DE PRAATPAAL. Voorjaar. Vogelwerkgroep Zoetermeer 28e jaargang, 2009 no. 1

DE PRAATPAAL Voorjaar

Vogelwerkgroep Zoetermeer 28e jaargang, 2009 no. 1

BESTUUR Voorzitter/Publiciteit

Winfried v. Meerendonk 079-3165270 [email protected]

Koningstraat 31 2713 EP Zoetermeer

Secretaris

Hanneke Hoogvliet  079-3163631 [email protected]

De Colignystraat 3 2713 EA Zoetermeer

Penningmeester/ Ledenadministratie

Robert Bussman Buizerdveld 185  079-8885964 2727 BC Zoetermeer [email protected]

Coördinator tellingen

Marcel van der Tol  079-3427474 [email protected]

Bertramvaart 12 2724 TE Zoetermeer

Jeugdzaken

Jetty Boer  079-3617678 [email protected]

Basalt 59 2719TW Zoetermeer

Stadsvogelwacht

Marja Kreike  079-3410296 [email protected]

Radijsakker 7 2723 TJ Zoetermeer

PRAATPAAL Vormgeving/bezorging/redactie: Marja Kreike, Robert Bussman en Leon van den Berg. De Praatpaal verschijnt per kwartaal. Kopij voor Praatpaal nr. 2/2009 uiterlijk 31 mei bij: Marja Kreike ([email protected]). Foto’s inzenden in overleg. CONTRIBUTIE Contributie: Girorekening:

leden € 15,00 per jaar gezinslidmaatschap € 25,00 per jaar 5883932 t.n.v. Vogelwerkgroep Zoetermeer

HOMEPAGE http://www.vwgzoetermeer.nl Foto cover: Raymond Natte.Overige: Leon v.d. Berg: 12 (l.b./l.o./r.o.), 26. Arno van Berge Henegouwen: 11, 31, Robert Bussman: 12 (r.b.), Fanny Fekkes: 22, Henk de Hoog: 17, Ad Janmaat: 14, Marja Kreike: 20, 21, Kees Luijkx: 23, 25, 28, Winfried van Meerendonk: 33 (bewerkt), 34, Monier BV: 29, Raymond Natte: 24, Jan Peeraer 32, 33, Henk Post: 15, Jos Raadschelders: 28, Sovon: 13, Vogelbescherming Nederland: 10, Rob Wiewel: 30.

2

INHOUDSOPGAVE 2009-1 VAN DE REDACTIE VAN DE VOORZITTER: SMAKEN VERSCHILLEN VAN DE PENNINGMEESTER VAN HET BESTUUR, NOTULEN ALV 12 FEBRUARI AND THE WINNER IS... DARWINLEZING 5 FEBRUARI 2009, HET JAAR VAN DE VISDIEF! RANSUIL IN VINEXWIJK STADSVOGELWACHTEN IJSVOGEL EN HET LIDMAATSCHAP VAN DE VWZ TUINVOGELTELLING ZOETERMEER 2009 VWGZOETERMEER EN HAAR JEUGDBELEID WESTVAARTEXCURSIE, 24 JANUARI STADSVOGELEXCURSIE SEGHWAERT, 8 FEBRUARI DE JAARLIJKSE GANZENEXCURSIE, 21 FEBRUARI ARIE CEES DE JONG OVER SNOEIEN, 12 MAART WERK AAN DE WINKEL DE LANGVERWACHTE VIDE ZOETERMEERVOGELS DE VOGELAAR PROGRAMMA 2E KWARTAAL 2009

3

4 5 6 6 10 12 13 14 15 16 18 20 22 23 24 26 27 29 30 32 34

VAN DE REDACTIE Veel leden van onze Vogelwerkgroep houden elkaar dagelijks per email op de hoogte van hun waarnemingen in ‘Zoetermeervogels’. Velen lezen mee, maar lang niet allemaal. Het spijt de redactie dat juweeltjes van verhalen verloren gaan voor alle leden die niet meelezen in deze gesloten emailgroep. Daarom is tijdelijk een nieuwe rubriek in het leven geroepen die een kleine greep doet uit alles wat voorbij komt. Een rubriek die de krenten uit de pap haalt. We starten met drie verhalen. Eén van onze ‘boswachter’ en één van ‘onze man in Spanje’ en één van ‘onze conservator’. Ondertussen zoeken wij een kranten- en tijdschriftenlezer in ons midden die de rubriek gelezen/gehoord op zich zou willen nemen voor een nieuwe periode van twee jaar. Wie? Hulp moet er in ieder geval komen voor de Praatpaal. Het is immers een blad voor en door de leden?! Schrijver dezes heeft haar prioriteiten verlegd; een andere hoofdredacteur zou dus geweldig zijn. Voor wie niet schrijven kan of wil, maar wel kritisch leest en graag verzamelt en op de hoogte wil zijn is dat een leuke baan. De jeugdlessen op de school zijn weer ten einde en Jetty doet verslag van een succesvolle educatieve periode. Ook lezen we eindelijk meer over de stadsvogelprijs 2008. Daarnaast lezen we in ‘VBN start met stadsvogelwachten’ dat de banden met Vogelbescherming Nederland nog wat strakker worden aangetrokken. Onze vaste reporter Fanny doet weer trouw verslag van enkele excursies. Zonder dat wij het haar vragen trouwens: een unicum mogen we wel zeggen. Iedereen die niet aanwezig was op onze jaarvergadering kan de notulen eens rustig doorlezen. Die notulen en deze Praatpaal laten weer goed zien hoe actief een grote vast kern van deze werkgroep is ‘Join the group’ zouden we willen zeggen. Hoe? Bovenstaande oproep en het artikel ‘Werk aan de Winkel” geven u al heel wat ideeën! Wij wensen u veel plezier met het lezen van deze Praatpaal. De redactie

4

VAN DE VOORZITTER: SMAKEN VERSCHILLEN De lente lijkt nu begonnen, de broedvogels hebben het weer druk met zang en nestbouw en de wintergasten vertonen tekenen van balts voordat ze naar hun broedgebied vertrekken. Ik ben in de tuin bezig en sta net uit het zicht wanneer een ouder echtpaar langs loopt. Manlief werpt een besmuikte blik en merkt op tegen zijn vrouw dat het maar een zooitje is in die tuin. Het contrast met de volgende tuin die ze keuren kan niet groter zijn. Een grasveld als een biljartlaken, alle blaadjes verwijderd en hagen in Victoriaanse stijl gesnoeid. Opgeruimd staat netjes…ik hoor de man nog net roepen: “Mooie tuin mijnheer”. Het lag op het puntje van mijn tong om ongezien te roepen: “dank u!”, maar wist mij in te houden. Dit netheidssyndroom maakt overwintering van insecten in holle stengels, uitgebloeide bloemen en in vruchten en zaden onmogelijk. Het winterklaar maken van een tuin is even onzinnig als het schoffelen in een plantsoen. Het bodemleven komt niet op gang wanneer alle bladval wordt verwijderd en in dergelijke aangeharkte tuinen komt hooguit de merel op bezoek om in het zwaar bemeste gazon een regenworm te verschalken. Geef mij maar de natuurtuin! De salamanders zwemmen weer rond in de vijver en hebben deels op het land tussen stenen, stronken en bergen bladeren kunnen overwinteren. Op 1 maart kroop een grote pad naar de vijver om zich van zijn ingedroogde huid te ontdoen. Een hommelkoningin, de eerste die ik zie, kiest het luchtruim om ergens een nieuwe kolonie te stichten.. Staartmezen snoepen van een vetbol terwijl zij net als de pimpelmezen iedere knop afzoeken naar voedsel in de vorm van luizen, larven en eitjes. Zoals het hoort komt een roodborst op een meter afstand kijken wat er te vinden is onder de takkenbossen waarmee ik een houtril verder ophoog. Op plaatsen waar geen mensen zijn schijnen ze de grazers te bezoeken die het verstikken van de bodem voorkomen met hun gegraas. De ruige natuur van het Buytenpark is een verademing door de veelzijdigheid van flora en met name fauna. In de ogen van de één een verwaarloosde vuilnisbelt, maar natuurlijke processen zorgen hier voor een oase tussen het aangeharkte groen. Gewoon afblijven dus of nog liever: vergroot het oppervlak van dit soort natuur. We kunnen met zijn allen nog zo ons best doen om (kunstmatige) broedgelegenheid te realiseren, zonder de aanwezigheid van voldoende gevarieerd voedsel trek je geen vogels aan. Wij kunnen veel doen voor de vogels maar soms is het goed om ook dingen te laten. Dus laat staan die uitgebloeide planten in de tuin en verwijder die pas in het voorjaar. Maak die tuin maar voorjaarsklaar en gooi het kind niet weg met het badwater maar deponeer het tuinafval met lading insecten in een hoek van de tuin. Wedden dat de vogels zullen profiteren! Succes met de voorjaarsbeurt en daarna genieten van al dat leven wat heeft kunnen profiteren van uw “luiheid” in najaar en winter. Smaken verschillen! Winfried van Meerendonk

5

VAN DE PENNINGMEESTER Ledenadministratie We hebben er weer nieuwe leden bij. Dit zijn sinds de vorige Praatpaal in volgorde van binnenkomst: Fam. den Dulk, H. Lucassen, S. de Jonge, T. Posch Namens het bestuur heten wij u welkom. Opgezegd hebben; K. van Heijst, C. Snoep Penningmeester Een nieuw jaar, een nieuwe ronde en dus nieuwe kansen. Bij deze Praatpaal weer de gebruikelijke acceptgirokaarten. Wil een ieder er aan denken zijn naam en bankrekeningnummer in te vullen, dat scheelt mij een hoop gezoek. De penningmeester

VAN HET BESTUUR Algemene Ledenvergadering Vogelwerkgroep Zoetermeer Datum: 12 februari 2009 Aanvang: 20.00 uur Locatie: Leslokaal wijkcentrum Meerzicht, Uiterwaard 29 Agenda: 1. Opening 2. Mededelingen 3. Verslag ALV 12-02-08 4. Financieel jaarverslag 2008 5. Verslag kascommissie 6. Benoeming nieuwe kascommissie 7. Benoeming bestuursleden 8. Begroting 2009 9. Voorgenomen activiteiten 2009 10. Westpunt-bezetting 2009 11. Rondvraag 12. Sluiting Aanwezig: Leon van den Berg, Peter Bernauer, Cleone Bollema, Derek en Ria Burden, Jeanne Dictus, Herman Fraikin, Francis Havekes, Henk de Hoog, Bob de Lange, Els Luijkx, Willemke Marinus, Raymond Natte, Jan Peeraer, Simon Post, Hans en Truus Susan, Ies Voogd, Meta Waaijer, Debby de Wal. Bestuur: Jetty Boer, Robert Bussman (penningmeester), Hanneke Hoogvliet (notulist), Marja Kreike, Winfried van Meerendonk (voorzitter).

6

1. Opening Winfried opent de ALV op de 200e verjaardag van Darwin. 2. Mededelingen Afmeldingen zijn ontvangen van: Corrie Kapteijn, Waldo van Zuijlen en Jos Raadschelders. Corrie heeft een lijstje doorgegeven waarop zij dienst kan draaien in het Westpunt. Marcel van der Tol komt later (na de vergadering). Jaarverslag 2008: staat niet op de agenda, is verstuurd via de leden emailgroep. Winfried neemt dit nog even puntsgewijs ter verduidelijking door en bedankt alle leden die zich hebben ingezet. Op enkele punten wordt nader ingegaan wb 2009; deze staan genotuleerd bij punt 9. Raymond: heeft ook BHV via zijn werk. Had dit al eerder doorgegeven (wordt toegevoegd aan de lijst). 3. Verslag ALV 12-02-2008 Het verslag is te vinden in Praatpaal nr. 1 van 2008. Winfried memoreert de gedenkwaardige feestelijke ALV, nu precies een jaar geleden. Er zijn geen opmerkingen over de notulen. Verslag wordt goedgekeurd. 4. Financieel jaarverslag 2008 Robert licht het verslag toe met de verantwoording van de jubileumactiviteiten. Hij meldt dat de VWZ een financieel gezonde vereniging is. 5. Verslag kascommissie De kascommissie, bestaande uit Simon Post en Peter Bernauer, hebben de boekhouding gecontroleerd en steekproefsgewijs doorgenomen. Er waren wat vragen over posten die op elkaar lijken, maar alles klopt na uitleg Robert. Genoemd wordt het mooie computerprogramma. Zij hebben een getekende verklaring bij Robert ingeleverd. Zij stellen de ALV voor het bestuur te dechargeren, hetgeen gebeurt. 6. Benoeming nieuwe kascommissie Peter Bernauer blijft voor een tweede ronde. Jan Peeraer treedt toe. 7. Benoeming bestuursleden Marcel van der Tol, Jetty Boer en Hanneke Hoogvliet treden af volgens rooster en stellen zich herkiesbaar. Zij worden herbenoemd. 8. Begroting 2009 Robert licht de begroting toe. Het ziet er nagenoeg hetzelfde uit als 2008, met uitzondering van de jubileumactiviteiten. Wordt goedgekeurd. 9. Voorgenomen activiteiten 2009 • Cursus Vogelherkenning: er zijn nu nog 4 plaatsen. Bericht staat in de krant. Waarschijnlijk slaan we in 2010 een jaar over, want de stroom aanmeldingen wordt min

7

•

•

•

• •

der(recente info: na publicatie in kranten: volgeboekt en wachtlijstje). BMP-telling Prielenbos-Zoetermeerse Plas: geprobeerd wordt een telgroep samen te stellen. Jetty Boer heeft een datalijstje gemaakt, maar zal zelf niet meedoen. Leden met matige kennis die mee willen doen worden gestimuleerd: ze zullen bij een ervaren persoon worden ingedeeld. Cleone Bollema meldt zich aan mee te willen doen. Jan Peeraer gaat de Scheg weer tellen met Ed Hauser van de Vogelwacht Delft. Francis vraagt of de Benthuizerplas wordt meegeteld, die zou zij graag in kaart brengen (zie verder bij rondvraag). Dit is niet de bedoeling, we willen het telgebied overzichtelijk houden. We hebben ons vorige keer wat verkeken op de grootte van het Westerpark: die fout willen we niet meer maken. Leden: gaarne aanmelden! Excursies bewoners: team NME van de gemeente heeft gevraagd of de VWZ door wil gaan met stadsvogelexcursies in het kader van het Stadsvogelproject. Op 8 februari is de eerste excursie geweest (Marja Kreike in Segwaert). Jetty en Meta hebben zich aangeboden in maart Rokkeveen voor hun rekening te nemen. In mei gaan Lia Koomen en Arno van Berge Henegouwen in Oosterheem op pad. De leden wordt gevraagd zich aan te melden voor het organiseren van een excursie in hun wijk. Stadsvogelwacht: Marja Kreike is benoemd tot Stadsvogelwacht (een functie ingesteld voor Vogelbescherming Nederland, zoals Wetlandwacht). Vogelbescherming wil een netwerk van Stadsvogelwachten door heel Nederland opzetten. Dit jaar is het pilotjaar: de 15 aangestelde mensen (worden er waarschijnlijk 20) moeten de functie nader gaan invullen. Marja licht het doel en de functie toe, en zal er in de komende Praatpaal een stukje over schrijven. Jeugdactiviteiten: lessen aan scholen. Jetty: 1000 leerlingen worden bereikt!! Lessen zijn een succes. DE VWZ krijgt hiervoor wéér 10 verrekijkers, wat het totaal nu op 38 brengt! In gesprek blijven met de gemeente voor goed groenbeleid. Blijft een aandachtspunt. Bob meldt dat het Westerpark weer uitgebreider is aangepakt dan op de tekening was te voorzien (“je kunt er dwars doorheen kijken!”). In maart komt Arie Cees de Jong van de gemeente het groenbeleid nader toelichten op de thema-avond.

Verder aan de orde komen de volgende punten: • Kolonievogeltellingen: rust nu alleen op de schouders van Marcel. Leden hebben wel incidenteel meegeholpen. Aandachtspunt: proberen meer leden structureel te betrekken. • MUS-telling: er zijn nog 3 telgebieden open. Willemke vraagt hulp voor haar gebied. Marja heeft haar vorige jaren bijgestaan, maar wil nu mensen die zich opgeven voor de 3 openstaande gebieden helpen. Raymond biedt zich aan met Willemke te tellen. • Gierzwaluwen: Jetty gaat met Aad van der Linden op pad deze zomer. • Jaar van de visdief: Jetty en Meta zullen hieraan aandacht besteden in hun lessen aan de scholen. 10. Westpunt-bezetting 2009 Marja licht de situatie rond het Westpunt toe. De gebruikersgroep heeft geconcludeerd dat het gebouw in slechte staat is. Verleden jaar is alleen de buitenzijde geverfd. Men wil het gebouwtje wel behouden. Ook de wethouder had aangegeven bij de opening van de borden in de Natuurtuin dat het moet blijven. Volgende week is er weer een overleg van vertegenwoordigers van de gebruikersgroep met Arie Cees de Jong. Marja laat een lijst rondgaan met data voor de Westpunt-bezetting. Er zijn dit jaar weer drie

8

tentoonstellingen: 25 jaar Natuurtuin, Duurzaam Zoetermeer en 15 jaar KNNV.De VWZ hoeft dit jaar geen tentoonstelling te organiseren. We zoeken hulp op de volgende zondagen van 13.00-16.30 uur: 12 april, 10 mei, 14 juni, 12 juli, 9 augustus, 13 september, 11 oktober. 11. Rondvraag Ria: Buytenpark? De VWZ heeft evenals IVN en AVN een reactie op de visie Buytenpark gegeven. Deze worden nu door de gemeente samengevat met reacties daarop in een gezamenlijk stuk, waarna de gemeenteraad zich daarover weer moet uitspreken. Verwachting is dat dit in het 2e kwartaal op de politieke agenda staat. Els: roept leden op om vooral waarnemingen in te voeren op de website. Men heeft daar blijkbaar moeite mee, maar je moet even weten hoe het moet. Francis: gaat het artikel over het ganzenonderzoek/nestonderzoek wat zij samen met Mart Hoogkamer heeft uitgevoerd publiceren in “Limosa”. Zij hebben uitkomsten uit het onderzoek die nog niet eerder in de 10 jaar dat SOVON zelf al bezig is, zijn gevonden! Het onderzoek gaat dit jaar verder, in het Westerpark, Buytenpark en de Benthuizerplas. Vandaar haar vraag naar een BMP-telling. Misschien neemt zij dat er zelf nog bij. Zij zal met Mart ook met een bootje de BH-plas opgaan. Johan Vos is op de hoogte. Daarnaast zullen er ganzen geringd gaan worden (door Berend Voslamber van SOVON). Gevraagd wordt aan de bewoners te melden waarom zij met een bootje de BH-plas op gaan. Belangrijk, gezien het precedent dat wordt geschapen. Artikel in de krant (Rob Wiewel)? Daarnaast: kan zij later ook in de PP publiceren en een thema-avond houden? (zij heeft weinig foto’s, Simon Post?). Jan: is bezig met het BMP-rapport over de Balij (de Scheg) van 2008. Is met Jetty naar de bijeenkomst over het onderhoud in de Balij geweest. Jetty meldt wat de bedoeling is van SBB: aanpassing van het gebied vindt deels in het broedseizoen plaats. Voordat de aannemer aan de slag gaat, gaan zij kijken of er broedende vogels zijn die mogelijk verstoord kunnen worden. Als dat zo is, worden werkzaamheden aangepast of uitgesteld. Dit is contractueel vastgelegd. Simon: wil graag voor de thema-avonden naast de fotopresentaties die worden gegeven, ook inhoudelijke, ornithologische onderwerpen. Er zal op gelet worden dat er een betere afwisseling is. Raymond: zijn er EHBO-materialen aanwezig? Els heeft bij excursies altijd spullen mee, en in het wijkcentrum Meerzicht hangt een grote EHBO-doos. Bob: in het “Vogeljaar” komt een artikel van zijn hand over de collectieve jacht van Dodaars op de Zoetermeerse Plas. Ook aan hem de vraag dit ook in de PP te publiceren. Hanneke: binnengekomen bladen liggen om mee te nemen voor de liefhebbers. 12. Sluiting De vergadering sluit om 21.50. De voorzitter dankt de aanwezigen.

9

AND THE WINNER IS... De stadsvogelprijs 2008 is uitgereikt. Deze prijs bestaat uit een geldbedrag van 20.000 euro, te besteden aan een nieuw stadsvogelproject, waarbij men kan rekenen op inhoudelijk advies van VBN.17 Nederlandse gemeentes hadden hun vogelvriendelijke projecten ingezonden. De deskundige jury heeft niet alleen uit de drie genomineerden een keuze gemaakt, maar ook nog drie eervolle vermeldingen verleend. Ingezonden projecten voor de stadsvogelprijs 2008 komen uit: Alblasserdam: Park ‘huis te kinderdijk’ Dantumadeel: NME-project vogels om het huis Doesburg: Het baggerplan plus Edam-Volendam: Oeverzwaluwwand en vleermuiskelder Zuidpolder-oost Middelburg: Gewoon en toch bijzonder Roermond: Wintervogeltelling Rotterdam: Het Kralingse bos in vogelvlucht Schoonhoven: Renovatie Springerpark Staphorst: Vogelvrienden Utrecht: Vogelvriendelijke straat Een eervolle vermelding kregen: Amersfoort met voorzieningen in en aan bouwwerken voor vogels Dronten met Huiszwaluwtil Biddinghuizen Zaanstad met duurzame samenwerking gemeente Zaanstad met gierzwaluwwerkgroep en bouwwereld. Genomineerd werden: Heerhugowaard: de mus moet terug in de wijk & Stad van de zwaluw • Met name het project voor de huismus spreekt de jury aan. • Een duidelijk voorbeeld van vogels als indicator voor ‘the quality of life’. Sterk! • Dit is een heel leuk en innovatief project. Uit alles spreekt enthousiasme. • Zeer intensief en bevlogen uitgevoerd. Terneuzen: Projectplan stadsvogelprijs 2008 • De jury is onder de indruk van deze inzending. Het is een meerjarig traject met dertien deelprojecten, waarvan drie gericht op bescherming. • Er zijn veel initiatieven en veel partners. Dat heeft geleid tot een breed pakket aan grootschalige maatregelen. • Uit de gehanteerde werkwijze spreekt een visie: veel projecten vallen of staan bij de betrokkenheid van bewoners. Zo ontstaat draagvlak. Goed! • Sterk: eerst monitoren en daarop beleid maken

10

And the winner is...

ZOETERMEER: Oosterheem 50 •

• • • •

Er is sprake van een grote ambitie, die ook toetsbaar is. Vijftig broedvogelsoorten in een nieuwbouwwijk. Er is gekeken welke vogelsoorten voor kunnen komen en welke maatregelen nodig zijn om dat te bewerkstelligen. Dit is breed opgepakt en een palet van maatregelen wordt wijkbreed uitgevoerd. Het is een goed doordacht project. Het dekt alle doel van de bescherming van stadsvogels en is planmatig uitgewerkt. Het project is nog volop in uitvoering en er staan nog ambitieuze plannen op stapel. Het project is onderdeel van een groter plan voor duurzaamheid van de stad. Uit het plan spreekt tevens de charme van de eenvoud – alles staat op 2 A4tjes!

In een persbericht van Vogelbescherming Nederland lezen wij uitgebreider wat zo gewaardeerd werd in het Zoetermeerse project. De gemeente Zoetermeer gaat grondig te werk. Er is eerst gekeken welke vogels er zouden kunnen leven. Vervolgens worden er tal van maatregelen per soort genomen. Zo komt er een permanente oeverzwaluwwand, een vogelvriendelijke inrichting van binnenterreinen en krijgen huizen vogelvides. Er is ook aan de bewoners gedacht. Er zijn vogelexcursies, vogelkijkhoeken en er is een lokale vogelherkenningskaart. Vogelbescherming Nederland reikt de prijs uit om gemeenten te motiveren om goede projecten voor stadsvogels op te zetten en om mensen bewust te maken van de vogels in hun stad. Nederland is aan het verstedelijken en daardoor moeten steeds meer vogels hun voedsel en schuilplaatsen in de steden vinden. Dat is voor veel vogels een hele opgave. Alle inzendingen zullen worden gebundeld in een brochure die zal dienen als voorbeeld en inspiratie voor andere gemeentes, Deze brochure verschijnt bij de start van de stadsvogelprijs 2009. Marja Kreike

11

DARWINLEZING 5 FEBRUARI Precies 200 jaar geleden werd Darwin(1809-1882), de grondlegger van de evolutietheorie, geboren. Het is bovendien 150 jaar geleden dat zijn belangrijkste werk verscheen, ‘On the origin of species’. In de Volkskrant van 12 februari schrijft verslaggever Ben van Raaij: ‘We zullen het weten!’ En terecht! De Amerikaanse filosoof Daniel Dennett noemt Darwin de bedenker van 'het allerbeste idee ooit'. Van Raaij schrijft verder: ‘Darwins brainwave maakte begrijpelijk hoe nieuwe soorten uit elkaar ontstaan. Ze ontwikkelen zich doordat in de strijd om het bestaan in uiteenlopende, veranderende omgevingen steeds de best aangepaste individuen overleven, zich voortplanten, en zo hun eigenschappen kunnen doorgeven aan hun nageslacht. De natuur selecteert, zoals de mens dat doet als hij rozen kweekt of sierduiven fokt. Natuurlijke selectie is de belangrijkste (zij het niet de enige) verklaring van de verscheidenheid aan planten en dieren in de natuur. Zij laat zien hoe complexe vormen, zoals bijvoorbeeld een oog, uit simpele voorlopers kunnen ontstaan, als elk tussenstapje maar miniem voordeel oplevert boven het vorige. En ze laat ook zien hoe alle organismen uiteindelijk afstammen van één gemeenschappelijke voorouder, de allereerste cel.’ Een onafzienbare reeks boeken komt uit, tv-programma’s en exposities willen alles laten zien en vele lezingen worden gegeven. Zo ook in Zoetermeer in het bedrijfsrestaurant van het Stadhuis. Met een aankondiging in de krant werden we op de hoogte gesteld van de lezing van Arno van Berge Henegouwen, bioloog en lid van onze vogelwerkgroep. Deze lezing was gezamenlijk georganiseerd door de Vogelwerkgroep, KNVV, IVN en NME (Natuur- en Milieu Educatie). De opkomst was met ongeveer 100 mensen groot te noemen. De avond verliep in een informele sfeer en gaf ons een duidelijk beeld van het beroeps- en sociale leven van Darwin, de achtergrond van zijn denkbeelden en hoe deze in de tijdgeest van toen en van nu een plaats hebben gekregen. Een en ander werd ondersteund met beeldmateriaal, maar ook met materiaal uit het Museon (boeken, en collectorsitems). Arno, dank voor weer een boeiende avond. Robert Bussman

12

2009, HET JAAR VAN DE VISDIEF! Jaarlijks staat voor SOVON Vogelonderzoek en Vogelbescherming Nederland een bepaalde vogelsoort centraal in het kader van ‘het Jaar van…’. Voor 2009 is de keuze gevallen op de Visdief. Het is een leuke aansprekende stern, die behoorlijk bekend is bij veel vogelaars en die in grote delen van ons land voorkomt. Bovendien sluit de soort goed aan bij de kustcampagne (flyways) van Vogelbescherming Nederland. Zoals van de meeste soorten, weten we van de Visdief al het een en ander, maar eigenlijk toch ook weer te weinig over het voorkomen van de soort en aspecten die fluctuaties in de populaties veroorzaken. Samen met vrijwilligers willen we proberen om een aantal vragen te beantwoorden. Naast onder andere gerichte tellingen in (bestaande en nieuwe) kolonies willen we ook graag waarnemingen verzamelen van de eerste en de laatste Visdieven van het jaar. Fenologie: Wanneer komen Visdieven aan in Nederland en wanneer vertrekken ze? Wie ziet de eerste Visdief van het jaar? Aan dit onderdeel kan iedereen meedoen. Via kaartbeelden willen we laten zien hoe de vogels zich in het voorjaar door het land verspreiden en hoe ze in het najaar weer vertrekken. We roepen iedereen op om uw eerste en laatste waarnemingen via de site door te geven. We werken daarbij samen met diverse waarnemingensites zoals: www.natuurkalender.nl, www.waarneming.nl en www.trektellen.nl. Kan de Visdief het dak op? Hoewel veel kolonies jaarlijks worden geteld, hebben we geen compleet beeld van de verspreiding. Van het binnenland verwachten we dat daar nog niet ontdekte kolonies te vinden zijn, bijvoorbeeld op daken in stedelijke gebieden. We roepen iedereen op om op broedverdachte Visdieven te letten en nieuwe kolonies aan ons door te geven via www.jaarvandevisdief.nl! Vaststellen bezettingsgraad en broedsucces Voor de tellers van bestaande kolonies zijn een aantal extra vragen geformuleerd over bezettingsgraad (wanneer, hoeveel) en broedsucces. Er zal een instructie worden geschreven om de bezoeken aan kolonies zonder verstoring te doen verlopen. Dit onderdeel is vooral bedoeld voor de ervaren vogelaars die ook nu al meedoen met het tellen van Visdieven. Meer weten: Op www.jaarvandevisdief.nl staat alle informatie over het Jaar van de Visdief en staan alle activiteiten op een rij waaraan u mee kunt doen. Begin 2009 volgen er nadere instructies over hoe u kunt meedoen en wordt de invoer voor bovenstaande activiteiten geactiveerd. Voor allerhande vragen kunt u daar terecht of u stuurt een mail naar [email protected]. 13

RANSUIL IN VINEXWIJK Oosterheem, die nieuwe wijk, heeft al de nodige verrassingen opgeleverd. In het begin konden vogelaars zich zelfs vergapen aan blauwborsten die er op het laatst met meer dan 20 paar gebroed hebben. Hetzelfde geldt voor de oeverzwaluwen waarvan er heel wat meer hun kolonies hebben gesticht, maar waarvan er velen het moesten opgeven door onbegrip en onwetendheid bij wegenbouwers en infrastructuurontwikkelaars. Gele kwikstaarten, kluten, roodborsttapuiten, zwarte roodstaarten, een reeks van bijna exotische namen bij soorten die we voorlopig hier zullen moeten gaan missen. Want het is als bij een totale zonsverduistering, soms moet je een eeuw of langer wachten voor er zich weer eentje aandient. Voorlopig is het uit met de nieuwbouw. Je zou bijna zeggen jammer, want rust keert weer in vogelland. De wijk gaat zich ontwikkelen, hagen groeien, grasbermen verliezen de zaden die nu nog uit het vroegere bouwland aanwezig zijn. De toekomst is Meerzicht of Buytenweg: goudhaantjes, vuurgoudhaantjes laten zich zien waar straks een naaldboom tot boven de huizen is gegroeid. Mussen komen nu en zijn later weer gegaan. Vinken zingen straks in de straatbomen die nu nog te klein zijn. Mezen zoeken straks de vele nestkastjes op en in de toekomstige winters herbergen de tuinen een schare aan roodborstjes. Afhankelijk van de hoeveelheid besdragers laten zich meer of minder koperwieken en misschien ook pestvogels in sommige jaren zien. De bijzondere slakken die nu nog te vinden zijn in de wadi’s zijn verdwenen en vervangen door de twee soorten tuinslakken die je er nu nog vergeefs zult zoeken, maar die in andere wijken nog steeds verder toenemen. Zo wordt de diversiteit gelijkgeschakeld met oudere wijken en zo zal ‘t het wonen vergaan. Braakbal Daarom verbaast het mij niet, dat op de website van de gemeente het volgende bericht binnen kwam: “Vanaf 10 oktober hebben wij regelmatig bezoek van een torenvalk op ons balkon. Hij zit dan op onze buitenlamp. 's Avonds rond 18.00 uur arriveert hij en wij denken dat hij daar dan de hele nacht blijft zitten. Vanzelfsprekend laat hij van alles achter zoals braakballen enz. Wij wonen in het appartementencomplex Terra Verde aan de Adigestroom in Oosterheem (zijde Heemkanaal). Is deze vogel een overwinteraar?” Torenvalken zitten wel vaker op huizen. Ik ken een torenvalk in Oosterheem die wel eens tegen een gevel op een openstaand slaapkamerraam gaat zitten. Lekker gluren zou je zeggen. Nee niet naar binnen, maar naar buiten. Van daar heeft hij een goed uitzicht over het land aan de overzijde van het water waar zijn jachtgebied ligt. Bomen zijn er niet of onvoldoende in Oosterheem. Er zitten redelijk veel torenvalken. Dat zal zo blijven zolang het 14

bouwland naar Benthuizen open en braak blijft. Dat is een echt muizenwalhalla voor roofvogels. Zodra er bos staat zal de torenvalk afnemen, maar niet verdwijnen, en langzaam vervangen worden door sperwer en misschien havik. Maar wat te zeggen van deze ransuil? Dat een torenvalk op een slaapkamerraam gaat zitten is nog verklaarbaar, maar van een pure nachtvogel verwacht je dat niet overdag. Ik houd het op een verdwaalde uil die bij gebrek aan slaapbomen naar het dak van een garage is gedirigeerd. Er zijn ook meldingen van ransuilen daar die in tuinen verblijven overdag. Oosterheem blijft verbazen. De ransuil is waargenomen op 23 november 2008 om 13.40 uur in Peursumstraat in Oosterheem. Arno van Berge Henegouwen

STADSVOGELWACHTEN Vogelbescherming Nederland zet zich in voor wilde vogels en hun leefgebied. Niet alleen in natuurgebieden en in het landelijk gebied, maar ook in de stedelijke omgeving. Steden en dorpen zijn bij uitstek plekken waar vogels en mensen samenleven. Er zijn soorten die zich geweldig aanpassen aan de mens en zijn leefomgeving, maar voor vele soorten is het een gevecht. Een strijd om het bestaan die niet altijd goed afloopt. Gierzwaluw, huismus, huiszwaluw, veldleeuwerik en slechtvalk zijn stadsvogels die op de rode lijst zijn beland. • •

•

•

Bij stadsuitbreiding moet nieuwbouw in samenspraak met het landschap en de natuur worden ingepast. Bij renoveren of slopen moet goed op aanwezige broedvogels gelet worden. Zo veel mogelijk moet de vernieuwde inrichting zo worden aangepast dat we de aanwezige broedvogels niet kwijtraken en meer soorten een kans geven. Bij groenonderhoud moeten de juiste beslissingen genomen worden. Educatie en bewustwording zijn nodig om voor onze boodschap de draagwijdte te vergroten.

Veel belangen spelen een rol, veel actoren bepalen hoe vogelvriendelijk verstedelijkt gebied zal zijn. Behalve de gemeente zelf zijn dat bijv. woningcorporaties, projectontwikkelaars, bouwbedrijven, planologen, bedrijven en architecten. Zij bepalen mede hoe het eindresultaat zal zijn; hoe het uitpakt voor de vogels. Vogelbescherming Nederland heeft weinig zicht op deze processen en heeft besloten in

15

navolging van het goedlopende netwerk van wetlandwachten een nieuw netwerk op te zetten, een netwerk van stadsvogelwachten. Oplettend Stadsvogelwachten zullen namens Vogelbescherming in hun stad actief zijn en een vinger aan de pols houden wat betreft de bescherming van de stadsvogels. Zij gaan proberen zorg te dragen voor een groene en betere leefomgeving voor vogels en mensen. Stadsvogelwachten zullen niet autonoom werken: zij maken deel uit van een landelijk netwerk dat begeleid wordt door Vogelbescherming Nederland. Wel kunnen zij zelf in hun gemeente zorg dragen voor een actieve achterban met knowhow op verschillende terreinen. De stadsvogelwachten voorzien zowel de burgers als de gemeentes, bedrijven en andere organisaties graag van advies om de directe leefomgeving van mens en dier op een prettige manier in te richten en te behouden en signaleren alleen of met stadsgenoten waar bescherming nodig is. Het grote netwerk zal starten in 2010. Dit jaar is een pilotjaar waarin 15 kersverse stadsvogelwachten uit verschillende steden, waaronder ook Zoetermeer*) inventariseren wat er in diverse gemeenten al gebeurt, wat er mogelijk is en waar we tegenaan lopen. Het bestuur is unaniem van mening dat wij thuis horen in dit project en ondergetekende heeft dan ook mede namens dit bestuur zitting in het pilotteam onder leiding van Birgit Brenninkmeijer. In de afdeling ‘bescherming’ van VBN is zij een van de drie medewerkers ‘Stedelijke Milieus’. Marja Kreike *) Castricum, Amersfoort, Uithoorn, Utrecht (2), Soest, Eindhoven, Zoetermeer, Delft, Enschede. Den Bosch, Breda, Rotterdam, Amersfoort.

IJSVOGEL EN HET LIDMAATSCHAP VAN DE VWZ De redactie heeft mij gevraagd een artikel te schrijven voor de eerstvolgende Praatpaal. Er werd gelijk een suggestie gedaan voor een onderwerp. Mijn eerste IJsvogel of een dagje pensionados (voor de niet insiders de pensionados is een groep gepensioneerden die regelmatig erop uit trekken om te gaan vogelen). Het eerste onderwerp dan wel wat aangepast, leek mij wel wat. Ik beloofde de redactie mijn best te doen.Een confrontatie met een IJsvogel in het Prielenbos op een dagje vogelen met de pensionados in januari gaf mij moed en inspiratie om het beloofde artikel te schrijven. Hoewel ik vroeger zelden een IJsvogel zag, heb ik mijn eerste IJsvogel gezien, toen nog als NJN-er en ik denk zo meer dan vijftig jaar geleden, in het Haagsche Bos. In een flits zag ik een blauwe raket voorbij gaan. De andere NJN-ers waren er allemaal van overtuigd, dat het een IJsvogel was en dat wij zeldzaam veel geluk hadden. Daarna heeft het lang geduurd voor ik weer een IJsvogel zag. Dommel In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw heb ik veel weekenden doorgebracht in de omgeving van Eindhoven. Het riviertje de Dommel en omgeving was voor mij een eldorado als het ging om vogels. Ik mocht dan af en toe het geluk hebben, dat ik in een flits een IJsvogel zag. Nooit heb ik het geluk gehad om daar een IJsvogel rustig op een tak te

16

zien zitten, speurend naar visjes.Tot twee jaar geleden toen ik via het vogeldagboek van Adri de Groot een foto zag van een IJsvogel op de bekende paal in het meertje van het Prielenbos. Ik herkende gelijk de paal, omdat ik daar af en toe kwam. Ik ben vanaf het moment van herkenning regelmatig gaan kijken en het was vooral in de weekenden een drukte van jewelste in de vogelhut. Door de weeks viel het soms wel mee. Ik kwam toen regelmatig in gesprek met diverse leden van de Vogelwerkgroep Zoetermeer, onder andere Ton Harteveld en Simon Post. Tijdens deze gesprekken die uren konden duren, omdat je wachtte op het ultieme moment dat de IJsvogel zich liet zien op zijn paal. Prachtige herinnering Die momenten waren op dat moment het mooiste wat mij als vogelaar kon overkomen Eindelijk een IJsvogel op nog geen paar meter afstand zittend op een paal. Een trilling ging door mijn lichaam. En met mijn eenvoudige camera heb ik nog voor mijn gevoel geen onaardige foto’s gemaakt, die ik nog steeds koester. Natuurlijk niet te vergelijken met de foto’s van de “professionals” onder de leden van VWZ, maar toch een prachtig vastlegde herinnering. Na dit moment heb ik diverse malen nog vele uren met veel plezier doorgebracht in de hut en vele keren de IJsvogel mogen bewonderen. Toch maar lid... Op een gegeven moment kaartte Ton Harteveld tijdens één van de gesprekken in de vogelhut het lidmaatschap van de VWZ aan. Zelf vroeg ik mij af waarom je lid moest worden van een vogelwerkgroep. Lid worden van een vereniging leek mij voor mijn gevoel eerder logischer dan lid worden van een werkgroep. Het woord werkgroep vond ik nogal een zwaar beladen woord. Bovendien ben ik al jaren lid van Vogelbescherming Nederland, waarom dan daarnaast nog lid worden van een vogelwerkgroep. Bovendien vogelen kan je ook zonder lid te zijn van een vogelwerkgroep, althans dat was destijds mijn mening. Maar Ton overtuigde mij dat een lidmaatschap z’n voordelen heeft. Een actieve vereniging met een gezellige groep mensen met een goed hart voor de vogels. Na wat wikken en wegen ben ik in de tweede helft van 2007 lid geworden. De teneur van mijn verhaal is, dat de ijsvogel in het Prielenbos eigenlijk direct de oorzaak is geweest, dat ik lid ben geworden van de VWZ. Ik moet daarbij eerlijk bekennen, dat ik achteraf gezien veel eerder lid had moeten worden. Henk de Hoog

17

TUINVOGELTELLING ZOETERMEER 2009 Top tien Zoetermeer 2005 (N = 20) 1. Koolmees (58) 2. Huismus (44)

3. Merel/Spreeuw (37) 4. Kauw (32) 5. Pimpelmees (26) 6. Turkse tortel (22) 7. Ekster/vink (20)

8. Roodborst (17) 9. Heggenmus (13) 10. Gaai (9)

(Ter vergelijking 2005, 2006 en 2008) N = aantal deelnemers Top tien Top tien Top tien Zoe- Top tien ZTop tien Zoetermeer Zoetermeer termeer Holland Landelijk 2006 (N = 2008 (N = 2009 (N = 15) 2009 2009 (N = 22.657) 16) 8) 1. Koolmees 1. Koolmees 1. Koolmees 1. Koolmees 1. Huismus (55) (25) (56) (16.007) (96.904) 2. Kauw 2. Merel, 2. Kauw 2. Huismus 2. Koolmees (50) pimpel(45) (14.193) (74.199) mees, vink (20) 3. Merel 3. Turkse 3. Pimpel3. Spreeuw 3. Merel (42) tortel mees (11.869) (48.374) ( 16) (35) 4. Spreeuw 4. Spreeuw 4. Merel 4. Kauw 4. Pimpelmees (39) (8) (31) (11.811) (46.810) 5. Ekster 5. Kauw 5. Vink 5. Merel 5. Spreeuw (31) (7) (29) (11.635) (41.557) 6. Turkse tortel ( 28) 7. Vink (25)

8. Pimpelmees (22) 9. Roodborst (17) 10. Huismus (16)

6. Huismus, groenling (6) 7. Roodborst, Heggenmus (5) 8. Staartmees (4) 9. zanglijster (3) 10. Ekster, Gaai (2)

6. Turkse tortel (26) 7. Spreeuw (23)

6. Vink (8.503)

6. Vink (41.172)

7. Turkse tortel ( 8.280)

7. Kauw (39.316)

8. Staartmees (18) 9. Roodborst (12)

8. Pimpelmees (8.155) 9. Houtduif (5.578)

8. Turkse tortel (29.216)

10. Groenling (11) 10. Houtduif (11)

10. Ekster (5.038)

10. Ringmus (18.308)

9. Houtduif (23.862)

In Zoetermeer werden door 15 deelnemers tijdens de Nationale Tuinvogeltelling 23 soorten vogels geteld. Behalve de bovenstaande top 10 voor 2009 werden waargenomen: huismus (2), grote bonte specht (4), zanglijster (3), gaai (7), winterkoning (2), ekster (9), heggenmus (7), halsbandparkiet (4), waterhoen (1),pPijlstaart (5), zwarte kraai (4), ringmus (1). De huismus lijkt in deze top 10 voor Zoetermeer nu echt verdwenen. Hans Vollebregt weet over de huismus en de spreeuw het volgende te melden: “Ik heb bij de resultaten van de vogeltelling van januari eens gekeken naar de waarnemingen van de huismus en de spreeuw in Zoetermeer. Opvallend, maar ook weer niet verrassend, is dat in ruim de helft

18

van de wijken beide vogels niet zijn waargenomen. Hieronder een staatje, opgesteld aan de hand van de officiële resultaten per postcodewijk.” Vogeltelling januari 2009 Huismussen (en spreeuwen): 2711 2712 2713 2715 2716 2717 2718 2719 2721 2722 2723 2724 2725 2726 2727 2728 2729

geen van beide geen van beide geen van beide geen van beide 10e plek (18); geen spreeuwen 10e (17); spreeuw 3e geen van beide 5e (25); spreeuw 7e geen van beide 1e (14); geen spreeuwen geen huismus; spreeuw 8e geen huismus; spreeuw 3e e 7 (31); spreeuw 3e 4e (31); spreeuw 2e e 8 (7) ; spreeuw 1e 5e (20); spreeuw 2e geen van beide.

Conclusie: in 8 wijken wel huismus, in 9 wijken niet; geldt ook voor de spreeuw! De koolmees staat gaat onverminderd aan kop in Zoetermeer. Kauwen willen in de wintermaanden wel eens massaal voorkomen en Ton Verbove wist er maar liefst 35 te scoren! Diverse tellers lieten weten dat bepaalde soorten die ze dagelijks zien zoals de roodborst en winterkoning net niet op kwamen draven tijdens het teluurtje. Aan de andere kant wist Huigje nu wel de grote bonte specht te scoren die zich anders niet zomaar liet zien. Jetty telde met kleinkind op de arm en de ander in de computerkamer. Jan Pearaar zat ook achter de vitrage en bij Johan Wallinga kwam net na het teluurtje de winterkoning langs. Bij mij liet zich een paar uur later zelfs een vrouwtje zwartkop en een stel winterkoning zien wat de dagteller op 15 zet. De pijlstaarten vormen wel een heel opmerkelijke tuinvogelsoort. We gaan er vanuit dat de teller fraai aan het water woont. Sommige aantallen mezen waren erg hoog. Het hoogste aantal dat tegelijk wordt waargenomen mag meegeteld worden want ze vliegen af en aan natuurlijk. Volgens Rob Wiewel was het een komen en gaan van deze beesten met een opvliegend karakter. Zo zat de humor er goed in en gaan we niet al teveel grote conclusies trekken, behalve dan dat die eerste plaats van de huismus in de landelijke telling toch wel vraagtekens op roept. Maar wanneer ik bij mijn zus en zwager in Zuidwolde (Dr.) arriveer, dan tjilpen zo’n 50 huismussen er op los in de heg die hun vrijstaande huis op het platteland omzoomt. De huismus weet stand te houden op het platteland en heeft het moeilijk in de stad. Het kan verkeren... Alle inzenders bedankt en volgend jaar weer!! Winfried van Meerendonk

19

VWGZOETERMEER EN HAAR JEUGDBELEID Wie de jeugd heeft ...? Als bestuurslid, met in de portefeuille jeugdzaken, wil ik jullie informeren over de invulling van activiteiten voor de jeugd, passend binnen de doelstellingen van onze vereniging. De jonge geschiedenis In mijn aftasting naar mogelijkheden voor vrijwilligers (niet meer in het arbeidsproces) om in hun vrije tijd iets voor jeugdigen te organiseren, ben ik tegen de volgende feiten gelopen: • na schooltijd is er niet veel tijd bij de jeugd. Velen hebben dan andere activiteiten wel of niet gekoppeld aan verenigingen of naschoolse opvang; • in de weekeinden wordt door de jeugd vaak gesport ; • tijdens de schooltijden kan gebruik gemaakt worden van de ondersteuning van de afdeling Natuur en Milieueducatie (NME, gemeente Zoetermeer) die een afdeling heeft voor volwassenen en jeugd; • Niet alleen de VWGZoetermeer probeert een formule te zoeken om de jeugd iets te bieden. Diverse jeugdafdelingen van natuurverenigingen hebben zich bezig gehouden met de zelfde vraag. Dit zowel landelijk als plaatselijk. Landelijk ontstond Wildzoekers, de natuurclub voor jongens en meiden van 8-16 jaar. Hierin zijn vertegenwoordigd de Vereniging Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland, De Vlinderstichting, SOVON Vogelonderzoek, Zoogdiervereniging VZZ, de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie en de Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie. Een “virtueel clubgebouw”, het eigen blad de Wildzoekers Expres ( 8 keer per jaar) en landelijke activiteiten waar op ingetekend kan worden, geeft voor ieder de mogelijkheid eigen tijd te investeren in natuur. Bij navraag drie jaar geleden bleek Zoetermeer 60 Wildzoekers in haar midden te hebben. Hoe nu verder? Met de wens continuïteit in te bouwen in de activiteiten voor de jeugd, is er contact gelegd met IVN, WNF, de Vlinderstichting en Dierenbescherming in Zoetermeer. Anja van Beek heeft ons uitgenodigd voor een vergadering om verder te brainstormen en naar wegen te zoeken om met jeugdactiviteiten te starten. Marja Kreike, Anja van Beek en ondergetekende zijn naar een eerste overleg over Wildzoekers gegaan. Veel vraagtekens, geen gehoor bij de andere verenigingen in Zoetermeer, dan zelf maar starten. In verder overleg met de afdeling NME van de gemeente Zoetermeer, vertegenwoordigd door Annet de Jong, is er een pilot gestart in schooljaar 2006 -2007 met gastlessen op scholen in de periode van kerstvakantie-voorjaarsvakantie op de dinsdagen. Op de jaarlijks gehouden materialenmarkt voor leerkrachten van basisscholen in september kan ingetekend worden voor

20

deze lessen door leerkrachten. Het eerste jaar hebben bijna 300 leerlingen een gastles ontvangen over tuinvogels. Daarnaast is er de mogelijkheid geweest voor een visdievenexcursie. Voorafgaand hier aan konden de leerlingen met de leerkracht een lesbrief bestuderen. Er is gekozen voor de formule introductie, naar buiten met verrekijker, afsluiting in de klas. De lessen krijgen positieve reacties. In het schooljaar 2007 – 2008 wordt er ingetekend voor ongeveer 700 leerlingen: stadsvogels is het onderwerp. Er wordt aangesloten bij de activiteiten die de gemeente ontplooit om een gooi te doen naar de Stadsvogelprijs. Een vogelherkenningskaart met foto’s van leden van de VWGZoetermeer is naast de verrekijker lesmateriaal. Alle bewoners van Zoetermeer kunnen daarnaast deze kaart als binnenblad van het Zoetermeermagazine december 2007 raadplegen. De leerlingen worden in de routes buiten gewezen op vogelkijkplaatsen, speciaal door de gemeente aangelegd. Als extra dit jaar een verregende dag excursies naar de oeverzwaluwen. Schooljaar 2008 – 2009: 45 groepen, 1017 leerlingen, op 15 dinsdagen, volgen weer een vogelles. De formule is uit gekristalliseerd: 1 ½ uur en dit jaar wordt aangesloten bij het thema watervogels van het KNNV. Een lesbrief en een geplastificeerde kaart voor de hogere groepen wordt geleverd door NME. Foto’s van watervogels kunnen we gebruiken uit onze eigen collectie van foto’s van leden. We moeten nee zeggen tegen zeker wel 8 groepen. De plannen zijn er om in het jaar van de visdief opnieuw excursie mogelijkheden naar de visdieven aan te bieden vlak voor de zomervakantie 2009. Enthousiast wordt er gereageerd op deze formule in deze samenwerking. Voor de VWGZoetermeer betekent het dat deze lessen geen beslag leggen op een begrotingspost. Daarnaast blijft de verantwoordelijkheid van het samen naar buiten gaan met leerlingen bij de leerkrachten van de scholen: geen problemen met verantwoordelijkheden en verzekeringen voor onze vereniging. Voor de jeugd van 4 – 12 jaar is er ieder jaar wel een onderwerp waar we bij aan kunnen sluiten: volgend schooljaar trekvogels? We bezinnen ons op acties naar de jeugd van 12 – 18 jaar. Hebben jullie opmerkingen, vragen of ideeën: Meta en Jetty horen ze graag! Marja Kreike

21

WESTVAARTEXCURSIE, 24 JANUARI Wel of niet afzeggen? In de aan 24 januari voorafgaande dagen waren het de regen en wind die het weerbeeld beheersten. Hoe zou dat zaterdag zijn voor de excursie naar Hazerswoude om de Westvaartroute te lopen, die alleen maar door de weilanden zou gaan. Bij de voor-wandeling door Els, Kees en Willemke was het al drassig. Zou het nu een zwembad zijn? Boven alle verwachting in was het droog op zaterdagochtend toen ik begeleid door de eerste geluiden van de merel, ekster en kauwtjes om kwart voor 8 in het donker naar het rendez-vous punt fietste. En het bleef droog, de zon kwam zelfs door en bij een wolkenloze hemel startten wij voor de 4.5 kilometerlange wandeling; dat lijkt niet ver maar we deden er toch zeker 3 uur over. We hadden ons er wel op gekleed met mutsen, handschoenen en waterdichte schoenen, maar toch was het soms erg fris. En het drassige terrein was niet zomaar drassig, het werd op sommige plekken flink soppen en zoog de blubber bijna mijn kaplaarzen van mijn voeten!!! Lap We waren niet met veel, maar het was wel erg gezellig. Jane hield de stand bij van de vele vogels die we zagen. Geregeld stonden we stil en werden de telescopen hoopvol op de verte gericht: buizerds, wintertalingen, zilverreiger etc. Onderaan zal het resultaat worden vermeld. Soms zaten we ernaast want de buizerd op een paal bleek ineens een grote donkere lap te zijn waar ik al een poosje verrukt naar zat te staren!!! Els wilde zo graag dat de slechtvalk van vorige week te voorschijn kwam, maar helaas. We klommen over hekken, we maakten een stop met meegebrachte koffie/thee en broodjes bij een kleine sluis en ik nam prachtige grote riviermosselen mee naar huis. Rond 12 uur waren we weer terug op de parkeerplaats en probeerden we de modder en groene aanslag van onze schoenen te halen voordat we weer in de auto stapten. Mijn voeten waren stijf van de kou, mijn handen waren ijzig en mijn wangen waren rood van de heerlijke wandeling. Dank Els, Kees en Willemke, op naar de volgende excursie! Fanny Fekkes Aalscholver, Blauwe Reiger, Brandgans, Buizerd, Ekster, Grauwe Gans, Houtduif, Huismus, Indische Gans, Kleine Zwaan, Knobbelzwaan, Kolgans, Koolmees, Koperwiek, Zwarte Kraai, Kramsvogel, Kuifeend, Meerkoet, Merel, Nijlgans, Ringmus, Slobeend, Smient, Spreeuw, Torenvalk, Turkse Tortel, Vink, Waterhoen, Watersnip, Wilde Eend, Wintertaling, Wulp, Zilverreiger

22

STADSVOGELEXCURSIE SEGHWAERT, 8 FEBRUARI Tot mijn verwondering was de opkomst voor de wandelexcursie door de wijk Seghwaert afgelopen zondag groot. Onze eigen vogelaars, maar ook inwoners die, zelfs met kinderwagen en kleine kinderen, de koude zondagochend trotseerden om mee te lopen door een relatief klein gebied. Als je de route zonder te vogelen rond zou lopen, schat ik dat je er nog geen 20 minuten over zou doen. Wij deden er twee uur over! Was er in de vroege ochtend nog een strakblauwe lucht geweest, bij vertrek konden de mutsen, paraplu en handschoenen aan,want de sneeuw dwarrelde naar beneden. Gelukkig kregen we onderweg veel droge momenten. Tilly Kester van de gemeente was aanwezig en enkele vogelvrienden. Marja was de gids en wist ons meteen al op de parkeerplaats zeker 20 minuten te boeien met het vertellen over de bekende stadsvogels die in elke wijk te zien zijn. Daarbij bleek de saaie parkeerplaats, als je goed om je heen keek, toch een paar naaldbomen te hebben en in een onooglijke bossage bleek een kleine kolonie (tegenwoordig "zeldzame") huismusjes hun domicilie gevonden te hebben. Je moet het maar weten. Luisteren en kijken is een eerste vereiste vertelde ze aan de leken die meeliepen. Rare vogels Geregeld stonden we stil om merels, verschillende soorten meeuwen, pimpelmees etc. wat nader te bekijken, waarbij Marja ons vaak enthousiast attendeerde op vorm, kleur of eigenschappen. Soms werd zij onderbroken door de andere vogelaars als er een nieuwe vogel in ons gezichtsveld verscheen en Marja moeiteloos overging om over die vogel te vertellen. De bewoners van de wijk kwamen verbaasd via hun keukenraam kijken wat "die rare vogels" op de vroege zondagochtend door hun straatjes kwamen doen. Bij een brede waterpartij stond tussen het riet een blauwe reiger die zich door ons niet van de wijs liet brengen en werd het aantal vogeltjes dat we hoorden en zagen allengs groter. Op de plek waar Marja pas geleden nog de heggenmus had gehoord, bleven wij doodstil staan, maar helaas liet hij zich niet horen. Mobiel We liepen langs het spoor van de Randstadrail en in plaats van in de lucht te kijken moesten we ook goed op het pad kijken om de hondenpoep te ontwijken. Bij de vraag van een van de kinderen hoe een heggenmus klinkt, trokken Els en Kees onmiddellijk hun mobiele telefoons tevoorschijn en won Kees het. We luisterden aandachtig. Een vogelgeluid uit een mobiel klinkt wel echt maar het zou leuker zijn geweest als we hem in de natuur hadden gehoord.

23

Om toch nog een poging te wagen de heggenmus op een andere plek te treffen liepen we via de parkeerplaats naar de overkant van het spoor met nog eens vele heggetjes. Op de grond was een "slagveld" te zien van wat waarschijnlijk een duif was geweest die door een sperwer was geslagen. Overal lagen veren en Marja was in een diep betoog over het hoe en waarom dit gebeurd zou kunnen zijn, toen plotsklaps een gezang te horen was. We stonden precies onder de boom waar de heggemus hoog bovenin zijn lied liet horen! Missie toch geslaagd! Een mooi moment om op te houden, want de tenen en handen waren flink koud geworden en iedereen had zin om naar huis te gaan om iets warms te eten of drinken. Marja, dank voor deze leerzame toer. Fanny Fekkes

DE JAARLIJKSE GANZENEXCURSIE, 21 FEBRUARI Wat hoor ik voor een lawaai? De wekker !! 's Morgens vroeg al om 7.00 uur uit je bed. Ja gezellig op stap met 24 soortgenoten naar de Kil van Hurwenen onder leiding van Marcel. Om 8.00 uur in Meerzicht elkaar opgewacht en met 6 auto's op stap. Richting Utrecht en daarna richting Den Bosch. Onderweg werd het al een beetje mistig en de schrik zat er gelijk weer in. Toch niet weer net als vorig jaar in de mist op zoek naar ganzen? Gelukkig viel het erg mee want aan de andere kant van de Waal was het goed zicht. Weinig wind en gelukkig droog. De voorspelling zag er aan het begin van de week wel anders uit. De ganzen zaten al veelvuldig in het weiland voordat we de Waaldijk bereikten. Op de dijk geparkeerd en met 25 personen over de dijk geflaneerd richting Waal. De groep viel al snel uit elkaar maar dat maakt niets uit. De ganzen waren in grote groepen aanwezig. Brandganzen en kolganzen waren in de meerderheid. Maar ook andere vogels lieten zich goed zien: wintertaling, wilde eend, slobeend, pijlstaart, meerkoet, zanglijster, kool-, pimpel- en staartmees, kramsvogel, kauwtjes, kraaien en roeken en nog vele andere soorten lieten zich goed bekijken. Zie de soortenlijst van Karla. Wat een mooi gebied. Zelfs reetjes lieten zich van dichtbij bewonderen. Op de dijk ook nog lekker van de koffie en broodjes genoten want dat gaat er wel in met deze temperaturen. Daarna weer op het gemak terug naar de auto gelopen. Met de auto door naar Hurwenen en hier bij Eetcafé D'n Hoek

24

nog meer koffie en wat lekkers gegeten. Daarna door want er waren in de buurt Taigarietganzen en Grote Aalscholvers gesignaleerd. En het zou Marcel niet zijn of we hadden deze al snel gevonden. De grote aalscholver was het eerste aan de beurt. Gelukkig zaten de gewone en de grote aalscholver naast elkaar. Waren ze nou wel of niet groter en was de grote nou zwarter dan de gewone? Het was maar moeilijk te zien. Volgens Arno waren het twee gewone en de rest Dwergaalscholvers maar dat geloofde niemand. Erg moeilijk te onderscheiden op zo'n grote afstand. Daarna maar naar ons volgende punt gereden ware het niet dat we elkaar kwijtraakten en dankzij de mobiele telefoon toch weer konden afspreken op de parkeerplaats bij de grote aalscholver. Eén auto had het wel gezien en is toen naar huis vertrokken. Maar daar krijgen ze spijt van als ze het verhaaltje verder lezen. Dus toen nog maar met vijf auto's verder op zoek naar de Taigarietgans. Niet veel verder in de polder werd gestopt en warempel daar zaten een paar ganzen in het veld die er anders uitzagen. Boekjes en telescopen erbij en ja hoor het zijn Taiga’s, hoewel ze wel erg op de Toendrarietganzen lijken. Wij houden het toch maar op de Taiga of waren ze het allebei? Daarna nog verder gereden door het prachtige plaatsje Heusden om daarna nog de Canadese gans te zien. Prachtig mooi het land van Maas en Waal. Bedankt Marcel dat je ons mee wilde nemen naar je geboortegrond en iedereen bedankt voor de mooie en gezellige dag. En nu weer fijn naar huis. Ganzen tot volgend jaar en wie weet waar? Kees Luijkx

Aalscholver, bergeend, blauwe reiger, boomkruiper, brandgans, brilduiker, buizerd, ekster, fuut, gaai, grauwe gans, groene specht, grote aalscholver, grote bonte specht, grote canadese gans, grote lijster, halsbandparkiet, holenduif, houtduif, huismus, kauw, kievit, kleine mantelmeeuw, knobbelzwaan, kokmeeuw, kolgans, koolmees, krakeend, kramsvogel, kuifeend, matkop, meerkoet, merel, nijlgans, ooievaar, pijlstaart, pimpelmees, putter, rietgors, roek, roodborst, scholekster, slobeend, smient, soepgans, spreeuw, staartmees, stormmeeuw, tafeleend, taigarietgans, toendrarietgans, torenvalk, turkse tortel, veldleeuwerik, vink, waterhoen, waterral, wilde eend, wilde zwaan, winterkoning, wintertaling, wulp, zanglijster, zilvermeeuw, zwarte kraai, zwarte mees,

25

ARIE CEES DE JONG OVER SNOEIEN, 12 MAART Op donderdag 12 maart hield Arie Cees de Jong een voordracht over het snoeibeleid van de gemeente Zoetermeer. Het was een boeiend betoog, waarin de spagaat waarin zijn afdeling vaak zit helder werd verwoord. Er was ook volop de gelegenheid om vragen te stellen en te reageren. Arie Cees was zo moedig om onze kritiek aan te horen, te pareren, maar ook ter harte te nemen. Het was dan ook heel erg jammer dat er maar een handvol mensen de moeite namen om van de werkwijze en de visie van Groenbeheer kennis te nemen. Eigenlijk ook wel een beetje vreemd, want binnen onze vereniging wordt toch regelmatig gefulmineerd tegen de ‘kaalslag’ als er weer onderhoudsmedewerkers zijn langs geweest. Misschien werd de matige opkomst veroorzaakt doordat de avond niet direct over vogels ging. Het is kennelijk velen ontgaan dat de menselijke invloed op vogelbiotopen en dus over onze mogelijkheden om vogels te zien, hier centraal stonden. Leon van den Berg

De avond had nog een verrassend staartje. Als dank voor de inzet van de VWZ - vooral van Jetty Boer en Meta Waaijer - schonk de afdeling NME van de gemeente tien verrekijkers. Daarmee kunnen de lesactiviteiten een nog betere invulling krijgen. Arie Cees de Jong overhandigde ze officieel en Annet de Jong (geen familie!) zorgde voor een feestelijk bloemetje. Omdat Meta jarig was, kon zij niet aanwezig zijn en nam Jetty de honneurs waar.

26

WERK AAN DE WINKEL Soms wordt er wel eens nagedacht over het woord ‘Vogelwerkgroep’. Vreemd woord toch voor een club als de onze. Dat ‘vogel’ snapt iedereen, maar dat stukje ‘werkgroep’! Ik wil niet ontkennen dat vogelen in weer en wind aardig energieverslindend kan zijn. Ook lijkt het een echte baan als je ’s morgens om 5.10 uur in het park moet zijn voor de broedvogels. Elke dinsdag vogelles geven en een flinke kluit jeugd langs het water begeleiden zal ook wel eens een verzuchting opleveren en met broeklaarzen te water om de ijsvogel van een fotogenieke stok te voorzien is ook niet geheel zonder risico. Wellicht door het scala van activiteiten dat vogelend Nederland verricht is de toevoeging ‘werkgroep’ overal ingeburgerd. Laat wij onze naam Vogelwerkgroep Zoetermeer eer aan doen. Er moet weer gewerkt worden dit jaar!! Praatpaal Deze hardwerkende redactie doet een dringend beroep op alle leden om zo nu en dan wat leesvoer in te leveren. Excursieverslagen, spannende vogelverhalen of ervaringen, bijzondere waarnemingen enz. enz. De Praatpaal moet immers door en voor leden gemaakt worden. BMP (Broedvogel Monitoring Project) In 2008 hebben wij een teljaar overgeslagen vanwege het 25jarig jubileum. Dit jaar gaan we ons vijfde grote groengebied inventariseren op broedvogels. Volgens de methode van SOVON, zoals we gewend zijn. Ervaren en minder ervaren tellers en zij die het nog nooit gedaan hebben, maar het wel eens willen leren worden opgeroepen om zich te melden. Het Prielenbos en de Zoetermeerse Plas met al zijn rietlanden, kreekjes en inhammen zijn aan de beurt. Een leuk, afwisselend gebied; een niet al te zware klus volgens de opperteller. Zo’n BMP bestaat uit zo’n 13 telbeurten , waarvan de meeste in de vroege ochtenduren liggen. Twee of drie groepjes van twee of drie tellers werken hun gedeelte af en voeren elk vogeltje in op de kaart. Opgave bij Marja. MUS (Meetnet Urbane Soorten) Vol trots zagen we vorig jaar een bijna volledige dekking van de te tellen postcodevakken in Zoetermeer. Zoals jullie in de vorige Praatpaal 2008 nr. 4 in de bijlage konden lezen deden veel leden mee met deze betrekkelijk eenvoudige telling. Slechts drie vakken zijn niet geteld, 2725, 2726 en 2728; maar wie weet komt daar verandering in. Wij roepen alle tellers van vorig jaar op om opnieuw hun gebied te inventariseren, zodra SOVON daar melding van maakt. Ondergetekende is bereid om iemand, die het niet goed aandurft, in een

27

nieuw gebied op weg te helpen. Natuurlijk kun je ook zelf iemand opsporen om de klus mee te klaren. Publieksexcursies De afdeling NME (natuur en milieueducatie) van de gemeente heeft de Vogelwerkgroep gevraagd of zij zo nu en dan een stadsvogelexcursie wil organiseren. Winfried en Hanneke deden dat al een keer in 2008 en dat was een succes. Natuurlijk een goed initiatief en een mooi vervolg op de publieksexcursies die we in ons jubleumjaar zelf hebben georganiseerd. We hebben toegestemd en een zestal leden hebben zich bereid verklaard in hun eigen woonomgeving zo’n excursie te regelen. Zondag 8 februari beten Hanneke en Marja, gesteund door een aantal medevogelaars, de spits af in Seghwaert. Later zullen Lia en Arno in Oosterheem en Jetty en Jeanne in Rokkeveen dit voorbeeld volgen. Dit zijn stadsexcursies, maar ook excursies in de buitengebieden zijn belangrijk. Het is leuk werk en verrassend om te zien hoe leergierig mensen zijn en hoe te gek ze het vinden om voor het eerst door een telescoop te kijken. We hebben (assistent)rondleiders nodig en dat begint binnenkort al met de excursies voor onze cursisten. Iedere telescoop is er een, ieder paar ogen is een paar extra. Westpunt Eind maart gaat het Westpunt weer elke zondag open. Zoals we gewend zijn is de tweede zondag van de maand toegewezen aan VWZ, wat betekent dat we zondag 12 april onze eerste vrijwilligers aan het ‘werk’ zetten. Voor die tijd zal het lege rooster weer rond gaan en hopen we dat Waldo, Karla, Rob, Corrie, Jane, Frits, Else, Joke, Jan en Piet weer bereid zijn een dienstje te draaien. Marja Kreike

28

DE LANGVERWACHTE VIDE Eindelijk is het zover: de vogelvide is vanaf januari 2009 in de handel! De Vogelvide is simpel gezegd een platte nestkast van kunststof die over de gehele breedte van het dak kan worden aangebracht. Op maat gemaakte invliegopeningen bieden huismussen toegang tot hun onderkomen. De in kolonie levende vogels kunnen met meerdere tegelijk een nest bouwen in de vide. De Vogelvide wordt aangebracht bij de onderste rij pannen op het dak, ter hoogte van de dakvoet en voldoet aan de volgende eisen: • past onder alle soorten pannen en op alle soorten pannendaken; • waarborgt een goede ventilatie van het dak; • voorkomt dat vogels verder onder de pannen kruipen, zodat vervuiling wordt tegengegaan en ventilatie onder het dak wordt bevorderd; • duurzaam en eenvoudig, zowel in de professionele bouwwereld als door particulieren toe te passen. De Vogelvide is de afgelopen jaren met goed resultaat getest in Noordwijk, Amsterdam, Alkmaar en Hardenberg. Bouwbesluit De Vogelvide houdt rekening met de voorschriften in het Bouwbesluit, dat verplicht om gaten in gebouwen groter dan 1 cm² dicht te maken. Onder daken gebeurt dit momenteel nog door het aanbrengen van vogelschroot. Een lange kunststof kam die verhindert dat huismussen een nest kunnen bouwen onder de pannen. Sinds 1994 is in Nederland naar schatting 12.000 km vogelschroot aangebracht. Als dit doorzet zullen uiteindelijk vrijwel alle Nederlandse daken ongeschikt zijn als broedplaats voor de huismus. Onbedoeld heeft het Bouwbesluit bijgedragen aan de dramatische achteruitgang van de soort. Huismus De afgelopen 25 jaar is het aantal huismussen in ons land gehalveerd, waardoor de vogel op de Rode Lijst van bedreigde broedvogels terecht kwam. Het verdwijnen van nestgelegenheid is niet de enige, maar wel een belangrijke oorzaak voor de achteruitgang. Met de Vogelvide hopen Vogelbescherming en de firma Monier het tij te keren voor de bij velen geliefde huismus. Zij richten zich daarbij op gemeenten, woningbouwverenigingen en projectontwikkelaars voor het aanbrengen van zoveel mogelijk kilometers Vogelvide in de nabije toekomst. Fa. MONIER (‘roofs for living’) verwacht dat de eerste vogelvides in meerdere landen in Europa in februari 2009 verkrijgbaar zijn. Er zal een variant voor toepassing bij dakvoetdetails zonder gootplank (voor o.a. renovatiewerkzaamheden) en een variant voor dakvoetdetails met gootplank beschikbaar komen. Verkrijgbaar bij Vivara en VBN. In Nederland gaat een deel van de opbrengst naar Vogelbescherming Nederland. In andere landen naar vogelbeschermingsorganisaties aldaar.

29

ZOETERMEERVOGELS De golven klotsten vandaag over de keien aan de oevers van de Zoetermeerse Plas. Genadeloos gierde de wind door de openbare ruimte en deed bij menig bezoeker de tranen in de ogen springen. Niet zozeer van ontroering, maar omdat de koude de traanklieren tot actie maande. Op latere leeftijd -zo merk ik aan den lijve- doen deze klieren sneller hun werk, zodat het lijkt of je om het minste of geringste loopt te janken. Zoals iemand onlangs weinig subtiel tegen mij zei: "Tranen van gevoel biggelen over je smoel." Ik heb hem fijntjes bedankt voor zijn medeleven en opmerkingsvermogen. Buiten de wind bleek dat de zon al aardig wat kracht heeft. Goed weer voor een wandeling. Want wandelen is de beste manier om de omgeving in je op te nemen. Kuieren is nog beter, zeg maar de ultieme manier van voortbewegen. Het is langzamer dan wandelen. Kuieren doe je bovendien met je handen op je rug. Deze wijze van voortbewegen wordt echter sterk afgeraden bij het bestijgen van heuvels met een groffe steenslag, zoals in het Buytenpark. Tenzij je achteruit loopt, zoals cameramensen doen. Dan kan het wel. Dit weer rechtvaardigt het dragen van een lange onderbroek, zo menen sommigen. Prettig voor de meeste medewandelaars dat deze niet zichtbaar is. Het dragen van een (ijs)muts in de meest bizarre vorm of kleur is meer geaccepteerd dan het dragen van zo'n nuttig kledingstuk. Ik laat mij er niet over uit of ik vandaag zo'n lang ding droeg. Ik vond in de omgeving van de Broekwegkade diverse dode vogels, waaronder een half vergane scholekster en een verse zilvermeeuw. De stormmeeuw was kennelijk nog maar net dood. Met de rug van mijn hand voelde ik op de borst van de vogel dat de temperatuur beduidend hoger was dan de buitentemperatuur. Ook zag de vogel er nog puntgaaf uit. Maar dood is dood. Zonder ijsmuts of lange onderbroek trek je dan als vogel toch aan het kortste eind. Rob Wiewel, onze ‘boswachter’

Santa Pola We zitten nu in Santa Pola. Hier de straat uit ligt een mooi natuurgebied met plassen, dennenbossen, cultuurgronden en ruigten en een kwartiertje verder met de auto liggen zoutmeren met o.a. flamingo’s, steltkluten en alles wat ik nog niet heb ontdekt. De trek is gaande, ik krijg het nog druk. In het natuurgebied hier vlakbij zag ik de purperkoet en witkopeend. Er vlogen ook zo maar 25 grielen op! Ik heb die een paar dagen terug op mijn vorige verblijfplaats net gezien, 4 stuks. Zo zie je maar, jarenlang een wenssoort en dan, als ze niet bijtijds zouden wegvliegen, struikel je erover.

30

Nog een nieuwe soort gisteren, de dwergarend. 5 stuks cirkelend en tuimelend. Er vloog ook een donker exemplaar tussen dat ik niet kon thuisbrengen. Er moet hier ook de kleine kortteenleeuwerik (ondersoort apetzii) rondsjouwen. Volgens mij heb ik die al gezien ( met slow motion vleugelslagen) maar toen niet herkend. Met een paar Engelse vogelaars had ik een dispuut over de sardijnse grasmus en kleine zwartkop. Toen er in mijn beleving een kleine zwartkop wegvloog en een stukje verderop weer neerstreek hoorde ik hen “sardijnse grasmus”zeggen. Ik vroeg waar zij die zagen (want die heb ik nog niet) en toen wezen ze naar die kleine zwartkop. Ik sprak vervolgens voorzichtig enige twijfel uit en toen ging het van dik hout. Boeken erbij en wijzen wat we hadden gezien en wat wat was, en toen kwamen zij tot de conclusie dat in de vogelgids van de ANWB de kleine zwartkop en sardijnse grasmus zijn omgewisseld en dat bovendien de afbeeldingen “poor images” zijn. Nou dat staat voor mij bijna gelijk aan belediging van de NL driekleur.Ik trok dus van leer. Ze bleven erbij, ik had volgens hen inderdaad de kleine grasmus uit de ANWB-gids gezien maar dat was en is de sardijnse grasmus. Ik kon die gids maar beter weggooien. Toen ik hun gids toiletpaper noemde moesten ze snel weg. Armand Doornweerd, onze man in Spanje Kingsize braakbal Op 5 augustus 2008 vond ik in het Prielenbos langs het snipperpad een grote braakbal. Volgens de literatuur zou deze zelfs voor een Oehoe nog te groot zijn. De lengte is 9 centimeter, ongeveer twee tot drie keer zo lang als de braakballen van onze inheemse uilen. De bal heeft dezelfde samenstelling als een kerkuilenbraakbal met dit verschil, dat er een harde buitenkant is. De bal bestaat uit haar en onverteerde botresten. Ik heb deze bal vanwege zijn afmetingen niet uitgeplozen. Aan de buitenzijde steken allerlei kleien botresten uit. Een grote uil lijkt mij niet waarschijnlijk, want die zou wel gezien zijn door een van de vogelaars die dagelijks het Prielenbos bezoeken. Een andere (grote) vogel dan een uil komt mij ook als onwaarschijnlijk voor gezien het onverteerd zijn van het skeletmateriaal. Arno van Berge Henegouwen, onze conservator

31

DE VOGELAAR Het leven van een vogelaar gaat niet over rozen. Dit klinkt somber en dat is het ook. In de loop van het verhaal zal blijken waarom en staat de vraag centraal: waarom doe ik mijzelf dit aan? De beginnende vogelaar is nog optimistisch en vol goede moed. Hij ziet een vogeltje in zijn tuin, het park of onderweg naar zijn werk. Goh wat leuk, wat zal het zijn? En dan begint de ellende. Want hoe kom ik nou te weten wat ik heb gezien. Eerst maar eens vragen aan kennissen om mij heen. Maar die stellen gelijk moeilijke vragen, wat voor kleur had hij, waar heb je hem gezien, wat voor geluid maakte hij, hipte hij, vloog hij, at hij? Hoe zag zijn snavel eruit, floot-ie, wat voor tijd van het jaar was het, kortom een halve encyclopedie aan vragen komt op je af. Toch prikkelt het, want je weet het nog steeds niet, maar de interesse voor een nieuwe hobby is gewekt. Vanuit goedbedoelde adviezen koop je een vogelgids, eerst een kleine, maar later blijkt dit niet voldoende en koop je een uitgebreidere. Voor je het weet heb je een boekenkast vol. Maar het vogeltje was toch niet zo makkelijk te vinden als je dacht, want de meeste gidsen zijn nogal misleidend! Je dacht toch dat het een vogeltje was met een oranje borst, maar hij blijkt te vinden onder roodborst, terwijl je toch vrijwel zeker weet dat je het niet rood voor de ogen zag. Als je later een vogel met een oranje staart ziet, blijkt deze ook roodstaart te heten, al dan niet gekraagd. Dan de ijsvogel, ook zo’n mooie misleiding, als er ijs is zie je hem niet, want blijkt als je iets meer weet, dan gaat hij dood. Nu is gebleken dat de literatuur je ook niet op weg helpt, ga je op cursus. Zo’n eenvoudige cursus voor beginnende vogelaars, zo eentje van eerst een stukje theorie en daarna praktijk in de vorm van een excursie. Er gaat een geheel nieuwe wereld voor je open. Wat weten die mensen veel; dat leer ik nooit! En waarom zijn die excursies zo vroeg? Ik ben nauwelijks wakker en volgens mij de vogels ook nog niet. Maar dan roept iemand: ”Ik zie een sperwer!”. Een ander hoort de koekoek en die hoor jij dan ook, dat is dan wel weer leuk. Even later cirkelt een grote vogel boven je hoofd wat een buizerd blijkt te zijn. Gaandeweg de cursus wordt je steeds enthousiaster en denk je: “wat heb ik een hoop geleerd”. Maar ja… de cursus is voorbij, je gaat alleen vogelen en het begint weer opnieuw. Ik zie iets, maar ik weet niet wat. Er is niemand om het aan te vragen. Weet je wat, ik wordt lid van een vogelclub, dan steek ik vast wat op.

32

Gelukkig blijkt dit te kloppen, je leert tijdens excursies heel veel, maar je leert ook, dat de goedkope verrekijker van de Kijkshop de kleuren vervormt, niet scherp is en dus niet geschikt. Nu blijkt de hobby, die zo onschuldig begon toch ook wel een prijskaartje te hebben, want het blijft niet bij die verrekijker. Na de verrekijker komt de telescoop en het fototoestel en voor je het weet loop je met een kapitaal rond te zeulen, maar ja je moet wat, niet waar. Na een tijdje vogelen denk je, ach ik weet best wel wat en je gaat mee doen met tellingen, bijvoorbeeld broedvogeltellingen. Leuk, excursies zijn vroeg, maar dit blijkt nog erger. Je wist niet dat de krengen van vogels zo vroeg wakker werden. De eerste tellingen in maart/april vallen gelukkig nog mee en zijn achteraf ook makkelijker. De bladeren zitten nog niet aan de boom en de meeste vogels zijn nog te zien. Later tussen al dat groen, zie je geen pest meer en ze klinken allemaal hetzelfde, waar ben je aan begonnen. Gaandeweg leer je steeds meer en herken je af en toe een geluidje en ach het vroege opstaan valt uiteindelijk ook wel mee. Kortom je raakt steeds meer met het vogelvirus besmet. Vogelen kan best leuk zijn. Om een lang verhaal af te sluiten, mensen laat je niet weerhouden en geniet van ons aller interesse: de vogel en de natuur. Nog veel vogelplezier nu en in de toekomst. Wie nog wat zwartgallige mijmeringen wil lezen, zou het boekje van Hans Dorrestijn eens moeten lezen, een aanrader. Robert Bussman

33

PROGRAMMA VWZ 2E KWARTAAL 2009 Zondag 22 maart: Stadsvogelexcursie Rokkeveen. Startpunt: 10.00 uur bij watertoren, burg. Hoekstrapark. Zaterdag 28 maart: wandeling Westerpark (ledenexcursie, samen met cursisten Vogelherkenning). Verzamelen: 8.00 uur, Westpunt. Donderdag 9 april: Vogels en windmolenparken. Marcel van der Tol. Locatie: wijkpost Meerzicht, Uiterwaard 29. Aanvang: 20.00 uur. Zondag 19 april: Stadsvogelexcursie Oosterheem. Startpunt: 8.00 uur bij wijkpost Oosterheem (ingang Hoogvliet supermarkt). Zaterdag 25 april: Kinderdijk, Donkse Laagte Aanmelden bij Willemke of Corrie. Vrijdag 8 mei t/m 15 mei: Lesbos reis! Volgeboekt. Geen thema-avond in mei. Zaterdag 23 mei: Zouweboezem. Aanmelden bij Els of Kees. Donderdag 11 juni: Bentwoud. Dialezing door Rien van der Vorm. Locatie: wijkpost Meerzicht, Uiterwaard 29. Aanvang: 20.00 uur. Zaterdag 27 juni: Naardermeer, vaarexcursie. Aanmelden bij Els of Kees, volgeboekt. Zaterdag 25 juli: Fietstocht Balij-Delftse Hout. Aanmelden bij Willemke of Corrie. Leden excursiewerkgroep: Kees en Els Luijkx: 079-3417900 [email protected] of [email protected] Willemke Marinus: 079-3310828 [email protected] Corrie Kaptein: 079- 3317605 [email protected] Piet Bol: 079-3611752 [email protected]

34

Wat is de Vogelwerkgroep Zoetermeer Gezellige vereniging voor jong en oud; Houdt zich bezig met vogels in de vrije natuur; Verricht activiteiten zoals tellingen en waarnemingen; Verstrekt informatie aan derden; Organiseert excursies en lezingen; Organiseert meerdaagse (buitenlandse) excursies (low-budget); Organiseert met regelmaat een cursus voor vogelherkenning: Levert inspraak bij de gemeente aangaande natuuraangelegenheden. Nieuwsgierig geworden? Voor informatie bel, schrijf of e-mail naar de bestuursleden die vermeld staan op de binnenkaft van deze uitgave. Wilt u zich direct aanmelden, gebruik dan bij voorkeur onderstaande aanmeldingskaart. Bezoek ook eens onze internetpagina: www.vwgzoetermeer.nl

-------------------------------------------------Ja, ik meld mij tot wederopzegging aan als lid/jeugdlid1) van de Vogelwerkgroep Zoetermeer. Ja, ik neem tot wederopzegging een gezinslidmaatschap op de Vogelwerkgroep Zoetermeer met … (aantal) personen. Voorletters: ………………………… Roepnaam:…………………………… Achternaam:…………………………………………………………………… Geboortedatum:…………………………………..M / V 1) Adres:…………………………………………………………………………… Postcode ……………………… Woonplaats:………………………………… Telefoonnr: ……………………………………………………………………… Bank/Girorek.:………………………………………………………………….. E-mailadres:…………………………………………………………………….. Handtekening 2) 1 ) Doorhalen wat niet van toepassing is. 2 ) Voor jeugdleden ook de handtekening van een ouder of verzorger.

35

--------------------------------------------------

€ 0,44

Vogelwerkgroep Zoetermeer Ledenadministratie p/a De Colignystraat 3 2713 EA ZOETERMEER

36