De plaats van dranken in de voeding van de Belgen
www.cocacolabelgium.be “Coca-Cola, “Coca-Cola Zero”, “Coca-Cola light”, “Minute Maid” and “Aquarius” are registered trademarks of The Coca-Cola Company. “Chaudfontaine” is a registered trademark of MMJ.
Korte inhoud 1.5 l per dag is de richtlijn. Alle niet-alcoholische dranken helpen te voldoen aan onze waterbehoefte Voldoende water drinken is een basisbehoefte van de mens. Ons lichaam scheidt elke dag 2 tot 3 liter water uit. Aangezien onze waterreserves klein zijn, heeft ons lichaam dagelijks minimum 2,5 liter water nodig om het verlies aan water te compenseren. Met uitzondering van kinderen, voor wie de referentiewaarden voor waterinname variëren met de leeftijd, raadt de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) een dagelijkse hoeveelheid van 2 à 2,5 liter water aan, waarvan minstens 1,5 liter afkomstig van dranken. Alle niet-alcoholische dranken helpen te voldoen aan onze waterbehoefte.
Gevarieerd drinken heeft een gunstig effect op onze dagelijkse vochtinname In België leert de Voedselconsumptiepeiling ons dat slechts één volwassene op vier de aanbevolen 1,5 liter per dag haalt wanneer we enkel rekening houden met de inname van 'basisdranken' (water, koffie, thee en ongesuikerde of light frisdranken). Maar wanneer alle alcoholvrije dranken worden meegerekend, benadert de meerderheid van de bevolking (met uitzondering van de 75-plussers) de referentiewaarde van 1,5 liter per dag. Gevarieerd drinken heeft dus een gunstig effect op onze dagelijkse vochtopname.
Frisdranken: 3,8% van de totale dagelijkse energie-inname Water is de meest geconsumeerde drank, zowel thuis, op school als op het werk. Dranken vertegenwoordigen 14,3 % van de totale energie-inname van volwassenen (vanaf 15 jaar). Alcoholische dranken leveren de meeste energie (5,7 %), gevolgd door frisdranken, siropen en isotone dranken, die goed zijn voor 3,8 % van de totale energie-inname. Melkdranken leveren 2,6 % energie en sappen 1,4 %. De consumptie van gesuikerde frisdranken is hoger bij personen met ondergewicht of met een gezond gewicht dan bij personen met overgewicht of zwaarlijvigheid. Andersom worden light dranken meer geconsumeerd door mensen met overgewicht.
2
De plaats van dranken in de voeding van de Belgen
Beste lezer, Een goede hydratatie is van cruciaal belang voor ons lichaam en onze gezondheid. Hierbij spelen dranken een belangrijke rol. Wat en hoe drinken de Belgen? Welke bijdrage leveren dranken aan onze energie-inname? Is er een verband tussen de consumptie van bepaalde dranken en zwaarlijvigheid? Hoe evolueert ons consumptiegedrag? De antwoorden op deze vragen vinden we terug in verschillende onderzoeken, zoals de Belgische Voedselconsumptiepeiling. In dit document vertellen we u er graag meer over. Variatie in onze drankconsumptie blijkt een sleutelelement te zijn voor een goede dagelijkse hydratatie. Bovendien strookt dit met onze aanpak om de Belgische consument een grote verscheidenheid van niet-alcoholische dranken aan te bieden, zoals fruitsappen, frisdranken met of zonder suiker, mineraalwater, sportdranken enz. Ze leveren stuk voor stuk een bijdrage aan onze hydratatiebehoefte en zorgen tegelijk voor een prettige ervaring. Veel leesplezier,
Wim Zijerveld Coca-Cola Enterprises Benelux
Philiep Dedrijvere Coca-Cola Belgium-Luxembourg The Netherlands
3
Inhoud Hoofdstuk 1: Hydratatie, essentieel voor de gezondheid.................................. p. 5 1.1. Waarom moeten we drinken?................................................................................................. p. 5 1.2. Dranken, een grote familie ..................................................................................................... p. 5 1.3. Diverse dranken, diverse eigenschappen............................................................................. p. 7 1.4. Referentie-innames voor een optimale hydratatie............................................................... p. 8
Hoofdstuk 2: Het belang van gevarieerd drinken................................................. p. 10 2.1. Drinken de Belgen voldoende?............................................................................................... p. 10 2.2. De lievelingsdranken van de Belgen..................................................................................... p. 11 2.3. Wat drinken de Belgen waar?................................................................................................ p. 15
Hoofdstuk 3: Dranken en hun bijdrage aan de energie-inname. ................ p. 17 3.1. Bijdrage aan de dagelijkse energie-inname......................................................................... p. 17 3.2. Frisdranken............................................................................................................................... p. 18 3.3. Light dranken en zoetstoffen.................................................................................................. p. 21
Hoofdstuk 4: Initiatieven ter promotie van een gezonde levensstijl............ p. 23
Bibliografie.................................................................................................................................. p. 27
4
Hoofdstuk 1:
Hydratatie, essentieel voor de gezondheid
1.1. Waarom moeten we drinken? Drinken is een fysiologische basisbehoefte: het menselijk lichaam bestaat voor meer dan 60 % uit water. Bij zuigelingen loopt dit zelfs op tot 75 %. Water vervult verschillende belangrijke rollen in ons lichaam. Het staat in voor:
de hydratatie en goede werking van onze cellen, de regeling van onze lichaamstemperatuur en bloeddruk, n de bescherming van de cardiovasculaire functie en de nierfunctie (verwijdering van afvalstoffen), n de werking van onze hersenen, spieren en botten, en de goede gezondheid van onze huid en gewrichten. n n
Ons lichaam scheidt elke dag 2 tot 3 liter water uit, via urine, transpiratie, perspiratie, ontlasting, uitademing enz. Het kan zelfs nog meer vocht verliezen, afhankelijk van de buitentemperatuur, bij het sporten of in geval van koorts of diarree. Aangezien onze waterreserves klein zijn, heeft ons lichaam dagelijks minimum 2,5 liter water nodig om deze onvermijdelijke verliezen te compenseren. Water in onze voeding is goed voor een gemiddelde inname van 1 liter per dag. Het is dus van groot belang om dagelijks 1,5 liter vloeistof te drinken. Deze hoeveelheid moeten we echter aanpassen aan onze leeftijd (zeker bij zuigelingen, kinderen en bejaarden), onze lichaamsbeweging, ons dieet, onze omgeving of bij een eventuele zwangerschap. Bij dranken denken we uiteraard vooral aan water (mineraalwater en/of leidingwater), maar ook thee, koffie, kruidenthee, frisdranken en fruitsappen helpen mee om aan onze vochtbehoefte te voldoen.
Een goede dagelijkse hydratatie is essentieel voor onze gezondheid. Op die manier zijn we beter bestand tegen vermoeidheid en zorgen we voor een goede lichamelijke en geestelijke conditie en een optimale celwerking. Bovendien helpt het om onze lichaamstemperatuur op peil te houden en onze afvalstoffen te verwijderen.
1.2. Dranken: een grote familie Water We kunnen een onderscheid maken tussen plat water, bruisend water, natuurlijk bron- of mineraalwater, leidingwater, …
Melkdranken (of dranken op basis van melk) Deze categorie is zeer divers en omvat melk (vol, mager, halfvol, karnemelk), melk voor zuigelingen, drinkyoghurt, probiotische dranken en gearomatiseerde melk (vanille, aardbei, chocolade,…). 5
Fruitsappen We onderscheiden: n Puur vruchtensap: bestaat uit geperst fruit, zonder toevoeging van suiker of additieven. n Sap uit concentraat: gemaakt op basis van geconcentreerd sap, met of zonder toegevoegde suiker. Dit sap wordt opnieuw samengesteld door dezelfde hoeveelheid water toe te voegen die bij het concentreren aan het sap werd onttrokken. Deze concentratie vergemakkelijkt de opslag en het transport. n Vruchtennectar: drank op basis van sap of vruchtenmoes (meer dan 25 of 50 %, afhankelijk van de vrucht). Er wordt water en meestal ook suiker aan toegevoegd.
Dranken op basis van groenten Deze categorie bestaat uit soep, maaltijdsoep, veloutésoep, groentesappen…
Frisdranken Ze worden hoofdzakelijk in twee grote categorieën onderverdeeld: n Bruisende of koolzuurhoudende frisdranken: cola’s, tonics, vruchtendranken, theedranken, limonades en gearomatiseerd water, en bepaalde energiedranken verrijkt met koolzuurgas. n Niet-koolzuurhoudende frisdranken: vruchtendranken, theedranken, dranken op basis van melk en fruitsap, sportdranken, bepaalde energiedranken, fruitsiropen en gearomatiseerd water. Een andere indeling houdt ook rekening met het suikergehalte*: n Gesuikerde frisdranken: meer dan 2,5 g suiker per 100 ml n Frisdranken met een beperkt suikergehalte: minder dan 2,5 g suiker per 100 ml n Ongesuikerde frisdranken: minder dan 0,5 g suiker per 100 ml
Light dranken De Europese regelgeving bepaalt dat de term 'light' voor gesuikerde dranken een verlaging van minstens 30 % van het suikergehalte betekent. In werkelijkheid bevatten de meeste light dranken echter geen suikers. Ze worden bereid met intensieve zoetstoffen, zoals aspartaam, acesulfaam-K en/of sucralose. Hun calorische waarde is verwaarloosbaar. Ze bieden een alternatief voor de gesuikerde frisdranken en zijn uitermate geschikt voor mensen die hun calorie-inname onder controle willen houden.
Warme dranken Deze groep bestaat uit koffie, thee, kruidenthee, infusies, cichorei en koffie met melk.
Alcoholische dranken We onderscheiden: n Alcoholische dranken zonder suikers: droge sterke dranken, rode wijn, droge witte wijn, droge rosé, schuimwijn (brut). n Alcoholische dranken met suikers: zoete witte wijn, aperitieven, likeur, cider, droge en halfdroge schuimwijn, alle bieren, alcopops. Een glas bevat gemiddeld 10 g pure alcohol, ongeacht de drank (of 70 kcal alleen al op basis van de aanwezige alcohol).
* Verordening (EG) nr. 1924/2006 inzake voedings- en gezondheidsclaims voor levensmiddelen
6
1.3 Diverse dranken, diverse eigenschappen1 Sterke alcoholische dranken zijn de calorierijkste dranken. 229 185
58
41
0
70
43
26
0
54
66
5
Gemiddelde energiewaarde (kcal/100 ml)
Aperitieven zijn de belangrijkste bron van suikers. 15,6 8,2
10,5
9,6 3,8
0
0
3
3,6 0
3,6
0
Gemiddeld suikergehalte (g/100 ml)
De meeste dranken bevatten tussen 84 en 100% water, met uitzondering van aperitieven en sterke alcoholische dranken. 100
87
88
91
88
99
99
88
66
90
84
65
Gemiddeld watergehalte (ml/100ml)
Sterke alcoholische dranken hebben het hoogste alcoholgehalte. 32,5
16,7 9,5 5,3 0
0
0
0
0
0
7,3
0
Gemiddeld alcoholgehalte (g/100ml)
Water
Fruitsappen
Frisdranken
Warme dranken
Sterke alcoholische dranken
Zoete wijn
Melkdranken
Dranken op basis van groenten
Light dranken
Droge wijn
Bieren
Aperitieven
7
lle niet-alcoholische dranken leveren een bijdrage aan de hydratatie van ons lichaam. A Alcoholische dranken vormen een aparte categorie vanwege hun lager watergehalte en het dehydraterende effect van de alcohol. Zij bevatten ook het meeste calorieën (door de calorieën in de alcohol en de eventueel aanwezige suikers). n 1 g alcohol = 7 kcal n 1 g suiker = 4 kcal n 1 g eiwitten = 4 kcal n 1 g vetstoffen = 9 kcal esuikerde frisdranken, fruitsappen en vruchtennectars hebben een vergelijkbaar G calorie- en suikergehalte. Dit geldt gemiddeld ook voor melkdranken (met inbegrip van drinkyoghurt). Bij wijze van voorbeeld: n Coca-Cola bevat 42 kcal en 10,6 g suikers/100 ml n vers sinaasappelsap bevat 39 kcal en 8,6 g suikers/100 ml n halfvolle melk bevat 46 kcal en 4,8 g suikers/100 ml n probiotische aardbeidrank bevat 75 kcal en 11,6 g suikers/100 ml n drinkyoghurt met banaan bevat 68 kcal en 13,4 g suikers/100 ml Light frisdranken of frisdranken zonder suiker en zonder calorieën bevatten bijna evenveel water (99 %) als zuiver water.
1.4. Referentie-innames voor een optimale hydratatie Bij de opstelling van aanbevelingen voor een optimale hydratatie moet rekening gehouden worden met individuele, culturele en sociale factoren. Sommige aanbevelingen, zoals de Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden voor België, worden uitgedrukt in termen van de voedingsstof water. De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) heeft dit onlangs onderzocht en heeft een verslag opgesteld over de aanbevolen waterinname2. De experts zijn tot de volgende conclusies gekomen:
n
n
n
e referentiewaarden voor de waterinname moeten rekening houden met het water D dat via alle alcoholvrije dranken wordt opgenomen en het water in de voeding. De waterbehoefte varieert enorm naargelang het individu en zijn omgeving. De voorgestelde referentiewaarden staan vermeld op volgende pagina. Met uitzondering van kinderen, voor wie de waarden variëren met de leeftijd, raadt de EFSA een dagelijkse hoeveelheid van 2 à 2,5 liter water aan, waarvan minstens 1,5 liter afkomstig van dranken.
De aanbeveling die de EFSA in 2008 over de voedingsprofielen formuleerde, stelt nadrukkelijk dat alle alcoholvrije dranken (o.a. water, gesuikerde dranken,…) belangrijk zijn voor de hydratatie4. In de Verenigde Staten bepalen de aanbevelingen van het Institute of Medicine (IOM) voor het eerst richtlijnen voor totale waterinname, waarbij duidelijk vermeld wordt dat het gaat om water zowel afkomstig van dranken als uit voedsel3. 8
Dagelijks 2,5 liter water waarvan minstens 1,5 liter uit dranken. Alle niet-alcoholische dranken zijn belangrijk voor de waterinname.
De aanbevelingen van de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) inzake de waterinname - 2008 De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid schat dat dranken voor 70 à 80 % bijdragen aan de invulling van onze waterbehoefte (wat overeenstemt met 1,4 à 2 liter drank per dag). De rest (20 à 30%) is afkomstig van voeding en bedraagt 0,4 à 0,75 l/dag. Referentiewaarden voor de totale waterinname: n 2-3 jaar: 1,3 l/dag n 4-8 jaar: 1,6 l/dag n 9 -13 jaar: 1,9 à 2,1 l/dag n Vanaf 14 jaar: 2 l voor vrouwen en 2,5 l voor mannen
De aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad De Hoge Gezondheidsraad preciseert eveneens dat de (totale) waterinname zowel door (alcoholvrije) dranken als door voeding aangevoerd wordt3, 5 n Volwassenen: 2,5 l per dag n Zuigelingen: 0-4 maanden: 150-130 ml/kg/dag 4-8 maanden: 130-120 ml/kg/dag 8-12 maanden: 110-100 ml/kg/dag n Kinderen: 1-6 jaar: 100-75 ml/kg/dag 6-11 jaar: 80-65 ml/kg/dag 11-14 jaar: 70-65 ml/kg/dag n Jongeren: 60-45 ml/kg/dag
Voorbeeld: de aanbevolen dagelijkse inname van water (zowel uit dranken als uit voeding) voor een zesjarig meisje van 21 kg bedraagt 1365 ml water.
9
Hoofdstuk 2:
het belang van gevarieerd drinken
2.1. Drinken de Belgen voldoende?6 Basisdranken: slechts 1 op 4 Belgen ouder dan 15 jaar haalt de aanbevolen 1,5 liter per dag 31,1
27,8
25,4
24,3
23,3
10,1 5,2
Mannen
Totaal
Vrouwen
15-18 jaar
19-59 jaar
60-74 jaar
75+
% van de bevolking die 1,5 liter basisdranken per dag drinkt
De gemiddelde consumptie van basisdranken (dranken uit de basis van de voedselpiramide of voedingsdriehoek*: water**, koffie, thee, ongesuikerde of light frisdrank) bedraagt 1,197 l per dag. De consumptie van basisdranken is het hoogst in de leeftijdsgroep van 19-59 jaar. Vooral de jongeren (in het bijzonder de jongens) en de 75-plussers hebben het moeilijk om deze aanbeveling te halen (respectievelijk 731 ml en 969 ml per dag).
Gevarieerd drinken heeft een gunstig effect op de dagelijkse vochtinname 1376
1278
1565 1185
1315
731
15-18 jaar
19-59 jaar
60-74 jaar
969
75+ jaar
Consumptie van basisdranken en van alle niet-alcoholische dranken per leeftijdsgroep (ml/dag)
Basisdranken
Totale consumptie van niet-alcoholische dranken
Gevarieerd drinken heeft een gunstig effect op de dagelijkse vochtinname. Als men alle niet-alcoholische dranken in beschouwing neemt, benadert de meerderheid van de bevolking (met uitzondering van de 75-plussers) de richtlijn van 1,5 liter per dag. Wanneer daarentegen enkel de zogenaamde basisdranken in beschouwing worden genomen (water, koffie, thee, ongesuikerde of light frisdrank), haalt slechts 1 Belg op 4 de aanbevolen 1,5 liter per dag. De voedingsdriehoek (voedselpiramide) is een referentiemodel dat gebruikt wordt om de verschillende voedingsgroepen voor te stellen in het kader van een evenwichtige voeding. Hoe hoger in de driehoek, hoe kleiner de benodigde hoeveelheden. ** In de consumptiepeiling omvat water (of mineraalwater) zowel bruisend als niet-bruisend flessenwater en leidingwater. *
10
1112
Belgische Voedselconsumptiepeiling 20046 Het onderzoek werd afgenomen bij 3200 personen die representatief zijn voor de Belgische bevolking (> 15 jaar). Het is de meest recente bron van data die in ons land beschikbaar is met betrekking tot de voedselconsumptie. e vragenlijst, afgenomen tijdens twee bezoeken bij de deelnemers thuis, had D betrekking op de frequentie van de voedselconsumptie en de hoeveelheid en soorten voedingsmiddelen die gedurende een periode van 24 uur werden geconsumeerd. De steekproef was gelijk verdeeld over vier leeftijdsgroepen en beide geslachten: n 15-18 jaar n 19-59 jaar n 60-74 jaar n 75 jaar of ouder Er werd een provinciale stratificatie doorgevoerd om een geografische spreiding te garanderen. Het doel van deze studie was niet enkel de voedselconsumptie te onderzoeken, maar ook het verzamelen van sociodemografische informatie, en informatie over de levensstijl, de kennis en het gedrag inzake voedingshygiëne.
2.2. De lievelingsdranken van de Belgen6 De Belg drinkt bijna tweemaal meer water dan koffie, en driemaal meer water dan frisdrank. De Belg drinkt gemiddeld bijna evenveel alcohol als frisdrank.
4%
3,2% 38%
4,8% 5,2% 11,4% 12,2%
21,2%
Overzicht van de lievelingsdranken van de Belgen (in %)
Water
Fruitsappen
Alcoholische dranken
Melkdranken
Koffie
Frisdrank
Soepen en groentesappen
Thee
11
2.2.1 De meest geconsumeerde dranken volgens geslacht (totale bevolking) 715
594 358 54
98
151
78
375
309 95
78
281
98
57
73
62
Mannen (ml/dag)
Vrouwen (ml/dag)
Bij zowel mannen als vrouwen wordt water het meest gedronken, gevolgd door koffie. Bij vrouwen komen frisdranken op de derde plaats. Bij mannen zijn dat alcoholische dranken. Mannen drinken bijna twee maal meer frisdrank en ruim drie maal meer alcoholische dranken dan vrouwen.
2.2.2 De meest geconsumeerde dranken volgens leeftijd (totale bevolking) 710
577
447 107
76
160
45
40
60
25
15-18 jaar (ml/dag)
586
35
65
94
454 59
258 73
72
117
79
128
68
388 36
60-74 jaar (ml/dag)
121
69
37
75+ (ml/dag)
Water
Alcoholische dranken
Koffie
Soepen en groentesappen
Fruitsappen
Melkdranken
Frisdranken
Thee
De 15-18-jarigen drinken vooral water en frisdrank. De andere leeftijdsgroepen drinken vooral water en koffie. 12
370
19-59 jaar (ml/dag)
453 209
215
2.2.3 Wie drinkt wat? Structuur van de drankenconsumptie (ml/dag) Jongeren (15-18 jaar) Jongeren (15-18 jaar) drinken gemiddeld 1477 ml per dag. Ze drinken vooral water en frisdranken (gesuikerd en light), gevolgd door melkdranken en fruitsappen. 577
447 107
76
160
45
40
25
Er zijn echter merkbare verschillen tussen jongens en meisjes. Jongens drinken meer frisdranken. Meisjes drinken meer water: • Jongens drinken 1599 ml per dag, als volgt verdeeld:
576
508 107
119
181
47
41
20
• Meisjes drinken 1349 ml per dag, als volgt verdeeld:
638 314 105
40
139
50
33
30
Volwassenen (19-59 jaar) Volwassenen van 19-59 jaar drinken gemiddeld 1852 ml per dag. Ze drinken vooral water, gevolgd door koffie, frisdrank (gesuikerd en light) en alcoholische dranken (alcohol vertegenwoordigt 12 % van de geconsumeerde dranken). 710
60
215
370
258
94
73
72
Water
Alcoholische dranken
Koffie
Soepen en groentesappen
Fruitsappen
Melkdranken
Frisdranken
Thee
Vrouwen van 19-59 jaar drinken vooral water, en minder frisdrank (gesuikerd en light). Ze drinken ook minder alcoholische dranken dan hun mannelijke leeftijdsgenoten. 13
Senioren (60-74 jaar) Senioren van 60-74 jaar drinken gemiddeld 1603 ml per dag. De 60-plussers drinken vooral water en koffie, gevolgd door alcoholische dranken (alcohol vertegenwoordigt 14 % van de geconsumeerde dranken). 586
453 35
209
65
59
117
79
Vrouwen ouder dan 60 drinken meer water en minder alcoholische dranken dan hun mannelijke leeftijdsgenoten.
75-plussers De 75-plussers drinken gemiddeld 1301 ml per dag. Ze drinken vooral water en koffie, met op een derde en vierde plaats: soepen en groentesappen en alcoholische dranken (alcohol vertegenwoordigt 10 % van de geconsumeerde dranken). 454
388 36
14
121
69
37
128
68
Water
Alcoholische dranken
Koffie
Soepen en groentesappen
Fruitsappen
Melkdranken
Frisdranken
Thee
2.3. Wat drinken de Belgen waar?7 2.3.1 Secundaire scholen (11-18 jaar) Op secundaire scholen is water met grote voorsprong de meest geconsumeerde drank (57%). Frisdranken zijn goed voor 33%. 43
11
Plat water
Cola
5% 3 %
5
9
Bruisend water
33%
1
57%
Onverpakt water
Limonade
12 IJsthee
0%1%
9 Kraantjeswater
1 Sportdranken
0
Energiedranken
0
Tonic
2.3.2 Op het werk Water is met 52% de meest geconsumeerde drank op het werk gevolgd door warme dranken zoals koffie en thee (27%). 35
11
Plat water
2 % 2%
7
Cola
15% 1%
Bruisend water
5
27%
52%
Onverpakt water
3 Limonade
1 IJsthee
0
6
Sportdranken
Kraantjeswater
0
Energiedranken
0
Tonic
Fruitsappen
Frisdrank
Warme dranken
Alcoholische dranken
Koude melkdranken
Water
15
2.3.3 Thuis Met 40% is ook thuis, water de meest geconsumeerde drank, gevolgd door warme dranken (25%). Frisdrank is goed voor 14%. 11% van alle dranken die thuis worden geconsumeerd zijn alcoholische dranken. 24
9
Plat water
5%
7 Bruisend water
0 Onverpakt water
Cola
11%
4 Limonade
14% 40%
4%
9
1 IJsthee
0
25%
Kraantjeswater
Sportdranken
0
Energiedranken
0
Tonic
Fruitsappen
Frisdrank
Warme dranken
Alcoholische dranken
Koude melkdranken
Water
Water is met grote voorsprong de meest geconsumeerde drank zowel op school, thuis als op het werk.
16
Hoofdstuk 3:
Dranken en hun bijdrage aan de energie-inname
3.1. Bijdrage aan de dagelijkse energie-inname6 Bij de Belgen van 15 jaar en ouder wordt 55 % van de totale energie geleverd door graanproducten, vlees, melkproducten en vetten. Dranken zijn goed voor 14,3 % van de totale energie-inname. 22,3
1,5
1,3
0,9
3,8
4
4,9
5,7
5,3
7,3
8,5
10
10,6
12,1
Bijdrage van voedingsmiddelen en dranken aan de energie-inname (% kcal/dag) van de Belgen van 15 jaar en ouder
Soepen, bouillons
Fruit
Niet-alcoholische dranken
Cake, koeken, patisserie en pudding
Vlees
Groenten
Kruiden en sauzen
Alcoholische dranken
Vetten
Granen en graanproducten
Vis en zeevruchten
Aardappelen en andere knollen
Suiker en suikergoed
Melkproducten
Dranken vertegenwoordigen 14,3 % van de totale energie-inname van volwassenen (vanaf 15 jaar). Daarvan zijn alcoholische dranken de voornaamste energieleveranciers (5,7 %), gevolgd door frisdranken, siropen en isotone dranken, die goed zijn voor 3,8 % van de totale energie-inname. Melkdranken zorgen voor 2,6 % energie en sappen voor 1,4 %.
14,3 5,7
3,8
2,6
1,4
Bijdrage van de verschillende dranken aan de energie-inname (% kcal/dag) van de Belgen van 15 jaar en ouder.
Totaal dranken
Frisdranken, siropen en isotone dranken
Alcoholische dranken
Melkdranken
Sappen
17
3.2. Frisdranken Toenemend aandeel light frisdranken8 0
0
1
0
1
0
1
1
0
0
1
1
0 1
3
3
3
3
3
3
3
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
8
8
8
8
7
7
32
31
31
29
28
6
6
7
8
47
47
47
1998
1999
2000
1 1
1
1
1
1
3
3
3
2 2
2 2
2 2
7
8
8
8
27
26
25
24
24
9
10
11
11
11
12
48
48
48
47
47
47
46
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Evolutie van de verkoopsvolumes van alcoholvrije dranken in België in de afgelopen tien jaar (%)
Flessenwater
Frisdranken (gesuikerd)
Niet-koolzuur houdende dranken
IJsthee
Frisdranken (light)
Sappen & nectar
Siropen
Sportdranken
Energiedranken
In de afgelopen tien jaar is het marktaandeel van alle categorieën quasi stabiel gebleven met uitzondering van de frisdranken, energiedranken en water : n in 2005 nemen de energiedranken 1 % marktaandeel in, n het marktaandeel van de light frisdranken verdubbelt van 6% in 1998 naar 12% in 2007, terwijl dat van de gesuikerde frisdranken in dezelfde periode daalt van 32 % naar 24 %, n water daalt met 1 % van 47 % in 1998 naar 46 % in 2007.
18
Frisdrank: minder dan één glas per dag6, 7 In België bedraagt de gemiddelde consumptie van frisdranken (gesuikerde en suikervrije of light varianten) 210 ml per dag, of minder dan één glas. Een derde van dit verbruik (71 ml) is light frisdrank. Frisdranken zijn het populairst bij jongeren (15 – 18 jaar). Zij drinken dagelijks gemiddeld 477 ml (= iets minder dan twee glazen van 250 ml). Jongens drinken meer frisdrank dan meisjes (576 ml en 314 ml respectievelijk). De suikervrije of light frisdranken vertegenwoordigen 19 % (83,7 ml) van deze consumptie. In het algemeen drinken mannen meer frisdranken dan vrouwen (276 ml tegenover 152 ml per dag), inclusief light frisdranken (81,6 ml tegenover 60,8 ml).
Frisdranken en body mass index6 De cijfers van de Belgische Voedselconsumptiepeiling tonen geen verband aan tussen de consumptie van gesuikerde frisdranken en zwaarlijvigheid.
177
Ondergewicht en gezond gewicht
91
86
Overgewicht
Zwaarlijvigheid
Consumptie van gesuikerde frisdranken (ml/dag) en BMI
De consumptie van gesuikerde frisdranken is het hoogst bij mensen met ondergewicht of een gezond gewicht en vermindert naarmate de body mass index toeneemt.
19
Light frisdranken: het meest geconsumeerd door mensen met overgewicht6 127 61
69
Ondergewicht en gezond gewicht
Overgewicht
Zwaarlijvigheid
Consumptie van light frisdranken (in ml/dag) en BMI
De consumptie van frisdranken (zowel gesuikerde als suikervrije) is het hoogst bij mensen die voldoende lichaamsbeweging hebben6, 9 ( = dagelijks minstens 30 minuten snelwandelen of een equivalent daarvan) 287 189
176
67
Inactief
71
Minimaal
78
Positief voor de gezondheid
Consumptie van frisdranken (in ml/dag) en lichaamsbeweging Gesuikerde en light frisdranken
Light frisdranken
Legende: Minimaal = dagelijks minstens 10 minuten lichaamsbeweging, maar minder dan de aanbeveling van 30 minuten snelwandelen of een equivalent daarvan n Positief voor de gezondheid = dagelijks minstens 30 minuten snelwandelen of een equivalent daarvan n
20
3.3. Light dranken en zoetstoffen Light: zonder suiker en zonder calorieën De Europese regelgeving bepaalt dat de term 'light' voor gesuikerde dranken een verlaging van minstens 30 % van het suikergehalte betekent. In werkelijkheid bevatten de meeste light dranken echter geen suikers. Deze werden vervangen door intensieve zoetstoffen. De meest gebruikte intensieve zoetstoffen zijn aspartaam, cyclamaat, acesulfaam-K en sucralose. Omwille van hun intens zoetmakend vermogen kunnen ze met een zeer kleine hoeveelheid dezelfde zoete smaak afgeven als suiker. Hun calorische waarde is hierdoor verwaarloosbaar en wordt als onbestaande beschouwd. Het zoetmakend vermogen van aspartaam is bijvoorbeeld 200 keer groter dan dat van sacharose of bietsuiker. Dankzij de combinatie van verschillende intensieve zoetstoffen kunnen de gebruikte hoeveelheden zelfs nog meer beperkt worden, aangezien ze elkaar aanvullen.
Light dranken en gewichtscontrole10, 11, 12 Over het algemeen zijn light dranken een goed alternatief om de calorie-inname onder controle te houden en een aangename manier om de dorst te lessen. Hoewel ze de inname van suiker en calorieën helpen te beheersen, hebben ze op zich geen afslankend effect. Hun consumptie past in het kader van een betere beheersing van de energiebalans. Verschillende studies hebben aangetoond dat light dranken een gunstig effect hebben op het gewicht.
Veiligheid van aspartaam bevestigd Aspartaam is de meest gebruikte en meest bestudeerde calorievrije zoetstof ter wereld. In 2007 voerde een panel van experts een grootschalige evaluatie van aspartaam uit13. Ze bevestigden duidelijk de veiligheid van het gebruik van de zoetstof in alle bevolkingsgroepen. Dit werk, gebaseerd op meer dan 500 studies, artikels en verslagen over de gevolgen van aspartaam op de gezondheid die in de afgelopen 25 jaar gepubliceerd zijn, formuleert de volgende conclusies:
e stoffen die ontstaan door de omzetting van aspartaam in het lichaam (fenylalanine, D asparaginezuur en methanol) zijn allemaal van nature aanwezig in onze voeding. De bijdrage via aspartaam is gering tot verwaarloosbaar. n Op basis van de meest recente consumptiegegevens bij de Amerikaanse bevolking blijkt dat zelfs voor bepaalde subgroepen met grote aspartaamgebruikers, het consumptieniveau van de zoetstof duidelijk onder de aanvaardbare dagelijkse inname* (ADI) ligt. In Europa is de ADI vastgesteld op 40 mg per kilo lichaamsgewicht. n Onderzoeken over de toxiciteit van aspartaam bij langdurig gebruik en over zijn afbraakproducten, uitgevoerd op verschillende diersoorten, concluderen dat er geen aantoonbare nadelige effecten zijn voor hoeveelheden tot 4000 mg per kilo lichaamsgewicht (wat 100 keer meer is dan de ADI). n
De ADI is een veiligheidsdrempel en geen toxiciteitsdrempel. Ze verwijst naar de maximale hoeveelheid die van een stof levenslang dagelijks kan worden ingenomen zonder dat er gezondheidsrisico’s zijn.
*
21
e kritische evaluatie van de studies over de kankerverwekkendheid toont aan dat D er geen enkel geloofwaardig bewijs bestaat van een kankerverwekkend effect van aspartaam. n Het onderzoek van het Ramazzini-instituut dat in 2006 een kankerverwekkend effect van aspartaam had gesuggereerd, bleek niet betrouwbaar te zijn. De veiligheid van aspartaam is sindsdien opnieuw bevestigd, met name door de EFSA14 (Europese Autoriteit voor voedselveiligheid). n De grondige studie over de neurotoxische eigenschappen van aspartaam spreekt de hypothese tegen dat de zoetstof de functies van het zenuwstelsel, het leerproces of het gedrag zou aantasten13. n Aspartaam is een veilig product voor diabetici met of zonder aantasting van de nieren. De zoetstof kan diabetici helpen een suikervrij dieet te volgen. n Er is geen enkel bewijs van een verband tussen de inname van aspartaam en de ontwikkeling van overgewicht. Aspartaam kan daarentegen in het kader van een multidisciplinair programma om het gewicht te controleren, de gewichtscontrole op lange termijn ondersteunen. n Aspartaam werd voor het eerst toegelaten in 1981. Het is een van de producten waar het meeste wetenschappelijk onderzoek naar werd verricht en het wordt al lange tijd gebruikt in de voeding, in het bijzonder in gesuikerde dranken. De recentste onderzoeken bevestigen de veiligheid van aspartaam in alle bevolkingsgroepen. n
Hoe wordt de ADI berekend?
1
NOEL (No observable effect level)
Men deelt de NOEL door 100.
2 Men bekomt de ADI of Aanvaardbare Dagelijkse Inname.
3 De ADI wordt berekend in mg per kg lichaamsgewicht per dag. Ze verwijst naar de maximale hoeveelheid die van een stof levenslang dagelijks kan worden ingenomen zonder dat er gezondheidsrisico’s zijn.
4 In Europa bedraagt de gemiddelde inname van aspartaam van volwassenen 21,3 mg/kg lichaamsgewicht, wat ongeveer de helft is van de ADI. Op basis van de gegevens van de lidstaten15 bedraagt de inname van aspartaam bij kinderen tussen 1 en 40% van de ADI.
Het nut van light dranken Light dranken kunnen in het kader van gewichtscontrole gebruikt worden om de totale energieinname te verminderen. Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs van een verband tussen de inname van aspartaam en de ontwikkeling van overgewicht. Light dranken kunnen net helpen bij de aanpassing aan een evenwichtig dieet en bij het stabliseren van het gewicht op lange termijn. Aspartaam is veilig voor kinderen, zwangere vrouwen, diabetici, ook bij aantasting van de nieren. De zoetstof kan diabetici helpen een suikervrij dieet te volgen. Ten slotte kunnen light dranken de zin om te drinken bij ouderen stimuleren, dankzij hun zoete en verfrissende smaak. 22
Hoofdstuk 4:
initiatieven ter promotie van een gezonde levensstijl
Coca-Cola wil ook in de toekomst duurzaam blijven groeien, in een omgeving die voortdurend verandert. Daarom zijn we begaan met het welzijn van onze werknemers, met de milieu-impact van onze activiteiten en met de plaats die onze dranken hebben in een evenwichtige levensstijl. 4.1 Een ruim en evenwichtig aanbod Coca-Cola brengt in België 12 merken op de markt. Ons aanbod bestaat uit frisdranken, fruitsappen en vruchtennectar, natuurlijk mineraalwater, sportdranken, ijsthee en energiedranken,… Om tegemoet te komen aan de verschillende smaken en consumptiemomenten willen we een gevarieerd assortiment van niet-alcoholische dranken aanbieden, met of zonder suiker, en beschikbaar in verschillende verpakkingsformaten.
Ruim aanbod: 12 merken
Portiegrootte: 50% van ons verkoopsvolume = 15cl - 50cl
23
Meer dan 40% van ons verkoopsvolume is suikervrij. 1 0
1 0 8
10
6
13
1
1 11
0
0
5
5
2
20
3
26 28
80
71
55 51
1996
2000
2004
2008
Evolutie van de verkoopsvolumes per drankencategorie
Promoten van keuze 2 0 1 5
4 5
0 0
4
6
4 8 10
11 22
8 9 8
82
1996
27
37
38
36
2004
2008
69
2000
Evolutie van de marketinguitgaven per drankencategorie
24
Gesuikerde frisdranken
Sportdranken
Natuurlijk mineraalwater
Light frisdranken
Sappen, fruitdranken
IJsthee, energiedranken
4.2 Duidelijke en heldere voedingsinformatie Het bevorderen van een gezonde levensstijl begint met het verstrekken van duidelijke, objectieve en begrijpelijke informatie over de voedingswaarde en de samenstelling van onze dranken. Op onze verpakkingen vindt de consument heldere informatie, in de vorm van pictogrammen, over: n op de voorzijde: het aantal calorieën (energie) per portie, samen met het percentage dat deze vertegenwoordigen in verhouding tot de gemiddelde dagelijkse energiebehoefte, de “Guideline Daily Amounts” (of GDA’s, Dagelijkse Voedingsrichtlijn). n op de achterzijde: informatie over de voedingswaarde per portie, de Guideline Daily Amounts voor energie en de vier voedingsstoffen die een invloed hebben op de volksgezondheid: suikers, vetten, verzadigd vet en natrium (zout).
Guideline Daily Amounts (of GDA's, Dagelijkse Voedingsrichtlijn) De GDA-waarden zijn gebaseerd op officiële aanbevelingen van Euro Diet en sluiten aan bij nationale voedingsrichtlijnen. Energie (kcal) 2000 kcal per dag
Suikers
Vet
Verzadigd vet
Natrium (zout)
70 g
20 g
2,4 g (6 g)
90 g (incl. suikers afkomstig van zuivel, groenten & fruit)
Voorbeeld van Coca-Cola - een glas van 250 ml bevat:
kcal 105
Suikers 27 g
Vetten 0g
Verzadigd vet
0g
Natrium 0g
5%
29%
0%
0%
0%
% van de Dagelijkse Voedingsrichtlijn (GDA). Op basis van 2000 kcal.
4.3 Verantwoorde verkoop en marketing Coca-Cola wil een langetermijnrelatie opbouwen met klanten en consumenten. Daarom hanteren we voor onze verkoop- en marketingactiviteiten een strikte set aan regels. Deze vloeien voort uit lokale zelfregulering - bijvoorbeeld over onze aanwezigheid in scholen en internationaal afgesproken gedragscodes, zowel binnen Coca-Cola als binnen de overkoepelende sectorfederaties. Zo willen we ervoor zorgen dat onze verkoop- en marketingactiviteiten stroken met het promoten van een gezonde levensstijl. 25
Onze gedragscode in scholen n In basisscholen bieden we enkel fruitsap, mineraalwater of halfvolle melk aan. Onze automaten dragen er geen merkvermelding. n In het secundair onderwijs adviseren we enkel de aanwezigheid van ongezoet fruitsap en water. De school is vrij om te beslissen of ze ook sportdranken of frisdranken aanbiedt. Geen reclame gericht op kinderen Reclame is voor Coca-Cola een belangrijk middel om consumenten vertrouwd te maken met onze merken. We willen echter waken over de impact van onze reclameboodschappen op kinderen. Ons uitgangspunt is dat ouders de belangrijkste beslissingsnemers zijn als het gaat om de voedingskeuzes van kinderen jonger dan 12 jaar. Daarom voert Coca-Cola voor geen enkele van haar merken reclame die zich rechtstreeks tot deze groep richt. Enkele voorbeelden: n We adverteren niet op tv-zenders die zich specifiek richten tot een publiek van kinderen jonger dan 12 jaar. We maken ook geen reclame tijdens kinderprogramma’s of in jeugdbladen die een publiek hebben dat voor meer dan 50 % bestaat uit kinderen jonger dan 12 jaar. n We voeren geen promoties die zich rechtstreeks richten tot kinderen jonger dan 12 jaar.
4.4 Promotie van lichaamsbeweging en sport Coca-Cola draagt in ons land bij tot de promotie van sport en lichaamsbeweging. We ondersteunen zowel nieuwe projecten als bestaande initiatieven: n C oca-Cola sponsort de Koninklijke Belgische Voetbalbond. We kwamen met de KVBV overeen dat 50 % van onze middelen naar de promotie van jeugdvoetbal gaat. In andere sportsponsoringcontracten nemen we dezelfde clausule op. n We steunen de algemene werking van Bloso/Adeps. In 2008 ondersteunden we de organisatie extra om de jeugdolympiade mogelijk te maken. Hiermee konden 65.000 Vlaamse en Brusselse jongeren tussen 10 en 14 jaar via een testbatterij hun sportieve vaardigheden testen. Ook jongeren met een beperking konden deelnemen. n In het hoofdkantoor in Anderlecht loopt het pilootproject Fit For the Future@the Bridge. Hiermee willen we onze medewerkers de kans geven ook op het werk aan een gezonde levensstijl te werken. Het project focust zowel op een evenwichtig voedings- en drankaanbod als op voldoende lichaamsbeweging.
26
Bibliografie 1. Voedingsmiddelentabel – Nubel 2006 2. EFSA, Draft dietary reference values for water, scientific opinion of the panel on dietetic products, nutrition and allergies, 2008 3. Institute of Medicine and Food and Nutrition Board: ‘Dietary Reference Intakes for Water, Potassium, Sodium, Chloride, and Sulfate.’ Washington, DC: National Academies Press, 2004 4. EFSA 2008 The Setting of Nutrient Profiles for Food Bearing Nutrition and Health Claims Pursuant to Article 4 of the Regulation (EC) No 1924/2006 5. Hoge Gezondheidsraad. Voedingsaanbevelingen voor België – Herziening november 2006 6. Belgische Voedselconsumptiepeiling 1 – 2004. Afdeling Epidemiologie, 2006; Brussel. Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Depotnummer: D/2006/2505/16, IPH/EPI REPORTS N° 2006 – 014. Onderzoeksteam: Stephanie Devriese, Inge Huybrechts, Michel Moreau, Herman Van Oyen 7. Gfk – 2007 8. Canadean-Belgium 9. HSBC 2002 en 2006 10. Raben A et al. Am J Clin Nutr. 2002 Oct;76(4):721-9 11. Beck B et al. Physiol Behav. 2002;75(1-2):41-7.; 12. Blackburn GL et al. Am J Clin Nutr. 1997;65(2):409-18 13. Magnuson BA et al. Aspartame: A Safety Evaluation Based on Current Use Levels, Regulations, and Toxicological and Epidemiological Studies 2007. Critical Reviews in Toxicology 37:629–727 14. EFSA Journal (2006), 356, 1-44. www.efsa.eu 15. EC. Dietary Food Additive Intake in the European Union. 2001. http://europa.eu.int/ comm/food/fs/sfp/addit_flavor/flav15_en.pdf
27
www.cocacolabelgium.be
© 2009 The Coca-Cola Company. "Coca-Cola", "Coca-Cola light", "Coca-Cola Zero", the design of the "Coca-Cola Contour » bottle, "Fanta", Sprite","Minute Maid", "Aquarius", "Nordic Mist", "Nalu" and "Burn" are registered trademarks of The Coca-Cola Company . © 2009 MMJ. "Chaudfontaine" is a registered trademark of MMJ. © 2009 Beverage Partners Worldwide SA. "Nestea" is a registered trademark of Société des Produits Nestlé S.A. VU – Philiep Dedrijvere – Coca-Cola Services. Steenweg op Bergen 1424, B-1070 Brussel
