De organisatie van vorming, opleiding en arbeidstoeleiding als voorbereiding sociale re-integratie in Vlaamse gevangenissen Promotor: Prof.dr. S.Snacken Onderzoekers: Hanne Tournel en Anne De Ron
1
Vanuit welke achterliggende ideologie werd onderzoek uitgeschreven?
2
Achtergrond onderzoek - Het belang van sociale (re-)integratie : - Multidimensioneel begrip, verscheidene definities - Structurele benadering (De Bie, 2000): spiegelbeeld van sociale uitsluiting, verwezenlijken van sociale grondrechten - Art.23 GW recht op menswaardig bestaan: arbeid, sociale zekerheid en gezondheid, huisvesting, leefmilieu, culturele en maatschappelijke ontplooiing - Sociale integratie verloopt via participatie aan deze deelterreinen - Vrijheidsberoving = sociale uitsluiting, maar met behoud van recht op maatschappelijke hulp- en dienstverlening én voorbereiding sociale re-integratie - Verankering van begrip ‘sociale re-integratie’ in verschillende beleidsdocumenten: Basiswet, WERV, Strategisch Plan, …
Pag.3
Achtergrond onderzoek -
Bijzondere positie van vorming, opleiding en arbeidstoeleiding binnen de voorbereiding van de sociale re-integratie -
Niet enige factoren van belang! Link met recidivestudies: ‘Risk, Need, Responsivity’ Statische en dynamische factoren (‘risk-based model’) ‘Desistance’: Proces van stoppen met criminaliteit Stimuleren van positieve aspecten (‘strength based model’) Belang van affectieve relaties, tewerkstelling, ‘generativity’ Beleving door gedetineerde: reëel ‘alternatief’ voor bestaand leefpatroon (‘good lives model’)
Pag.
Probleemformulering onderzoek
5
Probleemstelling? Hoe zit het anno 2008 met de organisatie van vorming, opleiding en arbeidstoeleiding in Vlaamse gevangenissen? Ø Ø Ø Ø
Keuze voor 7 specifieke Vlaamse gevangenissen (niet-SP) Vorming: link met sociaal-cultureel werk Opleiding: studievormen die ook in de buitenwereld bestaan Arbeidstoeleiding: maatregelen en activiteiten die tijdens de detentie ontplooid kunnen worden om de tewerkstelling na vrijlating te bevorderen
Pag.6
Onderzoeksvragen • Welke organisaties zijn betrokken bij het aanbod aan vorming, opleiding en arbeidstoeleiding? • Welke activiteiten worden er op deze drie terreinen verzorgd? • Hoe verloopt de coördinatie (lokaal-bovenlokaal)? • Welke zijn de knelpunten en ‘good practices’ op deze drie terreinen?
Pag.7
Doelstelling? • Inventariserende doelstelling • Knelpunten en ‘good practices’ • Met oog op beleidsaanbevelingen ter verbetering: colloquium vandaag: – Leren uit ‘good practices’: succesfactoren? – Hoe uitbreiden? – Hoe knelpunten aanpakken? Pag.8
Methodologische opmerkingen
9
Methodologie onderzoek • Verkennende gesprekken met bovenlokale organisaties (FOD Justitie, Vlaamse gemeenschap, SAW, VDAB en DRA) • Semi-gestructureerde interviews met lokale actoren per gevangenis (cf. ‘bevoorrechte getuigen)
Pag.10
Belangrijke opmerking
• Ervaringen en belevingen van gedetineerden werden niet bevraagd (cf. invloed op verkregen resultaten)
Pag.11
Belangrijkste resultaten
12
Knelpunten
Pag.13
Knelpunten: Het aanbod • Nog onvoldoende coherentie • Het gebrek aan systematische registratie van instap en uitval (maar: geen verplichting!) • Het beperkt aantal toegelaten deelnemers per activiteit • Nood aan trajectbegeleider (inhoudelijk, maar ook motiverend & aanmoedigend)
Pag.14
Knelpunten: Penitentiaire aspecten • De mogelijke weerstand van P.B’s • Infrastructuur (gebrek aan lokalen voor activiteiten, …) • Verschillende gevangenispopulaties: beklaagden, veroordeelden, geïnterneerden en anderstaligen • Loonverlies (min. circ. 21 februari 2005 premies aanmoediging studies te beperkend: min 9u/week) • Het ontbreken van een concrete datum voor V.I. Pag.15
Good practices
Pag.16
Good practices: Het aanbod • Positieve evolutie tot coherentie: – – – –
Vorming: bibliotheek, taalcursussen, omgaan lastige situaties Opleiding: computerlessen, begeleid individueel studeren Arbeidstoeleiding: zitdagen VDAB Externe organisaties: De Rode Antraciet, Centra Basiseducatie, Centra Volwassenenonderwijs, VDAB, Auxilia, vrijwillige lesgevers, enz.
• De steeds belangrijker wordende continuïteit intramuros – extramuros (cf. literatuur) – Certificaatgericht onderwijs – Try-out project
Pag.17
Good practices: De coördinatie • Lokaal: – Gevangenissen met goeddraaiende welzijnsteams of lokale werkgroepen, maar toch wat variatie hierin
• Bovenlokaal: – JUSTITIE: – Tendens tot meer transparantie van het lokale gebeuren o.a. door de operationele plannen per gevangenis
– VLAAMSE GEMEENSCHAP: – Ondersteunende rol van het SAW (• doch geen formele/dwingende bevoegdheid) – Ondersteunende rol van het VOCVO op het vlak van onderwijs
• Gedetineerde: – OASE-map (gedetineerde)(recht op MHDV, geen verplichting!) – Individueel Detentieplan? Pag.18
Conclusies
Pag.19
Conclusies: ‘Best practices’
• Enkele systematisch terugkerende activiteiten/actoren, die beantwoorden aan belangrijke behoeften in kader re-integratie • Versus leemtes, hoge drempel, specifieke categorieën • Hoe coherentie verder stimuleren en leemtes verhelpen? • Uitbreiding Strategisch Plan alle Vlaamse gevangenissen? • Strategisch Plan Brussels Hoofdstedelijk Gewest? Pag.20
Conclusies: ‘Best practices’ • Continuiteit intramuros – extramuros ? (workshop 1) – Leren uit voorbeelden – Hoe uitbreiden naar andere initiatieven?
• Verbeteren voorbereiding re-integratie ? (workshop 2): – Individueel detentieplan? – Problemen op moment invrijheidstelling? – Steun PB’s: – Wettelijk kader – Hoe steun vergroten? Struktuur - Cultuur Pag.21
Conclusies: ‘Sociale re-integratie’
• Sociale re-integratie? - FOD Justitie - Gemeenschappen en Gewesten - De gedetineerde - De houding van (sectoren in) de samenleving Pag.22
