De ontwikkeling van Portfolio21 in de periode 2004-2007 Voortgangsrapport over de toepassing van de Principles for Responsible Investment
Index Voorwoord
3
Inleiding
4
Voorwoord
6
1. Wij laten ESG-aspecten meewegen in onze beslissing of wij beleggen in een bedrijf.
7
ESG-onderwerpen opnemen in de verklaringen met betrekking tot het beleggingsbeleid
7
Ontwikkeling van ESG-gerelateerde tools, maatstaven en analyses ondersteunen
8
Beoordelen van de capaciteit van interne en externe portefeuillebeheerders om rekening te houden met ESG-aspecten
9
Vraag verleners van beleggingsdiensten om ESG-factoren te integreren in onderzoek en analyse
9
Moedig academisch en ander onderzoek naar dit thema aan
9
Stimuleer ESG-training voor beleggingsspecialisten
9
2. Wij zullen actieve aandeelhouders zijn en ESG onderwerpen opnemen in ons beleid en praktijk
10
Actief aandeelhouderschap ontwikkelen en aan de dag leggen en dit overeenkomstig de Principes
10
Stemrechten uitoefenen of naleving van het stembeleid opvolgen
10
Beïnvloedingscapaciteit uitbouwen
10
Meewerken aan de ontwikkeling van beleid, reglementering en normen
10
Beïnvloeding van bedrijven rond ESG-materies
4. Wij bevorderen de goedkeuring en toepassing van de Principes binnen de beleggingssector
14
Neem aan de Principes gerelateerde vereisten op in offerte-aanvragen
14
Stem beleggingsmandaten, procedures, prestatie-indicatoren en incentive-structuren hierop af.
14
Herzie relaties met dienstverleners die de verwachtingen op het vlak van ESG niet inlossen
14
Ondersteun de ontwikkeling van benchmarking tools voor de integratie van ESG
14
Steun ontwikkelingen op het vlak van regelgeving of beleid die de toepassing van de Principes mogelijk maken
14
5. Wij werken samen om nog efficiënter te worden op het vlak van de toepassing van de Principes
15
Ondersteun/participeer in netwerken en informatieplatforms om tools te delen, om middelen te bundelen en om rapportering door beleggers te gebruiken als een bron van informatie
15
Collectief relevante nieuwe problemen aanpakken
15
Ontwikkel of ondersteun relevante gezamenlijke initiatieven
15
6. Wij zullen rapporteren over onze activiteiten om de Principes in te voeren
16
Breng verslag uit over de wijze waarop ESG-onderwerpen in de beleggingsactiviteiten worden geïntegreerd
16
11
Breng verslag uit over activiteiten op het vlak van actief aandeelhouderschap (stemmen, beïnvloeiding, dialoog over het beleid)
16
Meewerken aan gezamenlijke beïnvloedingsinitiatieven
12
Communiceer met begunstigden over ESG-onderwerpen en over de Principes
16
Vraag vermogensbeheerders om ESG-aspecten te onderzoeken en daarover verslag uit te brengen
12
Leg verslag over de vooruitgang/verwezenlijkingen op het vlak van de Principes in een ‘Comply or Explain’ regime
17
3. Wij vragen van bedrijven waarin wij beleggen, om verslag te doen op het gebied van ESG.
13
Ga na welke de impact van de Principes is
17
Vraag gestandaardiseerde rapportering op het gebied van ESG-onderwerpen
13
Maak gebruik van rapportering om te komen tot een ruimer bewustzijn bij belanghebbenden
17
Vraag dat ESG-onderwerpen in de jaarlijkse financiële verslagen worden opgenomen
13
Meer informatie:
18
Vraag informatie van bedrijven met betrekking tot de goedkeuring/naleving van relevante normen, standaarden, gedragscodes of internationale initiatieven
13
Lijst van onderzoekspublicaties en positioneringsteksten:
18
Ondersteun initiatieven en besluiten van aandeelhouders ten voordele van rapportering over ESG-onderwerpen
13
24 / 09 / 2007
Voorwoord Geachte lezer, Dit is het eerste voortgangsrapport over de ontwikkeling en toepassing van Portfolio21 in het licht van de Principles for Responsible Investment (Principes voor verantwoord beleggen - PRI). Institutionele beleggers lanceerden in 2006 samen met de UNEP FI en de Global Compact deze Principes. Nu, één jaar later, moeten de ondertekenaars verslag uitbrengen over hun activiteiten en initiatieven. Wij zijn blij met die opdracht. Hoewel het nog lang niet voleindigd is, werd Portfolio21 het voorbije jaar verder uitgewerkt en verfijnd. Tegelijkertijd is de inlage ook fors toegenomen. Er werd heel wat vooruitgang geboekt en er blijven nog tal van opportuniteiten voor verdere ontwikkeling. Van bij de start stelden we dat Portfolio21 “werk in uitvoering” is Hoewel niet alle beleggers die in Portfolio21 participeren, ook de PRI ondertekenden, onderschrijven alle deelnemende beleggers de geest en doelstelling ervan. Daarom hebben zij beslist om samen ‘principe per principe’ verslag uit te brengen, zoals de PRI-organisatie suggereert. Het zijn de beleggers die verslag uitbrengen over de resultaten en de vooruitgang die met Portfolio21 werd geboekt. Vooruitgang van het project zou echter niet mogelijk zijn geweest zonder de steun en het professionalisme van de andere functies die eraan meewerken. Dat zijn het onafhankelijke onderzoeksbureau, de onafhankelijke experts van het college dat de individuele gevallen behandelt, de portefeuillebeheerders die instaan voor het dagelijkse beheer, en de revisoren die auditeren of de regels en de beleggingsstatus van de bedrijven worden nageleefd. We wensen hen dan ook te danken voor hun medewerking en bijdrage, en hopen dat we de vruchtbare samenwerking in de toekomst kunnen verderzetten. Wij hopen dat dit rapport kan rekenen op welwillende en tegelijk kritische ontvangst. We willen meer dan alleen verslag uitbrengen over de resultaten tot dusver. Dit rapport wil ook een uitnodiging zijn om u een oordeel te vormen over wat wij hebben gedaan en om uw vragen, suggesties en opmerkingen te formuleren. U kunt deze via de contactmodule op de specifieke website www.portfolio21.info overmaken. De projectmanager voor de beleggers zal ervoor zorgen dat u zo snel mogelijk een gepast antwoord krijgt – dialoog, transparantie en bereidheid tot leren zijn immers de basiskenmerken van het Portfolio21 project en tevens de geest van de PRI. Met vriendelijke groet, Namens de beleggers van Portfolio21, Sonja Rottiers Voorzitter van het Beleidscomité
24 / 09 / 2007
Inleiding Dit document is een verslag over vooruitgang, in uitvoering van Principe 6. Wij zullen elk rapporteren over de activiteiten die wij doen en de vooruitgang die wij boeken in de toepassing van de principes. In mei 2006 heeft het Directiecomité van Dexia Insurance Services beslist om de PRI te ondertekenen. De ondertekening was het gevolg van de vaststellingen dat Dexia Insurance Companies al heel wat inspanningen in de geest en de letter van de PRI had geleverd en dat er een sterke intentie leeft om daarin verder te gaan. De ondertekening was verder het gevolg van de vaststelling dat het PRI-project kan worden beschouwd als een aanvulling van het Global Compact plan voor de beleggersgemeenschap wereldwijd – de Groep Dexia heeft het Global Compact in 2002 ondertekend. Op het ogenblik van de ondertekening had Dexia Insurance Belgium reeds zijn beleid inzake MVI, en meer specifiek Portfolio21, uitgewerkt en gepubliceerd (Principe 1 en Principe 6). Portfolio21 combineert algemeen aanvaarde normen, de basisconventies van de IAO, met actief aandeelhouderschap (Principe 2). Bovendien had het merendeel van de Dexia Insurance Companies zich reeds bij het project aangesloten. Andere beleggers werden uitgenodigd en hadden besloten om toe te treden of onderzochten of toetreding haalbaar was (Principe 4 en Principe 5). Een gezamenlijk project, namelijk het uitbrengen van verslag over specifieke ESG-onderwerpen die vallen onder de basisconventies van de IAO, zou gemakkelijker te realiseren zijn (Principe 3 en Principe 5). Bovendien werd een bestudeerd en doordacht standpunten over maatschappelijk verantwoordelijk beleggen en de technische aspecten van MVI-beleid ingenomen en gepubliceerd, en daarover werd van gedachten gewisseld met experts van vergelijkbare MVI-projecten (Principe 1 en Principe 5). Dit rapport gaat dan ook in op het deel van de weg dat in mei 2006 reeds was afgelegd en op de vooruitgang die sedertdien werd geboekt. Dit eerste vooruitgangsrapport behandelt Portfolio21 en activiteiten die in de context van dat project werden opgezet. Aangezien Portfolio21 expliciet werd geconcipieerd als een project dat open staat voor andere beleggers, moet dit verslag worden gezien als een collectief verslag van de deelnemende beleggers. Op het ogenblik van dit verslag, zijn dat Arcopar c.v.b.a., Dexia Insurance Companies en Sepia c.v.b.a. Het Portfolio21-project beslaat niet alle aspecten van de MVI-praktijk van de deelnemende beleggers. Zo zijn de deelnemende beleggers op de eerste plaats actief in een verschillende prudentiële en reglementaire context en streven zij verschillende financiële doelstellingen na. De eerste en belangrijkste maatschappelijke verantwoordelijkheid is het respecteren van de prudentiële normen en daarin excelleren en het streven om de doelstellingen van het specifieke financiële beleid te verwezenlijken. Dit geldt met name voor verzekeringsmaatschappijen en andere institutionele beleggers die financiële verplichtingen moeten nakomen en maatschappelijk verantwoordelijk zijn voor de uitkering van pensioenen op de vervaldag. In dit
24 / 09 / 2007
verslag gaan wij niet in op de financiële en prudentiële aspecten van maatschappelijk verantwoord beleggen. Verder sluiten een aantal van de deelnemende beleggers bepaalde activiteiten uit van belegging, terwijl Portfolio21 veeleer een gezamenlijk initiatief m.b.t. normnaleving is en geen standpunt inneemt over het categorisch uitsluiten van activiteiten, zoals kernenergie, dierproeven, enzovoort. Zo sluiten een aantal van de deelnemende beleggers de defensieindustrie uit van hun portefeuilles. Maar het is niet noodzakelijk zo dat de andere en de toekomstig deelnemende beleggers eenzelfde a priori delen. Daarom zwijgt Portfolio21 hierover en neemt geen standpunten in. Voor dit verslag is dat niet anders. Overigens is ook de PRI stil over dergelijke categorische uitsluitingen. Overeenkomstig Principe 6 brengen beleggers principe per principe verslag uit over de vooruitgang. Iedere voorgestelde actie wordt vermeld en besproken. Hoewel dit kan leiden tot enige herhaling, lijkt dit in het kader van een “voldoe of leg uit” benadering (“comply or explain”) aangewezen. • Eerst wordt kort de stand van zaken op het ogenblik van ondertekening besproken. • Vervolgens worden de activiteiten en de vooruitgang tijdens de periode gaande van juni 2006 tot juli 2007 vermeld.
24 / 09 / 2007
Voorwoord Het voorwoord met betrekking tot de Principles of Responsible Investment:
Als institutionele beleggers is het onze plicht om de belangen van onze begunstigden op lange termijn zo goed mogelijk te verdedigen. Overeenkomstig deze fiduciaire taak zijn wij van oordeel dat factoren als milieu (Environmental), maatschappij (Social) en bedrijfsbestuur (Governance) (ESG) de prestaties van beleggingsportefeuilles kunnen beïnvloeden (in verschillende mate afhankelijk van het soort van bedrijven, sectoren, regio’s, klassen van activa en tijd). Wij erkennen verder dat de toepassing van de Principes beter kan aansluiten bij beleggers die ruimere maatschappelijke doelstellingen hanteren. Daarom onderschrijven wij de volgende principes, voor zover die conform onze fiduciaire verantwoordelijkheden zijn.
De beleggers die participeren in Portfolio21, kunnen deze verklaring onderschrijven. Zij hebben allemaal belanghebbenden-begunstigden aan wie zij verantwoording dienen af te leggen met betrekking tot financiële verbintenissen op lange termijn. Bovendien zijn zij van oordeel dat het evident is dat governance-, milieu- en maatschappelijke aspecten van de bedrijfsactiviteit de waarde van bedrijven en dus ook de prestaties van een portefeuille kunnen beïnvloeden. Bij de start van Portfolio21 gaven de deelnemende beleggers aan waarom het inschrijven van naleving van de basisconventies van de IAO als criterium voor hun beleggingsbeleid een bijdrage kan leveren tot algemeen aanvaarde niet-financiële doelstellingen van de ruimere samenleving, en waarom en onder welke omstandigheden zij dit gepast achten. Daarom hebben de beleggers beslist om de volgende principes (1-6) te onderschrijven en om hun engagement ten overstaan van de aanbevolen handelswijzen vol te houden en te versterken, en dit in het kader van het project Portfolio21 zoals het hiervoor in de inleiding wordt beschreven.
24 / 09 / 2007
1. Wij laten ESG-aspecten meewegen in onze beslissing of wij beleggen in een bedrijf. ESG-onderwerpen opnemen in de verklaringen met betrekking tot het beleggingsbeleid • In 2003 startte Dexia Insurance Belgium onderzoek om na te gaan of en welke SRI-modellen haalbaar waren voor verzekeringsmaatschappijen. Daaruit bleek dat de toepassing van de toenmalige Belgische praktijk, nl. de opname van een best-in-class filter voor het beheer van beleggingsfondsen voor gezinnen geleverd door een externe partij – een aanpak die binnen Dexia kon rekenen op een aanzienlijke track record – niet conform de fiduciaire rol van een institutionele belegger is. Vanuit financieel oogpunt is het universum te beperkt voor verzekeraars die hoofdzakelijk beleggen in obligaties. De reglementering is niet aangepast aan de situatie van een buy- en hold-belegger die niet continu in marking to market werkt. Bovendien werd het als ethisch onaanvaardbaar beschouwd om de verantwoordelijkheid voor criteria en universum over te laten aan een organisatie zonder enige financiële expertise en zonder maatschappelijke verantwoordelijkheid op het vlak van beleggen. Het door de externe partij voorgeschreven beleggingsuniversum was verder samengesteld op basis van technologische en andere vooroordelen, onder meer met betrekking tot kernenergie, en institutionele beleggers zouden de grenzen van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid ruimschoots overschrijden indien zij hun beleggingsbeleid zonder meer aan dergelijke controversiële standpunten zouden onderwerpen. In plaats van voor een best-in-class benadering werd dan geopteerd voor een benadering op basis van normen. De basisconventies van de Internationale Arbeidsorganisatie zijn relevante, controleerbare en fundamentele normen. • Na onderzoek en pre-testing met de toenmalige partners, Stock at Stake n.v. voor het bedrijfsonderzoek, Dexia Asset Management voor portefeuillebeheer, en Dexia verzekeringsmaatschappijen als beleggers, werden de beleidsverklaring en het reglement gepubliceerd bij de officiële start van Portfolio21 in 2004. Portfolio21 in een notedop: alle deelnemende beleggers melden alle geïnvesteerde bedrijven aan bij een onafhankelijk onderzoeksbureau dat nagaat of er indicaties zijn voor schending van de basisconventies van de IAO. Indien dat het geval is, neemt het bureau contact met het management van het bedrijf in kwestie om informatie in te winnen en om, naar gelang van het geval, vooruitgang in beheer van het probleem te bereiken. Het Technisch Comité, een college van onafhankelijke experts in arbeidswetgeving en bedrijfsethiek, beoordeelt elk individueel geval. Als het Technisch Comité van oordeel is dat een bedrijf betrokken blijf bij overtredingen of een erg hoog risico daarop loopt, dan verkopen de beleggers de aandelen en nemen zij niet langer obligaties in portefeuille. Bedrijven die ernstige milieuschade veroorzaken door internationaal aanvaarde normen te overtreden, worden zonder meer geweerd; daarvoor wordt gesteund op de werking van de instellingen van het Noorse Globaal Overheidspensioenfonds. Voor meer documentatie, zie www.portfolio21.info, samen met Feiten & Cijfers. • Gedurende de periode 2005-2006 werden een aantal minder belangrijke aspecten van de operationele processen aangepast bij wijze van optimalisatie-inspanning.
24 / 09 / 2007
• Ook nog in 2006 werd het standpunt over activiteiten in regio’s waar de regering tekort schiet op het vlak van de IAO-conventies, verfijnd en uitgediept. Bedrijven die in dergelijke regio’s actief zijn, worden niet uitgesloten louter op basis van hun aanwezigheid in dergelijke regio. De beleggers verwachten echter van deze bedrijven dat zij een beleid hebben en bedrijfsethische procedures hebben waardoor het risico dat zij betrokken geraken bij inbreuken op de IAO-conventies, tot een minimum wordt herleid. De beleidsdocumenten van Portfolio21 werden hieraan aangepast: een vijfde criterium werd toegevoegd aan de vier aanwezige criteria met betrekking tot de basisconventies van de IAO. • Het beleid werd uitgebreid met het milieuaspect. Na grondig onderzoek en dialoog hebben de beleggers besloten om zich te baseren op de werking van het Noorse Pensioenfonds en zijn organen om bedrijven uit te sluiten die ernstige milieuschade veroorzaken door het overtreden van internationaal aanvaarde normen. Ontwikkeling van ESG-gerelateerde tools, maatstaven en analyses ondersteunen • Het onderzoeksbureau, momenteel Vigeo N.V., heeft onder leiding van het Technisch Comité en de beleggers processen en analyses terzake uitgewerkt, en werkt momenteel aan verbeteringen en aanpassingen daarvan. Deze ontwikkeling geniet de steun, met name financiering en begeleiding, van Portfolio21-beleggers. • Er lopen nagenoeg voortdurend analyses. Mogelijke financiële gevolgen van de toepassing van het Portfolio21-model worden proactief en vrijwel continu geëvalueerd. Er werd niet alleen praktijkervaring opgedaan, maar ook de resultaten van de gevoerde dialogen en relevante ethische vraagstukken werden onderzocht. De analyses en het onderzoek spitsten zich toe op: de resultaten van de eerste dialoogronde; de coïncidentie van processen van rechtspleging met MVI; de informatieasymmetrie; verschil tussen consensus over feiten en consensus in attitude. Alle onderzoeken leidden tot teksten die ter publicatie werden voorgelegd aan vakbladen of academische tijdschriften. Zie “Lijst van onderzoekspublicaties en positioneringspapers” aan het einde van dit document. • De Project Manager heeft een rol gespeeld in de organisatie van een seminarie over MVI dat aan de Katholieke Universiteit Leuven werd georganiseerd in samenwerking met de Universiteit Gent. Een groepering van politieke activisten, een fel gecontesteerd bedrijf en twee academici spraken er over controversiële MVIaspecten. • Er werd een academische paper geschreven over de coïncidentie van MVI-beleid met processen en stadia van rechtspleging. De tekst werd voorgelegd aan anonieme academische recensenten, collega-investeerders en professionals uit de sector. • De eerste stappen werden gezet om de resultaten van de opeenvolgende dialoogrondes te analyseren en om de effictiviteit van de dialoog in te schatten. De beleggers ondersteunen pre-academisch onderzoek, op masterniveau, in samenwerking met de Katholieke Universiteit Leuven en de Universiteit Gent.
24 / 09 / 2007
Beoordelen van de capaciteit van interne en externe portefeuillebeheerders om rekening te houden met ESG-aspecten • Deze aanbevolen wijze van handelen is niet van toepassing op Portfolio21. Beleggers maken collectief gebruik van een overlay die wordt uitgevoerd door een onafhankelijk onderzoeksbureau. Medewerkers van beleggingsmaatschappijen leveren echter proactief inspanningen om zich vertrouwd te maken met de mogelijke financiële beperkingen die het gebruik van het model kan opleveren. Alle deelnemende asset managers worden uit hoofde van hun functie in het investeringsproces geïnformeerd over de beleggingsstatus van bedrijven. Zij worden aangespoord deze informatie te gebruiken als een bron van onderzoek naar financiële aspecten. Tot vandaag lijkt het Portfolio21 project geen financiële opportuniteiten te kunnen opsporen of te veroorzaken; dat dit het geval moet zijn, kan mogelijk worden aangetoond aan de hand van een analyse van a fortiori voorwaarden. Vraag verleners van beleggingsdiensten om ESG-factoren te integreren in onderzoek en analyse • Dit gebeurt al, aangezien de beleggers een beroep doen op een onafhankelijk onderzoeksbureau. Moedig academisch en ander onderzoek naar dit thema aan • De partijen die werken aan Portfolio21, hebben zich ertoe verbonden voortdurend onderzoek te doen rond relevante aspecten. Dit engagement heeft geleid tot tal van publicaties in vakbladen of academische tijdschriften. Zie “Onderzoekspublicaties en positioneringspapers” aan het einde van dit document. Stimuleer ESG-training voor beleggingsspecialisten • Naar buiten toe werd op dit vlak geen specifieke actie ondernomen. De consequente toepassing en voorzichtige uitbouw van de aanpak kan worden beschouwd als “training on the job” voor zowel beleggers, onderzoeksbureaus, portefeuillebeheerders als de onafhankelijke leden van het Technisch Comité.
24 / 09 / 2007
2. Wij zullen actieve aandeelhouders zijn en ESG onderwerpen opnemen in ons beleid en praktijk Actief aandeelhouderschap ontwikkelen en aan de dag leggen en dit overeenkomstig de Principes • Dit werd gedaan in 2004. Beleidsontwikkelingen worden meegedeeld via de specifieke website www.portfolio21.info. Aandeelhouderschap is in die zin actief dat onderzoek wordt gedaan naar alle bedrijven die in de portefeuilles aanwezig zijn en de beleggers collectief actie nemen als en wanneer er aantijgingen zijn dat de IAO-conventies worden overtreden. Stemrechten uitoefenen of naleving van het stembeleid opvolgen • De optie met betrekking tot het uitoefenen van de stemrechten werd tot hiertoe niet gelicht. De belangrijkste redenen hiervoor zijn de administratieve problemen en de kosten die daarmee samenhangen. De optie om aandeelhouderresoluties in te dienen die conform de ESG-overwegingen op lange termijn zijn, werd bijgevolg evenmin gelicht. Beïnvloedingscapaciteit uitbouwen • De eigenlijke kern van Portfolio21 bestaat erin een beïnvloedingscapaciteit uit te bouwen met een coalitie van gelijkgezinde beleggers. Meewerken aan de ontwikkeling van beleid, reglementering en normen • In zijn hoedanigheid van pionier in het beleggingslandschap draagt Portfolio21 bij tot de ontwikkeling van normen. Deze stelling werd bewaarheid in die zin dat alle Belgische wetsvoorstellen met betrekking tot de invoering van ESG-aspecten in het beleggingsbeleid voor pensioenvoorzieningen de criteria opnemen die door Portfolio21 reeds werden onderschreven en behartigd. • De Project Manager heeft in de context van de mogelijke opname van ESG-regels met betrekking tot pensioenvoorzieningen in België actief deelgenomen aan consultaties door de overheden alsook aan de besprekingen binnen organisaties van de verschillende financiële beroepen in België. • In 2007 werd het bestaan van een International Framework Agreement erkend als een contra-indicator wanneer inbreuken op de IAO-basisconventies worden vermoed. De beleggers geven hiermee aan dat zij menen dat dit soort van zachte wetgeving kan bijdragen tot vooruitgang in de wereldwijde activiteitsontwikkeling van bedrijven.
24 / 09 / 2007
10
Beïnvloeding van bedrijven rond ESG-materies • Portfolio21 streeft er in de eerste plaats naar om te komen tot een quasi-formele dialoog met het management van belegde bedrijven. Het dialoogproces wordt gestart bij ernstige aantijgingen met betrekking tot de betrokkenheid bij overtredingen van de Basisconventies van de IAO. Het interactieve proces levert bijkomende informatie op over het niveau van de algemene bedrijfsethiek en over het probleem dat zich stelt in het bijzonder.
De kwantitatieve ontwikkeling kan worden samengevat in een tabel: 2004-2005
2005-2006
2006-2007
2007-2008
320
349
372
352
Ontdekte aantijgingen
78
53
18
15
Opvolging
18
9
Aantal gescreende bedrijven
Afgekeurd na dialoog
9
Verkoop van de aandelen
1
(+)
(++)
(+++)
1
(++)
0
5 1
(+)
4
(+++)
-
-
-
voor 1 bedrijf is het dialoogproces nog niet afgelopen. inclusief 2 bedrijven die vroeger niet aanvaard werden, maar waarvoor een nieuwe cyclus werd gestart voor 1 bedrijf is het dialoogproces nog lopende
• In de loop van 2006 werd een standaardprocedure voor de quasi-formele dialoog uitgewerkt in samenwerking tussen onafhankelijke academici van het Technisch Comité, het onderzoeksbureau en de beleggers. Dit onderzoek heeft geleid tot een benadering waarbij dialoog en ethiek worden gecombineerd met de realiteit in bedrijfsethiek of corporate governance. Het uitgeschreven resultaat werd voorgelegd aan en aanvaard voor publicatie door een gespecialiseerd Europees academisch tijdschrift. • Myanmar is een regio waar de overheid ernstig tekort schiet op het vlak van de basisconventies van de IAO. Daarom wordt Myanmar voor bedrijven die in dit land activiteiten ontplooien, beschouwd als een zone met een hoog risico. Een hoog risico met betrekking tot de bedrijfsactiviteiten die er worden ontwikkeld, veronderstelt dat het bedrijf degelijke en doeltreffende maatregelen treft om deze risico’s, die van nature specifiek zijn in die zin dat ze eigen zijn aan de activiteit, te beperken. Alle bedrijven die in de aangesloten portefeuilles worden aangehouden en actief zijn in Myanmar, kregen een uitgebreide vragenlijst over de activiteiten en de ethische maatregelen van het bedrijf ter voorkoming van betrokkenheid bij schendingen. Die dialoogcyclus kende zijn verloop. Zes bedrijven werden bevraagd en het Technisch Comité heeft één bedrijf de status “niet aanvaard” toegekend. Met één ander bedrijf is de dialoog nog niet afgerond.
24 / 09 / 2007
11
Meewerken aan gezamenlijke beïnvloedingsinitiatieven • Wegens zijn aard is Portfolio21 een collectief beïnvloedingsinitiatief. • Portfolio21 was, door combinatie van toeval en alert optreden, de eerste om in het kader van het door de PRI-organisatie opgezette Engagement Clearinghouse uit te nodigen tot een gezamenlijk bevragingsproces. Omgekeerd werden de beleggers van Portfolio21 aangesproken om mee te werken aan beïnvloedingsinitiatieven van medeondertekenaars van de PRI. Tot een formele participatie in wederzijdse initiatieven is het echter nog niet gekomen. Vraag vermogensbeheerders om ESG-aspecten te onderzoeken en daarover verslag uit te brengen Deze actie is niet van toepassing, aangezien de beleggers zelf via een onafhankelijk onderzoeksbureau dialoog uitoefenen op het vlak van ESG-onderwerpen. Dit is een zaak van efficiëntie en doeltreffendheid, aangezien Portfolio21 van nature uit meerdere beleggers verenigt en dus een project is waarbij meerdere portefeuillebeheerders zijn betrokken.
24 / 09 / 2007
12
3. Wij vragen van bedrijven waarin wij beleggen, om verslag te doen op het gebied van ESG. Vraag gestandaardiseerde rapportering op het gebied van ESG-onderwerpen • De beleggers van Portfolio21 vragen dat bedrijven correct verslag uitbrengen over onderwerpen die zijn opgenomen in het beleggingsbeleid van Portfolio21. Dit gaat tegelijkertijd verder dan gestandaardiseerde rapportering en het veronderstelt niet dat standaardrapportering voor alle bedrijven en onderwerpen de beste methode is. Vraag dat ESG-onderwerpen in de jaarlijkse financiële verslagen worden opgenomen • Als dusdanig valt dit niet onder het toepassingsgebied van Portfolio21. Vraag informatie van bedrijven met betrekking tot de goedkeuring/naleving van relevante normen, standaarden, gedragscodes of internationale initiatieven • Portfolio21 verwacht niet dat alle bedrijven waarin wordt belegd, formele normenstelsels aannemen. Portfolio21 verwacht dat de bedrijven in al hun activiteiten de Basisconventies van de IAO naleven. Deze conventies zijn ook opgenomen in de principes van Global Compact, in de richtlijnen van de OESO en vaak ook in de eigen gedragscodes. Het feit dat bedrijven normen onderschrijven die reeds van toepassing zijn, is op zich echter geen bijdrage tot vooruitgang. Hetzelfde geldt voor de ondertekening van handvesten die niet relevant zijn voor specifieke activiteiten van een bedrijf. Wanneer er aantijgingen met betrekking tot niet-naleving van de basisconventies van de IAO zijn, vragen de beleggers het onderzoeksbureau om de formele ethische organisatie van het bedrijf van naderbij te bekijken; daarbij gaat het dan over charters, standaarden en gedragscodes. In die gevallen worden de inspanningen van een bedrijf om erover te waken dat de activiteit wel degelijk conform de goedgekeurde standaarden is, eveneens onderzocht. De ervaring heeft ons geleerd dat nog niet alle bedrijven in staat zijn om verslag uit te brengen over specifieke ESG-onderwerpen op het vlak van de naleving van de IAO-normen. De bekwaamheid en bereidheid om hierover verslag uit te brengen, wordt bij de toekenning van de beleggingssstatus door het Technisch Comité beschouwd als een belangrijk gegeven. • Doeltreffende gedragscodes die relevant en specifiek zijn met betrekking tot de aard van de activiteit, worden beschouwd als een noodzakelijk instrument wanneer activiteiten worden ontplooid in zones met een hoog risico. Naar gelang van het geval worden de bedrijven waarin wordt belegd, daar actief op gewezen. Ondersteun initiatieven en besluiten van aandeelhouders ten voordele van rapportering over ESG-onderwerpen • Zoals hiervoor is aangegeven, valt deze actie om goede redenen nog niet onder het toepassingsgebied.
24 / 09 / 2007
13
4. Wij bevorderen de goedkeuring en toepassing van de Principes binnen de beleggingssector Neem aan de Principes gerelateerde vereisten op in offerte-aanvragen • Niet van toepassing. Dienstverleners zoals externe portefeuillebeheerders worden er contractueel toe aangezet om te handelen conform de regels van Portfolio21 en de door het Technisch Comité toegekende beleggingsstatus – wat enkel een bescheiden administratieve ondersteuning vereist. Er is verder geen uitdrukkelijke bijkomende vereiste nodig opdat zij alle factoren in aanmerking te nemen die financieel materieel kunnen zijn – dat ligt al besloten in de aard van hun fiduciaire opdracht. Stem beleggingsmandaten, procedures, prestatie-indicatoren en incentive-structuren hierop af. • Niet als dusdanig van toepassing. Een erkende accountant doet een jaarlijkse audit en gaat na of de beleggingsactiviteiten conform de regels en de beleggingsstatus van de bedrijven gebeurden. Herzie relaties met dienstverleners die de verwachtingen op het vlak van ESG niet inlossen • Voor externe portefeuillebeheerders blijven de verwachtingen op het vlak van ESG-onderwerpen beperkt tot de toepassing van de reglementering en de naleving van de beleggingsstatus van de bedrijven. Ondersteun de ontwikkeling van benchmarking tools voor de integratie van ESG • Het benchmarken van ESG-integratie is geen gemakkelijk te verwezenlijken doelstelling. De mogelijkheid van integratie hangt af van de financiële context, de bedrijfseconomische regelgeving, ethische uitgangspunten, governance, economische vooruitzichten en nog zoveel meer. Benchmarking kan worden voorbereid door een duidelijk en specifiek, goed doordacht ESG-beleid uit te werken. Portfolio21 wil hiertoe een bijdrage leveren door in academische en professionele artikels over beleid en positionering te publiceren en door open te zijn over de toepassing ervan. Steun ontwikkelingen op het vlak van regelgeving of beleid die de toepassing van de Principes mogelijk maken • Alle ontwikkelingen op het vlak van regelgeving die de toepassing van de Principes mogelijk maken, zijn welkom en ondersteunen we actief. De ontwikkeling van regelgeving die bijzondere interpretaties of specifieke handelswijzen oplegt, bekijken we evenwel zeer kritisch. Het specifieke regelgevingsrisico moet geminimaliseerd zijn en de vraag of men niet abuselijk inefficiënties zou invoeren, waarvan de begunstigden of andere partijen bij pensioenvorming, nadeel zouden kunnen ondervinden, moet vooraf grondig worden onderzocht.
24 / 09 / 2007
14
5. Wij werken samen om nog efficiënter te worden op het vlak van de toepassing van de Principes Ondersteun/participeer in netwerken en informatieplatforms om tools te delen, om middelen te bundelen en om rapportering door beleggers te gebruiken als een bron van informatie • Van bij de start werd Portfolio21 opgezet als een formeel netwerk van gelijkgezinde beleggers. Ter wille van de efficiëntie en doeltreffendheid hebben de beleggers gekozen voor een gemeenschappelijk informatieplatform en voor gedeelde tools; zij hebben hun krachten gebundeld om de verdere ontwikkeling te ondersteunen. Het voorwoord van de basistekst van Portfolio21 zegt daarover: Belangrijk is dat Portfolio21 is opgezet als een open project en dit in twee betekenissen. Het staat open voor nieuwe ondertekenaars die hun financieel beheer wensen te verbeteren en willen bijdragen tot de verdere ontwikkeling van Portfolio21. Na grondig onderzoek en discussie kan Portfolio21 worden aangepast. Portfolio21 is dan ook ‘work-in-progress’. • Verslagen van andere beleggers worden continu bestudeerd. Portfolio21 brengt ook verslagen en papers over onderzoeksresultaten uit. Zij kunnen dienen als informatiebron of als een referentiepunt voor andere beleggers en voor de beleggersgemeenschap als geheel. • Sedert de oprichting ervan door de PRI-organisatie hebben de beleggers van Portfolio21 gestreefd naar meer efficiëntie, door het PRI-Clearinghouse te steunen en door aandacht te besteden aan initiatieven van medeondertekenaars. Contacten hebben nog niet geleid tot een formele samenwerking. • Na onderzoek en dialoog hebben de beleggers beslist om met betrekking tot de milieudimensie verder te bouwen op het Noorse Globaal Overheidspensioenfonds en zijn experts en bestuursorganen. Het effect is dubbel. De schaarse middelen kunnen zij verder inzetten voor de promotie van de basisconventies van de IAO. Zij versterken de impact van het Noorse Pensioenfonds. Collectief relevante nieuwe problemen aanpakken • Van bij de start werd Portfolio21 opgezet als een initiatief om relevante problemen gezamenlijk door gelijkgezinde beleggers te laten aanpakken. • De beleggers-ondertekenaars spreken andere beleggers uit principe en voortdurend aan om toe te treden. Ontwikkel of ondersteun relevante gezamenlijke initiatieven • Portfolio21 is een collectief initiatief bij uitstek. Het werd immers als dusdanig opgezet. • De beleggers blijven contact zoeken met gelijkgezinde beleggers om na te gaan of en hoe die tot het project kunnen toetreden. Als zij beslissen om toe te treden, krijgen zij een zetel in het Beleidscomité, het comité van de beleggers dat de beslissingen neemt over de ontwikkelingen.
24 / 09 / 2007
15
6. Wij zullen rapporteren over onze activiteiten om de Principes in te voeren Breng verslag uit over de wijze waarop ESG-onderwerpen in de beleggingsactiviteiten worden geïntegreerd • Communicatie was er van bij de start door het SRI-beleid en de processen publiek te maken (www.portfolio21.info). • Alle belangrijke wijzigingen op het vlak van beleid, processen en procedures werden en worden via de specifieke website meegedeeld. • Geen wijziging nodig of voorzien. Breng verslag uit over activiteiten op het vlak van actief aandeelhouderschap (stemmen, beïnvloeiding, dialoog over het beleid) • Ieder kwartaal worden de cijfers met betrekking tot de dialoogactiviteiten bekendgemaakt op www.portfolio21.info. Over actief aandeelhouderschap wordt echter niet op nominatieve basis verslag gelegd. De beleggers zijn van oordeel dat dit het project in zijn huidige ontwikkelingsfase veeleer zou hinderen. De argumentatie met betrekking tot dit inzicht werd via een artikel publiek gemaakt. • Activiteiten op het vlak van actief aandeelhouderschap die worden voorbereid en gepland, worden aan de andere ondertekenaars van de PRI bekendgemaakt door medewerking of steun te vragen of door informatie en ervaring te delen met anderen. Op specifiek verzoek kunnen andere leden van het PRI Engagement Clearinghouse resultaten bij ons opvragen. Communiceer met begunstigden over ESG-onderwerpen en over de Principes • Alle deelnemende beleggers communiceren over hun deelname aan Portfolio21 en over de belangrijkste ESG-aspecten waarrond wordt gewerkt. Zij nemen allen de standaardclausule en het logo van hun project op in hun brochures, in hun communicatie met individuele begunstigden, en waar mogelijk en relevant, zonder bijkomende kosten.
… belegt de reserves van uw verzekeringscontract X volgens Portfolio21. Portfolio21 is gericht op de terugdringing van kinderarbeid en gedwongen arbeid, de bevordering van vrijheid van vereniging en van niet-discriminatie zoals bepaald in de basisconventies van de Internationale ArbeidsOrganisatie. Portfolio21 sluit beleggingen uit in bedrijven die ernstige milieuschade veroorzaken door normovertreding. Voor meer informatie, zie www.portfolio21.org
24 / 09 / 2007
16
• Begunstigden en andere belanghebbenden werden uitgenodigd om kennis te nemen van de vooruitgang, problemen en vooruitzichten met betrekking tot criteria op het vlak van mensenrechten in het beleggingsbeleid en om hierover te discussiëren. De Portfolio21-beleggers organiseerden in april 2006 een seminarie met experten. Alle vragen en opmerkingen die op dat ogenblik werden gesteld of gemaakt, kregen een antwoord. De antwoorden staan op de website. • Dit verslag zelf wordt voorgesteld aan de lokale media en langs die weg dus aan het grote publiek. Leg verslag over de vooruitgang/verwezenlijkingen op het vlak van de Principes in een ‘Comply or Explain’ regime • Feiten en cijfers worden op kwartaalbasis gepubliceerd op www.portfolio21.info. • Twee jaar na de start hebben de beleggers een seminarie georganiseerd en andere beleggers, mensen uit de sector, begunstigden en experts uitgenodigd. Zij hebben hun bevindingen, ontwikkelingen en hinderpalen voor verdere vooruitgang voorgesteld. De notulen van het seminarie kunnen worden geraadpleegd via www.portfolio21.info. • Dit document is het eerste van een reeks waarin verslag wordt uitgebracht over de vorderingen en verwezenlijkingen. Overeenkomstig de “comply or explain” benadering dient op ieder Principe en iedere gesuggereerde werkwijze te worden ingegaan, hoewel een aantal suggesties niet of nog niet van toepassing zijn. Ga na welke de impact van de Principes is • De mogelijke impacten van Portfolio21, financieel, ethisch of maatschappelijk, werden vóór de toepassing geschat en overwogen. Er loopt voortdurend onderzoek naar de impact en de bevindingen daarvan worden gepubliceerd. • Mogelijke methoden voor de beoordeling van de impact van de PRI worden onderzocht. Daarbij mag niet uit het oog worden verloren dat beleggers alleen rechtstreekse toegang hebben tot de activiteiten die zij zelf hebben gevoerd. Zelfs dan is het niet altijd makkelijk om een onderscheid te maken tussen datgene wat is veranderd ten gevolge van de aandacht en beïnvloeding vanwege beleggers, en datgene wat hoe dan ook zou zijn veranderd. Maak gebruik van rapportering om te komen tot een ruimer bewustzijn bij belanghebbenden • Bewustwording wordt gestimuleerd via de website www.portfolio21.info waarop ieder kwartaal verslag wordt uitgebracht over de feiten en cijfers en over de kwalitatieve ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan. • Dit verslag wordt overgemaakt aan de lokale media. Van een constructieve en toch kritische behandeling mag men verwachten dat ze zal bijdragen tot een groter bewustzijn bij een grotere groep van beleggers en bij het grote publiek.
24 / 09 / 2007
17
Meer informatie: • over het project Portfolio21: www.portfolio21.info • over de Principes inzake verantwoord beleggen: www.unpri.org
Lijst van onderzoekspublicaties en positioneringsteksten: Gepubliceerd • Guy Roelandt, “Portfolio21. Une intiative des AP pour une gestion durable du portefeuille des compagnies d’assurance », En Marche, 07/10/2004, p.11. • D.Van Braeckel, J. Leys, “Portfolio21: opbouw, ethiek en kenmerken”, De Gids op Maatschappelijk Gebied, Vol. 95, 12/2004, pp.10-23. • N. El Makrini, Empirisch onderzoek bij dialoog-SRI, Master Thesis, Promotor: Luc Van Liedekerke, Katholieke Universiteit Leuven, beschikbaar op www.portfolio21.info. • S. Rottiers, J. Leys, “Les droits de l’homme dans la politique de placement? Dispositif et considérations éthiques sur la base de Portfolio21”, Entreprise Ethique, Vol.26, Avril 2007, pp.117-124. Gepland • W. Vandekerckhove, J. Leys, D. Van Braeckel, “That’s not what happened and it’s not my fault anyway!’ An exploration of management attitudes towards SRIshareholder engagement”, in: Business Ethics: A European Review. • W. Vandekerckhove, J. Leys, D. Van Braeckel, A speech-act model for talking to management. Building a framework for evaluating communication within the SIR-engagement process. In: Journal of Business Ethics. • J. Leys, W. Vandekerckhove, L. Van Liedekerke, Puzzles in SRI: The Investor & The Judge. Ingediend
ARCOPAR
24 / 09 / 2007
18
