zijn er voldoende speelvoorzieningen voor alle leeftijden maar de inrichting van de speelplekken kan, volgens de gemeente soms beter. Om een goed onderhoud te kunnen garanderen, zijn er zelfs teveel speelvoorzieningen voor jeugdigen van 6 tot 11 jaar.
Esdégé Reigersdaal heeft in de Rivierenwijk een aantal clusters van bijzondere woonvormen voor mensen met een beperking. De organisatie wil meer aansluiten bij de voorzieningen en activiteiten die al in de wijk aanwezig zijn, zodat bewoners meer binding krijgen met de wijk.
Gezondheidszorgvoorzieningen Aan de Uiterwaard, naast het pand waar de supermarkt huist, is een praktijk gevestigd van een huisarts en een fysiotherapeut. In het hele land en ook in Heerhugowaard verenigen steeds meer huisartsen zich in een zogenoemde HOED (huisartsen onder één dak). Zo kunnen de artsen samen één pand gebruiken, ze kunnen samenwerken en hun kennis delen. Ook de huisarts van de Rivierenwijk wil graag samenwerken met andere huisartsen. Hij wil wel graag in de
30
Commerciële voorzieningen Aan de Uiterwaard is een winkelcentrum gevestigd met een supermarkt, een kapper, een videotheek, een shoarmatent, een snackbar en een pinautomaat. Omdat parkeren gratis is, trekt de supermarkt ook bewoners uit omliggende wijken. De uitstraling van het winkelcentrum is verouderd. Niet alle bedrijven zijn rendabel en de plek van de pinautomaat wordt door bewoners als onprettig ervaren. Op dit ogenblik denkt Hoorne Vastgoed, de eigenaar van het complex, na over verbetering van de locatie rondom de supermarkt.
Welzijnsdienst: Kern8 Kern8, de welzijnsorganisatie in Heerhugowaard, houdt zich bezig met buurtwerk, jeugd- en jongerenwerk, ouderenwerk en wijkbeheer. Onder jeugd- en jongerenwerk vallen bijvoorbeeld activiteiten voor jongeren, ambulant jongerenwerk, voorlichting en hulpverlening. En ouderenwerk bestaat onder meer uit het organiseren van samenhang tussen ouderenvoorzieningen, ondersteunende diensten voor ouderen om zo lang mogelijk in de eigen woonomgeving te kunnen blijven, en het stimuleren van bewegen en ontmoeten. De rol van Kern8 bij wijkbeheer bestaat uit het ondersteunen van wijkpanels, het ondersteunen van kleinschalige initiatieven van bewoners met betrekking tot hun woonomgeving, en het bevorderen van samenwerking in de wijk. De stedelijke activiteiten van Kern8 zijn voor alle buurtbewoners van de Rivierenwijk toegankelijk. In de Rivierenwijk zelf ondersteunt Kern8 het wijkpanel, zijn ze betrokken bij de brede schoolontwikkeling en organiseren ze de buurtbemiddeling. Op dit ogenblik is Kern8 niet voor alle bewoners voldoende zichtbaar. Veel mensen zijn niet op de hoogte van de diensten en de activiteiten die Kern8 biedt. Door de activi-
teiten in de wijk anders te profileren en waar mogelijk uit te breiden en te versterken kan dit verbeterd worden.
Welzijnsdienst: activiteiten op de brede school Zoals eerder vermeld, biedt de brede school in de wijk, behalve onderwijs ook andere activiteiten. Op de locatie van basisschool De Vaart aan de Geul/Amstel, is er bijvoorbeeld buitenschoolse kinderopvang, een peuterspeelzaal, er zijn verschillende naschoolse activiteiten, en er is een gymzaal. Vooral voor de naschoolse activiteiten is veel animo. Vaak overstijgt het aantal aanmeldingen het maximale aantal deelnemers.
De buitenruimte De onduidelijke inrichting van deze 'bloemkoolwijk' (zie voor uitleg 'Van bloemkool naar zonnebloem') draagt niet bij aan een evenwichtig straatbeeld. De kronkelende straten met pleintjes in het midden geven een onrustig en onoverzichtelijk beeld. Daarbij komt dat de bergingen aan de voorkant van de woningen het zicht vanuit de woning op de straat belemmeren. Omgekeerd ontnemen de bergingen ook het zicht vanaf de straat op de woning. Verder hebben sommige woningen zowel aan de voor- als de achterkant een ingang. Hierdoor
ontstaat verwarring over de oriëntatie van de woning. De achterkant wordt gebruikt als voorkant, maar heeft die uitstraling niet en de openbare ruimte is hier niet op afgestemd. Ook de aanwezigheid van rolcontainers geeft een rommelig beeld in de openbare ruimte. Nog niet in de hele Rivierenwijk wordt gebruikgemaakt van ondergrondse containers of bovengrondse 1100 liter containers. De bewoners van de Liede, Dinkel, Uiterwaard, Eem, Spui en Zaan hebben nog steeds de bekende rolcontainers. Op de ophaaldag staan altijd veel containers buiten, sommige zelfs permanent. Behalve dat dit rommelig oogt, kan het ook voor onveilige situaties zorgen.
Groen De bewoners van de Rivierenwijk zijn niet tevreden over het groen in de wijk en het onderhoud daarvan. De Rivierenwijk wordt weliswaar omrand door groen, maar in de wijk zelf is het groen erg versnipperd. Op sommige plekken is er in verhouding te veel kijkgroen. Dat wil zeggen, groen dat niet toegankelijk is voor spelen, wandelen of recreëren. Uit de wijkmonitor van 2009 blijkt dat de bewoners graag meer gebruiksgroen in de wijk zouden hebben. Het matige groen en het rommelige straat-
Samen voetbal kijken
31
beeld maken dat de bewoners van de Rivierenwijk weinig gebruikmaken van de openbare ruimte.
Parkeren De auto heeft een prominente plek in het straatbeeld in de Rivierenwijk. De bewoners zijn zeer tevreden over de parkeermogelijkheden in de wijk. Al zouden zij het beter vinden als de auto op een wat minder storende plek in de openbare ruimte geparkeerd kon worden. Met uitzondering van enkele plekken in de wijk, zijn er voldoende parkeermogelijkheden in de Rivierenwijk. Er is zelfs sprake van een overmaat aan parkeren. Volgens het CBS (2009) zijn er meer parkeerplekken dan auto's in de wijk.
Grondwater Bewoners van de Rivierenwijk geven aan last te ervaren van water onder de woning. Op dit moment worden metingen verricht naar de grondwaterbewegingen in Heerhugowaard en is een informatiepunt opgericht. De aanpak van overlast is gekoppeld aan het grootonderhoud van de openbare ruimte.
De woningvoorraad De Rivierenwijk telt 1.553 woningen, ver-
32
deeld over 1.149 eengezinswoningen en 404 appartementen. De eengezinswoningen zijn vooral rij- en hoekwoningen en de appartementen bestaan meestal uit twee of drie kamers. Het woningaanbod is dus weinig divers. De woningvoorraad in de Rivierenwijk ligt in het goedkope segment. De gemiddelde woningprijs in 2008 was 139.000 euro. Ongeveer de helft van de woningen in de Rivierenwijk is een huurwoning. Woonwaard bezit 623 woningen in de Rivierenwijk. Deze woningen behoren allemaal tot de zogeheten kernvoorraad (ook wel betaalbaarheidscategorie 1 genoemd) met een maximale huurprijs van € 511,-. Uit financiële overwegingen maar ook om de keuzevrijheid van huurders te vergroten, heeft Woonwaard in de loop van de jaren een aantal woningen in de Rivierenwijk verkocht. Hierdoor is het aantal koopwoningen in de wijk gestegen. De woningen uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw zijn van goede technische en functionele kwaliteit. Dit in tegenstelling tot de woningvoorraad van net na de tweede wereldoorlog. De woningen in de Rivierenwijk zijn gebouwd met degelijke materialen en zijn in het algemeen ruim. De energielabels van de huurwoningen variëren
tussen een B en een C. Bewoners wonen gemiddelde 8,5 jaar in de huurwoningen. In 2009 was de mutatiegraad in de huurappartementen 16,2 procent en in de huureengezinswoningen 10,3 procent. Dat wil zeggen dat in dat jaar 16,2 procent van de appartementen van huurder wisselde en 10,3 procent van de eengezinswoningen. Voor het totale bezit van Woonwaard was dat respectievelijk 11,6 en 6,5 procent. Professionals constateren dat in de kleine appartementen soms teveel mensen wonen. Met deze woningvoorraad vervult de Rivierenwijk een functie voor heel Heerhugowaard. De betaalbare, kwalitatief goede en ruime woningen zijn aantrekkelijk voor starters en mensen met een kleine portemonnee.
Imago De Rivierenwijk kampt met een slecht imago. Dat is wel verklaarbaar, gezien het verleden, maar het klopt niet meer in alle opzichten met de feitelijke situatie. Ook de beleving van veel wijkbewoners is inmiddels anders. De afgelopen jaren zijn er succesvolle acties geweest voor het bestrijden van drugsoverlast; pleinen en speelplekken zijn opgeknapt en veel kleinschalige initiatieven zijn gesteund. Door deze jarenlange aan-
dacht vanuit verschillende organisaties hebben de mensen die al langer in de Rivierenbuurt wonen een positiever beeld van de wijk gekregen.
Pa re l h o f 1 | Po s t b u s 3 9 0 | 1 7 0 0 A J H e e r h u g o wa a rd Telefoon: 14072 | Internet: w w w.heerhugowaard.nl
