De rechtspositie van de sollicitant en van de werknemer tijdens de proeftijd
De rechtspositie van de sollicitant en van de werknemer tijdens de proeftijd PROEFSCHRIFT
ter verkrijging van de graad van Doctor aan de Universiteit Leiden, op gezag van Rector Magnificus prof. mr. P.F. van der Heijden, volgens besluit van het College voor Promoties te verdedigen op dinsdag 16 november 2010 klokke 16.15 uur
door
Robin Franciscus Kötter geboren te Enschede in 1961
Promotiecommissie: Promotor: Referent:
prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss prof. mr. W.A. Zondag (Rijksuniversiteit Groningen)
Overige leden:
prof. mr. A.G. Castermans prof. mr. A.C. Hendriks prof. mr. L.C.J. Sprengers prof. dr. B. Waas (Johann Wolfgang Goethe-Universität te Frankfurt am Main, Duitsland)
Ter nagedachtenis aan mijn vader.
VOORWOORD
Het schrijven van een proefschrift heeft wel iets weg van het rijden van de tocht der tochten. Bij het bereiken van iedere volgende stempelplaats ben je dichter bij de eindstreep. Daar aangekomen, is het prettig om het kruisje in ontvangst te mogen nemen. Na mijn afstuderen aan de Rijksuniversiteit Groningen, eind 1986, had ik zin om mijn kunsten in de praktijk te brengen. De advocatuur nam mij in die periode, net als nu, dan ook behoorlijk in beslag. Toch had ik toen al de wens om ooit een proefschrift te schrijven. Ik had zin om een bepaald onderwerp volledig uit te diepen. Nadat ik de Grotius Specialisatieopleiding Arbeidsrecht in 2001 had afgerond, wist ik het zeker. Het contact met mijn beoogde promotor, Prof. mr. G.J.J. Heerma van Voss, was snel gelegd en het onderwerp van de promotie was na onze eerste bespreking in september 2002 rond. Door de enthousiaste begeleiding van mijn promotor kreeg het proefschrift gaandeweg steeds meer gestalte. Aan hem heb ik het te danken dat het een leesbaar boek is geworden en dat het geheel een duidelijke structuur heeft gekregen. Prof. mr. W.A. Zondag was bereid om als referent op te treden. Hij is door zijn kritische blik en de vele nuttige suggesties die ik van hem heb mogen ontvangen, een grote steun geweest bij de afronding van het manuscript. Ook de leden van de commissie, Prof. mr. A.G. Castermans, Prof. mr. A.C. Hendriks, Prof. mr. L.C.J. Sprengers en Prof. dr. B. Waas, ben ik erkentelijk voor hun inbreng. Prof. Waas, verbonden aan de Johann Wolfgang Goethe-Universität te Frankfurt am Main, heeft in het bijzonder de hoofdstukken 7, 8 en 16 van het proefschrift, die respectievelijk gaan over de precontractuele fase en totstandkoming van de arbeidsovereenkomst, de werving en selectie en het proeftijdbeding naar Duits recht, beoordeeld. Hij heeft mij met zijn uitvoerige reactie op de conceptteksten en de vele tips die ik van hem heb mogen ontvangen, een grote dienst bewezen. Jochen Welscher, voormalig Fachanwalt für Arbeitsrecht en thans bedrijfsjurist te Hamburg, was eveneens bij de totstandkoming van de hoofdstukken 7, 8 en 16 van het boek, van grote betekenis. Ik dank hem voor het grondig doorspitten van de conceptteksten en de prettige samenwerking die ik daarbij met hem heb mogen hebben. Manon Visser ben ik veel dank verschuldigd voor het vele typewerk dat zij op uiterst zorgvuldige wijze en met groot geduld vanaf het begin tot het einde van het proefschrift heeft verricht. Zonder haar zou het eindresultaat veel langer op zich hebben
V
Voorwoord
laten wachten. Ina van Zuuren heeft de diverse conceptteksten op taalfouten, niet lopende zinnen, slordigheden en onbegrijpelijke passages gecontroleerd. Collegaadvocaat en kantoorgenoot Gerrit-Jan Ligtenberg heeft het boek kritisch doorgelezen en van commentaar voorzien. Ook heeft hij in de afrondingsfase van het proefschrift controlewerkzaamheden verricht. Henrieke Nijsink en Marleen Kooiker ben ik erkentelijk voor het uitwerken van de literatuurlijst, het jurisprudentieoverzicht en het controleren en corrigeren van het zakenregister. Jan Koekebakker, jurist en journalist, heeft het laatste concept van het proefschrift met grote nauwkeurigheid op taal- en stijlfouten gecontroleerd. Door zijn hulp is het boek een taalkundig verantwoord geheel geworden. Mevrouw Mr. M. Kullmann (Legal Assistant European Labour Law Network) ben ik erkentelijk voor de Duitse samenvatting. Tot slot dank ik Thea, Eline en Lauren voor het grote geduld dat zij in de afgelopen jaren voor mij hebben moeten opbrengen. Door de combinatie van de uitoefening van een eigen advocatenpraktijk en de vele werkzaamheden die voor het promotieonderzoek dienden te worden verricht, was ik letterlijk en figuurlijk vaak afwezig. Voorlopig zal dit dan ook mijn laatste proefschrift zijn.
VI
INHOUD
Lijst van afkortingen / XV Hoofdstuk 1 Algemene inleiding / 1 1.1 1.2 1.3 1.4
Inleiding / 1 Probleemstelling / 2 Opzet / 2 Werkwijze / 3
Hoofdstuk 2 De precontractuele fase en totstandkoming van de arbeidsovereenkomst / 5 2.1 2.2 2.3 2.4 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4 2.5
Inleiding / 5 Stopzetten van onderhandelingen / 5 Wetsontwerp artikel 6.5.2.8.a Nieuw BW / 14 Totstandkomingsvereisten voor een arbeidsovereenkomst / 16 Algemene totstandkomingsvereisten / 16 Wettelijke totstandkomingsvereisten / 18 Totstandkomingsvereisten in cao’s / 20 Voorgeschreven schriftelijke bedingen / 21 Conclusie / 22
Hoofdstuk 3 Werving / 25 3.1 3.2 3.2.1 3.3 3.3.1 3.3.2 3.4
Inleiding / 25 De normering van de werving / 26 Wijze van normering / 28 Methoden van werving / 31 Interne werving / 31 Externe werving / 33 Functiebenaming, functieomschrijving, functie-eisen en functiewaarden / 35
VII
Inhoud
3.5
3.6 3.7
De rol van de ondernemingsraad / 36 Initiatiefrecht (artikel 23 WOR) / 36 Adviesrecht (artikel 25 WOR) / 37 Instemmingsrecht (artikel 27 WOR) / 40 Zorgplicht Ondernemingsraad (artikel 28 lid 3 WOR) / 46 Adviesrecht benoeming/ontslag bestuurder (artikel 30 WOR) / 47 Recht op informatie (artikel 31b WOR) / 48 ‘Wegkopen’ van andermans personeel / 49 Conclusie / 51
Hoofdstuk 4 Selectie / 53 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.4.1 4.3 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6 4.3.7 4.3.8 4.3.9 4.3.10 4.3.11 4.4 4.4.1 4.5 4.5.1 4.5.2 4.6
Inleiding / 53 Procedure-eisen / 53 De NVP Sollicitatiecode / 55 De sollicitantencode / 57 Te verstrekken informatie door de aspirant-werkgever / 57 Te verstrekken informatie door de sollicitant / 59 Onjuist beantwoorden van vragen/verzwijging door de sollicitant / 62 Selectiemiddelen / 71 Sollicitatiegesprek / 71 Psychologische test / 73 Assessment / 77 Grafologische test / 78 Referenties / 78 Getuigschrift / 81 Medische aanstellingskeuring / 83 Erfelijkheidsonderzoek/gentest / 90 Strafrechtelijk verleden / 91 Veiligheidsonderzoeken / 97 Betrouwbaarheidstoetsing / 99 Eindbeslissing en selectie / 101 Vergoeding van sollicitatiekosten / 103 Werving en selectie in cao’s / 104 Branchecao’s / 104 Ondernemingscao’s / 106 Conclusie / 109
Hoofdstuk 5 Handhaving / 111 5.1 5.2 5.3 5.3.1
VIII
Inleiding / 111 Handhavingsacties bij stopzetten onderhandelingen / 111 Specifieke handhavingsacties tijdens de wervingsfase / 114 Door de werkgever in te stellen acties / 114
Inhoud
5.3.2 5.3.2.1 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.2.1 5.5 5.5.1 5.5.2 5.6 5.6.1 5.6.2 5.6.2.1 5.6.2.2 5.7 5.8
Door de sollicitant in te stellen acties / 115 Civielrechtelijke acties / 115 Specifieke handhavingsacties tijdens de selectiefase / 116 Door de werkgever in stellen acties / 116 Door de sollicitant in te stellen acties / 117 Civielrechtelijke acties / 117 Specifieke klachtenprocedures tijdens de selectiefase / 118 Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA) / 118 Tuchtrechtelijke klacht / 119 Klachtenprocedures tijdens zowel de wervings- als selectiefase / 120 Interne klachtenprocedure / 120 Externe klachtenprocedures / 120 Klachteninstantie NVP Sollicitatiecode / 120 Klachtenprocedure bij Commissie van Toezicht NVP / 121 Wilsgebreken bij de totstandkoming van een arbeidsovereenkomst / 121 Conclusie / 124
Hoofdstuk 6 Gelijke behandeling bij werving en selectie / 127 6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.2.1 6.3.3 6.3.3.1 6.3.3.2 6.3.4 6.3.4.1 6.3.5 6.4 6.4.1 6.4.2 6.4.3 6.4.3.1 6.4.3.2 6.5 6.6 6.7
Inleiding / 127 Vormen van onderscheid / 127 Direct onderscheid / 127 Indirect onderscheid / 130 Botsende grondrechten / 133 Gelijkebehandelingswetgeving / 135 Gelijke behandeling van mannen en vrouwen / 135 Algemene wet gelijke behandeling/Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen / 135 Geslachtsbepaaldheid van beroepsactiviteiten/voorkeursbeleid / 138 Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte / 139 Uitzonderingen/voorkeursbeleid / 143 Mededelingsplicht terzake van handicap of chronische ziekte / 144 Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd / 145 Uitzonderingen/voorkeursbeleid / 146 Anoniem solliciteren / 147 Handhaving / 148 Interne klachtenbehandeling / 148 Zorgtaak ondernemingsraad (artikel 28 Wet op de Ondernemingsraden) / 148 Externe klachtenbehandeling / 149 De Commissie Gelijke Behandeling / 149 Antidiscriminatiebureau / 153 Groepsacties / 153 Civielrechtelijke sancties / 155 Strafrechtelijke sancties / 160
IX
Inhoud
6.8 6.9 6.10 6.11
Bestuursrechtelijke handhaving / 161 Handhaving door het UWV WERKbedrijf / 161 Uitbreiding bevoegdheden arbeidsinspectie / 162 Conclusie / 163
Hoofdstuk 7 De precontractuele fase en totstandkoming van de arbeidsovereenkomst naar Duits recht / 165 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.8.1 7.9
Inleiding / 165 Wettelijk kader / 165 Handelen van de werkgever in combinatie met discriminatieverboden / 169 Aansprakelijkheid van werkgever en sollicitant / 170 Schade / 170 Causaal verband / 171 Handhaving / 171 Totstandkomingsvereisten voor een arbeidsovereenkomst / 172 Wettelijke totstandkomingsvereisten / 172 Conclusie en aanbevelingen / 173
Hoofdstuk 8 Werving en selectie naar Duits recht / 175 8.1 8.2 8.3 8.4 8.4.1 8.5 8.5.1 8.6 8.7 8.8 8.8.1 8.8.2 8.9 8.9.1 8.9.2 8.9.3 8.9.4 8.9.5 8.9.6 8.9.7 8.9.8 8.10 8.11
X
Inleiding / 175 Gerechtelijke instanties / 175 Rechtsbronnen / 176 Werving naar Duits recht / 176 ‘Wegkopen’ van andermans personeel / 178 Selectie naar Duits recht / 178 Inleiding / 178 Te verstrekken informatie door de aspirant-werkgever / 179 Te verstrekken informatie door de sollicitant / 179 Onjuist beantwoorden van vragen/verzwijging door de sollicitant / 180 Vragen over salaris en vermogenstoestand / 182 Vragen over politieke of godsdienstige gezindheid / 182 Selectiemiddelen / 183 Grafologische test / 183 Referenties / 183 Getuigschrift / 184 Strafrechtelijk verleden / 185 Veiligheidskeuring / 185 Psychologische test / 186 Medische aanstellingskeuring / 186 Erfelijkheidsonderzoek/gentest / 186 Bescherming van persoonsgegevens / 187 Sollicitatiekosten / 187
Inhoud
8.12 8.13 8.14
Handhaving / 188 Voor- en nadelen van de werving en selectie naar Duits recht / 190 Conclusie / 192
Hoofdstuk 9 Geschiedenis van het proeftijdbeding / 193 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5
Het ontslagrecht tot 1907 / 193 De wet van 13 juli 1907 / 195 De wetswijziging van 1953 / 197 De wetswijziging van 1996/1997 / 198 De Wet Flexibiliteit en zekerheid / 199
Hoofdstuk 10 Vorm en geldigheidsaspecten van de proeftijd / 203 10.1 10.2 10.3 10.4
Inleiding / 203 Vormvoorschriften van 1907 / 203 Vereiste van schriftelijkheid / 205 Conclusie / 208
Hoofdstuk 11 De duur van de proeftijd / 209 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.7.1
11.7.2 11.8
Inleiding / 209 Opschorting en verlenging van de proeftijd / 209 Oprekking van de proeftijd / 214 IJzeren proeftijd en redelijkheid en billijkheid / 214 Omzetting (conversie) / 216 Proeftijdregelingen in cao’s / 220 Wijziging contractsduur in de proeftijd / 224 Voortzetting van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd in geval van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde -min of meer korte- duur / 224 Omzetting arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd tijdens de proeftijd in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd / 225 Conclusie / 227
Hoofdstuk 12 Het aangaan van een nieuwe proeftijd / 229 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5
Inleiding / 229 Nieuwe proeftijd tussen dezelfde partijen / 229 De nieuwe proeftijd - de opvolgend werkgever / 231 Proeftijd en de Wet Overgang van ondernemingen / 233 Proeftijd en reeks van arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd / 234
XI
Inhoud
12.6 12.7 12.8 12.9 12.10
Proeftijd bij voortgezet dienstverband na faillissement / 236 Proeftijd na een uitzendovereenkomst / 236 Proeftijd en stage / 237 Proeftijd na proefplaatsing / 238 Conclusie / 239
Hoofdstuk 13 Beëindiging van de arbeidsovereenkomst tijdens de proeftijd / 241 13.1 13.2 13.3 13.3.1 13.3.2 13.4 13.4.1 13.4.2 13.4.3 13.4.4 13.5 13.6
Inleiding / 241 BBA niet van toepassing / 242 Proeftijdontslag en opzegverboden / 243 Proeftijd en ziekte / 243 Proeftijd en zwangerschap / 244 Proeftijdontslag en verboden onderscheid / 245 Proeftijdontslag en verboden onderscheid tussen mannen en vrouwen / 245 Proeftijdontslag en verboden onderscheid op grond van de AWGB / 246 Proeftijdontslag en verboden onderscheid op grond van de WGBH/CZ / 247 Proeftijdontslag en verboden onderscheid op grond van de WGBL / 248 Proeftijd en concurrentiebeding / 250 Conclusie / 251
Hoofdstuk 14 Materiële toetsing van het proeftijdontslag / 253 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.5.1 14.5.2 14.5.3 14.5.4 14.6 14.7 14.8 14.9
Inleiding / 254 Heeft de proeftijd een doel? / 255 Motiveringsplicht bij proeftijdontslag / 256 Samenloop / 256 Diverse toetsingsmogelijkheden / 257 Misbruik van (proeftijd)ontslagbevoegdheid / 258 Proeftijdontslag en goed werkgeverschap / 263 Onrechtmatige daad / 264 Proeftijdontslag en ‘just cause’ / 265 Welke toetsingsmogelijkheid verdient de voorkeur? / 266 Geen kennelijke onredelijkheidstoets / 267 Aard van de kennelijke onredelijkheidstoets / 268 Conclusie / 269
Hoofdstuk 15 Schadevergoeding wegens opzegging tijdens de proeftijd / 271 15.1 15.2
XII
Inleiding / 271 Uitsluiting van toetsing van de opzegging op kennelijk onredelijke beëindiging / 271
Inhoud
15.3 15.4 15.4.1 15.4.2 15.4.3 15.4.4 15.4.5 15.4.6 15.4.7 15.5
Uitsluiting van de mogelijkheid tot vordering van herstel van de arbeidsovereenkomst / 272 Diverse toetsingsmogelijkheden leiden tot verschillende acties / 273 Schadevergoeding wegens een toerekenbare tekortkoming in de nakoming / 273 Schadevergoeding op grond van onrechtmatige daad / 274 Schadevergoeding bij misbruik van bevoegdheid / 275 Schadevergoeding op grond van overtreding norm artikel 7:611 BW / 275 Strijd met de redelijkheid en billijkheid / 277 Schadevergoeding bij opzegging voor aanvang proeftijd / 278 Schadevergoeding bij opzegging na aanvang proeftijd / 282 Conclusie / 283
Hoofdstuk 16 Het proeftijdbeding naar Duits recht / 285 16.1 16.2 16.3 16.4 16.5 16.6
Inleiding / 285 Vorm- en geldigheidsaspecten van de proeftijd / 285 De duur van de proeftijd / 287 De beëindiging van de arbeidsovereenkomst tijdens de proeftijd / 292 Materiële toetsing van het proeftijdontslag / 293 Conclusie / 295
Hoofdstuk 17 Vergelijkingen en conclusies / 297 17.1 17.2 17.2.1 17.2.2 17.2.3 17.3 17.3.1 17.3.2 17.3.3 17.4 17.4.1 17.4.2 17.4.3 17.4.4 17.5 17.5.1 17.5.2 17.5.3 17.5.4 17.5.5
Algemene inleiding / 297 Sollicitatiefase / 297 Inleiding / 297 Vergelijking rechtspositie sollicitant naar Nederlands en Duits recht / 300 Conclusie / 301 Proeftijd / 301 Inleiding / 301 De Wet Flexibiliteit en zekerheid / 302 Aanbevelingen van de STAR / 304 Heeft de proeftijd thans nog meerwaarde? / 305 Invoering van een wettelijke plicht tot feitelijke proefneming / 306 De ‘drie maal drie regeling’ / 307 Preventieve toetsing van het proeftijdontslag / 309 Repressieve toetsing van het proeftijdontslag / 309 Naar een nieuwe proeftijdregeling op basis van rechtsvergelijking / 310 Verplichting tot een daadwerkelijke proefneming / 311 Invoering kennelijke onredelijkheidstoetsing / 313 Het verlengen van de maximumtermijn / 314 Invoering van een opzegtermijn / 315 Opschorting/oprekking van de proeftijd / 317
XIII
Inhoud
17.6 17.7
Conclusie / 318 Eindconclusie over de sollicitatiefase en proeftijd / 321
Slotbeschouwing / 327 Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage
1 2 3 4 5
Overzicht van onderzochte branchecao’s / 327 Overzicht van onderzochte ondernemingscao’s / 333 Proeve voor een nieuwe regeling van de proeftijd / 341 NVP-Sollicitatiecode 2009 / 343 Overzicht van Duitse wetsartikelen / 349
Samenvatting / 381 Zusammenfassung / 393 Literatuurlijst / 405 Rechtspraakregister / 415 Zakenregister / 431 Curriculum Vitae / 445
XIV
LIJST VAN AFKORTINGEN NEDERLANDS
AA aant. ADB AFM A-G AIVD AMvB ArA ARAR Arbowet art. artt. AWGB BBA BIG BMI BV BW cao CGB CKA COVOG CRvB cv DNB CWI diss. DSI EG EVO EHRM
Ars Aequi aantekening Antidiscriminatiebureau Autoriteit Financiële Markten Advocaat-Generaal Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst Algemene Maatregel van Bestuur Arbeidsrechtelijke Annotaties Algemeen Rijksambtenarenreglement Arbeidsomstandighedenwet artikel artikelen Algemene Wet Gelijke Behandeling Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen 1945 Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg Body Mass Index Besloten Vennootschap Burgerlijk Wetboek collectieve arbeidsovereenkomst Commissie Gelijke Behandeling Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen Centraal Orgaan Verklaring Omtrent het Gedrag Centrale Raad van Beroep curriculum vitae De Nederlandse Bank Centrum voor Werk en Inkomen dissertatie Dutch Security Institute De Europese Gemeenschappen Europees Verdrag inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst Europese Hof voor de Rechten van de Mens
XV
Lijst van afkortingen Nederlands
EVRM GAB GBA HR HvJ ILO IND JAR JIN jo. JOR KG ktr. LBR LJN losbl. m.nt. MvA MvT NBW NIP NJ NJB NV NVP OR Parl. Gesch. PECL PES pres. Prg. prof. PSA RAR rb. REA RI&E RMThemis ROR Rv RvdW SER
XVI
Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden Gewestelijk Arbeidsbureau Gemeentelijke Basisadministratie Hoge Raad EG Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen International Labour Organization Immigratie- en Naturalisatiedienst Jurisprudentie Arbeidsrecht Jurisprudentie in Nederland juncto (in samenhang met) Jurisprudentie Onderneming & Recht Kort Geding (tijdschrift) kantonrechter Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie Landelijk Jurisprudentie Nummer losbladige uitgave met annotatie van Memorie van Antwoord Memorie van Toelichting Nieuw Burgerlijk Wetboek Nederlands Instituut van Psychologen Nederlandse Jurisprudentie Nederlands Juristenblad Naamloze Vennootschap Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling Ondernemingsraad Parlementaire Geschiedenis Principles of European Contract Law Pre-Employment Screening president Praktijkgids professor Psychosociale arbeidsbelasting Rechtspraak Arbeidsrecht rechtbank Wet op de reïntegratie van arbeidsgehandicapten Risico-inventarisatie en evaluatie Rechtsgeleerd Magazijn Themis Rechtspraak Ondernemingsraad Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering Rechtspraak van de Week Sociaal-Economische Raad
Lijst van afkortingen Nederlands
SMA SR STAR Stb. SZW TAP TAR T&C UWV VGB Wajong WAO WAV WAZ Wbp WCAO Wft WGB WGBH/CZ WGBL WGBO WIA WMK WOR WPNR WvK WVO WW
Sociaal Maandblad Arbeid (tijdschrift voor) Sociaal Recht Stichting van de Arbeid Staatsblad (Ministerie van) Sociale Zaken en Werkgelegenheid Tijdschrift Arbeidsrechtpraktijk Tijdschrift voor Ambtenarenrecht Tekst en Commentaar Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen Verklaring van geen bezwaar Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Wet arbeid vreemdelingen Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen Wet bescherming persoonsgegevens Wet op de Collectieve Arbeidsovereenkomst Wet financieel toezicht Wet Gelijke Behandeling van mannen en vrouwen Wet Gelijke Behandeling op grond van handicap of chronische ziekte Wet Gelijke Behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst Wet werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen Wet op de medische keuringen Wet op de ondernemingsraden Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie Wetboek van Koophandel Wet veiligheidsonderzoeken Werkloosheidswet
XVII
LIJST VAN AFKORTINGEN DUITS
Abs. AGG ArbGG BAG BbiG BDSG BetrVG BGB BGH BseuchG BverfScG BZRG G en DG JArbSchG KschG LAG MuSchG OLG Rn SGB TzBfG Urt UWG
XVIII
Absatz Allgemeines Gleichbehandlungsgesetz Arbeitsgerichtsgesetz Bundesarbeitsgericht Berufsbildungsgesetz Bundesdatenschutzgesetz Betriebsverfassungsgesetz Bürgerliches Gesetzbuch Bundesgerichtshof Bundesseuchengesetz Bundesverfassungsschutzgesetz Bundeszentralregistergesetz Gesetz über genetische Untersuchungen bei Menschen Jugendarbeitsschutzgesetz Kündigungsschutzgesetz Landesarbeitsgericht Mutterschutzgesetz Oberlandesgericht Randnummer Socialgesetzbuch Teilzeit- und Befristungsgesetz Urteil Gesetz gegen den unlauteren Wettbewerb
