Van Binnen uit. Vol vertrouwen op weg naar ons jubileum jaar

het Groene Blad

2010-1 Winter

Inhoudsopgave Van Binnen uit........................................................................................................................ 2 Welkom nieuwe leden en donateurs ....................................................................................... 3 Rein Veenendaal Fietsen: meer dan 60 jaar een begrip in NL & omstreken ........................... 4 Meer weten van planten, paddestoelen en mossen? .............................................................. 4 De Groenlingen weer volop in actie ........................................................................................ 5 Wie wordt onze coördinator oeverzwaluwenwand? ................................................................ 6 Wie wordt onze Stadsvogel coördinator? ............................................................................... 7 Helpende handen gezocht bij het padden overzetten in Rhenen ............................................ 8 De arbeidsinspecteur ........................................................................................................... 10 Boeken voor het IVN ............................................................................................................ 11 Paddestoelennieuws ............................................................................................................ 11 Jeugdgroep ‘De Zwammen’ heeft nog plek........................................................................... 12 Nieuwjaarslunch en – wandeling op 16 januari 2010 ........................................................... 13 Lezing over weidevogels ...................................................................................................... 14 Heeft de egelopvang nog toekomst? .................................................................................... 15 Milieurubriek december 2009 ............................................................................................... 19

1

het Groene Blad

2010-1 Winter

Van Binnen uit Vol vertrouwen op weg naar ons jubileum jaar. Voor u ligt het laatste nummer van het Groen Blad van 2009. Een jaar met alweer veel activiteiten en een steeds maar groeiend ledenbestand. Maar het was ook een jaar dat achter de deur van de bestuurskamer gekenmerkt werd door grote onzekerheden over onze toekomstige financiële positie en daarmee de wijze van voortbestaan. Ik zal dit even kort toelichten. U weet dat wij een eigen onderkomen, “De Groenhof” hebben.Dit gebouw, dat wij delen met de vereniging Groei en Bloei, stelt de Gemeente Veenendaal kosteloos aan ons ter beschikking. De reden daarvoor is dat het IVN een deel van het gemeentelijk beleid uitvoert, namelijk natuur- en milieueducatie. Om deze NME taak te kunnen doen en om de kosten van het gebouw te kunnen betalen, ondersteunt de gemeente ons bovendien jaarlijks met een subsidiebedrag. Hiervan kunnen wij de energie- en andere lasten van het gebouw en de tuin betalen, de mediatheek van nieuw lesmateriaal voorzien en diverse andere zaken bekostigen. Wij zijn blij met deze rol en voor de gemeente Veenendaal heeft deze constructie als voordeel dat zij door het inzetten van ons als vrijwilligers, relatief weinig geld kwijt is voor NME. Maar het heeft voor beiden ook nadelen. Voor de gemeente is een vrijwilligersorganisatie natuurlijk minder stuurbaar. Vrijwilligers willen vooral hun eigen gang gaan en beslissen zelf over hun rol daarin en de tijd die zij willen besteden. Bovendien is door wisselingen in het aantal vrijwilligers ook de continuïteit niet altijd te waarborgen. Ook voor het IVN heeft dit naast de vele voordelen enkele nadelen. Het betekent een grote financiële afhankelijkheid van de Gemeente en de verantwoordelijkheid om de financiële middelen zo goed mogelijk in te zetten, de NME taak uit te voeren en dit jaarlijks in een uitgebreid verslag te rapporteren aan de Gemeente. Voor deze onderlinge afhankelijkheid is een goede wederzijdse communicatie van essentieel belang. De gemeente moet weten wat zij aan ons hebben, en omgekeerd. Dit schept vertrouwen en motiveert. Maar juist dit verslechterde de laatste tijd. Zo kregen wij maar geen duidelijkheid over de subsidiegelden en zou door vertraging in uitbetaling van de subsidiegelden en de in onze ogen onjuiste interpretatie van de subsidieverordening onze financiële huishouding in de toekomst ernstig in de knel komen. Van hun kant was de afdeling milieu ontevreden over de koers van het IVN, te veel op natuur gericht en te weinig op milieu. Kortom, het werd tijd voor gesprek. Inmiddels zijn er diverse gesprekken geweest waarbij wij onze problemen op tafel hebben gelegd en de gemeente haar zienswijze heeft geuit. Langzaam ontstond er een beter begrip voor elkaar en net een dag voor ik dit schrijf kregen wij het verlossende antwoord wat er op neer kwam dat wij ons financieel gezien voorlopig geen zorgen hoeven te maken.

Wel moeten wij nog gesprekken voeren over een huurovereenkomst voor het gebouw, maar ook daar hebben wij nu het volste vertrouwen in dat dit naar tevredenheid wordt afgehandeld.

2

het Groene Blad

2010-1 Winter

Wij kunnen op de valreep dus toch met een goed gevoel dit jaar afsluiten en vol vertrouwen 2010, ons jubileum jaar, in gaan. Een jaar waarin naast een passend feestje weer veel activiteiten gepland staan, hierover later meer. Maar juist in zo‟n jaar moet onze blik ook op de toekomst gericht zijn en daarom staan er ook veranderingen op stapel. We gaan een goed vrijwilligersbeleid ontwikkelen om omstandigheden te creëren waarbij onze vrijwilligers zich met plezier en voldoening blijven inzetten voor onze vereniging. Wij willen stappen gaan maken in het professionaliseren van de mediatheek en de NME voor het basisonderwijs. De scholenwerkgroep heeft onlangs al een eerste stap gezet om een nieuwe doelgroep, de Buiten Schoolse Opvang te bereiken. Daarnaast willen wij ons veel meer gaan richten op de mens in de stad en zijn directe leefomgeving in Veenendaal en Rhenen. Wellicht wordt daardoor 2010 wel een markeerpunt voor de komende 25 jaar. Maar voordat het zover is gaan wij eerst Kerst en Nieuwjaar vieren.

Het bestuur wenst u dan ook heel fijne kerstdagen en een plezierige jaarwisseling. Bert de Ruiter Voorzitter

Welkom nieuwe leden en donateurs In onderstaande tabel staan de nieuwe leden en donateurs van de afgelopen maanden. Hartelijk welkom bij de vereniging! Tot ziens bij één van de activiteiten. P.J. Happel R. van der Woude H. Kaptein A. ter Louw T. van Barneveld R. Kuijer

Teldersweg 67 Prinsenweg 61 Julianastraat 29 Boekvink 70 De Savornin Lohmanstaat 72 W. Barentszstraat 72

3

Rhenen Elst Lunteren Veenendaal Veenendaal Veenendaal

het Groene Blad

2010-1 Winter

Rein Veenendaal Fietsen: meer dan 60 jaar een begrip in NL & omstreken In onze enorm ruim gesorteerde zaak vindt u de nagenoeg complete collecties van enkel gerenommeerde merken als: Koga-Miyata (ook de elektrische fietsen), Idworx (zelfs de TiRohler van 6000 euro staat er), het schitterende elektrische FLYER assortiment uit Zwitserland, Batavus, Bulls (ATB, Hybride & Race), Trek, Giant, Gazelle, Simplex, Sparta, Scott, Ducati (fietsen) en ga zo maar even door! Alle disciplines zijn ruim vertegenwoordigd: ATB, race, stads, toer, trekking, vouw, tandems en een ongekend aantal elektrische modellen, maar ook de kleine kinderlijn is groots te noemen. Met name de elektrische modellen zorgen ervoor dat ook Rein Veenendaal Fietsen een „groen‟ karakter blijft houden, geheel in lijn met IVN Veenendaal-Rhenen en omgeving. Lekker buiten bewegen,met of zonder ondersteuning en voor jong en wat ouder.

Rein Veenendaal Fietsen geniet landelijke bekendheid om zijn enorme kledingshop, met wederom veel keus voor hem en niet te vergeten haar. Onlangs zijn wij van start gegaan met Tifosi sportbrillen, welke in vele variaties en kleuren, op sterkte(!) geleverd kunnen worden voor een zeer aantrekkelijke prijs. Motoren hebben plaats gemaakt voor zuinige, stille en trendy brommers en scooters van merken als: Yamaha, Honda en Sym. Er is veel keus in 4-takt modellen en dat is gezien het motorverleden niet vreemd; de benodigde kennis hiervoor was al in huis. Nagenoeg milieu-neutraal is de elektrische Helio snorbrommer, welke ook niet in ons sortiment ontbreekt. Goede service met eigen ophaaldienst en deskundig klantvriendelijk, zijn al die jaren een begrip geworden en om die reden komen mensen uit heel Nederland, maar ook Belgen en Duitsers naar Veenendaal. Niet zonder trots vermelden wij dat er bijna 600(!) klanten uit Amsterdam naar Veenendaal komen. Daar hebben we wel ruim 60 jaar over gedaan hoor, meldt een medewerker. Rein Veenendaal Fietsen: “daar móet je een keer geweest zijn”, is de slogan en daar zijn we het helemaal mee eens. De hele week open, behalve op woensdag!

Noot van de redactie Dit is de eerste bijdrage van een adverteerder in het Groene Blad. Alle adverteerders wordende komende jaren in de gelegenheid gesteld om éénmalig een kort artikel te leveren.

Meer weten van planten, paddestoelen en mossen? Loop dan eens mee met de plantenwerkgroep. Wij gaan in het seizoen één keer per week op pad naar allerlei interessante plekken rondom Veenendaal om te kijken wat wij daar voor moois kunnen vinden. Bel of mail mij voor meer informatie:  0318 - 513613, [email protected] U kunt ook via de mail ons nieuwe programma voor 2010 opvragen. Ik hoop heel wat nieuwe meelopers te kunnen begroeten, Suze Hörchner coördinator plantenwerkgroep

4

het Groene Blad

2010-1 Winter

De Groenlingen weer volop in actie De eerste maanden van het nieuwe seizoen van de Groenlingen zit er al weer op. Op de allereerste opkomst op 5 september hebben we via levend kwartet kennis met elkaar gemaakt. Daarna buiten allerlei opdrachten gedaan. Op 26 september zijn de Groenlingen op pad gegaan om de herfst te ontdekken. Centraal stonden de paddenstoelen. Gelukkig waren die volop te zien. Het is best moeilijk om achter de namen te komen. Maar met een zoekkaart lukte dat in veel gevallen. Eind oktober op de fiets naar het eind van de Slaperdijk. John en Wil hadden allerlei opdrachtjes bedacht en die werden door de Groenlingen enthousiast uitgevoerd. Eind november staan de vogels centraal. We krijgen dan ook versterking van Rachel. Zij zal ons tijdens diverse opkomsten komen helpen. In het volgende Groene Blad zullen we nader met haar kennis maken.

In december gaan we de vogels verrassen met een lekker wintermaal. Tijdens de laatste vergadering hebben we ons programma vastgesteld voor de maanden januari tot en met juni 2010. Op zaterdag 30 januari gaan we werken met de boswachter (onder voorbehoud). Zaterdag 27 februari spoorzoeken in de natuur, zaterdag 27 maart staat papier centraal en op zaterdag 24 april gaan we grond, grondig bekijken. Op zaterdag 29 mei slootjesexcursie. De slotopkomst is op zaterdag 26 juni. Kortom er staat weer heel wat op het programma van de Groenlingen in 2010. Martien Heijting

5

het Groene Blad

2010-1 Winter

Wie wordt onze coördinator oeverzwaluwenwand? In het plan Veenendaal-Oost is sinds 2006 een muurzwaluwenwand aanwezig.De vogelwerkgroep van het IVN Veenendaal -Rhenen coördineert het onderhoud aan de wand en verzorgt de tellingen. Gaan de oeverzwaluwen jou aan het hart en wil je zelf een actieve rol vervullen bij het in stand houden van de kolonie? Dan is deze functie iets voor jou.

Inhoud functie Je coördineert het onderhoud aan de oeverzwaluwenwand Je fungeert als aanspreekpunt Coördinatie tellingen van de nesten Coördinatie van het schoonmaken van de nestgangen De functie valt onder de coördinator IVN - Vogelwerkgroep

Doel Het in stand houden van de oeverzwaluwenkolonie Vergroten van de bewustwording van de aanwezigheid en het belang van een oeverzwaluwenwand in onze directe omgeving

Werklocaties en gesprekspartners Gemeente Veenendaal Ontwikkelingsbedrijf Veenendaal Oost Burgers Andere relevante partijen

Profiel van de vrijwilliger Enige vogelkennis Goede communicatieve eigenschappen Goed zelfstandig kunnen werken Eigen initiatieven willen ontplooien

Het IVN biedt je Begeleiding van de werkzaamheden Verdieping van kennis door het volgen van o.a. cursussen, gratis of met korting. Gratis gebruik van de IVN mediatheek met zeer veel vogelboeken, - DVD‟s en (vak)tijdschriften Gezellige werksfeer Vrijwilligersdag Voor nadere informatie kun je contact opnemen met: Bert de Ruiter (voorzitter)  0318 – 522617 [email protected]

Lidia den Oudendammer (coördinator Vogelwerkgroep)  0318 – 515542 [email protected]

6

het Groene Blad

2010-1 Winter

Wie wordt onze Stadsvogel coördinator? Het stedelijk gebied neemt jaarlijks toe. Ook Veenendaal breidt zich steeds meer uit. Voor veel vogels wordt de stad dan ook steeds belangrijker. Uit onderzoek blijkt echter dat de typische stadsvogels zoals huismus en gierzwaluw in aantal achteruitgaan.In 2008 heeft het IVN in Veenendaal daarom een uitgebreide mussentelling georganiseerd. De gegevens zijn verwerkt. Aan de hand van deze opgedane kennis zouden gericht acties kunnen worden genomen voor op de ene plek bescherming en op op andere plaatsen bevordering van de mussenstand. Ben jij iemand die zich het lot van deze stadsvogels aantrekt en daarin een actieve rol wilt spelen in het vogelvriendelijk maken en houden van Veenendaal? Dan is deze functie iets voor jou.

Inhoud functie Het initiëren van acties om de mussenstand te beschermen en te bevorderen. Het informeren en adviseren van lokale partijen over het vogelvriendelijk inrichten van de leefomgeving binnen de bebouwde kom. Fungeren als aanspreekpunt voor stadsvogels voor onze IVN – afdeling. Binnen het IVN Veenendaal – Rhenen initiatieven nemen voor acties ter bevordering van de vogels in de stad. De functie valt onder de coördinator IVN -Vogelwerkgroep

Doel De leefomgeving voor stadsvogels, en daarmee onze eigen leefomgeving, leefbaarder maken Vergroten van de bewustwording van de aanwezigheid en het belang van stadsvogels en wat er voor de vogels gedaan kan worden Lokaal 'een vinger aan de pols' houden

Samenwerking Samenwerking zoeken met woningbouwcoöperaties, gemeente Veenendaal, en andere relevante partijen. Tevens samenwerking zoeken met Vogelbescherming Nederland.

Profiel van de vrijwilliger Goede kennis van stadsvogels Zich verder willen verdiepen in de stadsvogelproblematiek Communicatief sterk Goed zelfstandig kunnen werken Leuk vinden om te netwerken Eigen initiatieven willen ontplooien

Het IVN biedt je Begeleiding van de werkzaamheden Verdieping van kennis door het volgen van o.a. cursussen, gratis of met korting. Gratis gebruik van de IVN mediatheek met zeer veel vogelboeken, - DVD‟s en (vak)tijdschriften Gezellige werksfeer Vrijwilligersdag Voor nadere informatie kun je contact opnemen met: Bert de Ruiter (voorzitter)  0318 – 522617 [email protected]

Lidia den Oudendammer (coördinator Vogelwerkgroep)  0318 – 515542 [email protected]

7

het Groene Blad

2010-1 Winter

Helpende handen gezocht bij het padden overzetten in Rhenen In Rhenen, langs de N225 bij de Palmerswaard, worden jaarlijks rond maart padden en soms kikkers en salamanders geraapt bij het oversteken van de N225 naar hun bij de Rijn gelegen voortplantings-watertjes. Van zo’n 150 in 1996 naar ruim 1100 dieren in 2008, en weer terug naar een aantal van 700 vorig jaar na een lange winter, we weten er een heleboel te redden langs zo’n 600 meter weg. Maar we zoeken extra vrijwilligers zodat we rustiger, veiliger en beter kunnen rapen. Het is dan nog leuker werk, hoewel ook met soms spannende kanten. Dit najaar wordt de weg volgens plan heringericht en zijn we benieuwd naar het effect van een vrijliggend fietspad en een lagere maximum verkeerssnelheid. We zoeken liefhebbers die een of meer keer beschikbaar zijn per week, en zo een wisselende groep van minstens 6 deelnemers per avond kunnen versterken. Een mooie kans om eens van dichtbij met deze dieren kennis te maken. Ze maken leuke hoge geluidjes in je emmer en vormen daar tegelijk paartjes als je ze al niet als een paddenstel hebt geraapt. Maar pas wel op, eenmaal er aan begonnen kan het verslavend werken. Onze raapcampagne duurt feitelijk zo‟n dag of 20 en is tegen het eind van maart wel weer voorbij. De terugweg vindt van april tot in juni plaats op veel veiliger tijdstippen waardoor onze hulp dan niet meer nodig is. De start is in de schemering en de duur ongeveer 1 a 1 ½ uur per avond, oplopend bij gunstig vochtig weer en hogere temperaturen vanaf 10º C. Interesse? Meer informatie over amfibieën vindt u op www.padden.nu en voor het deelnemen aan deze Rhenense paddenaktie kunt u contact opnemen met ondergetekende. Gerard Vernooy,  0317-616974 of [email protected]

8

het Groene Blad

2010-1 Winter

Natuurbeleving in de winter Volgens van Dale wordt onder beleving verstaan “ 1 (religieuze) ondervinding, innerlijke ervaring, 2 enthousiasme”.Natuur beleven kunnen we dus op meerdere manieren. We kunnen enthousiast zijn over alles wat met natuur te maken heeft, we willen er van alles over weten; kennis verzamelen over werking van de natuur, planten, paddenstoelen, vogels kunnen benoemen. Inderdaad een heel leuke hobby waar je zeer enthousiast mee bezig kunt zijn en die veel voldoening schenkt. Je kunt dit beoefenen vanuit je luie stoel, achter je computer, je hoeft er bij wijze van spreken de deur niet voor uit. Vaak zul je jouw enthousiasme willen delen met anderen en zoek je dus mensen met de zelfde interesse. Deze mensen tref je zeker bij het IVN: enthousiaste natuur liefhebbers. Het is dan ook heerlijk om in de winter deel te nemen aan lezingen en cursussen. Ook de mediatheek van de Groenhof is een bezoek waard, je kunt er allerlei boeken op het gebied van natuur lenen (gratis voor leden en donateurs). We kunnen ook natuur beleven door ondervinding. Soms kan dit inderdaad een religieus gevoel oproepen, dankbaarheid voor het geluksgevoel wat je overvalt bij het zien van een mooie bloem, het horen van een vogel, de stilte in het bos, het weidse uitzicht van een wolkenlucht. Altijd gaat het dan om een innerlijk ervaren. Ook deze mensen tref je zeker bij het IVN. Waarschijnlijk staat het in de Dikke van Dale niet voor niets in die volgorde: 1 ondervinding, innerlijk ervaren, om daardoor tot 2 enthousiasme te komen. De herfst bood weer tal van mogelijkheden om met al onze zintuigen de natuur te ervaren; de prachtige kleuren van de bomen en paddenstoelen, de geuren van de herfst, de wind en regen op je gezicht. Ook in de winter valt er genoeg te beleven. In het bos kun je nu goed de grillige vorm en takken van de eik bewonderen. Voor kinderen een waar sprookjesbos waar zij hun fantasie kunnen uitleven. Als het gevroren of gesneeuwd heeft weet iedereen de schoonheid daarvan te ontdekken. Massaal zie je mensen dan naar buiten trekken om te schaatsen of te wandelen. Een echte natuurbeleving! Maar ook als het niet vriest is een tochtje naar de uiterwaarden bijvoorbeeld aan te bevelen. Excursies bieden een extra stimulans om er op uit te trekken. Als u zich aanmeldt voor de mailinglijst ontvangt u bericht wanneer de vogelwerkgroep er weer op uit trekt. U bent altijd welkom. Fantastisch om te genieten van de grote aantallen ganzen en eenden; het gefluit van de smienten, het hoge gegak van de kolganzen.

Als je dan weer thuis komt, nog nagloeiend van de kou en vol van deze ervaring, kun je jouw enthousiasme over deze vogels verder uitleven door op internet de vlucht van gans Kees of Cor te volgen. Je ziet dan precies waar ze op welk moment waren, welke afstanden ze afgelegd hebben. http://www.natuurkalender.nl/toepassingen/ganzen/ Je enthousiasme zal er zeker door toenemen. Ik wens een ieder dan ook een intense natuurbeleving toe. Lidia den Oudendammer

9

het Groene Blad

2010-1 Winter

De arbeidsinspecteur De vermakelijke column in de Gelderlander, waarin een dierenarts voorvallen uit zijn praktijk opdist, lees ik altijd graag. Met de dieren heeft de schrijver in de regel minder te stellen dan met de baasjes. In onderstaand verhaal wordt de onzin van doorgeslagen ambtenarij nog eens fijntjes uitgemeten. Helaas valt er om de meeste beleidsmiskleunen niet te lachen, getuige het egeldrama elders in dit blad.

foto: Tineke Wouda

Van een nieuwgebouwde kippenstal met ventilatiesysteem moet volgens de voorschriften het systeem 24 uur per dag aan staan, maar ‟s winters krijgen de kippen het dan te koud en worden ziek. Het ministerie zegt: het staat in de regels, dus het moet. Een ander voorbeeld is “De Kleine Oorlog van boer Kok”. In deze indringende documentaire, door HUMAN afgelopen augustus uitgezonden, volgen de filmmakers al sinds 1995 een veehouder en zijn zonen. De gemeente Amersfoort wil het bedrijf koste wat kost annexeren. De mestwet van 1994 is het belangrijkste twistpunt. Het uitrijden van mest over het land zou leiden tot meer zure regen. Daarom moet mest worden geïnjecteerd in de bodem. Maar onder de grond komt de ammoniak in het grondwater terecht. Injecteren vernielt de kruidenrijke bodem en grasmat van de biologisch-dynamische boer. Zelfs door zijn drijfmest over het land te blijven uitrijden, haalt hij de scherpste milieudoelstellingen met gemak. Zijn mest bevat slechts 30% van de ammoniak die gemiddeld gangbaar is. Maar regels zijn regels! Na uitzending worden de omroep en andere media overspoeld met reacties. Hoe verlos je een schaap? Simpel, je vraagt om een emmer water, laat de eigenaar die vasthouden, ploft op je knieën achter het schaap, doet een kwak glijmiddel op je hand, steekt die vervolgens voorzichtig bij de ooi naar binnen en gaat aan het werk. De inspecteur van de arbeidsinspectie die dit verhaal aanhoorde, vond het maar niks. Dus, zo luidde zijn conclusie, jullie kunnen dit werk niet staande uitvoeren. Dat was goed gezien. Misschien komen er ooit nog eens schapen die heel hoog op de poten staan, maar voorlopig zullen we ons moeten behelpen met wat we nu hebben rondlopen. “Dan moeten jullie het schaap op hoogte laten brengen, op een tafel laten zetten op zo.” Hartstikke fijn, zo‟n meneer die met je meedenkt, die zich bekommert om het lichamelijk welzijn van de dierenarts. We hebben in onze praktijk vrij veel cliënten die maar een paar schapen hebben. Die zijn allang blij als ze bijtijds kunnen waarnemen dat een ooi aan het lammeren is, laat staan dat ze weten wat er zoal bij komt kijken.

10

het Groene Blad

2010-1 Winter

“Wilt u even een tafel halen?” “U zei tafel, dokter?” “Ik zei tafel, dan hoef ik namelijk niet op mijn knieën te liggen.” Het is twee uur ‟s nachts, in een koud, tochtig schapenhok. Maar, gelukkig, ik hoef niet op mijn knieën te liggen. Het schaap is straks in een paar minuten verlost maar de voorbereidingen duren wel een stief kwartiertje. Want waar haal je zo gauw een geschikte tafel vandaan? Die staat waarschijnlijk ergens in de rommelschuur, verscholen onder een hoop andere rotzooi. Dan de buurman uit z‟n bed trommelen, want dat schaap zal ook nog op die tafel gezet moeten worden. De eigenaar of eigenaresse kan of mag, om wat voor reden dan ook, niet tillen en als ik dat spartelende schaap van 50 kilo in mijn eentje op de tafel moet zetten, dan wordt die inspecteur daar vast en zeker ook niet blij van. We treffen het. We hebben gelukkig geen schaap dat zoiets denkt als: “Op tafel? Midden in de nacht? Vreemde vent aan m‟n kont? Foute boel, wegwezen dus”. Nee, ze blijft braaf staan. Na afloop deel ik de eigenaar mede dat de rekening dit keer 30 euro hoger uitvalt gezien de extra tijd die ik heb besteed. Dit alles overdenkend, zeg ik tegen de inspecteur dat het “tafelidee” wellicht niet vaak opgevolgd zal worden. “Dan zou ik weigeren om wat te doen” zegt de brave borst. Onze tegenwerping dat we altijd de plicht hebben om een dier in nood te helpen, maakte op hem geen indruk. Tja, dan ben je uitgepraat. Ondertussen zitten wij nu wel mooi met een dilemma. Gaan we door de knietjes of gaan we op de knietjes? U mag twee keer raden. Tineke Wouda Bronnen:

De Gelderlander / Hans van Zoolingen, 13 nov. 2009 www.human.nl, 5 aug 2009 (bekijk hier de uitzending) www.ad.nl Amersfoort, 19 juni 2009 www.DeStadAmersfoort.nl, 31 juli 2009

Boeken voor het IVN Heeft u op zolder nog boeken over natuur en/of milieu staan, waar u nooit meer in kijkt of wilt u ruimte in uw boekenkast maken voor nieuwe exemplaren, doe ze dan niet bij het oud papier, maar breng ze naar de Groenhof. Wij bieden ze in kratten in onze zaal te koop aan. U heeft weer ruimte, de koper is blij met zijn nieuwe aanwinst en het IVN kan de extra inkomsten goed gebruiken. Een win, win, winsituatie dus. Suze Hörchner

Paddestoelennieuws Er is in Nederland een nieuwe paddestoelensoort gevonden: Psathyrella berolinensis. De paddestoelenwerkgroep van de KNNV afdeling Apeldoorn vond deze paddestoel onlangs in de buurt van Apeldoorn, groeiend op mest van wilde varkens. Ondertussen is de soort ook op de Posbank bij Arnhem gevonden, eveneens op zwijnenkeutels. De paddenstoel heeft nog geen officiële Nederlandse naam Hoewel met de vondst van Psathyrella berolinensis Nederland weer een mestpaddenstoel rijker is, neemt het aantal paddenstoelen op mest de laatste jaren snel af. Vijf van de zes kenmerkende mestpaddenstoelen staan dan ook op de Rode Lijst. Dit komt doordat veel vee tegenwoordig permanent op stal gehouden wordt en hun voeraanbod veranderd is. Ook het gebruik van ontwormingsmiddelen en antibiotica bij koeien, schapen, paarden en varkens schijnt het aantal mestpaddenstoelen ongunstig te beïnvloeden. Feitelijk zijn op de boerderij koeien en varkens continue aan de diarree, terwijl mestpaddenstoelen juist een voorkeur hebben voor strorijke, stevige mest. Je zult Psathyrella berolinensis dus niet tegenkomen op mest van tamme varkens. Gelukkig zijn extensief begraasde natuurgebieden weer wat rijker aan mestpaddenstoelen. De Psathyrella berolinensis staat afgebeeld in de populaire paddenstoelengids “De grote Paddenstoelengids” van Ewald Gerhardt op pagina 372. Hier staat nog vermeld dat hij niet in Nederland voorkomt, dat kunt u dus in uw gids verbeteren. Eventuele Nederlandse naam: Zwijnenkeutelfranjehoed. Suze Hörchner

11

het Groene Blad

2010-1 Winter

Jeugdgroep ‘De Zwammen’ heeft nog plek Jeugdgroep „De Zwammen‟ is voor kinderen (jeugd) vanaf 12 jaar. Meestal blijven ze een aantal jaar „hangen‟ tot ze ca. 16 jaar oud zijn. Ze ontgroeien de groep en/of hun tijd wordt in beslag genomen door anderen zaken. Naast echte doe activiteiten als wilgenknotten, vinden er excursies plaats. Een seizoen voor De Zwammen begint in september en eindigt voor de zomervakantie. De groep komt 1 maal in de maand bij elkaar op een zaterdagmorgen. Dit seizoen zijn we begonnen met een excursie naar Kasteeltuin Amerongen. Daar heeft de groep een rondleiding gekregen. We hebben o.a. bij het graf van een paard gestaan. De laatste twee keer hebben we een met boompjes dicht gegroeid pad vrijgemaakt van berken. Het is een terrein van Staatsbosbeheer en ligt bij het Egelmeer. Het is een leuke gemêleerde groep kinderen. Het zijn echte buiten kinderen, sportief en met interesse voor de natuur. Momenteel zijn er 16 kinderen actief bij de Zwammen. Denk je dat dit iets voor jou is of kent u een kind dat hier wel bij zal passen, bel of mail mij voor nadere informatie. Voor een heel seizoen vragen we van de kinderen een contributie van € 10,--. Martijn Stip  0317- 619935 of [email protected]

12

het Groene Blad

2010-1 Winter

Nieuwjaarslunch en – wandeling op 16 januari 2010 Het IVN nodigt u allen uit op 16 januari 2010 voor een heerlijke Nieuwjaarslunch met een feestelijk tintje ter gelegenheid van ons 25 jarig bestaan in ons gebouw de „Groenhof‟ in Veenendaal. Het wordt het startpunt van vele activiteiten in dit jubileum jaar. Bijzonder uitgenodigd daarbij zijn onze nieuwe leden en donateurs waarmee wij graag kennis willen maken. Ook kinderen zijn natuurlijk van harte welkom. Er is voldoende brood en soep voor iedereen! Tijdens de lunch, die tussen 11.30 en 12.00 uur begint, zullen de werkgroepen in het kort iets van hun activiteiten vertellen. Verder ligt er veel documentatie materiaal ter inzage, zijn er natuurboeken verkrijgbaar tegen een kleine gift en is er alle tijd voor informatie uitwisseling.Daarnaast staat de mediatheek voor u open waaruit u gratis natuur boeken, cd‟s en cd-rom‟s kunt lenen. Ook kunt u uit ons winkeltje diverse leuke en educatieve, op de natuur gerichte spullen,zoals natuurboekjes, vogel- vlinder- en paddenstoelenkaarten enz. aanschaffen. Na de lunch is er weer de traditionele Nieuwjaarswandeling met opdrachten. Vanaf ongeveer 14.00 uur vertrekken er op verschillende tijdstippen groepjes wandelaars.

Na terugkomst wacht een kom dampende snert met worst, een glas warme glühwein, een overheerlijke oliebol of een andere lekkernij, en kunnen we gezellig wat napraten en een toast uitbrengen op dit voor onze afdeling zo‟n bijzonder jaar 2010.

Deelnemen aan een deel van de activiteiten is natuurlijk ook mogelijk. We verwachten je op 16 januari! Begintijd lunch 11.30 uur Start wandeling 14.00 uur Het bestuur

13

het Groene Blad

2010-1 Winter

Lezing over weidevogels door

Astrid Kant Hebt u altijd al iets meer willen weten over weidevogels en weidevogelbeheer, kom dan naar deze lezing over weidevogels. Astrid Kant(1965) fotografeert sinds 1988 bijna alleen maar steltlopers en het liefst in Nederland en IJsland. Om de vogels niet te verstoren is een schuilhut daarbij noodzakelijk. Bijna het gehele voorjaar zit zij in een eigengemaakte schuilhut om het broedgedrag van onze weidevogels vast te leggen. De weidevogels gaat het in Nederland niet voor de wind. Door de fotografie probeert zij de vogels te beschermen. Ze laat niet alleen fantastische foto‟s zien, maar heeft er ook een fantastisch verhaal bij. Van harte aanbevolen! Locatie: Datum: Aanvang: Toegang:

De Groenhof Woensdag 17 februari 2010 20:00 uur € 5 (IVN-leden gratis)

Aanmelden kan bij Maja Stavleu [email protected] of  06 – 46074363

14

het Groene Blad

2010-1 Winter

Heeft de egelopvang nog toekomst? 2009: Jaar van de Egel! Midden september werd dit gevierd met een weekend boordevol activiteiten. Hugh Warwick, beroemd Engels egelonderzoeker en auteur van het boek A Prickly Affair, kwam over voor zijn exclusieve lezing in – lekker dichtbij - Driebergen. Daarbij draagt hij zijn filosofie uit: “Red de egel, red de wereld!” en zijn slogan: “Egels zijn de enige dieren in het wild waarmee je neus-aan-neus contact kunt hebben”. Egels hebben het moeilijk. Sterven ze niet als verkeersslachtoffer, dan worden ze wel verdreven uit hun habitat door oprukkende tegeltuinen. De Zoogdiervereniging heeft een kleurige egelfolder uitgegeven met praktische tips en wetenswaardigheden. De folder is op, maar is als PDF te downloaden en in De Groenhof ligt een exemplaar ter inzage.

Juist in het jaar van de egel besluit het ministerie van LNV het vergunningenstelsel voor egelopvangcentra op de kop te zetten. De overheid heeft bescherming van plant- en diersoorten bij wet geregeld. In de wet wordt ook de individuele zorgplicht beschreven. Máár… nieuwe beleidsregels werken vaak averechts in het kwadraat: Kafka in de Polder! Door extreme eisen zal slechts een beperkt aantal grote, professionele centra kunnen blijven bestaan, ten koste van de vele kleinschalige egelverblijven. En wie is de dupe? Precies, de egel! In onze regio stopt de Vogel-opvang in Woudenberg per 1 januari 2010 noodgedwongen met de opvang van egels. Lees de motivatie op de website van de opvang. Op het moment van schrijven (begin november) staat de teller voor 2009 op 367 geredde egels. In Utrecht legde de opvang al begin 2009 het loodje. De dichtstbijzijnde egelopvangcentra bevinden zich binnenkort in Naarden en Rotterdam.

15

het Groene Blad

2010-1 Winter

In 1984 stond er een oproep in de krant aan mensen die egels opvingen om in Amersfoort bij elkaar te komen. Iedereen was er erg gelukkig mee om samen te kunnen praten over het opvangen en verzorgen van dit bijzondere inheemse dier. Nog niet bedreigd, maar wel talloze malen in moeilijkheden door gevaren als verkeer, gif, verstoring van nesten en het verdwijnen van zijn leefmilieu bijvoorbeeld door de verstening van tuinen. De meeste van de veertig opvangcentra die er in die tijd waren, hadden al de benodigde vergunning. Die bijeenkomst was het begin van een vruchtbare samenwerking tussen alle mensen die egels opvingen. Er was de jaren daarna veel onderling contact, vooral telefonisch. En om de paar jaar werd het initiatief genomen om bij elkaar te komen, om samen met een dierenarts te praten over medicijnen, de beste behandeling van wonden, huisvesting, de optimale voeding, onderzoek van uitwerpselen (feces) naar parasieten en hoe die te bestrijden en problemen met verweesde egelbaby‟s. Deze vergen heel veel intensieve zorg, onder andere door de specifieke voeding, met de eerste weken vele flesvoedingen per dag, maar ook ‟s nachts. De dierenartsen die een egelverzorger wilden helpen, wisten aanvankelijk weinig van egels. Helaas worden wilde dieren slechts incidenteel behandeld tijdens de opleiding. Door goede onderlinge samenwerking en jarenlange ervaring kwam er toch een medisch protocol tot stand, dat regelmatig wordt aangepast door dierenartsen en egelverzorgers. In Engeland is onderzoek gedaan naar egels die na een verblijf in een egelasiel werden vrijgelaten in de natuur. Uit die resultaten is gebleken dat het sterftecijfer niet hoger ligt dan de „vrije‟ egels (Morris & Sharafi, 1995). Met als uitzondering de eerstejaars egels die volledig met de fles zijn grootgebracht en hun natuurlijke schuwheid niet hebben. Deze worden de eerste winter verzorgd in „gesloten tuinen‟ van particulieren. De ervaring heeft geleerd dat deze egels binnen enkele weken weer schuw worden, goed kunnen oprollen en steeds meer het natuurlijke voedsel zoeken. Het aantal adressen waar mensen egels konden brengen die zonder hulp niet zouden overleven, liep op tot zo‟n zestig. En al die kleine „bedrijfjes‟ moesten vrijwilligers werven én donateurs. Dankzij al die hartverwarmende mensen die egels halen, brengen, dagelijks komen verzorgen, overnemen in hun gesloten tuin, is het voor ons mogelijk gebleken om financieel rond te komen. Deze succesvolle periode kwam ten einde toen een paar jaar geleden geluiden kwamen vanuit het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit dat er „te veel kleine‟ dierenopvangcentra waren. Deze opmerking sloeg met name op egelopvangcentra. Het „gerommel‟ in de bijkeukens moest maar eens afgelopen zijn. Het zou beter zijn als er verspreid over het land een paar grote professionele opvangcentra zouden zijn die niet alleen egels maar ook eekhoorns, hazen en konijnen zouden opvangen. Het ministerie besloot geen nieuwe vergunningen meer aan opvangcentra te verlenen. Door dit „stand still beleid‟ ontstond veel verwarring en stress. Niet alleen bij de dierenopvangcentra maar ook bij de overheid. Een oplossing voor deze situatie dacht het ministerie te vinden in het opstellen van een „kwaliteitsprotocol‟, dat gekoppeld zou worden aan het verlenen van de vergunning (ontheffing). Het VOND (Vereniging van Opvangcentra van Niet-gedomestic-eerde Dieren) waarin in principe alle opvang-sectoren zijn vertegenwoordigd, kreeg de opdracht om zo‟n protocol op te stellen. En toen (in 2007) is er iets heel erg misgegaan! De (kwaliteits)eisen werden torenhoog opgeschroefd.

16

het Groene Blad

2010-1 Winter

Eisen als een afgezonderde quarantaineruimte, een gediplomeerd dierenverzorger als beheerder, 24uurs bereikbaarheid, alle egels onder controle van een dierenarts, verplichte aanname van eekhoorns, hazen en konijnen, daar kan minstens negentig procent van de egelopvangcentra in de verste verte niet aan voldoen. Het ministerie reageerde door alle kritiek ogenschijnlijk geschrokken en zwakte de strenge regels ietsjes af. Uiteindelijk werd een derde aangepast protocol rondgestuurd, maar nog steeds kunnen de kleine en middelgrote egelopvangcentra onmogelijk blijven functioneren. Het ongeloof bij al die honderden vrijwilligers was zo groot, dat het even duurde voordat een paar centra het initiatief namen om toch maar samen, met het ministerie in gesprek te gaan, om nog te redden wat er te redden viel. Maar de meeste egelopvangcentra hadden al snel het gevoel dat het reddeloos was, dat hun kleinschalige manier van werken niet meer werd getolereerd. Het protest van de egelopvangcentra was in ieder geval zo groot, dat de planning om deze eisen maar meteen in 2008 in te laten gaan, werd aangepast. De invoeringsdatum is uitgesteld tot 1 januari 2009. Maar uitstel is helaas geen afstel. En dat is erg. Want jaarlijks worden door de vrijwilligers van de egelopvangcentra duizenden egels in het hele land opgevangen en weer in de natuur uitgezet. Meestal is zo‟n opvangcentrum gevestigd in een schuur, of tuinhuis, of in mijn geval een blokhut in de tuin. Daar worden wonden uitgespoeld, gebroken pootjes verzorgd, flesjes gegeven aan moederloze egelbaby‟s (ook ‟s nachts), zieke en onderkoelde egels op een elektrisch warmtematje gelegd, dagelijks medicijnen gegeven en als het nodig is worden de egels naar een dierenarts gebracht. Vrijwilligers verschonen iedere dag de verblijven en ze wegen en voeden de egels. Jaarlijks vangen wij bij onze stichting een paar honderd egels op. Toen onze egelopvang in Amstelveen bleef groeien door grotere bekendheid en de beschikbaarheid van veel vrijwilligers, hebben wij twee dependances opgericht. De egelverzorgers kregen via ons en later steeds vaker rechtstreeks egels binnen, maar konden zonder vergunning (die hun werd geweigerd) werken omdat ze onder mijn vergunning vielen. Wat gaat er gebeuren met deze kleinere organisaties? De grote kracht van de huidige egelopvangcentra is dat er bijna altijd wel een adres in de buurt is van de mensen die een hulpbehoevende egel vinden. Verweesde egelbaby‟s hebben onmiddellijke zorg nodig, aangereden egels overleven een lange rit niet. En bovendien, wie gaat ze zo ver weg brengen? Dierenambulances rijden alleen in hun eigen regio en werken ook met vrijwilligers. Wordt er dan totaal niet gekeken naar de ons omringende landen? Zowel in Duitsland als in Engeland is een veel toleranter beleid, geboren uit de noodzaak van natuurbescherming. Het opvangen van egels is daar een bloeiende sector. Want hulp voor egels is nodig! Tellingen hebben uitgewezen dat er in Nederland alleen al per jaar tussen de 200.000 en 300.000 egels worden doodgereden. We kunnen hier toch niet praten over natuurlijke selectie. Waar is het ministerie bang voor? Gebroddel in de achtertuin? Gelooft u mij: in al die 27 jaren dat ik een egelopvangcentrum run, heb ik om mij heen niet anders meegemaakt dan een enorme toewijding, warme zorg, emoties als een dier sterft. Al deze mensen, al die vrijwilligers die egels helpen die het door de mens moeilijk hebben gekregen te overleven, wordt het nu onmogelijk gemaakt om door te gaan. Dat betekent dat veel, heel veel, inheemse dieren, maar vooral egels, verloren zullen gaan door wanbeleid van één departement. Reacties zijn welkom op: [email protected] Het Jaar van de Egel is begonnen! Tineke Wouda Bron:

Zoogdier 2009-1 / Els Poel-Hellinga, Stichting Egelopvang Amstelveen

Meer info:

www.urchin.info www.jaarvandeegel.nl www.zoogdiervereniging.nl www.vogelopvangwoudenberg.nl www.egelbescherming.nl Grasduinen aug. 2009 / interview Hugh Warwick Groene Blad 2005-1 / Zwerfvuil bedreigt egels

17

het Groene Blad Foto’s:

2010-1 Winter

www.vildaphoto.net

18

het Groene Blad

2010-1 Winter

Milieurubriek december 2009 We kennen waarschijnlijk allemaal de “kaart van de Aarde” waarbij je na betaling van een jaarlijkse bijdrage korting krijgt op tal van zaken. Nu heeft de natuurwinkel EKOPLAZA een eigen kaart ontwikkeldl. U betaalt eenmalig 10 euro waarna de kaart voor altijd geldig is. Bij verlies betaalt u voor een nieuwe kaart 5 euro. De kaart dient altijd meegenomen te worden, maar werkt verder in principe hetzelfde als de “kaart van de Aarde”. Bij aankoop van meer dan 25 euro aan boodschappen krijgt men 3% korting, vanaf 100 euro krijgt men 4 % korting en vanaf 200 euro krijgt men 5% korting. Verder zijn er voor kaarthouders regelmatig extra leuke aanbiedingen.

Vleeswijzer

Ik wil u graag even attent maken op de “ VLEESWIJZER”, die de stichting “Varkens in NOOD” in samenwerking met Milieudefensie heeft ontwikkeld. Het is een navolging van de alom bekende viswijzer, even handzaam en overzichtelijk, maar in dit geval betreft het vlees. U kunt het kaartje gratis bestellen bij Varkens in Nood, maar ik heb er ook een flink aantal in de Groenhof neergelegd. Voor meer informatie klik op www.varkensinnood.nl

Lege cartridges, inktpatronen en oude mobieltjes Misschien heb ik het u al eerder gevraagd, maar ik wil u nogmaals vragen om deze in de Groenhof in te leveren. Ik spaar ze voor de Stichting Aap en van de opbrengst worden o.a.,voedsel, verblijfkosten en medische kosten betaald. Ook kunt u een speciale airmileskaart aanvragen. De door u gespaarde airmiles gaan rechtstreeks naar “Aap” en worden gebruikt voor het transport van de dieren. U mag de cartidges ook bij mij thuis afgeven op Doddegras 7 in Veenendaal. Klik voor meer informatie op www.stichtingaap.nl Cokkie Gadella

19