De onderwijsvisitatie Bio-ingenieurswetenschappen

De onderwijsvisitatie Bio-ingenieurswetenschappen Een evaluatie van de kwaliteit van de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen en de masters in de deeldomeinen Bio-informatics and Molecular Biology, Land and Water Resources en Nutrition and Food Technology aan de Vlaamse Universiteiten.

[Brussel - december 2006]

De onderwijsvisitatie Bio-ingenieurswetenschappen Exemplaren van dit rapport kunnen tegen betaling verkregen worden op het VLIR-secretariaat. Egmontstraat 5 1000 Brussel T 02 550 15 94 F 02 512 29 96 [email protected] Het rapport is elektronisch beschikbaar op de webstek van de VLIR: www.vlir.be

Wettelijk depot: D/2006/2939/9

|

|

|

Woord vooraf door de voorzitter van de VLIR Dit rapport geeft de visie weer van de visitatiecommissie die de academische opleidingen Bioingenieurswetenschappen (Toegepaste Biologische Wetenschappen) aan de Universiteit Gent, de Vrije Universiteit Brussel, de Katholieke Universiteit Leuven en de Universiteit Antwerpen evalueerde. De kerncommissie verrichtte haar onderzoek en bezocht de basisopleidingen in de lente van 2006 en de deelcommissies evalueerden de masters vanuit het Paleis der Academiën, Brussel. Dit initiatief kadert mede in de opdracht die de Vlaamse overheid gaf aan de Vlaamse universiteiten en aan de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) wat betreft de externe kwaliteitszorg van het academisch onderwijs. De visitatiecommissie heeft hierbij de visitatieprocedure gevolgd, waarin zij – naast de zeer belangrijke geachte suggesties en aanbevelingen in het kader van de continue verbetering van het academisch onderwijs – ook een oordeel en evaluatiescore geeft over de zes onderwerpen en onderliggende facetten van het accreditatiekader van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). Deze evaluatiescores zullen een belangrijk element zijn in het accreditatiebesluit van de NVAO. Het visitatierapport is in de eerste plaats bedoeld voor de betrokken opleidingen en is vooral gericht op kwaliteitshandhaving en -verbetering. Daarnaast wil het rapport ook de buitenwereld objectief inlichten over de kwaliteit van de geëvalueerde opleiding. Daarom wordt het rapport op de webstek van de VLIR geplaatst (www.vlir.be). De lezer moet er echter rekening mee houden dat dit visitatierapport slechts een momentopname is en slechts één fase is in het proces van blijvende zorg voor onderwijskwaliteit. Al na korte tijd kan de opleiding immers grondig zijn gewijzigd en verbeterd, mede als antwoord op de resultaten van interne onderwijsevaluaties door de universiteit zelf of als reactie op terecht geformuleerde aanbevelingen van de visitatiecommissie. Graag dank ik op de eerste plaats de voorzitter en de leden van de visitatiecommissie voor de geïnvesteerde tijd en voor de grote deskundigheid en onafhankelijkheid waarmee zij hun opdracht hebben uitgevoerd.

voorwoord |

Deze visitatie was enkel mogelijk dankzij de inzet van velen die binnen de faculteiten betrokken waren bij de voorbereiding en uitvoering ervan. Oprecht wil ik hen daarvoor danken. Hopelijk ervaren zij in de positieve opmerkingen van de visitatiecommissie een bevestiging voor hun inspanningen en een stimulans tot de verdere ontwikkeling van de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen en Toegepaste Biologische Wetenschappen.

B. Van Camp voorzitter VLIR

| voorwoord

VOORWOORD VAN DE VOORZITTER VAN DE VISITATIECOMMISSIE Zoals dat het geval is voor alle visitaties van hogere opleidingen die in deze periode plaatsvinden is de visitatie van de opleidingen in de bio-ingenieurswetenschappen aan de Vlaamse universiteiten die dit jaar plaatsvond van uitzonderlijke betekenis. Naast het creëren van een continu verbeteringsperspectief door middel van periodieke kwaliteitstoetsing vormen de conclusies van deze visitatie tevens de basis voor al dan niet accrediteren van de opleidingen binnen het kader van de Bolognaverklaring. Dit belang is niemand ontgaan. De opleidingen hebben tijd noch moeite gespaard om de visitatie optimaal voor te bereiden en te organiseren. Het beoordelen van de opleidingen bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen was geen gemakkelijke opgave. Het gaat over een grote verscheidenheid van opleidingen en specialisaties die aangeboden worden aan vier Vlaamse universiteiten: de Katholieke Universiteit Leuven, de Universiteit Gent, de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen. De meest uiteenlopende disciplines komen er aan bod. De brede wetenschappelijke basis is immers een fundamenteel kenmerk van de opleiding. Naast de basisopleidingen worden een reeks internationale programma’s aangeboden. Ook die moesten geëvalueerd worden en daarvoor werden drie deelcommissies geïnstalleerd. Voor deze visitatie was er de bijkomende moeilijkheid dat de opleidingen zich als gevolg van de BaMahervorming in een overgangstoestand bevinden. De vroegere opleidingen met twee kandidaatsjaren en drie ingenieursjaren (of proefjaren) worden nu omgevormd tot een BaMa-structuur met drie bachelorjaren en twee masterjaren. De visitatiecommissie moest dus een hybride toestand beoordelen: alleen de eerste bachelor was al eens volledig doorlopen, de tweede was lopende en de volgende jaren liepen nog volledig volgens het vroegere stramien. De beoordeling moest dus gedeeltelijk gebeuren op basis van effectief lopende programma’s, van geformuleerde plannen voor de toekomst en op basis van ervaringen en resultaten behaald met de vroegere opleidingen. Een analoge problematiek stelde zich met betrekking tot de internationale opleidingen die nu als een Master na Bacheloropleiding aangeboden worden.

voorwoord |

De opleidingen hebben de visitatie goed voorbereid. De voorgelegde documenten vormden een goede basis voor het visitatiewerk. De omvang van sommige documenten vergde van de commissieleden een serieuze inspanning om de inhoud te overzien en te evalueren, maar bij discussie kon er telkens naar teruggegrepen worden. Tijdens de visitaties was er een ruime beschikbaarheid en toegankelijkheid van academisch, wetenschappelijk en technisch personeel, van studenten en van afgestudeerden. De communicatie verliep in een open sfeer die door de commissieleden erg gewaardeerd werd. Soms waren de discussies vinnig, maar steeds bleven ze correct en constructief. Vaak is het een uitdaging om het onderscheid te maken tussen individuele opmerkingen en reële trends en praktijken. Ook wordt dezelfde terminologie wel eens gebruikt om een verschillende inhoud aan te geven. Gaandeweg en door toetsing en tegentoetsing kregen de commissieleden evenwel een vrij goed beeld van wat er in de werkelijkheid gebeurt. Als voorzitter had ik het genoegen en privilege te kunnen werken met een kerncommisie en deelcommissies bestaande uit ervaren specialisten uit binnen- en buitenland. Het onderwijskundig lid was reeds betrokken bij de vorige visitatie en kon samen met deskundigen die in andere visitatiecommissies hadden gezeteld, zich een goed beeld vormen van de evolutie die zich sinds 1998 heeft voorgedaan en van de verbeteringen en veranderingen die sindsdien werden doorgevoerd. De buitenlandse leden konden de opleidingen projecteren tegen de praktijk en ervaringen in hun thuislanden. Vooral met betrekking tot het gebruik van leervormen en educatieve methodes leverde dit wel een spervuur op, meestal gedoofd met enige zin voor relativering en humor. Deze discussies vormden echter steeds een verrijking voor alle partijen. Ik wens alle commissieleden bij deze van harte te danken voor hun grote en deskundige inzet om deze visitatie zo objectief en efficiënt mogelijk te laten verlopen. Het was aangenaam werken. Een bijzonder woord van dank verdient Magalie Van Lishout. Als secretaris van de kerncommissie en van de deelcommissie Nutrition and Food Technology had zij de opdracht om de visitatie te begeleiden en te organiseren en hetgeen gezegd en besproken werd tijdens de lange vergaderingen

| voorwoord

in rapportvorm te gieten. Met betrekking tot een zo uitgebreide visitatie is dat geen geringe opgave. Als ervaren bergbeklimmer wist Magalie zich uitstekend recht te houden, ook op moeilijk terrein! We danken ook Ilse De Vooght die op voortreffelijke wijze de deelcommissie Bio-informatics and Molecular Biology begeleidde en Pieter-Jan Van de Velde die hetzelfde deed voor de deelcommissie Land and Water Resources. Onze bijzondere waardering gaat naar Mevrouw Marleen Bronders die, meestal achter de schermen, met kennis, kunde en veel ervaring het visitatiegebeuren mee in goede banen hielp leiden. De visitatie zelf is nu beëindigd maar voor de opleidingen is het weer een nieuw startpunt. Zij worden uitgenodigd om verder te verbeteren waar nodig of nuttig. Rekening houdend met hun respons op de conclusies van vorige visitaties en het enthousiasme en de inzet die ze tijdens onze ontmoetingen ten toon spreidden hebben wij er groot vertrouwen in dat zij die taak degelijk ter harte zullen nemen en dat zij verder zullen gaan op de ingeslagen weg van continue kwaliteitsverbetering. Wij danken alle betrokkenen voor hun medewerking en gastvrijheid tijdens de visitatie en wensen hen nog veel succes toe in hun belangrijke opdracht.

Staf Van Reet, Ir, PhD

voorwoord |

Lijst van gebruikte afkortingen AAP ACG AD ATP AP ARC BAP BOF CADES CIKO CP DA DBIT DG DGOS DOO DUO/ICTO EC ECHO/UFOO ECTS ELO EVC EVK FAO FBIW, FBW FC FST FTE FWO GAS GGS

Academisch Assisterend Personeel Aquaculture Coordinating Group Agricultural Development Administratief en Technisch Personeel Academisch Personeel Laboratory of Aquaculture & Artemia Reference Center Bijzonder Academisch Personeel Bijzonder Onderzoeksfonds Master of Cultures and Development Studies Cel voor Innovatie en Kwaliteitszorg in het Onderwijs Commission on Programmes Doctor-assistenten Vakgroep Bio-ingenieurswetenschappen Directorate-General Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking Dienst Onderwijsondersteuning Dienst Universitair Onderwijs/Informatie en Communicatie Technologie in het Onderwijs Education Committee Expertisecentrum Hoger Onderwijs / UA-Fonds voor Onderwijsontwikkeling European Credit Transfer System Elektronisch Leerplatform Elders Verworven Competenties Eerder Verworven Kwalificaties Food and Agriculture Organisation of the United Nations Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Faculty Council Food Science and Technology Full-time equivalents Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Gediplomeerde in Aanvullende Studies Gediplomeerde in Gespecialiseerde Studies

10 |lijst | met afkortingen

IAESTE IAJ ICA ICP ICT IDLO ILT IMEC IROICA IMOL ITC IUPFOOD IUPWARE IWG IWT KCO K.U.Leuven KVIV LARS LUDIT MAqFish NEC NGO NVAO OSC OWR PCWRE PDCA PFPE POC QMP RDN RUCA SC SES SID-in SP

International Association for the Exchange of Students for Technical Experience Individueel Aangepast Jaar Interuniversity Consortium for Agricultural and Related Science in Europe International Course Programme Information and Communications Technology Interfacultair Departement Lerarenopleiding Institute for Living Languages Interuniversitair Micro-Elektronica Centrum European Network of International Relations Officers at Higher Education Institutions for Agricultural and Related Sciences Institute of Molecular Biology and Biotechnology INIBAP Transit Centre InterUniversity Programme in Food Technology Interuniversity Programme in Water Resources Engineering Interactieve Werkgroepen Instituut voor de Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen KwaliteitsCel Onderwijs Katholieke Universiteit Leuven Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging Laboratory for Applications of Remote Sensing Leuvens Universitair Dienstencentrum voor Informatica en Telematica Master of Science in Aquaculture and Fisheries Nutrition Educational Committee Non Governmental Organisation Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie Onderwijsvernieuwing & Onderwijs Service Centrum Centrale Onderwijsraad Programme Committee for Water Resources Engineering plan-do-check-act Postharvest and Food Preservation Engineering Permanente Onderwijscommissie Question Mark Perception Master of Rural Development and Nutrition Rijksuniversitair Centrum Antwerpen Steering Committee semesterexamensysteem Studieinformatiedagen studiepunten, study points

lijst met afkortingen | 11

TA TNRM TOEFL UFSIA UGent UA VLIR-UOS, UDC UIA VIB VITO VLIR VTE VUB WPO ZAP ZSC

Master of Tropical Agriculture Master of Tropical Natural Resources Management Test of English as a Foreign Language Universitaire faculteiten Sint-Ignatius Universiteit Gent Universiteit Antwerpen Universitaire Ontwikkelingssamenwerking, University Development Cooperation Universitaire Instelling Antwerpen Vlaams Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek Vlaamse Interuniversitaire Raad, Flemish Interuniversity Council Voltijds Equivalent Vrije Universiteit Brussel werkcollege-practica-oefeningen Zelfstandig Academisch Personeel Zelfstudiecentrum

12 | lijst met afkortingen

| 13

Inhoud Voorwoord van de voorzitter van de VLIR

5

Voorwoord van de voorzitter van de visitatiecommissie

7

Lijst met afkortingen

10

Deel 1: Algemeen deel

17

I. De onderwijsvisitatie Bio-ingenieurswetenschappen 1. Inleiding

19

2. De betrokken opleidingen 3. De visitatiecommissie 4. Korte terugblik op de visitatie 5. Opzet en indeling van het rapport

II. Het referentiekader A. Bachelor- en masteropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen B. Complementaire items voor het referentiekader vanwege de deelcommissies

19 19 21 26 27

29 29 46

III. Algemene bevindingen

55

IV. De opleidingen in vergelijkend perspectief

59

V. Tabellen met scores, onderwerpen en facetten

75

14 | inhoud

Deel 2: Opleidingsrapporten

89

Bachelor- en/of masteropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen

91

1. Universiteit Gent 2. Vrije Universiteit Brussel 3. Katholieke Universiteit Leuven 4. Universiteit Antwerpen

Overige masterprogramma’s 5. Master of Earth Observation 6. Master of Water Resources Engineering 7. Master of Physical Land Resources 8. Master of Molecular Biology (IPMB) 9. Master of Biomolecular Sciences 10. Master of Bio-informatics 11. Master of Aquaculture 12. Master of Rural Development and Nutrition 13. Master of Food Technology 14. Master of Tropical Natural Resources Management

Bijlagen Bijlage 1: Personalia van de leden van de visitatiecommissie Bijlage 2: De bezoekschema’s Bijlage 3: Vertaling referentiekader (Engels) Bijlage 4: Opmerkingen Universiteit Gent bij het referentiekader

91 129 163 197

223 223 245 269 295 317 339 361 383 413 437

461 463 470 479 496

inhoud | 15

16 |

DEEL 1 ALGEMEEN DEEL

| 17

18 |

I. De onderwijsvisitatie Bio-ingenieurswetenschappen

1. Inleiding In dit rapport brengt de visitatiecommissie Bio-ingenieurswetenschappen verslag uit van haar bevindingen over de academische opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen en Toegepaste Biologische Wetenschappen aan de Vlaamse universiteiten die zij in de periode februari-mei 2006, in opdracht van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR), heeft bezocht. Dit initiatief kadert in de werkzaamheden van de VLIR inzake interne kwaliteitszorg, waarmee de Vlaamse universiteiten gevolg geven aan de decretale verplichtingen terzake.

2. De betrokken opleidingen De visitatie Bio-ingenieurswetenschappen omvat in totaal 30 opleidingen.Voor deze omvangrijke visitatie werd geopteerd – in samenspraak met de betrokken instellingen – voor een opsplitsing van de werkzaamheden. Hiervoor werden een kerncommissie en drie deelcommissies samengesteld. De kerncommissie visiteerde de bacheloropleidingen en de initiële masteropleidingen (thans bio-ingenieursopleidingen) ter plaatse. De overige masteropleidingen werden gevisiteerd na afloop van de bezoeken van de kerncommissie door drie deelcommissies. De bij deze opleidingen betrokken geledingen werden uitgenodigd te Brussel om gesprekken met de respectieve deelcommissies te voeren. Als voertaal gebruikten de deelcommissies het Engels. Ingevolge haar opdracht heeft de visitatiecommissie de volgende instellingen bezocht: - van 6 februari t.e.m. 9 februari 2006: Universiteit Gent • Bacheloropleiding bio-ingenieurswetenschappen • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Bos- en Natuurbeheer • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen Bodem- en Waterbeheer • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Milieutechnologie

De onderwijsvisitatie Bio-ingenieurswetenschappen | 19

• • • •

Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Landbouwkunde Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Cel- en Genbiotechnologie Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Chemie en Bioprocestechnologie Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Levensmiddelenwetenschappen en Voeding

- van 23 februari t.e.m. 24 februari 2006: Vrije Universiteit Brussel • Bacheloropleiding bio-ingenieurswetenschappen • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Cel- en Genbiotechnologie • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Scheikunde - van 6 maart t.e.m. 9 maart 2006: Katholieke Universiteit Leuven • Bacheloropleiding bio-ingenieurswetenschappen • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Landbouwkunde • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Levensmiddelentechnologie • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Katalytische Technologie • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Cel- en Gentechnologie • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Biosysteemtechniek • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Land- en Bosbeheer • Masteropleiding bio-ingenieurswetenschappen: Milieutechnologie - van 20 maart t.e.m. 21 maart 2006: Universiteit Antwerpen • Bacheloropleiding bio-ingenieurswetenschappen Drie deelcommissies visiteerden de volgende masteropleidingen. De visitatie vond plaats in het Paleis der Academiën te Brussel: - van 27 april t.e.m. 28 april 2006: deelcommissie ‘Land and Water Resources’ • Masteropleiding Earth Observation (K.U.Leuven) • Masteropleiding Water Resources Engineering (K.U.Leuven i.s.m. Vrije Universiteit Brussel, ICP) • Masteropleiding Physical Land Resources (UGent i.s.m. Vrije Universiteit Brussel, ICP) - van 2 mei t.e.m. 3 mei 2006: deelcommissie ‘Bio-informatics and Molecular Biology’ • Masteropleiding Molecular Biology (Vrije Universiteit Brussel i.s.m. K.U.Leuven, Universiteit Antwerpen, ICP) • Masteropleiding Biomolecular sciences (Vrije Universiteit Brussel) • Masteropleiding Bio-informatics (K.U.Leuven)

20 | De onderwijsvisitatie Bio-ingenieurswetenschappen

- van 4 mei t.e.m. 5 mei 2006: deelcommissie ‘Nutrition and Food Technology’ • Masteropleiding Aquaculture (UGent, ICP) • Masteropleiding Rural Development and Nutrition (UGent, ICP) • Masteropleiding Food Technology (UGent, K.U.Leuven, ICP) • Masteropleiding Tropical Natural Resources Management (K.U.Leuven) De volgorde van de bezoeken is veelal bepaald door overwegingen van pragmatisch-organisatorische aard. De commissie is zich ervan bewust dat deze volgorde, zij het impliciet, een invloed kan hebben gehad op de visitatie. Zij heeft er evenwel zorgvuldig over gewaakt dat in alle opzichten vergelijkbare beoordelingen en adviezen tot stand kwamen.

3. De visitatiecommissie 3.1. Samenstelling De visitatiecommissie Bio-ingenieurswetenschappen, werd bekrachtigd door de Erkenningscommissie Hoger Onderwijs bij besluit van 19 januari 2006, 13 februari 2006 en 27 februari 2006. De kerncommissie zoals ingesteld door de VLIR had de volgende samenstelling: Voorzitter: - Dr. ir. Staf Van Reet, voormalig managing director Janssen Pharmaceutica, voorzitter FlandersBio Leden: - Prof. dr. ir. Wim H. Rulkens, gewoon hoogleraar, sectiehoofd milieutechnologie Wageningen Universiteit - Prof. dr. Gerrit Heil, gewoon hoogleraar landschapsecologie en programmadirecteur, Universiteit Utrecht - Dr. ir. Joseph Weerts, gewezen adviseur IWONL en FOD Volksgezondheid - Prof. dr. ir. Barth F. Smets, hoogleraar Milieu Microbiologie (Environmental Microbiology), Technical University of Denmark - Prof. dr. M.C.E. van Dam - Mieras, bio-chemicus, hoogleraar Open Universiteit Nederland, onderwijsdeskundig lid - Sarah Garré, studente tweede ingenieursjaar Bio-ingenieur (Land- en Bosbeheer), Katholieke Universiteit Leuven - Stijn Van Cutsem, student derde graadsjaar Bio-ingenieur (Cel- en Genbiotechnologie), Vrije Universiteit Brussel


Mevrouw Magalie Van Lishout, stafmedewerker kwaliteitszorg verbonden aan de VLIR, trad op als projectleider van de kerncommissie en stond tevens in voor de overkoepelende organisatie. De deelcommissies werden voorgezeten door de betrokken deskundige uit de kerncommissie. Daarnaast maakte ook het onderwijskundig lid en een andere vakexpert van de kerncommissie deel uit van de deelcommissies. Elke deelcommissie bestond daarnaast nog uit twee tot drie vakexperten en een student-lid. De deelcommissie ‘Land and Water Resources’, zoals ingesteld door de VLIR, had de volgende samenstelling:

Voorzitter: - Prof. dr. Gerrit Heil, gewoon hoogleraar landschapsecologie en programmadirecteur, Universiteit Utrecht

Leden: - Prof. dr. Joseph Alfred Zinck, emeritus hoogleraar Soil Survey aan het International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) en hoofd van de divisie Soil Science ITC, Enschede - Prof. dr. Michael E. Schaepman, hoogleraar Geo-information science, Wageningen University en wetenschappelijk manager van het Centre for Geo-Information - Dr. ir. Joseph Weerts, gewezen adviseur IWONL en FOD Volksgezondheid - Prof. dr. M.C.E. van Dam - Mieras, bio-chemicus, hoogleraar Open Universiteit Nederland, onderwijsdeskundig lid - Dr. ir. Jaak Lenvain, Diensthoofd Kwaliteitsmanagement BTC, ontwikkelingsexpert vanwege UOS - Sarah Garré, studente tweede ingenieursjaar Bio-ingenieur (Land- en Bosbeheer), Katholieke Universiteit Leuven De heer Pieter-Jan Van de Velde, stafmedewerker kwaliteitszorg verbonden aan de VLIR, trad op als projectleider van deze deelcommissie. De deelcommissie ‘Bio-informatics and Molecular Biology’, zoals ingesteld door de VLIR, had de volgende samenstelling:

Voorzitter: - Prof. dr. ir. Barth F. Smets, hoogleraar Milieu Microbiologie (Environmental Microbiology), Technical University of Denmark


Leden: - - - - - -

Dr. Hendrik De Bondt, hoofd chembioinformatics team Tibotec Dr. André Van de Voorde, Chief Scientific Officer Innogenetics Dr. ir. Staf Van Reet, voormalig managing director Janssen Pharmaceutica, voorzitter FlandersBio Prof. dr.M.C.E. van Dam-Mieras, bio-chemicus, Open Universiteit Nederland, onderwijskundig lid Dr. ir. Jaak Lenvain, Diensthoofd Kwaliteitsmanagement BTC, ontwikkelingsexpert vanwege UOS Stijn Van Cutsem, student derde graadsjaar Bio-ingenieur (Cel- en Genbiotechnologie), Vrije Universiteit Brussel

Mevrouw Ilse De Vooght, stafmedewerker kwaliteitszorg verbonden aan de VLIR, trad op als projectleider van deze deelcommissie. De deelcommissie ‘Nutrition and Food Technology’, zoals ingesteld door de VLIR, had de volgende samenstelling:

Voorzitter: - Dr. ir. Staf Van Reet, voormalig managing director Janssen Pharmaceutica, voorzitter FlandersBio

Leden: - Prof. dr. J.P. Baudoin, hoogleraar Gembloux Agricultural University, hoofd van de Unit Tropical Crop Husbandry and Horticulture - Prof. dr. ir. Dietrich Knorr, hoogleraar Berlin University of Technology, directeur van het Institute of Food Technology and Food Chemistry - Prof. dr. Charles Mélard, hoogleraar University of Liège, directeur van het Aquaculture Research and Education Center - Dr. ir. Joseph Weerts, gewezen adviseur IWONL en FOD Volksgezondheid - Prof. dr. M.C.E. van Dam - Mieras, bio-chemicus, hoogleraar Open Universiteit Nederland, onderwijsdeskundig lid - Dr. ir. Jaak Lenvain, Diensthoofd Kwaliteitsmanagement BTC, ontwikkelingsexpert vanwege UOS - Stijn Van Cutsem, student derde graadsjaar Bio-ingenieur (Cel- en Genbiotechnologie), Vrije Universiteit Brussel Mevrouw Magalie Van Lishout, stafmedewerker kwaliteitszorg verbonden aan de VLIR, trad op als projectleider van deze deelcommissie. Voor korte curricula vitae wordt verwezen naar bijlage 1.


3.2. Taakomschrijving De opdracht aan de visitatiecommissie die in het instellingsbesluit is omschreven, luidt als volgt: - op basis van de door de faculteiten aan te leveren informatie en door middel van ter plaatse te voeren gesprekken zich een oordeel te vormen over de kwaliteit van de opleiding (inclusief de kwaliteit van de afgestudeerden) en over de kwaliteit van het onderwijsproces (inclusief de kwaliteit van de onderwijsorganisatie), mede gelet op de eisen/verwachtingen die voortvloeien uit de facultaire taak iedere student voor te bereiden op de zelfstandige beoefening van de wetenschap of de beroepsmatige toepassing van wetenschappelijke kennis; - het formuleren van aanbevelingen om te komen tot kwaliteitsverbetering; - het beoordelen of de kwaliteit van de opleiding voldoet aan de beoordelingscriteria van het accreditatiekader en het geven van een integraal oordeel over de opleiding waarop de NVAO zich zal baseren bij de accreditatie

3.3. Werkwijze 3.3.1. Voorbereiding Ter voorbereiding van de visitatie werd aan de instellingen gevraagd een uitgebreid zelfevaluatierapport op te stellen. De Cel Kwaliteitszorg van de VLIR heeft hiervoor een visitatieprotocol ter beschikking gesteld, waarin de verwachtingen ten aanzien van de inhoud van het zelfevaluatierapport uitgebreid zijn beschreven. Het zelfevaluatierapport volgt het accreditatiekader. Naast feitelijke beschrijvingen per onderwerp en per facet van het accreditatiekader wordt aan de opleidingen ook gevraagd hun toekomstperspectieven kenbaar te maken en een kritische sterkte-zwakteanalyse op te nemen in het zelfevaluatierapport. Daarnaast worden een aantal verplichte bijlagen opgenomen, onder andere een beschrijving van het programma, cursusbeschrijvingen, examenvragen en studenten- en personeelstabellen. De commissie ontvangt de zelfevaluatierapporten een aantal maanden voor het eigenlijke bezoek, waardoor zij de gelegenheid krijgt deze documenten vooraf zorgvuldig te bestuderen en het bezoek grondig voor te bereiden. De commissieleden worden bovendien verzocht een tweetal eindverhandelingen te selecteren uit een lijst van recente eindverhandelingen. De geselecteerde eindverhandelingen worden eveneens een aantal weken voor het eigenlijke bezoek door de Cel Kwaliteitszorg aan de commissieleden bezorgd. Elk commissielid heeft bijgevolg per opleiding minstens twee eindverhandelingen grondig gelezen vooraleer het bezoek plaatsvindt.


De visitatiecommissie bevoegd voor de initiële bachelor- en masteropleidingen hield haar installatievergadering op 20 januari 2006. De installatievergadering van de deelcommissies greep plaats op 18 en 19 april 2006. Op dit moment hadden de commissieleden het visitatieprotocol en de zelfevaluatierapporten reeds in hun bezit. Tijdens deze vergaderingen werden de commissieleden verder ingelicht over het visitatieproces en hebben zij zich concreet voorbereid op de af te leggen bezoeken. Verder heeft de commissie tijdens deze vergaderingen haar referentiekader geformuleerd (zie hoofdstuk II). Daarnaast werd het programma van de bezoeken opgesteld (zie bijlage 2) en werd een eerste bespreking gehouden van de zelfevaluatierapporten. 3.3.2. Bezoek aan de instellingen De tweede bron van informatie wordt gevormd door de gesprekken die de commissie tijdens haar bezoeken aan de opleidingen heeft gevoerd met alle geledingen die betrokken zijn bij het onderwijs in de Bio-ingenieurswetenschappen. Ook wordt aan de instellingen gevraagd – als een derde bron van informatie- om een veelheid van documenten ter inzage te leggen ten behoeve van de commissie. Tijdens de bezoeken is voldoende tijd uitgetrokken om de commissie de gelegenheid te geven deze documenten grondig te bestuderen. De documenten die typisch ter inzage van de commissie worden gelegd, zijn: het leermateriaal (cursussen, handboeken, syllabi), verslagen van de belangrijke beleidsvormende of beleidsopvolgende organen (faculteitsraad, onderwijscommissies, departementsraden), documenten die betrekking hebben op de interne kwaliteitszorg (enquêteformulieren, niet-persoonsgebonden evaluatie van het onderwijs), documenten aangaande de procedures van curriculumherzieningen, c.q. de omvorming naar de bachelor-masterstructuur, voorbeelden van informatieverstrekking aan aspirant-studenten, etc. Bovendien worden nog enkele tientallen eindverhandelingen bijkomend ter inzage gelegd. Het bezoekschema voorziet – naast gesprekken met het bestuur van de faculteit, de opleidingsverantwoordelijken, de studenten, de assistenten, de docenten en de facultaire en opleidingsgebonden beleidsmedewerkers- steeds in een bezoek aan de faciliteiten (inclusief bibliotheek, practicalokalen en computerfaciliteiten), een gesprek met de afgestudeerden van de opleidingen en een spreekuur waarop de commissie bijkomend leden van de opleiding kan uitnodigen of waarop personen op een vertrouwelijke wijze door de commissie kunnen worden gehoord. De leden van de kerncommissie die zetelden in de deelcommissies kregen de opdracht om de infrastructuur voor de overige masteropleidingen te evalueren tijdens het bezoek aan de instelling. Naargelang de praktische haalbaarheid opteerden de instellingen ervoor om het cursusmateriaal tijdens het bezoek ter inzage te leggen, dan wel tijdens de gesprekken in Brussel beschikbaar te stellen.


De gesprekken die de commissie heeft gevoerd, waren zeer openhartig en verhelderend en vormden een goede aanvulling bij de lectuur van het zelfevaluatierapport. Aan het einde van het bezoek werden, na intern beraad van de commissie, de voorlopige bevindingen mondeling aan de gevisiteerde opleidingen meegedeeld. 3.3.3. Rapportering Als laatste stap in het visitatieproces heeft de commissie haar bevindingen, conclusies en aanbevelingen in voorliggend rapport vastgelegd. Bovendien geeft zij, overeenkomstig de bepalingen voor de visitaties in het kader van de accreditatie, een oordeel over de zes onderwerpen uit het accreditatiekader volgens een binaire beoordelingsschaal voldoende/onvoldoende en een integraal oordeel over de betrokken opleidingen. De opleidingsverantwoordelijken van de betrokken opleidingen werden in de gelegenheid gesteld om op het concept van rapport te reageren.

4. Korte terugblik op de visitatie De commissie heeft de haar toegekende opdracht met veel belangstelling uitgevoerd. De visitatie heeft de leden van de commissie niet alleen de kans geboden om het academisch onderwijs in de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen van naderbij te bekijken maar het was voor haar tevens een unieke gelegenheid om onder vakgenoten te reflecteren en te debatteren over de aard, de kwaliteit en de toekomst van dit onderwijs. Deze reflectie en dit debat vonden plaats in een periode vol veranderingen en de commissie is er zich van bewust dat de visitatie het er voor de opleidingen niet makkelijker op maakte. Eerst en vooral vond de visitatie plaats op een moment dat in het hoger onderwijs de omvorming naar de bachelor-masterstructuur in volle beweging was. Aan alle instellingen liepen ten tijde van de visitatie het eerste en het tweede bachelorjaar. Het derde bachelorjaar en de masterprogramma’s waren nog niet ingevoerd. Desalniettemin heeft de commissie een goed beeld gekregen van de lopende opleidingen en – door extrapolatie van de bestaande opleidingen en het bestuderen van programma’s en doelstellingen- van het nog op te richten derde bachelorjaar en de masterprogramma’s. De commissie heeft tijdens de discussies steeds getracht om vanuit een kritische ingesteldheid op een constructieve manier voorstellen tot verbetering te doen en bij te dragen tot de toekomstige hervormingen. Ze heeft bij haar beoordeling de eigenheid van elke universiteit en opleiding in acht genomen en de oordelen en suggesties steeds gesitueerd binnen de context van de opleiding.


Met het voorliggend rapport hoopt de commissie dan ook een bijdrage te leveren tot de verdere positieve ontwikkeling van het onderwijs in de Bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen. De commissie wenst met het rapport in de eerste plaats een discussie op gang te brengen binnen de betrokken faculteiten met de bedoeling na te gaan op welke punten verbetering nodig is en in welke mate dit binnen de gegeven randvoorwaarden te verwezenlijken is. Verder hoopt de visitatiecommissie dat voorliggend rapport in zijn geheel ook aan de buitenwereld nuttige informatie verschaft en een goed inzicht geeft in de eigenheid en de kwaliteit van de gevisiteerde opleidingen. Tot slot dankt de visitatiecommissie bestuurders, medewerkers, studenten en afgestudeerden van de betrokken opleidingen die door hun inspanningen tijdens de voorbereiding en de open dialoog tijdens de bezoeken hebben bijgedragen aan het welslagen van deze visitatie.

5. Opzet en indeling van het rapport Het voorliggend rapport bestaat uit twee delen. In het eerste deel van het rapport beschrijft de commissie in hoofdstuk II het referentiekader van waaruit zij de gevisiteerde opleidingen heeft beoordeeld. In hoofdstuk III worden de algemene bevindingen van de commissie besproken en in hoofdstuk IV worden de belangrijkste conclusies en bevindingen van de commissie per thema vergelijkenderwijs weergegeven. In hoofdstuk V worden de toegekende scores in tabelvorm samengevat. In het tweede deel van het rapport brengt de commissie verslag uit over de verschillende opleidingen die zij heeft doorgelicht. De aanbevelingen die de commissie doet ten aanzien van de afzonderlijke universiteiten worden in deze deelrapporten achteraan opgenomen. De deelrapporten werden geordend naar de chronologische volgorde van de bezoeken.


28 |

II. Het referentiekader van de visitatiecommissie Bio-ingenieurswetenschappen voorjaar 2006 A. Bachelor- en masteropleidingen Inleiding Voor het beoordelen van het onderwijs gaat de visitatiecommissie uit van een referentiekader gebaseerd op geformuleerde doelstellingen, omschreven eindtermen en vastgestelde kwaliteitseisen waaraan naar haar oordeel een academische opleiding in Bio-ingenieurswetenschappen dient te voldoen. De commissie kan immers niet volstaan met het geven van oordelen, maar moet ook aangeven waarop deze oordelen zijn gebaseerd. Bij het opstellen van het referentiekader heeft de commissie zich gebaseerd op het referentiekader zoals gehanteerd in 1999 bij de onderwijsvisitatie Toegepaste Biologische Wetenschappen (VLIR, september 1999)1, het onderwijsrapport van Life Sciences and Natural Resources (QANU, september 2005)2, de werkpaper van de Europese Commissie (Education and Training Cel, januari 2004)3 het Vlaamse structuurdecreet (2003)4 en het toetsingskader van het Nederlands-Vlaams Accreditatie Orgaan (NVAO)5 waarin een aantal minimumeisen worden vooropgesteld die zijn gebaseerd op de internationaal aanvaarde Dublin descriptoren, alsook op internationale eisen die worden gesteld aan academische opleidingen in Bioingenieurswetenschappen. De referentiekaders van de opleidingen werden eveneens gebruikt waar hun inhoud navolging heeft in hoger vermelde documenten.

De Onderwijsvisitatie Toegepaste Biologische Wetenschappen-Biotechnologie: een onderzoek naar de kwaliteit van de opleidingen in de toegepaste biologische wetenschappen en Biotechnologie aan de Vlaamse universiteiten en de opleidingen landbouwwetenschappen aan de Landbouwuniversiteit Wageningen.VLIR, Brussel, september 1999. 2 Life Sciences and Natural Resources. QANU, Utrecht, september 2005. 3 Progress towards the common objectives in education and training. Indicators and Benchmarks. EU Commission Education and Training, Brussel, januari 2004.of: http://europa.eu.int/comm/education/policies/2010/objectives_en.html 4 Decreet betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen (4 april 2003). 5 Het accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs in Vlaanderen, NVAO, 14 februari 2005. 6 Het referentiekader voor de manama’s en specifieke opleidingen wordt nadien opgesteld door de deelcommissies. 1

Het referentiekader | 29

Het referentiekader beschrijft waaraan dient te worden voldaan aangaande de domeinspecifieke minimumeisen voor de opleiding (bachelor / licenties-master), het vereiste studentprofiel voor een afgestudeerde in het vakgebied en de aansluiting met de arbeidsmarkt.6 Tevens dient er voldoende inzicht te zijn in de algemeen onderwijskundige uitgangspunten van een academische opleiding, de eisen aangaande de onderwijsorganisatie, het personeelsbeleid en het onderwijzend personeel, en de interne kwaliteitszorg. Het referentiekader werd vóór de eigenlijke visitatie, maar na het inleveren van de zelfevaluatie, voorgelegd aan de opleiding. Tijdens het bezoek van de visitatiecommissie wordt de gelegenheid geboden om het referentiekader met de opleiding te bediscussiëren. Bij de visitatie en beoordeling van de opleidingen, zal de visitatiecommissie de richtlijnen van het VLIR/VLHORA visitatieprotocol7 volgen.

1. Doelstellingen en eindtermen 1.1. Algemene doelstellingen Voor de omschrijving van de algemene (minimale) doelstellingen van een academische masteropleiding baseert de visitatiecommissie zich op vijf Dublin-descriptoren, met name (1) kennis en inzicht, (2) toepassen van kennis en inzicht, (3) oordeelsvorming, (4) communicatie, en (5) leervaardigheden.

Kwalificatie bacheloropleiding A. Kennis en inzicht

7

Heeft aantoonbare kennis en inzicht van/in een vakgebied, waarbij wordt voortgebouwd op het niveau bereikt in het voortgezet (secundair) onderwijs en dit wordt overtroffen; functioneert doorgaans op een niveau waarop met ondersteuning van specifieke leermiddelen, enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied vereist is.

Handleiding onderwijsvisitaties,VLIR/VLHORA, Brussel, februari 2005.

30 | Het referentiekader

Kwalificatie masteropleiding (uitdovende licentie) Heeft aantoonbare kennis en inzicht,gebaseerd op het verworven niveau van de bachelor en die deze overtreffen of verdiepen, alsmede een basis of een kans bieden om een originele bijdrage te leveren aan het ontwikkelen en/of toepassen van ideeën, vaak in onderzoeksverband.

B. Toepassen van kennis en inzicht

C. Oordeelsvorming

D. Communicatie

E. Leervaardigheden

Is in staat om zijn/haar kennis en inzicht op verantwoorde wijze in de beroepsuitoefening die geschraagd is met een voldoende basis aan training toe te passen, en beschikt verder over competenties voor het opstellen en verdiepen van argumentaties en voor het oplossen van problemen in een breed georiënteerd vakgebied. Is in staat om relevante gegevens te verzamelen en te interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van cultureel, sociaal-maatsc happelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten. Is in staat om informatie, ideeën en oplossingen over te brengen op een publiek bestaande uit specialisten en niet-specialisten, ondermeer naar teamleden en de externe wereld.

Bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt aan te gaan.

Is in staat om kennis en inzicht en probleemoplossende vermogens toe te passen in nieuwe of onbekende omstandigheden binnen een brede multidisciplinaire context die gerelateerd is aan het vakgebied; is in staat om kennis te integreren en met complexe materie om te gaan.

Is in staat om oordelen te formuleren op grond van onvolledige of beperkte informatie en daarbij rekening te houden met culturele, sociaalmaatschappelijke en ethische verantwoordelijkheden, die zijn verbonden aan het toepassen van de eigen kennis en oordelen. Is in staat om conclusies, alsmede de kennis, motieven en overwegingen die hieraan ten grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen op een publiek van specialisten en niet-specialisten, ondermeer naar leden van het onderzoeksteam en de externe wereld. Bezit de leervaardigheden die hem of haar in staat stellen een vervolgstudie aan te gaan met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter.

Tabel 1: Beschrijving van de globale doelstellingen van academische opleidingen, aan de hand van de Dublin descriptoren8 8

Het accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs in Vlaanderen, NVAO, 14 februari 2005.


1.2. Domeinspecifieke eisen, eindtermen opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen De visitatiecommissie expliciteert de volgende domeinspecifieke eisen voor de afgestudeerde bachelor en master (inclusief de uitdovende licentie) voor de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen. 1.2.1. De uitdovende bio-ingenieursopleiding en de huidige stand van zaken inzake referentiekader De commissie is van oordeel dat het referentiekader van de onderwijsvisitatie eerste ronde (VLIR, 1999)9 een adequate maar niet-exhaustieve beschrijving geeft van de eisen die aan de (uitdovende) ingenieursopleiding mogen worden gesteld. In de eerste visitatieronde heeft de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen als doel de student: - een brede basiskennis van de wetenschappen bij te brengen; - een academisch niveau van denken en werken bij te brengen met een navenant maatschappelijk verantwoordelijkheidsgevoel; - een kritische houding aan te leren ten aanzien van het vakgebied in de maatschappij; - in te wijden in inductief-deductief denken; - vermogen bij te brengen tot analyseren en oplossen van complexe problemen; - initiatiefzin, motivatie en creativiteit te prikkelen; - aandacht voor intermenselijke relaties aanscherpen, communicatievaardig; - bereidheid tot levenslang leren verhogen; - multidisciplinair inzetbaar maken. In de jaren na de vorige visitatie hebben er zich echter accentverschuivingen en ontwikkelingen op verschillende fronten voorgedaan, zoals de aandacht voor de internationalisering en de toenemende aandacht voor communicatieve vaardigheden van de afgestudeerden. Voor de Bioingenieurswetenschappen bestaat geen Europees domeinspecifiek referentiekader. Toch bestaan referentiekaders die kunnen worden toegepast op de Bio-ingenieurswetenschappen. Bij de opmaak van een referentiekader voor de Bio-ingenieurswetenschappen, lijkt het dan ook wenselijk geactualiseerde referentiekaders van andere exacte wetenschappen en instellingen te betrekken. Het referentiekader van de visitatiecommissie (toegepaste) natuurkunde (najaar 2005) bevat een aantal relevante eindtermen voor de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen: - de student te leren modelmatig te denken, grenzen te kennen en resultaten te leren relativeren; - modellen en benaderingen te leren gebruiken; - op tenminste één onderdeel te brengen in de buurt van de nieuwste ontwikkelingen; kennis te laten maken met wetenschappelijk onderzoek; - ook in internationale context leren begrijpelijk mondeling en schriftelijk te rapporteren over zijn/ haar werk, - kennis en attitudes inzake teamwork bij te brengen; De Onderwijsvisitatie Toegepaste Biologische Wetenschappen-Biotechnologie, Ibid., p. 13 e.v.

9


- te leren het geleerde toe te passen op het gebied van wetenschappelijke activiteit; De commissie refereert tevens naar het rapport Life Science and Natural Resources van de QANU (september 2005). Hierin staan de volgende doelstellingen voor het opleidingsprogramma gestipuleerd: “Foster independent thinking and entrepreneurship in our students so that they will be able to help solve problems faced by different levels of government, the private industry and society at large by”:10 - teaching them to combine knowledge derived from both the natural and social sciences; - teaching them to place and apply their know-how effectively in a market-oriented and social context; “Enrich our teaching programmes and our study environment by: - increasing the scope for differentiation in student intake and graduation, and by reinforcing the relation between our BSc, MSc and PhD programmes;” De Europese Commissie spreekt in deze context van het verzamelen van data en indicatoren van de instroom om deze mee te nemen in het rekruteringsbeleid;11 De QANU vermeldt daarnaast specifieke elementen aangaande strategieën naar de toekomst toe en methodologieën van kwaliteitszorgsystemen zoals: - Consistency with the mission: the relation between the (ambitious) strategic plan of the university, the programmes and the Educational Institutes - Strategic issues: what are the opportunities and threats for the programmes in the near future? - Methodology: quality as relevance: how is the quality assurance interwoven in the educational programme? - Interaction between education and research: the relation between education and research for teachers and the interaction between learning environments and research domains within the university. - Interaction with society: bi-directional interaction between the programmes and the external environment, input from the labour market and the relation with alumni. - Relation with the findings of the previous Review Committee: what has the university and what have the individual programmes done with the remarks and recommendations of the previous committee? 1.2.2. De bacheloropleiding Voor de domeinspecifieke eisen baseert de commissie zich op de standaarden van het Vlaamse hoger onderwijslandschap en toetst deze domeinspecifieke eisen voor bachelor en master aan de Dublindescriptoren uit Tabel 1. De algemene eisen doorkruisen de domeinspecifieke. De tweede cyclus wordt per master besproken. Tevens onderstreept de commissie het belang van zowel een gedegen Life Sciences and Natural Resources, Ibid., p. 18-19. Progress towards the common objectives in education and training. Indicators and Benchmarks. Ibid. 12 GIBBONS, M., NOWOTNY, H., SCOTT, P. Re-thinking the relations between texts and contexts in science, uit Re-thinking science: knowledge and the Public in an age of uncertainty, London, Polity Press, 2001. 10 11


academische kennis (‘Mode 1’) als een contextafhankelijke kennis (‘Mode 2’)12. In deze laatste wordt de link gemaakt met de eisen die de maatschappij stelt aan wetenschappers, in casu Bio-ingenieurs. Deze opleidingsonderdelen behelzen meer concreet de ethiek, de economie en management, duurzame ontwikkeling en het juridische kader waarin een Bio-ingenieur moet werken. Deze multidisciplinaire eisen kunnen doorheen de opleiding aan bod komen en behoeven geen expliciete indeling in aparte opleidingsonderdelen. Zie hieronder in Tabel 2 waarin de algemene eisen worden herhaald en een figuur de domeinspecifieke eisen voor bachelor en master schetst. Onder deze weergave worden de eisen verder toegelicht. Daarnaast moet de finaliteit van de bacheloropleiding ook blijken uit de mogelijkheid om reeds als afgestudeerde bachelor toegang te krijgen tot een aantal sectoren op de arbeidsmarkt (zie paragraaf 1.3). Algemene eisen A. Kennis en inzicht

Kwalificatie bacheloropleiding Heeft aantoonbare kennis en inzicht van/in een vakgebied, waarbij wordt voortgebouwd op het niveau bereikt in het voortgezet (secundair) onderwijs en dit wordt overtroffen; functioneert doorgaans op een niveau waarop met ondersteuning van specifieke leermiddelen, enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied vereist is.


Kwalificatie masteropleiding (uitdovende licentie) Heeft aantoonbare kennis en inzicht,gebaseerd op het verworven niveau van de bachelor en die deze overtreffen of verdiepen, alsmede een basis of een kans bieden om een originele bijdrage te leveren aan het ontwikkelen en/of toepassen van ideeën, vaak in onderzoeksverband.

B. Toepassen van kennis en inzicht

C. Oordeelsvorming

D. Communicatie

E. Leervaardigheden

Is in staat om zijn/haar kennis en inzicht op verantwoorde wijze in de beroepsuitoefening die geschraagd is met een voldoende basis aan training toe te passen, en beschikt verder over competenties voor het opstellen en verdiepen van argumentaties en voor het oplossen van problemen in een breed georiënteerd vakgebied. Is in staat om relevante gegevens te verzamelen en te interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van cultureel, sociaal-maatsc happelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten. Is in staat om informatie, ideeën en oplossingen over te brengen op een publiek bestaande uit specialisten en niet-specialisten, ondermeer naar teamleden en de externe wereld.

Bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt aan te gaan.

Is in staat om kennis en inzicht en probleemoplossende vermogens toe te passen in nieuwe of onbekende omstandigheden binnen een brede multidisciplinaire context die gerelateerd is aan het vakgebied; is in staat om kennis te integreren en met complexe materie om te gaan.

Is in staat om oordelen te formuleren op grond van onvolledige of beperkte informatie en daarbij rekening te houden met culturele, sociaalmaatschappelijke en ethische verantwoordelijkheden, die zijn verbonden aan het toepassen van de eigen kennis en oordelen. Is in staat om conclusies, alsmede de kennis, motieven en overwegingen die hieraan ten grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen op een publiek van specialisten en niet-specialisten, ondermeer naar leden van het onderzoeksteam en de externe wereld. Bezit de leervaardigheden die hem of haar in staat stellen een vervolgstudie aan te gaan met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter.


De commissie gebruikt de domeinspecifieke doelstellingen die als standaard wordt gehanteerd in het Vlaamse hoger onderwijslandschap. - kennis van en inzicht in de basisdisciplines biologie, chemie, wiskunde, fysica en aardwetenschappen in brede zin die alle aspecten moet bijbrengen die nodig zijn om de biotische en a-biotische materie en de daarmee gerelateerde processen te begrijpen. - elementaire kennis hebben in de moleculaire biologie, de biochemie, de microbiologie, de immunologie en systeemtheorie - de resultaten en technieken van de biotechnologie begrijpen en de verschillende domeinen van de biotechnologie kennen - ingenieurstechnieken –en methoden, die bedoeld zijn om de studenten aan te leren hoe de levende materie en de daarmee gerelateerde beheer- en productieprocessen onderzocht kunnen worden, rekening houdende met kwaliteit -en veiligheidsaspecten - Inzicht hebben en toepassen van systeemanalyse, mathematische modellering en dataverwerking -en beheer - belang van maatschappelijke vorming, die juridische, ethische (inleidende begrippen rond hollistische visie begrijpen), economische en duurzaamheidsaspecten van de levende materie belicht, en dus het vakgebied in een ruimer maatschappelijk kader plaatst, incl. kennismaking met intellectuele eigendomsrechten - Aanzet tot specialisatie: via afstudeervakken wordt al een aanloop genomen naar en een profiel gegeven van de masters die rechtstreeks aansluiten op de bachelor; in mindere mate zorgen deze vakken voor een zekere finaliteit die moet toelaten een bachelor met deze afstudeerrichting een identiteit én een kans te geven op de arbeidsmarkt.


Domeinspecifieke eisen bachelor

Domeinspecifieke eisen master

1. kennis van en inzicht in de basisdisciplines biologie, chemie, wiskunde, fysica en aardwetenschappen in brede zin die alle aspecten moet bijbrengen die nodig zijn om de biotische en a-biotische materies en de daarmee gerelateerde processen te begrijpen.

Specifieke eindtermen voor de master Cel- en Genbiotechnologie. De afgestudeerden hebben: • een grondige kennis van de cellulaire processen; • een grondige kennis van de moleculair-biologische processen die plaatsgrijpen in prokaryote en eukaryote cellen; • een uitgebreide kennis van de moleculaire, medische en industriële microbiologie, en biokatalyse m.b.v. enzymen, cellen, weefsel en microorganismen; • uitgebreide kennis in de regulatiemechanismen van genen en proteïnen en in nucleïnezuren; • kwantitatieve methoden om informatie rond cel en gen te verwerken

2. elementaire kennis van de moleculaire biologie, de biochemie, de microbiologie, de immunologie en systeemtheorie 3. de resultaten en technieken van de biotechnologie begrijpen en de verschillende van de biotechnologie kennen domeinen 4. ingenieurstechnieken–en methoden, die bedoeld zijn om de studenten aan te leren hoe de levende materie en de daarmee gerelateerde beheer- en productieprocessen onderzocht kunnen worden; noties van milieuveiligheid en productieveiligheid binnen het bedrijf 5. Inzicht hebben en toepassen van systeemanalyse, mathematische modelling en dataverwerking –en beheer 6. belang van maatschappelijke vorming, die juridische, ethische (inleidende begrippen rond hollistische visie begrijpen), economische en duurzaamheidsaspecten van de levende materie belicht, en dus het vakgebied in een ruimer maatschappelijk kader plaatst, incl. kennismaking met intellectuele eigendomsrechten 7. Aanzet tot specialisatie: via afstudeervakken wordt al een aanloop genomen naar en een profiel gegeven van de masters die rechtstreeks aansluiten op de bachelor; in mindere mate zorgen deze vakken voor een zekere finaliteit die moet toelaten een bachelor met deze afstudeerrichting een identiteit én een kans te geven op de arbeidsmarkt

Specifieke eindtermen voor de master Chemie en (Bio)procestechnologie De afgestudeerden hebben: • kennis van toegepaste fysicochemie (colloïdchemie, polymeren); • kennis van chemische procestechnologie (katalyse, procesregeling, reactoren); • Basiskennis van de chemische en biochemische disciplines om biologische en chemische porcessen te sturen, zowel op moleculair als op technisch niveau; • Inzicht in de ingenieurstechnische disciplines om chemische en biologische processen te sturen; • een holistische visie van de interactie industrie en maatschappij (begrip van verstorende werking van stoffen, risico-analyse, levenscyclus van producten en processen) Specifieke eindtermen voor de master Landbouwkunde: • het verwerven van inzicht in de fysiologie van plant en dier; • inzicht in productiesystemen voor plant (bodem, bemesting, plantbescherming) en dier (voeding, huisvesting, ethologie); • het kunnen omzetten van dit inzicht in de primaire productiesystemen (‘processing’); • landbouwtechnische aspecten: kennis van geavanceerde technologieën; • een holistische visie van de interactie landbouw en maatschappij • basiskennis landbouweconomie Specifieke eindtermen voor de master Land- en Bosbeheer: • het verwerven van inzicht in duurzaam beheer van bodem, water, bos, natuur en landschap; • kennis bezitten van terrestrische ecosystemen en vaardigheden met betrekking tot hun inventarisatie en monitoring; • kennis kunnen toepassen in Geografische Informatiesystemen (GIS); • het omzetten van dit inzicht en deze kennis in het ontwerp en het beheer van de open ruimte; • maatschappelijke belangen van landen bosbeheer: inzicht hebben in de verschillende actoren (bij ruimtelijke ordening e.d.) Specifieke eindtermen voor de master Milieutechnologie: • inzicht in chemische, fysische en biologische processen van het natuurlijk milieu; • kennis van de technieken om deze processen op te meten; • een holistische visie van de interactie industrie en maatschappij (milieuzorg, energiebesparing, duurzame ontwikkeling, levenscyclus van producten en processen, besliskunde); • modelleren voor o.a. milieu-effectenrapporten • toepassing van deze kennis en dit inzicht in het voorkomen en de remediëring van pollutie van bodem, water en lucht.


De domeinspecifieke eindtermen voor de bachelors (linkerzijde van bovenstaande figuur) zijn de begintermen voor de masters (rechterzijde van figuur). Per afstudeerrichting (Cel en Genbiotechnologie, Chemie en (Bio)procestechnologie, Landbouwkunde, Land- en Bosbeheer, Milieutechnologie) zijn de domeinspecifieke eisen voor de master weergegeven. Deze eisen worden in de volgende paragraaf toegelicht. 1.2.3. De Masteropleiding De commissie stelt de volgende domeinspecifieke eisen per master, die ook terug te vinden zijn in de rechterzijde van bovenstaande figuur: Specifieke eindtermen voor de master Cel- en Genbiotechnologie. De afgestudeerden hebben: - een grondige kennis van de cellulaire processen; - een grondige kennis van de moleculair-biologische processen in prokaryote en eukaryote cellen; - een uitgebreide kennis van de moleculaire, medische en industriële microbiologie, en biokatalyse m.b.v. enzymen, cellen, weefsel en micro-organismen; - uitgebreide kennis in de regulatiemechanismen van genen en proteïnen en in nucleïnezuren; - kwantitatieve methoden om informatie rond cel en gen te verwerken Specifieke eindtermen voor de master Chemie en (Bio)procestechnologie De afgestudeerden hebben: - kennis van toegepaste fysicochemie (colloïdchemie, polymeren); - kennis van chemische procestechnologie (katalyse, procesregeling, reactoren); - basiskennis van de chemische en biochemische disciplines om biologische en chemische porcessen te sturen, zowel op moleculair als op technisch niveau; - inzicht in de ingenieurstechnische disciplines om chemische en biologische processen te sturen; - een holistische visie van de interactie industrie en maatschappij (begrip van verstorende werking van stoffen, risico-analyse, levenscyclus van producten en processen) Specifieke eindtermen voor de master Landbouwkunde: - het verwerven van inzicht in de fysiologie van plant en dier; - inzicht in productiesystemen voor plant en dier, bodem, bemesting, plantbescherming; - het kunnen omzetten van dit inzicht in de primaire productiesystemen (‘processing’); - landbouwtechnologische aspecten: kennis van geavanceerde technologieën; - een holistische visie van de interactie landbouw en maatschappij


Specifieke eindtermen voor de master Land- en Bosbeheer: - het verwerven van inzicht in duurzaam beheer van bodem, water, bos, natuur en landschap; - kennis bezitten van terrestrische ecosystemen en vaardigheden met betrekking tot hun inventarisatie en monitoring; - kennis kunnen toepassen in Geografische Informatiesystemen (GIS); - het omzetten van dit inzicht en deze kennis in het ontwerp en het beheer van de open ruimte; - maatschappelijke belangen van landen bosbeheer: inzicht hebben in de verschillende actoren (bij ruimtelijke ordening e.d.) Specifieke eindtermen voor de master Milieutechnologie: - inzicht in chemische, fysische en biologische processen van het natuurlijk milieu; - kennis van de technieken om deze processen op te meten; - een holistische visie van de interactie industrie en maatschappij (milieuzorg, energiebesparing, duurzame ontwikkeling, levenscyclus van producten en processen, besliskunde); - modelleren voor o.a. milieu-effectenrapporten; - toepassing van deze kennis en inzicht in de remediëring en het voorkomen van pollutie van bodem, water en lucht.

1.3. Werkdomein en beroepsprofiel van de afgestudeerde De academische opleiding legt een basis voor een brede waaier aan beroepen zonder direct op één specifiek beroep afgestemd te zijn. Zowel de bachelor als de master geeft toegang tot een aantal sectoren in de arbeidsmarkt. Biotechnologie en de Bio-ingenieur staan nog steeds dicht bij recente bevindingen uit de fundamentele wetenschap en het daarop aansluitend basisonderzoek aan de universiteit. Toch worden steeds vaker nieuwe technieken of kennis toegepast in industrie, milieu en geneeskunde. Een sterke onderzoeksbasis op medisch vlak geeft een kans op tewerkstelling in de biotechnologie, die een sterke vraag heeft naar breed gevormde personen met een globale ingenieursaanpak en diepere kennis van de medische of farmaceutische problematiek. De afgestudeerden kunnen ook starten in de sectoren met maatschappelijke finaliteit vanwege hun kennis van duurzame ontwikkeling met milieuvriendelijke bioprocessen. Ook de industrie is een belangrijke afnemer in het beroepenveld. Vaak zijn er directe contacten tussen opleidingen en universiteiten. Daarnaast is er een indirecte link door opleidingsonderdelen zoals economie, bedrijfskunde, intellectuele eigendomsrechten, octrooien, ethiek. Zoals gezegd draagt talenkennis (in het bijzonder het Engels) in tijden van toenemende internationalisering bij tot het verwerven van jobs in het buitenland of in internationale bedrijven. Mits het volgen van een lerarenopleiding kunnen afgestudeerden in het secundair onderwijs les geven.


2. Onderwijskundige uitgangspunten De opleiding stelt zich garant voor de wetenschappelijke, maatschappelijke en beroepsvoorbereidende relevantie, de effectiviteit en efficiëntie van het opleidingsprogramma. Daartoe moet het onderwijs voldoen aan inhoudelijke en professionele standaarden bepaald door de ontwikkelingen in het vak- en wetenschapsgebied en aan eisen die de arbeidsmarkt stelt, moet de opleiding op de hoogte zijn van de beschikbare wetenschappelijke kennis over leren en onderwijzen nodig voor het ontwerpen, uitvoeren en evalueren van het onderwijs en rekening houden met relevante maatschappelijke ontwikkelingen zoals de sterke opkomst van de informatietechnologie, de toenemende multiculturaliteit van de samenleving en de trend tot internationalisering.

Wetenschaps- en vakgebied - De opleiding is op de hoogte van de (meest recente) theorievorming en van de ontwikkelingen in het vakgebied en deze zijn terug te vinden in de inhoud en de opbouw van het onderwijsprogramma.

Arbeidsmarkt - De opleiding bouwt structurele contacten met het werkveld op. - De kennis van en ervaring met het werkveld wordt daar waar mogelijk vertaald naar het onderwijsaanbod. - De opleiding voert een actief alumnibeleid.

Wetenschappelijke kennis omtrent leren en onderwijzen - De opleiding heeft een expliciete visie op leren en onderwijzen (het onderwijskundige referentiekader) die is gebaseerd op recente theorieën. - Het onderwijskundig referentiekader is mede uitgangspunt voor de inrichting van het programma.

Relevante maatschappelijke ontwikkelingen - De opleiding is op de hoogte van de effecten van de informatietechnologie op het vak- en wetenschapsgebied en heeft die kennis verwerkt in het onderwijsprogramma. - De opleiding heeft een duidelijke en geëxpliciteerde visie op de internationalisering van de opleiding.

2.1. Doelstellingen en eindtermen De doelstellingen en eindtermen van de opleiding moeten mede gebaseerd zijn op de wettelijke regelingen, de ontwikkelingen in het wetenschaps- en vakgebied, de arbeidsmarkt voor de afgestudeerden, de kennis omtrent leren en onderwijzen en relevante maatschappelijke ontwikkelingen.


- De keuze die daarbij door de opleiding zijn gemaakt zijn helder en expliciet vastgelegd in het onderwijsbeleid van de opleiding en vertaald naar het opleidingsprofiel. - De doelstellingen en eindtermen zijn helder en concreet. De eindtermen zijn beschreven aan de hand van bij de student waarneembaar gedrag (inzake kennis, vaardigheden en attitudes). - In de doelstellingen en eindtermen komt het wetenschappelijk niveau van de opleiding concreet tot uitdrukking. - De eindtermen zijn richtinggevend voor de inhoud en de vormgeving van het onderwijsaanbod. - Doelstellingen en eindtermen zijn zowel geformuleerd op het niveau van de opleiding als op programmafase en cursusniveau. - Het academisch personeel werkt aantoonbaar in het kader van de eindtermen van de opleiding. - Er is sprake van een herkenbare samenhang tussen de eindtermen van de opleiding en de doelstellingen op cursusniveau, programmafase en programmaniveau. - Eindtermen en doelstellingen zijn zo geformuleerd dat ze toetsbaar zijn.

2.2. Didactiek van het onderwijsleerproces - De visie op leren en onderwijzen is concreet vertaald naar door de opleiding noodzakelijk geachte werkvormen en didactiek. - Het leerproces van de student staat centraal en is vertrekpunt voor de inrichting van het onderwijsprogramma. - Het leerproces wordt ondersteund door een adequate didactische uitrusting en door goed aansluitend studieen instructiemateriaal, dat in voldoende mate voor de studenten beschikbaar is. - Er is een gevarieerd gebruik van aangepaste didactische werkvormen en een efficiënte begeleiding ervan met relevante technologieën waarbij actief gebruik wordt gemaakt van een elektronisch leerplatform. - De werkvormen zijn stimulerend en activerend.

2.3. Studeerbaarheid Studeerbaarheid - De visie op leren en onderwijzen is concreet vertaald naar studeerbaarheidskenmerken waaraan de programma-organisatie van de opleiding moet voldoen. - Het programma dient door de student te kunnen worden gevolgd in de ervoor gestelde tijd en dient aan te zetten tot doelmatig tijdsgebruik. - In de mate van het mogelijke dient rekening te worden gehouden met individuele variaties in studietempo. Dit blijkt onder meer uit differentiatievoorzieningen binnen het programma.

Studierendement / Studietijd - De instelling beschikt over een systematische studietijdbewaking.


- In de instelling wordt gewerkt aan een systeem waardoor cijfermatige gegevens aangaande studievoortgang en studieloopbaan ter beschikking zullen komen.

Instroom / Toelatingsvoorwaarden - De instelling geeft duidelijk aan welk beginniveau van de studenten wordt vereist.

Aanwezigheid studiebevorderende/studiebelemmerende factoren - Studiebelemmerende factoren worden in kaart gebracht. Een remediering wordt uitgewerkt. - Studiebevorderende factoren worden geïmplementeerd, opgevolgd en bijgestuurd waar dit nodig blijkt.

2.4. Beoordeling en toetsing - De visie op leren en onderwijzen is concreet vertaald naar de vorm en inhoud van de evaluatie. - Er wordt gestreefd naar variatie in evaluatievormen, naar een optimale spreiding van studielast en naar een zo gunstig mogelijke planning van de evaluatieactiviteiten tijdens de examenperiodes. - De exameneisen en -vormen zijn vooraf aan de studenten duidelijk bekend gemaakt. - De beoordeling vindt plaats op basis van te voren vastgelegde beoordelingscriteria. - De opleiding voorziet in feedback over de toetsresultaten aan de studenten.

2.5. Kwaliteitseisen m.b.t. de eindverhandeling / masterproef - De eindverhandeling/masterproef is een individuele proeve van bekwaamheid en vormt het sluitstuk van de opleiding. - De opleiding is zo ingericht dat de student zich op een adequate manier kan voorbereiden op het afleggen van een bekwaamheidsproef. De opleiding heeft daarom in de BA een gradueel opgebouwde vorming voorzien in wetenschappelijke rapportering. - Met de eindverhandeling/masterproef tonen de studenten aan dat ze een onderzoeksprobleem op een creatieve en wetenschappelijk verantwoorde manier kunnen analyseren, aanpakken en uitvoeren, en de resultaten ervan helder kunnen rapporteren, zowel schriftelijk als mondeling, conform de wetenschappelijke richtlijnen. - De eindverhandeling / masterproef moet van een publicabel niveau zijn. Dit houdt in dat het document een originele bijdrage aan de wetenschap levert. - De eindverhandeling/masterproef heeft een omvang van ten minste één vijfde van het totale aantal studiepunten met een minimum van 15 en een maximum van 30 studiepunten. - De beoordelingscriteria zijn helder en expliciet vastgelegd en bekendgemaakt.

2.6. Internationalisering - De opleiding maakt actief deel uit van een netwerk van onderwijsinstellingen.


- Buitenlandse studenten worden gestimuleerd bij de opleiding onderwijs te volgen. - De opleiding moedigt internationalisering en universitaire mobiliteit aan zowel binnen Europa als naar de betrokken studiegebieden. - De kwaliteit van het in het buitenland gevolgd onderwijs wordt getoetst. - De opleiding moet nagaan of alle communicatie en IT-mogelijkheden worden benut voor kennisverwerving en kennisverspreiding.

3. Onderwijsorganisatie / Voorzieningen 3.1. Onderwijsorganisatie - De onderwijsorganisatie is zo ingericht dat sturing van het onderwijs mogelijk is. - De onderwijsorganisatie is zodanig van opzet dat de samenhang in het onderwijsprogramma (zowel in de ontwikkelingsfase als in de uitvoerings- en verbeterfase) is gewaarborgd. - Het opleidingsbestuur heeft de bevoegdheid en verantwoordelijkheid om vanuit de doelstellingen en eindtermen en het daarop gebaseerde opleidingsprofiel vorm en inhoud te geven aan het onderwijs en de onderwijsorganisatie. - De interne werken overlegstructuur is afgestemd op de noodzakelijke sturing van het programma.

3.2. Materiële voorzieningen / faciliteiten - De staf heeft voldoende middelen (kwantiteit en kwaliteit) en adequate accommodatie ter beschikking in functie van hun onderwijs- en onderzoeksopdracht. - De studenten hebben voldoende middelen (kwantiteit en kwaliteit) en adequate accommodatie ter beschikking ter ondersteuning van het onderwijs- en leerproces.

3.3. Studie-informatie en -begeleiding - Er wordt voldoende informatie (brochures, website, introductiedagen) beschikbaar gesteld voor (potentiële) studiekiezers. - Het onderwijs- en examenreglement wordt voor iedereen beschikbaar gesteld alsook de mogelijkheid om dienaangaande klacht neer te leggen bij een ombudsdienst, centrale afdeling, vertrouwenspersoon. - De opleiding voert een beleid gericht op het vroegtijdig signaleren van veranderingen in de instroom. - De opleidingen zijn onderworpen aan de bepalingen van het flexibiliseringsdecreet in het uitbouwen van flexibele leerroutes. - In het onderwijs zijn mogelijkheden ingebouwd om de deficiënties in kennis en vaardigheden


-

- - -

weg te werken. De opleiding voorziet in een systeem van studieen studentenbegeleiding gericht op het voorkomen en tijdig signaleren van studieproblemen. Er wordt actief naar oplossingen gezocht. Individuele begeleiding is voorzien voor persoonlijke en/of studiegebonden problemen. De begeleiding van de studenten is gericht op het nemen van eigen verantwoordelijkheid m.b.t. het (leren) studeren. De opleiding neemt gericht maatregelen om de resultaten en de studievoortgang van de studenten te bevorderen. De opleiding voert een actief begeleidingsbeleid.

4. Personeelsbeleid en kwaliteitseisen van de onderwijzende staf 4.1. Personeelsbeleid - De procedure aangaande aanwervingen en benoemingen van personeel is helder omschreven en gekend. - Selectie van personeel vindt mede plaats op basis van taakprofielen die afgestemd zijn op de onderwijstaken. - Docenten worden periodiek geëvalueerd zoals omschreven in het Universiteitsdecreet van 1991. - Resultaten van evaluaties vormen mede de basis van het te voeren personeelsbeleid.

4.2. Kwaliteitseisen onderwijzende staf - De kwaliteitseisen van de onderwijzende staf hebben vooral betrekking op: • de onderwijsdeskundigheid • de wetenschappelijke deskundigheid • taalvaardigheid • de vertrouwdheid en de ervaring met het werkveld - Er wordt steeds gestreefd naar een duidelijke koppeling van onderzoek en onderwijs van de staf. De brede oriëntatie eigen aan een opleiding vereist eveneens een brede inzetbaarheid van de staf. Vandaar dat het onderwijsdomein ruimer kan zijn dan het onderzoeksdomein. - De gerichtheid van de opleiding vereist van de staf de uitbouw van internationale contacten met een terugkoppeling naar het onderwijs en/of onderzoek door middel van participatie aan internationale netwerken en samenwerkingsverbanden. Opdat bekendheid met en betrokkenheid bij het wetenschappelijk onderzoek kan gerealiseerd wordt, worden van de staf een wetenschappelijk curriculum en een actieve deelname in het wetenschappelijk onderzoek verondersteld.


Het onderwijzend personeel wordt regelmatig geëvalueerd en er is een actief remediëringsbeleid Er is een voldoende aanbod aan didactische ondersteuning Het onderwijskundig curriculum vormt een belangrijk element in bevordering en aanwerving

5. Interne kwaliteitszorg - De opleiding beschikt over een geëxpliciteerd integraal kwaliteitszorgsysteem. - Het kwaliteitsbeleid en -systeem is zowel preventie- als controlegericht. - De kwaliteitszorg betreft niet enkel het primaire proces, maar alle kwaliteitsaspecten in hun - -

- - - - -

onderlinge samenhang en in relatie tot de verantwoordelijkheidsniveaus. De opleiding werkt zo veel mogelijk met streefnormen voor het beoordelen of en in welke mate de gewenste kwaliteit wordt gerealiseerd. Er is duidelijk vastgelegd wie welke bevoegdheid heeft in het kader van de uitvoering van de kwaliteitscontrole, het overleg n.a.v. de beschikbaarheid van de resultaten, de follow-up van de genomen besluiten met mogelijke aanpassingen en/of onderwijsinnovaties als gevolg. De opleiding beschikt over de informatiesystemen nodig voor het tot stand brengen van kwaliteit en voor het bewaken en beoordelen van de geleverde kwaliteit. Er is een duidelijke structuur aanwezig ter ondersteuning van het kwaliteitszorgproces. De kwaliteitsbewaking is afgestemd op de met het onderwijsontwerp beoogde doelen en de streefnormen die voor het halen daarvan zijn vastgesteld. Binnen de opleiding is een klimaat aanwezig gericht op het leveren van maximale kwaliteit. De opleiding voert een beleid dat aandacht voor het leveren van kwaliteit bevordert.

De faculteit Bio-ingenieurswetenschappen aan de Universiteit Gent had kritiek geuit op het referentiekader van de visitatiecommissie. Deze opmerkingen zijn opgenomen als bijlage 4.


B. Complementaire items voor het referentiekader vanwege de deelcommissies Hetgeen volgt zijn additionele domein specifieke vereisten van de deelcommissies ‘Land and Water Resources’, ‘Bio-informatics and Molecular Biology’ en ‘Nutrition and Food Technology’ en de eisen met betrekking tot ontwikkeling voor ICP-opleidingen. Aangezien de visitatie van de betrokken opleidingen in het Engels verliep, werden deze eisen in het Engels opgemaakt. In bijlage 3 vindt u een vertaling van het referentiekader van de visitatiecommissie naar het Engels.

Subcomittee Bio-informatics & Molecular Biology 1. Objectives and attainment targets 1.1. General objectives General requirements A. Knowledge and understanding

B. Application of Knowledge and understanding C. Judgement forming

D. Communication

E. Learning skills

Master’s qualification (formerly known as “engineer” degree) Has demonstrable knowledge and understanding, based on and superseding or expanding upon the acquired Bachelor’s level, as well as providing a basis or an opportunity to make an original contribution to the development and/or application of ideas, often in a research context. Is able to apply knowledge, understanding and problem-solving abilities in new or unknown circumstances within a broad multidisciplinary context, related to the field of study; is able to integrate knowledge and to handle complex material. Is able to form judgements based on incomplete or limited information, taking into account cultural, social and ethical responsibilities, which are linked to the application of his/her own knowledge and judgements. Is able clearly and unambiguously to communicate conclusions, as well as the underlying knowledge, rationale and considerations to an audience of specialists and non-specialists, including to members of the research team and the outside world. Possess the learning skills enabling him or her to undertake further study that is largely self-directed or autonomous.


1.2. Domain-specific requirements, attainment targets for different study programmes Below follow the domain-specific programme objectives for the considered Ma programmes. These objectives are complementary to the general programme objectives for a Ma-level education as stated in the table above. They are based on the program-specific objectives as stated in the different selfevaluation reports. Minor additions/corrections/deletions have been made.

1. Master in Molecular Biology The graduate will: - Be skilled to communicate the results of own research to the scientific community through peer reviewed publications and to the society at large through teaching and dissemination of scientific information at the level of the society - Have a sound, up-to-date, and advanced knowledge of different aspects of molecular biology and biotechnology and of their applications in improvement of human health, animal or plant production - Display a critical, self-critical and scientific way of thinking to analyze and deal with complex problems and find ways to solve them - Have the skills to contribute to scientific knowledge development through research activities in a multi-disciplinary environment - Have the skills to set up national and international collaborations to make sure that the knowledge and skills developed in the Ma programme can be implemented (at home institutions) - Be able to act as reliable advisors for local policy makers, by making proposals for the further development of Molecular Biology in education and research, - Be able to introduce Molecular Biology and Biotechnology Curricula in university programmes (at home institutions). In summary, the graduate should have all the competencies required to start a career as a researcher, educator, or advisor in the field of Molecular Biology/Biotechnology.

2. Master in Biomolecular Sciences The graduate will: - Have advanced knowledge in the fields of molecular biology, biochemistry, and biophysics and will be able to understand and apply new results and techniques. - Have the skills to independently perform original top level scientific research in a creative and critical way. - Be in active command of the scientific language. - Have communication and research management skills, allowing to take a leading position in


research and development activities. - Demonstrate knowledge of intellectual property issues. The graduate with focus on Structural Biology and Biochemistry will have expert research qualifications in the following subjects: - Enzymology - Structure determination of Proteins - Structure-function and synthesis of biologically active (macro)molecules - Synthesis and applications of fine chemicals - Structural Bioinformatics The graduate with focus on the Cell- and Developmental Biology will have expert research qualifications in the following subjects: - (Molecular) immunology and Parasitology - Developmental biology - Molecular evolution - Plant molecular biology

3. Master in Bioinformatics The graduates will: - have extensive knowledge of cell and molecular biology, biotechnology (biomolecular techniques including any –omics field), applied mathematics, information technology and statistics - have both practical and theoretical knowledge of the algorithms used to process large amounts of data - be able to handle and explore large biological and biomedical databases by data mining - be competent in commonly used programming languages (e.g. JAVA, Perl…) - understand of the genetic structure and the functioning of life - be able to communicate effectively with both computer specialists and molecular biologists and to coordinate with both partners to develop and interpret complex experiments - be able to think and work interdisciplinary, be able to integrate knowledge and insight in various disciplines in order to conduct research in the bioinformatics field - understand the methods and procedures to convert bio-informatics research into intellectual property - be cognizant of ethical and privacy aspects in research


Subcomittee Land and water resources Master’s degree A. Knowledge and understanding

B. Application of Knowledge and understanding

C. Judgement

D. Communication

Graduates should have knowledge of and comparative insight in, land and water resources as a type of land use and as a contribution to socialeconomical developments on different temporal and spatial scales. Graduates are able to understand and evaluate the concepts and theory of land and water management on various scales and are able to formulate new theories. Graduates should be able to describe, analyze and discuss them scientifically and technologically in a holistic approach. Graduates should have knowledge of the effects of human actions on land and water resources and should be able to describe and analyze them as such. Graduates should be able to predict the short- and longterm effects of human and environmental dynamics in land and water resources related to the functioning of these resources. Graduates should be able to recognize, describe and analyze problems in land and water management and to design and discuss creative solutions using relevant theories, methods, techniques and validation (such as Remote Sensing, GIS, in situ measurements and modeling techniques) of their own discipline. Graduates should have knowledge and skills to design and evaluate alternative sustainable solutions from a social-economical perspective for problems favoring land and water resources Graduates should be able to differentiate the various scientific and technologically approaches to land & water resources and its management from a land use and -cover, economical, and political perspective. Based upon this, graduates should be able to take a well-considered, motivated position. Graduates should be able to work at different scales, especially on levels where stakeholders can be identified. Graduates should be capable to integrate data and handle data transition between these levels, ranging from area managers to world-wide organizations, and graduates should be able to communicate in written and oral form on their own discipline.


E. Learning skills

Graduates should have the ability to execute problem analysis in the field of Land and Water Resource Management and to have knowledge about land and water management systems and technologies in various ecosystems of the world. The capacity to identify goals and target groups in Land and Water Management, and the ability to assess and evaluate the performance of land and water management measures in terms of technical, economic and social parameters. Graduates should have a problem-oriented, interdisciplinary attitude towards land and water management and rural development issues.

The committee imposes the following domain-specific requirements, which can also be found in the table above. Graduates - have knowledge on patterns and processes in land and water resources on different temporal and spatial scales - have knowledge on land and water management using relevant theories, methods, techniques and validation - are able to apply techniques such as RS, GIS, in situ measurements and modeling - able to work at different scales, especially on levels where stakeholders can be identified - are able to apply this knowledge and understanding for sustainable land and water management for multiple use - gained a holistic view on the interaction between human and environment

Subcomittee Nutrition and Food Technology Overall domain-specific framework 1. Train specialists in the domain of food supply with in-depth knowledge of both advanced technologies and of approaches adapted to the specific needs of the (developing) home country. They must be able to translate fundamental t knowledge and acquired skills into practical realisations. 2. Form key individuals who can act as catalysts in their local environment in different functions: - Research: able to perform research according to international standards in their area of expertise and in their local environment - Teaching: prepared for teaching and knowledge dissimination at academic and non-academic


level, with special attention for communication to large non-specialised (rural) audiences - Policy making: experts who can design and implement strategies for further improvement of food supply in the future, with particular emphasis on durable production, quantity, nutritive value, quality and affordability. - Technical/Industrial: train specialists with adequate technical and managerial knowledge and skills and attitudes for the local food industry and economy. 3. Form individuals who can facilitate trans-disciplinary dialogue, able to deal with food production and consumption in a broader socio-economic context 4. Train specialists who are able to foster sustainable rural development, guaranteeing food and nutrition security and contribute to the eradication of poverty and inequality.

Complementary items to the frame of reference of the visiting committee for the ICP Master’s Programmes The Master’s programmes concerned are of 120 study points after the bachelor degree. This Master’s programmes have been selected by VLIR Development Cooperation as “International Course Programmes” and receive extra funds and scholarships to support students from developing countries scholarships. For the evaluation of the ICP Master’s programmes the visiting committee will: 1. Use as basis the general frame of reference for the evaluation of the study programme bioengineering. 2. Include specific requirements set by the programme In addition to the (minimal) goals and the domain-specific requirements formulated for the academic master degree, the visiting committee incorporates the requirements as set by the different ICP programmes in their self-evaluation reports 2005 as part of the reference framework. 3. Consider additional settings to align with the target group Since the study programme is conceived as an International Course Programme focusing on students from developing countries additional settings are to be in place to attain effectiveness and contribute to sustainable development.


Sustainable development is preconditioned by carefully selecting students for fellowships. Candidates should already be anchored in a national institution before arrival. It guarantees that the content of the programme is relevant to the country. Support of the manpower development of a national institution is prevalent to the individual. Upon their return the newly graduated masters should be inserted at a level with higher responsibilities based on the acquired knowledge and aftercare provided by the programme. Effectiveness is attained when the students meet the attainment targets of the master degree. Effectiveness might be deficient when cultural differences, social needs and special expectations related to the working environment in their home country are insufficiently addressed. In practice both contributing to the sustainable development of the partner country and increasing the effectiveness of the programme can be realised by considering the following additional activities: Before the start of the programme: Announcing the programme to institutions in developing countries; Facilitating fellowships for the candidates; Selection of candidates on the basis of a development-oriented and transparent policy (extended curriculum vitae, motivation, references, awareness and understanding of the problems in the country of origin…); Encouraging enrolling students to prepare a document outlining the problems in their country and the need for training to solve such problems (this could facilitate the selection of the candidates); Prepare for arrival of students (lodging facilities…); Social and cultural introduction; Organise preparatory courses (language, mathematical, computer courses…). During programme execution: Lecturers should be fluent in English, have experience in developing countries and be highly motivated to care for the target group; The programme should inform the students clearly and in detail about the regulations of the university, especially those with regard to exams, class attendance and relationships with staff; The ethical code related to the area of study should be given special attention; Independent working and public/oral reporting should be encouraged, taught and developed; Procurement of a portable computer and documentation (books, software programmes…) should be facilitated; Thesis subjects on material or problem from the home country should be given priority; Techniques learnt during the programme should be complemented with techniques applicable in the home country; Continuous socio-cultural care complemented with an easy entry complaint/ question/ suggestion/ feedback system.

52 |

After the programme has ended: Organisational aspects of return; Give access to networks or stimulate participation in networks (discussion forum on the web, exchange of PDF documents of recent literature…); Organise post programme activities (regional workshops, refresher courses, internet newsletter, training...); Create opportunities for PhD projects.

| 53

54 |

III. Algemene bevindingen In het kader van de visitatie van de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de Vlaamse universiteiten die in 2006 plaatsvond heeft de visitatiecommissie de kwaliteit van de verschillende opleidingen getoetst en beoordeeld aan de hand van een formeel referentiekader. Zoals verwacht werden kwaliteitsverschillen genoteerd per opleidingsonderdeel en per rubriek van het referentiekader. Deze worden in detail besproken in de individuele rapporten en in het vergelijkende deel. Globaal gezien heeft de commissie kunnen vaststellen dat de gevisiteerde opleidingen kwalitatief hoogstaand onderwijs aanbieden en dat dit door de afgestudeerden zelf en door het afnemend veld erg gewaardeerd wordt. In dit globaal overzicht wordt stilgestaan bij een aantal algemene vaststellingen die naar boven kwamen tijdens de visitatie. Deels hebben zij betrekking op formeel geëvalueerde aspecten, maar voor een ander deel ook op meer algemene beschouwingen van de commissie. Mogelijk kunnen deze dienen als basis voor het in gang brengen van een bredere constructieve discussie over de toekomstperspectieven van de opleidingen. De opleiding beweegt zich op de snijpunten van drie wetenschappelijke domeinen, met name fysica/ chemie, biologie en ingenieurswetenschappen (met inbegrip van wiskundige en statistische basis) en richt zich op een breed spectrum van toepassingsgebieden. Het spreekt vanzelf dat een dergelijke opleiding – mits ernstig genomen – relatief zwaar uitvalt. Zowel de opleidingsverantwoordelijken als de studenten zijn zich daarvan bewust en accepteren dit ook. Hoewel er geen specifieke toelatingsvoorwaarden opgelegd worden aan afgestudeerden van het algemeen vormend secundair onderwijs die zich aanbieden voor het volgen van de opleiding blijkt zich in de praktijk toch een behoorlijke zelfselectie voor te doen. Daardoor is het uiteindelijk rendement van de opleiding uiteindelijk vrij hoog. Het multidisciplinair karakter van de opleiding en de veelheid van mogelijke toepassingsgebieden confronteert de verantwoordelijken echter met de voortdurende noodzaak om keuzes te maken op verschillende vlakken.

Algemene bevindingen | 55

Vooreerst moet gekozen worden tussen volledigheid in de breedte en de diepgang. De breedte van de aangeboden wetenschappelijke basis wordt algemeen ervaren als een pluspunt. De afgestudeerde kan in een ruime waaier van beroepsvelden zijn gading vinden. Het uiteindelijke werkterrrein hoeft ook niet noodzakelijk te liggen in het verlengde van de specialisatie waarvoor geopteerd werd. Deze flexibele inzetbaarheid wordt algemeen geapprecieerd als een sterkte van de opleiding. Tegenover verbreding staan echter onvermijdelijk toegevingen op het vlak van diepgang. De belasting van de student kan immers niet onbeperkt verhoogd worden. Het zou ook niet wenselijk zijn de studiebelasting tot op de limiet van het draaglijke te verhogen. Ook tijdens de studieperiode moet de student immers een zekere ruimte gelaten worden voor persoonlijke en sociale aktiviteiten. Deze zijn essentieel om de integratie van de afstuderende in de professionele werkomgeving en in de maatschappij naadloos te laten verlopen. De noodzaak om te kiezen tussen breedte en diepgang is een actueel gegeven voor de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen. Verschillende wetenschappelijke disciplines die tot het curriculum behoren maken een ongekend snelle evolutie mee. Denk maar aan de exponentiële groei van kennis en toepassingsmogelijkheden op het gebied van de moleculaire biologie, de informatica, de micro- en nanotechnologie, etc. Men kan niet verwachten dat de studenten zich op elk van deze gebieden zowel de historische evolutie en de fundamentele afleidingen als de laatste evoluties eigen kunnen maken. Keuzes moeten dus gemaakt worden en eventueel moeten bestaande opleidingsonderdelen compleet vervallen wanneer er nieuwe aangeboden worden. Belangrijk is ook dat een gezond evenwicht nagestreefd wordt tussen het inspelen op nieuwe wetenschappelijke opportuniteiten (knowledge push) en op nieuwe economische en andere maatschappelijke noden (demand pull). Hoewel de verschillende opleidingen in hun doelstellingen aangeven dat zowel cognitieve als affective doelstellingen beoogd worden, vindt de commissie toch dat de programma’s er nog onvoldoende op gericht zijn om competenties die tot het affectieve gebied behoren aan te leren en te verfijnen. Evenzeer moeten keuzes gemaakt worden m.b.t. de manier van kennisoverdarcht. De gevisiteerde opleidingen maken – vooral in de bachelorjaren – nog ruim gebruik van het hoorcollege als basis voor kennisoverdracht. Dat is niet ongewoon voor opleidingen met een hoofdzakelijk wetenschappelijke inslag. Het is echter een vrij belastende wijze van kennisverwerving voor de student. Die wordt weliswaar geaccepteerd en verantwoord door het goede eindresultaat. Er wordt echter onvoldoende rekening gehouden met het feit dat individuen op verschillende manieren leren. In de leer-cyclus van Kolb worden vier leerstijlen aangegeven, namelijk leren door: i) persoonlijke ervaring, ii) reflectieve observatie, iii) abstracte conceptualisatie en iv) actief experimenteren. Afhankelijk van de voorkeur van de student voor een of andere leerstijl zal hij of zij meer baat hebben bij een daaraan aangepaste onderwijsmethode. Er bestaat dus geen ideale onderwijsmethode die voor iedereen optimaal is. Het komt er op aan een diversiteit van onderwijsmethoden aan te bieden

56 | Algemene bevindingen

waardoor alle vormen van leervoorkeur bediend worden. Het is bewezen dat een dergelijk aanbod tot langere en meer effectieve kennisverwerving leidt. Ernstiger wordt het wanneer het vasthouden aan meer traditionele opleidingsvormen de ontwikkeling van bepaalde maatschappelijk belangrijke vaardigheden in de weg staat of bemoeilijkt. Om optimaal te functioneren in de maatschappij moet de afgestudeerde niet enkel beschikken over (parate) kennis, inzicht en kunde maar kunnen functioneren in een team, mensen kunnen leiden en begeleiden, projecten uitwerken en hun implementatie organiseren en coordineren, kunnen communiceren en argumenteren, etc. De instellingen dragen een belangrijke verantwoordelijkheid om met de beperkte middelen waarover zij beschikken een maximaal resultaat te behalen ten bate van de maatschappij en van de individuen die zij vormen. Het aanbieden van de beste combinatie van onderwijskundige vormen en methoden is daarom bijzonder belangrijk. Inhoudelijk moeten keuzes gemaakt worden op het vlak van de aangeboden specialisaties, gerelateerd aan concrete toepassingsgebieden. De neiging is groot om voor elk interessant toepassingsgebied een primaire (major) of secundaire (minor) specialisatie of afstudeerrichting in het leven te roepen. Uit gesprekken met afgestudeerden blijkt dat hun keuze voor een bepaalde specialisatie hoofdzakelijk ingegeven is door persoonlijke interesse voor de leerstof en minder door een bewuste keuze voor latere tewerkstelling in een bepaalde sector. In de praktijk komen talrijke afgestudeerden uiteindelijk terecht in een andere werkomgeving dan degene die aansluit bij hun specialisatie. Dat is niet noodzakelijk negatief. Het bewijst de degelijkheid van de opleiding en bevestigt dat er in de maatschappij een vraag bestaat naar afgestudeerden met het afgeleverde profiel. Men kan zich echter afvragen of er in de gegeven omstandigheden wel een noodzaak bestaat om een groot aantal afstudeerrichtingen aan te bieden. A fortiori moet men zich afvragen of dezelfde of sterk overlappende specialisaties moeten aangeboden worden aan verschillende universitaire instellingen. De commissie meent dat door rationalisering van het aanbod middelen kunnen vrijgemaakt worden die beter op een andere manier aangewend zouden kunnen worden. Gezien de historische achtergrond is de profilering van de opleiding aan de verschillende universiteiten vrij verschillend. Bij de Universiteit Gent en Katholieke Universiteit Leuven ligt de opleiding in het verlengde van de traditionele opleidingen in de landbouwwetenschappen (landbouwingenieur). Nieuwe specialisaties zijn daaruit voortgevloeid en sluiten daar meestal op een harmonische manier bij aan. Soms is de aansluiting voortgevloeid uit de evolutie van concrete onderzoeksprojecten en iets meer gezocht te noemen. Aan de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen daarentegen werd de opleiding uitgetekend zonder deze agrarische achtergrond. In principe hoeft dit niet te leiden tot essentiële verschillen in het opleidingsprofiel. In de werkelijkheid liggen de klemtonen toch wel verschillend.

Algemene bevindingen | 57

De aanwezigheid van academische staf die gevormd werd en gespecialiseerd is in de meer traditionele landbouwwetenschappen is hier niet vreemd aan. Op zich hoeft ook dit geen probleem te vormen, op voorwaarde echter dat bij de introductie van nieuwe disciplines en oriëntaties in alle objectiviteit de beste opties genomen worden qua invulling van de programma’s en aanwerving van personeel. Instellingen met een sterke historische achtergrond moeten er dubbel attent voor zijn hun keuzes niet te zeer te laten beïnvloeden door de drang naar continuïteit en zelfbehoud. Het laat geen twijfel dat voor een opleiding in de bio-ingenieurswetenschappen een belangrijke toekomst is weggelegd. De grenslijnen van fysica, chemie en biologie vervagen steeds meer en aspecten van technologie (engineering) komen meer en meer naar de voorgrond. Op het snijpunt van deze verschillende disciplines vormt het begrijpen van de taal gehanteerd door die verschillende disciplines en de onderlinge communicatie vaak een probleem. Dit is een domein waarin de Master in de Bio-ingenieurswetenschappen zich als geen ander moet kunnen uitleven en het is belangrijk dat de opleidingen zich daar in het uitstippelen van hun lange termijnvisie en strategie ten volle van bewust zijn. Zij moeten afgestudeerden vormen die in deze nieuwe wereld van versmeltende disciplines de verbinding maken tussen wetenschap, technologie en economie, met voldoende oog voor duurzaamheid. De grotere mobiliteit tussen instellingen en – universitaire en niet-universitaire - opleidingen in binnen- en buitenland die beoogd wordt door de Bolognaverklaring heeft zich nog niet echt doorgezet. Daar zijn een aantal verklaringen voor te vinden. De nieuwe BaMa-structuur bevindt zich nog in de startfase en er zijn nog veel onduidelijkheden. De instroom van professionele bachelors in de academische masterprogramma’s wordt door de opleidingen op een constructieve en pragmatische manier opgevangen, o.m. door het aanbieden van individueel aangepaste programma’s. Voor wat de internationale mobiliteit betreft liggen de zaken moeilijker. De wettelijke beperkingen op het taalgebruik in het onderwijs in België vormen een belangrijke remmende factor die naar het oordeel van de commissie moet weggenomen worden. De opleidingen doen pogingen om binnen het bestaande wettelijke kader een maximale flexibiliteit te creëren, o.m. meer door het benutten van synergieën tussen de basisopleidingen en de aangeboden internationale programma’s. Deze laatste vallen immers buiten de restricties op het taalgebruik en kunnen dus in het Engels aangeboden worden. De gevisiteerde opleidingen zijn zich bewust van de uitdagingen die hen nog te wachten staan. De motivatie is duidelijk aanwezig om deze uitdagingen aan te gaan en te streven naar continue verbetering. De ernst waarmee deze visitatie werd voorbereid en het feit dat de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie grotendeels werden opgevolgd wettigen de hoop dat ook deze visitatie zal gevolgd worden door een effectief verbeteringsprogramma. Gezien het reeds hoge niveau waarvan gestart wordt, zijn de vooruitzichten meer dan positief te noemen.

58 | Algemene bevindingen

IV. De opleidingen in vergelijkend perspectief De opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de Universiteit Gent, de Katholieke Universiteit Leuven, de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen. Woord vooraf In dit hoofdstuk geeft de visitatiecommissie in vergelijkend perspectief een overzicht van haar bevindingen over de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen. Zij besteedt hierbij voornamelijk aandacht aan elementen die haar het meest in het oog zijn gesprongen of die zij belangrijk acht, en aan vaststellingen die zij in meerdere opleidingen heeft gedaan. Het is geenszins de bedoeling van de commissie om de individuele deelrapporten van de opleidingen aan de verschillende instellingen in detail te herhalen. De Universiteit Gent (UGent), de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en de Katholieke Universiteit Leuven (K.U.Leuven) bieden een bacheloropleiding en aansluitende masteropleidingen Bioingenieurswetenschappen aan. Aan de UGent worden de volgende masteropleidingen aangeboden: Milieutechnologie, Landbouwkunde, Bodem- en Waterbeheer, Bos- en Natuurbeheer, Chemie en Bioprocestechnologie, Levensmiddelenwetenschappen en Voeding en Cel- en Genbiotechnologie. De VUB biedt Bioproceskunde en Cel- en Genbiotechnologie aan als masteropleiding. De Leuvense student worden de volgende masteropleidingen aangeboden: Landbouwkunde, Land- en Bosbeheer, Biosysteemtechniek, Levensmiddelentechnologie, Katalytische Technologie, Cel- en Gentechnologie en Milieutechnologie. De Universiteit Antwerpen (UA) biedt alleen een bacheloropleiding Bioingenieurswetenschappen aan. Naast de initiële bachelor- en masteropleidingen zijn er nog andere opleidingen betrokken bij de visitatie Bio-ingenieurswetenschappen: de Master of Bio-informatics, Master of Biomolecular Sciences en Master of Molecular Biology, Master of Earth Observation, Master of Physical Land Resources en Master of Water Resources Engineering, Master of Aquaculture, Master of Food Technology, Master of Rural Development and Nutrition en Master of Tropical Natural Resources Management. Deze opleidingen werden evenwel niet in het vergelijkende deel opgenomen omwille van hun unieke karakter.

De opleidingen in vergelijkend perspectief | 59

ONDERWERP 1: DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING

1.1. Niveau en oriëntatie van de bachelor-masteropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen Het niveau en de oriëntatie van de verschillende opleidingen zijn door de commissie als goed beoordeeld. De commissie heeft vastgesteld dat er in de doelstellingen van alle bacheloropleidingen veel aandacht wordt besteed aan het beheersen van algemeen wetenschappelijke competenties en het bijbrengen van de wetenschappelijk-disciplinaire basiskennis, de structuur van het vakgebied en de nieuwste ontwikkelingen binnen de discipline. Alle bacheloropleidingen streven zonder meer een diepgaande academische vorming na. De doelstellingen beogen een grondige training van de studenten in analytisch en probleemoplossend denken, het zelfstandig opzoeken en kritisch verwerken van informatie en het verwerven van onderzoeksvaardigheden. Aan de Universiteit Antwerpen zijn de doelstellingen uitdrukkelijk geconcipieerd in functie van een vlotte doorstroom van afgestudeerde bachelors naar een vervolgopleiding aan de verschillende Vlaamse universiteiten die deze aanbieden. De commissie oordeelt verder dat vrijwel alle bacheloropleidingen in hun doelstellingen voldoende aandacht besteden aan het bijbrengen van algemene en professionele vaardigheden, zoals communicatievaardigheden (mondeling en schriftelijk) en de vaardigheid om over Bioingenieurswetenschappen te communiceren zowel met vakgenoten als met een lekenpubliek. De commissie vindt de afwezigheid van een beroepsfinaliteit bij de bacheloropleiding een verdedigbare optie gegeven de huidige versie van het Structuurdecreet. In de bepalingen wordt namelijk geen expliciete eis tot beroepsfinaliteit geformuleerd voor de bacheloropleiding. De commissie verwijst wel naar de Bolognaverklaring die stelt dat de bacheloropleiding een eigenstandige opleiding is en bijgevolg de piste naar de arbeidsmarkt of naar een andere master aan een andere universiteit of opleiding moet openlaten. De doelstellingen van alle masteropleidingen zijn gericht op het beheersen van algemene wetenschappelijke competenties op een gevorderd niveau en het bijbrengen van een gevorderd begrip en inzicht in de wetenschappelijk-disciplinaire kennis. Ze hebben allemaal oog voor het bijbrengen van de nieuwste ontwikkelingen. In het algemeen zijn de doelstellingen erop gericht om de student een originele bijdrage aan de wetenschap te doen leveren. Ook voor het aanleren van de nodige onderzoeksvaardigheden is er een goede aandacht. Bij de masteropleidingen Cel- en Genbiotechnologie aan de verschillende universiteiten wordt veel aandacht besteed aan het trainen van bio-ingenieurs voor wetenschappelijk onderzoek. Dit is logisch gezien de vrij recente ontwikkelingen in het domein. Niettemin spoort de commissie deze

60 | De opleidingen in vergelijkend perspectief

opleidingen aan om zich ook te richten op tewerkstelling in meer mature ondernemingen en nietonderzoeksgerichte functies gelet op de polyvalentie van de opleidingen Cel- en Genbiotechnologie. De commissie stelt ten slotte vast dat de internationale dimensie maar beperkt aan bod komt in de doelstellingen. De commissie beseft terdege dat de decretale bepalingen betreffende de onderwijstaal de mogelijkheden tot internationalisering van de opleidingen beperken. De overgang van een initiële opleiding – met instroom aan het begin van de opleiding - naar een bachelor/master-structuur zou immers kunnen leiden tot twee te onderscheiden instroommomenten. De instroom in de bachelor zal daarbij naar verwachting vergelijkbaar zijn met die in de ongedeelde opleiding maar de instroom in de master zou veel internationaler kunnen zijn. Dat zou ook in de geest van het Bolognaproces zijn. De huidige decretale bepalingen werken dus remmend op de ontplooiingsmogelijkheden van Vlaamse opleidingen binnen een Europese hoger onderwijsruimte. De commissie waardeert dat er initiatieven ontwikkeld worden om binnen de bestaande regelgeving mogelijkheden voor internationalisering van de master te exploreren. Zij vindt echter dat de wetgever de bestaande beperking dient op te heffen.

1.2. Domeinspecifieke eisen De commissie beoordeelt de domeinspecifieke eisen van alle gevisiteerde opleidingen als goed. De domeinspecifieke eisen van alle opleidingen zijn volgens de commissie goed afgestemd op de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten worden gesteld. Tot genoegen van de commissie vonden er gesprekken plaats tussen verschillende Vlaamse universiteiten over de inrichting en de domein specifieke doelen van de Bio-ingenieursopleidingen. De eindkwalificaties zijn duidelijk ontleend aan de wetenschappelijke discipline en kunnen de internationale toets doorstaan. De masteropleidingen van de Universiteit Gent, de K.U.Leuven en de Vrije Universiteit Brussel houden rekening met het beroepenveld en hebben als doel multifunctioneel inzetbare bio-ingenieurs af te leveren, ervan uitgaande dat een belangrijk aantal afgestudeerden tewerkgesteld zal worden in een segment van de arbeidsmarkt dat niet direct in het verlengde ligt van hun specialisatie. Aan de Universiteit Antwerpen zijn de doelstellingen minder goed afgestemd op de wensen en behoeften van het beroepenveld, wat de commissie evident vindt voor een bacheloropleiding in de huidige context. De afstemming van de doelstellingen met de masteropleidingen aan de andere instellingen is er goed. De commissie ondersteunt het oogmerk van de instellingen om zowel een verdiepende als een verbredende opleiding aan te bieden. De commissie apprecieert ten zeerste de humaan wetenschappelijke component in de meeste opleidingen. Wel is herhaaldelijk gebleken dat er een spanningsveld is tussen verbreding enerzijds en verdieping en integratie anderzijds.


Onderwerp 2: programma

2.1. De relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van het programma Bacheloropleiding De commissie beoordeelt de relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van alle bachelorprogramma’s als goed. De commissie is van mening dat alle programma’s een hoog wetenschappelijk niveau halen. Alle universiteiten schuiven de verbredende component voorop. De programma’s genereren inzicht in de verschillende subdisciplines van de bio-ingenieurswetenschappen: wiskunde, informatica, fysica, chemie, planten dierkunde, aardwetenschappen en ingenieurstechnieken. Deze basisvakken zijn aan alle universiteiten verplicht. Volgens de commissie wordt er overal goede aandacht besteed aan (bio-)ethiek en maatschappij. De commissie acht het echter wenselijk om aan de VUB ethiek eerder te programmeren in het curriculum. Naast de verbreding willen de opleidingen ook een verdiepende component aanbieden zonder de student te verplichten om in de masterjaren in dezelfde richting af te studeren als diegene die hij/zij in de 3de bachelor volgde. De commissie is positief over de verschillende specialisaties en/ of afstudeerrichtingen binnen de bachelor. De UGent biedt vijf afstudeerrichtingen aan in het 3de bachelorjaar (30 SP): celen genbiotechnologie, chemie en voedingstechnologie, landen bosbeheer, landbouwkunde en milieutechnologie. De K.U. Leuven organiseert zeven opties vanaf het 4de semester: landen bosbeheer, landbouwkunde, biosysteemtechniek, milieutechnologie, katalytische technologie, levensmiddelentechnologie, celen gentechnologie. De VUB opteerde, gezien de aanwezige expertise van het academisch personeel, voor een profilering in de domeinen celen genbiotechnologie en chemie en bioprocestechnologie. De UA zoekt aansluiting bij de zusterinstellingen. De vier afstudeerrichtingen binnen de bachelor, zijnde chemie en voedingstechnologie, celen genbiotechnologie, milieutechnologie of landen bosbeheer, zijn hierop afgestemd. De commissie heeft tot haar genoegen geconstateerd dat er, in vergelijking met de vorige visitatie, meer aandacht wordt besteed aan het ontwikkelen van praktische vaardigheden en zelfstandig werken. Alle opleidingen plannen in het derde jaar een bachelorproject en/of een geïntegreerd practicum, wat de commissie een zeer goede zaak vindt. De commissie doet aanbevelingen met betrekking tot de competentieontwikkeling. Aan de UGent en de UA zijn de bachelorprojecten en practica nogal uitvoerend opgevat. De ontwikkeling van de praktische vaardigheden en de onderzoeksattitude verdienen nog meer aandacht. Ook moeten er naar verhouding studiepunten worden toegekend aan deze opleidingsonderdelen.


Masteropleiding Op het ogenblik van de visitatie waren de meeste masterprogramma’s nog niet volledig uitgewerkt. Op basis van de voorlopige programma’s die de commissie heeft kunnen inkijken en op basis van de lopende ingenieurs- of proefjaren beoordeelt de commissie de relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van de masterprogramma’s als goed. De commissie is ook hier van mening dat de voorgestelde tweejarige masterprogramma’s van een hoog academisch niveau zijn en de studenten zeker in staat stellen om de beoogde eindkwalificaties te halen. De onderzoeksexpertise van de onderwijzende staf komen tot uiting in de specialisaties. De masteropleidingen bouwen goed voort op de specialisaties uit de bacheloropleiding. De K.U.Leuven hanteert een major/minor-systeem van respectievelijk 50 en 20 SP. De commissie is hiervan voorstander op voorwaarde dat de goede afstemming tussen major en minor gewaarborgd blijft. Immers, het risico bestaat dat de verdieping te oppervlakkig is. De commissie is voorstander van de verplichte stage zoals aan de VUB gebeurt. Ze vindt de stage namelijk een goed voorbeeld van praktijkervaring. In Leuven en Gent is de stage facultatief. Aan de UGent, de K.U.Leuven en de VUB zijn stages geprogrammeerd en ze bedragen 3 tot 5 SP. In Leuven is de stage geprogrammeerd in het eerste jaar van de masteropleiding; ze kan ook in het tweede jaar van de masteropleiding, maar moet duidelijk onafhankelijk zijn van het eindwerk. In Antwerpen bestaat er geen stagemogelijkheid maar het uitvoeren van het project (3de bachelor) in een bedrijfsomgeving vindt de commissie een volwaardig equivalent. De commissie heeft erg veel waardering voor de verplichte industriële stage aan de VUB (2de master). Andere arbeidsmarktvaardigheden zoals rapportering komen goed aan bod. Het aantal schriftelijke opdrachten en presentaties is toegenomen na de vorige visitatie, tot genoegen van de commissie. De commissie meent wel dat rapportering ook eerder in de bacheloropleiding kan plaatsvinden.

2.2. Eisen professionele en academische gerichtheid De commissie beoordeelt de eisen van professionele en academische gerichtheid voor alle gevisiteerde instellingen als goed. In alle programma’s is er niet alleen een goede aandacht voor kennisontwikkeling maar ook voor het aanleren van de nodige onderzoeksvaardigheden. In hoeverre onderzoeksvaardigheden worden bijgebracht, varieert per (master)opleiding. Het ontwikkelen van een kritische onderzoeksattitude is in sommige opleidingen voor verbetering vatbaar. De studenten zijn gemiddeld genomen goed op de hoogte van het lopend onderzoek. In de masterjaren sluiten de specialisaties aan bij het wetenschappelijk onderzoek dat het academisch personeel bedrijft.


2.3. Samenhang van het programma De commissie beoordeelt de samenhang van de programma’s als goed. Zowel in de bachelor- als in de masteropleidingen stelt de commissie vast dat de programma’s sequentieel en coherent zijn opgebouwd. De verschillende opleidingsonderdelen zijn goed op elkaar afgestemd. Het afstemmen van de bachelor- en masterprogramma’s met andere instellingen varieert; sommige instellingen hebben nauw overleg gepleegd met zusterinstellingen, anderen stelden de profilering van de eigen specificiteit bij het ontwerpen van het programma voorop. De commissie vindt de balans tussen verplichte en keuzeopleidingsonderdelen in alle programma’s evenwichtig. Aan de UA en de VUB ligt de keuzevrijheid van de student wel uitsluitend in de keuze van specialisatie. Hoewel er algemeen gesproken dan ook weinig tot geen keuzeopleidingsonderdelen in de bachelor zijn geprogrammeerd, vindt de commissie dit een logische keuze om de samenhang van het programma te kunnen vrijwaren. Aan de K.U.Leuven wordt momenteel een major/minorsysteem gehanteerd. De UGent geeft de masterstudent de ruimte om te verbreden of verdiepen via een aantal keuzeopleidingsonderdelen. De masteropleiding Biosysteemtechniek aan de K.U.Leuven vormt een eigen originele, ingenieurstechnische specialisatie met een breed toepassingsveld en zou beter systematisch geïntegreerd kunnen worden in de andere masteropleidingen.

2.4. Studieomvang Alle opleidingen voldoen aan de decretale eisen met betrekking tot de studieomvang, uitgedrukt in studiepunten.

2.5. Studietijd De commissie beoordeelt de studietijd voor alle opleidingen als goed. De commissie is van oordeel dat de programma’s aan alle instellingen weliswaar zwaar maar goed studeerbaar zijn en dat de studietijd evenredig verdeeld is over het academiejaar. De effectieve studietijd komt vrij goed overeen met de begrote studietijd. In alle instellingen werden kleine problemen gemeld die eenvoudig geremedieerd werden of kunnen worden. De commissie stelt vast dat binnen de betrokken opleidingen initiatieven op het vlak van studietijdmetingen worden genomen. Zo organiseert de UGent naar aanleiding van de visitatie een retrospectieve studietijdmeting. Sinds de invoering van de bacheloropleiding voerde de K.U.Leuven systematisch voor elk jaar studietijdmetingen in. In 2005 vonden er hearings met groepjes studenten plaats. In het kader van de onderwijsevaluatie peilde de VUB ook naar de reële studietijd van haar studenten. In 2005 organiseerde de UA een studentenbevraging met focusgesprekken. De commissie waardeert deze initiatieven en beoordeelt de procedures van studietijdmeting globaal genomen goed


maar op sommige punten voor verbetering vatbaar. Verder heeft ze de opleidingen aanbevolen om kwantitatieve of kwalitatieve studietijdmetingen op periodieke basis door te voeren.

2.6. Afstemming vormgeving en inhoud De commissie beoordeelt de afstemming tussen de vormgeving en de inhoud van het programma voor de bacheloropleiding aan de UGent en de UA als voldoende en aan de K.U.Leuven en de VUB als goed. Voor de masterprogramma’s aan alle opleidingen wordt de afstemming als goed beschouwd. De commissie vindt het concept van competentiegericht onderwijs aan de VUB een goede manier om studenten wegwijs te maken in de Bio-ingenieurswetenschappen. De WPO-opdrachten, dit zijn werkcollege-practicum-oefeningen zijn erg exploratief en hebben eenzelfde gewicht als de hoorcolleges. Daarenboven constateert de commissie dat de onderwijskundige staf de mogelijkheden van kleine studentenaantallen ten volle exploiteert. Aan de K.U.Leuven geldt het systeem van begeleide zelfstudie, hoewel de invoering hiervan wel docentafhankelijk is. De commissie is positief over het gebruik van nieuwe onderwijsmethoden en heeft erg veel waardering voor de didactische onderwijsteams per opleidingsonderdeel. De masteropleidingen aan de UGent zijn gekenmerkt door een grote variatie aan werkvormen. In Antwerpen wordt het kleine studentenaantal te weinig benut om een grotere variatie aan onderwijsvormen aan te bieden. Er wordt te weinig aandacht besteed aan probleemoplossende vaardigheden in het huidige bachelorprogramma. Het hervormde bachelorprogramma brengt hierin beterschap. Aan de UGent is er geen centraal-gestuurd onderwijsconcept, maar de faculteit vult de onderwijsvisie van de Universiteit in de Bio-ingenieursprogramma’s in. De UGent opteert echter hoofdzakelijk voor hoorcolleges in het 1ste bachelorjaar. In latere jaren komen andere onderwijsvormen aan bod, zoals practica, oefeningen, groepswerken en excursies. In het algemeen constateert de commissie voor de meeste masteropleidingen dat de studenten een gebrek aan feedback ervaren op opdrachten of tijdens/na de stage (3de bachelor), en zij beveelt de opleidingen aan hieraan de nodige aandacht te besteden. De commissie ziet heel wat mogelijkheden in de elektronische leerplatforms van de universiteiten die tot op heden nog niet optimaal worden benut.

2.7. Beoordeling en toetsing De commissie evalueert de beoordeling en toetsing als voldoende voor de K.U.Leuven en een aantal van de masteropleidingen aan de UGent. De masters Cel- en Genbiotechnologie, Levensmiddelenwetenschappen en Voeding en Chemie en Bioprocestechnologie aan de UGent worden


als goed beoordeeld, net zoals de bacheloropleiding. De beoordeling en toetsing van de opleidingen aan de VUB en de UA worden goed geëvalueerd. De commissie heeft van elke opleiding een steekproef aan examenvragen bestudeerd en komt tot de vaststelling dat de examens in het algemeen niet alleen de kennis toetsen maar ook het inzicht in de materie en de onderzoeksvaardigheden. Het inhoudelijke niveau van de examens is goed. Naast het klassieke examen kennen de universiteiten andere evaluatievormen: mondelinge en schriftelijke opdrachten, laboratoriumoefeningen, groepswerk, portfolio, etc. De commissie waardeert het gebruik van deze vormen van permanente evaluatie dat vooral in Antwerpen sterk aanwezig is. De transparantie van de beoordelingscriteria varieert. Aan de VUB verlopen evaluaties transparant en studenten voelen zich fair beoordeeld. Hetzelfde geldt voor de Antwerpse studenten. Aan de UGent wordt in de masteropleidingen bij bepaalde groepswerken enkel een collectief cijfer zonder enige toelichting gegeven, hetgeen de transparantie niet ten goede komt. Voor de masters Cel- en Genbiotechnologie, Levensmiddelenwetenschappen en Voeding en Chemie en Bioprocestechnologie aan de UGent is dit niet het geval. Ook aan de K.U.Leuven is er volgens de commissie een gebrek aan transparantie. Zo blijkt de benodigde exameninformatie moeilijk terug te vinden op de facultaire website. De commissie is grote voorstander van de zelftests en tussentoetsen in het eerste bachelorjaar. Het geeft de studenten de gelegenheid om voor zichzelf na te gaan in welke mate zij de leerstof beheersen en kunnen toepassen. Bij slechte resultaten kan er dan nog tijdig geremedieerd of geheroriënteerd worden. Indien opleidingen dergelijke initiatieven niet nemen, beveelt de commissie hen aan hiervan werk te maken.

2.8. Masterproef De commissie beoordeelt de eindverhandeling/scriptie/masterproef overal als goed. De commissie heeft een steekproef aan eindverhandelingen/scripties van de K.U.Leuven, de UGent en de VUB ingekeken en komt tot de conclusie dat de wetenschappelijke kwaliteit van de eindverhandelingen goed is. Wel wijst de commissie er op dat blijvend moet worden gewaakt over het hanteren van een duidelijke structuur, het expliciet formuleren van een onderzoekshypothese en het stimuleren van de kritische zin van de student. De studenten worden ook aan alle instellingen goed geïnformeerd over de mogelijke keuzes. De begeleiding wordt overal degelijk verzorgd. Alle opleidingen trekken in hun omgevormde tweejarige masterprogramma dat van start gaat in 2007’08 het gewicht van de masterproef op tot 30 studiepunten. Dit grotere belang correspondeert met de


belangrijke rol van de masterproef in het programma.

2.9. Toelatingsvoorwaarden De commissie beoordeelt het facet toelatingsvoorwaarden voor alle opleidingen als goed. Het overbruggingonderwijs dat de opleidingen organiseren, bestaat uit herhalingscursussen wiskunde, fysica of scheikunde die in september worden georganiseerd voor de abituriënten. Voor Brusselse eerstejaarsstudenten organiseert het Zelfstudiecentrum de brugklassen. In de eerste week hebben bachelorstudenten de mogelijkheid om zichzelf te testen met behulp van pretoetsen of zelftests wiskunde en scheikunde. De Gentse bachelorstudenten kunnen een twee weken durende brugcursus Wiskunde volgen. Aan het begin van het academiejaar kunnen ze vrijblijvend deelnemen aan een wiskundetoets. De Leuvense eerstejaarsstudent kan terecht bij monitoren chemie, fysica, wiskunde, biologie/biochemie. De commissie heeft er veel waardering voor de proefexamens. De commissie vindt dat hoger genoemde voorbereidingsprogramma’s goed zijn afgestemd op de noden van de beginnende studenten. Zij constateert eveneens dat de opleidingen duidelijk de verwachtingen jegens het wiskundige niveau van de abituriënt communiceren en in het eerste jaar de lessen laten beginnen op een elementair niveau. Ook bij de masteropleidingen zijn de toelatingsvoorwaarden en initiatieven goed. De commissie vindt het positief dat verschillende opleidingen studentendossiers onderzoeken om eventueel een verkort programma aan te bieden. Voor de masteropleidingen aan de UGent en K.U.Leuven zijn schakelprogramma’s ontwikkeld voor studenten die geen modeltraject volgen. De Leuvense beginnende masterstudent kan een bijstuurminor volgen zonder een verlenging van de studieduur. De commissie waardeert dergelijke initiatieven en spoort de opleidingsverantwoordelijken van de VUB, die nietmodeltrajecten afraden, aan om toch ook dergelijke initiatieven in overweging te nemen.


Onderwerp 3: inzet van personeel

3.1. Kwaliteit van het personeel De commissie beoordeelt de kwaliteit van het personeel in alle opleidingen als goed. De commissie is van oordeel dat de vakinhoudelijke kwaliteit van de individuele docenten aan alle instellingen zeer goed is. De commissie stelde tevens vast dat bij de aanwervingen en bevorderingen rekening wordt gehouden met – in volgorde van belangrijkheid - de onderzoekskundige, onderwijskundige en dienstverlenende kwaliteiten van het academisch personeel. Alle instellingen bieden tevens cursussen onderwijsprofessionalisering aan voor docenten en assistenten, maar die hebben een erg vrijblijvend karakter, behoudens voor de praktijkassistenten aan de K.U.Leuven. De commissie beveelt de opleidingsverantwoordelijken aan om zowel beginnende docenten als assistenten aan te sporen om de trainingen te volgen. Ook de vraag van de opleidingen naar toereikende middelen om onderwijsinnovatie te ondersteunen, moet volgens de commissie de nodige aandacht krijgen. Op vlak van personeelsbeleid valt de afwezigheid van ‘sabbaticals’ aan de verschillende instellingen op. De commissie vindt dit een gemiste kans aangezien een personeelslid dat een sabbatperiode inlast, ook nadien heel wat kan bieden aan de opleiding en deze op onderwijs- en onderzoekskundig vlak kan verrijken.

3.2. Eisen professionele en academische gerichtheid De commissie beoordeelt de academische en professionele gerichtheid van het academisch personeel in alle opleidingen als goed. De commissie is onder de indruk van de onderzoeksdeskundigheid van het academisch personeel aan alle instellingen. Ze stelt vast dat verschillende onderzoeksgroepen ingebed zijn in (inter)nationale onderzoeksnetwerken. In andere gevallen zijn er ad hoc contacten met buitenlandse vakgenoten. De commissie merkt op dat het aandeel van inkomend onderwijs in bepaalde opleidingen wordt aangeleverd van buiten de faculteit of vakgroep. De commissie heeft tevens vastgesteld dat er, vooral in de masterjaren, een goede koppeling tussen onderzoek en onderwijs is. Ook het beroepenveld heeft een onderwijsinbreng in alle opleidingen via gastcolleges, stage en projectwerk.


3.3. Kwantiteit van het personeel De kwantiteit van het personeel wordt als voldoende tot goed beoordeeld. De commissie is van mening dat de omvang van het personeelsbestand aan de K.U.Leuven en de VUB goed is. De onderwijsinbreng van respectievelijk de praktijkassistenten en het Bijzonder Academisch personeel in de WPO-opdrachten vindt de commissie een belangrijke toegevoegde waarde. De UGent en UA zijn voldoende omkaderd volgens de commissie. Het onderwijskader aan de UGent is voldoende groot vanwege de keuze van onderwijsvorm (hoorcollege in de 1ste bachelor), maar schept weinig ruimte voor onderwijsinnovatie. De Antwerpse ratio bedraagt 13.8/1 en de bacheloropleiding is hiermee meer dan voldoende omkaderd. Wel steunt de bacheloropleiding sterk op aangeleverd onderwijs en de eigen staf is zeer beperkt in omvang. De commissie vreest dat de grote heterogeniteit en de te kleine kritische massa de uitbouw van de eigen identiteit van de opleiding bemoeilijken. Ze beveelt de UA een uitbreiding van de eigen onderwijsstaf aan.

Onderwerp 4: voorzieningen

4.1. Materiële voorzieningen De commissie beoordeelt de materiële voorzieningen als voldoende aan de UGent, goed aan de VUB en UA. Dit facet wordt voor de K.U.Leuven geëvalueerd als goed en op sommige punten als excellent. De commissie beoordeelt de materiële voorzieningen aan de VUB en de Universiteit Antwerpen als goed. Aan de VUB en UA trof de commissie degelijk uitgeruste les- en practicumlokalen en ICT-voorzieningen aan. In Brussel en Antwerpen was de commissie gecharmeerd door het Zelfstudiecentrum en de Bioruimte. De bibliotheken bieden aan beide universiteiten eveneens voldoende ruimte voor zelfstudie. De inspanningen om het elektronische tijdschriftenaanbod te vergroten dragen bij tot de uitbreiding van het wetenschappelijke informatieaanbod. De materiële voorzieningen aan de UGent worden door de commissie als voldoende beoordeeld. Sommige laboratoria die door bachelorstudenten worden gebruikt zijn op zich functioneel maar hebben eerder ouderwetse voorzieningen. De faculteit kampt met ruimtegebrek. Ook de vakgroepen zijn krap behuisd. De nieuwe infrastructuurwerken zullen deze problemen het hoofd bieden. Het bibliotheekaanbod is goed maar verspreid onder de verschillende vakgroepbibliotheken. Plannen worden uitgevoerd om de versnippering tegen te gaan en de commissie moedigt deze initiatieven aan. De materiële voorzieningen aan de K.U.Leuven beoordeelt de commissie als goed en op sommige punten zelfs als excellent. Alle lokalen zijn omvangrijk en goed verzorgd. De onderzoeksapparatuur


die ook door masterstudenten wordt gebruikt is geavanceerd. De commissie heeft erg veel waardering voor het serrecomplex, het nagelnieuwe Geo-instituut en de campusbibliotheek. De commissie vindt het positief wanneer studenten tijdens hun opleiding in aanraking komen met geavanceerde onderzoeksapparatuur. Dit is duidelijk het geval voor de betrokken masteropleidingen. De onderzoeksomgeving van het departement of de faculteit fungeert tevens als leeromgeving van de student omwille van de kleine studentenaantallen aan de VUB of omwille van ruimtegebrek aan de UGent. Ook aan de K.U.Leuven komen masterstudenten in aanraking met onderzoeksapparatuur.

4.2. Studiebegeleiding De commissie stelt voor alle universiteiten vast dat de centrale diensten de abituriënten en studenten adequaat voorlichten over de studie en studiebegeleiding. Binnen de faculteiten structureren de studietrajectbegeleider en praktijkassistenten de studiebegeleiding. Deze eerste is de contactpersoon voor studenten met vragen omtrent studie en mogelijkheden tot heroriëntatie. Aan alle instellingen is er een ombudspersoon, maar er wordt niet overal evenveel gebruik van gemaakt, naargelang de informele contacten met het academisch personeel. De studiebegeleiding aan de VUB is excellent. De commissie heeft erg veel waardering voor de werking van het Zelfstudiecentrum voor de eerstejaars. Het onderwijsrendement voor het 1ste bachelorjaar ligt er hoog. De drempel tussen bachelor- en masterstudenten en het academisch personeel is bijzonder laag en effectief, hetgeen uiteraard door de kleinschaligheid wordt mogelijk gemaakt. De studiebegeleiding aan de K.U.Leuven en de Universiteit Antwerpen is goed. Aan de UA verloopt de studiebegeleiding voornamelijk op informele basis. De praktijkassistent structureert de studiebegeleiding binnen de opleiding. De commissie waardeert aan de K.U.Leuven de rol van het monitoraat in het 1ste bachelorjaar en het overleg van de monitoren met het academisch personeel in de didactische teams. Ook de proefexamens vindt de commissie er positief. De commissie constateert wel dat het luik begeleiding van de begeleide zelfstudie voor bachelor- en masteropleidingen niet structureel is ingebed maar afhangt van de docent. De studiebegeleiding binnen de UGent vindt de commissie voldoende maar nog te weinig pro-actief. Het initiatief wordt vooral overgelaten aan de studenten. Individuele docenten trachten wel om problemen binnen het opleidingsonderdeel te detecteren, maar de commissie suggereert de faculteit om een proactiever beleid inzake studiebegeleiding uit te werken. Meer algemeen constateert de commissie dat studenten een gebrek aan feedback ervaren bij de opdrachten aan de universiteiten en tijdens de stage, ondanks een aantal initiatieven. De commissie vindt dit jammer want de schriftelijke, mondelinge en labo-opdrachten vindt zij goede leervormen.


De commissie vraagt de lesgevers om werk te maken van terugkoppeling, in de veronderstelling dat voldoende middelen beschikbaar zijn om deze terugkoppeling te ondersteunen.

Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg

5.1. Evaluatie van resultaten De vergaring en evaluatie van gegevens over de kwaliteit van het onderwijs varieert aan de Vlaamse opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen van voldoende tot goed. De commissie beoordeelt dit facet als goed voor de opleidingen aan de VUB en de UGent. De UGent kent een systeem van tweejaarlijkse ZAP-docentenevaluaties en jaarlijkse elektronische studentenenquêtes. De evaluatiecommissie stelt op basis hiervan een rapport op dat verder geanalyseerd wordt in de vakgroepen en in de opleidingscommissie. Deze samenvatting wordt in aanwezigheid van de studenten besproken. Er is binnen de opleidingscommissie ook aandacht voor de opvolging van het evaluatiedossier per opleidingsonderdeel en de opleiding schenkt grote aandacht aan de onderwijsprestaties van de betrokken docenten, ook in het benoemingsen bevorderingsbeleid. De commissie heeft ook waardering voor het informeel kwaliteitszorgsysteem. Ook de VUB heeft volgens de commissie een goed systeem voor de bewaking van de kwaliteit van het onderwijs. Enerzijds is er het institutionele kwaliteitszorgsysteem waarbij de studenten tweemaal per jaar elektronisch worden bevraagd. Anderzijds zijn er de informele contacten binnen de Vakgroep die goed werken. Die commissie merkt wel op dat het competentiegericht onderwijs, toch het didactisch concept van de opleidingen, niet expliciet wordt geëvalueerd in de studietijdmetingen en dit een vertekend beeld kan geven bij het vaststellen van de reële studietijd. De evaluatie van de resultaten aan de UA wordt door de commissie als voldoende beoordeeld. De UA keurde in oktober 2004 een nieuw evaluatiesysteem goed. Naast de achtjaarlijkse programma-evaluatie die is opgebouwd rond de onderwijsvisitaties werd er een nieuwe vragenlijst ontwikkeld voor de evaluatie van de opleidingsonderdelen en de docenten. Deze vragenlijst wordt vierjaarlijks afgenomen. De commissie meent dat evaluaties van de docenten per opleidingsonderdeel en de focusgesprekken met studenten na elke examenperiode een minimumgarantie zijn voor de kwaliteitsbewaking van de opleiding. Ook de K.U.Leuven scoort op dit facet een voldoende. Op het moment van de visitatie trad een nieuw evaluatiesysteem in voege. De universitaire overheid wil een nieuw kwaliteitszorgsysteem uitbouwen waarbij, naast de achtjaarlijkse curriculumevaluatie in functie van de externe kwaliteitszorg, de opleidingsonderdelen tweejaarlijks onder de loep worden genomen. Vanwege de wijziging in het


evaluatiesysteem werden de studenten van het 2de en 3de jaar niet bevraagd via controlesystemen in 2005-06. De commissie waardeert wel de studietijdmetingen en hearings die de faculteit organiseerde in het kader van de visitatie. De commissie ondersteunt het nieuwe evaluatiesysteem en hoopt dat de Permanente Onderwijscommissies erop toezien dat de bevragingen systematisch verlopen. In het algemeen spoort de commissie de opleidingen aan om frequenter te evalueren op curriculumniveau. De stapsgewijze implementatie van het BaMa-systeem moet de opleidingsverantwoordelijken de gelegenheid bieden om het programma waar nodig bij te sturen wanneer er zich tekortkomingen zouden voordoen.

5.2. Maatregelen tot verbetering De commissie beoordeelt de maatregelen tot verbetering voor de UGent, de K.U.Leuven, de VUB en de UA als goed. Ze heeft vastgesteld dat de opvolging van de resultaten van evaluaties aan deze instellingen ernstig worden genomen en aanleiding geven tot verbeteringen. De opleidingen speelden ook goed in op de meeste aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie.

5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni, beroepenveld De commissie beoordeelt de betrokkenheid van de medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld voor de K.U.Leuven, de VUB en de UA als voldoende en voor de UGent als goed. De betrokkenheid van de medewerkers (ZAP, AAP) en studenten is overal goed. De actoren zijn vertegenwoordigd in de besluitvormingsorganen op alle niveaus en de commissie heeft vastgesteld dat de opleidingen effectief rekening houden met hun mening. De beslissingen komen ook op een transparante manier tot stand. De contacten met de alumni en vertegenwoordigers van het beroepenveld zijn aan de K.U.Leuven, de VUB en de UA daarentegen nog voor verbetering vatbaar. De commissie vindt dat de mening van de afgestudeerden een belangrijke toegevoegde waarde biedt bij de curriculumevaluaties en -vernieuwingen en bepleit daarom een structurele betrokkenheid van de alumni bij de opleidingen. De commissie waardeert de bevraging van alumni om informatie te vergaren over het arbeidsprofiel van de bio-ingenieurs. Plannen zoals de uitbouw van een alumni databank in Leuven en Antwerpen evenals de databank aan de VUB vindt de commissie lovenswaardig. Voor het aanhalen van de banden met het beroepenveld verwijst de commissie naar de UGent die een jaarlijkse bio-ingenieurbedrijvendag en reflectieavonden met het afnemend veld organiseerde. Om die reden beoordeelt zij dit facet als ‘goed’ voor de Universiteit Gent. Zij spoort de verantwoordelijken van de UGent aan om de reflectieavonden op regelmatige basis te herhalen. De commissie spoort de andere opleidingen aan om analoge initiatieven te overwegen.


De Antwerpse casus staat enigszins apart. Na twee jaar verwatert het contact met de afgestudeerden namelijk snel en er wordt bijgevolg geen structureel contact met hen onderhouden. De commissie betreurt dit en merkt op dat de driejarige bacheloropleiding misschien meer kansen biedt om het contact met alumni te verbeteren.

Onderwerp 6: Resultaten

6.1. Gerealiseerd niveau Het gerealiseerd niveau van de opleidingen bio-ingenieurswetenschappen aan de Vlaamse universiteiten wordt als goed beoordeeld. De commissie is van oordeel dat de opleidingen hun respectieve doelstellingen voor de bacheloropleidingen goed verwezenlijken. Ook op masterniveau slagen de opleidingen erin om academisch geschoolde Bio-ingenieurs af te leveren. Dit blijkt uit de gesprekken die de commissie voerde met de alumni, uit de KVIV-enquête en de alumni-enquêtes van de opleidingen zelf maar ook uit de goede wetenschappelijke kwaliteit van eindverhandelingen. De alumni menen dat hun opleiding hen heeft aangezet tot een kritische attitude, hun redeneervaardigheden goed heeft ontwikkeld en hen een goede fundamentele wetenschappelijke vorming heeft opgeleverd. Dit maakt hen vandaag tot multi-inzetbare krachten op de arbeidsmarkt die bereid zijn een houding van levenslang leren aan te nemen. De commissie leidt eveneens uit de gesprekken met afgestudeerden af dat de opleidingen doorheen de jaren meer aandacht besteden aan probleem-georiënteerd onderwijs. De commissie wil de internationalisering hier onder de aandacht brengen. Ze is van mening dat de docenten- en studentenmobiliteit vaak te beperkt is. Nochtans beweegt er op centraal niveau heel wat om studentenuitwisselingen te faciliteren. De internationale netwerken met vakgenoten kunnen de docentenmobiliteit een duwtje in de rug geven. De commissie beveelt de opleidingsverantwoordelijken aan om vormen van uitwisseling te stimuleren en te optimaliseren en voor inkomende studenten en docenten suggereert zij de opleidingsverantwoordelijken om, binnen het Vlaamse decretale kader, maximaal gebruik te maken van het Engels in het masterprogramma.

6.2. Onderwijsrendement Een schematisch overzicht van het onderwijsrendement van de generatiestudenten en van de tweede kandidatuur, uitgemiddeld over de voorbije 10 jaar, is weergegeven in onderstaande grafiek. De commissie beoordeelt het onderwijsrendement van de bacheloropleidingen aan de K.U.Leuven, UGent en Universiteit Antwerpen als goed en aan de VUB als excellent.


100

86,2

87

88

91,5

79

80 56,6 60

53 47,1

40

generatiestudenten 2de kanditatuur

20 0

UGent

K.U.Leuven

VUB

UA

instelling

Grafiek 1: Slaagpercentage generatie- en tweedejaarsstudenten Bio-ingenieurswetenschappen (t=10 jaar)

Tussen de 53 en 57% van de generatiestudenten slaagt na zijn/haar examens aan de K.U.Leuven en UGent. Het onderwijsrendement van de Brusselse generatiestudenten is het hoogste met 79%. Aan de UA bedraagt dit cijfer 47,1%. Omwille van het lage studentenaantal wil het slaagpercentage er wel eens schommelen. De commissie begrijpt dat het eerste jaar dikwijls een selectiejaar is vanwege de afwezigheid van een toelatingsexamen. Het gemiddeld aantal ingeschreven generatiestudenten bedraagt 233 aan de K.U.Leuven, 224 aan de UGent, 53 aan de en 40 aan de VUB1. In het tweede en de daaropvolgende jaren liggen de slaagpercentages hoog. De commissie merkt op dat de UA de hoogste slaagcijfers van het tweede jaar voorlegt met 91,5%, gevolgd door de VUB (88%), de K.U.Leuven en UGent (circa 87%). Zij vindt deze scores positief maar hamert erop dat de opleidingen verdere inspanningen moeten leveren om in het beginjaar de studenten met moeilijkheden tijdig te detecteren en indien nodig te heroriënteren. Algemeen genomen slaagt meer dan 90% van de masterstudenten voor het examen. Het onderwijsrendement aan de VUB, de UGent, de K.ULeuven loopt zelfs op tot respectievelijk 96%, 97% en 99%, hetgeen de commissie als excellent beoordeelt.

Algemeen besluit De commissie was onder de indruk van de inhoudelijke kwaliteit van de Vlaamse opleidingen Bioingenieurswetenschappen. Zij kunnen de vergelijking met goede opleidingen in het buitenland uitstekend doorstaan. Uiteraard kunnen de opleidingen op een aantal punten nog verder verbeterd worden. De opmerkingen die in het vergelijkend deel en in de deelrapporten staan vermeld, moeten dan ook gezien worden tegen de achtergrond van de gunstige indruk van de commissie, en doen verder aan dit positief beeld geen afbreuk.

Gemiddelde van K.U.Leuven, UGent en UA is berekend over een periode van tien jaar (van 1994-’95 t.e.m. 2004-’05) en dat van VUB over negen jaar (van 1995-’96 t.e.m. 2004-’05)

1


V. Tabellen met scores onderwerpen en facetten In de hierna volgende tabellen worden de oordelen van de commissie op de zes onderwerpen en de onderliggende facetten uit het accreditatiekader weergegeven. Per facet wordt in de tabel aangegeven of de opleiding hier volgens de commissie onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoort. Op basis van de beoordelingen per facet geeft de commissie vervolgens een samenvattend oordeel op het niveau van de onderwerpen. Bij deze beoordeling maakt de commissie gebruik van de indeling onvoldoende/voldoende. In het voorafgaande beschrijvend deel van het rapport is inzichtelijk gemaakt hoe de commissie op basis van de bijbehorende beoordelingscriteria tot een beoordeling per facet en vervolgens, op basis van een weging van de facetten, tot een beoordeling per onderwerp is gekomen. De oordelen zijn zo goed mogelijk onderbouwd met feiten en analyses. Het is dan ook duidelijk dat de scores in onderstaande tabel gelezen en geïnterpreteerd moeten worden in samenhang met de oordelen die in de tekst worden gemaakt. Verklaring van de scores op de facetten (quaternaire schaal): E : Excellent : ‘best practice’, kan (internationaal) als voorbeeld dienen voor andere opleidingen G : Goed : de kwaliteit stijgt uit boven de basiskwaliteit V : Voldoende : voldoet aan de basiseisen O : Onvoldoende : voldoet niet aan de minimumeisen Verklaring van de scores op de onderwerpen (binaire schaal): + : Voldoende : voldoet ten minste aan de minimumeisen voor basiskwaliteit; er is geen verdere schaalverdeling om verdere graden van excellentie aan te duiden. - : Onvoldoende : voldoet niet aan de minimumeisen voor basiskwaliteit.

Tabellen met scores onderwerpen en facetten | 75

U.Gent Ma Landbouwkunde

U.Gent Ma Cel- en Genbiotechnologie

U.Gent Ma Chemie en Bio-proces

U.Gent Levensmiddelen. en Voeding

U.Gent Ma Bos- en Natuurbeheer

U.Gent Ma Bodem- en Waterbeheer

Onderwerp 1 : Doelstellingen Facet 1.1 : Niveau en oriëntatie Facet 1.2.: Domeinspecifieke eisen Onderwerp 2 : Programma Facet 2.1.: Relatie doelstelling en inhoud Facet 2.2.: Eisen professionele en academische gerichtheid Facet 2.3.: Samenhang van het programma Facet 2.4.: Studieomvang Facet 2.5.: Studietijd Facet 2.6.: Afstemming vormgeving en inhoud Facet 2.7.: Beoordeling en toetsing Facet 2.8.: Eindverhandeling / Masterproef Facet 2.9.: Toelatingsvoorwaarden Onderwerp 3 : Personeel Facet 3.1.: Kwaliteit personeel Facet 3.2.: Eisen professionele en academische gerichtheid Facet 3.3.: Kwantiteit personeel Onderwerp 4 : Voorzieningen Facet 4.1.: Materiële voorziening Facet 4.2.: Studiebegeleiding Onderwerp 5 : Interne kwaliteitszorg Facet 5.1.: Evaluatie resultaten Facet 5.2.: Maatregelen tot verbetering Facet 5.3.: Betrekken van medewerkers, studenten, alumni, beroepenveld Onderwerp 6: Resultaten Facet 6.1.: Gerealiseerd niveau Facet 6.2.: Onderwijsrendement

U.Gent Bachelor Bio-ir.

Vergelijkende scoretabel opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

G OK G V

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G / G + G G

V G G + G G

G G G + G G

G G G + G G

G G G + G G

V G G + G G

V G G + G G

V + V V + G G G

V + V V + G G G

V + V V + G G G

V + V V + G G G

V + V V + G G G

V + V V + G G G

V + V V + G G G

+ G G

+ G E

+ G E

+ G E

+ G E

+ G E

+ G E

O= onvoldoende,V= voldoende, G= goed, E= excellent

76 | Tabellen met scores onderwerpen en facetten

U.Gent Ma Milieutechnologie

VUB Bachelor Bio-ir.

VUB Ma Cel-en Genbiotech

VUB Ma Scheikunde

KUL Bachelor Bio-ir.

KUL Ma Landbouwkunde

KUL Ma Biosysteemtechniek

KUL Ma Land- en Bosbeheer

KUL Ma Milieutechnologie

KUL Ma Levensmiddelentech

KUL Ma Katalytische Technologie

KUL Ma Cel- & Gentechnologie

UA Bachelor Bio-ir.

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

+ G G + G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G G

G OK G V

V G G + G G

G / G + G G

G G G + G G

G G G + G G

V / G + G G

V G G + G G

V G G + G G

V G G + G G

V G G + G G

V G G + G G

V G G + G G

V G G + G G

G / G + G G

V + V V + G G G

G + G E + G G V

G + G E + G G V

G + G E + G G V

G + G G + V G V

G + G G + V G V

G + G G + V G V

G + G G + V G V

G + G G + V G V

G + G G + V G V

G + G G + V G V

G + G G + V G V

V + G G + V G V

+ G E

+ G E

+ G E

+ G E

+ G G

+ G E

+ G E

+ G E

+ G E

+ G E

+ G E

+ G E

+ G G


Score table of Master of Earth Observation - K.U. Leuven - Purdue University Subject 1 : Objectives Facet 1.1 : Level and orientation Facet 1.2.: Domain-specific requirements Subject 2 : Curriculum Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme Facet 2.4.: Duration Facet 2.5.: Study load Facet 2.6.: Coordination of structure and content Facet 2.7.: Assessment and examination Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation Facet 2.9.: Admission requirements Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation Facet 3.3.: Quantity of staff Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities Facet 4.2.: Study support and guidance Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results Facet 5.2.: Measures to effect improvement Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved Facet 6.2.: Results of teaching U: unsatisfactory, S: satisfactory, G: good, E: excellent


+ G S + S G S OK S S G G U + G G G + G S + S S S + G S

Score table of Master of Water Resources Engineering - K.U. Leuven - Vrije Universiteit Brussel Subject 1 : Objectives + Facet 1.1 : Level and orientation G Facet 1.2.: Domain-specific requirements G Subject 2 : Curriculum + Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives G and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional G and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme E Facet 2.4.: Duration OK Facet 2.5.: Study load G Facet 2.6.: Coordination of structure and content G Facet 2.7.: Assessment and examination G Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation G Facet 2.9.: Admission requirements G + Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel G Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation G Facet 3.3.: Quantity of staff G + Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities G Facet 4.2.: Study support and guidance G + Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results G Facet 5.2.: Measures to effect improvement G Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field G + Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved E Facet 6.2.: Results of teaching G U: unsatisfactory, S: satisfactory, G: good, E: excellent


Score table of Master of Physical Land Resources - Vrije Universiteit Brussel Subject 1 : Objectives Facet 1.1 : Level and orientation Facet 1.2.: Domain-specific requirements Subject 2 : Curriculum Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme Facet 2.4.: Duration Facet 2.5.: Study load Facet 2.6.: Coordination of structure and content Facet 2.7.: Assessment and examination Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation Facet 2.9.: Admission requirements Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation Facet 3.3.: Quantity of staff Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities Facet 4.2.: Study support and guidance Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results Facet 5.2.: Measures to effect improvement Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved Facet 6.2.: Results of teaching U: unsatisfactory, S: satisfactory, G: good, E: excellent


+ G G + G G G OK S G G G G + G G G + G G + G S G + G G

Score table of Master of Molecular Biology Vrije Universiteit Brussel-K.U.Leuven-Universiteit Antwerpen Subject 1 : Objectives Facet 1.1 : Level and orientation Facet 1.2.: Domain-specific requirements Subject 2 : Curriculum Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme Facet 2.4.: Duration Facet 2.5.: Study load Facet 2.6.: Coordination of structure and content Facet 2.7.: Assessment and examination Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation Facet 2.9.: Admission requirements Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation Facet 3.3.: Quantity of staff Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities Facet 4.2.: Study support and guidance Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results Facet 5.2.: Measures to effect improvement Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved Facet 6.2.: Results of teaching

+ G G + S G G OK G G S G G + G G G + G G + S G U + G G

U: unsatisfactory, S: satisfactory, G: good, E: excellent


Score table of Master of Biomolecular Sciences - Vrije Universiteit Brussel Subject 1 : Objectives Facet 1.1 : Level and orientation Facet 1.2.: Domain-specific requirements Subject 2 : Curriculum Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme Facet 2.4.: Duration Facet 2.5.: Study load Facet 2.6.: Coordination of structure and content Facet 2.7.: Assessment and examination Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation Facet 2.9.: Admission requirements Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation Facet 3.3.: Quantity of staff Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities Facet 4.2.: Study support and guidance Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results Facet 5.2.: Measures to effect improvement Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved Facet 6.2.: Results of teaching U: unsatisfactory, S: satisfactory, G: good, E: excellent


+ G S + S G S OK S S S S S + G G S + G G + S S U + S S

Score table of Master of Bio-informatics - K.U.Leuven Subject 1 : Objectives Facet 1.1 : Level and orientation Facet 1.2.: Domain-specific requirements Subject 2 : Curriculum Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme Facet 2.4.: Duration Facet 2.5.: Study load Facet 2.6.: Coordination of structure and content Facet 2.7.: Assessment and examination Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation Facet 2.9.: Admission requirements Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation Facet 3.3.: Quantity of staff Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities Facet 4.2.: Study support and guidance Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results Facet 5.2.: Measures to effect improvement Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved Facet 6.2.: Results of teaching

+ G G + G G G OK G S G S S + G G U + G S + G G S + G S



Score table of Master of Aquaculture - Universiteit Gent Subject 1 : Objectives Facet 1.1 : Level and orientation Facet 1.2.: Domain-specific requirements Subject 2 : Curriculum Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme Facet 2.4.: Duration Facet 2.5.: Study load Facet 2.6.: Coordination of structure and content Facet 2.7.: Assessment and examination Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation Facet 2.9.: Admission requirements Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation Facet 3.3.: Quantity of staff Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities Facet 4.2.: Study support and guidance Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results Facet 5.2.: Measures to effect improvement Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved Facet 6.2.: Results of teaching U: unsatisfactory, S: satisfactory, G: good, E: excellent


+ E E + G G G OK S G G G G + G G S + S G + G G S + E G

Score table of Master of Rural Development and Nutrition - Universiteit Gent Subject 1 : Objectives Subject Facet 1.1 : Level and orientation Facet 1.2.: Domain-specific requirements Subject 2 : Curriculum Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme Facet 2.4.: Duration Facet 2.5.: Study load Facet 2.6.: Coordination of structure and content Facet 2.7.: Assessment and examination Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation Facet 2.9.: Admission requirements Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation Facet 3.3.: Quantity of staff Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities Facet 4.2.: Study support and guidance Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results Facet 5.2.: Measures to effect improvement Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved Facet 6.2.: Results of teaching

+ S S + S G G OK G G G S S + G G S + S G + G G S + G S



Score table of Master of Food Technology - Universiteit Gent - K.U. Leuven Subject 1 : Objectives Facet 1.1 : Level and orientation Facet 1.2.: Domain-specific requirements Subject 2 : Curriculum Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme Facet 2.4.: Duration Facet 2.5.: Study load Facet 2.6.: Coordination of structure and content Facet 2.7.: Assessment and examination Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation Facet 2.9.: Admission requirements Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation Facet 3.3.: Quantity of staff Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities Facet 4.2.: Study support and guidance Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results Facet 5.2.: Measures to effect improvement Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved Facet 6.2.: Results of teaching U: unsatisfactory, S: satisfactory, G: good, E: excellent


+ G E + G E E OK G G G G G + G G G + G G + G G S + G G

Score table of Master of Tropical Natural Resources Management - K.U. Leuven Subject 1 : Objectives Facet 1.1 : Level and orientation Facet 1.2.: Domain-specific requirements Subject 2 : Curriculum Facet 2.1.: Relationship between aims and objectives and contents of the programme Facet 2.2.: Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme Facet 2.3.: Coherence of the programme Facet 2.4.: Duration Facet 2.5.: Study load Facet 2.6.: Coordination of structure and content Facet 2.7.: Assessment and examination Facet 2.8.: Master’s thesis/dissertation Facet 2.9.: Admission requirements Subject 3 : Deployment of staff Facet 3.1.: Quality of the personnel Facet 3.2.: Requirements of professional and academic orientation Facet 3.3.: Quantity of staff Subject 4 : Facilities and Provisions Facet 4.1.: Material facilities Facet 4.2.: Study support and guidance Subject 5 : Internal Quality Assurance Facet 5.1. : Evaluation of results Facet 5.2.: Measures to effect improvement Facet 5.3.: Involvement of staff, students, alumni and the professional field Subject 6 : Results Facet 6.1.: Level that has been achieved Facet 6.2.: Results of teaching

U U + U G U OK S G G G S + G G S + G G + S S U + G G



88 |

DEEL 2 OPLEIDINGSRAPPORTEN

| 89

90 |

Bachelor en Master in de Bio-ingenieurswetenschappen Universiteit Gent

Inleiding Dit deelrapport behandelt de Bachelor- en zeven masteropleidingen aan de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de Universiteit Gent. Ten tijde van het bezoek van de visitatiecommissie, dat plaatsvond van 6 t.e.m. 9 februari 2006, werden volgende opleidingen effectief aangeboden: - 1ste jaar Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen - 2de jaar Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen - 1ste proef Bio-ingenieur - 2de proef Bio-ingenieur - 3de proef Bio-ingenieur Het huidige 2+3 systeem wordt momenteel omgevormd tot een 3+2 systeem. Het nieuwe stelsel omvat drie bachelorjaren (180 studiepunten, SP) met vijf afstudeerrichtingen en twee masterjaren (120 SP) De student kan een keuze maken uit zeven masteropleidingen. Van het nieuwe bachelorprogramma was op het moment van de visitatie het eerste jaar al eens volledig doorlopen. Het tweede jaar liep voor de eerste keer, op het moment van de visitatie was het eerste semester bijna afgerond. De ervaringen van de studenten in het tweede bachelorjaar zijn bijgevolg noodzakelijkerwijze nog onvolledig. Het masterprogramma zal pas van start gaan in het academiejaar 2007-2008. Ondanks de boven vermelde beperkingen heeft de commissie toch een goed beeld gekregen van de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de UGent. Het oordeel over het derde bachelorjaar is gebaseerd op de globale doelstellingen, eindtermen en programma’s van de bacheloropleiding, de individuele doelstellingen en beschrijving van de verschillende opleidingsonderdelen en – bij extrapolatie – op de feitelijke gegevens (cursussen, handboeken, examenopgaven, slaagpercentages, rendementen, en personeelsgegevens). Ook de ervaringen van studenten en stafleden binnen de vroegere kandidaatsopleiding werden in rekening gebracht. Het oordeel over de masterprogramma’s is gebaseerd op de voorziene invulling van de programma’s en – wederom bij extrapolatie – op de huidige programma’s in de proefjaren, de scripties en de statistische gegevens m.b.t. studeerbaarheid, studierendementen en personeelsgegevens. Wat de evaluatie van de zeven masteropleidingen betreft, heeft de commissie deze afzonderlijk en in detail bekeken. Waar zij in dit rapport de opleidingen niet expliciet vermeldt, betekent dit dat de betreffende commentaar voor alle masteropleidingen geldt. Indien anders bedoeld, zal de commissie dit aangeven.

Universiteit Gent | 91

Onderwerp 1: Doelstellingen van de academische bachelor- en masteropleiding Beschrijving De opleiding heeft haar doelstellingen na de vorige visitatieronde grondig herbekeken en afgetoetst aan art. 58 van het Structuurdecreet en aan de Dublin-descriptoren. Ze heeft ook gekeken naar vergelijkbare opleidingen in het buitenland. Verwijzend naar de Dublin-descriptoren onderstreept de opleiding in de door haar gestelde doelstellingen het competentiegericht leren. Meer bepaald onderscheidt zij vijf culminerende niveaus bij competentiegericht leren: 1. kennis verwerven, 2. inzicht verwerven, 3. kennis en inzicht toepassen in strikte situaties, onder goede begeleiding, 4. kennis en inzicht toepassen in complexe situaties, onder voldoende begeleiding, 5. kennis en inzicht toepassen in praktijksituaties met minimale begeleiding.

Bachelor De opleiding definieert het profiel van de Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen als dat van een polyvalente academisch gerichte bachelor, die beschikt over een grondige wetenschappelijke bagage over de levende materie en ingenieurstechnieken en over de competenties die nodig zijn om deze levende materie en de daarmee gerelateerde processen te begrijpen en te onderzoeken, met als doel ze, in de aansluitende mastersopleidingen, te leren beheren of sturen. Volgens deze profielschets komt de opleiding tot de volgende algemene doelstelling. De ‘eindtermen’ van de opleiding tot Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen bestaan erin de studenten te brengen tot een niveau van wetenschappelijke kennis, vaardigheden en inzichten dat hen in staat moeten stellen om door te stromen naar één van de masteropleidingen aangeboden door de Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen of - in mindere mate - naar de arbeidsmarkt. Met andere woorden: de bachelorsopleiding dient de fundamenten te leggen waarop elke masteropleiding die erop aansluit verder kan bouwen. Hiervoor is het noodzakelijk dat de studenten vertrouwd gemaakt worden met het vakgebied in zijn volle breedte. Meer specifiek heeft de bacheloropleiding als doelstellingen: - de studenten een brede algemene wetenschappelijke vorming te laten verwerven, die hen een hoog niveau van kennis, competenties en inzicht verschaft met betrekking tot de levende materie en daarmee gerelateerde processen; - de studenten vertrouwd te maken met de wetenschappelijke denkwijze binnen het vakgebied van de ‘Toegepaste Biologische Wetenschappen’; - het aanleren en stimuleren van een onderzoekende houding, een kritische ingesteldheid, van logisch en analytisch redeneren, zelfstandig werken, communiceren, leren oplossen van problemen en van de essentiële componenten van een ingenieursopleiding;

92 | Universiteit Gent

- het vakgebied ‘Toegepaste Biologische Wetenschappen’ te situeren binnen een globale maatschappelijke context; - de studenten op een pedagogisch verantwoorde manier te leren omgaan met vrij omvangrijke hoeveelheden leerstof; - de studenten leerattitudes en leervaardigheden bij te brengen zodat ze volwaardig kunnen deelnemen aan de kennismaatschappij, waarin een houding van levenslang leren vereist is. De bachelors dienen deze competenties te beheersen tot op de eerste drie niveaus van competentiegericht leren: 1. kennis verwerven 2. inzicht verwerven 3. kennis en inzicht toepassen in strikte situaties, onder goede begeleiding Het eerste bachelorjaar wordt beschouwd als een selectiejaar. De vijf afstudeerrichtingen binnen de 3de bachelor zijn bedoeld als oriëntatie bij het kiezen van en als voorbereiding op een verdere (master)opleiding. Om de domeinspecifieke doelstellingen van de bacheloropleiding toe te lichten, grijpt de opleiding in haar zelfevaluatierapport terug naar de metafoor ‘bouwstenen’. - wetenschappelijke basisbouwstenen: biologie, chemie, wiskunde, fysica en aardwetenschappen die een fundamentele kennis moeten bijbrengen over alle aspecten die nodig zijn om de levende materie en de daarmee gerelateerde processen te begrijpen. Deze wetenschapsvakken worden ondersteund door voldoende uren practica. - de bouwsteen ingenieurstechnieken, die bedoeld is om de studenten aan te leren hoe de levende materie en de daarmee gerelateerde beheer- en productieprocessen onderzocht kunnen worden. - de bouwsteen maatschappelijke vorming, die ethische en economische aspecten van de levende materie belicht, en dus het vakgebied in een ruimer maatschappelijk kader plaatst - de bouwsteen afstudeerrichtingsvakken, waarin via de afstudeerrichtingen (Landbouwkunde, Chemie enVoedingstechnologie, Cel- en Genbiotechnologie, Land- en Bosbeheer, Milieutechnologie) al een aanloop genomen wordt naar en een profiel gegeven wordt van de masters die er rechtstreeks op aansluiten. In mindere mate zorgen deze opleidingsonderdelen voor een zekere finaliteit die moet toelaten een bachelor met deze afstudeerrichting een identiteit én een kans te geven op de arbeidsmarkt. De afstemming van deze doelstellingen op de eisen van buitenlandse vakgenoten gebeurt veelal informeel via de persoonlijke internationale contacten van ZAP en AAP met vakgenoten van andere (inter)nationale universiteiten. Dit houdt in dat men, vanwege de afwezigheid van een internationaal domeinspecifiek referentiekader voor de Bio-ingenieurswetenschappen, zich bij het opstellen van de


gestelde doelen en eindtermen vooral gesteund heeft op de internationale wetenschapspraktijk opdat de doelstellingen en eindtermen zouden aansluiten bij de verwachtingen van buitenlandse collega’s.

Master Aan de Masteropleiding koppelt de opleiding een duidelijke finaliteit. Deze opleiding bouwt verder op de eindkwalificaties van de bachelor en brengt de student een kritische ingesteldheid, zelfreflectie, onderzoeksmentaliteit en assertiviteit bij. De algemene doelstellingen van de opleiding tot Master in de Bio-ingenieurswetenschappen bestaan erin: - studenten te brengen tot een gevorderd niveau van wetenschappelijke kennis, vaardigheden en inzichten (over de domeinspecifieke aspecten van het beheer en de sturing van de levende materie en de daarmee gerelateerde processen) - hen hierdoor in staat stellen om binnen het domein van de masteropleiding op een deskundige en waardebewuste manier te functioneren in de verschillende sectoren van de arbeidsmarkt waartoe de opleiding toegang verleent. - hen in staat te stellen om, uitgaande van bestaande kennis gegenereerd via wetenschappelijk onderzoek, en mits de nodige kritische ingesteldheid t.o.v. de bestaande technologieën, nieuwe, originele en innovatieve bijdragen en verbeteringen te leveren voor de kennissamenleving. Deze algemene doelstellingen worden als volgt gespecificeerd. De opleiding Master in de Bioingenieurswetenschappen moet: De studenten een diepgaande en gevorderde wetenschappelijke vorming in het specifieke domein van de master bijbrengen, voortbouwend op de kennis en de inzichten verworven in de bachelorsopleiding; De studenten een verbredende vorming meegeven, waardoor ze inzicht verwerven in de maatschappelijke context waarin het vakgebied zich afspeelt; De studenten in staat stellen om deze kennis en competenties toe te passen om de levende materie en de daarmee gerelateerde processen te beheren en te sturen, binnen een multidisciplinaire context gerelateerd aan het domein van de master. M.a.w. de studenten moeten de kans krijgen om hun ingenieursvaardigheden (kwantitatieve benadering van een probleem, analyse en synthese) verder te ontwikkelen; De studenten een kans bieden om via deze vorming op een zelfstandige wijze een originele en innovatieve bijdrage te leveren aan de kennisontwikkeling en het wetenschappelijk onderzoek binnen het domein van de masteropleiding; De studenten in staat stellen om op grond van beschikbare en nog te verwerven informatie originele


en innovatieve oplossingen en strategieën voor te stellen en uit te werken en oordelen te vellen over problemen en situaties binnen het domein van de master, gebaseerd op een kwantitatieve benadering en rekening houdend met de socio-economische en ethische aspecten en gevolgen. De studenten moeten hierbij leren om planmatig te werk te gaan binnen een dikwijls complexe situatie; De studenten de mogelijkheid geven om deze oplossingen, strategieën en oordelen te communiceren en te verantwoorden naar en te bediscussiëren met een breed publiek; De studenten leerattitudes en leervaardigheden bij brengen om zelfstandig en volwaardig te kunnen deelnemen aan de kennismaatschappij, die snel evolueert en waarbij kennis in twijfel kan getrokken worden, waardoor een houding van levenslang leren vereist is. In vergelijking met de algemene doelstellingen van de bacheloropleiding, verwacht de opleiding dat afgestudeerde masters de hoger genoemde competenties kunnen beheersen op alle niveaus van competentiegericht leren: 1. kennis verwerven 2. inzicht verwerven 3. kennis en inzicht toepassen in strikte situaties, onder goede begeleiding 4. kennis en inzicht toepassen in complexe situaties, onder voldoende begeleiding 5. kennis en inzicht toepassen in praktijksituaties met minimale begeleiding De zeven masteropleidingen in de Bio-ingenieurswetenschappen (Landbouwkunde, Celen Genbiotechnologie, Milieutechnologie, Chemie en Bioprocestechnologie, Levensmiddelenwetenschappen en Voeding, Bodem- en Waterbeheer, Bos- en Natuurbeheer) willen een brede kennis (multidisciplinariteit en een holistische visie) koppelen aan verdieping van de specialisatie. De afgestudeerde masters in de Bio-ingenieurswetenschappen worden geacht: Op vlak van kennis en inzicht: - Op een fundamenteel en gevorderd niveau kennis en inzicht bezitten over de specifieke basisdisciplines van het domein van de betreffende master. In staat zijn om de kennis over de verschillende basisdisciplines te integreren - Kennis bezitten over de specifieke ingenieurstechnieken (beheersing en sturing van de processen, inzicht in de technologieën, kwantitatieve benadering van problemen) die nodig zijn om de kennis toe te passen in nieuwe situaties binnen het vakgebied van de betreffende master - Op een inleidend niveau kennis hebben over meer algemeen maatschappelijk vormende vakken, zoals bedrijfsbeheer, kwaliteitszorg, beleidsmatige, ethische en juridische aspecten, met inzicht in de maatschappelijke context waarin het vakgebied zich afspeelt als gevolg


Op vlak van vaardigheden: - Vlot wetenschappelijke informatie op te zoeken en kritisch te verwerken, met de bedoeling deze te gebruiken om problemen op te lossen en de oplossingen te communiceren - Kennis en inzichten te gebruiken om problemen en uitdagingen, gerelateerd aan het vakgebied, op te lossen op een originele en innovatieve manier - Nieuwe ideeën en inzichten te genereren uit bestaande, door wetenschappelijk onderzoek gegenereerde kennis - Via logisch redeneren en analytisch en synthetisch denken problemen, gerelateerd aan het domein, op te lossen - Problemen, gerelateerd aan het domein, op een kwantitatieve manier aan te pakken, onder meer via computersimulaties - Doelgericht, planmatig en methodisch te werken - Te kunnen reflecteren over het eigen denken en werken, met als doel tot vernieuwing, alternatief handelen en/of adequate oplossingen te komen - De eigen opvattingen te onderkennen en ze te relateren aan de wetenschappelijke theorievorming, om een eigen referentiekader te kunnen ontwikkelen en zo te werken aan de eigen professionele ontwikkeling - Duidelijk, bevattelijk en wetenschappelijk te rapporteren en te communiceren (zowel schriftelijk als mondeling) - Op inleidend niveau onderzoek te ontwerpen - Om zelfstandig maar mits de nodige begeleiding, aan wetenschappelijk onderzoek te doen - Laboratoriumtechnieken uit te voeren en te ontwikkelen in enkele specifieke wetenschappelijke disciplines, met kennis van de achterliggende basis - De computer / ICT als werkinstrument te gebruiken - Zowel zelfstandig als in groep te werken, ook in interdisciplinaire context - Leiding te geven aan een groep - Efficiënt en effectief te organiseren Op vlak van attitudes: - Creatief - Innovatief - Reflecterend over eigen denken en handelen - Openstaand voor nieuwe ideeën - Kritisch - Communicatief - Nauwgezet - Autonoom - Assertief


- Heeft aandacht voor de ethische aspecten van het vakgebied, beschikt over een ethisch bewustzijn (de ‘warme’ ingenieur) - Is zich bewust van de maatschappelijke en economische rol van de bio-ingenieur in de maatschappij en benadert deze kritisch constructief - Heeft een houding gericht op levenslang leren - Beschikt over een groot doorzettingsvermogen - Is tot grote inzet in staat

Facet 1.1. Niveau en oriëntatie Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het niveau en de oriëntatie van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De doelstellingen en eindkwalificaties van de verschillende opleidingen zijn helder geformuleerd. Ze situeren zich op een academisch niveau. De door de Faculteit geformuleerde doelstellingen en eindtermen zijn ambitieus en voldoen zeker aan de minimumeisen die de commissie ten aanzien van opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen hanteert in haar referentiekader (zie hoofdstuk ‘referentiekader van de commissie’ in dit rapport). In de bacheloropleiding zijn de doelstellingen goed gericht op het ontwikkelen en beheersen van algemene competenties en op het beheersen van algemene wetenschappelijke competenties, het bijbrengen van wetenschappelijk-disciplinaire basiskennis en systematische kennis van de kernelementen evenals van de nieuwste ontwikkelingen. De doelstellingen zijn eveneens goed georiënteerd op het begrijpen van de structuur van het vakgebied en de samenhang met andere vakgebieden. Opgemerkt wordt dat de nadruk vooral ligt op de polyvalentie van de verschillende deelgebieden eerder dan op de integratie van deze polyvalentie. De commissie meent dat er een risico bestaat dat deze verbreding, in samenhang met de kennistoename in de verschillende disciplines, op een bepaald punt onvermijdelijk ten koste gaat van de verdieping. Zij adviseert om aan dit aspect voldoende aandacht te besteden om een juiste balans tussen polyvalentie, diepgang en studeerbaarheid te behouden. De commissie beschouwt het ontbreken van een beroepsfinaliteit bij de bacheloropleiding als een verdedigbare optie in de huidige context. Zij verwijst evenwel naar de Bologna-verklaring waarin wordt gesteld dat de bacheloropleiding zelf een finaliteit moet hebben die verder gaat dan louter doorstromen naar de masteropleiding.


In de masteropleidingen zijn de doelstellingen goed gericht op het beheersen van algemene en algemeen wetenschappelijke competenties op een gevorderd niveau. Globaal genomen wordt inzicht bijgebracht in de nieuwste ontwikkelingen in theorievorming. Specifiek bij het vakgebied horende vaardigheden zijn gepast omschreven in de eindtermen. De beroepscompetenties worden in het algemeen voldoende bijgebracht. De doelstellingen en eindtermen van de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen zijn naar het oordeel van de visitatiecommissie goed bekend bij studenten en personeel. Dit kwam duidelijk tot uiting tijdens de gesprekken die de commissie had met de verschillende geledingen. De Faculteit levert blijkbaar belangrijke inspanningen om de doelstellingen en eindtermen van de opleiding bekend te maken bij potentiële en ingeschreven studenten. Ze doet dit ondermeer via het verdelen van infobrochures, het organiseren van abituriëntendagen, Studieinformatiedagen (Sid-ins), informatievergaderingen voor ouders, etc. Wel blijken studenten die na hun tweede kandidatuur voor de opleiding Land- en Bosbeheer opteerden, minder inzicht te hebben in de finaliteit van de daaruit voortvloeiende opleidingen. De commissie acht het wenselijk de profilering van deze opleidingen en hun finaliteit meer expliciet te maken en ze beter bekend te maken bij de studenten. De internationale dimensie komt maar beperkt aan bod in de doelstellingen. De commissie meent dat de huidige decretale bepalingen remmend werken op de ontplooiingsmogelijkheden van opleidingen binnen een Europese hoger onderwijsruimte. Zij waardeert dat er initiatieven ontwikkeld worden om binnen de bestaande regelgeving de mogelijkheden voor internationalisering van de master te exploreren.

Facet 1.2. Domeinspecifieke doelstellingen Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de domeinspecifieke eisen van de bachelor- en masteropleidingen als goed. Hoewel er geen internationaal domeinspecifiek referentiekader voor Bio-ingenieurswetenschappen voorhanden is, meent zij dat de doelstellingen en domeinspecifieke aspecten goed afgestemd zijn op de eisen die worden gesteld door (buitenlandse) vakgenoten. De doelstelling van de bacheloropleiding is het leggen van de fundamenten waarop elke masteropleiding die er op volgt verder kan bouwen. De eindkwalificaties zijn voor alle betrokken opleidingen duidelijk ontleend aan de wetenschappelijke discipline en de internationale wetenschapsbeoefening.


Over de inrichting en het formuleren van de domeinspecifieke doelen van de Bio-ingenieurswetenschappen is geen overleg gepleegd met de andere Vlaamse universiteiten. Alle opleidingen hebben tevens het beroepenveld geraadpleegd voor het opstellen van de domeinspecifieke eisen. Naast deze contacten heeft de Faculteit ook nauwe contacten met het Verbond van de afgestudeerden van de FBW. De commissie vernam echter van afgestudeerde Bio-ingenieurs dat er weinig interactie is met de universiteit over het formuleren van de doelstellingen en curriculumontwerp.

Algemene conclusie bij Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding De visitatiecommissie is positief over de doelstellingen van alle opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de Universiteit Gent. Zowel het niveau en de oriëntatie als de domeinspecifieke eisen van de opleiding worden als goed beoordeeld door de commissie. De doelstellingen zijn helder geformuleerd en van hoog academisch niveau. Ze zijn gericht op het bijbrengen van algemene competenties in de bacheloropleiding en van algemeen wetenschappelijke competenties op een gevorderd niveau in de masteropleidingen. Ze beogen het bijbrengen van een gevorderd begrip van en inzicht in de wetenschappelijk-disciplinaire kennis en de nieuwste ontwikkelingen en het beheersen van de (onderzoeks)competenties die nodig zijn voor het zelfstandig kunnen uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Er is, voor wat betreft het polyvalente aanbod van disciplines, een continu spanningsveld merkbaar tussen enerzijds verbreding en anderzijds verdieping en integratie. Hierbij aansluitend is de studeerbaarheid een belangrijke factor. De doelstellingen en domeinspecifieke aspecten sluiten goed aan bij de eisen die worden gesteld door (buitenlandse) vakgenoten. De eindkwalificaties zijn ontleend aan de wetenschappelijke discipline en de internationale wetenschapsbeoefening. Er werd rekening gehouden met de behoeften en verwachtingen van het beroepenveld.


Onderwerp 2: Programma Beschrijving Het bachelor- en de masterprogramma’s Bio-ingenieurswetenschappen omvatten respectievelijk 180 en 120 studiepunten. In de 3de bachelor moet de student een afstudeerrichting kiezen. Toch blijven er veel gemeenschappelijke opleidingsonderdelen in de bacheloropleiding. De opleiding wenst namelijk zowel polyvalentie (hoge inzetbaarheid van de studenten) als verdieping (specialisatie in een subdomein via afstudeerrichtingsvakken) na te streven.

Bachelor Het eerste bachelorjaar is gemeenschappelijk en telt 60 SP. Deze worden verdeeld over een reeks wetenschappelijke basisvakken en een eerste maatschappelijk vormend opleidingsonderdeel: - Wiskunde (algebra en analytische meetkunde: 6 SP; differentiaal- en integraalrekening: 6 SP) - Fysica (mechanica, trillingen en golven: 6 SP; elektriciteit en magnetisme: 6 SP) - Chemie (structuur van de materie: 7 SP; reactiviteit van de materie: 7 SP) - Plant- en Dierkunde (morfologie, anatomie en diversiteit: 6 SP; invertebraten: 6 SP) - Aardwetenschappen (7 SP) - Ethiek (3 SP) Het gemeenschappelijk tweede bachelorjaar (60 SP) bevat een nieuw wetenschappelijk basisvak (Microbiologie), een aantal wetenschappelijke basisvakken die verder bouwen op de vakken van het eerste jaar (Plantkunde: Fysiologie, Dierkunde: vertebraten, Ecologie, Probabilistische modellen, Differentiaalvergelijkingen, Organische chemie, Biochemie en moleculaire biologie, Thermodynamica ), een eerste ingenieursvak (Fysische transportverschijnselen) en 2 maatschappelijk vormende vakken (Economie en Duurzame systemen). Het derde bachelorjaar bestaat uit een aantal gemeenschappelijke ingenieursvakken (23 SP: Proceskunde, Procestechniek, Modelleren en simuleren van biosystemen, Statistische dataverwerking en Chemische analysetechnieken) en uit afstudeerrichtingsspecifieke vakken. Er worden in het 3de bachelorjaar 5 afstudeerrichtingen aangeboden: Landbouwkunde, Celen Genbiotechnologie, Land- en Bosbeheer, Chemie en Voedingstechnologie en Milieutechnologie. Elke afstudeerrichting bestaat uit 6 opleidingsonderdelen van 5 SP en het vak “Project” (7SP). Dit is een jaarvak dat de studenten kennis laat maken met wetenschappelijk onderzoek op een elementair niveau. ‘Project’ wil integratie van de verschillende doelstellingen nastreven: kennis en inzicht, vaardigheden en attitude. Studenten werken in kleine groep rond een thema, waarbij theorie en aangeleerde methodes in de praktijk worden toegepast. De uitwerking van het thema wordt vanuit verschillende disciplines benaderd. De resultaten worden gebundeld in een verslag en mondeling gepresenteerd aan de medestudenten en een beoordelingsjury.


Masters De 7 masteropleidingen (elk 120 SP) bouwen verder op de gekozen afstudeerrichting van het 3de bachelorjaar. Elke masteropleiding is opgebouwd uit een aantal algemene opleidingsonderdelen, die de ruggengraat van de opleiding vormen, een reeks keuzeopleidingsonderdelen, die zowel verbredend of verdiepend kunnen zijn, en de scriptie/masterproef (opgetrokken van 20 tot 30 SP). In 3 van de 7 masteropleidingen worden een aantal keuzeopleidingsonderdelen gebundeld tot majors of opties, die een coherent geheel vormen, en een vorm van specialisatie beogen in een deelgebied van de master. In het 2de masterjaar loopt het opleidingsonderdeel Kwaliteitszorg en risico-analyse (5 SP) als een rode draad door de masters Landbouwkunde, Cel- en Genbiotechnologie, Levensmiddelenwetenschappen en Voeding en Chemie en Bioprocestechnologie. Het opleidingsonderdeel Inleiding tot het bedrijfsbeheer (4 SP) en/of Economie en management van natuurlijke hulpbronnen (4 SP) wordt gegeven in Celen Genbiotechnologie, Levensmiddelenwetenschappen en Voeding, Milieutechnologie, Bos- en Natuurbeheer. Bij deze laatste master en bij de master Milieutechnologie is een opleidingsonderdeel over wetgeving geprogrammeerd. In de scriptie/masterproef (opgetrokken tot 30 SP) en de keuzeopleidingsonderdelen kan de student zijn eigen interesse verder uitdiepen en zich specialiseren in een bepaalde benadering of thema. Veelal kiezen studenten een scriptieonderwerp uit een aangeboden lijst met titels van onderwerpen aangevuld met een bondige beschrijving. De studenten die een master kiezen die niet direct in het verlengde ligt van hun bachelor afstudeerrichting kunnen de keuzeopleidingsonderdelen benutten om eventuele hiaten in hun vooropleiding weg te werken. Een stage staat geprogrammeerd in de (uitdovende) tweede of derde proef maar is niet verplicht. In de toekomst kan een stage worden opgenomen voor 5 SP in de 1ste of 2de master. Bijna 1 op 5 studenten loopt een stage tijdens de opleiding. De hoogste deelname vindt men bij de studenten Celen Genbiotechnologie en Milieutechnologie. De Faculteit informeert over het stageaanbod maar tot vorig jaar zochten studenten veelal zelf een stageplaats.

Facet 2.1. Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van zowel het bachelor- als de masterprogramma’s als goed. De doelstellingen en eindkwalificaties zijn adequaat geconcretiseerd in het programma. De vertaling van de eindkwalificaties in leerdoelen van (onderdelen van) het programma is over het algemeen


goed. De doelstellingen zijn systematisch uitgewerkt en komen terug in het programma alsook in de afzonderlijke opleidingsonderdelen. Ze zijn ook gereflecteerd in de examens. Uit de vakomschrijvingen blijkt dat een hoog wetenschappelijk niveau wordt nagestreefd. Het vak ‘Project’ in het 3de bachelorjaar beoogt de integratie van de verschillende doelstellingen (kennis van actuele ontwikkelingen, analyse, presentatie, groepswerk). Het academisch personeel beschouwt ‘Project’ als een voorbereiding op de masterproef, en dit in de context van de afwezigheid van een beroepsfinaliteit voor de bacheloropleiding. De commissie is positief over ‘Project’, in het bijzonder omdat het de integratie van de doelstellingen beoogt. Zij meent wel dat het vak nóg interactiever en integratiever kan worden opgevat. De commissie betreurt dat sommige vaardigheden pas in het opleidingsonderdeel ‘Project’ en dus in het derde jaar aan bod komen. In het programma komen vaardigheden zoals logisch redeneren, kritisch-analytisch denken, probleemoplossen, planmatig werken, labo-vaardigheden, rapporteren, etc. ten dele aan bod, maar van studenten verneemt de commissie dat de klemtoon op de uitvoerende aspecten (labovaardigheden) ligt en in mindere mate op het ontwikkelen van andere competenties. De commissie meent dat de inhoud van het bachelorprogramma voor de studenten een goede basis biedt om met inzicht in de polyvalentie en differentiatie aan een masteropleiding te beginnen. Om de voorop gestelde doelstellingen te bereiken is immers een vakoverschrijdende aanpak nodig en de commissie vindt deze terug in de masterproef en examens. Het onderwijs is gericht op kennis, inzicht, analyse, toepassing, schriftelijke en mondelinge communicatie. De inhoud van de examens en de wijze van examineren bevestigen het beeld van de commissie dat een hoog niveau wordt nagestreefd. De integratie van de masterproef in een reële onderzoeksomgeving vindt de commissie ook prima bijdragen tot het aankweken van een onderzoeksattitude. Hoewel in de doelstellingen van alle opleidingen aandacht wordt besteed aan ingenieurstechnische kennis, stelt de commissie vast dat dit aspect in het programma van de opleiding Landbouwkunde onderbelicht is. In Landbouwkunde ontbreekt tevens het meegeven van gedegen kennis betreffende immunologie, ecofysiologie en procestechniek terwijl er voor de opleiding minder relevante opleidingsonderdelen worden gedoceerd. De commissie vraagt meer aandacht voor wetenschappelijke diepgang in het cursusaanbod van Landbouwkunde. Bij de opleiding Milieutechnologie constateert zij dat de aspecten van duurzame ontwikkeling en preventie in voldoende mate en op een evenwichtige wijze zijn opgenomen in het programma in opleidingsonderdelen zoals Schone Technologie en Agrificatie. De commissie vernam van de afgestudeerden Cel- en Genbiotechnologie dat de beroepscompetenties in de opleiding voornamelijk gericht zijn op het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Gezien de


vrij recente evolutie in het domein van Cel- en Genbiotechnologie en het vroege ontwikkelingsstadium van de erbij aansluitende industrieën, vindt de commissie het niet onlogisch dat de finaliteit van de opleiding Cel- en Genbiotechnologie primordiaal in het onderzoek ligt. Gezien de polyvalentie van de opleiding moet deze evenwel ook gericht zijn op tewerkstelling in meer mature ondernemingen en op niet-onderzoeksgerichte functies. Uit gesprekken met afgestudeerden kwam naar voren dat er in de opleiding te weinig praktische ervaring wordt opgedaan en dat maatschappijrelevante opleidingsonderdelen zoals informatica, management, regelgeving en industriële eigendomsrechten onvoldoende aan bod komen. De commissie vernam dat de toekomstige masteropleidingen deze tekorten remediëren. De commissie is enthousiast over de stagemogelijkheid. Ook de studenten vinden dit een pluspunt. De stagekeuze wordt evenwel belemmerd door de problemen die studenten ondervinden om een geschikte stageplaats te vinden, de soms gebrekkige begeleiding van (vooral de minder frequent voorkomende buitenlandse) stages (dit geldt ook voor scriptiewerk) en de onderwaardering van stages in de beoordeling. De commissie vindt dat een stage voor studenten bio-ingenieur een interessante mogelijkheid biedt om in contact te komen met het beroepsveld en om (veelal een eerste) werkervaring op te bouwen in hun toekomstig beroepsdomein. De opleidingsverantwoordelijken zien problemen in het inlassen van langdurige stages (3 tot 6 maanden), ze spelen met het idee om (kortere) stages verplicht te maken in sommige opleidingen.

Facet 2.2. Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de professionele en academische gerichtheid van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De aandacht voor kennisontwikkeling is goed. De bacheloropleiding biedt een brede basis aan van wiskunde, fysica, scheikunde, biologie en aardwetenschappen, waarop doorheen de opleiding gradueel wordt verder gebouwd. Zowel in de bachelor- als masteropleidingen wordt voldoende tot meer dan voldoende aandacht besteed aan het bijbrengen van onderzoeksvaardigheden. In de 3de bachelor wordt in het kader van ‘Project’ een aanzet gegeven tot het verwerven van onderzoeksvaardigheden. Voor de commissie mag deze lijn door middel van welomlijnde opdrachten best worden doorgetrokken naar eerdere bachelorjaren. In de masteropleidingen zijn het vooral de in het programma opgenomen ingenieurstechnieken, waarin de onderzoeksvaardigheden worden ontwikkeld. De onderzoeksattitude komt echter in geringere mate aan bod. De practica in de bacheloropleiding zijn over het algemeen weinig experimenteel van aard en


vooral gericht op kennisontwikkeling. In de masteropleidingen is er een niet-verplicht opleidingsonderdeel Gesprekstechnieken en Toegepaste Groepsdynamica. Het aanbrengen van communicatieve vaardigheden is erg nuttig maar zou volgens de commissie ook reeds in eerdere opleidingsonderdelen, naast het Project, aan bod kunnen komen. Deze vaardigheden zijn trouwens ook nodig voor het beoefenen van onderzoekswerk in teamverband. De programma’s sluiten goed aan bij de recente ontwikkelingen in het wetenschapsgebied. De leerinhouden worden gestoffeerd met recente wetenschappelijke artikels en tijdens hoorcolleges wordt aandacht besteed aan lopend onderzoek in de vakgroep. Uit gesprekken met studenten blijkt evenwel dat een groot aantal bachelorstudenten deze onderzoekslink niet altijd zien. Specifiek in de masteropleidingen kaderen de masterproeven in het lopend onderzoek van de vakgroepen. De studenten worden trouwens begeleid door leden van de vakgroep. Op regelmatige tijdstippen worden gastsprekers uitgenodigd om een uiteenzetting te geven over recente ontwikkelingen in hun wetenschapsgebied of beleidsdomein. Het laatste geldt in het bijzonder voor Bos- en Natuurbeheer en Bodem- en Waterbeheer. De aansluiting van de masteropleidingen bij de beroepspraktijk is in het algemeen goed. Voor studenten in Natuur- en Bosbeheer en Bodem- en Waterbeheer is deze aansluiting minder zichtbaar. De commissie vindt dit logisch gezien het afnemend veld minder concreet gedefinieerd is. Ondanks de inspanningen van de Faculteit, constateert de commissie dat er in de masteropleidingen toch nog weinig aandacht is voor werkveldervaring via stage in een bedrijf en/of en scriptieonderwerp te maken in samenwerking met een bedrijf (een minderheid aan masterstudenten doet dit). Voor beide gevallen is er nog geen sluitend begeleidingssysteem. De opleidingen doen meer aan wetenschappelijke dan aan maatschappelijke oriëntatie en dit vertaalt zich noodzakelijkerwijze in een beperktere aandacht voor het bijbrengen van maatschappelijke vaardigheden aan de studenten.

Facet 2.3. Samenhang van het programma Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de samenhang van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De verticale samenhang in het bachelorprogramma wordt gegarandeerd doordat de meeste basisopleidingsonderdelen (‘bouwstenen’) doorlopen van het eerste in tweede jaar. In de bacheloropleiding zijn het merendeel van de opleidingsonderdelen stamvakken. De commissie registreerde problemen bij opleidingsonderdelen Fysica. De commissie vernam van studenten dat het opleidingsonderdeel weinig uitgewerkt was. Daarnaast waren er verscheidene personeelswissels binnen het opleidingsonderdeel. De opleiding heeft het Fysica-onderwijs inmiddels hervormd en de overgang verloopt vlot.


Met betrekking tot het opleidingsonderdeel Ethiek is er sinds de vorige visitatie een programmawijziging doorgevoerd waarbij het opleidingsonderdeel werd verplaatst van het laatste proefjaar naar de 1ste bachelor. De commissie verneemt dat niet alle studenten het hiermee eens zijn. Overigens beoordelen de studenten het opleidingsonderdeel in zijn huidige vorm als ondergeschikt vergeleken met andere opleidingsonderdelen. De commissie meent dat ethiek eerder in de 3de bachelor thuishoort en is zelf voorstander van een integratie van ethiek in de verschillende opleidingsonderdelen. Wat de keuzevakken in de masteropleidingen betreft, kunnen studenten zich verdiepen in facetten van de gekozen specialisatie of deze verbreden door keuzevakken uit andere opleidingen te selecteren. Dit getuigt volgens de commissie van een goede horizontale coherentie. In het zelfevaluatierapport noemt de faculteit de masteropleiding ‘uniek en onvergelijkbaar’. Deze stelling beperkt de afstemming van het programma op dat van andere instellingen. De commissie vindt de aansluiting van programma’s inderdaad belangrijk en ondersteunt het plan om overleg te plegen met andere (Vlaamse) instellingen. Vanzelfsprekend moet rekening gehouden worden met de uniciteit van de opleidingen binnen de Vlaamse en internationale context.

Facet 2.4.

Studieomvang

De bachelor- en masterprogramma’s Bio-ingenieurswetenschappen voldoen met respectievelijk 180 en 120 studiepunten aan de decretaal vastgelegde eisen.

Facet 2.5. Studietijd Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de studietijd voor de bachelor- en masteropleidingen als goed. De reële totale studieduur bedraagt 5.3 jaar en komt goed overeen met het gemiddelde voor de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen. Naar aanleiding van de visitatie vond er een retrospectieve studietijdmeting plaats. Hieruit blijkt dat de werkelijke studietijd in het algemeen voldoende aansluit bij de norm van 60 studiepunten (SP) per jaar. Bachelorstudenten zitten aan het plafond van 30 uur studie per credit. Uit gesprekken met studenten leerde de commissie dat zij het bachelorprogramma als weliswaar zwaar maar toch wel studeerbaar beoordelen. De commissie benadrukt wel dat het vrijwaren van de studeerbaarheid van het bachelorprogramma permanent in het oog moet gehouden worden. Sommige leerstof uit de proefjaren werd tijdens de programmaherziening geprogrammeerd in de bachelorjaren en dit mag niet leiden tot een steeds verdere expansie van het bachelorprogramma. In concreto betekent dit dat


desnoods minder essentiële opleidingsonderdelen moeten geschrapt worden om een evenwicht te bewaren. Masterstudenten zeggen in het algemeen geen problemen te hebben met de werkelijke studietijd. Veel studenten beginnen reeds tijdens de zomervakantie na het voorlaatste jaar al aan hun scriptie om binnen de begrote tijd hun proefschrift te kunnen inleveren. De commissie is akkoord dat het optrekken van de masterproef naar 30 SP een betere reflectie geeft van de werkelijke tijdsbesteding en ten dele een oplossing kan bieden om deze studiedruk te verlichten. De commissie meent toch dat kwantitatieve of kwalitatieve studietijdmetingen op periodieke basis moeten worden doorgevoerd om er zorg voor te dragen dat de masterproef in een juist perspectief gehouden wordt.

Facet 2.6. Afstemming tussen vormgeving en inhoud Beschrijving De gebruikte werkvormen zijn: hoorcolleges, werkcolleges, practica met presentatie, excursies, zelfstudie, papers, stage. Deze werkvormen worden flexibel toegepast afhankelijk van het aantal studenten, de opleidingen en de aard van de leerinhouden. Er is geen centraalgestuurd onderwijsconcept aanwezig. De UGent hangt een constructivistische onderwijsvisie aan en geeft de Faculteiten de vrijheid om dit voor hun domein uit te bouwen. Binnen de Faculteit wordt er naar gestreefd om de zelfwerkzaamheid van de studenten te stimuleren.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de afstemming tussen vormgeving en inhoud in de bacheloropleiding als voldoende en in de masteropleidingen als goed. De commissie stelt vast dat de beoogde kennisoverdracht effectief gebeurt. Dit wordt ook aangegeven door de studenten en wordt weerspiegeld in het resultaat. Anderzijds meent de commissie dat de zelfwerkzaamheid verder kan worden gestimuleerd. Vanwege de hoge studentenaantallen in de 1ste bachelor opteert de Faculteit met name vanuit praktisch-organisatorisch oogpunt hoofdzakelijk voor hoorcolleges. De commissie concludeert hieruit dat vanwege het grote studentenaantal de voorkeur uitgaat naar sterk gestructureerde leeromgevingen; meer student-activerende werkvormen worden onder deze condities blijkbaar minder mogelijk geacht. Een hoorcollege wordt door de studenten in de regel als meer belastend ervaren in vergelijking met andere vormen van kennisoverdracht zoals werkcolleges, practica, oefeningen en excursies. De commissie hoopt op een meer constructieve aanpak van de afstemming tussen vormgeving en inhoud in de toekomst. De commissie is positief over het gebruik van verschillende onderwijsvormen in de bacheloropleiding maar merkt op dat deze niet altijd op elkaar zijn afgestemd. De vormen worden vaak naast elkaar gebruikt zonder voldoende integratie. In de masteropleidingen is de variatie aan onderwijsvormen groter. De


kleinere studentenaantallen en de academische bagage die studenten tijdens de bacheloropleiding reeds hebben meegekregen stimuleren deze variatie. De syllabi, het voornaamste leerinstrument, zijn van een goede kwaliteit. Hoewel onderwijsevaluaties er geen problemen over signaleren, constateert de commissie dat studenten in Land- en Bosbeheer en Milieutechnologie een gebrek aan feedback ervaren bij afgeleverde opdrachten. Studenten rapporteren dat het aantal opdrachten hoog is maar dat er weinig aandacht wordt besteed aan begeleiding, toetsing en remediëring van de taken. Kortom, de waardering varieert. Ook de terugkoppeling van de stage vindt een aantal studenten niet optimaal. In het algemeen stelt de commissie weinig aandacht vast voor recente onderwijsontwikkelingen in binnen- en buitenland. De commissie ondersteunt de verdere uitbouw van het Elektronisch Leerplatform Minerva, dat vandaag nog voornamelijk een communicatierol vervult en in sommige gevallen dienst doet als discussieforum. De commissieleden beschouwen de Elektronische Leeromgeving niet louter als moderne ICT, maar ook als een werkinstrument met onderwijsapplicaties dat moet toelaten om interactieve kennisoverdracht te verhogen en de leerstof op een andere en soms meer efficiënte manier over te brengen. De commissie hoopt dat de mogelijkheden die Minerva kan bieden inzake innoverend onderwijs, onderzoeksprojecten en interactieve oefeningen nog extensiever zullen benut worden in de toekomst.

Facet 2.7. Beoordeling en toetsing Beschrijving Binnen de faculteit is het semestersysteem ingevoerd. Bij uitzondering zijn opleidingsonderdelen zoals Aardwetenschappen (1ste bach), Informatica (2de bach) en Project (3de bach) verspreid over twee semesters. Evaluaties zijn gericht op het toetsen van kennis, inzicht en kunde van de studenten. Permanente evaluaties gebeuren door quotering van de praktische en begeleide oefeningen van de studenten tijdens het semester, of van projectwerk. De semesterexamens testen de kennis en de kunde van een afgerond opleidingsonderdeel. De verschillende theoretische en praktische examenvormen zijn: schriftelijk examen met open of meerkeuzevragen, mondeling examen, open boek examen, PCexamen, gedeeltelijke permanente evaluatie (evaluatie van individuele of groepswerken).

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de beoordeling en toetsing van de bacheloropleiding als goed. De masteropleidingen Cel- en Genbiotechnologie, Chemie en Bioprocestechnologie en Levensmiddelenwetenschappen en Voeding beoordeelt zij voor dit facet als goed en de overige masteropleidingen als voldoende. De commissie heeft een representatieve steekproef van examenvragen ingekeken en concludeert dat deze een hoog niveau van academische opleiding weerspiegelen. In de bacheloropleiding zijn de examenvormen volgens de commissie consistent met de keuze die wordt gemaakt om hoorcolleges als voornaamste onderwijsvorm te kiezen. De evaluatie gebeurt


transparant. Via internet, een inlichtingenbrochure en toelichtingen tijdens de colleges wordt aan de studenten de nodige informatie gebracht omtrent de evaluatie. De studenten zijn op de hoogte van de eisen van de lesgevers en van de examenprocedure. Bij de toetsing gaat de aandacht vooral naar kennis en inzicht eerder dan dat men peilt naar attitudes, naar analogie met hetgeen vermeld staat onder 2.2. In de masteropleidingen is de evaluatie voldoende gericht op de realisatie van de leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De evaluatoren en de examencommissie hanteren de juiste beoordelingscriteria; maar bij een aanzienlijk aantal opleidingsonderdelen is de transparantie van de evaluatie wat ‘ondergesneeuwd’. De commissie stelt vast dat sommige groepswerken na indiening beoordeeld worden met een collectief cijfer zonder enige toelichting. Ook bij stages ontbreekt in vele gevallen terugkoppeling. Voor de masteropleidingen Cel- en Genbiotechnologie en Chemie en Bioprocestechnologie en Levensmiddelenwetenschappen en Voeding is het oordeel gunstiger dan voor de andere afstudeerrichtingen aangezien studenten daar geen gebrek aan transparantie ervoeren.

Facet 2.8. Masterproef Beschrijving De masterproef omvat in de toekomstige masterprogramma’s 30 studiepunten, wat een verhoging inhoudt in vergelijking met de huidige scriptie (20 SP). In het kader van de masterproef wordt van de studenten verwacht dat ze door zelfstandig onderzoek binnen een afgebakend tijdsbestek een wetenschappelijk werkstuk van relatief grote omvang afleveren. Met de masterproef bewijst de student het ‘métier’ te beheersen. De klemtoon ligt daarbij zowel op de originaliteit van het thema als op de wetenschappelijke uitwerking ervan. De studenten kunnen het onderwerp van hun masterproef vrij bepalen, maar de keuze hangt bij voorkeur samen met de specialisatie die de student heeft ontwikkeld op basis van de keuzeopleidingsonderdelen. Voor de keuze van het onderwerp kan de beginnende masterstudent een titel selecteren uit een omvangrijke lijst van onderwerpen. Studenten worden bij het uitwerken van hun masterproef begeleid door een promotor en door wetenschappelijk personeel van de vakgroep. De studenten krijgen in het begin van het academiejaar een uiteenzetting waarin de richtlijnen voor het opstellen van een masterproef worden toegelicht. De beoordeling van de masterproef is in handen van de promotor en twee commissarissen die autonoom punten toekennen. Per opleiding zijn een voorzitter en secretaris aanwezig bij de scriptieverdedigingen, die ervoor zorgen dat er gelijke beoordelingscriteria gebruikt worden over alle scripties heen.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de scriptie/masterproef als goed.


Uit de steekproef van scripties die de commissie heeft bestudeerd, stelt ze vast dat de studenten blijk geven van een analytisch vermogen en van een zelfstandig probleemoplossend vermogen op academisch niveau. De commissie is tevreden met de plaats die de masterproef inneemt in de opleidingen. De masterproef heeft naar haar oordeel met 30 SP een realistisch gewicht gekregen. In de huidige situatie starten sommige studenten de werkzaamheden reeds in de zomerperiode om hun scriptie tijdig te kunnen indienen. Zoals eerder gesteld vraagt de commissie de opleidingen erover te waken dat bij de invoering van het nieuwe mastersysteem de reële studielast niet hoger komt te liggen dan de begrote studietijd. In dit kader is het positief dat de opleiding in het programma 10 SP aan opleidingsdelen heeft geschrapt ter compensatie van het toegenomen gewicht van de masterproef. Het toekennen van een hoger aantal studiepunten aan de masterproef impliceert immers dat andere opleidingsonderdelen moeten inkrimpen. Algemeen genomen is de voorbereiding op en de begeleiding bij de masterproef goed. De intensiteit van begeleiding kan weliswaar verschillen van promotor tot promotor. Uit gesprekken met studenten en afgestudeerden blijkt de beoordeling van de scriptie/masterproef transparant en consequent te gebeuren.

Facet 2.9. Toelatingsvoorwaarden Beschrijving De bacheloropleiding is toegankelijk voor houders van een diploma Secundair Onderwijs. In de praktijk komen 93% van de studenten uit het Algemeen Vormend Secundair Onderwijs en voornamelijk uit twee richtingen: Wetenschappen-Wiskunde en Latijn-Wiskunde. Bijna 6% van de instromers heeft een diploma Technisch Secundair Onderwijs. Tussen 1993 en 2000 schommelde het aantal nieuwe studenten rond de 250. De jaren daarna vond een daling plaats, gevolgd door een stabilisatie op een niveau van zo’n 200 instromende studenten. Opvallend is de vervrouwelijking gedurende de laatste 12 jaren. Gedurende de laatste 4 academiejaren begonnen gemiddeld zo’n 57% vrouwen aan de bacheloropleiding. Er wordt rekening gehouden met de variabele voorkennis van wetenschappelijke opleidingsonderdelen, door voor elk opleidingsonderdeel op een elementair niveau te beginnen. Het instapniveau voor wiskunde richt zich op de humaniora-opleidingen waarin 6 uur wiskunde per week geprogrammeerd is. Een twee weken durende brugcursus Wiskunde wordt aangeboden aan instromende studenten die hiervan gebruik wensen te maken. Toekomstige studenten kunnen eveneens een meting laten uitvoeren naar de geschiktheid van hun wiskundige bagage die ze verworven tijdens de vooropleiding. De instroom in de huidige proefjaren fluctueert sterk per academiejaar en per opleiding. De masteropleidingen zijn toegankelijk voor houders van een academisch bachelordiploma in de Bio-ingenieurswetenschappen. Mits een voorbereidingsprogramma kunnen ook houders van een academisch bachelordiploma in de biowetenschappen en de industriële wetenschappen (huidige


industrieel ingenieurs) en academische bachelors in bepaalde disciplines van de wetenschappen toegang krijgen tot de masteropleidingen. Met de keuzevakken kunnen de studenten van diverse afstudeerrichtingen hun achterstanden wegwerken.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het facet toelatingsvoorwaarden voor alle opleidingen als goed. De programma’s sluiten qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten. Tot genoegen van de commissie besteedt de opleiding gepaste aandacht aan de voorkennisverschillen door de wetenschappelijke opleidingsonderdelen in de 1ste bachelor op een elementair niveau te beginnen en door te voorzien in een brugcursus Wiskunde. De commissie waardeert ook de meting van de vooropleiding op het vlak van wiskunde die toekomstige studenten kunnen laten uitvoeren. De afstuderende bachelor is goed voorbereid op doorstroming naar de Masteropleiding. De commissie heeft verder waardering voor de wijze van behandelen van elke individuele aanvraag die een flexibel leertraject behoeft.

Algemene conclusie bij onderwerp 2: Programma De commissie heeft een positief algemeen oordeel over de programma’s van de bachelor- en masteropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen. De relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van zowel het bachelor- als de masterprogramma’s is goed. De vertaling van de eindkwalificaties in leerdoelen van het programma is over het algemeen goed. De doelen zijn systematisch uitgewerkt en komen aan de orde in het programma, alsook in de afzonderlijke opleidingsonderdelen en de examens. Vermeldenswaardig is het opleidingsonderdeel ‘Project’ in de bacheloropleiding waarin een goede aanzet wordt gegeven tot het realiseren van de doelstellingen. De inhoud van het bachelorprogramma biedt aan de studenten goede mogelijkheden om met begrip van de polyvalentie en differentiatie aan een masteropleiding te beginnen. De studenten en het beroepenveld werden terdege betrokken bij de curriculumherziening. Het academische niveau van de bachelor- en masteropleidingen is goed. De onderzoeksattitude en maatschappelijke vaardigheden worden echter in geringere mate bijgebracht. De practica in de bachelors zijn over het algemeen nog teveel illustratief bij de theorie in plaats van exploratief. Het programma sluit goed aan bij de recente ontwikkelingen in het wetenschapsgebied en is onderzoeksgebonden. De samenhang van de bachelor- en masteropleidingen is goed. De afstemming tussen vormgeving en inhoud in de bachelor- en masteropleidingen is voldoende. In de bacheloropleiding zijn de onderwijsvormen minder gevarieerd dan in de Masteropleidingen. Het cursusmateriaal is van een goede kwaliteit. Minerva heeft een potentieel om de onderwijsvernieuwing te schragen. De evaluatie en toetsing sluiten aan bij de doelstellingen van de opleidingen. De examens weerspiegelen


in het algemeen het hoge academisch niveau van de programma’s. De evaluatie gebeurt transparant voor de bacheloropleiding maar is dat minder voor sommige masteropleidingen. In de scriptie/masterproef geven de studenten blijk van een analytisch vermogen en van de capaciteit om zelfstandig onderzoekswerk te verrichten. Zij worden goed voorbereid op en begeleid bij het hele proces. De toelatingsvoorwaarden tenslotte zijn zowel voor de bachelor- als de masteropleidingen duidelijk geformuleerd. De studeerbaarheid is acceptabel, zij het dat het bachelorprogramma als zwaar aangemerkt wordt.

Onderwerp 3: Inzet van personeel

Facet 3.1. Kwaliteit personeel Beschrijving De Raad van Bestuur van de Universiteit Gent legt jaarlijks de personeelsformatie en de verdeling van werkingsmiddelen over alle faculteiten vast. De door de Raad van Bestuur gebruikte verdeelsleutel voor AP- en ATP-punten is gebaseerd op de onderwijsbelasting (80%) en de wetenschappelijke activiteit (20%). Binnen de faculteit gebeurt het personeelsbeleid in onderling overleg tussen de vakgroepen, in de facultaire beleidsplancommissie. Bij de aanwerving van ZAP-leden worden de dossiers van de kandidaten beoordeeld door een selectiecommissie die door de Faculteitsraad wordt aangesteld. De beoordeling gebeurt op basis van wetenschappelijke competentie en, in mindere mate, eventueel reeds opgedane onderwijservaring. De selectie van nieuwe AAP-leden en doctor-assistenten gebeurt binnen de vakgroep. De mandaten kunnen tot resp. 3x2 jaar en 2x3 jaar worden verlengd. Bij de aanwerving van gastprofessoren wordt een onderscheid gemaakt tussen bezoldigde posities (kosten AP-punten en worden begroot in de werkingsmiddelen van de faculteit) en onbezoldigde posities. Kandidaturen worden voorgelegd aan de commissie gastprofessoren. Gastprofessoren zijn gewoonlijk aangesteld voor een periode van 3 tot 6 jaar. Bij toewijzing van nieuwe ATP-betrekkingen wordt eerst nagegaan of een huidig personeelslid in aanmerking komt via bevordering naar een hogere functieklasse. Bij de bevordering van ZAP-leden wordt onderscheid gemaakt tussen niet-gecontingenteerde en gecontingenteerde bevorderingen. Bevorderingen van het laatste type zijn competitief en gebeuren tweejaarlijks onder de auspiciën van een ad hoc samengestelde bevorderingscommissie. De bevordering is gestoeld op drie criteria: i) onderzoeksprestaties (o.a. A1-publicaties), ii) onderwijsprestaties en iii) interne en externe dienstverlening. De wetenschappelijke prestaties wegen het zwaarste door


bij aanstelling en bevordering. De output van de onderwijsevaluaties door studenten wordt evenwel opgenomen in het onderwijsdossier van zowel het ZAP als het AAP. Doctor-assistenten (DA) en ZAP kunnen een docententraining volgen die door UGent centraal wordt georganiseerd. De helft van de docenten heeft deze opleiding reeds gevolgd. Nieuwe AAP en DA leden worden ondersteund door de betrokken lesgever. Voor alle nieuwe ATP-leden organiseert het centrale niveau jaarlijks drie informatiesessies.

Oordeel visitatiecommissie De commissie is van oordeel dat de kwaliteit van de academische staf in het algemeen goed is. Het academisch personeel heeft een grote vakinhoudelijke expertise. De deskundigheid op onderwijskundig vlak is voldoende, maar de commissie vindt toch dat meer aandacht zou moeten besteed worden aan de onderwijskundige aspecten van de onderwijsopdracht. De commissie stelt met name vast dat de onderwijsprofessionalisering (‘docententraining’) nog steeds een vrijblijvend karakter heeft. De deelname vanuit de opleidingen aan de centraal georganiseerde docenttrainingen - een vormingsaanbod dat door de commissie wordt gewaardeerd - is niet verplicht en blijft bijgevolg afhankelijk van het initiatief van de docenten zelf. Op centraal niveau ontbreekt tevens een actieve stimulering in de richting van onderwijsvernieuwing. Het personeelsbeleid is goed georganiseerd, waarbij in het kader van de aanstellings-, benoemingsen bevorderingspolitiek gepaste aandacht wordt besteed aan de verschillende aspecten van de academische opdracht. De commissie waardeert dat deze drie componenten effectief in rekening worden gebracht bij de benoemingsen bevorderingsprocedures en dat ze op continue basis in het persoonlijk dossier van de ZAP-leden worden opgenomen. Wel stelt zij een preferentiële volgorde vast in de drie deelaspecten. De onderzoekskwaliteit van de (toekomstige) docent is duidelijk belangrijker dan dienstverlening en onderwijskwaliteit. De commissie betreurt dat sabbaticals nog altijd weinig ingeburgerd zijn.

Facet 3.2. Eisen academische en professionele gerichtheid Beschrijving De masteropleidingen trachten de gespecialiseerde aard van de vakinhouden te koppelen aan onderzoek. Initiatieven zoals onderzoeksfinanciering door het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) van de UGent stimuleren het onderzoek in belangrijke mate. Zowel het aantal publicaties in A1-tijdschriften (in 2004: 290) als het aantal AAP-leden (in 2005: 71 voltijds) is daardoor gestegen. De faculteit omvat een diversiteit van specialismen voortkomende uit de 14 vakgroepen, en dit op het raakvlak van verschillende disciplines. De FBW heeft voor 1268 studiepunten (SP) expertise binnen de faculteit en


moet voor 229 SP beroep doen op andere faculteiten. In het kader van docentenmobiliteit telt de FBW van UGent ongeveer 34 onderwijsopdrachten in het buitenland, die verzorgd worden door 18 van haar AP-leden. Alle leden van de opleiding zijn betrokken bij een netwerk van partnerinstellingen binnen en buiten Europa, en bij thematische netwerken zoals AFANet, MRENet en Aqua-TNET. Daarnaast is de faculteit lid van ICA (Interuniversity Consortium for Agricultural and Related Science in Europe) alsook van IROICA (European Network of International Relations Officers at Higher Education Institutions for Agricultural and Related Sciences). De faculteit is coördinator van een Erasmus Mundus project. Daarnaast zijn er ook talloze informele contacten met buitenlandse collega’s.

Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de onderzoeksdeskundigheid en professionele gerichtheid van het academisch personeel in alle opleidingen als goed. De commissie is onder de indruk van de actieve onderzoeksparticipatie van het AP en het niveau van wetenschappelijk onderzoek dat binnen de betrokken onderzoekscentra wordt verricht. De staf heeft als geheel een grote expertise ontwikkeld die de nodige variatie biedt om de bachelor- en masteropleidingen te kunnen aanbieden. Het academisch personeel moet weinig beroep doen op service onderwijs. De commissie waardeert het interuniversitaire service-onderwijs bij de opleidingen Landbouwkunde en Land- en Bosbeheer: tussen de Faculteiten aan de UGent en K.U.Leuven is onderling overlegd docenten uit te wisselen voor bepaalde opleidingsonderdelen. De commissie waardeert eveneens de inspanningen die worden gedaan om via de organisatie van gastcolleges de inbreng van het beroepenveld in de opleiding te verzekeren en de studenten alzo te laten kennismaken met de jobmogelijkheden voor een bio-ingenieur. Dit gebeurt via seminaries en de jaarlijkse bio-ingenieurbedrijvendag. Het ATP personeel dat proeven opstelt en uitvoert heeft daarin een grote deskundigheid opgebouwd. Zij kunnen steeds bijscholing volgen. De academische staf heeft (inter)nationale netwerken uitgebouwd en maakt in de mate van het mogelijke een terugkoppeling tussen de opgebouwde contacten en het onderwijs. De commissie merkt weliswaar op dat de buitenlandse contacten eerder ad hoc contacten zijn. De commissie spoort aan deze meer te structureren en dit om tegemoet te kunnen komen aan de groeiende noodzaak van internationale uitwisseling. De docentenmobiliteit is voldoende. De commissie is tevreden over het integreren van actuele maatschappelijke debatten in sommige colleges, meer in het bijzonder in het opleidingsonderdeel Ethiek.


Facet 3.3. Kwantiteit personeel Beschrijving Voor alle opleidingen beschikt de faculteit over de volgende aantallen VTE (voltijdse) personeelsleden die worden bezoldigd door de werkingsuitkeringen: 62 ZAP-leden, 71 AAP en 99 ATP. De gewogen studentenaantallen hebben een (post factum) invloed op de personeelsbezetting. De omvang van het personeelsbestand in verhouding tot de studentenaantallen bedraagt voor het academiejaar 2004-2005 gemiddeld genomen één ZAP-lid per 20 studenten en één AAP-lid per 17. Deze ratio’s vertegenwoordigen een lichte stijging over de laatste vijf jaren. In principe besteedt het AAP minstens 50% van de beschikbare tijd aan onderzoek, hoewel een aantal AAP leden tot 60% van hun tijd aan onderwijs besteden.

Oordeel visitatiecommissie De commissie acht de kwantiteit van het personeel voldoende. De omvang van het personeelsbestand is aanvaardbaar gegeven de huidige onderwijsvormen. Zoals aangehaald werd hoofdzakelijk geopteerd voor hoorcolleges en voor deze vorm van kennisoverdracht is er voldoende personeel beschikbaar. Een grotere omkadering zou wenselijk zijn indien er meer competentiegericht onderwijs wordt aangeboden en er meer feedback wordt voorzien bij de opdrachten. Onder de huidige voorwaarden komt het onderwijzend personeel niet tot onderwijsinnovatie. De laatste jaren heeft er zich een verjonging van de staf ingezet.

Algemene conclusie bij hoofdstuk 3: Inzet van personeel De expertise van het ingezette personeel sluit goed aan op het niveau en de oriëntatie van de opleiding. De kwaliteit van het academisch personeel is goed: de vakinhoudelijke expertise is groot, de deskundigheid op onderwijskundig vlak voldoende, de inzet voor het onderwijs groot maar niet over de hele lijn. Het personeelsbeleid, met inbegrip van de aanstellings-, benoemingsen bevorderingsprocedures, is goed, al weegt het onderzoekselement het zwaarst (soms te zwaar) door in het dossier. Programma’s voor onderwijsprofessionalisering bestaan, maar hebben eerder een vrijblijvend karakter en worden daardoor onvoldoende benut. De onderzoeksdeskundigheid van het academisch personeel is goed. De inbreng van het beroepenveld in de opleiding wordt verzekerd via gastcolleges in de masteropleidingen. (Inter)nationale onderzoeks- en onderwijsnetwerken worden uitgebouwd en bestendigd met het oog op internationalisering en uitwisseling. De opleidingen beschikken over voldoende personeel gegeven de gehanteerde onderwijsvormen. De leeftijdsstructuur van het personeelsbestand is gezond. Over het algemeen is er een aanvaardbare balans tussen de onderzoeks- en onderwijstaken van het academisch personeel.


Onderwerp 4: Voorzieningen

Facet 4.1. Materiële voorzieningen Beschrijving De meeste vakgroepen zitten geconcentreerd op de site Coupure; een deel van de vakgroepen Dierlijke productie en Toegepaste ecologie en milieubiologie bevindt zich op de site Plateau/Rozier, een deel van de vakgroepen Dierlijke productie en Plantaardige productie bevindt zich op de site Melle (proefhoeve) en een deel van de vakgroep Bos- en waterbeheer bevindt zich op de site Gontronde (proefbos). Sinds de vorige visitatieronde heeft de faculteit lovenswaardige inspanningen geleverd om de onderwijs –en onderzoeksinfrastructuur te moderniseren en een oplossing te bieden voor de overbevolkte laboratoria. In het nieuwe complex Blok E werden vijf nieuwe auditoria en een restaurant ondergebracht. Er werd een draadloos pc-lokaal geïnstalleerd. Er zijn tevens extra practicumlokalen voor de vakgroep Bodembeheer en Bodemhygiëne voorzien. Vooral 1ste bachelors maken gebruik van blok E omdat er zich het grootste auditorium bevindt (413 zitplaatsen). Regelmatig gebruiken deze studenten eveneens de auditoria in de Faculteit Wetenschappen en de Faculteit Ingenieurswetenschappen. Het ingebruik nemen van Blok E gaf ruimte voor de inrichting van nieuwe laboratoria en vergader- en seminarieruimten in Blok B. De leslokalen zijn uitgerust met een LCD-projector en laptopaansluiting en een overheadprojector. Naast de aanwezige infrastructuur voor ‘hands on’ practica en presentatiepractica (zoals meetinstrumenten, microscopen, rotavapors, werktuigmachines, fytotron, serres, centrifuges, balansen, platen,…) staat ook de onderzoeksapparatuur van de vakgroepen ter beschikking van de studenten. De practicaruimten voor de eerste twee bachelorjaren zijn verhoudingsgewijs ruimer dan de lokalen voor de hogerejaars. De renovatieplannen zijn nog niet afgerond. De facultaire bibliotheek is ingedeeld in een tijdschriftenzaal, een leeszaal en een afzonderlijk lokaal dat studenten kunnen gebruiken als overleg- en werkruimte. De bibliotheek beschikt over 700 wetenschappelijke boeken en 152 wetenschappelijke tijdschriften die studenten online kunnen raadplegen. Voor de digitale bibliotheek ontwierp UGent de Aleph cataloog naast andere bestaande databanken. Iedere vakgroep heeft minstens één bibliotheek. De faculteit heeft reeds plannen ontwikkeld om deze versnipperde situatie te centraliseren in de facultaire bibliotheek. Universiteitsbreed is er overigens een plan - ‘Het Netwerk’- opgesteld om de dienstverlening van alle bibliotheken van UGent te optimaliseren. Op informatica gebied zijn er 4 pc-klassen met in totaal 76 pc’s die uitgerust zijn met moderne


softwarepakketten. Ter hoogte van de facultaire bibliotheek en Blok E is een WiFi hotspot geïnstalleerd voor draadloos surfen. Binnen de faculteit bestaat een elektronische ‘ad valvas’ en kunnen de studenten via Minerva elektronisch geïnformeerd worden. Ze kunnen het platform ook als discussieforum gebruiken. Docenten kunnen een training volgen m.b.t. de mogelijkheden van Minerva als platform voor de introductie van vernieuwende onderwijsvormen (bijvoorbeeld oefeningensessies).

Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de materiële voorzieningen waarover de bachelor- en de verschillende masteropleidingen kunnen beschikken over het geheel genomen als voldoende. De lokalen en de materiële voorzieningen die de commissie bezocht zijn over het algemeen verzorgd. De auditoria in Blok E op de Coupure zijn modern en goed ingericht en bovendien aangepast aan de integratie van de nieuwste ICT-toepassingen in de onderwijspraktijk. Andere laboratoria zijn uitgerust met eerder ouderwetse doch nog steeds functionele voorzieningen, bv. voor de practica scheikunde en landbouwmachines. Zo zijn de oudere motoren van landbouwmachines uitstekend geschikt om het principe van de verbrandingsmotor bloot te leggen. Om optimaal te functioneren zou meer apparatuur voorhanden moeten zijn. De commissie stelt vast dat de opleidingen, waar nodig, zich voldoende behelpen met onderzoeksapparatuur van de vakgroepen. Zo worden bijvoorbeeld de hoogtechnologische apparatuur en dure reagentia van de vakgroep Moleculaire Biotechnologie ook voor onderwijsdoeleinden worden gebruikt. Een andere oplossing voor de schaarste is het opsplitsen van studenten in kleinere groepen, zoals dat gebeurt voor de practica Chemie en Bioprocestechnologie, Levensmiddelenwetenschappen en Voeding. Verder heeft de commissie ruimtegebrek vastgesteld bij een aantal (instrumentele) onderzoeks- en onderwijslaboratoria.Dat is onder meer het geval voor de grote groep studenten die in het derde jaar opteren voor Cel- en Genbiotechnologie, Chemie en Bioprocestechnologie, Levensmiddelenwetenschappen en Voeding en voor de groep masterstudenten die het opleidingsonderdeel Industriële Microbiologie en Biokatalyse kiezen. Ook leden van de vakgroepen zijn krap behuisd. De nieuwe infrastructuurwerken, waartoe blok E de aanzet heeft gegeven, en de bijbehorende herinrichtingen zullen hiervoor een oplossing bieden. De faculteitsbibliotheek is volgens de commissie gebruiksvriendelijk en overzichtelijk, met een voldoende aanbod aan boeken en tijdschriften Ze is enigszins versnipperd omwille van het onderbrengen van titels in de verschillende vakgroepbibliotheken. De commissie is ervan overtuigd dat het zogenaamde ‘Netwerk’ een substantiële verbetering zal brengen. Ook de computerfaciliteiten die binnen de faculteit worden voorzien, zijn van een goede kwaliteit. De (draadloze) toegang tot het internet op universiteitsniveau is volgens de commissie goed geregeld.


Facet 4.2. Studiebegeleiding Beschrijving Binnen de universiteit is de informatieverstrekking aan abituriënten en potentiële studenten op verschillende niveaus georganiseerd. Op centraal niveau gebeurt de informatieverstrekking over elke opleiding aan de universiteit door de “Afdeling Studie- en Loopbaanadvies van de Directie Onderwijsaangelegenheden” (Adviescentrum voor Studenten). Naarmate het proces vordert, neemt de Faculteit de invulling ervan meer en meer in eigen handen. De potentiële studenten worden indirect en direct geïnformeerd over het studieaanbod van de universiteit. Zo zorgt het Adviescentrum voor de verspreiding van studie-informatie naar middelbare scholen, centra voor leerlingenbegeleiding, abituriënten, potentiële studenten en hun ouders. Bovendien coördineert deze dienst de informatieverstrekking via de Studieinformatiedagen (Sid-ins), organiseert ze infodagen voor ouders en toekomstige studenten en staat ze het hele jaar door ter beschikking voor informatie en advies. In het kader van de studiebegeleiding en -advisering speelt het Adviescentrum een centrale rol. De studenten kunnen er een beroep doen op individuele begeleiding door professionele studieadviseurs en informatie krijgen aangaande voortgezette studies en de intrede op de arbeidsmarkt. Daarnaast worden er jaarlijks introductiesessies en workshops met betrekking tot studieaanpak en -organisatie georganiseerd en kunnen de studenten er ook met hun persoonlijke problemen terecht. De Faculteit organiseert tweejaarlijks (tot voor kort jaarlijks) een leerkrachtendag en schoolbezoeken door ZAP en AAP-leden. Hierop reageren gemiddeld zo’n 30 leerkrachten en werden 30 ASO-scholen bezocht. Bij de start van het nieuwe academiejaar worden generatiestudenten op de introductiedag geïnformeerd over de organisatie en diensten van de opleiding. Zij kunnen vrijblijvend deelnemen aan een wiskundetoets om te peilen naar hun verworven niveau. De studentenvereniging VLK organiseert een peter/meter-systeem voor de instromers die dit wensen. Verder staan binnen de faculteit de ombudspersoon en een studietrajectbegeleider ter beschikking van de studenten. De opleidingscommissie organiseert jaarlijks een infosessie voor de studenten uit de tweede kandidatuur/ bachelor waarop de verschillende opleidingen uit de proefjaren/masters worden voorgesteld en de structuur, keuzevakken en tewerkstellingssectoren worden toegelicht De scriptieonderwerpen worden ruim op voorhand aan de studenten bekend gemaakt via een daarvoor ontworpen website. Per opleiding wordt sinds academiejaar 2005-2006 een lijst met mogelijke stageplaatsen opgesteld. Het aanbod aan stageplaatsen vanuit het bedrijfsleven wordt gecentraliseerd door één stageverantwoordelijke per opleiding.

Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de studiebegeleiding in al haar facetten voor alle opleidingen als voldoende. Deze globale beoordeling is de resultante van een aantal sterke en minder sterke punten.


Op het vlak van informatievoorziening en studiebegeleiding bestaat een breed aanbod dat adequaat en op niveau is. De commissie is tevreden over de werking van het Adviescentrum voor Studenten op centraal niveau. De studiebegeleiding binnen de faculteit is, onder meer door de studietrajectbegeleider, goed gestructureerd. De studiebegeleiding begint van bij de aanvang: men geeft adviezen omtrent studieaanpak voor de eerstejaars en er zijn adequate schakelprogramma’s. De studiebegeleiding binnen de opleidingen zelf is weinig gestructureerd en heeft een sterk informeel karakter. Het initiatief wordt vooral aan de studenten overgelaten en dit zowel in de bachelor- als in de masteropleidingen. De Faculteit trekt aldus de kaart van het responsabiliseren van de student. De commissie vindt deze aanpak verdedigbaar maar meent dat er evenzeer ruimte kan zijn voor een proactief beleid binnen de opleidingen. Toch vernam de commissie van een aantal docenten dat zij tijdens colleges trachten om moeilijkheden m.b.t het verwerken van de leerstof te detecteren en indien nodig trachten de betreffende leerstofonderdelen te remediëren. De commissie maakt zich enigszins zorgen omtrent de gebrekkige begeleiding van en feedback op de projectopdrachten in alle opleidingen. In de masterjaren ontbreken regelmatig evaluatiemomenten in Milieutechnologie en Bos- en Natuurbeheer en Bodem- en Waterbeheer. Inzake groepswerken wordt enkel een collectief cijfer vrijgegeven. Ook de opvolging van verblijven in het buitenland in het kader van de masterproef of van stages ontbreekt bij deze studenten. Bij Cel- en genbiotechnologie en Landbouwkunde is men wel tevreden en wordt er zelden beroep gedaan op studiebegeleiding. De internationalisering van het onderwijs is volgens de commissie goed geregeld: er is een goede voorlichting en informatievoorziening van zowel de universiteit, de faculteit als de opleiding. De commissie moedigt de plannen aan om de waaier aan partneruniversiteiten een kwaliteitstoets te laten ondergaan en contacten met de industrie te versterken met het oog op het genereren van bijkomende stageplaatsen.

Algemene conclusie bij Hoofdstuk 4:Voorzieningen De commissie beoordeelt de voorzieningen als voldoende om het programma te verzorgen. De huisvesting is van goede kwaliteit. De instrumentele voorzieningen zijn wel beperkt voor de bachelors. Ook zijn de laboratoria beperkt in omvang. De faculteitbibliotheek is goed uitgerust en zal op korte termijn worden gecentraliseerd. De ICT-voorzieningen zijn goed en de software is up-to-date. De studievoorlichting is adequaat en op niveau. De studiebegeleiding is weinig proactief. De internationalisering wordt verder op punt gesteld en dit is nodig want de kwaliteitsbewaking van mobiliteitsprogramma’s is nog niet effectief.


Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg Beschrijving Binnen de universiteit wordt het centraal onderwijsbeleid uitgewerkt door de Onderwijsraad die ten aanzien van de academische overheid een adviserende functie vervult. Sinds 1998 werd de werking van de Onderwijsraad uitgebreid door de oprichting van het Secretariaat van de Onderwijsraad. Met betrekking tot de kwaliteitszorg is een belangrijke taak weggelegd voor de Directie Onderwijsaangelegenheden (DOWA) waaronder de afdelingen Onderwijskwaliteitszorg, Studieen loopbaanadvies, Studentenadministratie en studieprogramma’s, Internationale Betrekkingen en Onderwijsondersteuning ressorteren. De Faculteitsraad, die alle universitaire geledingen vertegenwoordigt, is belast met de organisatie en de coördinatie van de onderwijsverstrekking en de wetenschapsbeoefening waarbij ze ook een adviserende rol vervult ten aanzien van het universiteitsbestuur. Op facultair niveau spelen ook de Kwaliteitscel Onderwijs (KCO) en de opleidingscommissie, die beide een vertegenwoordiging vormen van alle onderwijsgeledingen, een centrale rol. De KCO ondersteunt de opleidingscommissie, is belast met onderwijsvernieuwing en is daarnaast ook verantwoordelijk voor de organisatie van de onderwijsevaluaties door studenten. Dit wordt de kwaliteitszorg op micro-niveau genoemd. Naast de opleidingscommissies – die tevens bevoegd zijn voor programmawijzigingen - spelen ook de ombudsdienst en de commissie Internationalisering een rol in het detecteren van lacunes in de kwaliteitshandhaving. De faculteit ageert op macro-niveau, met name wanneer het aspect kwaliteitsverbetering aan bod komt bij de grote curriculumwijzigingen. De BaMa-commissie is een nieuwe structuur die overleg tussen de verschillende geledingen initieert en organiseert. Deze commissie werd opgedeeld in kerngroepen die zich bezighouden met de verschillende opleidingen. In het kader van de organisatie van de interne kwaliteitszorg worden binnen de faculteit door de KCO de jaarlijkse onderwijsevaluaties door studenten ingericht en opgevolgd. Een evaluatiecommissie organiseert de tweejaarlijkse ZAP-docentenevaluaties. De studentenevaluaties worden elektronisch en anoniem georganiseerd. Ze hebben betrekking op alle opleidingsonderdelen en docenten. De resultaten van de evaluaties worden behandeld door de evaluatiecommissie en in de vorm van een syntheserapport doorgegeven aan de betrokken docenten, de vakgroep en de opleidingscommissie. Daarnaast worden de resultaten ook meegedeeld aan de decaan en aan de facultaire commissie belast met de voorbereiding van bevorderingen of benoemingen van het ZAP. Ze worden ook in het persoonlijk dossier van de betrokkenen opgenomen, waardoor ze in het kader van benoemingsen bevorderingsprocedures in rekening kunnen worden gebracht. Lesgevers die bij herhaling een negatieve evaluatie kregen, worden door de KCO uitgenodigd voor een focusgesprek. Met het oog op de onderwijsprofessionalisering worden er binnen de universiteit op regelmatige tijdstippen docententrainingen georganiseerd. Die staan open voor ZAP-leden, doctorassistenten en postdoctorale FWO-ers.


Facet 5.1. Evaluatie resultaten Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de evaluatie van de resultaten zowel voor de bachelor- als voor de masteropleidingen als goed. De opleidingen worden periodiek geëvalueerd aan de hand van toetsbare streefdoelen. De evaluatie geschiedt op centraal en facultair niveau. De evaluatie is goed georganiseerd en de resultaten worden gekoppeld aan de opbouw van de programma’s. Aan de resultaten wordt een duidelijk belang gehecht bij het benoemen en bevorderen van docenten. Het voeren van gesprekken bij een herhaaldelijk zwak resultaat vindt de commissie positief. Niettemin onderstreept de commissie dat interne kwaliteit meer is dan evalueren op cursusniveau en zij herinnert de Faculteit aan haar intentie omin de toekomst periodiek te evalueren op curriculumniveau. Op die manier kan men tijdig problemen detecteren die zich zouden voordoen na de recente curriculumherziening in het kader van de BaMa-hervorming. Naast de formele facultaire structuur bestaat binnen de opleidingen een informeel kwaliteitszorgsysteem. De laagdrempelige verhouding tussen AP en studenten schept een kader waarin studenten hun grieven over een opleidingsonderdeel rechtstreeks kunnen uiten aan de betrokken docent. De commissie heeft waardering voor dit systeem. De commissie meent dat het zelfevaluatierapport goed gedocumenteerd is en openhartig de knelpunten bespreekt. De verschillende geledingen werden betrokken bij het opstellen van het zelfevaluatierapport. De opleiding is kritisch ten aanzien van zichzelf, ook al kunnen veel problemen aan externe factoren worden toegeschreven.

Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de maatregelen tot verbetering in alle opleidingen als goed. De opleidingen hebben in het verleden geen formele streefdoelen geformuleerd. In het evaluatiesysteem zijn vroegere evaluaties de basis voor maatregelen tot verbetering. Het KCO heeft een centrale rol in het verbeterproces. De commissie is hier erg positief over. De faculteit omschrijft de afwezigheid van een curriculumbreed didactisch concept als een zwakte. De commissie deelt deze bezorgdheid maar beseft dat het niet eenvoudig is om onderwijsspecialisten te vinden die het vakdomein van de Bioingenieurswetenschappen voldoende kennen om op basis van hun advies onderwijsinitiatieven te kunnen nemen. De commissie waardeert overigens het ‘sérieux’ waarmee men het zelfevaluatierapport heeft opgesteld. Men heeft duidelijk rekening gehouden met de bevindingen van de vorige visitatiecommissie. Het plan om via de PDCA-methode (plan-do-check-act) te evalueren heeft het potentieel om een curriculumbrede evaluatie op gang te brengen.


De commissie becommentarieert de volgende genomen maatregelen per onderwerp. Op het vlak van doelstellingen heeft de bacheloropleiding getracht de juiste attitude aan te brengen door het opleidingsonderdeel ‘Project’ vroeger in de opleiding op te nemen. De grote programmawijziging bracht latere specialisatiemogelijkheden onder de aandacht door binnen de bacheloropleiding de vijf afstudeerrichtingen in te richten. De commissie looft de inspanningen van de opleiding om het opleidingsonderdeel Ethiek vroeger in het programma te plaatsen. De aanbeveling van de vorige commissie aan docenten om op regelmatige tijdstippen een goed voorbereide discussie over de ethische aspecten van het vakgebied te organiseren, wordt evenwel niet algemeen opgevolgd. Op het vlak van onderwijsinnovatie verwijst de faculteit naar het gebruik van Minerva. De commissie is enthousiast over deze elektronische leeromgeving. De commissie is akkoord dat voor onderwijsinnovatie assistentie van een ICT-deskundige nodig is en zij hoopt dat het academisch personeel voldoende zal worden gestimuleerd om daadwerkelijk aan onderwijsinnovatie te doen. Het organiseren van docententrainingen op centraal niveau vindt de commissie een goede eerste aanzet voor de didactische scholing van docenten. De commissie waardeert dat de stage als opleidingsonderdeel kan worden opgenomen. De effectiviteit van de stagebegeleiding kan nog worden verbeterd. Qua voorzieningen stelt de commissie met voldoening vast dat er een substantiële financiële impuls is gegeven om de onderwijsinfrasctructuur te moderniseren en de PC-faciliteiten uit te breiden.

Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld De commissie beoordeelt de betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld in alle opleidingen als goed. In de verschillende raden en commissies die betrokken zijn bij interne kwaliteitszorg worden zowel medewerkers als studenten (bij monde van studentenvertegenwoordigers) betrokken en zij kunnen participeren in de onderwijsorganisatie en in de evaluatie van het onderwijs. De studentenvertegenwoordigers waarmee de commissie heeft gesproken hebben het gevoel werkelijk betrokken te zijn bij de onderwijsorganisatie. Het beroepenveld en de afgestudeerden worden betrokken bij curriculumherzieningen. Dit gebeurt onder meer via de bio-ingenieurbedrijvendag en reflectieavonden. De commissie dringt erop aan dat dergelijke initiatieven op regelmatige basis worden herhaald en dat het nu nog informele contact met het beroepenveld wordt gestructureerd op faculteitsniveau met het oog op continuïteit. De Faculteit heeft reeds plannen in die richting uitgewerkt.


Algemene conclusie bij hoofdstuk 5: Interne kwaliteitszorg De commissie heeft een positief beeld over de interne kwaliteitszorg. De commissie beoordeelt de maatregelen tot verbetering in beide opleidingen als goed. Men trekt lessen uit vroegere evaluaties met het oog op verbetering. De opleidingen hebben getracht rekening te houden met de opmerkingen van de vorige visitatiecommissie en ze namen de nodige initiatieven inzake verbetering van programma en doelstellingen, onderwijs en infrastructuur. De betrokkenheid van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld is in alle opleidingen goed. Er bestaan plannen om de contacten met het beroepenveld verder te structureren. Het zelfevaluatierapport is exhaustief en voldoende kritisch geformuleerd.


Facet 6.1. Gerealiseerd niveau Beschrijving Het zelfevaluatierapport verwijst naar een studie, uitgevoerd door de Job- en Studiedienst van de Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging (KVIV) in 2005, waarin 1051 alumni uit de promotiejaren 1994-2003 vragen beantwoordden over hun opleiding en waarbij de arbeidsmarkt voor jonge bioingenieurs geanalyseerd werd. Deze enquête gebeurde in opdracht van de UGent, de K.U.Leuven en de Vrije Universiteit Brussel. De universiteitsoverschrijdende resultaten werden eveneens verwerkt in een brochure ‘De jonge bio-ingenieur op de arbeidsmarkt’ (januari 2006). Driekwart van de respondenten werkt in loondienst, 2,4% is zelfstandige en 1,2% heeft een interimjob. 14,3% is doctoraatsstudent. Bij de jongere promoties ligt het aantal bio-ingenieurs die aan een doctoraat werken op 1 december 2004 tussen 16% en 36%. De aanvangswerkloosheid bedraagt gemiddeld drie maanden. Twee afstudeerrichtingen vallen op binnen enkele rubrieken. De bio-ingenieurs uit de richting Cel- en Genbiotechnologie hebben het moeilijker op de arbeidsmarkt. 7,2% van hen is werkzoekend, wat significant meer is dan het gemiddelde. Zij zijn ook de groep met het kleinste aandeel werkenden in loondienst (58,1%) en het grootste aandeel aan doctoraatsstudenten (29,3%). De afstudeerrichting Landbouwkunde levert meer dan gemiddeld zelfstandigen (5,6%) op. Beduidend minder bio-ingenieurs uit deze opleiding starten een doctoraat (8,3%). De meest frequente functies voor bio-ingenieurs zijn onderzoeksfuncties, technische/technologische functies en functies in beleid/bestuur/management. De top-3 sectoren waarin bio-ingenieurs terechtkomen zijn industrie/handel, dienstverlening en onderwijs- en onderzoeksinstellingen.


Meer concreet scoren voeding, universiteiten en milieuadviesbureaus het hoogst. Globaal genomen worden vooral de licentiaten exacte wetenschappen (voor de bio-ingenieurs landen bosbeheer en Cel- en Genbiotechnologie), de industrieel ingenieurs (voor de bio-ingenieurs Landbouwkunde) en de burgerlijk ingenieurs (voor de bio-ingenieurs scheikunde en Milieutechnologie) als de grootste concurrenten beschouwd.Volgens de bevragingen ligt de meerwaarde van de bio-ingenieursopleidingen vooral in brede basis die de studenten meekrijgen waardoor ze polyvalent inzetbaar zijn. Bijna 1 op 5 studenten, veelal de studenten Cel- en Genbiotechnologie en Milieutechnologie, kiezen ervoor om een stage te lopen tijdens de opleiding. Bijna de helft van de studenten behaalt een onderscheiding op de masterproef en zo’n 42% haalt een grote of grootste onderscheiding. Gemiddeld 1 op de 10 behaalt een voldoening. Op het vlak van internationalisering maken elk jaar minstens 25% van de studenten uit de 2de proef gebruik van de mogelijkheid om via een Socrates/Erasmusbeurs gedurende enkele maanden in het buitenland te studeren. De meesten gaan naar Spanje, Scandinavië en Frankrijk. Gemiddeld 15% van de laatstejaars maken hun scriptie/masterproef in het buitenland. De inkomende buitenlandse studenten (gedaald naar 17%) volgen meestal Engelstalige masteropleidingen (de vroegere VAO’s).

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het gerealiseerd niveau van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De kwaliteit van de afgestudeerde bachelors en masters is in het algemeen goed en zij behalen met het programma de beoogde eindkwalificaties. Voor bachelors houdt dit in dat zij doorstromen naar de masteropleiding. De opleiding brengt grondige basiskennis en inzicht bij in alle subdomeinen van de wetenschap. Het beroepenveld waardeert de brede kijk en inzetbaarheid van de afgestudeerden die hen flexibel genoeg maakt om vrij snel aanvullende beroepskennis op te doen voor de verscheidenheid van functies waarin ze terecht komen. Het niveau dat wordt gerealiseerd blijkt ook uit de kwaliteit van de scripties dat algemeen goed is beoordeeld. Studenten die Landbouw hebben gevolgd of voortbouwden op Land- en Bosbeheer vinden niet altijd een betrekking die direct aansluit op hun domein. Deze groep kan echter meteen instappen in andere jobs die voldoende aansluiten bij hun profiel. De afgestudeerden zijn algemeen genomen bijzonder tevreden over de opleiding die ze hebben genoten. De meerwaarde ligt vooral in de breedte van de opleiding en de manier van probleemoplossingsgericht denken die aan de afgestudeerden wordt meegegeven. Die stelt hen in staat om in verschillende takken van de arbeidsmarkt te kunnen instappen. Aan het tekort aan maatschappij-


georiënteerde opleidingsonderdelen zoals informatica, bedrijfsmanagement en regelgeving dat zij ervoeren is in het nieuwe curriculum deels tegemoet gekomen. Sedert tien jaren is het diploma gewijzigd in ‘Bio-ingenieur’. Een enquête van het KVIV toonde aan dat de inhoud van dit diploma nog onvoldoende bekend is bij het afnemend veld. De commissie dringt erop aan dat de faculteit zich blijft inspannen om de inhoudelijke profileren t.o.v. het werkveld te verbeteren. Betreffende studentenmobiliteit en internationalisering geldt dat jaarlijks zo’n 25% van de 1ste of 2de proef deelnemen aan uitwisselingsprogramma’s. De commissie stelt met genoegen vast dat studenten zich in het algemeen positief uitspreken over hun ervaring in het buitenland. De commissie meent 70% wel dat de opleiding nog onvoldoende zicht heeft op welke van de honderden zusterinstellingen inhoudelijk goede partners zijn om aan uitwisseling te doen. Zij waardeert de uitgesproken 61% intentie 60% 57% om in de toekomst nog meer inspanningen te leveren om de kwaliteit en het niveau van nieuwe 56% 55% 56% 55% partnerinstellingen te54% evalueren. 55% 50% 48%

percentage

Facet40%6.2. Onderwijsrendement 70% 30% 61% 60% 56% 20%

57% 55%

54%

56%

55%

55%

50% 48%

percentage

10% 40% 0% 1995-1996

1996-1997

1997-1998

1998-1999

30%

1999-2000

2000-2001

2001-2002

2002-2003

2003-2004

2004-2005

academiejaar generatiestudenten

20%

10%

0% 1995-1996

1996-1997

1997-1998

1998-1999

1999-2000

2000-2001

2001-2002

2002-2003

2003-2004

2004-2005

academiejaar generatiestudenten

Grafiek1: Gemiddeld slaagpercentage van de generatiestudenten Bio-ingenieur aan de Universiteit Gent die deelnamen aan alle examens.


Over de periode ’99-2000 tot en met ’03-’04 bedraagt het percentage geslaagden voor de generatiestudenten die zich inschreven voor de examens gemiddeld genomen 56,6%. Het gemiddelde voor de hele 1ste kandidatuur bedraagt 58,2%. In het tweede jaar stijgt dit cijfer tot 86,2%. In de eerste proef zijn zowel in Landbouwkunde, Cel- en Genbiotechnologie, Scheikunde, Land- en Bosbeheer en Milieutechnologie gemiddeld 9 op 10 studenten die zich hebben ingeschreven voor de examens, geslaagd. Voor de tweede en derde proef stijgt het gemiddelde zelfs tot resp. 96,6% en meer dan 97%. De gemiddelde studieduur voor de vijfjarige opleiding over de periode 93-‘94 t.e.m. ’03-’04 bedraagt 5 jaar en 4 maanden.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het onderwijsrendement bij de bacheloropleiding als goed en bij alle masteropleidingen als excellent. De opleidingen formuleren geen expliciete streefcijfers. De slaagcijfers en gemiddelde studieduur stemmen goed overeen met die van andere relevante opleidingen. Daarenboven ligt het gemiddelde slaagcijfer voor de masteropleidingen, die de commissie toch als zware richtingen bestempelt, hoger dan het gemiddelde van andere Bio-ingenieursopleidingen aan andere Vlaamse instellingen. Volgens de commissie ligt de gemiddelde studieduur in alle opleidingen dicht bij het gemiddelde van andere Bio-ingenieursopleidingen.

Algemene conclusie bij hoofdstuk 6: Resultaten De commissie beoordeelt de resultaten van de bachelor- en masteropleidingen als positief. Ze begrijpt dat het eerste jaar een selectiejaar is en dat dit het gevolg is van een bewuste keuze. De commissie beoordeelt het gerealiseerd niveau van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De kwaliteit van de afgestudeerde bachelors en masters is in het algemeen goed en zij hebben met het programma de beoogde eindkwalificaties behaald. De gemiddelde studieduur van de opleidingen weerspiegelen het algemene gemiddelde voor gelijkaardige opleidingen aan de vlaamse universiteiten. De slaagcijfers en het rendement zijn voor de bachelor- en masteropleidingen respectievelijk goed en excellent.

Integraal oordeel van de commissie De commissie is van oordeel dat binnen de bachelor- en masteropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de UGent voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn en heeft dus een positief eindoordeel over de bachelor- en de masteropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de UGent.


In het kader van het verbeterperspectief formuleert de commissie de volgende aanbevelingen:

Samenvatting van de aanbevelingen van de visitatiecommissie: 1. Doelstellingen a) binnen de wettelijke mogelijkheden trachten de internationalisering verder uit te bouwen, b) er over waken dat verbreding in het programma (‘bouwstenen’) niet ten koste gaat van verdieping, c) de profilering van de masteropleidingen Natuur- en Bosbeheer, Bodem- en Waterbeheer meer expliciet maken en hun finaliteit toelichten aan de studenten, d) de contacten met het beoogde beroepenveld verder structureren.

2. Programma a) het opleidingsonderdeel Project (3de bachelor) interactiever maken en de vaardigheden die er in worden bijgebracht integreren in andere opleidingsonderdelen d.m.v. welomlijnde opdrachten, b) studenten effectiever begeleiden in hun stage, c) de netwerking met bedrijven verder uitbouwen om stageplaatsen te genereren, d) het opleidingsonderdeel ethiek in 3de bachelor programmeren en ethische discussies integreren in de andere opleidingsonderdelen, e) de studeerbaarheid van het bachelorprogramma blijvend bewaken, f) adequatere feedback verschaffen met betrekking tot verslagen en opdrachten, g) alle toetsvormen volledig transparant maken.

3. Inzet van personeel a) initiatieven tot onderwijsvernieuwing en –professionalisering stimuleren op centraal niveau b) de ad hoc contacten met buitenlandse vakgenoten of instellingen verder structureren.

4.Voorzieningen a) de initiatieven voor meer proactieve en gestructureerde studiebegeleiding binnen de faculteit met kracht implementeren, b) de kwaliteitstoets van partneruniversiteiten blijven garanderen.

5. Interne Kwaliteitszorg a) de intentie om in de toekomst een periodieke evaluatie op curriculumniveau door te voeren, waarmaken.


De visitatiecommissie heeft bij de reacties van de opleidingen op het deelrapport met genoegen vastgesteld dat de Universiteit inmiddels goede initiatieven heeft ingezet, met het oog op een verdere verbetering van de bachelor- en masteropleidingen.


128 |

Bachelor en Master in de Bio-ingenieurswetenschappen Vrije Universiteit Brussel

Inleiding Dit deelrapport behandelt de Bachelor- en 2 Masteropleidingen (met elk 2 afstudeerrichtingen) Bio-ingenieurswetenschappen aan de faculteit Wetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel. De opleidingen die effectief ingericht worden ten tijde van het bezoek van de visitatiecommissie, dat plaatsvond van 22 t.e.m. 24 februari 2006, zijn de volgende: - 1ste jaar Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen - 2de jaar Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen - 1ste Graad Bio-ingenieur - 2de Graad Bio-ingenieur - 3de Graad Bio-ingenieur Het huidige 2+3 systeem wordt momenteel omgevormd tot een 3+2 systeem. Dit nieuwe stelsel telt drie bachelorjaren (180 studiepunten) en twee masterjaren (120 studiepunten). De enige Bachelor omvat twee profileringen en voor de Master zal de student een keuze moeten maken uit twee diplomarichtingen (er zijn twee Masters met elk twee afstudeerrichtingen), namelijk de Master Cel- en Genbiotechnologie (afstudeerrichtingen ‘Moleculaire Biotechnologie’ en ‘Medische Biotechnologie’) of de Master Chemie en Bioprocestechnologie (afstudeerrichtingen ‘Voedingsbiotechnologie’ en ‘Katalyse en Biomoleculair Ontwerp’). Van het nieuwe bachelorprogramma was op het moment van de visitatie het eerste jaar al eens volledig doorlopen, het tweede jaar liep voor de eerste keer. De ervaringen van de studenten in het tweede bachelorjaar zijn bijgevolg noodzakelijkerwijze beperkt. Het masterprogramma loopt nog niet. Het wordt ingevoerd in het academiejaar 2007-2008. In de huidige graadsjaren worden twee opleidingen Bio-ingenieur aangeboden. Ondanks deze beperkingen heeft de commissie toch een goed beeld gekregen van de opleidingen Bioingenieurswetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel. Het oordeel over het derde bachelorjaar is gebaseerd op de globale doelstellingen, eindtermen en programma’s van de bacheloropleiding, de individuele doelstellingen en beschrijving van elk opleidingsonderdeel en – bij extrapolatie – op de feitelijke gegevens (cursussen, handboeken, examenopgaven, slaagpercentages, rendementen, en personeelsgegevens) en de ervaringen van studenten en staf m.b.t. de lopende kandidaatsopleiding. Het oordeel over de masterprogramma’s is gebaseerd op de voorziene invulling van de programma’s en – wederom bij extrapolatie – op de huidige programma’s in de graadsjaren, de scripties en de statistische gegevens m.b.t. studeerbaarheid, studierendementen en personeelsgegevens.

Vrije Universiteit Brussel | 129

Onderwerp 1: Doelstellingen van de academische bachelor- en masteropleiding Beschrijving Voor het omschrijven van de doelstellingen en eindtermen van de nieuwe BaMa-programma’s in het zelfevaluatierapport heeft de Vakgroep Bio-ingenieurswetenschappen (DBIT) teruggegrepen naar de internationaal erkende Dublin-descriptoren, zijnde kennis en inzicht, toepassen van kennis en inzicht, oordeelsvorming, communicatie en leervaardigheden. Het centrale onderwijsconcept van de Vakgroep is het ‘competentiegericht leren’. Op de modaliteiten van competentiegericht onderwijs wordt later dieper ingegaan.

Bachelor Centraal in de Bacheloropleiding in de Bio-ingenieurswetenschappen staat het leren aanwenden van ingenieurstechnieken bij de productie, de bewerking, de verwerking en het beheer van de levende materie. Aan deVrije Universiteit Brussel is de Bacheloropleiding een gemeenschappelijk voorbereidend programma voor alle Bio-ingenieurs. De opleiding is gericht op het verwerven van vaardigheden in de moderne takken van de biotechnologie, en dit in de sectoren chemie en voeding, landbouw en milieu, de biotechnologische industrie, de geneeskunde en de farmaceutische industrie. De Bacheloropleiding steunt op zes pijlers: wiskunde (statistiek, modellering met behulp van informatica), fysica (natuurverschijnselen en elementaire deeltjes), chemie (met aandacht voor biotechnologische aspecten), biologie (biochemie, microbiologie, moleculaire biologie, celbiologie, genetica, gentechnologie en immunologie), basis ingenieurstechnieken (gericht op de toepassingsdomeinen) en economie (groeiend belang van industrie en landbouw op het maatschappelijk leven). Bachelorstudenten verwerven de volgende kennis en basisvaardigheden: 1. Kennisopbouw in fundamentele wetenschappen 2. Inzicht in biologische processen 3. Inzicht in het functioneren van levende organismen 4. Kwantitatieve en technische vaardigheden 5. Kwantitatief en technisch inzicht in biologische processen 6. Conceptueel inzicht in wetenschappelijke/technologische materie 7. Kunnen toepassen van kwalitatieve en kwantitatieve kennis en inzicht 8. Elementaire wetenschappelijke communicatievaardigheden 9. Schriftelijk en mondeling rapporteringsvermogen

130 | Vrije Universiteit Brussel

Meer specifiek stelt de Vakgroep de volgende domeinspecifieke eisen aan de afgestudeerde bachelors: 1. Grondige kennis van de fundamentele basiswetenschappen biologie, chemie, fysica en wiskunde; 2. Gevormd zijn in de moleculaire biologie, de biochemie, de microbiologie en de immunologie; 3. Begrijpen van de resultaten en technieken van de biotechnologie; 4. Beschikken over de basisvaardigheden van een Bio-ingenieur (informatica, statistiek, modellering, economie, toegepaste chemie, voedingsleer, milieutechnologie, ingenieurstechniek); 5. Kennen de verschillende domeinen van de biotechnologie Volgens de Vakgroep ligt de finaliteit van de academische Bachelor in de voorbereiding op verdere masteropleiding.

Master Naar analogie met de bachelor zijn de Masters ook opgebouwd rond éénzelfde gemeenschappelijke stam zoals die in het kandidatuur/graadsjaren-systeem. Naast het verdiepen van de basisvaardigheden in de Bacheloropleiding, onderscheiden alle afgestudeerde Masters in de Bio-ingenieurswetenschappen zich doordat zij: 1. een grondige kennis hebben van de fundamentele basiswetenschappen biologie, chemie, fysica en wiskunde; 2. een grondige kennis hebben van de microbiologie, de biochemie en de moleculaire biologie; 3. een brede opleiding doorlopen op het vlak van immunologie, proteïnechemie en protein engineering; 4. technieken van structuurbepaling, genomics en proteomics kunnen toepassen; 5. ervaren zijn in het aanwenden van de bioinformatica; 6. vertrouwd zijn met het ontwerpen, het analyseren en het optimaliseren van productieprocessen; 7. een gedegen kennis hebben van de toepassingsvelden voedingsleer, industriële microbiologie, industriële biotechnologie en milieubiotechnologie; 8. labo-, piloot- en grootschalige processen kunnen kiezen, ontwerpen en optimaliseren door hun brede kennis van downstream processing, (bio)chemische ingenieurstechnieken, mechanische en thermische bewerkingen en modellering; 9. de basiselementen verworven hebben van bedrijfskunde en intellectuele eigendomsrechten; 10. de meest geavanceerde resultaten en technieken van de biotechnologie begrijpen; 11. deze resultaten en technieken op een duurzame wijzekunnen toepassen in het onderzoek, de industrie, het milieu, de landbouw en de geneeskunde; 12. geconfronteerd werden met de praktijk, o.a. door middel van een bedrijfsstage; 13. verantwoordelijkheid kunnen nemen en leiding geven.


Meer specifiek staat de Vakgroep volgende domeinspecifieke eisen voor per kwalificatie/ afstudeerrichting.

Specifieke eindtermen voor de master Cel- en Genbiotechnologie De afgestudeerden hebben: 1. een grondige kennis van de cellulaire processen; 2. een grondige kennis van de moleculair-biologische processen die plaatsgrijpen in prokaryote en eukaryote cellen; 3. een uitgebreide kennis van de moleculaire, medische en industriële microbiologie; 4. uitgebreide kennis van de regulatiemechanismen van genen en proteïnen. De afgestudeerden in de afstudeerrichting ‘Moleculaire Biotechnologie’ hebben bijkomend kennis van: 1. biomoleculaire high throughput technieken. 2. cellulaire engineering van planten en dieren. De afgestudeerden in de afstudeerrichting ‘Medische Biotechnologie’ hebben bijkomend: 1. grondige kennis van de immunologie, de parasitologie en de medische microbiologie. 2. kennis van de grondslagen van biomedische ingenieurstechniek. Specifieke eindtermen voor de master Chemie en Bioprocestechnologie De afgestudeerden hebben: 1. een holistische visie omtrent de interactie tussen industrie en maatschappij (milieuzorg, energiebesparing, duurzame ontwikkeling, levenscyclus van producten en processen); 2. kennis van toegepaste fysicochemie (colloïdchemie, polymeren); 3. kennis van chemische procestechnologie (katalyse, procesregeling, reactoren). De afgestudeerden in de afstudeerrichting ‘Katalyse en Biomoleculair Ontwerp’ hebben bijkomend: 1. een gespecialiseerde vorming in de chemie van natuurproducten; 2. een diepgaande vorming in de katalyse; 3. vertrouwdheid met het gebruik van high throughput technieken (combinatorische chemie en biochemie) en drug design. De afgestudeerden in de afstudeerrichting ‘Voedingsbiotechnologie’ hebben bijkomend: 1. een diepgaande vorming op het vlak van levensmiddelentechnologie (plantaardige en dierlijke producten, brouwerijtechnologie), levensmiddelenmicrobiologie, hygiëne en predictieve modellering; 2. een gespecialiseerde vorming in de zuiveltechnologie en functional foods.


Facet 1.1. Niveau en oriëntatie Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het niveau en de oriëntatie van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De doelstellingen en eindkwalificaties van de verschillende opleidingen zijn helder geformuleerd en van academisch niveau. De faculteit heeft ambitieuze doelstellingen en eindtermen voorop gesteld, die zeker voldoen aan de minimumeisen die de commissie in haar referentiekader hanteert ten aanzien van opleidingen in de Bio-ingenieurswetenschappen. De commissie meent dat het niet realistisch is een aantal ambitieus geformuleerde doelstellingen te behalen als afgestudeerde Bachelor of Master in de Bio-ingenieurswetenschappen zonder praktijkervaring. Zij beveelt aan deze doelstellingen te herbekijken en meer realistisch te herformuleren. In de bacheloropleiding zijn de doelstellingen gericht op het ontwikkelen en beheersen van algemene competenties en ook op het beheersen van algemene wetenschappelijke competenties, op het bijbrengen van wetenschappelijk-disciplinaire basiskennis en systematische kennis van de kernelementen en van de nieuwste ontwikkelingen. De doelstellingen zijn eveneens goed georiënteerd op het begrijpen van de structuur van het vakgebied en de samenhang ervan met andere vakgebieden. De commissie heeft begrip voor het ontbreken van een beroepsfinaliteit bij de bacheloropleiding. Zij refereert evenwel naar de Bologna-verklaring, waarin wordt gesteld dat de bachelor zelf een finaliteit moet hebben die verder gaat dan het doorstromen naar de masteropleidingIn de huidige context kan zij de keuze van de Vakgroep begrijpen. De commissie stelde tijdens gesprekken met studenten vast dat een groot aantal onder hen niet op de hoogte is van de algemene doelstellingen en de eindtermen van de opleidingen Bioingenieurswetenschappen. Nochthans is veel informatie beschikbaar via de website van de Vakgroep, Studieinformatiedagen (Sid-ins) en brochures. De commissie suggereert aan de Vakgroep om de studenten beter te informeren over de doelstellingen. In de masteropleidingen zijn de doelstellingen goed gericht op het beheersen van algemene en algemeen wetenschappelijke competenties op een gevorderd niveau. Globaal genomen wordt inzicht in de nieuwste ontwikkelingen door middel van theorievorming bijgebracht. Specifiek bij het vakgebied horende vaardigheden zijn gepast omschreven in de eindtermen. De beroepscompetenties worden in het algemeen voldoende bijgebracht. Wel valt op dat de beroepscompetenties bij Cel- en Genbiotechnologie vooral gericht zijn op het verrichten van wetenschappelijk onderzoek. Gezien de vrij recente ontwikkelingen in het domein van Cel- en Genbiotechnologie en het vroege ontwikkelingsstadium van de erbij aansluitende industrieën, vindt de commissie het niet onlogisch dat de finaliteit van de opleiding Cel- en Genbiotechnologie primordiaal


in het onderzoek ligt. De opleiding moet evenwel ook gericht zijn op tewerkstelling in meer mature ondernemingen en - gezien de polyvalentie van de opleiding – op niet-onderzoeksgerichte functies in andere bedrijven. De internationale dimensie komt tenslotte beperkt aan bod in de doelstellingen. De commissie meent dat de huidige decretale bepalingen remmend werken op de ontplooiingsmogelijkheden van opleidingen binnen een Europese hoger onderwijsruimte. Zij waardeert dat er initiatieven ontwikkeld worden om binnen de bestaande regelgeving de mogelijkheden voor internationalisering van de master te exploreren.

Facet 1.2. Domeinspecifieke doelstellingen Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de domeinspecifieke eisen van de bachelor- en masteropleidingen als goed. Hoewel er geen internationaal domeinspecifiek referentiekader voor Bio-ingenieurswetenschappen ontwikkeld is, is er toch een goede afstemming van de doelstellingen en domeinspecifieke aspecten op de verwachtingen van vakgenoten. De bacheloropleiding giet deze doelstellingen in een brede gemeenschappelijke stam met differentiatie in twee profileringen. Deze stam groeit door tot in de Masteropleiding, waar de profilering verder wordt uitgediept en er enkele bijkomende opleidingsonderdelen worden opgenomen. Er werd duidelijk gekozen voor een beperkte selectie van studierichtingen binnen de waaier van mogelijke disciplines. De commissie vindt dat positief. Zij meent overigens dat de opleidingen nog meer sterke punten hebben die een specifieke profilering mogelijk maken, zoals de expertise binnen de Vakgroep op het vlak van moleculaire biotechnologie en de internationale reputatie van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie. De eindkwalificaties zijn voor alle betrokken opleidingen duidelijk ontleend aan de wetenschappelijke discipline en aan de internationale wetenschapsbeoefening. Er vonden gesprekken plaats tussen de verschillende Vlaamse universiteiten over de inrichting en de domeinspecifieke doelen van de opleidingen in de Bioingenieurswetenschappen. Alle opleidingen hebben tevens het beroepenveld geraadpleegd voor het opstellen van de domeinspecifieke eisen. De commissie ondersteunt dit initiatief maar meent wel dat de contacten met het beoogde beroepenveld nog te informeel en onvoldoende gestructureerd zijn.

Algemene conclusie bij hoofdstuk 1: Doelstellingen van de opleiding De visitatiecommissie is positief over de doelstellingen van alle opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel. Zowel het niveau en de oriëntatie als de domeinspecifieke eisen van de opleiding worden als goed beoordeeld door de commissie. De doelstellingen zijn weliswaar ambitieus, maar helder geformuleerd


en van hoog academisch niveau. Ze worden bekendgemaakt via verschillende kanalen maar zijn toch nog onbekend bij een groot aantal studenten. De doelstellingen zijn gericht op het bijbrengen van algemene competenties in de bacheloropleiding en van algemeen wetenschappelijke competenties op een gevorderd niveau in de masteropleidingen. Zij zijn verder gericht op het bijbrengen van een gevorderd begrip en inzicht in de wetenschappelijk-disciplinaire kennis en in de nieuwste ontwikkelingen en op het beheersen van de (onderzoeks)competenties die nodig zijn voor het zelfstandig kunnen uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Er is een spanningsveld merkbaar tussen enerzijds verbreding en anderzijds profilering en verdieping. De doelstellingen en domeinspecifieke aspecten sluiten goed aan bij de verwachtingen van (buitenlandse) vakgenoten. De eindkwalificaties zijn ontleend aan de wetenschappelijke discipline en de internationale wetenschapsbeoefening. Er werd rekening gehouden met de behoeften en verwachtingen van het beroepenveld, er wel van uitgaande dat een belangrijk aantal afgestudeerden uiteindelijk tewerkgesteld zullen worden in een segment van de arbeidsmarkt dat niet direct in het verlengde ligt van hun specialisatie.

Onderwerp 2: Programma Bachelor Het normtraject voor een academische Bio-ingenieur impliceert een academische Bacheloropleiding die gevolgd wordt door een academische Masteropleiding. De academische Bachelor in de Bioingenieurswetenschappen omvat drie jaren, waarbij 19 studiepunten (SP) in het derde jaar een profilering geven via verdiepende opleidingsonderdelen in twee richtingen, met name ‘Cel- en Genbiotechnologie’ en ‘Chemie en Bioprocestechnologie’. In de bacheloropleiding worden vooral basiswetenschappen (wiskunde, fysica, scheikunde, algemene en moleculaire biologie, genetica en biochemie) onderwezen. Die geven een fundamenteel inzicht in biologische systemen en hun productieprocessen. Hier wordt de basis gelegd, Aangevuld met een aantal opleidingsonderdelen zoals economie of informatica vormen zij de basis voor de (uitdovende) graadsjaren. Het bachelorprogramma bevat biomoleculair gerichte opleidingsonderdelen en ingenieursvakken uit de opleiding Burgerlijk Scheikundig Ingenieur. De gemeenschappelijke stam in het 3de bachelorjaar bevat zowel inleidende als verdiepende opleidingsonderdelen zoals Milieutechnologie, Voedingsleer, Industriële voedingsbiotechnologie, Gentechnologie en Microbiologie.

Masters Voor de masteropleiding kiezen studenten tussen twee Masters in de Bio-ingenieurswetenschappen, met name ‘Cel- en Genbiotechnologie’ of Chemie en Bioprocestechnologie’. In beide Masters worden telkens twee afstudeerrichtingen aangeboden: ‘Medische Biotechnologie’ en ‘Moleculaire Biotechnologie’ enerzijds en ‘Voedingsbiotechnologie’ en ‘Katalyse & Biomoleculair Ontwerp’


anderzijds. Voor de beide richtingen Cel- en genbiotechnologie is er een brede gemeenschappelijke stam van opleidingsonderdelen die handelen over fundamentele microbiële, fysische, chemische en biotechnologische processen om de productie en het beheer van de levende materie te kunnen begrijpen en controleren. De afstudeerrichting Medische Biotechnologie biedt gespecialiseerde opleidingsonderdelen aan, onder meer immunologie, parasitologie, medische microbiologie en de grondslagen van de biomedische ingenieurstechnieken. De afstudeerrichting Katalyse en Biomoleculair Ontwerp verbindt de (bio)chemie van biomoleculen en natuurproducten met de wereld van (bio)chemische katalyse, high troughput technieken en drug design. Tevens wordt er in de masterprogramma’s aandacht besteed aan de ontwikkeling van technische vaardigheden. De gemeenschappelijke stam doorheen alle richtingen laat de student toe snel van domein te veranderen door zelfstudie, bijkomende studie of herscholing. In het laatste studiejaar is een industriële stage (4 SP) als verplicht opleidingsonderdeel opgenomen. Alle studenten Bio-ingenieur dienen minimaal één maand stage te lopen in een bedrijf (geen onderzoeksinstelling, eventueel wel een onderzoeksbedrijf). De stage is gericht op de bedrijfspraktijk. De stage wordt gecoördineerd door een lid van het ZAP (stagecoördinator) bijgestaan door een lid van het AAP. De eigenlijke stage valt onder de verantwoordelijkheid van een industriële promotor. De stageperiode wordt ingelast tussen het voorlaatste en het laatste jaar van de opleiding. Gezien het algemeen vormend karakter van de opleiding tot Bio-ingenieur variëren de stageonderwerpen sterk. Zij kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op procesoptimalisatie en afvalwaterzuivering, kwaliteitscontrole in chemische en voedingsbedrijven en het werken in op onderzoek afgestelde bedrijven. Na afloop schrijft de student een stageverslag van zo’n 30 pagina’s, dat achtereenvolgens wordt nagelezen in het bedrijf en wordt ingediend bij de promotoren. De student regelt zelf zijn of haar stage. Stages kunnen eveneens in het buitenland volbracht worden op eigen initiatief of met behulp van het IAESTE-programma (International Association for the Exchange of Students for Technical Experience), in samenwerking met de Burgerlijk Ingenieurs-studentenkring PK en de Faculteit Ingenieurswetenschappen.

Facet 2.1. Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van zowel het bachelor- als de masterprogramma’s als goed.

136 |Vrije Universiteit Brussel

De doelstellingen en eindkwalificaties zijn adequaat geconcretiseerd in de programma’s. De vertaling van de eindkwalificaties in leerdoelen van (onderdelen van) de programma’s is over het algemeen goed, rekening houdend met een realistische interpretatie van de eerder ambitieus geformuleerde doelstellingen. De doelen zijn systematisch uitgewerkt en komen terug in het programma alsook in de afzonderlijke opleidingsonderdelen, de verplichte stage en de examens. Uit de vakomschrijvingen blijkt dat een hoog wetenschappelijk niveau wordt nagestreefd. Het ‘Geïntegreerd practicum microbiologie en gentechnologie’ in het 3de bachelorjaar beoogt de integratie van de verschillende doelstellingen (kennis van actuele ontwikkelingen, experiment en analyse, groepswerk). De commissie stelt vast dat, doorheen de bacheloropleiding, een speciaal accent gelegd wordt op kennis- en competentieontwikkeling. Het geïntegreerd practicum in de 3de bachelor vertaalt adequaat de doelstellingen in de programma’s. Het is geschraagd op de aanwezigheid van probleemgestuurde en studieactiverende elementen. Verder is de commissie zeer positief over de industriële stage, waarbij de student kennismaakt met het beroepenveld en trouwens zelf leert te solliciteren naar een stageplaats. Ook de studenten vinden dit een pluspunt. De commissie stelde wel vast dat studenten die een stageplaats zochten in het buitenland daarbij moeilijkheden ondervonden, hetgeen vooral is toe te schrijven aan de eigenheid van het IAESTE-systeem. De commissie stelt vast dat de inhoud van het bachelorprogramma maar een beperkte keuzevrijheid telaat. de keuze ligt namelijk uitsluitend in de profilering voor Cel- en genbiotechnologie of Chemie en Bioprocestechnologie. Het geheel is erg logisch en samenhangend opgebouwd. Bachelorstudenten zijn voldoende gevormd om aan een masteropleiding te beginnen. Om de voorop gestelde doelstellingen te bereiken is een vakoverschrijdende aanpak nodig en de commissie vindt deze terug in de masterproef en de examens. Het onderwijs streeft naar kennis, inzicht, analyse, toepassing, schriftelijke en mondelinge communicatie. De examens bevestigen het beeld van de commissie dat een hoog niveau wordt nagestreefd. In de masters wordt de link met het beroepenveld gelegd door de bedrijfsbezoeken en door de bijdragen van gastdocenten. Bovedien sluiten de practica nauw aan bij het lopend onderzoek. Uit gesprekken met afgestudeerden kwam naar voren dat er in de opleiding een tekort is aan maatschappijrelevante opleidingsonderdelen zoals economie en regelgeving. Voor beide opleidingen komt het opleidingsonderdeel Bedrijfskunde en Intellectual Property Rights in het 2de masterjaar tot grote tevredenheid van de commissie tegemoet aan deze noodzaak. Verder mist de commissie in alle opleidingen het onderdeel Bio-ethiek. de Vakgroep had besloten dit opleidingsonderdeel te schrappen. De commissie betreurt dat het onderwerp voortaan enkel wordt behandeld in de rand van het opleidingsonderdeel ‘Industriële Biotechnologie’ (2de master). De commissie dringt aan op een expliciet gedefinieerde ruimte (eerder) in het programma waar een goed voorbereide ethische en maatschappelijke discussie kan plaatsgrijpen.


De internationalisering van de programma’s is beperkt. De commissie acht internationalisering voor de bacheloropleiding nog niet essentieel en ziet de noodzaak vooral op het masterniveau. De commissie constateert een spanning tussen enerzijds de decretale bepalingen ten aanzien van de taal waarin onderwijs gegeven kan worden en anderzijds na te streven internationalisering van het Europees hoger onderwijs, conform de geest van het Bolognaproces. De commissie suggereert de Vakgroep om, binnen de wettelijke context, de internationalisering van het onderwijsprogramma van de masteropleidingen op niveau van samenwerkingsvormen en participatiegraadmaximaal uit te bouwen.

Facet 2.2. Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de professionele en academische gerichtheid van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De aandacht voor kennisontwikkeling is goed. De bacheloropleiding biedt een brede basis van wiskunde, fysica, scheikunde, biologie en aardwetenschappen, waarop doorheen de opleiding gradueel wordt verder gebouwd. Geologie en bodemkunde (1ste bachelor) vormen enigszins een uitzondering. Er werd namelijk voor geopteerd om geen specialisaties in deze discipline uit te bouwen. Zowel in de bachelor- als in de masteropleidingen wordt respectievelijk veel tot bijzonder veel aandacht besteed aan het bijbrengen van onderzoeksvaardigheden. De bachelorstudenten komen in aanraking met geavanceerde onderzoeksapparatuur. De commissie is in dit verband enthousiast over de mini-projecten en het Geïntegreerd Practicum in de bacheloropleiding. De werkcollege-practicaoefeningen (WPO-opdrachten) zijn exploratief en scherpen de onderzoeksattitude van de studenten aan. Doorheen de opleidingen worden beroepsrelevante vaardighedenbijgebracht, zoals rapporteren, presenteren en experimenteren. Het niveau van de stage is globaal genomen goed. De programma’s sluiten uitstekend aan bij de recente ontwikkelingen in het wetenschapsgebied. Bachelor- en masterstudenten komen in aanraking met de onderzoeksomgeving en hebben notie van het lopend onderzoek in de betrokken onderzoeksgroepen. Specifiek in de masteropleidingen kaderen de masterproeven veelal in het lopend onderzoek van de Vakgroep. De studenten worden trouwens begeleid door leden van de onderzoeksgroep. Het masterprogramma sluit tevens aan bij de actuele beroepspraktijk onder meer via de industriële stage en de cursussen en lezingen gegeven door gastdocenten uit het beroepenveld.

Facet 2.3. Samenhang van het programma 138 |Vrije Universiteit Brussel

Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de samenhang van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De commissie stelt vast dat de programma’s sequentieel zijn opgebouwd en zowel horizontaal als vertikaal een goede samenhang vertonen. De verticale samenhang in het bachelorprogramma wordt vooral gegarandeerd doordat de meeste basisopleidingsonderdelen doorlopen gedurende de opleiding. In de bacheloropleiding zijn het merendeel van de opleidingsonderdelen basisvakken die deel uitmaken van de ‘gemeenschappelijke stam’. De opleidingsonderdelen van de programma’s zijn verplicht en laten weinig ruimte voor keuzevakken. De commissie stelt vast dat er flexibele leertrajecten voorzien zijn, o.a. individueel aanvullend jaarprogramma (IAJ) en co- en pre-requisites in het nieuwe BaMa-systeem. Omwille van het normtraject raadt de Vakgroep evenwel alternatieve leertrajecten af. Erg weinig studenten maken dan ook gebruik van flexibele leertrajecten. De commissie doet de aanbeveling om flexibiliteit aan de dag te leggen aangezien de bachelor-masterhervorming ook het doorstromen van niet norm-studenten beoogt. De commissie beveelt aan dat de Vakgroep overleg pleegt met andere faculteiten en/of opleidingen over de doorstroommogelijkheden van de programma’s. De commissie merkt op dat het profileren van een eigen specificiteit prevaleerde bij de opbouw van het programma eerder dan het afstemmen van het programma op dat van andere instellingen. Voor bepaalde programma’s zoals Milieu (Universiteit Antwerpen) werd echter duidelijk overleg gepleegd.

Facet 2.4. Studieomvang De bachelor- en masterprogramma’s Bio-ingenieurswetenschappen voldoen met respectievelijk 180 en 120 studiepunten aan de decretaal vastgelegde eisen.

Facet 2.5. Studietijd Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de studietijd voor de bachelor- en masteropleidingen als goed. De reële totale studieduur bedraagt 5.32 jaar en komt overeen met het gemiddelde van alle Vlaamse opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen. Wat de studeerbaarheid betreft, had de commissie enigszins moeilijkheden om het zelfevaluatierapport correct te interpreteren op dit punt. Eén studiepunt wordt begroot op 25 tot 30 uur studietijd voor de normstudent. Een opleidingsonderdeel is minimaal 3 SP. Voor de berekening van het aantal studieuren per OO geldt een somproduct voor het hoorcollege (3x), de WPO (1.5x) en de zelfstudie (1x). Bij de invoering van het semestersysteem werd de 15-uur basiseenheid evenwel verminderd tot een 13uur basiseenheid (lesweken per semester). De begrote studietijd van het nieuwe programma varieert tussen 1237 en 1511 uren (op 12 of 13 weken berekend) en over alle opleidingen heen stemt het


aantal hoorcolleges, WPO en zelfstudie overeen met dit objectief. Het 1ste bachelor omvat 312 uur hoorcollege en 325 uur WPO, zijnde een begrote studietijd van 1424 uur (wat overeenkomt met 1650 studietijd voor een 15-weken berekening). Er heeft geen kwantitatieve tijdsmeting plaatsgevonden, maar bij de semestriële onderwijsevaluatie per opleidingsonderdeel wordt de student gevraagd naar de reële studietijd. Hieruit blijkt dat de werkelijke studietijd voor het merendeel van de studenten voldoende aansluit bij de begrote studietijd. Telkens 10% van de studenten zegden de begrote studietijd respectievelijk te hebben onderschat en overschat. Tijdens gesprekken met de studenten stelde de commissie vast dat de reële studietijd overeen kwam met de begrote studietijd maar dat de studietijd soms piekt vanwege sommige hoorcolleges en labowerk. In het laatste jaar bijvoorbeeld heeft het eerste semester veel opleidingsonderdelen omdat de opleiding het tweede semester wilde vrijwaren voor de eindverhandeling. Globaal vinden zij dat het programma doenbaar is. De commissie meent dat de studiemeting het onderwijsconcept van competentiegericht onderwijs onvoldoende reflecteert en onvoldoende rekening houdt met de instroom-, voortgang- en uitstroomfase. De commissie verwijst in dit verband naar het ontbreken van meetzekerheid inzake literatuurstudies en opdrachten in de bevraging van studenten naar de reële studiebegroting als onderdeel van een opleidingsonderdeel. Ze beveelt aan dat de Vakgroep de studietijd meet en daarbij, naast hoorcolleges en WPO, ook rekening ook voldoende rekening houdt met de begrote tijd voor competentiegericht onderwijs.

Facet 2.6. Afstemming tussen vormgeving en inhoud De gebruikte werkvormen omvatten: hoorcolleges, werkcolleges, practica, laboratorium-experimenten met presentatie, excursies, zelfstudie, papers, stage. Deze werkvormen worden toegepast afhankelijk van het aantal studenten, de opleidingen en de aard van de leerinhouden. In het 1ste bachelorjaar wordt belang gehecht aan zelfstudie. Het ZSC ondersteunt de eerstejaars d.m.v. het ter beschikking stellen van extra studiemateriaal en het begeleiden van studenten die dit wensen in Interactieve WerkGroepen.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de afstemming tussen vormgeving en inhoud in de bachelor- en masteropleidingen als goed. De commissie meent dat het op centraal niveau ontworpen didactisch concept van ‘competentiegericht onderwijs’ dat wordt gehanteerd binnen de opleidingen, goed is afgestemd op de nagestreefde doelstellingen. De variatie aan onderwijsvormen is over het algemeen genomen groot in alle opleidingen. De werkvormen sluiten ook goed aan bij het didactisch concept. WPO-opdrachten bijvoorbeeld krijgen zowel in de bachelor- als in de masteropleidingen bij benadering een zelfde


gewicht toebedeeld als het hoorcollege. De commissie stelt evenwel vast dat deze afstemming en variatie vooral te danken zijn aan de kleine omvang van de studentengroep. Wel dient te worden opgemerkt dat de onderwijskundige staf de mogelijkheden geboden door kleine studentengroepen ten volle exploiteert. Het werken in kleine groepen en de daarbij horende intensieve begeleiding en wetenschappelijke omkadering vindt de commissie uitstekend. Qua onderwijsmiddelen zijn de syllabi van een goede kwaliteit. Ook de brugcursussen en Interactieve WerkGroepen (Zelfstudiecentrum) voor de instromers vindt de commissie erg positief. De commissie vindt de Elektronische Leeromgeving PointCarré goed, maar deze is vandaag nog teveel docentafhankelijk en dient verder te worden ontwikkeld om interactieve kennisoverdracht te verhogen. De commissie stelt vast dat er onvoldoende tussentijdse terugkoppeling gebeurt bij de stage. De commissie beveelt de opleidingen aan om regelmatig feedback te geven aan de studenten tijdens en na hun stageperiode. De commissie beveelt aan dat de Vakgroep het didactisch concept verder uitwerkt op curriculumniveau en daarbij ook recente ontwikkelingen in binnen- en buitenland betrekt.

Facet 2.7. Beoordeling en toetsing Het academiejaar bestaat uit twee blokken van 13 lesweken. De examens van de eerste zittijd worden gespreid over twee perioden: januari en juni. De verdeling van de examens over deze twee perioden ligt vast en is vanaf de eerste dag van het academiejaar beschikbaar voor de studenten. Het examen van een jaar-opleidingsonderdeel, georganiseerd over de twee semesters heen, vindt plaats in juni. De evaluatievormen peilen naar kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes. De verschillende examenvormen zijn: schriftelijke examens met open vragen (theorie of oefeningen), schriftelijke rapportering (practica, afstudeerwerk), mondelinge overhoring, mondelinge overhoring na schriftelijke voorbereiding (aan bord of op papier), mondelinge overhoring met voorbereiding van artikel/presentatie/werkstuk, mondelinge presentatie, laboratoriumoefeningen (experimentele vaardigheden, verslagen). Er wordt het vaakst geopteerd voor ‘mondelinge overhoring na (korte) schriftelijke voorbereiding’.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de beoordeling en toetsing van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De commissie heeft een representatieve steekproef van examenvragen ingekeken en concludeert dat deze het hoog academisch niveau van de opleidingen weerspiegelen. In de opleidingen is de evaluatie duidelijk gericht op de realisatie van de leerdoelen van (onderdelen van) de programma’s.


In de 1ste bachelor zijn de meeste examens schriftelijk; vanaf de 2de bachelor worden echter 86% van de examens onder een mondelinge vorm georganiseerd. Bij de start van een opleidingsonderdeel worden studenten geïnformeerd over de examenvorm en de verwachtingen van de docent. Deze worden meer algemeen ook vermeld in de opleidingsfiches. De commissie heeft een positief oordeel over de mondelinge examens die, naar zij vernam van de studenten en examinatoren, veelal een diepgaand gesprek behelzen. De commissie wijst hier op het risico dat niet elk mondeling examen even objectief kan worden beoordeeld indien meerdere docenten betrokken zijn bij een opleidingsonderdeel. Toch meent de commissie dat een faire beoordeling is gegarandeerd doordat (bijna) altijd een schriftelijke voorbereiding voorafgaat aan een mondeling examen. Wel vraagt de commissie zich af of het mondelinge examensysteem houdbaar is indien het studentenaantal hoger zou liggen. Tijdens het semester worden tevens veel mondelinge presentaties gegeven waarop punten staan. De commissie heeft vastgesteld dat feedback vaak ontbreekt bij papers of presentaties. Ook bij stages is (tussentijdse) feeback niet ingebouwd en krijgen studenten enkel een cijfer voor het stagerapport. De commissie wijst op de wenselijkheid om een structureel inhoudelijke en vormelijke toelichting te geven aan studenten over de score die zij behaalden m.b.t. tussentijdse opdrachten (papers, stageverslag en presentaties). De beoordelingscriteria zijn transparant en de studenten voelen zich fair beoordeeld.

Facet 2.8. Masterproef De masterproef omvat 30 studiepunten in de toekomstige masterprogramma’s, wat een verhoging van het aantal studiepunten inhoudt t.o.v. de huidige eindverhandeling (22 SP). De Masterproef is een door de student zelfstandig geproduceerd werk met een originele wetenschappelijke inhoud. Het wordt publiek verdedigd. De Masterproef moet vooreerst de bekwaamheid van een student aantonen om de stand van zaken in een bepaald domein van de Bio-ingenieurswetenschappen te bepalen en wetenschappelijke literatuur te verzamelen, te interpreteren en te rapporteren. Daarnaast dient de Masterproef specifieke hypothesen, objectieven en/of vragen aan te pakken die door een aangepaste experimentele aanpak dienen getest of beantwoord te worden. Uiteindelijk zullen originele conclusies geformuleerd dienen te worden. De masterproef wordt tenslotte verdedigd voor een jury en publiek. Mogelijke onderwerpen komen aan bod tijdens hoorcolleges of WPO van een potentiële promotor of tijdens voorstellingen van onderzoeksgroepen. Alle studenten kunnen hun onderwerp zelf kiezen De onderwerpen maken deel uit van lopend onderzoek aan de universiteit. De wetenschappelijke werkhypothese gaat uit van de aanwezige expertise bij de onderzoeksgroepen of externe copromotoren. De begeleiding van de masterstudent gebeurt door een promotor, eventueel een copromotor en minstens één ervaren onderzoeker. De studenten krijgen in het begin van het academiejaar een uiteenzetting waarin de richtlijnen voor het opstellen van een masterproef worden toegelicht.


De beoordeling van de masterproef is in handen van de promotor en de jury die bestaat uit twee permanente leden en twee leescommissarissen die autonoom punten toekennen.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de eindverhandeling/masterproef als goed. Uit de steekproef van eindverhandelingen die de commissie heeft bestudeerd, leidt ze af dat de studenten blijk geven van een goed analytisch vermogen en van een zelfstandig probleemoplossend vermogen op academisch niveau. Wel miste de commissie in sommige eindverhandelingen van Scheikunde en Cel –en Genbiotechnologie een voldoende heldere onderzoekshypothese, een voldoende kritische ingesteldheid en voldoende uitgewerkte conclusies. Vooral in deze eindverhandelingen werd het onderwerp niet gesitueerd in het lopend onderzoek. Er moet tevens op gelet worden dat studenten voldoende ruimte krijgen voor creativiteit en keuzevrijheid in het onderwerp. De commissie is tevreden met het gewicht van de masterproef in de opleidingen. De masterproef heeft naar haar oordeel met 30 SP een reëel gewicht gekregen. Algemeen genomen is de voorbereiding op en de begeleiding bij de masterproef goed. De intensiteit van begeleiding kan weliswaar verschillen van promotor tot promotor. Uit gesprekken met studenten en afgestudeerden kon de commissie afleiden dat de beoordeling van de eindverhandeling/masterproef transparant en consequent gebeurt.

Facet 2.9. Toelatingsvoorwaarden De bacheloropleiding is toegankelijk voor houders van een diploma Secundair Onderwijs. In de praktijk komen 95% van de studenten uit het Algemeen Vormend Secundair Onderwijs en voornamelijk uit de wetenschappelijke richtingen met een aanzienlijk pakket wiskunde (6 à 8 uur/week). Voor het eerst zijn er meer vrouwelijke dan mannelijke generatiestudenten. Vanaf het Academiejaar 2007-2008 zullen alle Belgische bachelors in de Bio-ingenieurswetenschappen automatisch kunnen instromen in masterprogramma’s. Daarnaast hebben de masteropleidingen een beperkte instroom van studenten die het normtraject niet volgen maar instromen op basis van een andere vooropleiding (andere Bachelor, Hogeschool). Er wordt rekening gehouden met de variabele voorkennis van wetenschappelijke opleidingsonderdelen, doordat het ZSC in september brugonderwijs wiskunde, fysica en scheikunde organiseert voor de instromers in de bacheloropleiding en tijdens de eerste week een pre-toets wiskunde en scheikunde. Voor instromende studenten die afwijken van de norm wordt er een dossieronderzoek gedaan met eventueel een verkort programma. Op centraal niveau werkt de Werkgroep internationalisering aan een verbetering van de docenten- en


studentenmobiliteit, en zal een ‘Integration Officer’ beschikbaar komen om instromende studenten bij te staan met onder meer informatie over de toelatingsvoorwaarden. Studenten kunnen met vragen over het Individueel Aangepast Jaarprogramma (IAJ) een studietrajectbegeleider van de Faculteit Wetenschappen consulteren. Slechts 7% van de studenten Bio-ingenieurswetenschappen volgt een IAJ. In het huidige academiejaar 2005-’06 is het nieuwe leertraject van pre-requisites in werking getreden (een aangepast jaarprogramma, dat rekening houdt met vrijstellingen en opleidingsonderdelen uit een hoger jaar kan selecteren, telt maximum 80 SP).

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de toelatingsvoorwaarden voor de bachelor- en masteropleidingen als goed. De bachelor- en masterprogramma’s sluiten qua vorm en inhoud goed aan bij de kwalificaties en karakteristieken van de instromende studenten. De commissie is positief over de brugklassen wiskunde, fysica en scheikunde die voorafgaan aan het eerste bachelorjaar. Ook de pretoets wiskunde en scheikunde georganiseerd door het ZSC vindt de commissie een goed initiatief om het niveau van de instromers te homogeniseren. Hoewel er op centraal niveau diverse maatregelen in de pijplijn zitten of aanwezig zijn om het aanbod en de structuur van flexibele leerwegen te verhogen, beoordeelt de commissie de flexibele leerwegen van de Vakgroep eerder als beperkt. De Vakgroep ontraadt trouwens studietrajecten die afwijken van het normtraject. Bij de instroom in de masteropleidingen is er in het zelfevaluatierapport sprake van dossieronderzoek en eventuele verkorte masterprogramma’s voor nietnormtrajectstudenten, maar algemeen genomen bestaat er bij de Vakgroep weinig aandacht voor het aantrekken en inbouwen van elders verworven competenties (EVC) en eerder verworven kwalificaties (EVK). De commissie suggereert dat het beleid rond flexibele leerwegen verder wordt geoptimaliseerd om ook de instroom van studenten uit andere universiteiten, faculteiten, of andere te vergroten.

Algemene conclusie bij hoofdstuk 2: Programma De commissie heeft een positief algemeen oordeel over de programma’s van de bachelor- en masteropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen. De relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van zowel het bachelor- als de masterprogramma’s zijn goed. De vertaling van de eindkwalificaties in leerdoelen van het programma is over het algemeen goed. Lovenswaardig is het opleidingsonderdeel ‘Geïntegreerd practicum microbiologie en gentechnologie’ in het 3de bachelorjaar dat goed bijdraagt om de doelstellingen te verwezenlijken. De inhoud van het bachelorprogramma biedt aan de studenten goede mogelijkheden om met begrip van de polyvalentie en differentiatie aan een masteropleiding te beginnen. De inhoud van het bachelorprogramma laat de student weinig keuzemogelijkheid maar heeft een logische samenhang. Het academische niveau van de bachelor- en masteropleidingen is goed.


De onderzoeksattitude en maatschappelijke vaardigheden worden vanaf de bachelorjaren meer dan voldoende bijgebracht. Het onderwijs is in belangrijke mate onderzoeksgebonden. Het programma sluit dan ook goed aan bij het lopend onderzoek in het vakdomein aan de universiteit. De bachelor- en masteropleidingen zijn studeerbaar en vertonen een goede horizontale en verticale samenhang. De afstemming tussen vormgeving en inhoud in de bachelor- en masteropleidingen is goed. Er is een brede waaier van onderwijsvormen en het centraal ontwikkelde didactisch concept is voor alle opleidingen erg goed afgestemd op de doelstellingen. Dit is vooral mogelijk geweest vanwege het kleine studentenaantal. Het cursusmateriaal en het Elektronisch Leerplatform zijn van een goede kwaliteit. De evaluatie en toetsing sluiten aan bij de doelstellingen van de opleidingen. De examens weerspiegelen in het algemeen het hoge academisch niveau van de programma’s. De evaluatie gebeurt transparant. In de eindverhandeling/masterproef geven de studenten blijk van een analytisch vermogen, hoewel de onderzoekshypothese, contextualisering van het onderzoeksvoorwerp en een kritische ingesteldheid in sommige eindverhandelingen ontbreekt. De voorbereiding en begeleiding van het hele proces is goed en de beoordeling adequaat. De toelatingsvoorwaarden tenslotte zijn zowel voor de bachelor- als de masteropleidingen goed. De Vakgroep tracht zoveel mogelijk studenten in het normtraject te houden en flexibele leertrajecten te vermijden.


Facet 3.1. Kwaliteit personeel Het initiatief om nieuw Zelfstandig Academisch Personeel (ZAP) te rekruteren ligt bij de Vakgroep (DBIT). Inhoudelijk wordt gestreefd naar een evenwicht tussen de ondersteuning van de eigen zwaartepunten in het onderzoek enerzijds en de introductie van nieuwe competenties in het domein van de biotechnologie anderzijds. De dossiers worden beoordeeld op basis van onderzoeks- en onderwijscompetenties en moeten een visie op zowel onderzoek als onderwijs omvatten. Indien de weerhouden kandidaten geen onderwijservaring hebben, wordt hen gevraagd een proefles te doceren. De evaluatie van het ZAP geschiedt naar aanleiding van een bevorderingsaanvraag of bij gelegenheid van de vijfjaarlijkse evaluatie, zoals decretaal voorzien. De evaluatiecommissie maakt voor elk ZAPlid een verslag over het onderwijsdossier, het onderzoeksdossier en over de inzet van het lid voor de instelling. Elk ZAP-lid kan in principe om de vier jaar een bevordering aanvragen. Een speciale facultaire Bevorderingscommissie beoordeelt de dossiers op basis van het onderwijsdossier, het onderzoeksdossier


en de inzet voor de instelling.Voor de behandeling van de dossiers worden voornamelijk bibliometrische gegevens, zoals absolute aantallen publicaties en impactfactoren gehanteerd. Bij de beoordeling van de onderwijsdossiers spelen volgende elementen een rol: de omvang en het belang van de onderwijstaak, de visie op onderwijs en de studentenevaluaties. Assisterend Academisch Personeel (AAP) wordt door de Vakgroep toegewezen aan telkens één onderzoeksgroep. Het doctoraatsonderzoek van het AAP is wetenschappelijk verbonden aan een bepaalde promotor van dezelfde onderzoeksgroep. Het is dezelfde promotor die de onderwijstaken van het betreffende AAP-lid coördineert in functie van zijn/haar competentiegebied. Bij de studentenevaluaties wordt ook een evaluatie gegeven van het bijhorende WPO (werkcollege-practica-oefeningen)-gedeelte en van de kwaliteit van de begeleiding door de bij de cursus betrokken assistent(en). De scores worden door de verantwoordelijke docent besproken met de assistent. Ook het Bijzonder Academisch Personeel (BAP) is in belangrijke mate ingeschakeld in de begeleiding van WPO-activiteiten. Het Interfacultair Departement Lerarenopleiding (IDLO) staat in voor de lerarenopleiding en onderwijsprofessionalisering voor docenten door de organisatie van informatie- en trainingsessies. Het Onderwijsvernieuwing & Onderwijs Service Centrum (OSC) organiseert activiteiten ten aanzien van onderwijsvernieuwingsthema’s, met name op het gebied van competentiegerichte onderwijs- , leer- en toetsvormen, e-learning faciliteiten (o.a. Elektronische Leeromgeving PointCarré) en onderwijsprofessionalisering.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de kwaliteit van het personeel in alle opleidingen als goed. De commissie is van mening dat de vakdeskundigheid van het academisch personeel goed is. De gesprekken die de commissie voerde met de verschillende geledingen getuigden van onderwijs van goede kwaliteit. De commissie heeft erg veel waardering voor de proefles die kandidaten zonder onderwijservaring dienen te doceren bij een sollicitatie. Tijdens gesprekken met de opleidingsverantwoordelijken stelde de commissie evenwel vast dat de onderwijskundige ervaring bij aanwerving in mindere mate doorweegt dan andere kwaliteiten. De initiatieven voor onderwijsprofessionalisering van IDLO en OSC zijn goed, maar te vrijblijvend. De twee infosessies over de nieuwe elektronische leeromgeving voor het AP waren succesvol. De commissie meent dat dergelijke initiatieven die uitgaan van het centrale(re) niveau meer gestimuleerd en opgevolgd moeten worden. Een positieve uitzondering zijn de periodieke studentenevaluaties. De bevragingen worden op periodieke basis uitgevoerd en spelen tevens een belangrijke rol bij bevorderingen.

Facet 3.2. Eisen academische en professionele gerichtheid Historisch gezien groeide het onderzoek binnen de Vakgroep vanuit de moleculaire biologische


wetenschappen, met name de microbiologie, de biochemie en de immunologie, uit tot onderzoekszwaartepunten. Die komen ook tot uiting in de verschillende afstudeerrichtingen in het 3de bachelorjaar en in de Masteropleidingen, met name moleculaire biotechnologie (moleculaire microbiologie en plantenbiotechnologie), medische biotechnologie (immunologie en parasitologie), voedingsbiotechnologie (industriële microbiologie) en katalyse en biomoleculair ontwerp (biokatalyse en structuur/functie-relatieonderzoek). Meer recente onderzoekslijnen zijn de nanobiotechnologie en bio-informatica. Er zijn negen onderzoeksgroepen aanwezig in de Vakgroep: CMIM (Cellulaire en Moleculaire Immunologie), ULTR (Ultrastructuur), MINT (Microbiële interacties), PLAN (Plantengenetica), IMDO (Industriële Microbiologie, Fermentatietechnologie en Downstream Processing), MICR (Erfelijkheidsleer en Microbiologie), MBFA (Moleculaire en Biochemische Farmacologie), SPRO (Scheikunde der Proteïnen) en SWITCH (cellular processes governed by protein conformational Switches). Vier eenheden van de Vakgroep hebben nauwe banden met het Vlaams Interuniversitair Instituut voor de Biotechnologie (VIB). De Vakgroep voorziet voor 243 SP (58%) in eigen onderwijs. Het toegeleverd onderwijs wordt verzorgd door de Faculteit Ingenieurswetenschappen en de Vakgroepen Biologie en Chemie. Dit bedraagt 118 SP (29%). Zelf verstrekt de Vakgroep 61 SP (14%) aan onderwijs aan andere Vakgroepen.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de academische en professionele gerichtheid van de academische staf voor alle opleidingen als goed. De commissie waardeert de actieve onderzoeksparticipatie van het AP en het niveau van wetenschappelijk onderzoek dat in de verschillende onderzoeksgroepen wordt verricht. De expertise van de staf beslaat een brede waaier van specialisaties binnen de Cel- en Genbiotechnologie, de Scheikunde en andere domeinen die de nodige variatie biedt om (recente) ontwikkelingen aan bod te laten komen in de bachelor- en masteropleidingen. Spijts enkele bilaterale akkoorden met buitenlandse instellingen, is academisch personeel weinig gemotiveerd m.b.t. docentenmobiliteit. Er is een goede samenwerking met de Faculteit Ingenieurswetenschappen en de Vakgroepen Biologie en Chemie om te voorzien in service onderwijs. Er is daarenboven structurele samenwerking met de Faculteiten Geneeskunde en Farmacie op het vlak van de master Medische Biotechnologie. De commissie is positief over de onderwijsinbreng vanuit het beroepenveld. In de masteropleiding volgen de studenten hoorcolleges van een aantal gastprofessoren uit de bedrijfswereld. Deze contacten zijn evenwel ad hoc contacten. De internationale onderwijscontacten van het personeel met vakgenoten zijn eerder beperkt in omvang.

Facet 3.3. Kwantiteit personeel


Het totale personeelsbestand van de Vakgroep Bio-ingenieurswetenschappen op de werkingstoelage van de Universiteit bestaat uit: 10.9 VTE ZAP; 6 VTE Onderzoeks-ZAP met een beperkte onderwijsopdracht; 4.5 VTE AAP en 14 VTE ATP. Er zijn tevens vijf onbezoldigde gastprofessoren voor 0,5 VTE. De onderwijstaken van de ZAP-leden, in hoofdorde verbonden aan de Vakgroep Bio-ingenieurswetenschappen, worden verdeeld over de negen onderzoeksgroepen van de Vakgroep. Zoals blijkt uit de nieuwe OO-fiches worden de meeste ZAP-leden van de Vakgroep, zowel in het Bachelor- als in het Masterprogramma, ingezet. Assistenten staan onder meer in voor de begeleiding van de WPO, net zoals BAP en een aantal ZAPleden die een gedeelte van de WPO-begeleidingstaken op zich nemen (oefeningen en geïntegreerde practica). Het ATP-kader omvat zowel technische als administratieve medewerkers. Ook de medewerkers, behorend tot het technisch kader, dragen bij tot het goede verloop van de WPO. Deze personeelsleden helpen bij de voorbereiding (klaarzetten van reagentia en toestellen) alsook tijdens de WPO door de studenten met technische raad bij te staan tijdens de uitvoering van hun praktische taken. Het BAP wordt aangesteld op externe onderzoeksprojecten (IWT, FWO, VIB,…). Veel practicareeksen uit het 3de bachelorjaar en de Masterjaren worden meerdere malen door BAP-leden gegeven aan telkens kleine groepen studenten. De Vakgroep kan hiervoor rekenen op 93.65 VTE vorsers. Tijdens het Academiejaar 2004-2005 waren er in totaal 141 studenten in de Opleiding Bioingenieurswetenschappen, hetgeen een ratio Studenten/ZAP van 12.9 oplevert.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de omvang van het personeelsbestand als goed. Er is voldoende Academisch Personeel in verhouding tot het aantal studenten. De commissie vindt het personeelsbestand voldoende omdat zij de onderwijsinbreng van het Bijzonder Academisch Personeel (BAP) in de begeleiding van WPO-activiteiten valoriseert. De WPO-activiteiten zijn –zoals hoger aangehaald- een belangrijk programma-onderdeel. Het BAP is aangesteld op externe onderzoeksprojecten maar een groot aantal onder hen verzorgen ook practica e.d. Ingeval het BAP uitsluitend aan onderzoek zou doen, zou de commissie de alarmbel luiden. In dit geval zou er nl. een te grote belasting rusten op het academisch personeel dat het onderwijs verzorgt. Volgens het academisch personeel is er reeds sprake van een overbelasting omwille van de intensieve studentenbegeleiding, de administratieve overlast, en het steeds competitiever karakter van onderwijs en onderzoek. De leeftijdstructuur van het ZAP tenslotte, is in evenwicht.


Algemene conclusie bij hoofdstuk 3: Inzet van personeel De commissie beoordeelt de inzet van het personeel positief. De onderwijskundige kwaliteit van het personeel is goed in alle opleidingen. De vakinhoudelijke expertise en de inzet zijn hoog. Kandidaat-sollicitanten die geen aantoonbare onderwijservaring hebben, dienen een proefles te doceren. De onderwijskundige ervaring weegt evenwel minder zwaar dan de onderzoeksexpertise. De initiatieven voor onderwijsprofessionalisering van IDLO en OSC zijn goed, maar worden te weinig gestimuleerd. De periodieke studentenevaluaties daarentegen nemen een belangrijke plaats in bij eventuele bevorderingen. Er is een reële onderwijsinbreng vanuit de Faculteit Ingenieurswetenschappen, de Vakgroepen Biologie en Chemie en het beroepenveld. De internationale contacten van het personeel met vakgenoten zijn eerder beperkt in omvang. De docentenmobiliteit is eerder gering. Er is voldoende academisch personeel in verhouding tot het aantal studenten omdat ook het Bijzonder Academisch Personeel (BAP) een onderwijsinbreng heeft.


Facet 4.1. Materiële voorzieningen Op de Campus Etterbeek kon de Vakgroep sinds kort nieuwe leslokalen in de gebouwen D en E in gebruik nemen. Sommige hoorcolleges gaan door in al dan niet gerenoveerde lokalen in de oudere gebouwen F en G. De practica Scheikunde, Fysica, Biologie en Geologie van de 1ste Bachelor vinden plaats in centrale practicumlokalen. De Vakgroep beschikt tevens over vier nieuwe practicumlokalen, die elk plaats bieden aan een twintigtal studenten. In drie lokalen is de basisinfrastructuur voor moleculaire biologie en biochemie beschikbaar, naast balansen, pH-meter, koelkast en diepvriezer, spectrofotometer, centrifuges, enz. Het vierde lokaal heeft een autoclaaf, twee microbiologische broedstoven en twee horizontale ‘laminar flow’-kasten en wordt ook gebruikt voor microbiologische manipulaties en plantenweefselculturen. Voor de organisatie van WPO wordt dikwijls beroep gedaan op onderzoeksinfrastructuur. In gebouw G werd voor de Onderzoeksgroep Industriële Microbiologie, Fermentatietechnologie en Downstream Processing (IMDO) een nieuw onderzoekslaboratorium ingericht, met specifieke wetenschappelijke apparatuur (o.a. fermentoren en de nodige analyseapparatuur zoals massaspectrometrie). Het praktijkgericht onderwijs wordt ook in de nieuwe onderzoekslaboratoria van het IMOL gegeven. Naast de klassieke basisinfrastructuur beschikt de Vakgroep over zowel basisuitrusting als geavanceerde apparatuur die wordt gebruikt in lopende onderzoeksprojecten.


De practica waarbij computersoftware voor moleculair biologisch werk nodig is gaan door in de computerzaal van het IMOL waar er 15 computers aanwezig zijn. Verder wordt voor het onderwijs van de ingenieurs-opleidingsonderdelen ook gebruik gemaakt van de vier computerleslokalen van de Faculteit Ingenieurswetenschappen. Het IMOL beschikt over een eigen bibliotheek waar boeken en tijdschriften in het domein van de moleculaire biologie, de biochemie en de microbiologie en biotechnologie terug te vinden zijn. Daarnaast kunnen ook in de Centrale Bibliotheek boeken en tijdschriften worden geraadpleegd. De Vrije Universiteit Brussel vergroot het aantal online tijdschriften, die geconsulteerd kunnen worden vanuit de studentenkamers en van thuis.

Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de materiële voorzieningen waarover de bachelor- en de verschillende masteropleidingen kunnen beschikken over het geheel genomen als goed. De lokalen en de materiële voorzieningen die de commissie bekeken heeft zijn over het algemeen verzorgd. De commissie was onder de indruk van de geavanceerde onderzoeksapparatuur waarmee de masterstudenten in aanraking komen tijdens practica. Gezien het kleine aantal studenten is de onderzoeksomgeving van het departement de leeromgeving van de student. Verder is er voor elke student voldoende apparatuur of instrumentatie beschikbaar. Voor practica bijvoorbeeld heeft elke student zijn/haar eigen micropipet. De onderwijsruimten voor hoorcolleges zijn eveneens goed uitgerust met LCD-projectors en displays aan de buitenzijde van de lokalen. Er zijn meer dan voldoende computers aanwezig die voorzien zijn van software, onder meer voor moleculair werk. De bibliotheek van IMOL is volgens de commissie gebruiksvriendelijk en overzichtelijk, met een voldoende aanbod van boeken- en tijdschriften. Ook in de centrale bibliotheek is voldoende documentatie aanwezig. De commissie suggereert een nauwe samenwerking met de ULB rond bibliothecair leenverkeer om de beschikbare documentatie te bundelen. De samenwerking met de zusteruniversiteit kan in de toekomst worden uitgebreid naar andere domeinen, zoals de gesprekken rond gezamenlijke Engelstalige Masters in andere opleidingen nu aantonen.

Facet 4.2. Studiebegeleiding Binnen de universiteit speelt de informatieverstrekking aan abituriënten en potentiële studenten via de centrale website en de website van de Faculteit en de Vakgroep een belangrijke rol. Nuttige informatie wordt eveneens gebundeld in de Facultaire infogids en de Opleidingskaart voor de opleiding tot Bio-ingenieur. Op centraal niveau kunnen studenten beroep doen op de Dienst Studieadvies. Abituriënten worden geïnformeerd over het studieaanbod van de universiteit en meer algemeen over de Wetenschappen via de infodagen op de Campus, de Lenteschool, de Wetenschapsweek en op de


Studieinformatiedagen (Sid-ins) en andere beurzen. Bij de start van het nieuwe academiejaar worden generatiestudenten wegwijs gemaakt tijdens de onthaalweek. De faculteit Wetenschappen houdt via een viermaandelijkse Nieuwsbrief contact met leraars uit het secundair onderwijs. Verder staat een ombudspersoon per campus en een studietrajectbegeleider voor de Faculteiten Wetenschappen en Ingenieurswetenschappen ter beschikking. Eerstejaarsstudenten kunnen indien zij dit wensen gebruik maken van het Zelfstudiecentrum van de Faculteit Wetenschappen (ZSCB). Het ZSCB wordt permanent bemand door professionelen. In het Centrum zijn cursusmateriaal, handboeken, recente examenvragen en software beschikbaar. De geboden begeleiding situeert zich op verschillende niveaus: brugcursussen Wiskunde, Fysica en Scheikunde, leerstijlenenquête, spreekbuisgroepen waarin studentenvertegenwoordigers zetelen, permanenties van docenten, interactieve werkgroepen (IWG) en een Diagnoseweek na de eerste examenperiode. Wat betreft de internationalisering van het onderwijs en uitwisseling, beschikt de Vakgroep momenteel over zes bilaterale akkoorden. Het International Relations and Mobility office van de universiteit biedt administratieve ondersteuning aan uitgaande en inkomende studenten.

Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de studiebegeleiding in al haar facetten voor alle opleidingen als excellent. Op het vlak van informatievoorziening en studiebegeleiding aan potentiële en nieuwe studenten bestaat een breed aanbod dat adequaat en op niveau is. De commissie is erg tevreden over de werking van het Dienst Studieadvies op centraal niveau. De studiebegeleiding binnen de faculteit is, onder meer door de studietrajectbegeleider, goed gestructureerd. De commissie is diep onder de indruk van de goede organisatie en de efficiënte aanpak van het Zelfstudiecentrum met betrekking tot de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen. De contacten die er zijn tussen het Centrum en de Dienst Studieadvies kunnen eveneens op de waardering van de commissie rekenen. Het Zelfstudiecentrum faciliteert in belangrijke mate de studievoortgang voor de eerstejaarsstudenten. Hoewel de Vakgroep via ad valvas affichering de ombudspersoon van de faculteit bekend maakt, constateert de commissie dat de studenten deze persoon niet kennen. Studenten zegden liever het AP informeel te contacteren bij problemen. Uit gesprekken met de verschillende geledingen bleek dat het contact tussen studenten enerzijds en ZAP en AAP anderzijds erg laagdrempelig was. De commissie constateert dat de kleinschaligheid een meer individuele begeleiding toelaat. Zij vraagt zich evenwel af of dit geïndividualiseerd onderwijs ook houdbaar is bij een hoger studentenaantal. Er wordt goede informatie gegeven over de industriële stage. De tussentijdse feedback en de terugkoppeling nadien moeten de opleidingen echter nog verder structureren. De internationalisering van het onderwijs is volgens de commissie goed geregeld op centraal niveau:


er is een goede voorlichting en informatievoorziening naar de faculteit. Er maken evenwel weinig studenten gebruik van deze mogelijkheid. Daarnaast is de keuze van partneruniversiteiten afhankelijk van het persoonlijk initiatief van een docent. De commissie vindt zulke contacten een goede methode om een netwerk uit te bouwen met partners en zij moedigt de opleidingen aan om de contacten verder te structureren, om de kwaliteit van partnerinstellingen te toetsen en uitwisseling te stimuleren.

Algemene conclusie bij onderwerp 4: Voorzieningen De voorzieningen zijn toereikend om het programma te verzorgen. De materiële voorzieningen zijn van uitstekende kwaliteit. De laboratoria zijn uitmuntend in omvang en kwaliteit. De bibliotheek IMOL is goed uitgerust. De ICT-voorzieningen zijn goed en de software is up-to-date. De studievoorlichting en -begeleiding zijn adequaat en op niveau, en het lage studentenaantal vergemakkelijkt een direct contact tussen student en lesgever. De internationalisering wordt momenteel verder uitgebouwd.

Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg Op opleidingsniveau wordt elk opleidingsonderdeel jaarlijks door de studenten geëvalueerd. Bij problemen wordt de betrokken docent voor een gesprek uitgenodigd bij de decaan, in aanwezigheid van de voorzitter van de Vakgroep. Een voorstel van remediëringsactiviteit wordt opgemaakt en door de drie betrokkenen (docent - decaan - opleidingsvoorzitter) ondertekend. Hiervan dient een verslag bezorgd te worden aan de Vice-Rector Onderwijs, die de goede uitvoering ervan controleert. De Vakgroep heeft een aandeel in de kwaliteitszorg van de programma’s. Binnen de Vakgroep werd recentelijk een eigen Onderwijscommissie opgericht, die specifiek belast wordt met de onderwijsaspecten van de Vakgroep. In deze commissie zijn alle geledingen vertegenwoordigd. De voorstellen van deze Onderwijscommissie worden in de Vakgroepraad al dan niet bekrachtigd. Vanuit de Vakgroep vertrekken dan voorstellen tot programma-aanpassingen naar de Facultaire OWC en de Faculteitsraad en worden, na het inwinnen van het advies van de Centrale Onderwijsraad (OWR) van de Vrije Universiteit Brussel, goedgekeurd op het Bestuurscollege. Programmawijzigingen kunnen het gevolg zijn van aanbevelingen van de Onderwijscommissie (Vakgroep), de Visitatiecommissie, de Faculteit of van structurele wijzigingen, zoals de huidige BaMahervorming. Ook de evaluaties door studenten, informele informatievergaring of de enquêtes onder afgestudeerden worden aangegrepen om de kwaliteit te toetsen. De Centrale Onderwijsraad (OWR) vervult een permanente adviserende, coördinerende en ondersteunende functie inzake alle onderwijsaangelegenheden. Het OWR vervult een brugfunctie tussen de academische overheid enerzijds en de faculteiten/vakgroepen anderzijds. Elke faculteit kan één lid van het academisch personeel als vertegenwoordiger afvaardigen. Binnen de schoot van de


OWR functioneren drie sub-commissies: Curriculum, Middelen en Kwaliteitszorg.

Facet 5.1. Evaluatie resultaten De studenten van de betrokken opleidingen kunnen online hun studieprogramma van het voorbije semester per opleidingsonderdeel beoordelen op kwaliteit. Studenten geven hun oordeel over het hoorcollege, het studiemateriaal, de gehanteerde werkvormen, het examen en sinds vorig jaar ook over de studietijd. De globale resultaten worden elk semester bezorgd aan de voorzitter van de Vakgroep. Alle globale en individuele resultaten (per opleidingsonderdeel/docent) worden bezorgd aan de Vice-Rector Onderwijs, aan de betrokken decanen en uiteraard aan de betrokken docenten. Ook de studenten krijgen voortaan rechtstreeks inzage in alle globale resultaten die op het Elektronisch Leerplatform PointCarré raadpleegbaar zijn.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de evaluatie van de resultaten voor alle opleidingen als goed. De opleidingen worden periodiek geëvalueerd aan de hand van toetsbare streefdoelen. De commissie stelt tevreden vast dat aan de resultaten een duidelijk belang wordt toegekend bij het benoemen en bevorderen van docenten, inbegrepen het afspreken van een collectief actieplan. De follow-up gesprekken die plaatsvinden bij een herhaaldelijk zwak resultaat vindt de commissie positief. De commissie merkt evenwel op dat de evaluaties op cursusniveau gebeuren en hoofdzakelijk peilen naar de tevredenheid van de studenten per cursus. In de enquêtes wordt het aspect competentiegericht onderwijs niet expliciet geëvalueerd. Binnen de opleidingen bestaat eveneens een informeel kwaliteitszorgsysteem door de lage drempel tussen studenten en AP. De commissie spoort de faculteit aan tot een actieve houding in het periodiek evalueren op curriculumniveau. Op die manier kan men tijdig problemen detecteren die zich zouden kunnen voordoen na de recente curriculumherziening in het kader van de BaMa-hervorming. Een voorbeeld van zo’n probleem is het erg beladen programma in het 1ste semester van het laatste jaar (vanwege de tijdsbesteding aan de eindverhandeling in het 2de semester). Met betrekking tot de kwaliteitsbewaking van de industriële stage verzamelt de opleiding op basis van getuigenissen van studenten informatie over het feit of de stageplaats kwaliteitsvol is of niet. Indien men vraagtekens heeft bij sommige stagepraktijken, wordt het betrokken bedrijf op een zwarte lijst geplaatst. De commissie – die erg veel waardering heeft voor het verplichte opleidingsonderdeel stage- betreurt het dat er onvoldoende proactief wordt opgetreden bij het screenen van nieuwe stageplaatsen. De commissie meent dat het zelf zoeken naar een stageplaats door de student hierdoor niet in het gedrang hoeft te komen.


De commissie meent dat het zelfevaluatierapport goed gedocumenteerd is en dat verschillende geledingen werden betrokken bij het opstellen ervan. Wel mist de commissie enigermate een uitgewerkte sterkte/zwakte-analyse in het zelfevaluatierapport. De commissie verwijst ook naar het ontbreken van een beleidsevaluatie op curriculumniveau.

Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de maatregelen tot verbetering in de bachelor- en masteropleidingen als goed. De commissie is positief over de semestriële bevragingen per opleidingsonderdeel bij de studenten. Ook het informele kwaliteitszorgsysteem biedt de Vakgroep mogelijkheden tot het detecteren van problemen en het op touw zetten van acties tot verbetering. De commissie suggereert dat daarnaast een curriculumbrede bevraging wordt georganiseerd. De commissie meent tevens dat vooral voor de masteropleidingen een strategische visie op middellange termijn moet worden ontwikkeld. De aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie werden deels wel en deels niet opgevolgd. Zo heeft de Vakgroep wel gewerkt aan onder meer de profilering op medisch vlak door de nieuwe afstudeerrichting Medische Biotechnologie aan te bieden. De afstudeerrichting Milieu is afgeschaft, maar een basisopleidingsonderdeel van de milieutechnologie blijft behouden. De Vakgroep gaf tevens gevolg aan de aanbeveling om schriftelijke rapportering eerder in de opleidingen aan bod te laten komen. Een nuttig hulpmiddel hierbij is het nieuwe opleidingsonderdeel Computervaardigheden en Programmeren. De Vakgroep levert eveneens een inspanning om de internationalisering verder uit te bouwen met behulp van uitwisselingsakkoorden met een drietal bijkomende buitenlandse instellingen. Daarnaast overweegt zij om in de toekomst de opleidingsonderdelen van de profilering in de 3de bachelor in het Engels te doceren, hetgeen de commissie positief vindt. De aanbeveling tot modernisering van de onderwijsvoorzieningen kreeg tot goedkeuring van de commissie een financiële impuls. Andere aanbevelingen zijn slechts minimaal opgevolgd of zijn blijven liggen. Zo is het opleidingsonderdeel Bio-ethiek geschrapt. Verder worden studenten te weinig gestimuleerd om aan uitwisseling te doen en meent de Vakgroep ten onrechte dat er onder de studenten geen interesse bestaat, hetgeen de commissie formeel tegenspreekt na gesprekken met studenten over dit onderwerp. De Vakgroep heeft evenmin structuur gebracht in de vele academische en industriële contacten die haar docenten hebben.


Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld De commissie beoordeelt de betrokkenheid van verschillende actoren in alle opleidingen als voldoende. In concreto is de betrokkenheid van medewerkers en studenten goed; de betrokkenheid van afgestudeerden en het beroepenveld kan verder worden ontwikkeld. Via de jaarlijkse evaluatie worden studenten betrokken bij de kwaliteitszorg van het onderwijs. Studenten zijn vertegenwoordigd in de Onderwijscommissie van de Vakgroep, de Vakgroepraad en de facultaire OWC. De drempel docent-AAP-student wordt als laag omschreven. Op initiatief van het ZSCB werd een groep vertegenwoordigers van studenten opgericht (één per oefeningengroep of spreekbuisgroep van ongeveer 25 studenten), met zoals hoger vermeld een signaalfunctie inzake onderwijsorganisatie en studietijd. Toch gebeurt dit nog op een eerder weinig gestructureerde manier. Naar aanleiding van de voorbereiding van de vorige onderwijsvisitatie hield de Vakgroep een enquête onder de alumni. De Vakgroep heeft in het najaar van 2005 nogmaals een uitgebreide bevraging uitgevoerd bij haar alumni over de perceptie van hun opleiding tot Bio-ingenieur aan de Vrije Universiteit Brussel. Volgens het zelfevaluatierapport worden beide enquêtes effectief gebruikt om het globaal concept van het onderwijsproject te evalueren. De commissie is tevreden over het belang van de enquête. Op basis daarvan werden onder meer computervaardigheden opgenomen in het programma. De commissie wijst er toch op dat de betrokkenheid van de alumni nog verder dient te worden gestructureerd. Wat betreft de inbreng van het beroepenveld bij de opbouw van de programma’s, werd in samenwerking met de K.U.Leuven, de UGent en de beroepsvereniging KVIV een enquête uitgevoerd die peilde naar de jonge Bio-ingenieur op de arbeidsmarkt (eerste job, loopbaan, beoordeling van de opleiding). Een aantal opleidingsonderdelen in de hogere jaren wordt gedoceerd door mensen met leidinggevende functies in high-tech bedrijven en/of recent opgerichte spin-off bedrijven. Een aantal leden van het ZAP werken overigens samen met een aantal high-tech bedrijven. De commissie heeft waardering voor de bevindingen van KVIV, maar geeft ook hier de aanbeveling om de contacten met het beroepenveld verder te structureren dan louter op projectbasis. De commissie suggereert te kijken naar andere partnerinstellingen waar bijvoorbeeld reflectieavonden met het betrokken beroepenveld plaatsvinden met het oog op onderwijsevaluaties en curriculumvernieuwingen.

Algemene conclusie bij onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg De commissie is positief over de interne kwaliteitszorg. De commissie beoordeelt de maatregelen tot verbetering in alle opleidingen als goed. De Vakgroep


heeft een formeel evaluatiesysteem waarin zowel AP als studenten zijn vertegenwoordigd. Eventuele knelpunten komen aan bod in de onderwijscommissies, in de Vakgroepraad en in de studentenevaluaties of via informele kanalen. De opleidingen hebben getracht rekening te houden met de opmerkingen van de vorige visitatiecommissie. Een aantal initiatieven veranderden de doelstellingen en het programma, het onderwijs en de infrastructuur. De betrokkenheid van medewerkers en studenten zijn in alle opleidingen goed. De contacten met alumni en het beroepenveld dienen verder te worden gestructureerd. Het zelfevaluatierapport is goed gedocumenteerd, doch niet elke onderwerp is gestoeld op een gebalanceerde sterkte/zwakte-analyse.


Facet 6.1. Gerealiseerd niveau In haar zelfevaluatierapport beschrijft de Vakgroep de opleidingen Bio-ingenieurs als polyvalent (gemeenschappelijke stam) met een brede en actuele theoretische kennis, gekoppeld aan praktische vaardigheden. Het programma mikt op een interface-rol tussen onderzoek en ontwikkeling (O&O) en productie. De industrie, die meer en meer de geavanceerde biotechnologie toepast, is volgens de Vakgroep permanent op zoek naar dit soort afgestudeerden. De Vakgroep ziet de degelijkheid van de opleiding eveneens aangetoond door de competitieve verwerving van doctoraatsbeurzen (FWO, IWT, VLIR). Het competentiegerichte aspect aan de vorming situeert zich onder meer in de opdrachten, het afstudeerwerk en de kennismaking met de bedrijfswereld via de stage. Het gemiddelde van de afstudeerwerken situeert zich sinds jaren net boven 15/20. 20% van de studenten vond een plaats op de arbeidsmarkt via de stage. Wat internationalisering betreft, kent de studentenuitstroom de laatste jaren een lichte stijgende trend met 2 tot 3 uitgaande studenten per academiejaar. Uit een enquête van de Vrije Universiteit Brussel bij haar afgestudeerden blijkt dat van de responderende alumni 7,8% deel heeft genomen aan een internationaal uitwisselingsprogramma. Op het niveau van docentenuitwisseling zijn ZAP-ers weinig gemotiveerd voor een buitenlandse lesopdracht. De KVIV-enquête, afgenomen bij Vlaamse Bio-ingenieurs eind 2005, wees uit dat 32.3% van de afgestudeerden (promotiejaar 2003) startte met een doctoraat. Verder startte, overeenkomstig de K.VIV-enquête, 14,6% van de bevraagden met een lerarenopleiding en 2,8% met een bijkomende opleiding.


De top 3 van sectoren waarin Bio-ingenieurs initieel terechtkomen wordt gevormd door (1) industrie/handel, (2) dienstverlening en (3) onderwijs- en onderzoeksinstellingen. Hierbij staan voeding, universiteiten en milieuadviesbureaus bovenaan. Voor de huidige/laatste functie zijn zij terug te vinden in (1) de overheid (17,3%), (2) onderwijs- en onderzoeksinstellingen (15,4%) en (3) de voedingssector (12,1%).Voor de Bio-ingenieurs in de Cel- en Genbiotechnologie zijn de onderwijs- en onderzoeksinstellingen de belangrijkste sector (25,8%), voor de Bio-ingenieurs in de Scheikunde is dit de voedingssector (33,1%). In het algemeen verrichten Bio-ingenieurs vooral (1) onderzoeksfuncties, (2) technische/technologische functies en (3) functies in beleid/bestuur/management. Uit de enquête onder de alumni van de Vrije Universiteit Brussel blijkt dat de afgestudeerden zeer tevreden zijn over de volgende aspecten van hun opleiding: fundamentele wetenschappelijke vorming en analytisch vermogen (meer dan 93% en 90% goed tot uitstekend, respectievelijk); praktisch bruikbare kennis, industriegerichtheid, bruikbare persoonlijke vaardigheden, potentieel om door te groeien naar een leidinggevende functie, carrièremogelijkheden en gerichtheid op de arbeidsmarkt (78 tot 89% neutraal tot uitstekend).

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het gerealiseerd niveau van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De kwaliteit van de afgestudeerde bachelors en masters is in het algemeen goed en zij hebben met het programma de beoogde eindkwalificaties behaald. Voor bachelors betekent dit het doorstromen naar de masteropleiding. De opleidingen brengen velerlei subdomeinen van de wetenschap aan bod. Het beroepenveld waardeert de polyvalentie en de flexibiliteit van de afgestudeerden. In gesprekken met afgestudeerden kwam een houding van lifelong learning expliciet naar voren. De kwaliteit van de stage is goed. Het niveau dat wordt gerealiseerd blijkt ook uit de kwaliteit van de eindverhandelingen die algemeen goed werd beoordeeld. In de eindverhandelingen die de commissieleden hebben gelezen ontbrak in sommige gevallen een kritische reflectie over het onderzoek. De afgestudeerden zijn over het algemeen genomen bijzonder tevreden over de opleiding die ze hebben genoten. De meerwaarde ligt vooral in de breedte van de opleiding en de manier van probleemgestuurd onderwijs en het oplossingsgericht denken die aan de afgestudeerden wordt meegegeven en die hen inzetbaar maakt in verscheidene sectoren. De studenten- en docentenmobiliteit en de internationalisering van de BaMa-opleidingen zijn beperkt in omvang. Erasmusstudenten spreken zich in het algemeen positief uit over hun ervaring in het buitenland. De commissie meent dat de Vakgroep de deelname van studenten aan uitwisselingsprogramma’s moet stimuleren. Op het centraal niveau is het beleid rond uitwisseling trouwens recent meer dan voldoende uitgebouwd, hetgeen uitwisseling faciliteert.


Facet 6.2. Onderwijsrendement Over de laatste 10 jaar zijn de slaagcijfers in de kandidaturen/bachelors en graadsjaren globaal genomen licht gestegen. Van onderstaande slaagcijfers (zie ook grafiek 1) werden de afstudeerrichtingen Scheikunde en Cel- en Genbiotechnologie samengenomen. - - - - - -

79% van de generatiestudenten die deelnamen aan alle examens 88% van de studenten in de 1ste Kandidatuur die deelnamen aan alle examens 88% in de 2de Kandidatuur 88% in de 1ste Graad 94% in de 2de Graad 96% in de 3de graad

De gemiddelde studieduur voor de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen bedraagt 5,32 jaar. De Vakgroep verwijst naar het ZSCB die een leerstijlenenquête uitvoert bij haar bachelorstudenten Bio-ingenieurswetenschappen. De enquête beoogt de correlatie te meten tussen lage studieresultaten en de leerstijl van de betreffende student om alzo te zoeken naar de onderliggende oorzaak van het niet-slagen. Nadien krijgt de student feedback over de resultaten van het ZSCB.

B DB E FNJFKB B S

Grafiek1: Gemiddeld slaagpercentage van de generatiestudenten Bio-ingenieur aan de Vrije Universiteit Brussel die deelnamen aan alle examens.


Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het onderwijsrendement bij de bachelor- en masteropleidingen als excellent. De opleidingen formuleren geen expliciete streefcijfers. De slaagcijfers en gemiddelde studieduur stemmen goed overeen met die van andere relevante opleidingen. Daarenboven ligt het gemiddelde slaagcijfer voor de masteropleidingen hoger dan het gemiddelde van andere opleidingen in de positieve wetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel en dat van de opleidingen Bioingenieurswetenschappen aan andere Vlaamse instellingen. Volgens de commissie leunt het rendement van de gemiddelde studieduur met 5.32 jaar aan bij het gemiddelde van andere opleidingen in de positieve wetenschappen. Voorts heeft de commissie erg veel waardering voor de leerstijlenenquête die de oorzaken van het niet-slagen onderzoekt.

Algemene conclusie bij onderwerp 6: Resultaten De commissie beoordeelt de resultaten van de bachelor- en masteropleidingen positief. De commissie beoordeelt het gerealiseerd niveau van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De kwaliteit van de afgestudeerde bachelors en masters is in het algemeen goed en zij hebben met het programma de beoogde eindkwalificaties behaald. De gemiddelde studieduur van de opleidingen weerspiegelt het algemene gemiddelde voor de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen. De slaagcijfers en het rendement zijn voor de bachelor- en masteropleidingen excellent. De Vrije Universiteit Brussel onderzoekt de oorzaken van het niet-slagen m.b.v. een leerstijlenenquête.

Integraal oordeel van de commissie De commissie is van oordeel dat binnen de betrokken opleidingen voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn en heeft dus een positief eindoordeel over de bachelor- en de masteropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel. In het kader van het verbeterperspectief formuleert de commissie een aantal aanbevelingen. Zij neemt in acht dat Bio-ingenieurswetenschappen aan de VUB geen eigenstandige opleiding is vermits zij deel uitmaakt van de Faculteit Wetenschappen. Het financiële model voor de opleidingen is niet altijd duidelijk. De commissie begrijpt dat de afwezigheid van financiële en decretale zekerheid het uitstippelen van een langetermijn visie met betrekking tot het verhogen van het huidige –veeleer lage- studentenaantal verhindert. Tijdens gesprekken met de opleidingsverantwoordelijken kreeg de commissie geen duidelijkheid omtrent mogelijke veranderingen in het studentenaantal en de impact die deze zouden hebben op de opleiding.


De commissie onderstreept de troeven van de opleiding, zoals het competentiegericht onderwijs, de expertise in moleculaire biotechnologie binnenshuis en de uitstraling van Brussel als internationale context om studenten aan te zetten om de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel te volgen. Om die redenen suggereert de commissie de Vakgroep om haar troeven maximaal uit te spelen naar de toekomst toe. Ook acht de commissie het wenselijk een scenarioanalyse te maken van de oorzaken en het verloop van een eventuele verandering in het studentenaantal. Die verandering zou zich meerbepaald kunnen manifesteren in een verlaging, waarbij de commissie zich afvraagt of er dan nog voldoende kritische massa zal zijn. Ze zou ook kunnen bestaan in een substantiële toename, wat belangrijke gevolgen kan hebben voor de manier waarop de opleiding wordt georganiseerd.

Samenvatting van de aanbevelingen van de visitatiecommissie: 1. Doelstellingen a) de finaliteit van de opleidingen nader toelichten bij studenten, b) profilering in Moleculaire Biotechnologie als niche uitwerken in de strategische visie, waarin ook aandacht wordt besteed aan het promoten van Brussel in een internationale context als asset, c) uitwerken van een lange-termijn-visie omtrent financiering van de opleidingen, rekening houdend met het beperkte studentenaantal en de te verwachten evolutie, d) de bestaande contacten met het beoogde beroepenveld en alumni verder structureren.

2. Programma a) structurele terugkoppeling van practicumverslagen, opdrachten, presentatie, stagerapport etc. garanderen, b) het vinden van buitenlandse stageplaatsen faciliteren, c) tussentijdse feedback geven tijdens de industriële stage en nadien in een gesprek met de student zijn/haar behaald resultaat toelichten, d) aansluiting van de instroom van buitenaf verder ontwikkelen en blijvend overleg plegen met (Vlaamse) partnerinstellingen, e) ruimte laten voor alle studenten om te participeren in een goed voorbereide ethische en maatschappelijke discussie, f) in studietijdmetingen het competentiegerichte aspect in bouwen, g) expliciete aansluiting van een voor Bio-ingenieurs uitgewerkte versie van het globale didactisch concept bij de doelstellingen en daartoe gebruikte werkvormen op curriculumniveau,


h) het belang van een onderzoekshypothese en kritische ingesteldheid in de eindverhandeling onderstrepen wanneer informatie wordt gegeven over de Masterproef, i) met de ontwikkeling van PointCarré interactieve kennisoverdracht verhogen, j) flexibele leertrajecten meer stimuleren.

3. Inzet van personeel a) de initiatieven tot onderwijsvernieuwing en –professionalisering stimuleren, b) de ad hoc contacten met buitenlandse vakgenoten of instellingen verder structureren.

4.Voorzieningen a) inter-bibliothecair leenverkeer met ULB uitbouwen.

5. Interne Kwaliteitszorg a) periodieke evaluatie op curriculumniveau doorvoeren, b) proactieve houding aannemen t.a.v. het screenen van stageplaatsen, c) de deelname van studenten aan uitwisselingsprogramma’s stimuleren, d) expertise van de eigen staf en de Brusselse setting als troeven uitspelen in de profilering van de opleidingen naar toekomstige studenten toe, e) scenario-analyse maken over eventuele veranderingen in het studentenaantal De visitatiecommissie heeft bij de reacties van de opleidingen op het deelrapport met genoegen vastgesteld dat de Universiteit inmiddels goede initiatieven heeft ingezet, met het oog op een verdere verbetering van de bachelor- en masteropleidingen.


162 |

Bachelor en Master in de Bio-ingenieurswetenschappen Katholieke Universiteit Leuven

Inleiding Dit deelrapport behandelt de Bachelor- en zeven Masteropleidingen aan de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven. De effectief ingerichte opleidingen ten tijde van de visitatie van 6 t.e.m. 9 maart 2006, zijn de volgende: - 1ste jaar Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen - 2de jaar Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen - 1ste ingenieursjaar Bio-ingenieur - 2de ingenieursjaar Bio-ingenieur - 3de ingenieursjaar Bio-ingenieur Het huidige 2+3 systeem wordt momenteel omgevormd tot een 3+2 systeem. Het nieuwe stelsel omvat drie bachelorjaren (180 studiepunten) met zeven specialisaties en twee masterjaren (120 studiepunten) waarbij de student een keuze zal moeten maken uit zeven masteropleidingen. Van het nieuwe bachelorprogramma was op het moment van de visitatie het eerste jaar al eens volledig doorlopen, het tweede jaar liep voor de eerste keer. De ervaringen van de studenten in het tweede bachelorjaar zijn bijgevolg noodzakelijkerwijze nog onvolledig. Het masterprogramma is nog niet gestart. Het wordt ingevoerd in het academiejaar 2007-2008. Ondanks deze beperkingen heeft de commissie een goed beeld gekregen van de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de K.U.Leuven. Het oordeel over het derde bachelorjaar is gebaseerd op de globale doelstellingen, eindtermen en programma’s van de bacheloropleiding, de individuele doelstellingen en beschrijving van elk opleidingsonderdeel en – bij extrapolatie – op de feitelijke gegevens (cursussen, handboeken, examenopgaven, slaagpercentages, rendementen, en personeelsgegevens) en de ervaringen van studenten en staf over de lopende kandidaatsopleiding. Het oordeel over de masterprogramma’s is gebaseerd op de voorziene invulling van de programma’s en – wederom bij extrapolatie – op de huidige programma’s in de ingenieursjaren, de eindverhandelingen en de statistische gegevens m.b.t. studeerbaarheid, studierendementen en personeelsgegevens. Wat de evaluatie van de zeven masteropleidingen betreft, heeft de commissie aandacht besteed aan alle afstudeerrichtingen binnen de masteropleidingen, indien er afstudeerrichtingen zijn. Indien zij in dit rapport de opleidingen niet expliciet vermeldt, betekent dit dat het betreffende oordeel voor alle masteropleidingen geldt. Waar anders bedoeld, zal de commissie dit aangeven.

Katholieke Universiteit Leuven | 163

Onderwerp 1: Doelstellingen van de academische bachelor- en masteropleiding Beschrijving De faculteit Bio-ingenieurswetenschappen (FBIW) profileert zich in vier domeinen: (1) duurzame landbouw en agrotechnologieën; (2) productie, verwerking en verdeling van voldoende en gezond voedsel; (3) geïntegreerd beheer van milieu- en ecosystemen; (4) duurzame chemische en biologische productiesystemen.

Bachelor Voor de bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen is het niveau en de oriëntatie gedefinieerd als: - de ontwikkeling van het analytisch, synthetisch en probleemoplossend denkvermogen eerder dan het verzamelen van feitenkennis en van ver doorgedreven specialisatie; - de ontwikkeling van studieen werkcapaciteiten van de studenten, zowel op individuele basis als in groepsverband; - het beheersen van algemeen wetenschappelijke competenties; - het beheersen van algemene competenties: redeneervaardigheid, verwerven en verwerken van informatie, kritische reflectie, creativiteit, management, leiding geven, communiceren. De doelstellingen en eindtermen van de bacheloropleiding worden als volgt geformuleerd: de bachelor heeft: - een breed kennispakket in de fundamentele wetenschappen, met name in de wiskunde, de fysica, de chemie, de biologie en de geologie; - ingenieurstechnische basiskennis (informatica, systeemanalyse, fysisch transport, toegepaste statistiek en dataverwerking, reactoren, inclusief bioreactoren, mechanica); - een beperkte specialisatie in één discipline, die rechtstreeks aansluit bij één van de masteropleidingen van de faculteit. Zijn/haar vorming blijft echter voldoende breed en fundamenteel om eender welke andere masteropleiding van de faculteit met succes te volgen; - wetenschappelijke vorming. Hij/zij kan een welomschreven probleem met behulp van zelf verzamelde literatuur analyseren en relevante onderzoeksvragen formuleren, zowel individueel als in groepsverband; - de vereiste attitude voor een vlotte communicatie, voor omgang in groepsverband met gelijken, met hoger geplaatsten en met ondergeschikten; - ethisch en maatschappelijk besef omtrent hoe om te gaan met levende organismen. In het zelfevaluatierapport worden per specialisatie (in 3de bachelor) verder nog meer specifieke doelstellingen en eindtermen geformuleerd voor de bacheloropleiding.

164 |Katholieke Universiteit Leuven

Master Voor de master in de Bio-ingenieurswetenschappen is het niveau en de oriëntatie gedefinieerd als: - fundamenteel inzicht verwerven in wetenschappelijke kennis van een bepaald domein; - leidinggevende en beheerscapaciteiten ontwikkelen via schriftelijk en mondeling rapporteren, het ontwikkelen van sociale vaardigheden en het situeren van activiteiten, feiten en gegevens in een ethisch, sociaal en economisch kader; - het beheersen van algemeen wetenschappelijke kennis en competenties om een loopbaan in het wetenschappelijk onderzoek op te starten en uit te bouwen; - zowel in onderwijs als onderzoek internationale competitiviteit en contacten nastreven. Elk bio-ingenieurs- en masterprogramma heeft de volgende algemene doelstellingen: - Het ontwikkelen van analytisch, synthetisch en probleemoplossend denkvermogen eerder dan het verzamelen van feitenkennis en doorgedreven specialisatie; - Streven naar een breed spectrum van wetenschappelijke en toepassingsgerichte studievorming zodat zowel individuele studieen werkcapaciteiten als het functioneren in groepsverband ontwikkeld worden; - Voorbereiden op een brede waaier van functies in de bedrijfswereld en overheidssector (zowel nationaal als internationaal); - Voldoende fundamentele wetenschappelijke vorming aanbieden om een loopbaan in het wetenschappelijk onderzoek te kunnen starten en uit te bouwen; - Leidinggevende en beheerscapaciteiten ontwikkelen via schriftelijk en mondeling rapporteren, het ontwikkelen van sociale vaardigheden en het situeren van activiteiten in een ethisch, sociaal en economisch kader; - Grondige wetenschappelijke en technische kennis aanbrengen van één domein (major); - Polyvalentie via (1) major; (2) minor (vrije minor of bijstuurminor); (3) vrije keuze van het eindwerk/masterproef; (4) mogelijkheid van stage; - Internationale dimensie van studie, onderzoek, productie. Deze doelstellingen vertalen zich in de volgende eindtermen voor elke bio-ingenieursopleiding en elke masteropleiding: - het vaardig kunnen omgaan met vakliteratuur en gegevensbestanden; - schriftelijke, mondelinge en digitale communicatievaardigheden; - maatschappelijk inzicht (ethisch, sociaal, economisch); - inventiviteit, creativiteit, zelfwerkzaamheid en teamspirit. In het zelfevaluatierapport worden verder nog domeinspecifieke doelstellingen en eindtermen voor de masters in de Bio-ingenieurswetenschappen geformuleerd.


Facet 1.1. Niveau en oriëntatie Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het niveau en de oriëntatie van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De doelstellingen en eindtermen van zowel de bachelor- als de masteropleidingen zijn helder geformuleerd en van academisch niveau. De ambitieuze doelstellingen en de eindtermen voor de opleidingen voldoen zeker aan de minimumeisen die de commissie ten aanzien van opleidingen Bioingenieurswetenschappen hanteert in haar referentiekader (zie hoofdstuk II van het visitatierapport). In de bacheloropleiding zijn de doelstellingen goed gericht op het ontwikkelen en beheersen van algemene competenties en ook goed georiënteerd op het beheersen van algemene wetenschappelijke competenties, op het bijbrengen van wetenschappelijk-disciplinaire basiskennis en systematische kennis van de kernelementen, inclusief met betrekking tot de nieuwste ontwikkelingen. De doelstellingen zijn eveneens goed georiënteerd op het doen begrijpen van de structuur van het vakgebied en de samenhang ervan met andere vakgebieden. Specifiek bij het vakgebied horende vaardigheden zijn nauwkeurig omschreven in de eindtermen. Wel meent de commissie dat enkele doelstellingen waaronder ‘management en leiding geven’ erg ambitieus geformuleerd zijn. Deze competenties kunnen nog niet verworven worden binnen de opleiding. Ze worden eerder na de studie in het professionele leven ontwikkeld. De commissie suggereert de faculteit om deze doelstelling en en de erbij horende eindtermen beter op elkaar af te stemmen. In de masteropleidingen zijn de doelstellingen goed gericht op het beheersen van algemene en algemeen wetenschappelijke competenties op een gevorderd niveau. Globaal genomen wordt inzicht in de nieuwste ontwikkelingen in theorievorming bijgebracht. Bij de masteropleiding Milieutechnologie komen de aspecten van duurzame ontwikkeling slechts beperkt aan bod. De doelstellingen en eindtermen van de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen zijn naar het oordeel van de visitatiecommissie onvoldoende bekend bij de studenten. Dit kwam duidelijk tot uiting tijdens de gesprekken die de commissie heeft gevoerd met de verschillende geledingen. De faculteit geeft zelf aan in het zelfevaluatierapport dat de communicatie van de doelstellingen van de verschillende opleidingen naar de docenten en in het bijzonder naar de studenten kan verbeterd worden. De faculteit levert nochtans veel inspanningen om de doelstellingen en eindtermen van de opleiding bekendheid te geven bij potentiële en ingeschreven studenten, onder meer via infodagen, Studieinformatiedagen (Sid-ins) en via de website. De commissie adviseert om de gebruiksvriendelijkheid van de facultaire website m.b.t. de profilering en de doelstellingen van de opleidingen te optimaliseren. Ze beveelt het onderwijspersoneel ook aan om de doelstellingen intensief naar studenten toe te communiceren en dit niet uitsluitend bij de aanvang van het studiejaar.


De internationale dimensie tenslotte komt beperkt aan bod in de doelstellingen. De commissie meent dat de huidige decretale bepalingen remmend werken op de ontplooiingsmogelijkheden van opleidingen binnen een Europese hoger onderwijsruimte. Zij waardeert dat er initiatieven ontwikkeld worden om binnen de bestaande regelgeving de mogelijkheden voor internationalisering van de master te exploreren.

Facet 1.2. Domeinspecifieke doelstellingen Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de domeinspecifieke eisen van de bacheloropleiding als voldoende en die van de masteropleidingen als goed. Hoewel er geen internationaal domeinspecifiek referentiekader voor Bio-ingenieurswetenschappen voorhanden is, is er een goede afstemming van de doelstellingen en domeinspecifieke aspecten op de eisen die worden gesteld door (buitenlandse) vakgenoten. De bacheloropleiding biedt in het laatste jaar een profilering in de verschillende (master)specialisaties, waarbij de eindkwalificaties duidelijk ontleend zijn aan de wetenschappelijke discipline en de internationale wetenschapsbeoefening. De commissie waardeert het dat de doelstellingen voor de bacheloropleiding enigermate gericht zijn op een beroepsfinaliteit. De commissie kan zich vinden in de vooropgezette doelstellingen maar beveelt de faculteit aan om de eindtermen duidelijker te formuleren. De commissie vindt het jammer dat Milieutechnologie vooral is gericht op de verontreiniging van bodem-water-lucht. Zij mist de nodige aandacht voor duurzame energie en preventieve technologie. Ook in de masteropleiding Landbouwkunde is de domeinspecifieke oriëntatie onduidelijk en beveelt de commissie aan om meer diepgang na te streven. Er werd overleg gepleegd met de verschillende Vlaamse universiteiten over de inrichting en de domeinspecifieke doelen van de Bio-ingenieurswetenschappen. Met het beroepenveld zijn er in mindere mate contacten gelegd.

Algemene conclusie bij onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding De visitatiecommissie is positief over de doelstellingen van alle opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de K.U.Leuven. Het niveau en de oriëntatie van de bacheloropleiding zijn goed, de domeinspecifieke eisen voldoende. Zowel het niveau en de oriëntatie als de domeinspecifieke eisen van de masteropleiding zijn goed. De doelstellingen zijn helder geformuleerd en van hoog academisch niveau. Ze zijn gericht op het bijbrengen van algemene competenties in de bacheloropleiding en in de masteropleidingen op het bijbrengen van algemeen wetenschappelijke competenties op een


gevorderd niveau, van een gevorderd begrip en inzicht in de wetenschappelijk-disciplinaire kennis en de nieuwste ontwikkelingen en het beheersen van de (onderzoeks)competenties die nodig zijn voor het zelfstandig kunnen uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Een aantal doelstellingen bij de bacheloropleiding zijn gericht op een beroepsfinaliteit, hoewel het programma toch overwegend op doorstroming naar de masters is gericht. De commissie heeft hiervoor begrip gezien de huidige marktsituatie. De doelstellingen en domeinspecifieke aspecten sluiten goed aan bij de eisen die worden gesteld door (buitenlandse) vakgenoten. De eindkwalificaties zijn ontleend aan de wetenschappelijke discipline en de internationale wetenschapsbeoefening. Het is onduidelijk of de faculteit voldoende kennis heeft van de verwachtingen van het beroepenveld.

Onderwerp 2: Programma Beschrijving Bachelor Het bachelorprogramma Bio-ingenieurswetenschappen telt 180 studiepunten (SP). Na de vorige visitatie werden ingenieurstechnische opleidingsonderdelen naar voor geschoven in het programma. In de 3de bachelor moet de student een afstudeerrichting kiezen. Toch blijven er veel gemeenschappelijke opleidingsonderdelen in de bacheloropleiding. Naast het volledig gemeenschappelijk ingenieurstechnisch opleidingsonderdeel ‘Mechanische Eenheidsbewerkingen’ zijn er twee opleidingsroutes, die allebei een ingenieurstechnisch pakket van 10 studiepunten omvatten. Opleidingsroute I leidt tot de specialisaties Landbouwkunde, Land- en Bosbeheer en Biosysteemtechniek. Opleidingsroute II leidt tot Milieutechnologie, Katalytische Technologie, Levensmiddelentechnologie en Cel- & Gentechnologie. De zeven specialisaties geven rechtstreeks toegang tot de overeenkomstige masteropleidingen. De student kan echter een andere masterstudie kiezen dan deze van zijn specialisatie in de bachelor, maar is dan wel verplicht een bijstuurminor te volgen om de hiaten in de vooropleiding weg te werken. De fundamentele wetenschappelijke basisvorming beslaat alle domeinen van de wetenschappen: wiskunde (20 SP), fysica (15 SP), chemie (16 SP), biologie en ecologie (samen 30 SP) en geologie (7 SP). Samen vertegenwoordigen ze 88 studiepunten of 49% van de bacheloropleiding. Er zijn 5 gemeenschappelijke ingenieursvakken (ICT, Inleiding tot agrarische, milieutechnische en bioindustriële wetenschappen, fysisch transport, systeemanalyse, mechanische eenheidsbewerkingen) voor een totaal van 23 studiepunten. Daarnaast zitten er voor 10 studiepunten ingenieurstechnische opleidingsonderdelen in de twee opleidingsroutes. De eerste drie semesters zijn volledig gemeenschappelijk. In de drie daarop volgende semesters kan de student zich op bescheiden wijze specialiseren in een vakdomein. De studenten maken kennis met de verschillende onderzoeks- en


onderwijsgebieden van de faculteit in de cursus ‘Inleiding tot de agrarische, milieutechnische en bioindustriële wetenschappen’ (5 SP). Er zijn tevens drie maatschappij-georiënteerde opleidingsonderdelen in de bacheloropleiding: Ethiek, Filosofie en Economie voor telkens 4 SP.

Masters Het masterprogramma Bio-ingenieurswetenschappen omvat 120 SP. De student kiest één master uit Landbouwkunde, Land- en Bosbeheer, Biosysteemtechniek, Milieutechnologie, Levensmiddelentechnologie, Katalytische Technologie en Cel- en Gentechnologie. Binnen Landbouwkunde kiest hij/zij daarenboven één van de drie afstudeerrichtingen en binnen Land- en Bosbeheer één van de twee. De opleidingen opteren voor een major-minor systeem. De 120 SP van de twee laatste jaren worden verdeeld over een major (60 SP), een minor (20 SP), keuzevakken (10 SP) en het eindwerk (30 SP). Het aantal majors is herleid van 14 tot 11. In het bachelor-master systeem zal dit verder herleid worden tot 10 door de fusie van fytotechnie en plantenbescherming tot gewasproductie. In het BaMa-systeem zal het aantal specifieke minoren (d.w.z. een minor die niet uit een andere major gekozen wordt) beperkt zijn tot Industriële Microbiologie, Voeding en Gezondheid, Bionanotechnologie. De studenten hebben een keuzevrijheid in de major/minor, maar een majorcoördinator gaat na of voor elke student de major en minor wel goed op elkaar zijn afgestemd. In de bama-structuur is de ingenieurstechnische basisvorming over de drie jaren van de bacheloropleiding gespreid. Dit geeft ruimte in de masteropleidingen om voor 10 studiepunten wetenschappelijke basisvorming of verdieping te voorzien naast de specialisatievakken van de major (50 studiepunten) en de minor (20 studiepunten). In het uitdovende eerste ingenieursjaar kunnen studenten van alle richtingen een stage volgen als keuze-opleidingsonderdeel. Dit betreft een industriële stage gedurende 4 tot 6 weken (3 tot 4 SP) in een bedrijf. De student heeft een ZAP-lid als stagementor en een stagebegeleider in het bedrijf zelf. In het laatste jaar volgen de studenten een verplicht opleidingsonderdeel ‘religie, zingeving en levensbeschouwing’. Vier van de zeven masteropleidingen (Landbouwkunde, Land- en Bosbeheer, Cel- en Gentechnologie en Milieutechnologie) hebben daarnaast nog één humaan-wetenschappelijk opleidingsonderdeel.

Facet 2.1. Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van zowel het bachelor- als de masterprogramma’s als goed.


Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn effectief vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) de programma’s. De doelen zijn systematisch uitgewerkt en komen terug in het programma alsook in de afzonderlijke opleidingsonderdelen en de examens. Uit de vakomschrijvingen blijkt dat een hoog wetenschappelijk niveau wordt nagestreefd. Er zijn verscheidene veranderingen doorgevoerd in de nieuwe programma’s. De ingenieurstechnische opleidingsonderdelen komen voortaan ook aan bod in de bacheloropleiding voor ten minste 33 SP. Het wetenschappelijke opleidingsonderdeel Inleiding tot de agrarische, milieutechnische en bio-industriële wetenschappen is geprogrammeerd in het eerste bachelorjaar. Een aantal opleidingsonderdelen en majors werden geschrapt. De commissie vindt het gewijzigde curriculum goed doordacht. Zij meent wel dat het opleidingsonderdeel Inleiding tot de agrarische, milieutechnische en bio-industriële wetenschappen te los staat in het programma en beter in relatie moet gebracht worden met de ingenieurstechnische opleidingsonderdelen, die ook aan bod komen in de bacheloropleiding. Ook mist de bacheloropleiding hier een kans tot integratie en voorlichting door de cursus in te richten als een verzameling van veeleer losse voordrachten. In het nieuwe programma van de afstudeerrichtingen Land- en Bosbeheer en Landbouwkunde werd het ‘Geïntegreerd practicum’ (GIP) in het 3de bachelorjaar geprogrammeerd. Het GIP is multidisciplinair opgevat en beoogt de integratie van kennis uit de verschillende opleidingsdomeinen binnen de opleiding in de praktijk. Daarnaast bieden alle afstudeerrichtingen een Begeleid Integrerend Groepswerk aan dat integrerend is qua onderwerp en qua samenstelling van de studentengroep. De commissie vindt de nieuwe plaats van het Geïntegreerd Practicum uitstekend maar meent dat het practicum wat meer competentiegericht zou moeten worden ingevuld. In de doelstellingen van de opleidingen wordt weliswaar aandacht besteed aan competentieontwikkeling, maar het GIP wordt door de commissie gezien als een bij uitstek geschikt opleidingsonderdeel voor dit doel. In het nieuwe programma is er tevens een goede aandacht voor communicatievaardigheden door een verhoging van het aantal door studenten te leveren presentaties. De commissie meent dat het major/minor-systeem de brede waaier aan mogelijkheden die de Faculteit wenst aan te bieden, goed weerspiegelt. Het systeem heeft een goede samenhang en een logische opbouw. De commissie heeft eveneens waardering voor de keuzevrijheid van de student. Zij vraagt wel dat de majorcoördinator erover waakt dat beide blokken niet teveel overlappen. Als een mogelijk probleem van het major/minor-systeem wordt opgemerkt dat sommige combinaties kunnen leiden tot een oppervlakkige kennis. Studenten Cel- en genbiotechnologie bijvoorbeeld zullen zich in geringe mate verdiepen in het studiedomein indien zij tegelijkertijd voor een minor Landbouw opteren, wat theoretisch mogelijk is. In gesprekken geven sommige afgestudeerden Land- en Bosbeheer toe dat ze achteraf gezien beter een andere minor gekozen hadden. Volgens de opleidingsverantwoordelijken blijft de waaier aan mogelijke combinaties in de praktijk beperkt tot enkel goed afgestemde majors en


minors. De commissie onderstreept dat er geen toegevingen kunnen worden gedaan aan een goede afstemming van de major, de minor, de keuzeopleidingsonderdelen en de eindverhandeling om het vereiste academische niveau te bereiken. In de opleidingen wordt de link met het beroepenveld gelegd door de excursies, seminaries, de bijdragen van gastdocenten en een facultatieve stage. Contact met de actuele beroepspraktijk wordt gelegd via de stage als keuzevak (4 tot 6 weken). Toch kan de stage cijfermatig op weinig bijval rekenen. De stagepraktijk lijkt volgens de commissie sterk af te hangen van het belang dat de docent eraan hecht. Een vaak gehoorde opmerking in Land- en Bosbeheer is dat stagiairs weinig om handen hebben tijdens de stageperiode of niet de vereiste werkervaring verwerven via het opgelegde takenpakket. De commissie suggereert de Faculteit om de stagemogelijkheid te blijven stimuleren maar er samen met het bedrijf voor te zorgen dat, met een gepaste begeleiding, een voldoende kwaliteitsniveau wordt gewaarborgd. Communicatieve vaardigheden die het beroepsmatig functioneren ondersteunen, zoals het schrijven van papers en het geven van presentaties komen ook aan bod in verschillende opleidingsonderdelen. Uit gesprekken met studenten en afgestudeerden vernam de commissie echter dat er niet altijd terugkoppeling plaatsvindt bij deze opdrachten. Zij vindt dit een gemiste kans. De internationalisering van de programma’s is eerder beperkt. De commissie ziet deze lacune vooral op het masterniveau. Voor de bacheloropleiding wordt internationalisering minder prioritair geacht. De commissie constateert een zekere spanning tussen decretale bepalingen ten aanzien van de taal waarin onderwijs gegeven wordt en de in de geest van het Bolognaproces na te streven internationalisering van het Europees hoger onderwijs.

Facet 2.2. Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de academische gerichtheid van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De aandacht voor kennisontwikkeling is goed, mits de studenten een complementaire major/minorcombinatie kiezen. De bacheloropleiding biedt een brede basis aan van wiskunde, fysica, scheikunde, biologie en aardwetenschappen, waarop doorheen de opleiding gradueel wordt verder gebouwd. In alle opleidingen is het onderwijs zo veel mogelijk onderzoeksgebonden. In de bachelor- en vooral in de masteropleidingen wordt er ruime aandacht besteed aan het bijbrengen van onderzoeksvaardigheden. De commissie stelt wel verschillen vast per masteropleiding. De opleidingen Land- en Bosbeheer en


Cel- en Genbiotechnologie schenken meer dan andere opleidingen aandacht aan het bijbrengen van onderzoeksvaardigheden. De commissie schrijft dit toe aan het benutten van het relatief hoge aantal contactmomenten die naast het hoorcollege plaatsvinden. De bachelorstudenten nemen kennis van het lopend onderzoek door middel van bepaalde opleidingsonderdelen, zoals de Inleiding tot de agrarische, bio-industriële en de milieuwetenschappen. De commissie heeft waardering voor het feit dat studenten in de masteropleidingen in aanraking komen met onderzoeksapparatuur, ondermeer in de serres en de loods van de Faculteit. Een aantal thesisstudenten nemen in het kader van hun eindverhandeling deel aan onderzoeksprojecten die lopen binnen de Faculteit. Hierdoor komen zij in aanraking met de meest recente onderzoeksthema’s, nieuwe onderzoekstechnieken en onderzoeksinfrastructuur. De commissie vindt het positief dat de studenten Cel- en Genbiotechnologie worden betrokken bij de ontwikkelingen in de genetische bananenverzameling van het INIBAP Transit Centre (ITC).

Facet 2.3. Samenhang van het programma Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de samenhang van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De commissie constateert dat de samenhang van de bachelorjaren goed is. Doorheen het bachelorprogramma wordt de samenhang gegarandeerd doordat de meeste basisopleidingsonderdelen van het tweede jaar voortbouwen op het eerste. De eerste drie semesters zijn volledig gemeenschappelijk voor de studenten. Nadien ligt de eerste keuze voor de student in de selectie van één van de zeven specialisaties van de bacheloropleiding. In de bacheloropleiding is er volgens de commissie voldoende ruimte voor keuzeopleidingsonderdelen, zonder dat de inhoudelijke samenhang van het programma op de helling komt te staan. De bacheloropleiding hangt nauw samen met de masteropleidingen aangezien deze laatste voortbouwen op leerstofonderdelen uit de bachelor. Ook binnen de masteropleidingen is er een goede samenhang tussen de verschillende opleidingsonderdelen. Zie echter de eerder geformuleerde opmerking omtrent de grote flexibiliteit van keuzemogelijkheden en het daaruit vloeiende risico van oppervlakkigheid. De commissie is tevreden over de flexibele leertrajecten die worden aangeboden in de vorm van een Individueel Aangepast Jaar (IAJ) voor studenten die voor minder dan 60 SP geslaagd zijn. Ook de bijstuurminor (20 SP) wordt gewaardeerd als middel om de hiaten in de vooropleiding van masterstudenten weg te werken en hen alzo toegang te verlenen tot alle specialisaties in de masteropleidingen binnen en buiten de Faculteit. Wat de keuzevakken in de masteropleidingen betreft, kunnen studenten zich voor 10 SP verder


verdiepen in facetten van de gekozen specialisatie of deze juist verbreden door keuzevakken uit andere opleidingen te selecteren. De commissie is positief over deze keuzevrijheid en meent dat mits een gepaste bewaking de samenhang van het programma hierdoor niet in het gedrang hoeft te komen. De commissie beveelt aan om er zorg voor te dragen dat de middelen die uitgetrokken worden voor de profilering van de verschillende keuzemogelijkheden zo goed en efficiënt mogelijk te besteden. Verder meent de commissie dat sommige masters inhoudelijk sterk met elkaar verwant zijn en zij vraagt zich af of een eventuele samenvoeging niet moet overwogen worden. Zo vormt de masteropleiding Biosysteemtechniek een eigen originele, toekomstgerichte ingenieurstechnische specialisatie met een breed toepassingsveld in het beheersen van de interactie tussen levende organismen en hun fysische omgeving. Op dit ogenblik geniet deze eenheid van belangrijke externe onderzoekscontracten. Gezien het sterk discipline gericht karakter (mathematische modellering) van deze opleiding stelt de commissie zich evenwel de vraag of voor deze opleiding op termijn een autonoom bestaan kan verantwoord worden, en of zij niet beter systematisch zou geïntegreerd worden in de andere masteropleidingen. Het aantal studenten dat de opleiding volgt is overigens gering. De eerstkomende jaren zullen wellicht meer duidelijkheid verschaffen over het toekomstperspectief van de opleiding.

Facet 2.4. Studieomvang De bachelor- en masterprogramma’s Bio-ingenieurswetenschappen voldoen met respectievelijk 180 en 120 studiepunten aan de decretaal vastgelegde eisen.

Facet 2.5. Studietijd Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de studietijd voor de bachelor- en masteropleidingen als goed. De reële totale studieduur bedraagt 5.3 jaar (2.30 voor de kandidaturen; 3.06 voor de ingenieursjaren) en komt goed overeen met het gemiddelde voor de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen. Sinds de invoering van het bachelorprogramma werd beslist om voor elk jaar de studietijd te meten. De ingenieursjaren werden ook meegenomen in deze studietijdmeting. Naar aanleiding van de visitatie vonden hearings plaats die inhaakten op de bevindingen van de studietijdmetingen. De studentenbevragingen voor het eerste semester gebeurden in april 2005. De commissie meent echter dat de resultaten van deze bevraging minder betrouwbaar zijn dan die resulterend uit de bevraging voor het tweede semester 2005 omdat er tussen de afloop van het semester en de bevraging verschillende maanden verlopen waren.


Volgens de verzamelde gegevens ligt voor sommige cursussen zoals Fysica en Organische Chemie de reële studietijd enigszins hoger dan de begrote studietijd. Toch kan de commissie uit gesprekken met studenten opmaken dat alle programma’s uiteindelijk als studeerbaar worden omschreven. De commissie is hierdoor enigszins verrast – in positieve zin - aangezien sommige cursussen die zij heeft ingekeken toch wel erg omvangrijk zijn. Sommige afgestudeerden beschrijven de kandidaturen als erg belastend. Vermits de huidige studenten geen gelijkluidende kritiek leverden, concludeert de commissie dat de studietijd voor de huidige bacheloropleiding reëler is begroot dan het geval was in het verleden. Sommige laatstejaars Landbouwkunde melden dat ze de begrote 900 uren voor de eindverhandeling overschrijden. Een mogelijke verklaring hiervoor is de seizoensgebondenheid van sommige thesisonderwerpen en de druk uitgaande van thesisbegeleiders om extra experimenten te doen. Volgens de commissie dienen studenten duidelijk beter te worden geïnformeerd over de duur en het verloop van de thesis. Met betrekking tot de stage, die normalerwijze 3 SP vertegenwoordigt, heeft de Faculteit in de 1ste master Katalytische Technologie bij wijze van experiment de omvang van de stage uitgebreid tot 15 SP. De commissie is er net als de Faculteit voorstander van om, bij positief resultaat, deze uitbreiding in de toekomst te veralgemenen naar de andere masters.

Facet 2.6. Afstemming tussen vormgeving en inhoud Beschrijving De gebruikte werkvormen zijn hoorcollege, werkcollege, al dan niet geïntegreerde practica, oefeningen, excursies, projectwerk, seminaries, groepswerk, stage, eindwerk/masterproef. Het universiteitsbrede antwoord op de afstemming tussen vormgeving en inhoud is sedert jaren de ‘Begeleide Zelfstudie’. In dit concept staat de student en zijn/haar leerproces centraal. Binnen de universiteit wordt uitgegaan van onderzoeksgedreven kennisontwikkeling. De Dienst Ondersteuning (DOO) ondersteunt de practica/ oefeningen die in grotere groepen georganiseerd worden. De titularis, assistent(en) en monitor van een cursus vormen tevens een didactisch team.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de afstemming tussen vormgeving en inhoud in de bachelor- en masteropleidingen als goed. De afstemming tussen vormgeving en inhoud getuigt volgens de commissie van een degelijke visie op curriculumniveau die tevens goed aansluit bij de vooropgestelde doelstellingen. De commissie heeft waardering voor het onderwijsconcept Begeleide Zelfstudie en het vormen van didactische teams rond ieder opleidingsonderdeel. De commissie is positief over het gebruik van vernieuwende


onderwijsmethoden zoals de elektronische zelftoetsen van Question Mark Perception (QMP) en de e-portfolio die onder begeleiding van de Dienst Onderwijsondersteuning aangeboden wordt in de 1ste bachelor. De afstemming van Begeleide Zelfstudie en van onderwijsvernieuwing op het programma is evenwel met twee snelheden gebeurd. Een aantal docenten is enthousiast over onderwijsprofessionalisering en begeleidt actief de studenten. Voor anderen is vormgeving geen prioriteit. Het onderwijsconcept is bijgevolg nog te docentafhankelijk. De commissie beveelt de opleidingen aan om de omgeving, het studiemateriaal en de begeleiding nog beter op elkaar af te stemmen om zo het leerproces van de studenten te optimaliseren. De commissie constateerde in verschillende opleidingen een gebrekkige begeleiding van de opdrachten (presentaties) en dit zowel qua vorm en inhoud. Ook de feedback die achteraf gegeven wordt laat soms te wensen over. Studenten krijgen enkel een score, zonder verdere toelichting. Bij de masteropleiding Land- en Bosbeheer daarentegen maken de studenten melding van een goede begeleiding en feedback bij het grote aantal opdrachten en presentaties die zij moeten afwerken. Ook hoorde de commissie positieve geluiden van de masterstudenten Scheikunde over de toelichting die zij kregen bij gelegenheid van de verslaggeving gekoppeld aan het opleidingsonderdeel Actuele tendensen in de voeding. Ook bij het opleidingsonderdeel Microbiologie is een gestructureerde terugkoppeling ingebouwd. De commissie vernam tijdens gesprekken met het assisterend personeel dat er in de overige opleidingen collectieve en individuele evaluaties plaatsvinden en dat studenten in het kader van opdrachten feedback kunnen krijgen van assistenten. Een meerderheid maakt evenwel geen gebruik van dit aanbod. De commissie beveelt de opleidingen aan het verplichte opnemen van de feedback structureel in te bouwen in de opleiding. De kwaliteit van het cursusmateriaal is variabel. Een aantal syllabi zijn erg degelijk, andere daarentegen bevatten enkel transparanten of kopies van artikels. De ordening van deze documenten is vaak slordig. De cursussen die op het elektronisch leerplatform Toledo zijn gepubliceerd en de uitbouw van de discussiefora, zijn daarentegen erg overzichtelijk. Er wordt relatief weinig verwezen naar handboeken. De commissie meent dat in sommige cursussen niet duidelijk gecommuniceerd wordt over de doelstellingen en eindtermen van het opleidingsonderdeel en over de gehanteerde examenvorm. De commissie vindt het wenselijk om in de syllabi de doelstellingen en verwachtingen te vermelden. Zij bemerkt een tegenstrijdigheid met het Onderwijsbeleidsplan van de universiteit waarin wordt gesteld dat degelijk studiemateriaal een voorwaarde is om Begeleide Zelfstudie te realiseren. De commissie acht het tevens nuttig om waar mogelijk enkele standaardwerken over het studiedomein op te nemen in het cursusmateriaal.


Facet 2.7. Beoordeling en toetsing Beschrijving Vanaf het academiejaar 2001-2002 werd het semesterexamensysteem (SES) ingevoerd voor alle opleidingen aan de K.U.Leuven. De faculteit streeft naar maximaal 12 opleidingsonderdelen en maximum 10 examens per academiejaar. Een tweetal opleidingsonderdelen worden dus tussentijds geëvalueerd. De semesterexamens testen de kennis en de kunde van en het inzicht in een afgerond opleidingsonderdeel. De verschillende theoretische en praktische examenvormen zijn in principe het mondelinge examen met open of meerkeuzevragen, open boek examen en permanente evaluatie.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de beoordeling en toetsing van alle opleidingen als voldoende. De examens zijn van een hoog academisch niveau maar de evaluatie is onvoldoende transparant. De commissie heeft een representatieve steekproef van examenvragen ingekeken en concludeert dat deze algemeen genomen een hoog academisch niveau weerspiegelen. In alle opleidingen is de evaluatie voldoende gericht op de realisatie van de leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De evaluatoren en de examencommissie hanteren goede beoordelingscriteria. Uit gesprekken met studenten blijkt dat de toetsen en examens goed zijn georganiseerd. Examinatoren trachten individuele problemen met roosters van mondelinge examens op een flexibele manier op te lossen. In de bacheloropleiding werden moeilijkheden vastgesteld bij de examinering van het opleidingsonderdeel Biologie. Het opleidingsonderdeel wordt gedoceerd door vier docenten die elk over een deel van de leerstof examineren. De commissie vernam dat deze opdeling bij de bachelorstudenten het gevoel geeft dat de beoordeling heterogeen is. Nochtans plegen de docenten overleg tijdens deliberaties. De Faculteit erkent dit probleem en heeft besloten om de cursus Biologie op te splitsen. De commissie steunt dit initiatief. Verschillende bachelorstudenten rapporteerden tijdens gesprekken inzake Begeleide Zelfstudie dat het vaak moeilijk is om in de leerstof de essentie van details te scheiden. Ze betreuren ook de afwezigheid van begeleiding m.b.t. een aantal cursussen die als hoorcollege worden aangeboden. De commissie roept de onderwijsstaf op om voldoende aandacht te blijven hebben voor het luik begeleiding in de zelfstudie. De transparantie van de evaluatie is niet optimaal in de opleidingen. De studenten vinden de facultaire website, waarop ook de informatie over de examens staat, onoverzichtelijk. Zoals eerder aangehaald wordt er in het cursusmateriaal niet aangegeven welke leerstofonderdelen belangrijk zijn. De verwachtingen van de examinator worden meestal tijdens de eerste collegeles meegedeeld, maar een


aantal studenten kan dit college (nog) niet bijwonen omwille van een Erasmus-verblijf. De commissie wijst er op dat er binnen de opleidingen ook opleidingsonderdelen zijn waarin de informatie m.b.t. het examineren op een goede manier aangeboden wordt.

De Landbouwkring, de vereniging van en voor de studenten Bio-ingenieurswetenschappen, tracht aan de studenten meer informatie te verstrekken over de examens. De commissie waardeert de rol van de Landbouwkring, maar meent dat ook de Faculteit zelf zo goed mogelijk de transparantie moet bevorderen. De commissie meent dat de Dienst Onderwijsondersteuning een rol kan spelen in het bekendmaken en verspreiden van exameninformatie bij studenten. De commissie steunt de plannen van de DOO om de onderwijscommunicatie samen te brengen onder het veelgebruikte Toledo.

Facet 2.8. Masterproef Beschrijving De Faculteit beschouwt in de masteropleidingen de masterproef met 30 SP als een volledig equivalent van de vroegere ‘eindverhandeling’. Met de eindverhandeling/de masterproef moet de student blijk geven van analytisch en synthetisch vermogen op academisch niveau. De masterproef moet de kritischwetenschappelijke ingesteldheid van de student en zijn/haar onderzoeksingesteldheid weerspiegelen. Met de eindverhandeling/de masterproef leert de student zelfstandig werken - weliswaar onder directe begeleiding van een doctoraatsstudent of postdoctoraal onderzoeker en onder toezicht van de promotor. Voor de studenten van het 2de ingenieursjaar of 1ste masterjaar worden op de facultaire website de mogelijke onderwerpen voorgesteld met titel, korte omschrijving, naam begeleider en promotor. Daarnaast kunnen de studenten ook zelf onderwerpen aanbrengen. De beoordeling van de masterproef gebeurt door een autonome examencommissie. Vanaf het academiejaar 2005-06 zal de commissie een beoordelingsformulier invullen dat bedoeld is om een kwalitatief oordeel over alle aspecten van het eindwerk, inclusief de mondelinge verdediging, toe te lichten aan de studenten.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de eindverhandeling/masterproef als goed. De commissie heeft een steekproef van eindverhandelingen nagekeken, en ze stelt vast dat de studenten blijk geven van een goed analytisch vermogen en van een zelfstandig probleemoplossend vermogen op academisch niveau. Een inhoudelijke vaststelling bij het lezen van enkele eindverhandelingen


betrof het ontbreken van een duidelijke structuur en van een expliciete onderzoekshypothese. De eindverhandelingen die uitgevoerd worden in het kader van lopende onderzoeksprojecten laten in sommige gevallen minder ruimte voor de creativiteit en de kritische zin van de student. Het voorkomen van dit gevaar verdient de nodige aandacht van de promotor. De commissie is tevreden met de plaats en het gewicht (30 SP) van de masterproef in de opleidingen. Ze waardeert sterk de vrijheid die de studenten gelaten wordt in het kiezen van een onderwerp. Er bestaat ontevredenheid over de manier waarop onderwerpen vermeld worden op de facultaire website. Tijdens gesprekken met de commissie formuleerden verschillende studenten kritiek op de onduidelijke structuur van de website. Sommigen hebben de on line titellijst niet gevonden en moesten op relatief korte tijd een onderwerp indienen. Anderen meenden geen moeilijkheden te ondervinden. De opleidingsverantwoordelijken hebben beloofd de nodige aanpassingen aan de facultaire website uit te voeren om de gebruiksvriendelijkheid te verhogen. De commissie acht het wenselijk dat de website naast de boomstructuur van de masterproef, tevens een document publiceert dat de achterliggende rationale van de onderzoeksopzet duidelijk maakt. Uit gesprekken met studenten en afgestudeerden kan de commissie afleiden dat de beoordeling van de eindverhandeling/masterproef transparant en consequent gebeurt.

Facet 2.9. Toelatingsvoorwaarden Beschrijving De instroom van eerstejaarsstudenten uit het Secundair Onderwijs wordt op een aantal manieren gefaciliteerd. Elke docent herhaalt kort de leerstof van het secundair onderwijs. Daarnaast zijn er monitoren voor chemie, fysica, wiskunde, biologie/biochemie. Op Toledo worden toetsen en zelfstudiepakketten aangeboden. De studenten met een diploma van bachelor in de Bioingenieurswetenschappen hebben rechtstreeks toegang tot alle masteropleidingen van de faculteit. Studenten met andere bachelordiploma’s kunnen instromen in de masteropleidingen mits het opnemen van een bijstuurminor en dit zonder een verlenging van de studieduur. Indien er grote lancunes zijn, worden specifieke brugprogramma’s ontwikkeld per bachelordiploma.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het facet toelatingsvoorwaarden voor alle opleidingen als goed. De bacheloropleiding speelt volgens de commissie goed in op de voorkennis van de instromende studenten. Elke docent in de 1ste bachelor start zijn/haar college op een elementair niveau. De commissie waardeert tevens de overbruggingsrol van het monitoraat in het eerste jaar. De bachelor is goed voorbereid op doorstroming naar de Masteropleiding. Ook beginnende masterstudenten die

178 | Katholieke Universiteit Leuven

buiten het norm traject vallen, kunnen prima inhaken via aangepaste programma’s De commissie merkt op dat ook op universitair niveau de instroom naar de masteropleidingen vanuit hogescholen goed is doordacht, meer bepaald via de instellingen waarmee de K.U.Leuven is geassocieerd.

Algemene conclusie bij onderwerp 2: Programma De commissie is positief over het programma van de opleidingen. Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Een aantal programmawijzigingen zijn nog niet goed afgestemd op de doelstellingen. Zo is het Geïntegreerd Practicum in de afstudeerrichtingen Land- en Bosbeheer en Landbouwkunde nog te weinig competentiegericht. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) de programma’s. Het major/minor-systeem biedt een brede waaier aan mogelijkheden. De internationalisering van de programma’s van de masteropleidingen is eerder beperkt. Het programma schenkt veel aandacht aan kennisontwikkeling, het bijbrengen van een onderzoeksattitude- en van vaardigheden en inzicht in recente ontwikkelingen in de wetenschap. De graad van aandacht varieert enigszins per opleiding. Er is een aanknopingspunt met de beroepspraktijk via gastcolleges, seminaries en stages, hoewel weinig studenten gebruik maken van de stagemogelijkheid. De opleidingen vertonen globaal genomen een goede inhoudelijke samenhang. Er zijn flexibele leerwegen om ook bij niet-normstudenten de samenhang te garanderen. De afstemming tussen vormgeving en inhoud in de bachelor- en masteropleidingen is goed, maar sommige schriftelijke leermaterialen zijn ongestructureerd. Toledo is overzichtelijk en biedt een goed forum voor studenten om de leerstof beter te verwerken. De studeerbaarheid is acceptabel. De beoordeling en toetsing zijn voldoende. De transparantie van de beoordeling wordt gedeeltelijk ondergesneeuwd door de weinig gebruiksvriendelijke website van de Faculteit. De exameneisen zijn niet altijd even duidelijk geformuleerd. In de eindverhandeling/masterproef geven de studenten blijk van een goed analytisch vermogen en van de capaciteit om zelfstandig onderzoekswerk te verrichten. Zij worden hierbij goed begeleid. De toelatingsvoorwaarden ten slotte zijn zowel voor de bachelor- als de masteropleidingen goed uitgewerkt.



Facet 3.1. Kwaliteit personeel Beschrijving Aanstellingen en benoemingen in het ZAP-kader gebeuren door de Raad van Bestuur. Een beoordelingscommissie geeft advies aan de Bijzondere Academische Raad. De Raad van Bestuur keurt de beslissingen van de Bijzondere Academische Raad goed. Een aanstelling is ofwel tijdelijk, ofwel gericht op een vaste benoeming. In het eerste geval wordt de profielvacature opnieuw opengesteld na een vastgelegde periode, bijvoorbeeld 3 jaar. In het tweede geval wordt de aangestelde docent in zijn/ haar functie geëvalueerd na 2 of 3 jaar. Indien de evaluatie positief is, wordt de aanstelling omgezet in een vaste benoeming. Indien ze negatief is, wordt de profielvacature opnieuw opengesteld. De evaluatiebeslissingen over leden van het ZAP worden genomen door de algemene evaluatiecommissie van de groep Exacte Wetenschappen op voorstel van de facultaire evaluatiecommissie. De ZAP-leden van de faculteit werden maar eenmaal geëvalueerd. Een mandaat in het AAP-kader kan deeltijds of voltijds zijn en moet naast een onderwijsopdracht eveneens een onderzoekscomponent bevatten (doctoraat of lopend onderzoeksproject). Indien een doctoraat voorbereid wordt, dan wordt minimaal tweederde van de tijd van het AAP-lid gereserveerd voor deze taak en éénderde voor onderwijstaken. Het mandaat duurt 2 jaren en kan tweemaal verlengd worden. Een AAP-lid wordt betaald uit de eerste geldstroom. Een BAP-lid is een universitair gediplomeerde die een onderzoekstaak uitoefent in een bepaald departement. Dit kan een doctoraat zijn (bv. aspirant FWO, IWT bursaal) of hij/zij kan ingeschakeld zijn in een lopend onderzoeksproject. Een BAP-lid kan een beperkte onderwijstaak opgelegd krijgen indien de financierende instantie dit toelaat. Een BAP-lid wordt betaald uit de 2de of de 3de geldstroom. Een FLOFFER is een bursaal waarvan de wedde uit de eerste geldstroom komt, net zoals voor een AAP’er. Er worden onder dit statuut echter geen belastingen afgehouden, zodat de kostprijs van een FLOFFER slechts 70% bedraagt van deze van een lid van het AAP. Het FLOF-mandaat duurt 2 x 2 jaar. De mandaathouder heeft slechts een beperkte onderwijsbelasting van maximaal 4u per week. Onderwijskundige vorming wordt zowel centraal als decentraal aangeboden. Centraal worden de initiatieven genomen door DUO/ICTO, waardoor drie soorten vormingen aangeboden worden: doelgroepspecifieke vormingen, algemene vormingen en vormingen op maat.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de kwaliteit van de academische staf in alle opleidingen als goed. Zij maakt evenwel een kanttekening met betrekking tot onderwijsinnovaties.


De vakinhoudelijke expertise van het academisch personeel is algemeen genomen groot. De deskundigheid op onderwijskundig vlak is voldoende in de masteropleidingen. De studenten appreciëren ten zeerste dat lesgevers uit de eigen Faculteit de leerstof meer toepassen op de aandachtgebieden voor Bio-ingenieurs (zie 3.3 Kwantiteit personeel). De commissie looft de aangeboden onderwijskundige vorming van beginnende assistenten op facultair niveau door de DOO maar stelt vast dat de respons bijzonder laag is. De onderwijsprofessionalisering heeft zowel voor AAP (behoudens praktijkassistenten) als ZAP een vrijblijvend karakter. De deelname van de staf aan de centraal georganiseerde docenttrainingen, zoals vorming in ‘onderzoeksgebaseerd onderwijs’ en ‘evalueren en assessment’ en ‘Het Digitale Krijt,’ is niet verplicht en blijft bijgevolg afhankelijk van het initiatief van de docenten zelf. Op centraal niveau ontbreekt tevens een actieve stimulering in de richting van onderwijsvernieuwing. De commissie adviseert dat personeel wordt gestimuleerd om deel te nemen aan de beschikbare onderwijsinitiatieven op centraal en facultair niveau. De commissie steunt de vraag van de Faculteit naar meer middelen om onderwijsprofessionalisering te realiseren en de opgedane expertise door te geven aan het overige onderwijzend personeel. In deze optiek meent de commissie dat een universiteit die onderwijsinnovaties nastreeft, daarvoor ook voldoende middelen ter beschikking moet stellen. Het personeelsbeleid is volgens de commissie goed georganiseerd, waarbij in het kader van de aanstellings-, benoemingsen bevorderingspolitiek aandacht wordt besteed aan zowel onderzoek, onderwijs en dienstverlening. De commissie is tevreden dat deze aspecten expliciet in aanmerking genomen worden bij de benoemingsen bevorderingsprocedures.

Facet 3.2. Eisen professionele en academische gerichtheid Beschrijving De expertisedomeinen van het academisch personeel aan de faculteit zijn samengebracht onder drie departementen, die elk specifieke afdelingen hebben met hun eigen expertisegebied. Het Departement Landbeheer en –economie omvat de afdelingen Bodem en water; Bos, natuur en landschap en Landbouwen voedseleconomie. De stafleden hebben een expertise in respectievelijk fysica (irrigatie), chemie (vruchtbaarheid) en microbiologie van de bodem, ecologie, landschap, aardobservatie (GIS) alsook duurzame landbouw en landbouw in ontwikkelingslanden. Het Departement Biosystemen doet onderzoek in het domein van de Mechatronica, biostatistiek en sensoren (o.m. na-oogst, nanotechnologie en precisielandbouw); Monitoring, modellering en management van bioresponses; Plantenbiotechniek (tropisch plantenteelt, plantenbescherming en fruitteelt); Dierproductie en -kwaliteit en Gentechnologie (met toepassingen in de genetica, immunologie en chemotherapie).


Het Departement Microbiële en Moleculaire Systemen ten slotte, wordt geruggensteund door drie Centra: Oppervlaktechemie en Katalyse (COK), Microbiële en Plantengenetica (CMPG) en Levensmiddelen en Microbiële Technologie (CLMT). De onderzoekers van de faculteit hebben contacten met onderzoekers van andere departementen en faculteiten, zowel binnen als buiten de K.U.Leuven. Een intens contact bestaat onder meer met het Centrum voor Wetenschap, Techniek en Ethiek. De faculteit heeft ook internationale contacten door haar lidmaatschap van ICA (International Consortium of Agricultural Universities and Faculties) en NATURA (analoog aan ICA maar gefocust op ontwikkelingslanden). Daarnaast heeft de faculteit niet minder dan 10 bilaterale overeenkomsten (‘Memoranda of understanding’) afgesloten met andere Europese universiteiten en 41 contracten voor Erasmusuitwisseling. Qua docentenmobiliteit doet de faculteit een beroep op 23 externe ZAPleden, van wie er vier uit het buitenland komen, om opleidingsonderdelen of delen ervan te doceren aan de faculteit. Service onderwijs dat geleverd wordt door ervaren en deskundige docenten wordt meestal positief beoordeeld. Toch dient gelet te worden op hun integratie en hun betrokkenheid bij het realiseren van de doelstellingen en toepassingen die binnen de Faculteit worden nagestreefd.

Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de onderzoeksdeskundigheid van het academisch personeel in alle opleidingen als goed. De commissie heeft een grote waardering voor de onderzoeksparticipatie van het AP en voor het niveau van het wetenschappelijk onderzoek dat binnen de betrokken onderzoeksafdelingen wordt verricht. De staf heeft als geheel een grote expertise ontwikkeld die de nodige variatie biedt om de verschillende bachelor- en masteropleidingen te kunnen verzorgen. Een uitzondering vormt de masteropleiding Milieutechnologie. Hoewel de onderzoeksafdeling vanToegepaste Fysische Scheikunde en Milieutechnologie zeer deskundig is, bezit zij voor Milieutechnologie onvoldoende kritische massa en breedte. De commissie is positief over het bestaande plan om nieuwe expertise op het vlak van grondwater en modellering aan te trekken maar ze verwijst tevens naar de eerder geformuleerde aanbeveling om ook deskundigheid op het vlak van duurzame energie en preventie in te bouwen. De commissie waardeert het interuniversitaire service onderwijs bij de masters Landbouwkunde en Land- en Bosbeheer, waar docenten van de Universiteit Gent en de K.U.Leuven onderling worden uitgewisseld voor bepaalde opleidingsonderdelen. Het academisch personeel doet voor 35% beroep op service onderwijs, wat door de commissie en de Faculteit zelf als relatief hoog beoordeeld wordt, vooral in het licht van de beperkte 3% service onderwijs die geleverd wordt aan andere Faculteiten. De commissie heeft waardering voor de organisatie van gastcolleges, seminaries en projecten met inbreng van het beroepenveld waardoor de student kan kennismaken met de concrete jobmogelijkheden voor een bio-ingenieur.


De commissie prijst de internationale netwerken die de academische staf heeft uitgebouwd. Met betrekking tot de masteropleiding Biosysteemtechniek steunt de commissie het ontwerp tot samenwerking met de Universiteit Wageningen en de Universität Hohenheim en analoge plannen om samenwerkingen op te zetten met de Technische Universiteit Eindhoven en de Technische Universiteit Denemarken op het vlak van Katalytische Technologie. De commissie beveelt de Faculteit aan om via dergelijke netwerken de uitgaande docentenmobiliteit verder te stimuleren. De commissie betreurt het dat ‘sabbaticals’ niet worden gestimuleerd.

Facet 3.3. Kwantiteit personeel Beschrijving AAP en FLOFFERS, behalve de praktijkassistenten en –lectoren, besteden maximaal eenderde van hun tijd aan onderwijs en tweederde aan hun doctoraat. Voor de belangrijkste groepen binnen de BAP-geleding, nl. aspiranten FWO en bursalen IWT, geldt dat ze maximaal 4u per week aan onderwijsopdrachten mogen spenderen. Het is een bewuste politiek van de faculteit en de departementen om AAP te vervangen door bursalen. Voor de kost van twee AAP-leden kan men namelijk drie bursalen aanstellen. Hun beperkte onderwijsinzet wordt gecompenseerd door hun groter aantal en door de beschikbaarheid van praktijklectoren en –assistenten in DOO. De 56,95 VTE aan ZAP omvatten 23 deeltijdse professoren, equivalent aan 2,60 voltijdsen. In november 2005 zijn er 81 ZAP-leden werkzaam in de faculteit. De gemiddelde belasting van een VTE van het ZAP-kader in 2004 kan als volgt omschreven worden: hij/zij verzorgt onderwijs voor 15,8 studiepunten (~ 3 OPO’s van 5 studiepunten), heeft 4,9 wetenschappelijke medewerkers (inclusief doctorandi) is promotor van bijna één doctoraat (0,85 om precies te zijn), heeft jaarlijks 4,8 wetenschappelijke publicaties in internationale tijdschriften en heeft voor € 420 881 mandaten en projecten aangetrokken. Niet minder dan 35% van het onderwijs wordt aangeleverd door docenten van buiten de faculteit. De docenten van de opleidingen leveren nauwelijks voor 3% onderwijs aan andere faculteiten binnen en/of buiten de K.U.Leuven. Per voltijds equivalent ZAP-lid zijn er 15.9 studenten. In totaal zijn er 905 studenten ingeschreven in het academiejaar 2004-’05.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de omvang van het personeelsbestand als goed. De commissie is het eens met de opleidingsverantwoordelijken dat de staf/student -ratio voldoende groot is. Er wordt veel onderwijs vanuit andere faculteiten toegeleverd aan de opleidingen. Hiervoor bestaan historische redenen. Anderzijds wordt maar weinig onderwijs afgeleverd vanuit de faculteit naar andere faculteiten. De commissie vindt dat dit laatste best zou toenemen. Het eigen personeel kan


een opleidingsonderdeel immers uitstekend plaatsen in een toepassingsgericht kader voor studenten uit andere opleidingen. Het aandeel van de verschillende personeelscategorieën in onderzoek en in onderwijs is goed, niet in het minste vanwege de aanstelling van praktijkassistenten die zich voltijds met onderwijs bezig houden. De commissie stelt verder vast dat het ZAP-kader vergrijst. Dit kan een probleem stellen wanneer verschillende ZAP-leden met bepaalde specialisaties gelijktijdig zouden vertrekken. De Faculteit moet zich hierop voorbereiden.

Algemene conclusie bij onderwerp 3: Inzet van personeel De kwaliteit van het personeel is in alle opleidingen goed. De vakinhoudelijke deskundigheid is globaal genomen groot, maar de onderwijsprofessionalisering vindt weinig tot geen ingang bij het onderwijzend personeel, ondanks de vele en goede genomen initiatieven op centraal en facultair niveau. Het personeelsbeleid is goed georganiseerd. De studentenbevragingen werden in sommige opleidingsjaren tijdelijk opgeschort. De onderzoeksdeskundigheid is goed, hoewel de masteropleiding Milieutechnologie niet alle domeinen van de discipline beslaat. Het beroepenveld heeft enige input in de opleidingen. De staf onderhoudt tevens een groot aantal internationale contacten, maar de docentenmobiliteit vanuit de Faculteit is veeleer beperkt. De omvang van het personeelsbestand is goed. De Faculteit maakt evenwel ruim gebruik van toegeleverd onderwijs.


Facet 4.1. Materiële voorzieningen Beschrijving De faculteit met haar drie departementen zit geografisch verspreid over verschillende locaties: Het Landbouwinstituut, het hoofdgebouw van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen; Leuven Agricultural and Biosystems Engineering Centre; (Labec) en het Instituut voor Land- en Waterbeheer. In Heverlee beschikt de faculteit nog over een serrecomplex waar een nieuwe tropische serre in aanbouw is. Eveneens verbonden aan de faculteit zijn het Zoötechnisch Centrum (Lovenjoel), het Fruitteeltcentrum in Rillaar, een proefbrouwerij en een bosbedrijf (domein Beverbeek). In deze locaties zijn voornamelijk de onderzoekslaboratoria gehuisvest. Begin 2006 verhuisde het Instituut voor Landen Waterbeheer (deel van het departement Landbeheer en –economie) naar het Geo-instituut waar het samen met het departement geografie-geologie (faculteit Wetenschappen) gehuisvest wordt in een


nieuw gebouw. Voor de master Biosysteemtechniek werd een loods van 1000 m2 in gebruik genomen. Er zijn plannen om een technologiehal ‘Levensmiddelen’ te bouwen. De theoretische colleges, oefenzittingen, practica en thesisonderzoek in de master/ingenieursjaren worden voornamelijk georganiseerd in de leslokalen, practicumzalen en onderzoekslaboratoria van het Landbouwinstituut. De leslokalen zijn standaard uitgerust met PC met draadloos internet en LCD-projectie. De faculteit stelt via de Dienst Onderwijsondersteuning een diaprojector, overheadprojector en LCD-projector ter beschikking voor elke docent die hierom vraagt. De practica- en oefenzittingen in het eerste bachelorjaar worden deels verzorgd in lokalen van de faculteit Wetenschappen op de Campus Arenberg en deels in eigen lokalen.Vanaf het tweede bachelorjaar worden de practica verzorgd in de facultaire practicalokalen. De meeste practica van de majorprogramma’s (tweede en derde ingenieursjaar) worden georganiseerd in de onderzoekslaboratoria. Het boscomplex Heverleebos/Meerdaalwoud/Egenhovenbos (2000 ha) wordt ingeschakeld in de practica van de studenten Land- en Bosbeheer. Excursies zijn tevens een essentieel onderdeel van de opleidingen en de faculteit betaalt de student de verplaatsingskosten terug. De computerfaciliteiten worden aangeboden door het Leuvens Universitair Dienstencentrum voor Informatica en Telematica (LUDIT). De computers op de faculteit zijn uitgerust met didactische software. De Campusbibliotheek Arenberg herbergt alle deelbibliotheken van de faculteiten Bioingenieurswetenschappen, Ingenieurswetenschappen, Wetenschappen en Bewegings- en Revalidatiewetenschappen. Alle documentatie is er ondergebracht in zes clusters (onder meer wiskunde, chemie, biologie, sport, bouwkunde, didactiek, etc.). Via de LIBIS-catalogus kunnen studenten online de beschikbare boeken en tijdschriften raadplegen.

Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de materiële voorzieningen waarover de bachelor- en de verschillende masteropleidingen kunnen beschikken over het geheel genomen als goed en op sommige punten als excellent. De lokalen en de materiële voorzieningen die de commissie heeft gezien, zijn omvangrijk en goed verzorgd. De commissie waardeert het nagelnieuwe Geo-instituut. De commissie was onder de indruk van de geavanceerde onderzoeksapparatuur waarmee de masterstudenten in aanraking komenen gecharmeerd door de serre-installatie, de laboratoria en de loods met een waaier aan landbouwwerktuigen. Ze realiseert zich wel dat het belang van landbouwmechanica als discipline in Vlaanderen afkalft. De Bio-response monitor vindt de commissie een belangrijke aanwinst voor de opleiding Bio-systeemtechniek, gegeven de belangrijke plaats die deze discipline zal innemen in de nabije toekomst. Verder is er voor elke student voldoende apparatuur of instrumentatie beschikbaar. De onderwijsruimten voor hoorcolleges zijn eveneens goed uitgerust met LCD-projectors en


plasmaschermen aan de buitenzijde van de lokalen. Er is een groot aantal computers met de nodige software beschikbaar voor de studenten. De campusbibliotheek vindt de commissie zeer gebruiksvriendelijk en overzichtelijk, met een ruim aanbod van voldoende actuele boeken- en tijdschriften. Het elektronische tijdschriftenaanbod neemt voortdurend toe. Sommige delen van de bibliotheek lenen zich uitstekend tot zelfstudieruimte.

Facet 4.2. Studiebegeleiding Beschrijving Er bestaat op centraal niveau een Dienst Studieadvies en een Dienst Studiebegeleiding waar (aspirant)studenten terecht kunnen voor informatie over alle studierichtingen aan de K.U.Leuven of voor leerproblemen die zij ervaren. De K.U.Leuven en de faculteit FBIW hebben elk een website waarop studieprogramma’s en het onderwijsreglement worden toegelicht. De universiteit ontwikkelt een beleidsplan Studietrajectbegeleiding. Op facultair niveau wordt jaarlijks deelgenomen aan de Studie-Informatiedagen (SID-ins) en wordt er een infodag georganiseerd voor abituriënten. Tijdens de Open Lesweek kunnen scholieren enkele colleges uit de 1ste en 2de bachelor volgen. Op vraag van scholen worden er voorlichtingsavonden gehouden en wordt documentatie ter beschikking gesteld. Eerstejaars kunnen deelnemen aan een opfrissingscursus wiskunde (calculus, lineaire algebra). Sinds vorig academiejaar werd er een zelftest chemie ontworpen die in de toekomst online zal worden aangeboden. Ook vanuit de Landbouwkring en de Dienst Onderwijsondersteuning werden initiatieven genomen om informatie te verstrekken over de studiekeuze (werkgroep Onthaal) en over de arbeidsmarkt (Industriedag). In het eerste bachelorjaar verzorgt het Monitoraat onder meer vakinhoudelijke leerprocesbegeleiding voor de opleidingsonderdelen biologie, organische chemie, calculus, biochemie, fysica, ecologie en lineaire algebra. Meer algemeen wordt er per opleidingsonderdeel een didactisch team gevormd dat de studenten helpt. Het team bestaat uit de titularis(sen) en de AAP-BAP leden die betrokken zijn bij de oefeningen/practica. In het eerste jaar maakt ook de monitor deel uit van het didactisch team. Aan de faculteit is per studiejaar een ombudspersoon aangesteld. De ombudsdienst bestaat uit monitoren en praktijkassistenten van de Dienst Onderwijsondersteuning (DOO). De DOO organiseert tevens facultatieve proefexamens en tussentijdse toetsen voor de opleidingsonderdelen van de 1ste bachelor. Verder heeft DOO plannen om de onderwijscommunicatie naar studenten toe te centraliseren op het elektronisch leerplatform Toledo.

Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de studiebegeleiding in al haar facetten en voor alle opleidingen als


goed. Er zijn zeer veel kanalen die adequate informatie voorzien en nieuwe studenten begeleiden in de studie en in de studiekeuze. De commissie is tevreden over de werking van de Diensten op centraal niveau. De studiebegeleiding binnen de faculteit is goed gestructureerd. De commissie heeft veel waardering voor de zelftests (onder meer Question-Mark-Perception, zie hoger), opfrissingscursussen, portfoliosysteem en proefexamens georganiseerd door de Dienst Onderwijsondersteuning (DOO). Volgens de commissie vormen deze laatste een bijzonder nuttig instrument voor de eerstejaarsstudent om zich te oriënteren met het oog op studievoortgang. De commissie is tevreden over de werkzaamheden van DOO en het monitoraat. Volgens de faculteit is er eveneens een informatie-uitwisseling binnen de didactische teams (monitor-docent-assistent) en kunnen alzo eventuele problemen met betrekking tot leerstofonderdelen tijdig worden gesignaleerd. DOO verstrekt tevens tips aan assisterend personeel over hoe zij studenten best feedback geven over de opdrachten (bijvoorbeeld bij het opleidingsonderdeel Microbiologie in de masteropleiding Katalytische Technologie). Daarnaast vernam de commissie dat er veelvuldig onderwijskundig overleg plaatsheeft tussen de teams van praktijkassistenten. Zoals eerder aangehaald dient opgemerkt te worden dat het concept van Begeleide Zelfstudie en de daarbij horende intensiteit van begeleiding in de praktijk door de docent zelf wordt ingevuld. De commissie adviseert de Faculteit om ervoor te zorgen dat DOO een meer prominente rol speelt op het vlak van studiebegeleiding en onderwijsprofessionalisering. De commissie vraagt bijzondere aandacht voor de begeleiding en voorlichting van de studenten van het 2de en 3de bachelorjaar omwille van de keuzes die zij moeten maken en die bepalend zijn voor hun verdere loopbaan. Uit gesprekken met de studenten blijkt dat de ombudspersoon het meest bezocht wordt aangaande examenregelingen. De commissie vindt het positief dat de ombudspersoon geregeld proactief studenten met leermoeilijkheden benadert en de betrokken ZAP-leden hierover contacteert. Studenten brengen ook via hun vertegenwoordiger binnen de POC zaken met betrekking tot studiebegeleiding op de agenda of behandelen deze via informele contacten met het academisch personeel. De internationalisering van het onderwijs is volgens de commissie goed geregeld op centraal niveau: er is een goede voorlichting en informatiedoorstroming naar de faculteit. De Faculteit vergroot het gamma van bestemmingen voor uitwisseling. De studenten worden na hun uitwisseling bevraagd over hun verblijf aan de ontvangende instelling. De commissie herinnert de Faculteit aan de noodzakelijke voorafgaandelijke kwaliteitstoets van nieuwe partnerinstellingen. De commissie merkt op dat de inhoudelijke begeleiding van studenten in het buitenland veelal achterwege blijft en spoort de Faculteit aan om hiervan werk te maken.


Algemene conclusie bij hoofdstuk 4: Voorzieningen De voorzieningen zijn uitstekend geschikt om het programma te verzorgen. De materiële voorzieningen zijn goed. De laboratoria en de onderzoeksgebonden onderwijsapparatuur zijn uitmuntend in omvang en kwaliteit. De campusbibliotheek is goed uitgerust. De ICT-voorzieningen zijn goed en de software is up-to-date. De studievoorlichting en -begeleiding zijn adequaat en op niveau. De Faculteit werkt aan internationalisering.

Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg Beschrijving Op centraal niveau ondersteunt de Dienst Universitair Onderwijs/Informatie en Communicatie Technologie in het Onderwijs (DUO/ICTO) de faculteiten inzake onderwijs, kwaliteitsbewaking en implementatie van de beslissingen van de Academische Raad. De ondersteuning van DUO/ICTO situeert zich op het vlak van vier pijlers: kwaliteitszorg, curriculumontwikkeling, onderwijsinnovatie en onderwijskundige vorming. In functie van bepaalde activiteiten met betrekking tot kwaliteitszorg en in de verdere vormgeving ervan wordt beroep gedaan op de expertise en ervaring van DUO/ ICTO. Meerdere medewerkers van de faculteit nemen deel aan de door hen georganiseerde vormingsinitiatieven. Binnen de faculteit waken de Permanente Onderwijscommissies (POC) en de programmadirecteurs over het aanbod en de kwaliteit van het onderwijs. Vanaf het academiejaar 2003-2004 werd de baPOC (bachelor-POC) en nadien de maPOC (master-POC) opgericht. De fPOC is de overkoepelende POC en is onder meer bevoegd voor alle uitdovende opleidingen. De verschillende geledingen van de faculteit zijn vertegenwoordigd in deze commissies. De POC’s organiseren eveneens de periodieke evaluaties van de globale curricula en van de afzonderlijke opleidingsonderdelen. Het nieuwe kwaliteitssysteem wordt gekenmerkt door 2 sporen: kwaliteitsverbetering en kwaliteitsgarantie. De evaluaties gericht op kwaliteitsverbetering hebben tot doel docenten feedback te geven over hun doceerkwaliteit en hen te ondersteunen bij het optimaliseren van hun onderwijs. Deze evaluaties volgen op een concrete vraag en worden georganiseerd door de POC in overleg met de decaan. De POC volgt de evaluatie op. De resultaten van de bevraging worden niet opgenomen in het onderwijsdossier van de docent. Evaluaties die gericht zijn op kwaliteitsgarantie en dus op het aantoonbaar maken van onderwijskwaliteit worden om de 4 jaar georganiseerd aan de hand van een gesloten vragenlijst. De docent krijgt de kans de resultaten te becommentariëren en te remediëren. Eén jaar na de bevraging worden de resultaten opgenomen in het onderwijsdossier van de docent. De gegeneraliseerde resultaten worden teruggekoppeld naar de POC en dragen op deze wijze bij tot


de kwaliteit van het curriculum als geheel. Elke POC en elke individuele docent kunnen ook zelf het initatitief nemen om een opleiding of opleidingsonderdeel te laten evalueren via Opti-kwest, een instrument dat ontwikkeld werd door DUO/ICTO. Volgens het zelfevaluatierapport is dit instrument echter zo goed als onbekend binnen de faculteit. In het kader van de visitatie werden enquêtes uitgevoerd onder de eerste-, derde- en vierdejaarsstudenten om de studiedruk te meten. Daarnaast werden over alle studiejaren hearings gehouden met deelname van een geselecteerde groep studenten. De majorrichtingen Levensmiddelentechnologie, Interfasechemie en Land- en Bosbeheer hebben specifieke enquêtes georganiseerd onder hun afgestudeerden als voorbereiding op de bama-hervorming.

Facet 5.1. Evaluatie resultaten Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de evaluatie van de resultaten voor alle opleidingen als voldoende. Vanwege de doorgevoerde wijziging in het evaluatiesysteem werden de studenten van het 2de en 3de jaar niet bevraagd in het academiejaar 2005-06. De commissie hoopt dat in het nieuwe systeem van studentenbevragingen de POCs erop toezien dat deze systematisch en volgens een vast schema zullen verlopen. De commissie heeft waardering voor de hearings en studietijdmetingen die de Faculteit organiseerde in het kader van de visitatie. De commissie werd ingelicht over de plannen met betrekking tot het nieuwe systeem en meent dat de kwaliteitsbewaking van de opleidingen hierdoor wordt gegarandeerd. Ook het informele kwaliteitszorgsysteem dat in de praktijk gehanteerd wordt door studenten, de Landbouwkring en het academisch personeel geeft waardevolle mogelijkheden tot het detecteren of signaleren van problemen. De commissie beveelt de Faculteit aan om de verscheidene initiatieven voor kwaliteitsbewaking verder uit te bouwen. De commissie onderstreept het belang van DOO inzake kwaliteitszorg, onderwijsprofessionalisering en -verbetering. Zij spoort de Faculteit tevens aan om ervoor te zorgen dat de rol van DOO ten volle kan worden uitgespeeld bij het introduceren van nieuwe leervormen. De commissie meent dat het zelfevaluatierapport meer dan voldoende gedocumenteerd is, met uitzondering van de masteropleiding Milieutechnologie en Milieuwetenschappen waarvoor de doelstellingen erg beknopt werden besproken in vergelijking met andere masteropleidingen. Verschillende geledingen werden betrokken bij het opstellen van het zelfevaluatierapport. De commissie apprecieert de sterkte/zwakte-analyse in het zelfevaluatierapport. De gesprekken die tijdens de visitatie plaatsgrepen vormen een goede aanvulling bij het zelfevaluatierapport.


Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de maatregelen tot verbetering in de bachelor- en masteropleidingen als goed. De aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie werden grotendeels opgevolgd. De interactie tussen de curriculumontwikkeling in de bachelor- en masteropleidingen, werd versterkt, onder meer door de ingenieursvakken naar voren te brengen in het programma. De verschuiving van het opleidingsonderdeel ‘Inleiding tot de Agrarische, Bio-industriële en Milieuwetenschappen’ in het programma is goed, maar moet, zoals eerder aangehaald, worden verbonden met de andere ingenieursvakken. De Faculteit heeft gehoor gegeven aan de aanbeveling van de vorige visitatiecommissie om in de richting Milieutechnologie en Milieuwetenschappen de componenten water, bodem en lucht evenwichtig uit te bouwen. Dit gebeurde door de invoering van het verplichte opleidingsonderdeel Remediëringstechnieken voor luchtpollutie. Met betrekking tot de werkvormen werd de mogelijkheid geschapen om onderwijsinnovatie gestalte te geven. Daarvoor werden verscheidene diensten ingevoerd. De commissie heeft kritiek op het facultatieve karakter van de verschillende initiatieven tot onderwijsprofessionalisering –en vernieuwing. In de praktijk kunnen ze immers op weinig bijval rekenen. De mondelinge uitdrukkingsvaardigheden komen voortaan beter aan bod in het toegenomen aantal presentaties in verscheidene opleidingsonderdelen van zowel bachelor- als masteropleidingen. Met betrekking tot het stagebeleid stelt de commissie vast dat de stages verder worden uitgebouwd. DOO publiceert bijvoorbeeld de stageplaatsen op de website. De feedback en de inhoudelijke begeleiding van stages in het buitenland blijven aandachtspunten. De vorige visitatiecommissie suggereerde voor de student meer gelegenheid voor zelfstudie in te bouwen. Gegeven de correct begrote studielast meent de commissie dat er een goede gelegenheid voor zelfstudie aanwezig is en dat hier ook wordt op ingespeeld via de verschillende werkvormen. De commissie stelt wel vast dat de begeleiding van de zelfstudie nog te zeer docentafhankelijk is. Zij stuurt aan op een betere structurering van de Begeleide Zelfstudie. Er is een lichte stijging in de deelname van studenten aan internationale uitwisselingsprogramma’s. De mogelijkheden zijn goed uitgebouwd maar verdere stimulering blijft noodzakelijk.

Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld De commissie beoordeelt de betrokkenheid van de verschillende actoren in alle opleidingen als


voldoende. De betrokkenheid van medewerkers en studenten is goed; de betrokkenheid van zowel de afgestudeerden als het beroepenveld laten ruimte voor verdere optimalisatie. Er bestaan plannen om dit te realiseren. De betrokkenheid van medewerkers en studenten wordt verzekerd in de Permanente Onderwijscommissies (POC’s). De afgestudeerden hebben een bijdrage geleverd aan de curriculumhervorming via een enquête die de Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging (KVIV) in 2005 organiseerde. Echter, een structurele interactie met de afgestudeerden blijft afwezig. De commissie spoort de Dienst Externe Relaties aan om hiervan werk te maken. Deze dienst sprak overigens de wens uit om van alumni ambassadeurs van de faculteit te maken. De commissie vindt de uitbouw van de gegevensdatabank betreffende oud-studenten een goed idee. Verschillende departementen hebben contacten met het beroepenveld. De Faculteit heeft plannen om een Senaat te installeren waarin onder meer oud-studenten zouden zetelen die werkzaam zijn in het afnemend veld. De commissie is positief over dit initiatief met het oog op een verhoogde inbreng van het beroepenveld.

Algemene conclusie bij onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg De commissie is positief over de interne kwaliteitszorg. De evaluatie van de resultaten is voldoende en de plannen voor een nieuw evaluatiesysteem zijn van goede kwaliteit. De maatregelen tot verbetering zijn in alle opleidingen goed. De Faculteit beschikt over een formeel evaluatiesysteem waarin zowel AP als studenten zijn vertegenwoordigd. Eventuele knelpunten komen aan bod in de Permanente Onderwijscommissies, het monitoraat, studentenevaluaties of via informele kanalen. De opleidingen hebben getracht rekening te houden met de opmerkingen van de vorige visitatiecommissie. De betrokkenheid van medewerkers en studenten is in alle opleidingen voldoende. Er bestaan plannen om de contacten met alumni en het beroepenveld verder te structureren. Het zelfevaluatierapport is goed gedocumenteerd, met een voldoende gebalanceerde sterkte/zwakteanalyse.


Facet 6.1. Gerealiseerd niveau Beschrijving Het zelfevaluatierapport verwijst naar een studie, uitgevoerd door de Job- en Studiedienst van de


Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging (KVIV) in 2005, waarin 1051 alumni uit de promotiejaren 1994-2003 vragen beantwoordden over hun opleiding en waarbij de arbeidsmarkt voor jonge bioingenieurs geanalyseerd werd. Deze enquête gebeurde in opdracht van de UGent, de K.U.Leuven en de Vrije Universiteit Brussel en de bevindingen ervan werden reeds uitvoerig beschreven in het deelrapport Universiteit Gent (zie elders in dit rapport). Er werden gelijkaardige resultaten gemeten via de bevragingen van de Dienst Studieadvies (DSA) en tijdens de gesprekken van de commissie met de afgestudeerde Bio-ingenieurs. Het valt op dat niet alle opleidingen eenzelfde jobprofiel hebben (zie eerder in het deelrapport). Markant is bijvoorbeeld dat 56% van de afgestudeerden in de Cel -en Genbiotechnologie beginnen in een onderzoeksfunctie. Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het gerealiseerd niveau van de bachelor- en alle masteropleidingen als goed.

De kwaliteit van de afgestudeerde bachelors en masters is in het algemeen goed en zij hebben met het programma de beoogde eindkwalificaties behaald. Voor bachelors betekent dit het doorstromen naar de masteropleiding. In de opleidingen komen velerlei subdomeinen van de wetenschappen aan bod. Uit de KVIV-enquête blijkt dat het beroepenveld de brede vorming en flexibiliteit van de afgestudeerden waardeert. In gesprekken met afgestudeerden kwam een houding van levenslang leren expliciet naar voren. De afgestudeerden zijn positief over de stage, hoewel niet iedereen bij zijn/haar stage gepast omkaderd werd. Het niveau dat wordt gerealiseerd blijkt ook uit de kwaliteit van de eindverhandelingen dat algemeen goed werd beoordeeld. In de geselecteerde eindverhandelingen die de commissieleden hebben gelezen ontbrak in sommige gevallen een expliciete onderzoekshypothese en dit werd als een tekort aangemerkt. De afgestudeerden zijn algemeen genomen bijzonder tevreden over de opleiding die ze hebben genoten. De meerwaarde van de opleiding ligt volgens hen in het probleemgestuurd onderwijs en het oplossingsgericht denken dat aan de afgestudeerden wordt meegegeven en hen maakt tot multiinzetbare arbeidskrachten in verscheidene sectoren. De commissie constateert een variatie in de profilering van de verschillende majors: aan de ene kant is er de major Katalytische Technologie die een uitgesproken ingenieurstechnische profilering heeft, aan de andere kant de majors Milieutechnologie en Landbouw waarvoor de commissie een duidelijke profilering mist. De commissie vindt het positief dat de Faculteit breed gevormde bio-ingenieurs wil afleveren. De kostprijs hiervoor is echter dat pas afgestudeerden soms onvoldoende voorbereid zijn op een directe instap in


het beoogde beroepenveld omdat zij inderdaad geen gespecialiseerd profiel hebben. Afgestudeerden ervoeren de afwezigheid van bedrijfseconomische opleidingsonderdelen en het kunnen omgaan met de software voor statistiek die nodig is in het professionele leven als een tekort in de ingenieursopleiding. De commissie meent dat de afgestudeerden uitmuntend geplaatst zijn om al dan niet in een bedrijfsomgeving een wetenschappelijk-technologische functie te bekleden. Omwille van de afwezigheid van bedrijfseconomische componenten in de opleiding ligt een managementfunctie evenwel moeilijker, hoewel de faculteit ook deze leidinggevende beroepsfinaliteit in haar doelstellingen voorziet. Een goed evenwicht tussen de breedte van de opleiding, diepgang en studeerbaarheid dient evenwel te worden gevrijwaard. De commissie meent dat in deze optiek de geboden brede keuzemogelijkheden (major/ minor-systeem) enigermate moeten worden begrensd. De studenten- en docentenmobiliteit en internationalisering van de BaMa-opleidingen zijn eerder beperkt in omvang en betekenis. De studentenmobiliteit kent een lichte toename, maar de hoogste toename werd voor het academiejaar 2001-’02 opgetekend. Erasmusstudenten spreken zich in het algemeen positief uit over hun ervaring in het buitenland. De commissie meent dat de Faculteit de deelname van studenten aan uitwisselingsprogramma’s meer moet stimuleren. Op het centraal niveau is het beleid rond uitwisseling trouwens goed uitgebouwd, hetgeen uitwisseling faciliteert.

Facet 6.2. Onderwijsrendement Over de laatste tien jaar is het percentage geslaagden in de kandidaturen/bachelors en ingenieursjaren licht gestegen in alle opleidingen. Voor Landbouwkunde, Cel- en Gentechnologie, Scheikunde, Landen Bosbeheer en Milieutechnologie en Milieuwetenschappen is geslaagd: - 53% van de generatiestudenten die deelnamen aan alle examens - 56% van de studenten in de 1ste Kandidatuur die deelnamen aan alle examens - 87% in de 2de Kandidatuur - 95% in de 1ste Ingenieursjaar - 98% in de 2de Ingenieursjaar - 99% in de 3de Ingenieursjaar De gemiddelde studieduur voor de vijfjarige opleiding over de periode 94-‘95 t.e.m. ’03-’05 is 5 jaar en 4 maanden.


Slaagpercentage van de generatiestudenten 100%

80%

60%

40%

20%

0% 94-95

95-96

96-97

97-98

98-99

99-00

00-01

01-02

02-03

03-04

04-05

Grafiek1: Gemiddeld slaagpercentage van de generatiestudenten Bio-ingenieur aan de Katholieke Universiteit Leuven die deelnamen aan alle examens.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het onderwijsrendement bij de bacheloropleiding als goed en bij de masteropleidingen als excellent. De opleidingen formuleren geen expliciete streefcijfers. De slaagcijfers en gemiddelde studieduur stemmen goed overeen met die voor andere bachelor- en masteropleidingen Bioingenieurswetenschappen in Vlaanderen.Volgens de commissie leunt het rendement van de gemiddelde studieduur met 5,32 jaar aan bij het gemiddelde van de Bio-ingenieursopleidingen in Vlaanderen. Er wordt geen structurele uitvalsanalyse uitgevoerd, maar de ombudspersoon in het 1ste bachelorjaar bevraagt een aantal afvallers in de loop van het 1ste semester. De betrokken studenten rapporteren dat ze de opleiding als te zwaar ervaren. In het eerste bachelorjaar wordt duidelijk beoogd om een selectie door te voeren, waardoor de slaagpercentages in de hogere jaren erg hoog liggen. Globaal wordt hierdoor een hoog rendement bereikt.

Algemene conclusie bij onderwerp 6: Resultaten De commissie beoordeelt de resultaten van de bachelor- en masteropleidingen positief. De commissie beoordeelt het gerealiseerd niveau van de bachelor- en masteropleidingen als goed. De kwaliteit van de afgestudeerde bachelors en masters is in het algemeen goed en zij hebbendoor het volgen van het programma de beoogde eindkwalificaties behaald. De gemiddelde studieduur van de opleidingen is vergelijkbaar met het algemene gemiddelde voor de opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen. De slaagcijfers en het rendement zijn


voor de bachelor- en masteropleidingen hoog. Er wordt geen structurele uitvalsanalyse gedaan, maar vroegtijdige afvallers worden wel bevraagd.

Integraal oordeel van de commissie De commissie is van oordeel dat binnen de betrokken opleidingen voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn en heeft dus een positief eindoordeel over de bachelor- en de masteropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen aan de Katholieke Universiteit Leuven.

Samenvatting van de aanbevelingen van de visitatiecommissie: 1. Doelstellingen a) de ambitieuze doelstellingen en bijbehorende eindtermen beter op elkaar afstemmen, b) de gebruiksvriendelijkheid van de facultaire website over de opleidingen optimaliseren, c) naast het beschikbaar stellen van informatie via de website en de eerste cursusles ook via andere kanalen de studenten informeren over de doelstellingen en eindtermen bij de aanvang van het studiejaar, d) de domein-specifieke eindtermen preciezer formuleren, e) de profilering van de opleidingen Milieutechnologie en Landbouw uitdiepen, f) meer aandacht schenken aan bedrijfseconomische aspecten van de disciplines.

2. Programma a) het opleidingsonderdeel Inleiding tot de agrarische, milieutechnische en bio-industriële wetenschappen duidelijker in relatie brengen tot de ingenieurstechnische opleidingsonderdelen, b) een meer competentiegerichte invulling geven aan het Geïntegreerd Practicum, c) stagemogelijkheden stimuleren en de daarbij horende begeleiding en kwaliteit in samenspraak met het bedrijf blijven waarborgen, d) waar nodig de kwaliteit van het cursusmateriaal verbeteren, onder meer door duidelijker te structureren, e) meer standaardwerken opnemen in het studiemateriaal, f) de studenten systematisch informeren over de gehanteerde examenvorm bij het betreffende opleidingsonderdeel, g) steeds inhoudelijke en vormelijke toelichting geven bij de mondelinge en schriftelijke opdrachten, h) blijvend aandacht schenken aan het luik begeleiding in de zelfstudie omdat dit momenteel te docent afhankelijk is, i) indien de Faculteit positieve ervaringen heeft met het voorlopig optrekken van het gewicht van de stage (zoals nu bij Katalytische Technologie), beveelt de commissie aan om dit experiment te extrapoleren naar de stage in de andere masteropleidingen,


j) de Faculteit dient de transparantie omtrent beoordeling en toetsing te optimaliseren door de gebruiksvriendelijkheid van de facultaire website te verhogen, ervoor te zorgen dat elke examinator in de/het cursus(materiaal) duidelijk de verwachtingen ten aanzien van het opleidingsonderdeel communiceert. De commissie meent dat DOO een rol kan spelen in het homogeniseren van het examensysteem en in de verbetering van de bekendheid ervan bij de studenten. Alle informatie over onderwijsaangelegenheden kan veeleer op Toledo worden gepubliceerd dan op de facultaire website en/of Toledo, k) de studenten ook over het beoogde onderzoeksopzet van de thesis te informeren, l) waken over de creativiteit en de kritische zin van thesisstudenten die zijn ingeschakeld in lopend onderzoek.

3. Inzet van personeel a) indien mogelijk zijn meer middelen voor onderwijsprofessionalisering- en vernieuwing wenselijk. Het personeel dient wel verder te worden gestimuleerd om deel te nemen aan de beschikbare onderwijsinitiatieven op centraal en facultair niveau, b) de periodieke basis van het nieuwe systeem van studentenbevragingen bewaken, c) alle facetten van de Milieutechnologie (duurzame energie, preventie) mee te nemen in de onderwijsondersteunende opdracht van het personeel. d) de huidige netwerken met partnerinstellingen gebruiken om de docentenmobiliteit te verhogen,

4. Interne kwaliteitszorg a) DOO een meer prominente rol geven op het vlak van studiebegeleiding en onderwijsprofessionalisering, b) de geplande senaat van prominente leden uit het beroepenveld installeren maar ook in contact blijven met de afgestudeerden en netwerken met alumni structureren. De visitatiecommissie heeft bij de reacties van de opleidingen op het deelrapport met genoegen vastgesteld dat de K.U.Leuven inmiddels goede initiatieven heeft ingezet, met het oog op een verdere verbetering van de bachelor- en masteropleidingen.


Bachelor en Master in de Bio-ingenieurswetenschappen Universiteit Antwerpen

Inleiding Dit deelrapport behandelt de Bacheloropleiding in de Bio-ingenieurswetenschappen aan de Faculteit Wetenschappen, Departement Toegepaste Biologische Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen. De effectief ingerichte opleidingen ten tijde van de visitatie van 20 en 21 maart 2006, zijn de volgende: - 1ste jaar Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen - 2de jaar Bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen - 1ste graadsjaar Bio-ingenieur - 2de graadsjaar Bio-ingenieur - 3de graadsjaar Bio-ingenieur De organisatorische context van de opleiding in de Bio-ingenieurswetenschappen is in verandering. In 2003 fuseerden de drie universitaire instellingen, het Rijksuniversitair Centrum Antwerpen (RUCA), de Universitaire faculteiten Sint-Ignatius (UFSIA) en de Universitaire Instelling Antwerpen (UIA) tot één Universiteit Antwerpen. Voordien bood het RUCA de twee kandidaturen Toegepaste Biologische Wetenschappen aan. Aan de Universiteit Antwerpen is de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen ondergebracht bij de faculteit Wetenschappen. De faculteit bestaat uit vijf departementen en zes onderwijscommissies, die elk autonoom en decentraal zijn. De opleiding behoort tot het departement Toegepaste Biologische Wetenschappen, met een eigen onderwijscommissie. Ter voorbereiding van de invoering van het bachelor-mastersysteem (september 2004) werd de kandidatuur-graadsopleiding een bachelor-masteropleiding. In dit kader sloot de Universiteit Antwerpen in september 2003 een samenwerkingsovereenkomst met de Vrije Universiteit Brussel omtrent een gemeenschappelijk GraadsMasterprogramma Bio-ingenieurswetenschappen; met de optie Milieutechnologie aan de Universiteit Antwerpen en de opties Cel-en genbiotechnologie en Bioproceskunde aan de Vrije Universiteit Brussel. Omwille van een daling van het aantal inschrijvingen besliste het Bestuurscollege in de loop van het academiejaar 2005-‘06 om de masteropleiding voorlopig niet in te richten. De kandidatuurgraadsopleiding wordt gradueel afgebouwd. De Universiteit Antwerpen biedt dus in de toekomst alleen nog de bacheloropleiding aan. De beslissing tot afbouw heeft de samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel onder druk gezet.

Universiteit Antwerpen | 197

De commissie evalueert de huidige bacheloropleiding en houdt tevens rekening met nieuwe programmawijzigingen voor de bacheloropleiding die reeds werden voorbereid en die ingaan vanaf september 2006. De bacheloropleiding bestaat uit drie bachelorjaren van telkens 60 studiepunten. In de 3de bachelor opteert de student voor een afstudeerrichting: chemie en voedingstechnologie, milieutechnologie, celen genbiotechnologie of landen bosbeheer. Het doel van de bacheloropleiding is een aansluitingsmogelijkheid te bieden naar de K.U.Leuven, de Universiteit Gent en de Vrije Universiteit Brussel, waar de master als vervolg wordt aangeboden. Van het bachelorprogramma was op het moment van de visitatie het eerste jaar al eens volledig doorlopen, het tweede jaar liep voor de eerste keer. De ervaringen van de studenten in het tweede bachelorjaar zijn bijgevolg noodzakelijkerwijze fragmentarisch. Het oordeel over het derde bachelorjaar is gebaseerd op de globale doelstellingen, eindtermen en programma’s van de bacheloropleiding, de individuele doelstellingen en beschrijving van elk opleidingsonderdeel van de gehele bachelor en – bij extrapolatie – op de feitelijke gegevens (cursussen, handboeken, examenopgaven, slaagpercentages, rendementen, en personeelsgegevens) en de ervaringen van studenten en staf m.b.t. de lopende kandidaatsopleiding. Ondanks deze beperkingen heeft de commissie toch een goed beeld gekregen van de bacheloropleiding Bio-ingenieurswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen.

Onderwerp 1: Doelstellingen van de academische bacheloropleiding Beschrijving In het zelfevaluatierapport verwijst de Onderwijscommissie naar de principes van de Universiteit Antwerpen. Hierin staan de volgende thema’s centraal: een studentgericht aanbod, specialisatie en polyvalentie die rekening houdt met de aanwezige expertise, ingenieurstoepassingen, de doorstroommogelijkheid naar alle masteropleidingen en de mogelijkheid om de bacheloropleiding als een finaliteit te zien. De algemene doelstellingen van de bacheloropleiding worden als volgt geformuleerd: - het organiseren van een hoogstaand onderwijs- en leerproces voor de bachelors in de Bioingenieurswetenschappen, dat innovatief en flexibel is, gekoppeld aan een gespecialiseerd en internationaal erkend onderzoek in de domeinen van de afstudeerrichtingen, - het leren aanwenden van ingenieurstechnieken bij de productie, de verwerking, de bewerking en het beheer van de levende materie, - het bieden van een degelijke fundamentele basisopleiding in de wiskunde, chemie, fysica en biologie. Deze basisopleiding wordt aangevuld met een grondige kennis van de moleculaire

198 | Universiteit Antwerpen

- - - -

biologie, de biochemie en de microbiologie, het bijbrengen van basisvaardigheden met betrekking tot statistiek, informatica, economie, toegepaste chemie, toegepaste ecologie en ingenieurstechnieken, het vertrouwd maken met professionele communicatievaardigheden, het richten van de opleiding naar de verschillende kerntaken die passen binnen het profiel van een Bio-ingenieur op de arbeidsmarkt, ervoor zorgen dat de bachelor na een éénjarige lerarenopleiding in principe in het hoger secundair onderwijs kan lesgeven.

Deze algemene opleidingsdoelstellingen werden geconcretiseerd in een serie van 10 kerncompetenties: De bachelor in de Bio-ingenieurswetenschappen - moet een voldoende brede achtergrond of basiskennis hebben. Hij/zij moet over voldoende inzicht beschikken om deze basiskennis te kunnen toepassen op biologische systemen en productieprocessen, en vanuit de probleemstelling de nodige kennis aan te wenden. - beschikt over de vaardigheid om analytisch te denken en te redeneren. - is gericht op zelfstudie en bijscholing. - beschikt over de vaardigheid om op een efficiënte manier informatie te verstrekken. - is in staat tot projectmatig / planmatig handelen. - beschikt over voldoende laboratoriumvaardigheden. - heeft inzicht in onderzoeksmethoden en –strategieën, en kan ze onder toezicht toepassen. - beheerst voldoende informaticatechnieken. - is in staat om te communiceren en informatie over te dragen in het Nederlands en het Engels, - moet de draagwijdte van een handeling kunnen kaderen in een brede wetenschappelijke, culturele en maatschappelijke context. In het zelfevaluatierapport worden verder nog deelcompetenties bij de kerncompetenties geformuleerd. Voor de domeinspecifieke doelstellingen van de bacheloropleiding verwijst het zelfevaluatierapport naar de ECTS-fiches van de opleidingsonderdelen en naar de kern- en deelcompetenties in de deeldomeinen. Binnen deze kerntaken wordt een onderscheid gemaakt tussen beleidsmatige taken (bv. communicatie via statistieken en jaarverslagen), onderzoeks- en ontwikkelingstaken (bv. het toepassen van technieken voor wetenschappelijk werk), productietaken (bv. het begeleiden van processen op basis van biologische grondstoffen), technische taken (bv. het registreren van resultaten, of het uitvoeren van metingen) en commerciële taken (bv. bedrijfsanalyse, kostenberekening, kosten-batenanalyse). De doelstellingen hebben een nationale dimensie in het voorzien van aansluiting op de masteropleidingen aan de K.U.Leuven, de Universiteit Gent en deVrije Universiteit Brussel. Met de brede oriëntatie enerzijds en het aanbod van specifieke afstudeerrichtingen in de 3de bachelor anderzijds wordt de student hierop


voorbereid. Internationaal werd de opleiding getoetst aan vergelijkbare opleidingen in Nederland, Frankrijk en Engeland. Ten slotte houdt de onderwijscommissie rekening met de mogelijkheid dat een bachelor direct op de arbeidsmarkt terecht komt. Zij verwijst naar een carrière in het onderwijs (een bachelor kan 1 jaar lerarenopleiding volgen) en naar de banden die de Universiteit Antwerpen heeft met de regionale economie, de zogenaamde h2o-cluster.

Facet 1.1. Niveau en oriëntatie Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het niveau en de oriëntatie van de bacheloropleiding als goed. De doelstellingen die worden geconcretiseerd in kern- en deelcompetenties, zijn goed doordacht en van academisch niveau. De ambitieuze doelstellingen en de eindtermen voor de opleiding voldoen zeker aan de minimumeisen die de commissie ten aanzien van de bacheloropleiding Bioingenieurswetenschappen hanteert in haar referentiekader (zie hoofdstuk II van het visitatierapport). Het zelfevaluatierapport verwijst impliciet naar de Dublin-descriptoren door te refereren naar art. 58 van het Structuurdecreet. In de bacheloropleiding zijn de doelstellingen goed gericht op het ontwikkelen en beheersen van algemene competenties en ook goed georiënteerd op het beheersen van algemene wetenschappelijke competenties, op het bijbrengen van wetenschappelijk-disciplinaire basiskennis en systematische kennis van de kernelementen, inclusief met betrekking tot de nieuwste ontwikkelingen. De doelstellingen zijn eveneens goed georiënteerd op het begrijpen van de structuur van het vakgebied en op de samenhang met andere vakgebieden. Specifiek bij het vakgebied horende vaardigheden zijn nauwkeurig omschreven in de deelcompetenties. Een aantal competenties, zoals het kunnen opstellen en realiseren van een productieplan en het opzetten en uitvoeren van een wetenschappelijk experiment, zijn ambitieus geformuleerd. De commissie meent dat deze competenties pas in de masteropleiding of na de studie in het professionele leven worden ontwikkeld. De commissie suggereert de opleiding om deze doelstelling en bijbehorende eindtermen realistischer te formuleren. In de eerste plaats beoogt de opleiding een goede aansluiting met de masteropleidingen Bioingenieurswetenschappen aan de andere Vlaamse Universiteiten. Hiervoor biedt de opleiding vier afstudeerrichtingen aan. De commissie meent dat met deze keuze het aantal inschrijvingen best zou kunnen toenemen en vindt dit positief. In het zelfevaluatierapport wordt aangegeven dat de bacheloropleiding ook als beroepsfinaliteit kan worden gezien. De commissie waardeert dit. De internationale dimensie ten slotte komt weinig aan bod in de doelstellingen, maar de commissie vindt dit minder noodzakelijk voor een bacheloropleiding.


Facet 1.2. Domeinspecifieke doelstellingen Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de domeinspecifieke eisen van de bacheloropleiding als goed. De doelstellingen van de opleiding zijn goed afgestemd op de verwachtingen van vakgenoten. In beperkte mate is er rekening gehouden met de wensen en de behoeften van het beroepenveld, al is dit minder evident voor een bacheloropleiding. Er werd in goede mate rekening gehouden met de doorstroommogelijkheden naar de masteropleidingen aan andere Vlaamse universiteiten. De afstudeerrichtingen zijn een eerste kennismaking voor een latere specialisering in de masters en nadien in de beroepspraktijk. De commissie waardeert het dat het Beleidsplan van de opleiding refereert naar de professionele opportuniteiten die de Antwerpse regio aan Bio-ingenieurs biedt. Wel meent de commissie dat er in de praktijk nog geen sprake is van een echte inbedding van de opleiding in de economische activiteit in Antwerpen. De afwezigheid van de master Milieutechnologie bemoeilijkt de aansluiting met de betrokken economische sectoren in de regio.

Algemene conclusie bij onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding De commissie beoordeelt de doelstellingen van de opleiding positief. Zowel het niveau en de oriëntatie van de bacheloropleiding als de gestelde domeinspecifieke eisen zijn goed. De doelstellingen zijn helder geformuleerd en van hoog academisch niveau. Ze zijn gericht op het bijbrengen van algemene competenties en algemeen wetenschappelijke competenties in de bacheloropleiding,op het bijbrengen van een begrip en inzicht in de wetenschappelijk-disciplinaire kennis, in de nieuwste ontwikkelingen en in de structuur van het vakgebied. De opleiding beoogt een optimale aansluiting op de masteropleidingen aan de andereVlaamse universiteiten. De doelstellingen zijn minder afgestemd op de wensen van het beoogde beroepenveld,maar dit is begrijpelijk voor een bacheloropleiding.

Onderwerp 2: Programma Beschrijving In het bachelorprogramma staat in eerste instantie een algemeen wetenschappelijke opleiding voorop. Dit reflecteert zich in de algemene opbouw van de opleiding: een brede, gemeenschappelijke stam van basiswetenschappen wordt aangeboden in 1ste, 2de en gedeeltelijk in de 3de bachelor. De opleidingsonderdelen van deze gemeenschappelijke stam worden onderverdeeld in vijf groepen: Wiskunde-informatica (34 SP), Wetenschappen (in het bijzonder Fysica en Chemie, 51 SP), Wetenschappen van de levende Materie (verschillende takken uit de Biologie, 41 SP), maatschappelijke opleidingsonderdelen (Bio-ethiek, Economie en een levensbeschouwelijk Studium generale) en


sterker opleidingsspecifieke Ingenieurswetenschappen (samen 12 SP). Meer specifiek omvat de groep Wiskunde-Informatica opleidingsonderdelen als Toegepaste analyse, Differentiaalvergelijkingen, Kansrekening en statistiek, en Toegepaste statistiek en dataverwerking. Binnen de groep Wetenschappen zijn Fysica, Organische chemie, Aardwetenschappen en bodemkunde of Chemische analysetechnieken opgenomen. Opleidingsonderdelen als Plantkunde, Ecologie, Moleculaire biologie of Microbiologie vinden hun plaats binnen de groep Wetenschappen van de levende materie. De maatschappelijkgeoriënteerde opleidingsonderdelen hebben aandacht voor Economie, Bedrijfsbeheer, Bio-ethiek en Levensbeschouwing. Ten tweede komt het ingenieursaspect aan bod in het leren redeneren binnen de context van concrete vraagstukken, en deze oplossingsgericht te benaderen met behulp van hoger genoemde basiswetenschappen. Deze optiek komt vanaf de 2de bachelor aan bod binnen opleidingsonderdelen als Thermodynamica, Capita selecta, Fysische en thermische transportverschijnselen, Chemische analysetechnieken en Biochemische ingenieurstechnieken. Een derde basisidee behelst het streven naar aansluiting bij de verschillende zusterinstellingen in Vlaanderen. De student kan voor 30 SP een afstudeerrichting kiezen in de 3de bachelor. De opleidingsonderdelen binnen een afstudeerrichting zijn verplicht en werden afgestemd op de andere opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen. De vier mogelijke afstudeerrichtingen zijn: - Chemie en Voedingstechnologie - Cel- en Genbiotechnologie - Milieutechnologie - Land- en Bosbeheer Het bachelorprogramma is op bepaalde punten gewijzigd ten opzichte van de vroegere kandidaatsopleiding. De veranderingen in de 1ste bachelor zijn nog beperkt in omvang; het informatica gedeelte is toegenomen onder de noemer Computervaardigheden en programmatie (6 SP). Het opleidingsonderdeel Celbiologie (6 SP), vroeger gedoceerd in het 2de jaar, wordt voortaan in de 1ste bachelor aangeboden met een aansluitend practicum. Vanaf de tweede bachelor zijn de wijzigingen fundamenteler. De cursus Systeemdynamica werd opgesplitst in de opleidingsonderdelen Differentiaalvergelijkingen (5 SP) en Modelleren en simuleren van bio-systemen (3 SP, 3de bachelor).Verschillende opleidingsonderdelen kregen een zwaarder gewicht, gecompenseerd door het wegvallen van Studiegerichte excursies. De excursies werden vervangen door het Projectwerk (6 SP) in het 3de jaar. Het project bestaat uit een disciplineoverschrijdende opdracht waarin de technische, technologische en bedrijfseconomische competenties van de student ontwikkeld worden. De opleidingsonderdelen Bio-ethiek (3 SP) en Capita Selecta (3 SP) werden eveneens geprogrammeerd.


Facet 2.1. Relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van het bachelorprogramma als goed. Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. Uit de vakomschrijvingen en de examens blijkt dat een hoog wetenschappelijk niveau wordt nagestreefd. Volgens de commissie betekenen de programmawijzigingen een verbetering in relatie tot de beoogde kern- en deelcompetenties. Wel merkt de commissie op dat de practica hoofdzakelijk gericht zijn op het volgen van voorschriften en in mindere mate tegemoet komen aan het aanbrengen van de beoogde kerncompetenties (namelijk het kunnen uitvoeren van onderzoek). Daarnaast mist de commissie de integratie met andere disciplines in het practicum. De plannen voor het Project kunnen duidelijk op de steun van de commissie rekenen. Meer nog, het Project zou verder worden uitgewerkt en het het aantal studiepunten zou bij voorkeur opgetrokken worden. In de afstudeerrichting Cel- en genbiotechnologie is de visie m.b.t. de beoogde integratie onduidelijk. Het leggen van een link tussen het Project en de industriele omgeving (vertrekken vanuit een realistisch probleem in een bedrijf, uitwerking vaak ter plekke in het bedrijf) vindt de commissie een lovenswaardig equivalent voor een stage.

Facet 2.2. Eisen professionele en academische gerichtheid van het programma Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de eisen van de professionele en academische gerichtheid van de bacheloropleiding als goed. De aandacht voor kennisontwikkeling is goed. Bij de opmaak van het curriculum is rekening gehouden met het aanbod van een brede basis van wiskunde, fysica, scheikunde, biologie en aardwetenschappen. De commissie vindt het een verbetering dat wiskunde voortaan meer toepassingsgericht is dan louter theoretisch. De studenten zijn weinig op de hoogte van lopend onderzoek binnen het Departement. Het labo-werk is eerder uitvoerend van aard en weinig creatief. In tegenstelling tot wat de geformuleerde doelstellingen nastreven, wordt de onderzoeksattitude eerder in beperkte mate bijgebracht. De commissie heeft hiervoor enig begrip, want de afwezigheid van een bovenstructuur bemoeilijkt nu eenmaal het bijbrengen van onderzoeksvaardigheden. De commissie adviseert de opleiding om bachelorstudenten


waar mogelijk in contact te brengen met onderzoeksapparatuur. De onderzoeksgebondenheid uit zich immers in de intensieve interacties met een aantal bedrijven. De reeds nauwe samenwerking met het VITO is een belangrijk pluspunt. De commissie vindt het bemoedigend dat in sommige gevallen de practica effectief worden uitgevoerd in bedrijfslaboratoria. In tegenstelling tot vroeger – toen er louter bedrijfsexcursies naar bijvoorbeeld een waterzuiveringsstation plaatsgrepen - is het Project nu duidelijk meer geïntegreerd met het bedrijfsleven. De commissie dringt er op aan de onderwijsplannen voor het Project binnen de verschillende afstudeerrichtingen verder uit te werken.

Facet 2.3. Samenhang van het programma Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de samenhang van de bacheloropleiding als goed. Een brede, gemeenschappelijke stam van basiswetenschappen in de eerste 5 semesters garandeert een goede samenhang en sequentiële opbouw van het bachelorprogramma. Ook de verschillende vakgebieden zoals bijvoorbeeld Wiskunde-Informatica en de Ingenieurswetenschappen zijn logisch opgebouwd. De studenten krijgen een vast pakket. Er zijn geen keuzeopleidingsonderdelen en de enige keuzevrijheid voor de student is het kiezen van de afstudeerrichting binnen de bacheloropleiding. De commissie vindt het logisch dat de onderwijscommissie de goede aansluiting met andere universiteiten wil garanderen en bijgevolg maar een beperkte keuzevrijheid toelaat. Bij de opbouw van het programma is daarenboven een goede vergelijking gemaakt met de programma’s van andere partnerinstellingen.

Facet 2.4. Studieomvang Het bachelorprogramma Bio-ingenieurswetenschappen voldoet met 180 studiepunten aan de decretaal vastgelegde eisen.

Facet 2.5. Studietijd Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de studietijd voor de bacheloropleiding als goed. In het oude systeem bedroeg de gemiddelde studieduur van de tweejarige kandidaatsopleiding 2 jaar en 3 maanden. Dit komt goed overeen met het gemiddelde voor de kandidaatsopleiding Bioingenieurswetenschappen in Vlaanderen.


Een theoretische analyse toont aan dat de begrote studietijd per jaar 1500 à 1800 uren bedraagt. Ter toetsing van deze inschatting worden studenten tijdens focusgesprekken bevraagd over hun feitelijke studiebelasting per opleidingsonderdeel en over de studeerbaarheid. De opleiding heeft rekening gehouden met de bevindingen van deze bevragingen bij de opmaak van het nieuwe bachelorprogramma. Ook via informele kanalen ventileren studenten hun mening over de studeerbaarheid van de opleidingsonderdelen aan de betrokken lesgevers. Tijdens gesprekken met studenten vernam de commissie dat het programma zwaar maar doenbaar ervaren wordt. Een groot aantal eerstejaars meenden echter dat de reële studietijd voor Toegepaste Analyse en Lineaire Algebra (respectievelijk begroot op 225 en 150u) significant hoger ligt dan de begrote tijd. Deze vaststelling is trouwens reeds vermeld in de zelfevaluatie naar aanleiding van een studentenbevraging in 2005. De opleiding vangt dit probleem op door het aantal uren voor deze opleidingsonderdelen in de toekomstige 1ste bachelor uit te breiden.

Facet 2.6. Afstemming tussen vormgeving en inhoud Beschrijving Vooral in de 1ste en ook in de 2de bachelor vormt het hoorcollege de basis voor kennisoverdracht. Verschillende opleidingsonderdelen hanteren in hun practica diverse werkvormen.Vaardigheidstraining, seminarie, groepsopdrachten en begeleide zelfstudie zijn werkvormen die in het practicum van meerdere opleidingsonderdelen aan bod komen. In de 3de bachelor wordt het projectwerk georganiseerd. Het gebruikte Elektronisch Leerplatform van de Universiteit Antwerpen is Blackboard.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de afstemming tussen vormgeving en inhoud in de bacheloropleiding als voldoende. Er wordt voornamelijk gebruik gemaakt van traditionele onderwijsvormen zoals het hoorcollege en het uitvoerend practicum. Nochtans staat in het Beleidsplan van de opleiding vermeld dat de bacheloropleiding gefundeerd is op innoverend onderwijs. Verschillende opleidingsonderdelen vormen zeker een uitzondering vanwege hun probleemgerichte aanpak, het gebruik van portfolio’s en activerende onderwijsvormen. Ook de bestaande plannen om in de toekomst zelftests aan te bieden aan inkomende studenten vindt de commissie positief. Zij adviseert de opleiding om deze leervormen nog verder uit te breiden. De studenten signaleerden immers tijdens bevragingen dat het huidige bachelorprogramma onvoldoende probleemoplossende vaardigheden bijbrengt. De commissie vindt dat het nieuwe bachelorprogramma (vanaf september 2006) op dit vlak belovende verberingen inhoudt. Wel meent de commissie dat de opleiding het lage studentenaantal nog te weinig benut om een grotere variatie aan onderwijsvormen aan te bieden. Hierdoor zou de aantrekkingskracht van de


opleiding in het Vlaamse onderwijslandschap immers kunnen verhoogd worden. Tevens betreurt de commissie het dat enkel de titularissen in de Onderwijscommissie overleggen welke werkvormen worden gehanteerd. De assistenten onderling plegen blijkbaar geen overleg. De commissie is tevreden over de mogelijkheden van Blackboard maar vindt het gebruik ervan momenteel nog te docentafhankelijk. De mogelijkheid om virtuele discussiegroepen te vormen wordt nog te weinig benut. De commissie vindt het logisch dat studenten, gezien het lage studentenaantal, onduidelijkheden met betrekking tot de cursus bij voorkeur langs informele weg signaleren in plaats van via het elektronisch leerplatform. De commissie heeft ten slotte de syllabi ingekeken en concludeert dat deze van een goede kwaliteit zijn.

Facet 2.7. Beoordeling en toetsing Beschrijving Examens bestaan uit het klassieke schriftelijk of mondeling examen waarbij essayvragen, korte antwoordvragen, meerkeuzevragen en oefeningen worden gebruikt. Soms wordt het openboekexamen gehanteerd. In andere gevallen wordt geëvalueerd op basis van schriftelijke werkstukken en/of presentaties of portfolio’s. Binnen het opleidingsonderdeel Kansrekening en statistiek wordt een mondeling examen georganiseerd met elektronische open-informatie-voorbereiding via Blackboard. Tussentijdse en permanente evaluatie wordt eveneens toegepast in sommige practica en in het projectwerk.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de beoordeling en toetsing van de bacheloropleiding als goed. De commissie heeft een representatieve steekproef van examenvragen ingekeken en concludeert dat deze algemeen genomen van een hoog academisch niveau zijn. In de opleiding is de evaluatie voldoende gericht op de realisatie van de leerdoelen van (onderdelen van) het programma. Uit gesprekken met studenten blijkt dat de toetsen en examens goed zijn georganiseerd en dat de beoordeling als transparant ervaren wordt. Er is een grote waaier aan toetsvormen aanwezig. De commissie waardeert het ten zeerste dat permanente evaluatie voor een derde meetelt en bij het opleidingsonderdeel Celbiologie zelfs voor de helft van de punten. Er wordt ook belang gehecht aan communicatieve vaardigheden. De studenten krijgen een les over


hoe ze een goede presentatie moeten geven. Op de presentaties zelf staan punten. De evaluatie van de opleidingsonderdelen Dier- en Plantkunde gebeurt volgens de studenten niet aan de hand van inzichtsvragen maar eerder door middel van reproductievragen die peilen naar encyclopedische kennis. De commissie begrijpt dat dit voor een deel onvermijdelijk is gezien het voorwerp van de leerstof, in casu taxonomieën. De commissie is eveneens tevreden over het feit dat studenten gestimuleerd worden om een mondeling examen aan te vragen. Het beoordelingsformulier dat de docent na het examen invult vindt de commissie een goede vorm van terugkoppeling. De studenten meldden tijdens de gesprekken met de commissie dat zij doorgaans goed geïnformeerd zijn over wat er van hen verwacht wordt tijdens evaluatiemomenten. Een vak waarvoor dit vroeger niet het geval was (informatica 2) werd inmiddels – ondermeer om deze reden – grondig aangepast.

Facet 2.8. Masterproef Niet van toepassing

Facet 2.9. Toelatingsvoorwaarden Beschrijving Het verschil in voorkennis van eerstejaarsstudenten uit het Secundair Onderwijs wordt op verschillende manieren overbrugd. Elke docent herhaalt kort de leerstof van het secundair onderwijs. Bij de aanvang van het nieuwe academiejaar worden zelftesten wiskunde en overbruggingslessen wiskunde en chemie aangeboden. Ook worden lessen gegeven in studiemethodiek.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het facet toelatingsvoorwaarden voor de opleiding als goed. De programma’s sluiten qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten. Reeds tijdens informatiedagen benadrukt de opleiding dat minimum 6u wiskunde in het Secundair Onderwijs noodzakelijk is om met redelijke kans te kunnen slagen. Voorkennisverschillen in de 1ste bachelor worden weggewerkt door de leerstof eerst te herhalen. De commissie waardeert de traditie om verscheidene zelftesten en overbruggingslessen in te lassen. Uit enquêtes blijkt dat de overbruggingslessen wiskunde best moeilijker mogen zijn. De doorstroom naar de masteropleidingen elders is goed voorbereid. De commissie is positief over het Rekruteringsplan van de opleiding maar adviseert wel om de specifieke profilering van de opleiding binnen de Antwerpse regio duidelijker onder de aandacht te brengen. Deze maatregel zou kunnen helpen om de instroom in de opleiding te verhogen. Wat betreft flexibele leertrajecten bepaalt elke faculteit de regels inzake vrijstellingen. Associatiebreed


wordt er momenteel een procedure ontworpen om eerder verworven kwalificaties te valoriseren door middel van vrijstellingen en een eventuele studieduurverkorting. Naar aanleiding van het Flexibiliseringsdecreet worden er vanaf het academiejaar 2006-’07 binnen de faculteiten studietrajectbegeleiders aangeduid.

Algemene conclusie bij onderwerp 2: Programma De commissie beoordeelt het programma als positief. Het bachelorprogramma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties van de opleiding qua niveau, oriëntatie en de geformuleerde domeinspecifieke eisen. Er vonden programmawijzigingen plaats die een verbetering inhouden. Het Project (3de bachelor) is positief maar behoeft nog verdere uitwerking. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. Het programma schenkt veel aandacht aan kennisontwikkeling en recente ontwikkelingen in het vakgebied, maar slechts in beperkte mate aan het bijbrengen van onderzoeksattitude –en vaardigheden. In het programma komt het beroepenveld aan bod in lezingen, sommige practica en het Project. Het programma is gekenmerkt door een goede inhoudelijke samenhang. Het aantal keuzemogelijkheden is beperkt. De enige keuzemogelijkheid in het bachelorprogramma bestaat in het kiezen van de afstudeerrichting. Flexibele leerwegen worden uitgebouwd. De afstemming tussen vormgeving en inhoud is voldoende. Wel ligt de klemtoon op het hoorcollege en minder op student-activerend onderwijs. De studeerbaarheid is goed. De beoordeling en toetsing zijn goed. Er is een goede variatie aan examenvormen en de beoordeling is transparant. De toelatingsvoorwaarden ten slotte zijn adequaat.


Facet 3.1. Kwaliteit personeel Beschrijving Het personeelsbeleid is gestoeld op de volgende statuten: Zelfstandig Academisch Personeel (ZAP) en ZAPBOF (werkingsmiddelen van het Bijzonder Onderzoeksfonds), het Assisterend Academisch Personeel (ten laste van de werkingsuitkeringen), Bijzonder Academisch Personeel (BAP), gefinancierd met externe financieringsbronnen of door externe onderzoeksinstellingen) en het Administratief en


Technisch Personeel (ATP). De Faculteit Wetenschappen verdeelt de onderwijsopdrachten onder het personeel. Bij aanstellingen in het ZAP-kader worden de competenties en verdiensten van de kandidaten afgewogen op het vlak van wetenschappelijk onderzoek, academisch onderwijs en wetenschappelijke dienstverlening. Periodiek, d.w.z. ten minste om de vijf jaar, dient het AP te worden geëvalueerd door een Facultaire Evaluatie Commissie. Aangezien docenten in veel gevallen meerdere cursussen verzorgen, worden ze in de realteit gemiddeld om de twee jaar geëvalueerd op basis van studentenenquêtes. Bij een eerste aanstelling, benoeming of bevordering is een evaluatie verplicht na drie jaar. Aanvullend op periodieke studentenenquêtes wordt sinds 2004 de kwaliteit van docenten ook op een andere manier geëvalueerd. Na de examens houdt een medewerker van de Cel voor Innovatie en Kwaliteitszorg in het Onderwijs (CIKO, zie onderwerp 5) focusgesprekken met een groep studenten over de studeerbaarheid van de opleidingsonderdelen en de kwaliteit van de betrokken docenten. Sinds 2003 staat het Expertisecentrum Hoger Onderwijs (ECHO) in voor de onderwijskundige vorming van docenten. Het ECHO richt Studiedagen, opleidingen voor beginnende AP’ers, Docentenopleidingen en Onderwijsinnovatiedagen in.

Oordeel visitatiecommissie De kwaliteit van het academisch personeel is goed. De vakinhoudelijke expertise van het academisch personeel is algemeen genomen groot. De deskundigheid op onderwijskundig vlak is in globo goed, alhoewel uit studentenbevragingen (mei 2005) blijkt dat de onderwijskundige component van sommige opleidingsonderdelen ruimte laat voor verbetering. Er worden speciale inspanningen geleverd om hieraan tegemoet te komen. De commissie heeft vastgesteld dat indien er zich problemen voordoen, de opleiding doeltreffend actie onderneemt om de situatie te verbeteren. De commissie constateert dat het moeilijk is om de kwaliteit van externe lesgevers van buiten de faculteit te evalueren. Zij vernam dat jonge docenten een onderwijsprijs kunnen behalen en vindt dit een erg goed initiatief. De commissie looft de goed uitgebouwde onderwijskundige vorming door ECHO maar stelt vast dat de deelname aan het aangeboden programma bijzonder laag is. De commissie stelt met name vast dat de onderwijsprofessionalisering zowel voor AAP (behoudens praktijkassistenten) als ZAP, eerder een vrijblijvend karakter heeft en dat deelname bijgevolg afhankelijk is van het initiatief van de docenten zelf. De commissie beveelt aan om het personeel te stimuleren deel te nemen aan de aangeboden onderwijsinitiatieven.


Het personeelsbeleid is volgens de commissie goed georganiseerd, waarbij in het kader van de aanstellings-, benoemingsen bevorderingspolitiek aandacht wordt besteed aan zowel onderzoek, onderwijs als dienstverlening. De commissie is tevreden dat deze aspecten in aanmerking genomen worden bij de benoemingsen bevorderingsprocedures. Tijdens gesprekken met het AAP miste de commissie de betrokkenheid van assistenten uit andere departementen bij de organisatie van de opleiding. Omwille van het versnipperde karakter van de personeelstaf is het niet verwonderlijk dat er weinig teamgeest heerst. Periodiek overleg tussen de verschillende assistenten is veeleer afwezig. De commissie adviseert de opleidingsverantwoordelijken om de groepsgeest binnen het AP te stimuleren.

Facet 3.2. Eisen academische en professionele gerichtheid Beschrijving Bij aanstellingen van ZAP toetst de opleiding of zij internationale erkenning in hun vakgebied genieten en bijgevolg een uitgebreide kennis en ervaring in relevante aspecten van het fundamenteel, basis en toepassingsgericht onderzoek bezitten. Daarnaast wordt er ook waarde gehecht aan onderzoeks- en ontwikkelingservaring in een industriële omgeving. Het service-onderwijs in de twee eerste bachelorjaren wordt vrijwel geheel ingevuld door ZAPleden van andere departementen van de Faculteit Wetenschappen, andere Faculteiten (voor het opleidingsonderdeel Studium generale en voor opleidingsonderdelen in de afstudeerrichting Cel- en Genbiotechnologie) of via collega’s aan zusteruniversiteiten. Het bedrijfsleven wordt betrokken door de inzet van gastdocenten, in projectwerk of het aanleveren van onderzoeksinfrastructuur. Betrokken actoren zijn onder meer het VITO, Aquafin en BASF. Momenteel heeft de opleiding plannen om het onderzoek gericht op nanotechnologie uit te bouwen en dit in het bijzonder betreffende luchtzuiveringstechnologie en gassensoren in samenwerking met IMEC.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de academische en professionele gerichtheid van het academisch personeel als goed. Algemeen genomen heeft de commissie een goede indruk van de onderzoeksdeskundigheid van de staf van de opleiding. De koppeling tussen onderzoek en onderwijs wordt mede bepaald door het toegeleverde onderwijs. De commissie heeft maar met een deel van het academisch personeel van buiten het departement gesproken en kan dus geen volledig oordeel geven. Zij merkt op dat de relevante specialisaties voor de vier afstudeerrichtingen weliswaar aanwezig zijn, maar dat de concrete invulling voor de verschillende disciplines nog onvoldoende is. De commissie is tevreden over de onderwijsinbreng van het beroepenveld. Zo krijgt de bachelorstudent een inzicht in de beroepsmogelijkheden van de bio-ingenieur. De commissie is positief over het aanduiden van


een verantwoordelijke per afstudeerrichting. De commissie is ook positief over de toekomstige samenwerking met IMEC. Gezien het groeiend belang van het betreffende technologisch domein vindt de commissie dit een waardevolle optie.

Facet 3.3. Kwantiteit personeel Beschrijving Aan de huidige bacheloropleiding zijn er 3 ZAP-leden voltijds verbonden. Momenteel wordt 2,80 VTE van de formatieruimte ingenomen door AAP (2 VTE) en ATP (0,80 VTE). In totaal verzorgt een 29-koppige onderwijsstaf het onderwijs voor de opleiding (abstractie makend van het feit of het al dan niet over service onderwijs en/of voltijds onderwijs gaat). Wat gastprofessoren betreft, is 1,1 VTE afkomstig van andere universiteiten en 1,2 VTE komt uit de industrie. De student-staf ratio voor de ZAP-leden van het departement, gastprofessoren inbegrepen, bedraagt 13.85 (54 studenten in academiejaar 2005-2006 op 3.90 VTE ZAP). Het zelfevaluatierapport vermeldt bij wijze van vergelijking dat voor aanverwante opleidingen in de faculteit Wetenschappen dit getal voor de Biologie 9.2 studenten per ZAP/ZAPBOF bedraagt.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de omvang van het personeelsbestand als voldoende. De student/staf-ratio is goed, maar de omvang van de eigen, voltijdse staf is zeer beperkt. Het aandeel van het toegeleverd onderwijs van andere departementen en faculteiten van de Universiteit Antwerpen, evenals van andere universiteiten en van bedrijven zorgt ervoor dat er voldoende kritische massa aanwezig is. Volgens de commissie schuilt in deze opzet echter het gevaar voor een te grote heterogeniteit. Daarenboven merkt zij op dat het aantal deeltijdse medewerkers zeer hoog ligt. De commissie meent dat een te kleine kritische massa van eigen personeel binnen het eigen departement de identiteit van de opleiding niet ten goede komt. De commissie beveelt de opleiding aan om de eigen onderwijsstaf uit te breiden.

Algemene conclusie bij onderwerp 3: Inzet van personeel De commissie beoordeelt de inzet van het personeel positief. De kwaliteit en de vakinhoudelijke expertise van de academische staf is goed. De bacheloropleiding heeft goede contacten met het bedrijfsleven.Voor de onderwijsprofessionalisering werden verschillende initiatieven opgestart op centraal niveau door de dienst ECHO, maar de deelname van docenten is eerder beperkt. Voor beginnende docenten kan de onderwijsprijs een stimulans betekenen.


De onderzoeksdeskundigheid van de staf is goed en er zijn plannen om nieuwe onderzoekslijnen uit te bouwen. De totale bezetting van de academische staf is goed met inbegrip van het deeltijds en service onderwijs. De omvang van de vaste voltijdse staf binnen het Departement is zeer beperkt en bemoeilijkt als dusdanig de uitbouw van een eigen identiteit. De bestaffing is voldoende omdat zij ruim wordt aangevuld met toegeleverd onderwijs.


Facet 4.1. Materiële voorzieningen Beschrijving De onderwijsruimten bevinden zich op de campussen Groenenborger en Middelheim. Via een centraal lokaalbeheer worden leslokalen gereserveerd. De auditoria zijn uitgerust met computers met internetverbinding en LCD- en videoprojectors. De opleidingsonderdelen anorganische en organische scheikunde, fysica, planten dierkunde en fysiologie gebruiken practicalokalen waar de nodige instrumenten, modellen en software-pakketten beschikbaar zijn. Elke student beschikt over eigen laboratoriumglaswerk, een microscoop, binoculaire loupe, etc. Sommige bedrijven stellen hun infrastructuur ter beschikking van de studenten. De Groenenborger computerfaciliteiten zijn verspreid over zes (les)lokalen. Voor de practica is de volgende software beschikbaar: Maple, Labview, Chem-TV, Molecular modelling, NMR-simulatie. De bibliotheek van het Departement bevindt zich grotendeels in de leeszalen op Groenenborger. De verzameling gedrukte documenten die relevant zijn voor bio-ingenieurs en die beschikbaar zijn in het Departement is veeleer beperkt als gevolg van het grote aandeel toegeleverd onderwijs in de 1ste en 2de bachelor. Een klein deel van de collectie bevindt zich als handbibliotheek in de burelen van het academisch personeel en in de laboratoria. Studenten hebben via verschillende databanken (onder meer Science Direct en Blackwell Publishing) toegang tot elektronische tijdschrijften. De Bio-ruimte is ingericht als studielandschap voor specifiek biologische opleidingsonderdelen. Studenten kunnen er zelfstandig of in groep komen werken op computers of aan vergadertafels en zij kunnen de didactische modellen, documentatie en het herbarium raadplegen of met de microscopen werken.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de materiële voorzieningen van de bacheloropleiding als goed. De omvang van de voorzieningen vindt de commissie goed tot zeer goed. De practicalokalen voor de


1ste en 2de bachelor zijn erg ruim. In de practicaruimten is voldoende apparatuur beschikbaar die is aangepast aan de noden van de opleiding. De commissie apprecieert de waarde van de Bio-ruimte. De commissie is eveneens positief over de semi-industriële opstelling die het VITO ter beschikking van de studenten stelt tijdens practica en projectwerk, en over de practica faciliteiten bij Aquafin (destillatiekolommen) en BASF. Hoewel het onderwijs is verdeeld over twee campussen, vindt de commissie de faciliteiten goed bereikbaar. In enquêtes maken een aantal studenten bezwaar tegen het beperkte aantal beschikbare computers met internetverbinding. De commissie vindt echter dat de opleiding voldoende inspanning levert op ICT gebied. De software is up-to-date. De bibliotheek van het Departement beschikt met de toegang tot elektronische tijdschriften over voldoende recente informatie die de studenten kunnen raadplegen.

Facet 4.2. Studiebegeleiding Beschrijving Op centraal niveau kunnen (aspirant)-studenten voor informatie over de verschillende studierichtingen en verwachtingen terecht bij het Departement Studentgerichte Diensten. Tijdens het academiejaar kunnen de studenten op elke campus bijkomende info vinden op de StudentenInformatiePunten (STIP). De website van de universiteit heeft een link naar het elektronisch leerplatform Blackboard. Er is eveneens per studierichting een folder en brochure opgemaakt waarin de studentgerichte diensten en de inhoud van de studierichtingen worden toegelicht. Bij de studentgerichte Diensten kunnen studenten terecht voor studieadvies en algemene studiebegeleiding. Deze diensten houden ook sessies over studiemethode en faalangst. Ook voor psychologische problemen kunnen studenten bij de Studiegerichte Diensten terecht. De eerstelijnshulp is verder gestructureerd in het initiatief PSYNET. Wat de studiebegeleiding op het facultaire niveau betreft is een praktijkassistent aangesteld voor voltijdse vakinhoudelijke studiebegeleiding in de bacheloropleidingen. Op vraag van de studenten organiseert de praktijkassistent drop-in sessies in de Bio-ruimte. De praktijkassistent gaat dan dieper in op bepaalde leerstofonderdelen. Studenten die dit wensen kunnen hieraan deelnemen. Ook individuele begeleiding is mogelijk. Op het departementale niveau kunnen de studenten voor algemene of vakgerichte begeleiding ook terecht bij de wetenschappelijke medewerkers, de assistenten en de professoren. Voor problemen m.b.t. examens of cursusmateriaal is per opleiding een ombudspersoon beschikbaar. Ook op centraal niveau is er een ombudspersoon aangesteld. Inzake internationale studentenuitwisseling zorgt de centrale Dienst Internationale Samenwerking (dIS) voor organisatorische en administratieve ondersteuning van de uitgaande en inkomende studenten, inclusief door het aanbieden van taallessen Nederlands.


Oordeel visitatiecommissie De visitatiecommissie beoordeelt de studiebegeleiding in al haar facetten voor de opleiding als goed. Verschillende informatiekanalen maken de student wegwijs in de studie en in de studiekeuze. De commissie is tevreden over de werking van de Diensten op centraal niveau. De studiebegeleiding binnen de faculteit is goed gestructureerd via de praktijkassistent. De commissie heeft veel waardering voor de Bio-ruimte die ook als zelfstudieruimte kan worden gebruikt. Op opleidingsniveau vindt de commissie de korte communicatielijnen erg positief. De instroombegeleiding is goed gestructureerd.Vanwege het studentenaantal bestaat er tevens een groot informeel contact tussen studenten en het onderwijzend personeel. Er wordt zelden gebruik gemaakt van de ombudsfunctie. De internationalisering is goed georganiseerd op centraal niveau; de administratieve begeleiding van studenten is goed geregeld. De commissie beveelt de opleiding aan om de inhoudelijke begeleiding van uitgaande studenten te verstevigen. Er is nood aan structureel overleg tussen de opleidingsverantwoordelijken en de Vlaamse zusterinstellingen waar de student vervolgens de masteropleiding kan aanvatten opdat uitwisseling van afgestudeerde bachelors in de Bioingenieurswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen tot de mogelijkheden zou behoren.

Algemene conclusie bij onderwerp 4: Voorzieningen De commissie beoordeelt de voorzieningen positief. De voorzieningen zijn meer dan toereikend om het bachelorprogramma te verzorgen. De

materiële voorzieningen zijn goed. De laboratoria en de onderwijsapparatuur zijn kwantitatief ruim bemeten en goed van kwaliteit. Er wordt gebruik gemaakt van gedegen apparatuur die ter beschikking gesteld wordt door enkele bedrijven. De bibliotheek van het Departement beschikt samen met de elektronische tijdschriften over recente informatie en voorziet net als de Bio-ruimte in een aantrekkelijk studielandschap. De ICT-voorzieningen zijn goed en de software is up-to-date. De studievoorlichting en -begeleiding zijn adequaat en op niveau. Informele kanalen zijn een belangrijk en effectief communicatiemiddel. De organisatie van de internationalisering is goed uitgebouwd op centraal niveau maar is beperkt op opleidingsniveau en het ontbreekt aan overleg met de Vlaamse zusterinstellingen.


Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg Beschrijving Per opleiding voorziet de Universiteit Antwerpen een kwaliteitszorgcyclus met een totale tijdsduur van 8 jaar. Een algemene reflectie over het curriculum, ondersteund door een grondige programmaevaluatie, begint twee jaar voor de onderwijsvisitatie en gaat aan de opstelling van het zelfevaluatierapport vooraf. In het kader van de programma-evaluaties worden enquêtes over het opleidingsprogramma afgenomen bij afgestudeerden en studenten van de opleiding. De evaluatie is gericht op de opleiding als geheel, met name de opbouw van het curriculum, de mate waarin de opleidingsdoelen worden gerealiseerd, de band tussen de verschillende opleidingsonderdelen, de studielast, etc. Op centraal niveau keurde de Onderwijsraad in 2004 het nieuwe evaluatiesysteem van opleidingsonderdelen goed. De geactualiseerde evaluatie van opleidingsonderdelen beoogt feedback te geven aan docenten over de organisatie van het opleidingsonderdeel. Anderzijds worden de evaluaties ook meegenomen in de personeelsevaluaties. De nieuwe vragenlijst wordt 4-jaarlijks per vak-docent combinatie afgenomen bij de studenten; eenmaal tijdens een 8-jaarlijkse programmaevaluatie en andermaal halverwege tussen twee programma-evaluaties in. De resultaten van de bevraging worden besproken in de Onderwijscommissie. De afname gebeurt door de in 2004 vanuit het Onderwijsontwikkelingsplan opgerichte Cel voor Innovatie en Kwaliteitszorg in het Onderwijs (CIKO) Wetenschappen. In deze cellen, die opgericht zijn per faculteit, zijn de verschillende geledingen vertegenwoordigd. Meer algemeen houdt CIKO zich bezig met het optimaliseren van de kwaliteitszorg, onderwijsevaluatie en onderwijsinnovatie. Op die wijze levert zij een bijdrage aan de initiatieven tot onderwijskundige professionalisering genomen door het ECHO/UFOO.

Facet 5.1. Evaluatie resultaten Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de evaluatie van resultaten als voldoende. De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, aan de hand van de bevragingen georganiseerd door het CIKO. De interne kwaliteitszorg is gekenmerkt door hervorming. Toch bieden de docent/ opleidingsonderdeel-evaluaties, de bespreking van het docentendossier, de bevorderingspolitiek en de focusgesprekken met studenten na elke examenperiode volgens de commissie een voldoende garantie op interne kwaliteitsbewaking. De commissie meent wel dat er een te lange periode ligt tussen de tijdstippen van curriculumevaluatie. Vooral gezien de vele veranderingen waaraan de opleiding onderhevig is, beveelt de commissie aan om frequenter te evalueren op curriculumniveau.


De commissie vindt de rol van CIKO inzake kwaliteitsbewaking erg nuttig en de plannen voor meer tussentijdse bevragingen en feedback aan studenten veelbelovend. De commissie heeft eveneens waardering voor de initiatieven van ECHO om onderwijsinnovatie te bevorderen (onder meer via portfolio’s om de studievoortgang op te volgen). Ze beveelt aan om op centraal niveau dergelijke initiatieven meer te ondersteunen. De commissie vond het zelfevaluatierapport voldoende informatief en zelfkritisch. Tijdens de visitatie vonden de gesprekken plaats in een open sfeer. De commissie beschouwde de extra documenten bij het zelfevaluatierapport als een nuttige aanvulling.

Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de maatregelen tot verbetering als goed. Na de programma-evaluatie werd het curriculum van de opleiding Bio-ingenieurswetenschappen in 2000, een jaar na de vorige visitatie, aangepast. Grote curriculumwijzigingen gebeuren in principe één of twee jaar na de onderwijsvisitatie. Op Ook in de curriculumwijzigingen die nadien werden doorgevoerd, werd rekening gehouden met de aanbevelingen van de vorige visitatiecommissie. Deze gebeurde naar aanleiding van de invoering van de bacheloropleiding en de beslissing van de Raad van Bestuur. De curriculumherziening is tevens gebaseerd op bevindingen uit de eigen kritische reflectie die aan de visitatie vooraf ging. Zo werden verschillende opleidingsonderdelen hervormd, opgesplitst of ingevoerd op aanwijzen van de vorige visitatiecommissie. De opleiding gaf ook gehoor aan de oproep tot meer samenwerking met andere instellingen. De opleiding heeft met de Vrije Universiteit Brussel een plan uitgewerkt om de masteropleiding Milieutechnologie samen in te richten. Vanwege een daling in het studentenaantal is dit plan voorlopig opgeschort. Daarnaast heeft de opleiding bij de opmaak van het bachelorprogramma rekening gehouden met de andere instellingen om een goede doorstroom te garanderen. Mede in deze optiek verzorgen docenten van zusterinstellingen een aantal opleidingsonderdelen. De opleiding gaf gedeeltelijk gehoor aan de oproep van de vorige commissie om een beleid rond onderwijsinnovatie uit te bouwen. Zo werd het ECHO opgericht aan de Universiteit Antwerpen, dat jaarlijks docenten en assistentenopleidingen organiseert. Momenteel is het aantal inschrijvingen hiervoor, behoudens voor praktijkassistenten, echter erg laag. De opleiding moet haar personeel stimuleren om deel te nemen aan het beleid tot onderwijsinnovatie.


Na uitspraken van de vorige visitatiecommissie over de afwezige link met de afgestudeerden, heeft de Universiteit Antwerpen een Alumni-werking opgericht. Uit gesprekken met afgestudeerden merkt de commissie op dat het contact met afgestudeerden die de masteropleiding elders hebben gevolgd verwatert. De commissie dringt erop aan om het contact met de afgestudeerde bachelors in de Bioingenieurswetenschappen te structureren en te intensifieren.

Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt de betrokkenheid van verschillende actoren in de opleiding als voldoende. De betrokkenheid van medewerkers en studenten is goed; de betrokkenheid van zowel de afgestudeerden als het beroepenveld kunnen verder worden ontwikkeld. De betrokkenheid van medewerkers en studenten wordt verzekerd binnen de Onderwijscommissie. De studenten voelen zich effectief betrokken bij de opleiding. Een structurele betrokkenheid van de afgestudeerden is afwezig. De commissie vraagt de opleiding om hiervan werk te maken. Zij begrijpt dat het contact snel kan verwateren, maar hoopt dat de hervorming van 2 jaar kandidatuur naar 3 jaar bacheloropleiding de betrokkenheid van de oud-studenten zal ten goede komen. De commissie constateert dat op centraal niveau een alumniwerking wordt uitgebouwd en zij vindt dit een goed initiatief. Het Departement heeft goede contacten met het beroepenveld. De commissie meent dat dit een kans is die de opleiding moet grijpen om het beroepenveld structureel te betrekken bij het onderwijs en de curriculumvernieuwingen. De commissie adviseert verder om ook andere bedrijven uit de Antwerpse regio te betrekken bij de opleiding Bio-ingenieur.

Algemene conclusie bij onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg: De commissie beoordeelt de interne kwaliteitszorg positief. Op verschillende niveaus vinden bevragingen plaats waarvan de resultaten worden besproken

in de relevante bestuursorganen. De maatregelen tot verbetering zijn goed. Eventuele knelpunten komen aan bod en worden ook aangepakt door de verschillende organen, de praktijkassistent, de ombudspersoon, in studentenevaluaties of via informele kanalen. De opleiding heeft rekening gehouden met de opmerkingen van de vorige visitatiecommissie. De betrokkenheid van medewerkers en studenten is goed, die van alumni en beroepenveld moet nog verder worden uitgewerkt. Het zelfevaluatierapport is informatief en zelfkritisch en de extra verschafte documenten geven goede informatie over de bacheloropleiding.



Facet 6.1. Gerealiseerd niveau Beschrijving In eerste instantie moeten studenten die hun bacheloropleiding aanvatten aan de Universiteit Antwerpen, succesvol kunnen doorstromen naar de masteropleiding aan één van de andere Vlaamse universiteiten. Een beroepsfinaliteit is een eerder theoretische mogelijkheid. De opleiding heeft afgestudeerden van 2002-2005 bevraagd om te peilen naar de mate waarin zij haar doelstellingen heeft gerealiseerd. Uit de bevraging blijkt dat het merendeel van de studenten naar de K.U.Leuven gaat en in mindere mate voor de Universiteit Gent kiest. Slechts een kleine minderheid gaat naar de Vrije Universiteit Brussel of volgt de huidige ingenieursopleiding Milieutechnologie aan de Universiteit Antwerpen. De afgestudeerden zijn over het algemeen erg tevreden over de studie. Afgestudeerden hebben veel waardering voor de brede academische vorming, de gemeenschappelijke basisopleiding als voorbereiding op de (toekomstige) masterjaren en de lage drempel tussen student en personeel. Het bijbrengen van probleemoplossende vaardigheden, de toepassing van nieuwe onderwijsmethoden, de internationalisering en de reputatie van de opleiding vinden zij voor verbetering vatbaar.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het gerealiseerd niveau van de bacheloropleiding als goed. De kwaliteit van de afgestudeerde bachelors is in het algemeen goed en zij hebben met het programma de beoogde eindkwalificaties behaald. Bijna alle studenten stromen door naar de masteropleiding en hebben weinig problemen bij de overstap naar een masteropleiding aan een andere instelling. De commissie beaamt de opmerkingen van afgestudeerden die tekorten ervaren in informatica en probleem-georiënteerd onderwijs. Zij wijst er wel op dat sinds de invoering van het bachelorprogramma een aantal wijzigingen werden doorgevoerd die deze knelpunten aanpakken. Toch meent de commissie dat het probleem-oplossende aspect nog meer aan bod moet komen. Wat uitwisseling betreft stelt de commissie vast dat een aantal bachelorstudenten graag wenst deel te nemen aan uitwisselingsprogramma’s. De studentenmobiliteit is echter nog steeds zo goed als onbestaande. Een verklaring hiervoor is dat dergelijke uitwisseling vooral in het 1ste of ook wel het 2de masterjaar plaatsvindt. De doorstroom naar de master aan een andere instelling beperkt de mogelijkheid van afstuderende bachelors aan de Universiteit Antwerpen om zich tijdig in te schrijven voor deelname aan een uitwisselingsprogramma.


Facet 6.2. Onderwijsrendement Slaagpercentage generatiestudenten per academiejaar in procenten 70% 65%

63%

61%

60%

49%

50%

53% 49%

46% 42% 40%

40% 37%

30%

31%

20%

10%

0% 94 -9 5

95-96

96 -9 7

97 -9 8

98-99

9 9-0 0

00-01

01 -02

0 2-0 3

03 -04

04 -05

Grafiek1: Gemiddeld slaagpercentage van de generatiestudenten Bio-ingenieur aan de Universiteit Antwerpen die deelnamen aan alle examens.

Oordeel visitatiecommissie De commissie beoordeelt het onderwijsrendement bij de bacheloropleiding als goed. De opleiding formuleert geen expliciete streefcijfers maar neemt zich voor de alarmbel te luiden indien het slaagcijfer plotseling sterk zou dalen. Het laatste decennium slaagt gemiddeld genomen 47,1% van de generatiestudenten. In het tweede jaar bedraagt het gemiddeld slaagpercentage over eenzelfde periode 91,5%. Het gemiddeld slaagpercentage van de generatiestudenten ligt lager in vergelijking met dat aan de Vlaamse zusterinstellingen. De commissie begrijpt dat het eerste jaar dikwijls een selectiejaar is vanwege de afwezigheid van een toelatingsexamen. Het gemiddelde slaagpercentage voor het 2de bachelorjaar Bio-ingenieurswetenschappen is dan weer het hoogste in vergelijking met de Vlaamse bacheloropleidingen. Omwille van het kleine studentenaantal zijn er grote schommelingen in de slaagcijfers. Een andere factor die de variabiliteit verhoogt is de wisselende personeelsbezetting (zie onderwerp 3). De gemiddelde studieduur is gebaseerd op de tweejarige kandidaatsopleiding en bedraagt 2 jaar en drie maanden. Op basis van dit cijfer heeft de commissie goede verwachtingen m.b.t. het onderwijsrendement voor de driejarige bacheloropleiding dat volgens haar allicht in dezelfde lijn kan


liggen en dus ongeveer drie jaren en een drietal maanden bedragen. De commissie vindt dat dit cijfer goed overeen stemt met de andere bacheloropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen. Op schaarse uitzonderingen na nemen alle studenten deel aan de examens. Er wordt geen structurele uitvalsanalyse uitgevoerd, maar de drempel is erg laag voor academisch personeel om de studenten met lage resultaten te benaderen.

Algemene conclusie bij onderwerp 6: Resultaten De commissie beoordeelt de resultaten van de bacheloropleiding positief. De commissie beoordeelt het gerealiseerd niveau van de opleiding als goed. De kwaliteit van de afgestudeerde bachelors is goed en zij hebben met het programma de beoogde eindkwalificaties behaald. De afgestudeerden zijn algemeen genomen tevreden over hun opleiding. De grote meerderheid stroomt door naar de masters aan de zusterinstellingen en vindt dat hun opleiding goed aanlsluit bij de masters. De gemiddelde studieduur van de opleiding is vergelijkbaar met het algemene gemiddelde voor de bacheloropleidingen Bio-ingenieurswetenschappen in Vlaanderen. De slaagcijfers en het rendement zijn goed. Er wordt geen structurele uitvalsanalyse gedaan, maar niet-geslaagden worden wel bevraagd.

Integraal oordeel van de commissie De commissie is van oordeel dat binnen de opleiding voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn en heeft dus een positief eindoordeel over de bacheloropleiding Bio-ingenieurswetenschappen aan de Universiteit Antwerpen.

Aanbevelingen van de visitatiecommissie Doelstellingen - Sommige doelstellingen en bijbehorende competenties realistischer formuleren, - betere bekendheid van de doelstellingen bereiken bij de studenten, - streven naar een betere inbedding in de economische activiteit in de Antwerpse regio.

Programma - - - -

de plannen voor de uitbouw van Project verder uitwerken en het aantal studiepunten verhogen, bachelorstudenten waar mogelijk in contact brengen met onderzoeksapparatuur (VITO e.a.) de student-gerichte en activerende onderwijsvormen uitbreiden, het lage studentenaantal benutten om tevens een grote variatie aan onderwijsvormen aan te bieden,


- begeleidend AAP moet onderling overleg plegen over de te gebruiken onderwijsvormen, - de opleiding duidelijk profileren naar buiten toe.

Inzet personeel - groepsgeest binnen de (A)AP geledingen stimuleren, - initiatieven voor onderwijsprofessionalisering en –innovatie verder stimuleren, - de omvang van het eigen academisch personeel vergroten.

Voorzieningen - de link met het beroepenveld is goed, cf. VITO, BASF, Aquafin. Bouw met andere bedrijven in de Antwerpse regio ook een gelijkaardige relatie uit.

Interne Kwaliteitszorg - meer frequent evalueren op curriculumniveau, - initiatieven tot onderwijsprofessionalisering –en vernieuwing op centraal niveau stimuleren, - de contacten met afgestudeerden en het beroepenveld verder intensifiëren en structureren.

Resultaten - structureel overleg plegen met de zusterinstellingen om afgestudeerde bachelors alle kansen te geven om deel te kunnen nemen aan internationale uitwisseling in hun 1ste masterjaar. De visitatiecommissie heeft bij de reacties van de opleidingen op het deelrapport met genoegen vastgesteld dat de Universiteit inmiddels goede initiatieven heeft ingezet, met het oog op een verdere verbetering van de bacheloropleiding.



K.U.Leuven in cooperation with Purdue University Master of Earth Observation

Foreword An extensive assessment of the Bioscience engineering, under which the Master of Earth Observation falls, was carried out in 2006. In order to assess the master properly, one core committee and three subcommittees were created. The core committee primarily focused on the quality assessment of the bachelor’s programmes and the initial master’s programmes, as well as visiting the programmes on site. Following the visitation of the core committee, the three subcommittees assessed the other (post-initial) master’s programmes in interview sessions in Brussels. The interviews for the Master of Earth Observation took place on 27 April 2006 in the Palais des Académies/Paleis der Academiën in Brussels. The responsibility of the interviews was for the subcommittee ‘Land and Water Resources’. This subcommittee consisted out of four members of the core committee (including a land-use and forestry expert, acting as chairman of the subcommittee, an agricultural expert, an education expert and a student member) plus two technical experts. The Master of Earth Observation is a two-year programme that has been coordinated by the Faculty of Bioscience engineering of the Katholieke Universiteit Leuven (K.U. Leuven), and has been organized jointly with the Faculties of Science and of Engineering of the K.U.Leuven and with Purdue University since the academic year 2002-2003. At the moment of the assessment, the programme was a ‘master after master’ programme. However, plans exist to transform the programme into a regular (initial) master programme from the academic year 2007-2008 onwards. The committee received an extensive description of these plans on the occasion of the assessment in Brussels. The evaluation of this two-year master programme is based on the objectives and attainment targets of the programme, including: - the elaboration of the actual programme, - the definition of individual objectives and the description of all programme components, - the factual data (e.g., infrastructure, syllabi, courses, text books, examination questions, dissertations, statistical data concerning the practicability of the study and study results, personnel, success rates and educational output), and - the lessons learned of students and staff. The infrastructure was evaluated by four members belonging to the core committee. During their onsite visit, an inspection of the infrastructure was also performed. Since the Master of Earth Observation is fully taught in English, this assessment report is written in English as well.

Master of Earth Observation | 223

SUBJECT 1 : OBJECTIVES OF THE STUDY PROGRAMME The self-evaluation report (p. 6; 7-8) describes the following objectives for the Master of Earth Observation:

Major study programme objectives 1. The simultaneous and integrated acquisition and further development of scientific attitude and knowledge and technical skills related to the collection and processing of spatial data in general and remotely sensed Earth Observation data in particular; 2. The acquisition of the understanding which is necessary for a sound application of this scientific attitude and knowledge and these technical skills to a range of environmental issues and problems with a view to sustainable development; 3. The development of an attitude of life-long learning, societal responsibility and team leadership, taking into account cultural background; 4. The exposure to two contrasting educational, research and cultural environments (Western European versus North American).

Final qualifications The programme intends to deliver alumni who are capable of providing scientifically sound and professionally valuable contributions to the sustainable management of natural resources (climate, soil, water, geology, organisms) by means of Earth Observation technology. This intention is made concrete by guiding and helping students to acquire knowledge, skills and competences regarding: - Technologies for Earth Observation and their use at various spatial and temporal scales; - Data collection methodology using these technologies; - General purpose processing of data collected using these technologies; - Specific purpose processing of data collected using these technologies; - The nature of a number of specific purposes: sustainable agriculture and forestry, surface water, groundwater and coastal zone management, prevention and mitigation of soil degradation, quantification and abatement of global change; - The multi-dimensional character of the ‘sustainability’ concept;

1.1. Level and orientation This programme aims at the education of all-round professionals who are skilled in the scientific approach, while being equally competent in the professional application. It thus focuses both on sound scientific knowledge and skills and on the application of this knowledge and these skills. The programme is driven by concern about the sustainability of Earth resources. Through continuous contacts with external parties such as users and providers of Earth Observation data and products

224 | Master of Earth Observation

(private and public sector), an effort is made to enhance the student’s awareness of the relativity of the data produced within the global framework of the decision making process, of the inherent danger for misuse and abuse of Earth Observation derived information, of the ethical standards required when producing and handling such powerful datasets, and of the direct link between observed phenomena and human behaviour in its broadest sense. The committee assesses as positive the fact that the programme management wants to make these objectives more explicit in documents, websites and other communication. The assessment committee concludes that the objectives of the programme are focussed on developing general and more specifically scientific competences at an advanced level. They are also focussed on offering an advanced notion of and insight into the scientific knowledge and the latest scientific developments. Finally, the programme focuses on developing research and technical skills and attitudes. The assessment committee assesses the level and orientation of the programme as being good.

1.2. Domain-specific requirements An analysis was carried out of other master’s programmes in Earth Observation. The self assessment report refers to a similar programme at Wageningen University and to programmes with a different focus in Nottingham, Swansea, Leicester, Enschede and North Carolina. However, the position of the Master of Earth Observation in relation to these programmes is not very clear to the committee. The programme is intended to focus on bringing together the application-oriented high-level competence and expertise of widely differing research domains. Both in the technological and in the application approach, excellence is strived for. The committee judges, however, that it is impossible to reach a level of excellence in both aspects within a two-year programme. The committee suggests focussing on one of these approaches or splitting the programme into two majors, one with a focus on digital processing and one with a focus on the interpretation of the results of this processing. The programme directors carried out an analysis of the international market while developing the programme. The committee appreciates this. An external board of advisors was established, but has not been operational up to now. Meetings were planned to be held one year in Leuven and the next year in Purdue. The members approached did not want to travel every two years to the US at their own cost. The committee therefore recommends creating a regional advisory board with European representatives of the labour market in the field of Earth Observation. The assessment committee assesses the domain-specific requirements as being satisfactory.


General conclusion related to subject 1: Objectives of the study programme The assessment committee assesses the objectives of the study programme as being positive. The setting of objectives and the domain-specific aspects thereof should include the comparison of comparable master’s programmes as well as the description of the requirements of the targeted employment market after finishing the programme. The objectives are of academic standards and are aiming at imparting scientific knowledge, insight and skills. However, the desired level of excellence seems too ambitious to attain in a two-year master degree as regards the technological and applicationoriented aspects of Earth Observation. The choice for excellence in one of the two areas, or offering two different major specialisation areas focussed on one of the two domains, appears to be a more feasible option.

SUBJECT 2: CURRICULUM Description of the current master’s programme The curriculum follows a bi-focal approach in order to reach the general objectives and, for the students, the intended final qualifications. - Firstly, Earth Observation is studied as a family of generic information generating technologies, enabling the inventory, description, modelling and monitoring of a wide array of bio-geographical Earth resources; - Secondly, the potential of Earth Observation is considered from the perspective of a number of application domains such as vegetation monitoring and land surface processes. This requires additional and/or complimentary science and technology, such as GIS and geostatistics, inputs that are necessary to make the results of the Earth Observation exercise relevant and useful to the task-at-hand. The programme offers a two-year Master’s Degree composed of two semesters of course work, the first one at Purdue and the second at the K.U.Leuven, followed by one year of research at the institution where the tuition is being paid. The programme starts with one full semester at Purdue composed of theoretical and basic methods coursework in geomatics (Earth Observation fundamentals, geographical information system technology, geodesy, photogrammetry and global positioning system technology, and spatial data analysis) plus a “strengthening course”, followed by one full semester at K.U.Leuven in which application/implementation–oriented (vegetation, global change, land processes), and supporting (advanced image analysis, reference database establishment) courses are offered. Certain courses are modular in nature and therefore taught and/or supervised by a team of lecturers in order to encompass and compare different interpretations of single information sources and/or application themes. Other courses are specifically designed to focus on the successful integration of Earth


Observation data into the general arena of Earth and environmental modelling and monitoring. The second year of the programme provides training in independent research and opening up new sources of information for important domains in Earth Observation and its numerous application fields. The students are expected to develop original knowledge or expand the knowledge field in Earth Observation and its applications, and provide an output that can be submitted to internal and external peer review. The internal peer review is included in the second year programme through an ICT-based Earth Observation Applications Seminar, which is intended to allow students to critically review each other’s research approach and results. The latter seminar has been specifically designed to allow for interdisciplinary approaches and to stimulate teamwork between students (and instructors), irrespective of the individual research projects and course contents.

Future programme (starting in 2007-2008) As stated before, the plan is to transform the current ‘master after master’ programme into a regular (initial) master’s programme. The general structure of the curriculum will not change. Most of the subjects are kept as they are. The most important change, however, the number of credits allocated to the master’s thesis (50 credit points in the current programme) will be reduced to 30 credit points. This reduction will make it possible to offer 3 minors (20 credit points), of which the students will have to chose one. Previous changes encompass a number of secondary effects which contribute to the flexibility and to the distinction between an either thematic or technological focus: (i) the list of subjects offered for the minor segments exceeds 20 study points so that students have the opportunity to select, (ii) in addition to choices to be made regarding the nature and content of the minor segment, a maximum of 12 study points can be chosen freely from all English taught subjects at the K.U.Leuven.

2.1. Relationship between objectives and content of the curriculum The committee found a degree programme with a lot of potential for becoming a programme of extraordinary quality, but which still needs a lot of further development. This programme is unique in its focus in Belgium and has a potential for attracting many applicants. Furthermore, it involves longterm cooperation with Purdue University, which constitutes a very interesting learning environment. However, despite the great opportunities that the cooperation with Purdue University affords, the assessment committee finds that the POC in Leuven should develop a fully-fledged and independent study programme in Leuven with an innovative and coherent didactic design. This will strengthen the consistency of the K.U.Leuven programme in Earth Observation. Such a programme would attract a larger number of students than currently is the case. Then the cooperation with Purdue University can still be added to the programme, thus making it even more attractive. So the committee appreciates


that the K.U.Leuven plans to develop its own first semester programme, which would make it possible to follow the whole programme in Leuven. The committee finds nevertheless that the plans for this part of the curriculum should further be developed to guarantee a programme of high quality. The committee assesses the current curriculum in general as positive. The objectives are well reflected in the master programme, and the programme content allows the students to reach the formulated final qualifications. The committee, however, noticed that it is difficult for the programme management to find the right balance between technology oriented and application oriented subjects. The assessment committee would prefer a curriculum in which the different technologies form part of the compulsory core and in which the applications of these technologies are optional. This would make the programme more flexible. The assessment committee assesses the relationship between the objectives and the content of the programme as being satisfactory.

2.2. Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme The committee believes that much attention is paid to the development of knowledge during the first year of the curriculum. This development of knowledge is also always linked to the development of skills. Both in Purdue and in Leuven, lectures are always accompanied by practical sessions. In the second year of the current programme a strong focus is laid on the development of research attitude and skills. 50 credit points are awarded to the Master’s thesis and the remaining 10 credits are used for the weekly Earth Observation Applications Seminar in which students exchange the results of their research. All lecturers are involved in scientific research and integrate international developments into their courses according to the most recent scientific information available and refer to recent literature whenever appropriate. Moreover, in a number of courses outside speakers are invited to illustrate advanced applications of the earth observation technologies. The committee is convinced that the programme both prepares the trainees very well for their vocational future and introduces them to scientific research in Earth Observation. The assessment committee assesses the requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme as being good.


2.3. Coherence of the programme In general, the assessment committee assesses the coherence of the programme as positive. Purdue University is responsible during the first semester of the first year for theoretical and basic methods coursework in geomatics. The next semester, K.U.Leuven offers application/implementation-oriented and supporting courses that build upon the first semester courses. The second year is a full year of master’s thesis research with a weekly Earth Observation applications seminar, which is coordinated by K.U.Leuven but also actively co-supervised by Purdue University. As stated under 2.1., the committee sees a lot of potential for strengthening the coherence of the programme. To be able to do this, the committee is convinced that the programme committee in Leuven should achieve a more independent position of Purdue and work out a well structured first year. Both universities now develop their own semester (Purdue the first and Leuven the second) and, especially at Purdue, existing courses are used. This makes it more difficult to achieve a coherent programme. The proposals which were presented during the assessment visit, are a first step in the direction to develop an own, independent first semester in Leuven as well. This first semester should, however, also be further developed. The assessment committee assesses the coherence of the programme as being satisfactory.

2.4. Duration, size of the programme The master programme satisfies the formal requirements in connection with the extent of the study: the master programme accounts for 120 study points (60 per year).

2.5. Study load Since the programme only started recently and the number of students has been low up to now, the programme management is still searching for a good way to measure study load. After each semester in the first year students are asked to appreciate in a qualitative way the time spent on every course. The results give indications on the relative weight of the subjects. Two courses have a rather pronounced work overload. This could be due to the practical part of the course. Also a quantitative analysis has been organised in 2004-2005, but because of a lack of responses, results are not reliable. During her talks with the students, the committee noticed that the second semester (in Leuven) is perceived as more demanding than the first semester (at Purdue University). Time spent to the Master’s thesis is expected to be highly variable, but hasn’t been measured up to now. The committee appreciates the initiatives which have been taken to measure study load, but suggests to try hearings or other types of evaluation methods to obtain reliable results for small groups of students.


The assessment committee assesses the study load as being satisfactory.

2.6. Alignment between form and content The forms of education used agree with the educational objectives and attainment target and the teaching targets of the programme components. Different work forms are used, such as conventional lectures, laboratories, visits to research labs, guided group discussions and seminars, and the presentation and public defence of the Master’s thesis. The combination of two didactic approaches is interesting for confronting students with different teaching traditions, but the committee thinks that a sound and coherent didactic design is necessary to further improve the programme. Having been enrolled in a previous programme at Purdue University, students also expect closer guidance and more immediate feedback in Leuven. At Purdue, the courses are taught through a series of 2-3 lectures and one laboratory exercise each week. The laboratory work includes exercises and practical activities related to the lectures of that week. In some courses, students perform joint lab projects with other students to learn team dynamics and cooperation. Students are encouraged to meet with the instructor if they do not understand concepts that are being taught either in lecture or lab. The five courses taught at K.U.Leuven all consist of two types of activities: interactive lectures and labs. With the labs, various types of didactic approaches are used: software-based exercises, field data collection followed by laboratory processing, training in the use of equipment, presentation to peers, etc. The assessment committee appreciates the ICT-based Earth Observation Applications Seminar which allows students to critically review each other’s research approach and results. The study materials used in this programme are mostly not the traditional text books. Materials like guidelines, references to text books, exercises and applications evolve continuously with research experience within and beyond the research group to which the instructor belongs. Toledo (at K.U.Leuven) and other electronic communication means (at Purdue) are used for providing this type of dynamic study material to students. The committee appreciates the quality of the study materials. However, it has been noted by the committee that lecture notes sometimes are distributed using copyrighted material. The committee strongly advises the programme to ensure all proper means that standard copyright issues are treated accordingly.


The assessment committee assesses the alignment between form and content of the programme as being satisfactory.

2.7. Assessment and testing At Purdue, coursework and lab work during the first semester are evaluated during and at the end of that semester. The students are tested on their comprehension of the lecture and lab content at least twice during the semester and at a final exam at the end of the semester. In Leuven most coursework is evaluated at the end of the semester. Work and other practical sessions of all courses are evaluated on a continuous basis on the basis of assignments. Some courses are almost completely evaluated this way, without formal exam at the end of the semester. The committee has studied a sample of examination assignments and takes the view that the students were assessed and tested in an appropriate manner. The exams are directed towards integrated measurement of students’ knowledge, comprehension and skills in the matter and follow through on the objectives of the course. The forms of examination are explained by the lecturers at the start of the semester. The students with whom the committee spoke also considered that they had received fair treatment. The assessment committee assesses the assessment and examination as being good.

2.8. Master’s thesis The number of credits allocated to the Master’s thesis is 50. Within the reformed programme as it will be implemented from 2007-2008 on, this number will be reduced to 30, as required by the decree on the Reform of Higher Education. The Master’s thesis should be an original piece of research work with the potential of being published in a peer-reviewed scientific or professional journal or scientific or professional conference proceedings. The committee appreciates that several students have reached this objective. Subjects for the Master’s thesis are proposed by teaching staff on the basis of research activities conducted within their respective research divisions. In Leuven, teaching staff act as promoter. For each subject, a co-promoter from the other institution is assigned. The promoter assigns to each project and student a daily supervisor who is usually a PhD student, a postdoc or other more experienced researcher active in a similar research domain. At Purdue, this may be done, as well, or else the promoter may serve in this role. Master’s theses may be promoted by more than one promoter and one Master’s thesis subject may be shared by more than one student on the condition that individual responsibilities of promoters


and students are well defined so that evaluation can take into account individual contribution to the final results. Subjects may be defined in cooperation with third parties from the earth observation industry or policy field. The defence of the Master’s thesis is public. Each defence is scheduled for one hour. First, the student presents the project and its results. Then follows the questioning by and discussion with the jury members and the public. Next, the jury members consult with one another. Then each jury member submits his/her score individually to the Faculty secretariat. All individual scores are processed into a single score according to the rules of the Faculty. Promoter(s) and supervisors are entitled to provide a maximum of 50% of the final score. Members of the jury who are not present are not entitled to award a score. An exception is made, however, for international members of the jury, including Purdue professors involved. Feedback to the student is given by the promoter. The committee has read a sample of the master theses and has formed the conclusion that their scientific quality is good. The students were moreover well informed as to the choice of subject and their sponsor. The committee is further of the opinion that tutorial guidance is properly provided. Research work and the editing of the dissertation are closely followed by the sponsor or coach. In the laboratories the student can also compare notes with the doctoral and post-doc students. The extensive oral defence of the Master’s thesis was also much appreciated. The assessment committee assesses the Master’s thesis as being good.

2.9. Entrance conditions The number of students participating in the complete programme is very low (6 students in 20022003 and 4 students in 2003-2004). The committee considers this to be a serious weakness of the programme. It finds that the low number of students is the result of an effort to strike balances between K.U.Leuven and Purdue University. The committee sees this as problematic. This programme is not viable with such a low influx. Radical measures will therefore have to be taken to make the programme more attractive to students in the shorter term. Indeed, the party demanding qualified experts in Earth Observation is the labour market. It has already been suggested, under 2.1., that a full course be offered in Leuven so that the subject might also be taught to students who are less interested in studying in the US. The programme requires candidates to hold a 4 to 5 year Bachelor of Science degree (U.S. model) or a 4-to 5-year master’s degree (European model) in the exact or applied sciences. The Belgian 4-year ‘licentiate’ and 5 year engineering degrees, which are currently being replaced by the 3-year bachelor plus 2-year master’s degrees, give direct access to the programme. Equivalency of other degrees is


judged on a case-by-case basis. Candidates are expected to have a solid quantitative background, including calculus and statistics. Applicants who are not native English speakers must be able to demonstrate proficiency in the English language through a minimum score of 550 on the standard TOEFL test or equivalent test. These criteria are adequate as long as the programme remains a ‘master after master’ programme. Applicants who have met these basic diploma requirements but who have not yet acquired the necessary competence in the environmental, biological or earth science domains (either through course work or professional experience) have the option of using the first semester’s “strengthening course” to make up for these deficiencies. The programme does assume that students have a solid quantitative background, including calculus and statistics. No elementary courses on physics, mathematics, statistics, biology and hydrology, all basic requirements for observing, monitoring and managing the terrestrial ecosystems of the Earth, are included in the programme. Nevertheless, the first semester’s “strengthening course” provides an opportunity for students to catch up on a deficiency. The assessment committee assesses the admission requirements as being unsatisfactory. The main reason for this judgement is that the admission policy is the cause of the low student numbers.

General conclusion related to subject 2: Programme The assessment committee assesses the Master of Earth Observation programme as being positive. The aims and objectives are well translated into the content of the programme. The programme gives students a good opportunity to broaden and deepen their understanding of Earth observation related subjects. The cooperation between Purdue University and K.U.Leuven offers many opportunities to create a unique programme. Students follow the first semester at Purdue and the second semester in Leuven. The second year consists of research at the university where tuition has been paid. There is good attention for knowledge development and for the development of research attitudes and research skills. The coherence of the programme is satisfactory. A more coherent curriculum should be developed within the K.U.Leuven, before the possible added value of the cooperation with Purdue is discussed. The study programme is in line with the formal regulations for a Master’s programme. Initiatives have been taken to measure the study load. The teaching and learning methods applied to teach the programme differ between Purdue University and K.U.Leuven. The creation of a sound didactic design for the programme as a whole would be an improvement. The quality of the study materials is good. The level of the examinations is satisfactory and the questions probe for content knowledge, understanding, insight and problem solving skills. Furthermore, attitudes and practical skills are assessed by means of appropriate evaluation methods. The Master’s thesis has a very important place in the programme. Guidance for the Master’s theses is well developed and this results in general in good Master’s theses. Up to now only small numbers of students have been attracted because of an


agreement between the K.U.Leuven and Purdue University to strive for balanced numbers of students entering the programme. This should be remedied to make the programme viable in the long run. This, however, has had no negative impact on the quality of the programme and the education of the students who have participated up to now.

SUBJECT 3 : DEPLOYMENT OF PERSONNEL

3.1. Quality of personnel Policies on the deployment of personnel depend on the university where the personnel are employed. For a description of the procedures at K.U.Leuven, the committee refers to the visitation report for the bachelor’s and master’s programmes in bioengineering sciences. The teaching staff are recruited from the participating faculties. The committee did not find any indications that educational and didactic qualities would be a problem. The personnel policy is well organised, according to the committee, due attention being paid to research, education and the provision of services in the appointment, nomination and promotion policy. The committee is gratified to see that account has been taken of these aspects in the appointment and promotion procedures. Educational training is offered to the teaching staff. At K.U.Leuven, the programme has been fully institutionalised. This means that independent academic and administrative and technical staff have been assigned to the various programme components which have been designed and implemented specifically for the programme in accordance with the general K.U.Leuven procedures. It also means that a POC (see Subject 5) is operational. At Purdue there has been less progress in the process of institutionalisation. The courses included in the programme are existing courses (with already appointed staff) that fit into the overall concept and objectives of the initiative. All teaching staff are connected to the LARS initiative (Interdepartmental Laboratory for Applications of Remote Sensing at Purdue University), which acts as the local programme committee. In order to maintain the quality of the curriculum, the lecturing staff are evaluated twice a year, at the end of each semester, by the students on their teaching performance. The remarks of the students are taken into account by the lecturing staff, who are informed of the outcome of the students’ evaluation by the POC. The assessment committee assesses the quality of the staff as being good.


3.2. Requirements of professional and academic orientation All academic staff members are involved in research related to the items they are teaching. The committee appreciates the quality of this research. The assessment committee is pleased with the broad spectrum of research expertise which is available to the programme. There is a close link between research and teaching, which means that up-to-date knowledge is being provided to the students. Six of the seven teaching staff members linked to the Leuven part of the programme are formally linked to Spatial Applications Division Leuven (SADL). This is a joint initiative of seven different research units belonging to the three faculties of the exact sciences group at K.U.Leuven. In the US, LARS, which was established in 1966, was the earliest interdisciplinary group at Purdue, and all Earth observation staff there are LARS associates. The assessment committee assesses the requirements of professional and academic orientation as being good.

3.3. Quantity of personnel The number of staff members belonging to the independent academic personnel at the K.U.Leuven is 7, one of which has a part-time appointment. This staff is supplemented by two research assistants paid on operational budgets of the K.U.Leuven and 10 researchers paid by their own resources (projects, scholarships, etc.) of the IAP members that contribute to the programme. The average number of students over the last 3 years is 5. In view of the restricted intake of students, enough staff is available for the organization of the programme. The assessment committee assesses the quantity of the staff as being good.

General conclusion related to subject 3: Deployment of staff The assessment committee assesses the deployment of the staff as being positive. The quality and the professional and academic orientation of the lecturers is good, not only with respect to the educational and methodological qualifications but also with respect to their professional expertise. A wide variety of research expertise is available for the programme. The educational as well as the research qualities of the staff are considered when contracting new lecturers for the programme. The lecturers have the opportunity to follow methodological trainings. The quantity of the staff is good.


SUBJECT 4 : FACILITIES

4.1. Material facilities The visitation of the bioengineering science programme by the core committee, of which the landuse and forestry expert, the agricultural expert and the education expert are members of the subcommittee for Land and Water Resources, included inspection of the buildings, classrooms, libraries and laboratory rooms used in Leuven in the master’s programme in Earth Observation. The lectures and practical sessions in Leuven are organised at the Heverlee and the City campuses. Since lectures and labs belonging to the same course are organised on a single day, inconveniences for the students are minimised. From January 2006 onwards, the Departments of Land Management and Economics, the Geomatics research group of the Department of Biosystems and the Department of Geology and Geography moved to a new building on the Heverlee campus. It is expected that this new situation will create synergies for research and education in general and for the guidance and comfort of the students in the Earth Observation programme specifically. Lecture halls are in general fully equipped with multimedia facilities. For specialised computer based courses, the organising departments’ research infrastructure is used. All students have unlimited access to the central, Faculty and department libraries of the K.U.Leuven. The Campus Library Arenberg is well equipped with a wide variety of books and journals in the broad field of earth observation. The programme management is also aware of the fact that students who are new to K.U.Leuven do not always manage to find the relevant libraries. Students also have free access to all journals that are available in electronic form and to which both universities subscribe. These journals can be consulted by the students in the computer facilities of the organising departments and student computer rooms at the different campuses. Student computer facilities are widely available. The assessment committee assesses the material facilities as being good.

4.2. Study Guidance During their studies, the students can rely on the lecturers whenever they encounter problems with course content. Because of the small size of the group, contacts between lecturers and students are very open. At the start of the second semester an information session is organised for the students of the programme. Toledo is mostly used to communicate information to students concerning the programme in general, and concerning individual courses in particular. However, no special initiatives are taken by the programme to organise special study guidance for the students. As students get in contact with different educational cultures, extra study guidance would be useful in some cases. The


introduction of interim tests and, for example, attention given to the learning of study skills should prove useful. Students who have not graduated in Leuven sometimes feel lost during the second semester. They are not used to the general description of tasks and need guidance in adapting to the type of exercises they have to do in Leuven. The programme website offers useful information for potential students, and brochures are distributed all over the world. However, initiatives to attract more students should be intensified to attract a higher number of students. As the programme has been set up recently and the number of alumni is limited, no structured information channels have been set up to communicate with alumni up to now. Furthermore a wide variety of services are offered for students who need help. Central university services help students to find accommodation, give legal advice, provide social and medical services, offer efficient study method workshops, and much more. An ombudsperson is available for the students to contact when problems arise related to examination schedules, examinations, assessment of theses, deliberations and announcement of results. The assessment committee assesses the student support and guidance as being satisfactory.

General conclusion related to subject 4: Facilities and provisions The assessment committee assesses the facilities and provisions as being positive. The material facilities in Leuven are good. The lecture halls and the laboratories are well equipped. The libraries offer high quality collections, but foreign students have to be informed about the libraries. There are enough computer rooms and the departments’ research infrastructure is used for courses when necessary. Student guidance and support are satisfactory. Good direct contacts exist between staff and students. Potential students should be better informed in order to attract more students. Furthermore, a variety of services is offered to the students in the programme.

SUBJECT 5: INTERNAL QUALITY ASSURANCE Description At K.U.Leuven the management of the programme is in the hands of the permanent education commission (POC). The POC is led by a programme director and consists of professors, assistants and students. Its task is to keep an eye on the curriculum and permanently oversee the quality of the education. This means that the POC is responsible for the development of a curriculum that is coherent


in content, education and organisation and that gives the necessary attention to value training. One essential element of the development is, on the one hand, the setting up of an educational frame of reference in which the goals of the programme are made explicit and, on the other hand, the development of the individual course syllabi. Once a curriculum is drawn up and implemented, the POC is responsible for the permanent follow-up. The POC also fulfils a key role in initiatives that are focused on educational innovation. Furthermore, the POC is primarily responsible for permanent quality assurance in relation to the programme. The POC coordinates and organises the periodical evaluation both of the curriculum as a whole and of the separate, individual courses. At Purdue, a body linked to the LARS interdisciplinary initiative performs a similar task.

5.1. Evaluation of the results In 2003-2004 and 2004-2005 students and assisting and independent academic staff were asked to complete a questionnaire containing 20 questions at the end of every semester. The committee appreciates this way of evaluating teaching quality. In addition to the questionnaires, many informal contacts between students and lecturers exist. The results of the questionnaires and informal contacts are discussed in the POC. The self assessment report is concise and complete on the current situation in Leuven, but rather limited on the Purdue part of the programme. However, about the plans for the future initial master programme, no information was given before the discussions during the assessment site visit. The assessment committee assesses the evaluation of the results as being satisfactory.

5.2. Improvement measures The committee finds that the programme gives sufficiently acts upon from the surveys conducted with the students, assistants and personnel. For example, a more specific outline of the syllabi and contents of the various programme components has been elaborated in order to reduce overlap and gaps. Furthermore, more balanced contents and work load of the practical parts of the programme components have been elaborated. More fundamental changes, however, have not been carried out yet. The assessment committee attributes this to the strong focus on the cooperation with Purdue University. Moreover, the academic discourse has not been established to its full potential within the POC. The programme has not been subjected to an external evaluation before. Hence, no recommendations for improvement have been formulated up to the present.


The assessment committee assesses the measures to effect improvement as being satisfactory.

5.3. Involvement of personnel, students, alumni and the vocational field The POC is designed to play a pivotal role in the overall organization and quality control of the programme, with participation of students and academic staff. However, the assessment committee noticed during the conversations with the different stakeholders in the programme that up to the present the programme has been mostly the result of good individual relations between its founding fathers. Such individual relations offer a fertile environment for starting up a new programme, but the committee takes a positive view of the fact that recently the new president started strengthening the POC. This should be further developed so as to create strong programme management with a balanced focus on all the priority issues and cooperation opportunities, and not only on the (nonetheless very interesting) cooperative undertaking with Purdue University. Up to now no structural contacts with alumni in the vocational field have been established. It was intended that the programme would be overseen by an external board of advisors. The number of students, the lack of tradition of creating such an external board and the cost of participating in the meetings in the US has prevented its functioning up to the present. The assessment committee advises under 1.2. to create a regional advisory board to increase the participation of alumni from the vocational field. The assessment committee assesses the involvement of staff, students, alumni and the professional field as being satisfactory.

General conclusion related to subject 5: Internal Quality Assurance The assessment committee assesses the internal quality assurance as being positive. The evaluation of the results is satisfactory. Recently, evaluations of the programme by students and by assisting and independent academic staff have been carried out. Minor problems have been resolved. The strong focus on the cooperation with Purdue University, however, prevented the development of a stronger programme with more students. The POC has the potential to become a strong management committee for the programme, but has been dominated by the good individual relations between the founding fathers of the programme. Recently initiatives have been taken to strengthen the POC and to improve the involvement of students and staff. Structural contacts with alumni and representatives of the vocational field have to be established.


SUBJECT 6: RESULTS

6.1. Level achieved As stated before, the committee judges the objective of achieving excellence in both the technological and the application aspects of Earth Observation as too ambitious. Nevertheless, the committee is of the opinion that the programme yields good results among the students who follow the master’s programme. Academically trained specialists are produced in Earth Observation. The scientific quality of the dissertations and theses is good, leading in some cases to international publication. The graduates are also very successful in their later careers. However, the committee noted the limited number of students who so far have taken part in the programme. From the answers to the questionnaire that was sent out to the students, it is very clear that they are satisfied with the programme. This was also the fact for the students with whom the committee talked during the assessment. For the 7 graduates of the programme in the years 2003-2004 and 2004-2005, finding a suitable job was simple. The first generation of graduates (2003-2004) has mostly opted for a PhD research programme. From the second batch of 3 students who graduated in 2005, 2 are now employed by a major industrial spatial data provider in Belgium (TeleAtlas). The third person is employed by the ‘Remote Sensing and Atmospheric Processes Division’ of the Flemish Institute for Technological Research. The programme is a good example of an international programme with a focus on intercultural exchange. Students learn to know different learning environments. The assessment committee assesses the level achieved as being good.

6.2. Results of teaching The programme started up only recently (2002-2003), and the number of students has so far been low. Up to now, all students have passed the first year of the programme on schedule. Of the eight diploma students enrolled in the second year of the programme in 2003-2004 and 2004-2005, seven obtained the diploma (one of them incurred a delay of one year). One student left the programme without obtaining the diploma. The committee judges the education yield as being satisfactory.


General conclusion related to subject 6: Results The assessment committee assesses the results of the programme as being positive. The level of the Master of Earth Observation programme is good. The students who enter the programme obtain a good level of achievement. In some cases, the Master’s theses have been published in international journals. However, the overall number of students remains low. The results of the teaching are satisfactory, as well. Almost all students finish the programme with success in two academic years.

General opinion of the programme The assessment committee assesses the Master of Earth Observation as having good generic quality elements and it expresses a positive final opinion about the programme.

Summary of recommendations by the assessment committee in the context of prospects for improvement With regard to improvements to be made in the programme, the assessment commission raises the following suggestions for change:

1. Objectives of the study programme - Create a regional advisory board with European representatives of the labour market in the field of Earth Observation.

2. Curriculum - Develop an independent full study programme in Leuven with an innovative and coherent didactic design. - Look for the right balance between technology oriented subjects and application oriented ones. - The committee strongly advises the programme to ensure all proper means that standard copyright issues are treated accordingly. - Implement radical measures to attract more students in the short term.

4. Facilities - Provide extra study guidance for students coming from different educational cultures. The introduction of interim tests and providing training in study skills should prove useful.

5. Internal Quality Assurance - Try hearings or other types of evaluation methods to obtain reliable results for small groups of students. - Strengthen the POC.This should be further developed so as to create strong programme management


with a balanced focus on all the priority issues and cooperation opportunities, and not only on the (nonetheless very interesting) cooperative undertaking with Purdue University. The assessment committee received from the programme organizers a detailed reaction on the draft report with concrete measures for improvement already taken and planned for the future. Although an in depth evaluation of these measures and their impact on the quality of the programme will have to be carried out by another assessment, the committee appreciates the adequate reaction of the programme organizers.

Recommendation made 1

Create a regional advisory board with European representatives of the labor market in the field of Earth Observation.

2

Develop an independent full study programme in Leuven with an innovative and coherent didactic design.

3

Look for the right balance between technology oriented subjects and application oriented ones. Try hearings or other types of evaluation methods to obtain reliable results for small groups of students.

4


(Intended) Response Two-step approach 1. Alumni-oriented web-pages and/or newsletter. 2. Establishment of advisory board. Provisional outline of the new curriculum.

Provisional outline of the new curriculum. New evaluation methods, more suitable for small student bodies, will be designed and tested, but we do hope for a significant increase in student numbers and will thus be able to implement more standard evaluation methods in the future.

5

Implement radical measures to attract more students in the short term.

1. Current measures are part of the overall efforts of the exact sciences group of K.U.Leuven to attract masterstudents for its revised and new master programme: web-pages, brochures, participation in information events, associations of alumni. 2. A dedicated web site will be further elaborated. 3. Web-pages and newsletter for alumni 4. Comparable efforts at Purdue University. 5. Advertisements at scientific conferences etc. in which staff participate.

6

Provide extra study guidance for students coming from different educational cultures. The introduction of interim tests and providing training in study skills should prove useful. Strengthen the POC. This should be further developed so as to create strong programme management with

In progress: 1. Explicit introduction to library and other educational and social facilities. 2. Better feedback to assignments in the practical parts of all courses, as from early semester. In progress. In our understanding and perception, cooperation and coordination with

a balanced focus on all the priority issues and cooperation opportunities, and not only on the (nonetheless very interesting) cooperative undertaking with Purdue University.

Purdue remains a key-issue to enhance and safeguard the unique selling position of the programme.

7



Katholieke Universiteit Leuven Vrije Universiteit Brussel Master of Water Resources Engineering

Foreword An extensive assessment of the Bioscience engineering, under which the Master of Water Resources Engineering falls, was carried out in 2006. In order to assess the master properly, one core committee and three subcommittees were created. The core committee primarily focused on the quality assessment of the bachelor’s programmes and the initial master’s programmes, as well as visiting the programmes on site. Following the visitation of the core committee, the three subcommittees assessed the other (post-initial) master’s programmes in interview sessions in Brussels. The interviews for the Master of Water Resources Engineering took place on 27 April 2006 in the Palais des Académies/Paleis der Academiën in Brussels. The responsibility of the interviews was for the subcommittee ‘Land and Water Resources’. This subcommittee consisted out of four members of the core committee (including a land-use and forestry expert, acting as chairman of the subcommittee, an agricultural expert, an education expert and a student member) plus two technical experts. Because the Master of Water Resources Engineering is qualified for an International Course Programme (ICP), the subcommittee was complemented with an expert of the VLIR University Development Cooperation (UDC). This expert attended the assessment covering development cooperation relevant issues. The Master of Water Resources Engineering is a two-year programme that is jointly organized by the Vrije Universiteit Brussel and the Katholieke Universiteit Leuven (K.U.Leuven). The latter is acting as the coordinating institution. The programme of the Master of Water Resources Engineering has evolved through a continuous close cooperation between the two universities. In the early 1980s, both at the K.U.Leuven (in the field of irrigation) and at the Vrije Universiteit Brussel (in the field of hydrology) respectively, initiatives were taken to organise a post-graduate study programme for students originating from developing countries. In the beginning, 1-year study programmes were organised at both places separately, which were transformed into joint 2-year programmes after a few years. Both programmes managed to receive financial support from the Belgian Administration for Development Cooperation. In the early 90s, the Belgian Government reduced the amount of subsidies available for development cooperation and consequently also for the International Course Programmes (ICP), which led to the fact that the two programmes joined forces in order to use the available funds more efficiently. As a result of this fusion, the Interuniversity Programme in Water Resources Engineering (IUPWARE) was implemented first in 1994. IUPWARE is currently a 2-year post-graduate training programme, legally defined as awarding a “Getuigschrift voor Aanvullende Studies” (GAS - Diploma for Supplementary Studies) after the first year of the programme and a “Getuigschrift voor Gespecialiseerde Studies”

Master of Water Resources Engineering | 245

(GGS - Diploma for Specialised Studies) after the second year. The certification offered after successful completion of the IUPWARE is a joint degree of Master of Water Resources Engineering signed by the rectors of both involved universities. The first year of the programme is primarily organised by the K.U. Leuven, whereas the organisation of the second year is under the responsibility of the Vrije Universiteit Brussel. Activities are ongoing to restructure IUPWARE into a 2-year ‘Master after Bachelor’ programme under the envisaged Bachelor-Master structure. The full 2-year programme will be organised jointly by the two universities and the students will be offered a joint diploma from the academic year 2008-2009 onwards. The evaluation of IUPWARE is based on the objectives and attainment targets of the programme, including: - the elaboration of the actual programme, - the definition of individual objectives and the description of all programme components, - the factual data (e.g., infrastructure, syllabi, courses, text books, examination questions, dissertations, statistical data concerning the practicability of the study and study results, personnel, success rates and educational output), and - the lessons learned of students and staff. The infrastructure was evaluated by four members belonging to the core committee. During their onsite visit, an inspection of the infrastructure was also performed. Since IUPWARE is fully taught in English, this assessment report in written in English as well.

SUBJECT 1: OBJECTIVES OF THE STUDY PROGRAMME The self evaluation report (p.5-7) describes the following objectives for the IUPWARE:

General study programme objectives IUPWARE’s aim is the formation of human-ware that effectively contributes to the development and management of water resources, locally, regionally and globally. The professional field of the programme is concerned with - the water needs for agriculture, industry, households, recreation, navigation, and hydroelectric power generation; - solving problems related to storm water drainage and flood damage mitigation; - solving problems related to water quality in streams and aquifers, erosion, sedimentation, protection of ecosystems and other natural resources; - developing management that will fulfill water needs either structurally or non-structurally.

246 | Master of Water Resources Engineering

In addition, the programme also addresses the institutional, socio-economic and policy issues of water resources development and management. In brief, IUPWARE wants to provide multi-disciplinary and qualitative professional higher education in the field of water resources engineering with the aim of equipping future professionals and scientists with the technical and managerial knowledge and skills they need: - to successfully plan, design, operate and manage water resources projects; and - to advise and support authorities in decision-making and the development of policies and regulations that enhance the safe exploitation and re-use of wastewater, and the equitable distribution and conservation of the local, regional and global water resources. To achieve these objectives, the programme puts emphasis on imparting knowledge and skills to trainees at three levels: basic, specific and integrated. - Basic: The first level includes disciplines such as hydrology, statistics, hydraulics, ecology, hydrogeology, fundamentals of economy and water quality, mathematics and computing. - Specific disciplines refers to the various activities involving water such as irrigation, water supplies, wastewater treatment, hydropower generation, hydraulic works, urban drainage, flood control, soil and water conservation and general use management. - Integrated: The last level relates to technical disciplines that treat water resources in an integrated way. In general, the technical issues range from the operation research to the analysis of the legal and institutional aspects. The growing tendency of public participation in the planning process, also in the developing countries, necessitates that subjects of social, political and communication areas form part of the study curriculum. Workshops on environmental and policy sciences are included to emphasize the close relationship between water quantity and water quality. The programme focuses on the modelling of water quality and quantity as a tool in the management of complex natural and man-made systems. Therefore the programme is intended to develop the following capacities - the capacity to apply the fundamentals of mathematics, sciences and engineering to the quantitative analysis of problems; - capacities in data acquisition, including acquisition via the internet; - capacities in the analysis and handling of heterogeneous data; - the capacities for responsible modelling and simulation; - the capacity to use models for scenario analysis; - the capacity to formulate problems, to think creatively, to synthesise information and to communicate effectively.


1.1. Level and orientation IUPWARE aims at strengthening the knowledge and skills of students originating from developing countries in the field of water resources engineering in order to contribute to the development and management of water resources, locally, regionally and globally. With these aims, the programme intends to contribute to finding solutions contributing to the world’s water crisis and achieving the Millennium Development Goals. The assessment committee believes that the aims of the programme are clearly formulated. The development of general and scientific competences was considered to take place at an advanced level. Further, IUPWARE focuses on offering an advanced knowledge and insight into the scientific discipline, and includes recent scientific developments. Also the learning objectives of each course are well defined and available to lecturers and students equally. Finally, the programme emphasizes on developing research skills and attitudes in a sound way. The assessment committee assesses the level and orientation of the programme as being good.

1.2. Domain-specific requirements The programme originates from two different programmes and has been adapted to the changing environment over the past 25 years. The objective is the provision of academic training in water resources engineering to the students. The programme puts emphasis on imparting knowledge and skills in modern data processing and analysis techniques in combination with the use of mathematical models. Advanced engineering tools are being used and methods applied using these tool are considered to be essential for reaching effective, integrated and sustainable governance of water resources. This approach is in line with the requirements the assessment committee formulated for a programme focusing on water resources engineering. The programme promotes an approach that considers cause-effect relationships of water resource engineering and evaluates various alternatives in a systematic way. In particular, the programme focuses on the modelling of water quality and quantity in the management of complex natural and man-made systems. The assessment committee appreciates that technical knowledge and skills are being embedded in an appropriate context, in particular respecting institutional, socio-economic and political impact. The committee judges that the objectives of the programme are well covered. The inclusion of external advisors from ministries, international academic contacts and the IUPWARE board of advisors is appreciated and belongs to a significant part of the improving process intended to develop, revise


and renew the programme. However, it remains unclear if the objectives of the programme have been compared with similar programmes in Belgium or abroad by the steering committee. The assessment committee concludes that it is of outmost importance to keep the objectives of the programme focused. In particular the requirement to further receive additional funding requires to include the development aspect continuously. The committee appreciates that the programme takes into account the different limiting conditions in various countries that often lack the use of advanced and expensive technology. The assessment committee assesses the domain-specific requirements as being good.

General conclusion related to subject 1: Objectives of the study programme The assessment committee assesses the objectives of the study programme as being positive. The objectives of the study programme are leveled to meet the requirements of an academic level education and impart scientific knowledge, insight and skills. The objectives and their domain-specific aspects take due account for the needs of developing countries. The vocational field has been consulted through the external board of advisors. In addition, the steering committee has not compared the objectives of the programme with similar programmes.

SUBJECT 2: CURRICULUM Description of the actual master’s programme During the first year of the programme, a thorough repetition and refreshing of the fundamental knowledge is performed in order to achieve a common base level among students originating from different backgrounds.The programme consists of a number of courses, namely ‘Advanced mathematics for water engineering’, ‘Statistics for water engineering’, ‘Irrigation agronomy’, ‘Aquatic ecology’, ‘Hydraulics’, ‘Surface hydrology’, ‘Groundwater hydrology’ and ‘Water quality and treatment’. The programme is complemented by two workshops composed of various courses (‘Calculus tools’, ‘Information technology’, ‘Economic analysis of water resources’, and ‘Hydrometry’, ‘Social, political and institutional aspects’, ‘Environmental impact assessment’). The intention of this programme structure is to establish a sound knowledge basis of mathematics, statistics and other disciplines such as hydraulics, surface water and groundwater hydrology, water quality and aquatic ecology. The curriculum must be followed by all participants equally. The curriculum of the second year is composed of a common core programme plus a selection of two out of eight optional specialization courses. The common core is composed out of five courses,


namely: ‘GIS & remote sensing in WRE’, ‘Advanced hydraulics’, ‘Water quality modelling’, ‘Systems approach to water management’ and ‘Management of water use and re-use’. Additionally, all students must follow seminars, a workshop on ‘Integrated Project Design’, and prepare a thesis. Two out of the eight offered specialization courses should be selected from the following list: ‘Groundwater modelling’; ‘Surface water modelling’; ‘Irrigation engineering and technology’; ‘Planning, operation and management of irrigation systems’; ‘Hydraulic modelling’; ‘Water and waste-water treatment’; ‘Monitoring of water quality’; and ‘Advanced aquatic ecology’.

Description of the future initial master programme (2007-2008 onwards) The first year of the newly designed curriculum will consist of the same programme as before. Only the two workshops will be redesigned and named ‘Hydrological data processing and GIS’ and ‘Hydrological measurements and remote sensing’. The second year of the programme will focus on models and management tools for integrated water management, whereby project based learning methods will be implemented. The new core of the programme will then consist of two integrated projects. These two integrated projects will be based on climate relevant questions. They differ in content with focus on humid and arid environments. The committee acknowledges this relevance attributing climatic variability to water problems. In the second year, students can partially specialise in the qualitative or quantitative aspects of water management, in irrigation or in aquatic ecology by the selection of optional workshops and the selection of the thesis topic.

2.1. Relationship between objectives and content of the curriculum The relationship between the objectives of the programme and the content of the curriculum is very good. The curriculum enables the students to attain the formulated final qualifications. The committee noted that the programme coordinators are cooperating very well between the two universities and the participating faculties.The result is a strong and coherent curriculum. An internal evaluation performed in 2001 resulted in the fact that most aspects of water resources engineering were already well covered in the existing programme. However a few remaining issues were dealt with and the programme coordinators took the initiative to improve aspects which were identified being lacking or insufficiently covered. This finally resulted in a more balanced curriculum. As a recommendation for further improvement, the committee strongly suggests to further increase the attention on the social, political and institutional context. This recommendation, however, should not be covered as an independent subject within the curriculum, but should be covered in existing seminars preferably taught by a social scientist. The committee identifies the first year mainly being a matter of knowledge transfer. Its setup is intended to bring the students up to an equal level of domain specific knowledge and therefore offers no freedom of choice. In view of further improvements, the committee recommends that the programme directors consider offering a more tailor made first year, to emphasize even more individual backgrounds and


educations. By doing so, additional depth in the individual educational curricula could be achieved. The committee identifies, that the programme’s objectives concerning ‘competence-based learning’ are much more elaborated in the second year of the programme, where attention has clearly been paid to the acquisition of knowledge as well as professional and scientific skills, and to the development of analytical, critical and problem-solving intellectual capacities. A clear link with the development relevant compontent is established best during the thesis writing process: the majority of the students focus their topic of the thesis on a problem that is relevant to their home country. The assessment committee assesses the relationship between the aims and objectives and the contents of the programme as being good.

2.2. Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme The committee recognizes that both, in the first and the second year, much attention is paid to knowledge development. The way knowledge is acquired is fundamentally different from the first and second year. The courses of the first year are intended to provide a solid and broad knowledge in the fields of mathematics, statistics, hydraulics, surface and groundwater hydrology, and physiochemical water quality. The knowledge acquired in the first year is a prerequisite for following and assimilating the advanced and specialised courses of the second year and for preparing a thesis at the Masters’s level. Students attending the programme receive an introduction to perform scientific research within the framework of various courses and workshops and the thesis research project, which occupies a considerable part of the second year of the programme. Research training is an essential component of the programme. The lecturers adapt their courses according to the most recent scientific information available and refer to recent literature whenever appropriate. The committee is convinced that the programme both prepares the trainees very well for their vocational future in their home countries and introduces them to scientific research in water resources engineering. The assessment committee evaluates the programme’s fulfilment of the requirements with regard to its professional and academic orientation as being good.


2.3. Coherence of the programme The committee is of the opinion that the programme is coherent as regards structure and content. In the first semester of the first year, students follow lectures in introductory courses on mathematics and statistics to guarantee a common basic level in these fields. Furthermore, some courses which do not require a high level of knowledge in mathematics and statistics are organised during the first semester. In the second semester of the first year, the courses that require advanced levels of mathematics are scheduled. During the first year, workshops also focus on the social, political and economic context in which water engineers will have to work. The third semester (first semester of the second year) focuses on integration and deepening of the previously gained knowledge in the student’s field of choice. During the fourth semester, the students apply the previously obtained knowledge and skills through an integrated design project and the Master’s thesis. The committee appreciates the well designed and coherent structure of the curriculum. Every student obtains a sound basic knowledge during the first year and integrates, deepens and applies this knowledge in the field of his choice during the second year. The assessment committee has evaluated the coherence of the programme as being excellent.

2.4. Duration, size of the programme The assessment committee assesses the study scope of the programme to be in line with the formal regulations as described in the decree on the restructuring of the Flemish Higher Education. The twoyear Master’s programme consists of 120 study ECTS credits.

2.5. Study load During the academic year 2004-2005, a survey of the students studying time was performed. The analysis showed, that after the first semester a number of students tended to indicate unrealistic high workload (over 200 hours per week study load). These answers were only considered to compare relative workloads between the courses, but the questionnaire was adopted to get more reliable answers after the second semester. In addition, hearings were organised to discuss the answers of the questionnaire. In general, the study load is in line with the expectations. The committee appreciates the fact that the study load has been measured once and that whenever problems appear they are approached and solved rapidly. For example, the number of subjects per year has been reduced to align them with the expected study time and the optional courses in the second semester of the second year will be eliminated to free up time for thesis research. The assessment committee assesses the study load as being good.


2.6. Alignment between form and content The compulsory courses and workshops during the first year of the programme consist of lectures and practical sessions. Morning sessions are mostly lectures, while the afternoon sessions are laboratory sessions. During workshops, additional practical training courses are organised in the field. Furthermore, a number of small assignments are given to the students. Although the committee understands that these rather classical work forms are used during the first year to ensure that all students reach the same basic level of knowledge, the committee advises the institutions to develop a single educational design for the whole programme based on a good mix of classical and more advanced work forms. In addition, the committee recommends to search for possibilities to make the first year more flexible and adapted to individual needs and former educational backgrounds of the students. During the second year, more interactive and innovative work forms are used. The committee appreciates this. For the workshops in the second year, students typically receive assignments on the use of a numerical simulator that was presented in class. Individual or group reports have to be handed in as written documents and the results are presented and discussed in class. This helps students to increase their competencies to transfer knowledge and skills. The integrated project design treats a ‘real-life’ water resources engineering project in Indonesia, involving a wide range of water management problems. Within this project, different groups work on a specific aspect of the water resources engineering project. Mostly this aspect will be related to the specialisation selected (e.g., optional courses and master’s thesis research). Since the results from one group may also used by other groups, each group regularly presents its intermediate findings and receives comments and further assignments from other groups and from the lecturer. For the final assessment, all groups present their final findings. This integrated project stimulates students to integrate the knowledge and skills they have learned during the first year. In addition to the practical sessions on a computer, fieldwork, laboratory experiments, and a number of excursions are organised each year. Syllabi are available for all courses and most lectures are given using electronic presentations. The trainees receive a copy of the lecture notes and the slides. Most lecturers in the programme also use an electronic learning platform to share lecture notes, electronic presentations used during class sessions, software, datasets and example exercises and solutions. The committee judges the quality of these course materials as good. However, it has been noted by the committee that lecture notes sometimes are distributed using copyrighted material. The committee strongly advises the programme to ensure all proper means that standard copyright issues are treated accordingly. The courses in the programme make extensive use of computer models and simulation tools relevant


to various aspects of the design, operation and management of water resources development projects. For the workshops on modelling techniques, state-of-the-art software tools are provided. The committee appreciates that and considering the high cost of such tools and missing financial means of the majority of the students to acquire such tools, the committee appreciates that preference is given to public domain software where possible. The assessment committee assesses the alignment between form and content of the programme as being good.

2.7. Assessment and examination Examinations are organized in January and June (first session) and August-September (second session). Both in the first and the second year, students have to take examinations in January on courses that have been taught during the first semester. Examinations for courses that are taught in the second semester, as well as for those that run over two semesters, take place in June. Formal examinations with a written and/or an oral part are the common form of evaluation for courses. Most of them are in the form of an open book exam. Exercises and practical sessions are evaluated during the semester and are part of the total evaluation of the students progress in the course. Workshops are evaluated on the basis of reports submitted during the semester, with or without an oral presentation given by the students. The committee has investigated samples of the examination assignments and conclude that the students are properly tested and assessed. Moreover, the students themselves consider the examination system to be fair and correct. The examinations are directed towards testing the integrated knowledge of the students, as well as their insight and skills in the subject. The exams relate well to the objectives of the course. Sufficient explanation is provided about the form of the examinations, both in a general information session and during the individual lessons. Discussions with students revealed that they are not at all familiar with oral examinations during the first year. They appreciate being given sufficient explanation on this in advance. According to the committee, the students were also sufficiently informed in advance regarding the regulation of the exams and the teaching rules. They appreciate the fact that, by way of departure from the existing system, a single examination regulation for the two universities will be applied for the two years of the programme starting in the academic year 2005-2006. The assessment committee assesses the assessment and examination as being good.


2.8. Master’s thesis For the Master’s thesis, every student needs to conduct an individual study leading to a personal and original contribution to one of the water related disciplines covered by the programme. Each student must produce a personal manuscript in which he/she needs to demonstrate a thorough knowledge of the topic covered by the thesis. The programme recommends that the length of this manuscript should not exceed 100 pages. To successfully finalize the thesis, the student has to present the results of his research during a public defense session. The number of credits allocated to the master’s thesis is 17. In the reformed programme, this number will increase to 30. The committee appreciates this change in the curriculum, because it will create an opportunity for the students to develop a sound research report. The scientific level in the current master thesis is evaluated as being good, but the committee is convinced that it should be possible to further raise the scientific level. In the self evaluation report it is pointed out that because of the heavy study load in the first semester of the second year and the integrated project in the beginning of the second semester, some students delay the intensive start-up of their research until around Easter. The Steering Committee is not happy with this situation. The committee hopes that because of the increased number of credits allocated to the master’s thesis students will be able to start earlier and more students will defend their thesis in June, rather than in September. Improved communication between students and thesis advisors can also facilitate this change. A list of possible thesis subjects is made available to the students at the end of the first year. Students can also propose their own subjects. About 40% of all Master’s theses are directly related to problems in developing countries. Students have to decide on their subject at the beginning of the second year. Because of the possibility for some students to start in the second year of the programme, the deadline cannot be set up earlier (e.g. at the end of the first year). This will, however, be possible after the programme is reformed into an initial master’s programme. The committee advises to decide on an earlier deadline in order to make it possible for the students to start preparing their thesis research better during the summer holidays between the first and the second year. This will make it easier for students to finish their thesis research before the first exam session in June. The trainees carry out the thesis research under the general supervision of their promoter(s), in most cases assisted by an advisor. The advisors are most often either members of the departmental teaching assistant staffs or doctoral researchers. The contacts with the promoters and the advisors are most often made by the students themselves for the purpose of discussing methodologies, software, data problems, results, interpretations, etc. During the periods when the student is working full-time on the thesis research, contacts are typically made once per week. The committee appreciates the good and intensive guidance of the research. The research work and the editing of the thesis are closely followed by the promoter. In the laboratories the student can also confer with the doctoral and postdocs. An


unequal distribution of thesis topics among the promoters exists, but the committee is happy that measures will be taken to reduce this. The committee also considers it a good thing that initiatives have been taken to increase the general visibility of the student guidance document. The assessment is based on the quality of the thesis text and the oral public presentation (20 minutes) and defence (10 minutes). The student has to show that he/she can take the initiative and that he/she has the capacity to transfer the knowledge and skills built up during the curriculum. The evaluation is performed by a jury of at least 4 persons, including the chairperson, the promoter of the thesis research, the advisor and other members selected in agreement with the chairperson and the promoter. The chairperson is common for all thesis defences in a given year, to ensure consistent grading. The requirements regarding level that are imposed for a master’s thesis are clearly described. The assessment committee assesses the Master’s thesis as being good.

2.9. Entrance conditions Students can only register after being admitted. Each year about 250 applications are received. The following students are eligible for the first year of the programme: - BSc/BEng/BTech degree of a 4-year university programme (minimum grade: second class honours, upper division); - Graduates from a 4-year university programme in sciences; - Graduates from a 4-year non-university programme in industrial engineering. Files of applicants possessing the following degrees are accepted to the second year of the programme: - Diploma of Complementary studies in Water Resources Engineering; - MSc/MEng/MTech degree of a recognised university programme (minimum degree: honours); - Graduates from a 5-year university programme in agriculture or engineering. For practical and organisational reasons, the number of students is limited to about 35. This is judged to be the maximum number of students for which the quality of teaching can be guaranteed. Over the last four years, 51% of the students have had an Engineering degree when they started the programme, 22% a Sciences degree, 24% an Agriculture degree and 3% a degree in Industrial Engineering. 32% of the students come from Africa and 46% have an Asian or Latin-American background. 19% of the students are Belgian and 3% come from other European countries. Each year, 16 two-year VLIR scholarships to cover study and living expenses are awarded. They count for 85% of all scholarships obtained.


Given the very heterogeneous study and professional backgrounds of the students, the programme directors have opted for offering a broad programme during the first year that will give the students a good foundation. Moreover, a few specific activities exist with regard to the alignment between the preliminary training and the study programme: - the ‘Calculus tools’ workshop, which runs at the start of the first semester, provides to the less well prepared students the required mathematical background for the courses of ‘Advanced mathematics for water engineering’ and ‘Statistics for water engineering’; - the university offers some crash courses in English to students who feel that their active knowledge of English may be inadequate. The committee appreciates these initiatives, but, as mentioned before, the committee thinks that there should be possibilities for aligning the curriculum to the preliminary training in a more flexible manner. This could create more space in the curriculum for additional content. 40 33 31

30

30

28 25 23

22

22

21

21

19

20

10

0 19941995

19951996

19961997

19971998

19981999

19992000

20002001

20012002

20022003

20032004

20042005

Graph 1: Number of students in the first year of the Master of Water Resources Engineering, since 1994-1995, (expressed in number of students). The assessment committee assesses the admission requirements as being good.

General conclusion related to subject 2: Programme The assessment committee assesses the Master of Water Resources Engineering programme as being positive. The aims and objectives are well translated into the content of the programme. The programme gives students good opportunities to broaden and deepen their understanding of Water Resources Engineering related subjects. The first year contains a common programme for all students to ensure


that everyone achieves the same basic level of knowledge. A more flexible approach could free up time in the curriculum for the students who already have a solid background. Good attention is given to knowledge development and the development of research attitudes and research skills. The coherence of the programme is excellent. The structure of the programme is logical and the different parts of the programme are well attuned to one another. The programme of study is in line with the formal regulations for a Master’s programme. The study load is measured. Wherever problems are signaled, measures are taken to remedy them. The teaching and learning methods applied in the programme are oriented towards attaining the objectives. The programme shows a good variation of working forms used in several different courses. The quality of the study materials is good. The level of the examinations is good: the exam questions probe for content knowledge, understanding, insight and problem solving skills. Furthermore, attitudes and practical skills are assessed by means of appropriate evaluation methods. Time for the Master’s thesis is rather limited in the current programme, which frequently causes students to finish it in September instead of June. This will be remedied in the adapted curriculum. Guidance for the Master’s theses is well developed and this generally results in good Master’s theses. The students are selected according to strict admission procedures, considering, among other criteria, their relevant previous education and experience.

SUBJECT 3: DEPLOYMENT OF PERSONNEL

3.1. Quality of personnel Policies on the deployment of personnel depend on the regulations of the university where the personnel is employed, in particular the K.U. Leuven and the Vrije Universiteit Brussel. For a description of these procedures, the committee refers to the assessment report of the bachelor and master programmes in bioengineering of these universities. The teaching staff is recruited from the participating faculties. The committee did not find any indication that the educational and didactic quality would pose a problem on the programme. At the Vrije Universiteit Brussel, a public test lecture is required for the recruitment of independent academic staff as long as no educational evaluation is available. Selection commissions are always complemented with staff responsible for the programme. Visiting academic lecturers are selected directly by the Steering Committee of the programme on the basis of their expertise in one of the aspects of water resources engineering. Both at the K.U.Leuven and at the Vrije Universiteit Brussel, educational training is offered to the teaching staff. After reviewing the curriculum vitae of the applicants and evaluation of a proposal for the content of the lectures they will deliver, the Steering Committee will make a final decision on whether or not staff members will be included as lecturers in the programme. This decision is communicated to the


departments and faculties of the organizing universities. This procedure guarantees that newly acquired academic personnel is fully committed to the programme and identifies itself with all responsibilities within the programme. In order to maintain the quality of the curriculum, the lecturing staff is evaluated at regular intervals (twice a year, at the end of each semester) by the students on their teaching performance. The remarks of the students are taken into account by the lecturing staff, who are informed about the outcome of the students’ evaluation by the Steering Committee. The assessment committee assesses the quality of the staff as being good.

3.2. Requirements of professional and academic orientation Professors of both universities are involved in the teaching in the first and the second year. They are complemented with guest lecturers from other Belgian universities as well as from renowned International institutions. Master thesis research topics are developed in close cooperation with doctoral and postdoctoral researchers, who act as direct supervisors for the master students. All academic staff members involved in teaching the programme, perform active research related to the core subjects. The committee appreciates the high international standards of this research. Due to this close link between research and teaching activities, up-to-date knowledge is provided to the students in a timely fashion. Over the years, the staff has extended its international activities within the framework of VLIR programmes (PhD scholarships, own initiatives, institutional university cooperation) and through cooperation with international institutions within the field of water resources, such as UNESCO and FAO. By working to capacity building and to develop research projects in developing countries, the staff was able to develop the curriculum in view of the needs of these countries. According to the committee, there is a broad range of specialization present among the academic staff involved in the programme and a very high level of research is being carried out. The assessment committee assesses the requirements of professional and academic orientation as being good.

3.3. Quantity of personnel There are 23 staff members belonging to the independent academic personnel. Seventeen of these are


from either the K.U.Leuven or the Vrije Universiteit Brussel and are thus permanently available. This core staff is supplemented by an international group of motivated research assistants who deal with practical sessions and thesis guidance. Most of them are paid via resources and channels (projects, scholarships, etc.) of the IAP members contributing to the programme. The average number of students over de last 10 years is 25. In view of the restricted intake of students, enough staff is available for the organization of the programme. The assessment committee assesses the quantity of the staff as being good.

General conclusion related to subject 3: Deployment of staff The assessment committee assesses the deployment of the staff as being positive. The quality and the professional and academic orientation of the lecturers is good, not only with respect to their educational and methodological qualifications but also with respect to their professional expertise. A wide variety of research expertise is available for the programme. Both, the educational and the research quality of the staff is considered when contracting new lecturers for the programme. The lecturers have the opportunity to follow training programmes in teaching methodology. The quantity of the staff is good.

SUBJECT 4: FACILITIES

4.1. Material facilities During the visitation of the Bio-engineering Sciences programme, the core committee – of whom the land-use and forestry management expert, the agricultural science expert, the education expert and a student member are members of the Land and Water Resources subcommittee – visited the buildings, classrooms, libraries and laboratories that are used in the Water Resources Engineering master’s programme. The student participated only in the visit to the Vrije Universiteit Brussel.

For the first year students, the lectures, workshops and practical sessions are organised at the Kasteelpark Arenberg campus of the K.U.Leuven, while most activities for the students of the second year take place at the Etterbeek campus of the Vrije Universiteit Brussel. Exceptions to this general rule may occur, mainly as a consequence of the unavailability of practical training rooms, laboratories or research infrastructure. The infrastructure is adequately equipped with the necessary facilities. Some practical training courses are organised at the hydraulics lab of the Universiteit Gent.


All students have unlimited access to the central, Faculty and department libraries of the organizing universities. The Arenberg Campus Library in Leuven and the library of the Department of Hydrology and Hydraulic Engineering at the Vrije Universiteit Brussel are well equipped with a wide variety of books and journals in the broad field of water resources engineering. Students also have free access to all journals that are available in electronic form and to which the universities subscribe. These journals can be consulted by the students in the computer room of the Hydrology Department at the Vrije Universiteit Brussel, in the student computer rooms at the different campuses of the organizing universities, or in the labs where the students work on their dissertations. The students, however, do not have a specific meeting place for discussion and collaborative work. First year students can gather in the lecture room. Accommodation is available in the student residence halls of the K.U.Leuven and the Vrije Universiteit Brussel, or the students can seek private accommodation. For students who hold a VLIR scholarship, housing is guaranteed by the universities. Student residence halls are either on campus or in close proximity of it. The assessment committee assesses the material facilities as being good.

4.2. Study Guidance During their studies, the students can always rely on the programme coordinators, the lecturers and the secretariat whenever they encounter problems with course content. Because of the small size of the group, contacts between lecturers and students are very open. For potential students, students and alumni, the programme website offers a lot of useful information. At the start of the academic year an information session is organised for all students in which information is provided about the programme and life at both participating universities. For alumni, a newsletter is also produced. The committee recommends to the programme organisers to interact more on a formal basis with the alumni, for example, in order to obtain information on job profiles and developments in the labour market. Furthermore, a wide variety of services is offered at both universities for students who need help. International offices offer information to foreign students. Other services help students find accommodation, give legal advice, provide social and medical services, offer efficient study method workshops, and much more. To promote the integration of the students, various activities are organised by the programme coordinators and the students themselves. The committee appreciates the study guidance. Nevertheless, the committee thinks that a more proactive


approach to reaching the students (eg tutorship, etc.) would be useful for foreign students who are not accustomed to the Flemish educational culture. For example, the introduction of intermediate tests during the first semester to help the students deal with the forms of assessment and to give more attention to training in study skills. At both universities an ombudsperson is available whom the students can contact when problems arise related to examination schedules, examinations, assessment of theses, deliberations and the announcement of results. The assessment committee assesses the student support and guidance as being good.

General conclusion related to subject 4: Facilities and provisions The assessment committee assesses the facilities and provisions as being positive. The material facilities are good. The students follow courses on two campuses. The lecture halls and the laboratories are well equipped. The libraries offer high quality collections, but are spread over the different faculties and departments. There are several computer rooms. The student guidance and support is also good. The open door attitude and the good relations between the staff and the students certainly guarantee direct lines of communication. Students, potential students and alumni are kept well informed through the programme website. Furthermore, a variety of services are offered, both within the programme and within the participating universities.

SUBJECT 5: INTERNAL QUALITY ASSURANCE Description The management of the programme is in the hands of the Steering Committee (SC), which is composed of 4 IAP members from each of the two institutions. The chairmanship and vice-chairmanship is rotated every 3 years between the Vrije Universiteit Brussel and the K.U.Leuven. The SC has a general responsibility for the management and quality assurance of the programme. On average, the SC meets once every 3 months. After every meeting, minutes are drawn up, including an action schedule specifying which persons are responsible for each action point. The educational matters are guarded by the Programme Committee for Water Resources Engineering (PCWRE). This committee is composed of all the lecturing staff, of representatives of the assisting personnel, and of 3 student representatives from each year of the programme. The PCWRE is chaired by a specific programme director and meets twice a year, shortly after the end of each semester. The PCWRE may: - discuss the remarks of the students concerning the programme; - discuss proposals of the SC for programme revisions;


- request the SC to prepare new proposals for curriculum development. The student evaluation of the courses is very important for the continuous curriculum innovation. The results of these evaluations are discussed in the SC. The conclusions are drawn and, if necessary, addressed by the PCWRE. Finally, external advisors from ministries, international university contacts and the IUPWARE board of advisors take part in the process of developing, revising and innovating the programme.

5.1. Evaluation of the results From the very start of the programme, questionnaires on course quality have been submitted to the students. All students of the first and second year are requested to evaluate anonymously all courses at the end of each semester. Since the academic year 2004-2005, this evaluation is performed by the central university educational evaluation services. IUPWARE continues with its own evaluation for the sake of continuity and for analysing specific aspects of the programme, and in order to obtain detailed information on the Master’s thesis. The committee appreciates this way of evaluating teaching quality. In addition to the questionnaires, many informal contacts between students and lecturers exist. The results of the surveys and informal contacts are discussed in the PCWRE and in the steering committee. The self assessment report is well structured and complete. The discussions during the assessment site visit were held with an open mind and are a good addition to the information outlined in the self evaluation report. The assessment committee assesses the evaluation of the results as being good.

5.2. Improvement measures The committee is of the opinion that the programme is responding appropriately to the surveys it has carried out among the students. Accordingly, for example, on the basis of a survey of the attention given to the objectives in the different parts of the programme, changes were introduced to improve the attention given to these objectives. The number of credits required for the Master’s thesis will be increased to enable the students to spend more time on research and thus achieve better results. In addition, decisions were taken by the SC to replace lecturers that are not positively evaluated by the students. Furthermore, the suggestions and comments made at the earlier evaluations by VLIR-UOS (2000-


2001) have been taken into account and a continuous improvement can be noted. Accordingly, the PCWRE was set up to elaborate the internal quality assurance in a more structured manner. The assessment committee assesses the measures to effect improvement as being good.

5.3. Involvement of personnel, students, alumni and the vocational field The programme steering committee plays a pivotal role in the overall organization and quality control of the programme. Participation of other academic staff and students is organised within the PCWRE. This committee meets two times every academic year. Student representatives have developed a habit of submitting a few pages with specific issues and comments. This often leads to lively discussions between the lecturer concerned and the students and is appreciated by all parties involved as a good mechanism for quality improvement. The programme website is used to stay in contact with alumni. Three times a year a newsletter is also sent out. However, alumni participate only in an informal way in quality assurance. Vocational field participation is guaranteed by the board of advisors. In the process of preparing the assessment, students and alumni, scientific, assisting and administrative personnel, and regular and guest lecturers were questioned on the different aspects of the programme and their suggestions were taken into account when writing this report. The assessment committee assesses the involvement of staff, students, alumni and the professional field as being good.

General conclusion related to subject 5: Internal Quality Assurance The assessment committee assesses the internal quality assurance as being positive. The evaluation of the results is good. Since the start of the programme it has been evaluated on a regular basis. The self assessment report is structured and complete. The conclusions of these evaluations resulted in the implementation of improvement measures. The steering committee and the programme committee play an important role in internal quality assurance. The academic staff and the students participate intensively. The website and a newsletter are used to stay in contact with alumni. Vocational field participation is guaranteed by a board of advisors.


SUBJECT 6: RESULTS

6.1. Level achieved The committee is of the opinion that the programme is doing a good job of realising its objectives and that it is producing academically well trained water resources engineers. The programme focuses on the modelling of water quality and quantity as a tool in the management of complex natural land and man-made systems. The many interdisciplinary aspects in the programme give the graduates the ability to tackle complex water-related problems. The scientific quality of the Master’s theses is good. Reading from the answers as provided in the questionnaire that was sent out to the alumni, it is very clear that the programme makes a contribution to the development of their home country. This is due to the fact that the knowledge and skills gained in the programme are applied effectively and their active participation in designing the programme. After returning home, alumni find employment in the field of water management in national and international organisations, government agencies and administrations, consulting firms and private enterprises and organisations belonging to the nongovernmental sector all over the world. Half of the graduates are working in the field of research and development. Of the other half, about 50% classify their job as an executive position and the other 50% as technical work. The alumni consider the training in the programme to have been a stepping stone in their career. The programme is a good example of an international programme that is focused on training students originating from emerging countries. The programme also contributes to broaden an international attitude of Belgian students and staff. Occasionally even some Belgian students are awarded VLIR scholarships to perform their master thesis research in such an emerging country. The assessment committee assesses the level achieved as being excellent.

6.2. Results of teaching In the year 2000 it was decided to change the recruitment policy. The focus of the programme was moved towards water resources engineering and only civil and agricultural engineers were admitted since then. Direct admission to the second year was also changed, and currently students are only occasionally admitted directly to the second year. Direct entries into the second year require either a strong academic background or the presence of the student must bring added value to the programme. Direct entries are either exchange students from cooperating institutions or universities, or students that might continue to pursue a PhD degree in one of the participating departments.


These changes in admission policy have led to a remarkable increase in the pass rates in the last 5 years, as compared to the 5 previous years. The average pass rate for all registered students in the first year of the programme (GAS) before 2000 was 70% with a minimum pass rate of 64% in 1999, while after 2000 the rate rose to 86% on average, with a peak of 93.9% in 2004. The number of drop-outs has also declined considerably: while the total number of students attending the programme has gradually risen from about 40 to 60 at present, the number of drop-outs has declined to just a few in recent years.

Graph 2: Evolution of the results of teaching (from students in the first year of the IUPWARE, expressed in percentage, over a ten year period of time (1994-1995 – 2004-2005).


Table 1 shows that almost 96.7% of the graduates finished their studies in time, 1.8% finished in three years and 1.5% in four years. The average study duration is 2.04 years. Graduation year

On time

+ 1 year

1994 – 1995

21

1995 – 1996

19

1996 – 1997

30

1997 – 1998

24

1

1998 – 1999

25

1999 – 2000

29

2000 – 2001

18

2001 – 2002

14

2002 – 2003

20

2003 – 2004

28

2004 – 2005

35

+ 2 year

Total

Average

Years

Months

21

2,00

2

0

20

2,05

2

1

30

2,00

2

0

26

2,12

2

1

1

26

2,04

2

0

1

30

2,03

2

0

18

2,00

2

0

1

1

1

14

2,00

2

0

1

21

2,10

2

1

1

30

2,10

2

1

1

36

2,06

2

1

2,04

2

0

Total

263

5

4

272

Procentual

96,7%

1,8%

1,5%

100%

Table 1: Study advancement in the IUPWARE, after removing the drop-outs as listed in Graph 2. The committee assesses the educational output as being good.

General conclusion related to subject 6: Results The assessment committee assesses the results of the programme as being positive. The programmatic and scientific level of the Master of Water Resources Engineering programme is considered to be excellent. Most students return to previously held positions and they report back a high level of job security and satisfaction. In addition, the course adds substantially to their educational profile, consequently helping them finding new jobs in water resources engineering or related fields. The programme demonstrates its ability to place students in a broad spectrum of work areas and careers. The committee concludes that the students are receiving high profile professional training. The results of the teaching quality are good. Almost all students succeed to finish the whole master programme in the two foreseen academic years.

General opinion of the programme The assessment committee assesses the ‘Master of Water Resources Engineering’ as being a good programme with the incorporation of generic quality elements. The committee therefore concludes with a positive final judgement about the programme.


Summary of the recommendations of the assessment committee for improvement within the framework of the prospects for improvement. With regard to improvements to be made in the programme, the assessment committee recommends the following points for implementation:

2. Curriculum - Further increase the attention of the programme to social, political and institutional context, e.g. by organising seminars taught by a social scientist. - Develop a singular educational approach for the whole programme. - Identify possibilities to make the first year more flexible and adapt it to the individual needs and previous education of the students. - Let students choose the subject of their thesis research earlier in the programme.

5. Internal Quality Assurance - Interact more on a structured and organized basis with their alumni (e.g., obtaining information on job profiles and developments in the labour market). The assessment committee received from the programme organizers a detailed reaction on the draft report with concrete measures for improvement already taken and planned for the future. Although an in depth evaluation of these measures and their impact on the quality of the programme will have to be carried out by another assessment, the committee appreciates the adequate reaction of the programme organizers.


Universiteit Gent Vrije Universiteit Brussel Master of Physical Land Resources

Foreword An extensive assessment of the Bioscience engineering, under which the Master of Physical Land Resources falls, was carried out in 2006. In order to assess the master properly, one core committee and three subcommittees were created. The core committee primarily focused on the quality assessment of the bachelor programmes and the initial master’s programmes, as well as visiting the programmes on site. Following the visitation of the core committee, the three subcommittees assessed the other (post-initial) master’s programmes in interview sessions in Brussels. The interviews for the Master of Physical Land Resources took place on 27 April 2006 in the Palais des Académies/Paleis der Academiën in Brussels. The responsibility of the interviews was for the subcommittee ‘Land and Water Resources’. This subcommittee consisted out of four members of the core committee (including a land-use and forestry expert, acting as chairman of the subcommittee, an agricultural expert, an education expert and a student member) plus two technical experts. Because the Master of Physical Land Resources is qualifies for as an International Course Programme (ICP), the subcommittee was complemented with an expert of the VLIR University Development Cooperation (UDC). This expert attended the assessment covering development cooperation relevant issues. The Master of Physical Land Resources is a two-year programme jointly organized by the Universiteit Gent (UGent) and the Vrije Universiteit Brussel. The programme in Physical Land Resources took root in the programmes in Soil Science (since 1963) and in Eremology (since 1988). The objectives of the two programmes were combined and in 1997 merged into the present programme. Till 2006, a diploma in Complementary Studies will be delivered after the first year, and a diploma in Advanced Studies after the second year. As of 2007, when the regular Master’s programmes resulting from the Bachelor-Master’s transformation will be started up, successful participants will receive a Master’s degree upon completion of the two years of study in one of the two majors. The evaluation of the two majors is different only where explicitly mentioned. The evaluation of the Master of Physical Land Resources is based on the objectives and attainment targets of the programme, including: - the elaboration of the actual programme, - the definition of individual objectives and the description of all programme components, - the factual data (e.g., infrastructure, syllabi, courses, text books, examination questions, dissertations, statistical data concerning the practicability of the study and study results, personnel, success rates and educational output), and - the lessons learned of students and staff.

Master of Physical Land Resources | 269

The infrastructure was evaluated by four members belonging to the core committee. During their onsite visit, an inspection of the infrastructure was also performed. Since the Master of Physical Land Resources is fully taught in English, this assessment report in written in English as well.

SUBJECT 1: OBJECTIVES OF THE STUDY PROGRAMME The self evaluation report (chapter 1:1-3) describes the following objectives for the Master of Physical Land Resources:

General study programme objectives The major in Soil Science aims at training researchers, academics, government staff and expert consultants in the inventory and detailed characterization of land capacity, and of soils in particular. Graduates should be able to understand the development and evolution of soils under natural conditions or following human interference using field, map, laboratory and remote sensing data. They should have the scientific knowledge to use and manage soil and water in a sustainable way, and to optimize land use under different natural and environmental conditions. The major in Engineering Geology offers training in non-agricultural use and application of soil, and includes geotechnical aspects (use of soil as a building material or for foundations, slope stability and stability of excavations), the role of soil- and groundwater for water management and supply, soil management in relation to environment and land use (erosion, sediment transport, coastal development and protection). Graduates – regardless of the major they have chosen – need to have acquired a broad knowledge at an advanced level in basic disciplines and techniques that provide a polyvalent scientific understanding. They should be able to formulate hypotheses, use or design experiments to test these hypotheses, report on the results and communicate findings to both experts and the general public. Graduates should be able to apply their knowledge in practical situations in their professional field as required by the overall development policy of their country. The graduates should also have the competence to be active in both basic and applied research at universities, research institutes and other government institutions. In particular: - All graduates need to have the basics to conduct field work (soil survey, soil profile description, soil classification), use existing cartographic and remote sensing data, and interpret analysed data. This is the basis for regional planning, land evaluation etc. This regards all staff from (government) institutions and universities involved in the inventory of natural resources (pedologic and geologic

270 | Master of Physical Land Resources

survey and cartography). - Graduates have to be trained to characterize soil physically, chemically and mineralogically with advanced techniques, to translate this to soil quality and to assess the resulting influence by and on natural and anthropogenic factors. This is important for staff active in laboratories for research in soil science, geomorphology and surface geology, attached to nature reserves and research institutes, and academics. In addition to this, in-depth knowledge and scientific experience is acquired in one of the two majors. The desired final qualifications of the major in Soil Science can be worded as follows: - Graduates are able to deduct information from the characterisation of soil material and its environment about soil forming processes, in particular for tropical (humid and dry) areas. They are competent in interpreting the data in relation to the soil and the regolith as part of the ecosystem both in time and space. - Graduates are equipped with the knowledge scientifically to study the abiotic aspects of soil and water management of agricultural engineering systems and of techniques. - Graduates are knowledgeable about soil and methods for evaluating the soil and its components (solid soil parts, soil fluids, soil air) for multiple applications.They have the competence to recognize the impact of technical interventions and measures in the frame of soil and land management, both in the short and in the long term, and to understand, assess and interpret it. To this end, graduates have the competence to use modern equipment and informatics and computer technology to inventory soil or land and to model abiotic processes. The major in Engineering Geology combines applied scientific knowledge and advanced technical competence in non-agricultural aspects of soil management, with the following desired final qualifications. - Graduates can use GIS and earth observation techniques to digitally inventory and process soil data and landscape characteristics. - Graduates have acquired the basic knowledge in geo-techniques with special reference to practical applications of soil as building and foundation material, and to the stability of slopes and excavations. - Graduates can use field, physical and chemical techniques to study and describe soil and regolith layers. - Graduates have knowledge about the interactions between soil and groundwater, in relation to environment management and land use. - Graduates have insight into the processes that influence soil and landscape stability, and they are acquainted with and can design possible measures for management and remediation.


1.1. Level and orientation The programme objectives are formulated separately for the two majors, as is described below. Both majors are intended to strengthen and update the theoretical and practical skills of young scientists from developing countries who are already involved in either soil sciences or engineering geology. The major in Soil Science is focussed on training researchers, academics, government staff and expert consultants in the inventory and detailed characterization of land capacity, and of soils in particular. The major in Engineering Geology offers training in the non-agricultural uses and applications of soil, and includes geotechnical aspects, the role of soil- and groundwater in water management and supply, and soil management in relation to environment and land use. The development of advanced scientific knowledge is a key objective and one of the desired final qualifications, particularly within the major disciplines of Physical Land Resources. It concerns the acquisition of specialised up-to-date knowledge and techniques, along with the skills and attitudes required to integrate the knowledge and apply it professionally. The assessment committee believes that the objectives of the programme are focussed on developing general and more specifically scientific competences at an advanced level. They are also focussed on offering an advanced notion of and insight into the knowledge and latest developments in the specific scientific discipline. The programme aims to contribute to an increased knowledge of Physical Land Resources in developing countries, both in terms of quantity and quality. An additional dimension is the training of European experts for development co-operation projects. The committee appreciates this. The assessment committee assesses the level and orientation of the programme as being good.

1.2. Domain-specific requirements The in-depth specialised knowledge provided in the Soil Science major is strongly oriented towards agronomists, while geologists and civil engineers find the specialised training they need in the Engineering Geology major. The setting of objectives since the creation of the programme has clearly taken into account the preferences of the recipient vocational field. Refresher courses and regular contacts with alumni and others provide a forum for feedback on the programme from the vocational field. Furthermore, the regular programme evaluations by alumni that are organised by the Physical Land Resources secretariat provide valuable information for programme adjustments.


Similar programmes with a strong international focus exist at a number of European institutions, e.g. at Silsoe, Cranfield University (UK), Wageningen University and ITC-Enschede (The Netherlands), University of Life Sciences (Norway). The specific orientation of the programme towards tropical regions is important to most students and alumni. The commission considers that the objectives take due account of international academic practice and the requirements that the profession might impose in respect of a master programme in physical land resources. However, the committee is of the opinion that the objectives and the profiling of the Engineering Geology major deserve more attention. A deep split between the two majors as regards both organization and content threatens the coherence and the external profiling of the complete programme. When reforming the programme into an initial master programme, from 2007-2008 on, an in-depth analysis of the current objectives and curriculum will be necessary. An initial master programme will be more attractive for Belgian students. The assessment committee assesses the domain-specific requirements as being good.

General conclusion related to subject 1: Objectives of the study programme The assessment committee assesses the objectives of the study programme as being positive. The level and orientation of the Master programme is good. The objectives clearly aim at developing general competences and general academic-oriented competences at an advanced level.The programme is designed to have students develop an advanced understanding of and insight into the academicdisciplinary knowledge of the discipline and there is a good focus on the most recent developments in the field of soil sciences and engineering geology. The domain-specific requirements are good. The objectives and final requirements are in line with the requirements set by foreign colleagues and with the needs and wants of the vocational field.

SUBJECT 2 : curriculum Description of the master programme The Master of Physical Land Resources is oriented towards two majors: Soil Science and Engineering Geology. The programme starts with a common core offering general training in Physical Land Resources in the first semester of the first year. In the second semester students have to start choosing a specialisation in one of the two majors. The common core in the first year curriculum consists of general training in subjects fundamental for Physical Land Resources, and for Soil Science and Engineering Geology in particular. Thus the student


is equipped with the knowledge and skills needed to specialise in one of the majors in the second year, and to work more autonomously, which is essential in view of the dissertation. The programme curriculum includes general courses that provide the general scientific knowledge, insight, techniques and skills that are fundamental for a graduate in Physical Land Resources, regardless of the discipline or orientation that is taken. There are eight such courses (‘Pedology’, Informatics and statistics’, ‘Meteorology and climatology’, ‘Soil chemistry’, ‘Soil physics’, ‘Soil mineralogy’, ‘Land information systems’, ‘Soil prospection and classification’) and seminars (together accounting for 40 of the 120 credits prescribed for the total programme). These courses – all compulsory – form the common core of the programme. A seminar to develop transversal themes and improve skills such as project development and transfer of knowledge accounts for 5 credits. Specialised in-depth training with specific features within either Soil Science or Engineering Geology comprises 45 of the 120 credits prescribed for the total programme. For Soil Science, the programme offers seven major (compulsory) and two elective courses (one to be selected from a list of five courses offered within the framework of the Master of Physical Land Resources and one either from that same list or from another Master’s programme). The courses in Soil Science provide the specialised knowledge and skills that are needed for all authorities who are concerned with the optimum use of land and, more in particular, with proper spatial planning and the sustainable and optimised use and management of Physical Land Resources. This part of the programme has a strong focus on agricultural use and applications. For the major in Engineering Geology, nine specialised (major and compulsory) courses are scheduled. These courses are oriented towards the role of land and soil in geotechnics and in applied geology and geomorphology (the use of soil in building and foundation material, the stability of slopes and excavations; the role of soil in water management, soil management in relation to environmental issues like erosion, sediment transport, and coastal development). Considerable room is provided for the dissertation (30 credits of the 120 credits of the programme curriculum).

2.1. Relationship between objectives and content of the curriculum The relationship between the objectives of the programme and the content of the curriculum is good. The curriculum enables the students to attain the formulated final qualifications. The programme directors have designed a good and sound curriculum for both majors. All important


subjects are covered. However, the assessment committee is of the opinion that the first year is mainly a matter of transfer of knowledge. It is intended to bring the students up to an equal level and therefore does not offer freedom of choice. The curriculum is also mainly focussed on soil sciences. The needs of students interested in the Engineering Geology major could be addressed better in the first year. Especially, students request for the introduction of some examples relating to geological aspects in the Pedology course. If this cannot be made, they suggest for the first semester to introduce a geology course as a substitute to Pedology. The assessment committee suggests also to change the order of some subjects to get a better balance between the two majors in the first year of the programme. In the context of prospects for improvement, the committee also recommends that the programme directors, despite the very heterogeneous student intake, examine whether the first year might not be given more individual content. Extra space would thereby be created in the programme to work toward greater depth. Furthermore the committee suggests further increasing the attention given to the social, political and institutional context during the first year of the programme. This should not be an independent subject, but rather be covered in seminars taught by a social scientist. In the second year of the programme students focus completely on one of the two majors. The curriculum in the second year is focussed on in-depth knowledge of the chosen major and on scientific skills. Both in the first and the second year of the master’s programme, international mobility of students is possible. In the first year, students who have obtained credits or exemptions, or who can follow a reduced programme are allowed to follow some subjects at another university. In the second year, a student can follow either the required courses at another university (during the first semester) or make a dissertation elsewhere under the supervision of a promoter from the master programme (during the second semester). The committee appreciates this possibility. The assessment committee assesses the relationship between the objectives and the contents of the programme as being good.

2.2. Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme The committee believes that both in the first and the second year much attention is given to the development of knowledge. The way this knowledge is acquired is basically different in the first and the second year. The courses of the first year are aimed at providing a solid and broad foundation in the essential fields of knowledge for all students, i.e. the ‘common core’. The knowledge acquired in the first year is a prerequisite for following and assimilating the advanced and specialised courses of the second year and for preparing a thesis at the master’s level.


Many courses include training in technical skills linked to analytical skills. The staff takes care to acquaint the students with the latest developments and newest techniques, while pointing out lowcost, feasible alternatives that can be implemented in the reality of developing countries. Since all lecturers are involved in scientific research, they follow international developments and adapt their courses according to the most recent scientific information available, referring to recent literature whenever appropriate. Universally applicable basic principles are illustrated through relevant exercises, using material and data obtained from PhD research and through projects (DGOS, VLIR, European Commission, etc.) in developing countries, and are complemented with data from local literature. The seminars explicitly train students in personal reflection on scientific lectures and in the individual acquisition of knowledge through literature. What is more important, however, is the student’s acquisition of research skills that will prepare them to carry out the research required to produce their Master’s thesis. An evaluation made by the students of the programme reveals that the students are very satisfied with the research capacities they acquired through the programme (12% satisfactory, 61% good and 27% excellent). The committee is of the opinion that the academic level of the programme is good. Attention has been given to the development of in-depth knowledge, as well as to recent trends and developments in the scientific field and to the further development of scientific skills. The assessment committee assesses the requirements with regard to the profesional and academic orientation of the programme as being good.

2.3. Coherence of the programme The committee is of the opinion that the structure and coherence of the programme is generally good. After completing a number of more general course components, the student chooses one of the majors in which he/she will focus either on soil sciences or on engineering geology. Nevertheless, as previously mentioned, the assessment committee thinks that it would be useful to introduce some engineering geology oriented elements earlier in the curriculum. In the current curriculum students who are interested in the engineering geology major would appreciate this move, as it would improve the balance between the two majors in the programme. In the setting of the seminar the students can acquire a thorough knowledge of a subject that may later serve as the basis for the master’s thesis. Once all the components of the programme have been followed, the student should have the necessary knowledge and skills to complete his/her master ‘s thesis.


The assessment committee assesses the coherence of the programme as being good.

2.4. Duration, size of the programme The assessment committee assesses the study scope of the programme as being in line with the formal regulations described in the Decree on the Restructuring of Flemish Higher Education. The two-year Master programme consists of 120 study credits.

2.5. Study load During the academic year 2004-2005, the students were asked for the first time to complete a questionnaire to estimate the study load. Although there is a significant difference between the total study load obtained by addition of course estimations (which is quite high both for the first and the second year: 2400 and 2303 hours respectively), and the figures obtained when using the overall estimation per lecture-, holiday-, or study/examination week (about 2105 hours for the first year; 1717 hours for the second year), there is no doubt that the programme is, especially in the first year very demanding and that students have to be fully committed if they want to be successful. The current students themselves stress that the study load cannot be considered as a problem, and rather fear for the quality of a programme that would be too easy. As the legal requirements limit study time to a maximum of 1800 hours per year, the committee strongly recommends reducing the study load at least for the first year of the programme. Many students coming from developing countries have difficulties during the first year to focus on the most important issues and because of that they experience a high study load. So probably the study load could be reduced by guiding students better on the priorities within the study materials given to the students. The assessment committee appreciates that the study load was measured in the run-up to this assessment. Nevertheless, the assessment committee emphasises the necessity to monitor and remediate the study load. Particularly in the context of the reorganization to an initial master’s programme, the institutions surely should dispose of tools to conduct study time measurements, monitor its evolution over time, and assess and adjust the study load when necessary. The assessment committee assesses the study load as being satisfactory.

2.6. Alignment between form and content The programme is still mainly based on a classical combination of lectures and lab work. No explicit unified didactic concept has been delineated for the programme as a whole, but the forms of education


are in line with the programme aims and the learning goals of the different parts of the programme. Nevertheless, different teaching methods are used, such as conventional lectures, practicals, excursions and field work, guided group discussions and seminars, and the presentation and public defence of a dissertation. Practicals include (theoretical) exercises and problem solving in the classroom, or other activities in practical rooms like PC classes and microscope rooms, and laboratories where students learn to handle equipment and the hard- and software necessary for data analysis and interpretation. Study materials and data from developing countries are used where possible. The seminars included in the first year are the vehicle for teaching the skills needed to work autonomously, to do personal study and acquisition of knowledge, and to do critical thinking, reporting and presentation. For most courses a well documented syllabus is provided, often supplemented with copies of presentations and slides used during the lectures. Most lectures also include selected papers from international journals or they recommend such papers or handbooks. There are no obligatory handbooks, as the budgetary limitations of the students are taken into account. The Minerva and Pointcarre digital learning environments offer a lot of opportunities to integrate information and communication technology for academic education, but it is not yet widely used. The assessment committee recommends increasing the use of this learning environment in order to accommodate new learning approaches. The assessment committee assesses the alignment of form and content of the programme as being good.

2.7. Assessment and examination Examinations are organized in January and June (first session) and August-September (second session). Both in the first and the second year, students have to take examinations in January on courses that have been taught during the first semester. Courses that are taught in the second semester are examined in June. A good variation of examination forms is used. Exams are oral or written, or a combination of the two. For certain examinations, the use of course notes is allowed. Open book and oral examinations are particularly used for specialised courses. Evaluations are also conducted on an ongoing basis throughout the semester and are often used for exercises, in particular for fieldwork and lab work. The format of the tests and examinations is left to the discretion of the lecturers. The commission has studied a sample of examination assignments and is of the opinion that the students are tested and assessed properly. The evaluations clearly take into consideration the assessment of the skills and research techniques learned during lab work, guided exercises, demonstrations and


fieldwork. They connect well with the objectives of the course. The level of the examination questions is in line with the level of the course. The students with whom the committee spoke felt that they had been judged fairly. According to the committee the students were informed of the examination forms in good time. Some lecturers organise preliminary examinations to test the study progress of the students. These examinations are usually discussed in one of the following lectures. Furthermore, a translation of the most important examination regulations was provided. The assessment committee suggests, however, that the “Education and Examination Regulations” should be made available in English, not only for the students enrolled in the Physical Land Resources programme, but indeed for all foreign students registered at the Universiteit Gent. The assessment committee assesses the assessment and examination as being good.

2.8. Master’s thesis Since the academic year 2005-2006, the number of credits allocated to the dissertation has been increased from 20 to 30. The full second semester of the second year is available for the work related to the dissertation. This will facilitate the regular progress of the research work and writing, and improving the contacts between student and promoter for the follow-up of the dissertation. The Master’s thesis has to satisfy the following criteria: - Autonomous work, with personal and if possible original contributions in the field concerned; - Written report, English language; it is recommended not to exceed much more than a hundred pages; - A literature review has to be included; - The work has to be presented and defended orally – in English – before a jury and an audience of peers; - The subject has to fit within the (courses of the) Physical Land Resources programme and research activities of the laboratories involved in the programme; - The students from developing countries are stimulated to pick a subject which is relevant for their country, if possible using data and material from their country. In the course of the first semester, a guided visit to all the labs involved in the programme is organised for the first year students. Following this tour, the students have to select a topic for the literature review that is to be prepared within the framework of the seminars. This literature review enables the student to become actively acquainted with a subject that is related to the subject of the dissertation. During these visits, the students also receive information about possible subjects for a dissertation:


often these subjects are linked to the research activities of the academic staff, or in frame of overseas research projects. As much as possible students are allowed to develop a subject which is relevant for his or her country. However, in most cases lectures are to offer data and materials from other projects in order to fulfil this demand rather than the student is able to collect or bring his or her own materials. In certain cases a list of possible subjects is provided. By the end of the first year, the students have to make up their mind and contact a promoter of their choice. Both parties discuss what is feasible, taking into account each other’s wishes and possibilities (material/infrastructure). When deciding upon the thesis subject, and more in particular the material and data to be used, the relevance of the subject for the student’s home situation is first taken into account. The thesis supervisor is responsible for the guidance of the student while he is preparing his Master’s thesis. Apart from regular meetings with the supervisor, the student also receives support from assisting and technical staff in using laboratory equipment and computer hardware and software. The written Master’s thesis is complemented by a 15-minute oral presentation. This is followed by another 10-15 minutes of questioning and discussion. The members of the reading committee (the supervisor(s) and two commissioners) draw up a report, including a mark for each dissertation. This report has to be handed over to the chairman of the jury before the oral presentation and defence. In order to to ensure a univocal and uniform assessment of the different dissertations, the chairman and the secretary of the jury are the same for each dissertation within a given option. The students are well informed regarding the choice of subject and promotor. The committee further takes the view that the tutoring is thorough. The research work and the drafting of the thesis is closely followed by the promotor. In the laboratories the students can confer with the doctoral students and postdoc researchers. Furthermore, the evaluation of the master’s thesis is also thorough. The committee appreciates the fact that the readers have to submit a written report, which is taken into account after the oral defence. The committee also values positively the fact that the president of the jury is always the same person. This contributes to the coherence of the judgement. These good procedures lead in general to good results. The assessment committee has examined a selection of Master’s theses thoroughly and considers the quality - in general - as good. The assessment committee assesses the Master’s thesis as being good.

2.9. Entrance conditions Students can only register after being admitted. Each year about 240 applications are received. The minimum requirements concern primarily the level of studies (university studies of at least 3 years, e.g. BSc) and the discipline (degree in scientific discipline, with sufficient background in chemistry,


physics, and mathematics). As a rule, only candidates who obtained their degree with “second class” or higher are accepted. The applicants’ expectations and motivation for choosing this programme should be concordant with the programme’s objectives and content. The Steering Committee strives for a balanced geographical distribution of the participants in the programme. This has a positive social effect. Without deviating from the general rule that the quality of the application is the most important selection criterion, the gender equality principle is applied whenever possible. When male and female candidates with equal qualifications are under consideration, priority is given to females. Graph 1 presents the number of students enrolled in the first year of the Programme over the last eight years (period 1997-1998 to 2004-2005). On average, 21 students were enrolled per year.

30

28 24

25

23

22 20

20

20

17

15

13

10 5 0 9 7 -9 8

9 8 -9 9

9 9 -0 0

0 0 -0 1

0 1 -0 2

0 2 -0 3

0 3 -0 4

0 4 -0 5

Graph 1: Number of students in the first year of the Master of Physical Land Resources, since 1997-1998, (expressed in numbers of students). Over the last eight years, 39% of the students had degrees in Agriculture, 14% had degrees related to crop production, forestry and environmental sciences, and 7% had degrees in the field of soil and land. Fifteen percent of the students had degrees in geology, which represents as much as all the other sciences degrees (also 15%). Finally, 8% of the students had Engineering degrees when they started the programme. Forty-three percent of the students came from Africa and 36% from Asia. Fourteen percent of the students are Europeans. Each year, 16 two-year VLIR scholarships to cover study and living expenses are awarded. These count for 77% of all scholarships obtained. Most of the participants were professionally active before they start the programme. The average age of the students is 29 years. For VLIR-UDC scholars, a minimum of 2 years of professional experience in a relevant field is a highly valued criterion, as it establishes to some extent a sincere interest in the programme, and it increases the chances that the programme will deliver graduates who will use and


transfer the acquired knowledge for the benefit of their career, their institution and their country. The employing institutes are local governments (ministries and departments, cities), research centres and universities (11%, 22% and 28%, respectively). A number of participants are teaching at secondary or (higher) technical schools. NGOs and private companies each represent 7% of the employers. The employment is principally situated in the agriculture and civil engineering sectors, often specifically in departments specialised either in soil science or in engineering geology/soil mechanics. Almost all the participants who were not professionally active before the programme (12%) are European students. The assessment committee assesses the selection procedure for foreign students as good. The screening process is well organized and coordinated. The selection is fair and considers many important criteria. The number of students and the spread of countries represented are remarkable. The home country of the candidates is taken into account and the organisers consciously create a critical mass of participants from different countries or regions. The assessment committee suggests taking the balance between the engineering geology major and the soil sciences major into account in the selection procedure. As the number of applications for the engineering geology major is lower, this is essential to attract enough students within this major to create the necessary critical mass within the student group and to use the in this major invested funds efficiently. In view of the students’ very heterogeneous study and professional backgrounds, the programme directors opted to offer a broad programme in the first year that would give the students a good basis. With regard to the alignment between the preliminary training and the study programme, students whose knowledge of English is too weak are advised to follow English courses in the Ghent University Language Centre. As mentioned before, the committee thinks that there should be possibilities to align the curriculum to the preliminary training in a more flexible way. This could create more space in the curriculum for additional content. The assessment committee assesses the admission requirements as being good.

General conclusion related to subject 2: Curriculum The assessment committee assesses the Master of Physical Land Resources programme as being positive. The aims and objectives are well translated into the content of the programme. The programme gives the students good opportunity to broaden and deepen their understanding of Physical Land Resources related subjects, either with a focus on Soil Sciences or on Engineering Geology. There is good attention for knowledge development and for the development of research attitudes and skills. The coherence of the programme is satisfactory, but Engineering Geology should become more visible in the first year (and especially the first semester) of the curriculum. The study programme is in line with the formal


regulations for a Master programme. The study load has been measured for the first time and proves to be high. The teaching and learning methods applied in the programme are clearly oriented towards attaining the objectives formulated. The programme is mainly based on a classical combination of lectures and lab work, although other working forms are also used in several courses. The quality of the study materials is good. However, the Minerva electronic learning environment could be used more and better. A wide variation of types of assessment is used and students are evaluated in a good way. The guidance for the Master’s theses is well developed and, generally speaking, this results in good Master’s theses. The students are selected according to strict admission procedures, considering, among other criteria, their relevant previous education and experience.


3.1. Quality of personnel Policies on the deployment of personnel depend on the university where the personnel are employed, in particular the Universiteit Gent and the Vrije Universiteit Brussel. For a description of the procedures, the committee refers to the assessment reports of the bachelor’s and master’s programmes in bioengineering sciences of these universities. The teaching staff is recruited from the participating faculties. The committee did not note any signs that educational and didactic qualities would be a problem. At the Vrije Universiteit Brussel a public test lecture is required for the recruitment of independent academic staff as long as no educational evaluation is available. Selection commissions are always complemented with staff responsible for the programme. Regarding the visiting professors, major criteria for selection are their international reputation and their interest/activities in tropical countries. Both at the Universiteit Gent and at the Vrije Universiteit Brussel educational training is offered to the teaching staff. In order to maintain the quality of the curriculum, lecturing staff is evaluated on their teaching performance at regular intervals by the students. The remarks of the students are taken into account by lecturing staff, who will be informed on the outcome of the students’ evaluations by the Steering Committee. All the assisting personnel are directly guided by the academic staff members responsible for practical training courses and thesis preparation. For the specialized practicals and supervision of theses, the programme can also rely on many young PhD researchers and postdocs. The assessment committee noted that a relatively large percentage of the IAP members are between 50 and 60 years old. The steering committee of the programme will have to take care that these staff members are replaced by specialists in the field of Physical Land Resources when they retire.


The assessment committee assesses the quality of the staff as being good.

3.2. Requirements of professional and academic orientation Professors from both universities are involved in the teaching in the first and second years. They are complemented with guest lecturers from other Belgian universities, as well as from internationally renowned institutions. Master’s research projects are developed in close cooperation with doctoral and postdoctoral researchers, which act as direct supervisors for the master’s students. The committee has examined the lists of publications made available and it infers from this list that a broad spectrum of specializations exists among the academic personnel who are involved in the programme and that very high level research is being carried on. All staff members are involved in research related to the items they are teaching. Because of this link between research and teaching, up-to-date information is provided to the students. Many staff members are also actively involved in research and teaching in developing countries and consequently they are well aware of the specific problems in the South and are able to integrate their field of experience into their lectures. Over the years, the staff has extended its international activities within the framework of VLIR programmes (PhD scholarships, own initiatives, institutional university cooperation) and through cooperation with international institutions such as UNESCO. By working in capacity building and research projects within the developing countries, the staff has been able to develop the curriculum in terms of the needs of these countries. The assessment committee assesses the requirements of professional and academic orientation as being good.

3.3. Quantity of personnel The number of staff members belonging to the independent academic personnel amounts to 25 (one of them part time). This staff is supplemented by an international group of motivated research assistants who deal with practical sessions and thesis guidance. Half of them are paid by the resources (projects, scholarships, etc.) of the IAP members that contribute to the programme. Visiting professors are not formally appointed for their contribution to the programme. The average number of students per year over de last eight years is 21. In view of the restricted intake of students, enough staff is available for the organization of the programme. As a postgraduate programme, however, the weight the programme carries in the decision-making process of the


faculties with respect to the deployment of IAP is limited. It is hoped that this weight will increase after it becomes a regular master programme. The ATP and AAP staff recruited by the VLIR-UDC screens the files of new candidates thoroughly, welcomes new students and provides them with administrative and social assistance for the duration of the entire Master’s programme, and maintains contacts with alumni through follow-up activities. The assessment committee assesses the quantity of the staff as being good.

General conclusion related to subject 3: Deployment of staff The assessment committee assesses the deployment of the staff as being positive. The quality and the professional and academic orientation of the lecturers is good, not only with respect to the education and methodological qualifications but also with respect to their professional expertise. A wide variety of research expertise is available for the programme. Both the educational and the research qualities of the staff are considered when contracting new lecturers for the programme. The lecturers are offered the opportunity to follow methodological training courses. The quantity of the staff is good.

SUBJECT 4 : FACILITIES

4.1. Material facilities During the assessment visit to the bioengineering programmes, the core committee visited the buildings, the classrooms, the libraries and the labs that are used for the Master of Physical Land Resources. The students only took part in the visit to the Vrije Universiteit Brussel. For the first year students, the lectures, workshops and practical sessions are organised at the Universiteit Gent. During the second year, the Soil Sciences major is organised at the Universiteit Gent, while most activities for the students in the Engineering Geology major take place at the Etterbeek campus of the Vrije Universiteit Brussel. The infrastructure at both universities is adequately equipped with the necessary facilities. All students have unlimited access to the central, Faculty and department libraries of the organizing universities. The library of the Bioscience engineering Faculty of the Universiteit Gent, the Campus Library in Brussels, the library of the Departments of Geology and Soil Sciences and Geography at the Universiteit Gent and the Departments of Hydrology and Hydraulic Engineering and Geography at the Vrije Universiteit Brussel are well equipped with a wide variety of books and journals in the broad


field of Physical Land Resources. These department libraries, however, have limited opening hours. The assessment committee suggests analyzing whether the centralisation of these department libraries can improve accessibility. Students also have free access to all journals that are available in electronic form and to which the universities subscribe. These journals can be consulted by the students in the student computer rooms at the different campuses of the organizing universities or from the labs where students make their dissertation. Accommodation is available in the student residence halls of the Universiteit Gent and the Vrije Universiteit Brussel, or students have to rely on private accommodation. For students who hold a VLIR scholarship, housing is guaranteed by the universities. Student residence halls are either on the campus or in close proximity of it. The assessment committee assesses the material facilities as being good.

4.2. Study Guidance During their studies, the students can rely on the lecturers whenever they encounter problems with course content. The students are encouraged to immediately signal whatever problem they may have in order to provide appropriate remediation. Because of the small size of the group, contacts between lecturers and students are very open. Nevertheless, a more proactive approach to the students (e.g. tutorship) would be useful for foreign students. As mentioned under 2.5. Study load, a better guidance could probably reduce the study load for first year students. For potential students, the programme website offers a lot of useful information, and brochures are distributed all over the world. To make sure that students are informed better and timely about the exact programme, programme changes should be finally approved earlier to make sure that the final programme is available before the applications for the programme start. Furthermore another name could be considered for the Engineering Geology major, to ensure that all students come with the right expectations about the programme. At the start of the academic year, students are welcomed individually by academic staff and the secretariat. Additional information is given during an ICP Welcome Day at the Universiteit Gent. Information related to the programme in general, and to individual courses in particular, are announced through “Ad Valvas”, an internal newsletter that is e-mailed to all staff and students, as well as through Minerva. However, Minerva is not yet fully used. The programme brings information for alumni together in the yearly newsletter Pedon and the programme websites. Alumni especially appreciate the newsletter, which keeps them informed about the programme.


Furthermore, a wide variety of services is offered at both universities for students who need help. International offices offer information to foreign students. Other services help students find accommodation, give legal advice, provide social and medical services, offer efficient study method workshops, and much more. At both universities an ombudsperson is available, whom the students can contact when problems arise related to examination schedules, examinations, assessment of theses, deliberations and announcement of results. The assessment committee assesses the student support and guidance as being good.

General conclusion related to subject 4: Facilities and provisions The assessment committee assesses the facilities and provisions as being positive. The material facilities are good. The students follow courses on two campuses. The lecture halls and the laboratories are well equipped. The libraries offer high quality collections, but are spread over the different faculties and departments. There are several computer rooms. Student guidance and support are also good. Certainly the open door attitude and the good relations between the staff and the students guarantee direct lines of communication. In general, students, potential students and alumni are well informed. Some students are confused, however, about the exact content of the programme. Furthermore, both within the programme and within the participating universities a variety of services is offered.

SUBJECT 5: INTERNAL QUALITY ASSURANCE Description The daily management of the programme is in the hands of the Steering Committee (SC), which is composed of the programme coordinator, three promoters from the programme and three other members of the lecturing staff, who represent each Faculty and university involved. Proposals with regard to the programme curriculum are prepared by the Steering Committee. The educational matters are overseen by the Commission on Programmes (CP). This commission is composed of lecturers, assisting academic staff and six students. The two organising Universities, the three faculties involved and - for the students – each study year and option are represented. The CP is in charge of study programmes. The CP determines the objectives, overall lay-out (course components) and content of the programme, along with the practical organisation and support of the educational process. It is responsible for the results of the education and must be continually working to optimize the quality of education. The CP also advises the faculties involved in matters such as study programme


coaching. All teaching activities are implemented by the departments within their particular field of study and expertise. Upon the proposal of the CP, professors are appointed as lecturers for a specific course. Both at the Universiteit Gent and at the Vrije Universiteit Brussel, the educational programme is evaluated by the students every year. Every two years an overall programme evaluation is organised by the Steering Committee. This overall evaluation focuses on the organisation and content of the programme as a whole, while giving room for some comments on individual courses. It also offers a reliable impression of the programme by the students.

5.1. Evaluation of the results Every year from 1997 to 2002, the programme took the initiative to evaluate a number of courses/ lecturers. Since 2002, this system of self-evaluation has been replaced by a system of centralised evaluation. However, because the participation rate has dropped severely, the Steering Committee decided to organise its own evaluation process every two years in order to receive more relevant feedback. The committee appreciates the structured, centralised evaluation of teaching quality, but it strongly recommends that the programme search for measures to increase participation. The committee assesses the initiatives taken by the Steering Committee as positive. In addition to the questionnaires, many informal contacts between students and lecturers exist. The self assessment report is well structured and complete. The discussions and conversations during the assessment site visit were held with an open mind and are a good addition to the information outlined in the self evaluation report. The assessment committee assesses the evaluation of the results as being good.

5.2. Improvement measures The results of the surveys and informal contacts are being discussed in the Commission on Programmes and the Steering Committee. The number of majors, for example, has been reduced from 3 to 2 as a result of a previous evaluation. Some other minor improvement measures have also been put into practice. In general, the assessment committee notes that the Steering Committee is satisfied with the current programme and is little inclined to stay alert for new threats and opportunities. The assessment committee would strike a cautionary note that to implement the conversion into an initial master programme, it is not sufficient merely to change the name of the programme. A new target group with other expectations will be wanting to enrol in the programme. For example, the assessment committee expects that the number of Belgian students will increase.


At the moment of the assessment, the programme was of good quality and the assessment committee did not find significant shortcomings in the programme. So the improvement measures which have been taken have resulted in satisfactory progress. The assessment committee assesses the measures to effect improvement as being satisfactory.

5.3. Involvement of personnel, students, alumni and the vocational field The programme steering committee plays a pivotal role in the overall organization and quality control of the programme. Participation of other academic staff and students is organised within the Commission on Programmes. Students are satisfied about the possibility of raising their voice in this commission. In 2000 and 2005, alumni were questioned with regard to the organisation and content of the programme. Once a year, a newsletter is sent out to the alumni. Other contacts with alumni are also used to let them participate in quality assurance in an informal way. Vocational field participation is only guaranteed in an informal way. The assessment committee recommends setting up an advisory board with representatives of the vocational field to be able to receive feedback on the programme in a structured way. In preparing the visitation, students and alumni, scientific, assisting and administrative personnel, as well as regular and guest lecturers were questioned on the different aspects of the programme and their suggestions were taken into account when writing this report. With regard to the programme organisation and programme contents, questionnaires were sent out to all academic staff and students. A questionnaire for alumni probed for their opinion about the programme content and acquired knowledge and skills in relation to their profession. The data and comments obtained, as such, play an important part throughout the self evaluation.The updated information gathered in former evaluations, as well as through communications with alumni within the framework of projects, refresher courses, etc., is well used. The assessment committee assesses the involvement of staff, students, alumni and the professional field as being good.

General conclusion related to subject 5: Internal Quality Assurance The assessment committee assesses the internal quality assurance as being positive. The evaluation of the results is good. The programme is evaluated on a regular basis. Because


participation in centralised evaluations is low, an additional evaluation is organised every two years within the programme. The self-assessment report is well structured and complete. The conclusions of these evaluations resulted in improvement measures in some cases. The Steering Committee is little inclined to stay alert for new threats and opportunities. The Steering committee and the Commission on Programmes play an important role in the internal quality assurance. Academic staff and students participate intensively. Alumni were questioned in 2000 and 2005. Vocational field participation is only guaranteed in an informal way.

SUBJECT 6: RESULTS

6.1. Level achieved The committee is of the opinion that the programme has satisfactorily realised its objectives and is producing academically trained experts in Physical Land Resources. The scientific quality of the Master’s theses is good. The alumni are also very successful in their further careers. Many graduates continue with PhD studies, often in industrialized countries such as Australia, Canada, the USA, Japan, New Zealand, Belgium and other European countries. From the answers to the questionnaire that was sent out to alumni, it is very clear that, thanks to their participation in the programme, the alumni are well prepared to contribute to the development of their home country through the application of the knowledge and skills gained in the programme. After returning home, alumni get employed in the field of soil sciences or engineering geology. More than half of the alumni take up a technical position (in the lab or the field) after their studies and another large group are employed in implementation activities. A minority group gets involved in management or positions of leadership. The programme is a good example of an international programme, with the focus being on students from developing countries. The programme also contributes to the internationalisation of the minds of Belgian students and staff, and some Belgian students sometimes get VLIR scholarship to do their master’s thesis research in developing countries. The assessment committee assesses the level achieved as being good.

6.2. Results of teaching The overall pass rate for all newly registered students in the first year is on average 84%. This number varies between 67% and 100%, as represented in Graph 2. Failure can in a number of cases be


attributed to late arrivals and/or a weak knowledge of English, illness of the student or illness/death of family members. Occasionally, a student turns out to be very weak academically, although this was not apparent from his/her application file. Pass rates are similar in the second year of the programme, varying between 64% and 95%. On average, 83% of the students have passed since 1997-1998.

1 0 0 ,0 % 100,0% 95,5% 90,5%

8 0 ,0 %

88,2%

85,0%

80,0% 69,2%

6 0 ,0 %

66,7%

4 0 ,0 %

2 0 ,0 %

0 ,0 % 9 7 -9 8

9 8 -9 9

9 9 -0 0

0 0 -0 1

0 1 -0 2

0 2 -0 3

0 3 -0 4

0 4 -0 5

Graph 2: Evolution of the pass rates (of all students initially enrolled in the programme, expressed in percentage, since 1997-1998) Table 1 shows that almost 93% of the graduates finished their studies on schedule (2 years), and 7.3% finished in three years. The average study duration is 2 years and 1 month. Promotion

in time

+ 1 year

Total

Average

Years

Months

1998 – 1999

13

1

14

2,07

2

1

1999 – 2000

9

1

10

2,10

2

1

2000 – 2001

14

1

15

2,07

2

1

2001 – 2002

14

2

16

2,13

2

2

2002 – 2003

13

3

16

2,19

2

2

2003 – 2004

21

0

21

2,00

2

0

2004 – 2005

17

0

17

2,00

2

0

2,08

2

1

Total

101

8

109

Procentage

92,7%

7,3%

100%

Table 1: Study advancement in the programme The assessment committee assesses the teaching results as being good.


General conclusion related to subject 6: Results The assessment committee assesses the results of the programme as being positive. The level of the Master of Physical Land Resources programme is good. Most students return to previous employers, though usually in better positions. Many alumni start PhD research. This demonstrates the programme’s ability to develop academic and professional skills. The teaching results are good. Most students succeed in two academic years.

General opinion of the programme The assessment committee assesses the Master of Physical Land Resources at the Universiteit Gent and the Vrije Universiteit Brussel as having good generic quality elements and it expresses a positive final opinion of the programme.

Summary of recommendations by the assessment committee in the context of prospects for improvement With regard to improvements to be made in the programme, the assessment commission raises the following suggestions for change:

1. Objectives of the study programme - Give special attention to the aims and profile of the Engineering Geology major. - Carry out an in depth analysis of the current objectives and curriculum when reforming the programme into an initial master programme, from 2007-2008 on.

2. Curriculum - Despite the heterogeneous intake of students, check whether the first year cannot be elaborated on a more individual basis. - Further increase the attention given to the social, political and institutional context during the first year of the programme, e.g. seminars taught by a social scientist. - Introduce some more engineering geology oriented subjects earlier in the curriculum. - Follow up the study load very consciously and reduce the study load for the first year of the programme. - Approve programme changes earlier to be able to make sure that the final programme is available before the applications for the programme start. - Make the “Education and Examination Regulations” available in English. - Take the balance between the engineering geology major and the soil sciences major into account in the selection procedure.


4. Facilities - Analyse whether centralisation of the department libraries can improve accessibility.

5. Internal Quality Assurance - Search for measures to increase participation in centralised evaluations of the programme. - Set up an advisory board with representatives from the vocational field in order, in a structured way, to receive feedback on the programme. The assessment committee received from the programme organizers a detailed reaction on the draft report with concrete measures for improvement already taken and planned for the future. Although an in depth evaluation of these measures and their impact on the quality of the programme will have to be carried out by another assessment, the committee appreciates the adequate reaction of the programme organizers.



Vrije Universiteit Brussel - Katholieke Universiteit Leuven Universiteit Antwerpen Interuniversity Master’s Programme Molecular Biology

Foreword For the very extensive visitation of Bioscience engineering, under which the Interuniversity Master’s Programme Molecular Biology falls, one core committee and three subcommittees were created. The core committee attended to the quality control of the bachelor’s programmes and the initial master’s programmes and visited these programmes on site. The other (post-initial) master’s programmes were visited in Brussels by the three subcommittees after completion of the visits by the core committee. The visitation of the Interuniversity Master’s Programme Molecular Biology (IPMB) took place on 2 May 2006 in the Palais des Académies/Paleis der Academiën, Brussels. It came under the responsibility of the subcommittee ‘Bioinformatics and Molecular Biology’. The subcommittee consisted of four members of the core committee (the cell and genetic technology expert, the chemistry expert, who is also the chairman of the core committee, the education expert and the student member) plus two subject expert members. Because the IPMB course is an International Course Programme (ICP), the subcommittee was supplemented with an expert appointed by the VLIR-UDC1. This specialist was responsible for the assessment of the aspects of the programme that are relevant for development. The Interuniversity Master’s Programme Molecular Biology is a two-year programme that has been jointly organised by the Vrije Universiteit Brussel (VUB - Free University of Brussels), the Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven - Catholic University of Leuven) and the Universiteit Antwerpen (University of Antwerp) since the academic year 1996-1997. The Vrije Universiteit Brussel acts as coordinating body. The assessment of this two-year master’s programme is based on the objectives and attainment targets of the programme, the actual content of the programme, the individual objectives and descriptions of each programme component, the factual data (infrastructure, syllabi, courses, text books, examination questions and papers, theses, statistical data concerning feasibility and study yields, staff, success rates and outcomes) and the experiences of students and staff. For the assessment of the material facilities (the infrastructure) the committee based itself on the assessment carried out by its four members who also belonged to the core committee. Upon their visit on site these four members were given the express assignment also to inspect the infrastructure of the IPMB programme. Since the programme is 1

Vlaamse Interuniversitaire Raad (Flemish Interuniversity Council) -University Development Cooperation. Since 1998 the VLIR has been responsible for the administration of the funds made available by the federal government department DirectoraatGeneraal Ontwikkelingssamenwerking (Directorate-General for Development Cooperation) of the Flemish University Development Cooperation.The UDC secretariat was created to that end. Activities that are financed with these funds include training projects, scholarship programmes, scientific programmes and institutional cooperation programmes.

Interuniversity Master of Molecular Biology (IPMB) | 295

taught in English, it was decided to draft this assessment report in English as well.

SUBJECT 1: OBJECTIVES OF THE STUDY PROGRAMME The self-evaluation report describes the following objectives for the master’s programme Molecular Biology:

General study programme objectives - a sound, up-to-date and advanced knowledge of different aspects of molecular biology and biotechnology and of their applications in improvement of human health, animal or plant production; - a critical, self-critical and scientific way of thinking to analyse and deal with complex problems and find ways to solve them; - skills to contribute to scientific knowledge development through research activities in a multidisciplinary environment; - skills to communicate the results of their research to the scientific community through peer reviewed publications and to the society at large through teaching and dissemination of scientific information at the level of the society; - skills to set up national and international collaborations to make sure that the knowledge and skills developed in the Interuniversity Programme Molecular Biology can be implemented at home; - skills to act as reliable advisors for local policy makers by making proposals for the further development of molecular biology in education and research, so as to make sure that developing countries will benefit optimally from the applications of molecular biology in human health care, animal and plant production and as such contribute to the further development of their country by improving the living conditions of the populations in the South; - skills to introduce molecular biology and biotechnology curricula in university programmes at home.

1.1. Level and orientation This postgraduate programme in molecular biology aims at strengthening and updating the theoretical and practical skills of young scientists from developing countries, already involved in either human or animal health care or agricultural research and/or teaching in these fields. The goal of the programme is not just to transfer technology but rather to train participants to acquire the ability to cope with a wide range of scientific problems and to provide them with the intellectual tools needed to develop a molecular biological approach with the emphasis on self-reliance, thus minimising any dependency on the transfer of foreign technology.

296 | Interuniversity Master of Molecular Biology (IPMB)

The visitation committee believes that the objectives of the programme are focused on developing general and general scientific competences at an advanced level. They are also focused on offering an advanced notion of and insight in the scientific-discipline knowledge and the latest scientific developments. According to the committee, the objectives give not only great attention to knowledge and insight but also to the skills that the students need in their home countries in order to ensure the transfer of knowledge and continue their career as independent researchers. ‘Competence-oriented learning’ is a central concern. The committee assesses the aspect ‘level and orientation’ as good.

1.2. Domain-specific requirements In defining the objectives of the programme inspiration was clearly drawn from foreign master’s programmes in molecular biology and biotechnology. The self-evaluation report refers, inter alia, to the programmes of the universities of Leiden, Wageningen, Hull, Ulster, Göttingen and Heidelberg. The programmes of the two last-mentioned universities are most akin to the IPMB programme. Like the IPMB programme they intend to offer a multidisciplinary research-oriented programme which pays particular attention to research and communication skills. Consequently, the committee is of the opinion that the objectives take due account of international academic practice and of the requirements set by the Faculty for a master’s programme in molecular biology. However, what makes the IPMB programme unique as regards its objectives and course programme is the target group: the programme is conceived for students from developing countries, which means that in the objectives great importance is attached to the training of students in problem-solving without always requiring high-technology equipment. According to the committee the objectives take due account of the prospective employers: the students’ home countries. The focus on human and animal health care, plant production and animal production as areas of application of molecular biology in the objectives is a clear example of how the programme directors are seeking to accommodate the needs of the students’ home countries. The committee assesses the domain-specific requirements of the master’s programme as good.


General conclusion related to subject 1: Objectives of the study programme The committee assesses the objectives of the master’s programme as positive. The objectives are of an academic level and aim at imparting scientific knowledge, insight and skills. In drafting the objectives and the domain-specific aspects of those objectives due account was taken of international academic practice, the requirements set by the Faculty for a master’s programme in molecular biology and the needs of the prospective employers (the students’ home countries).

SUBJECT 2: CURRICULUM Description of the master’s programme The courses of the first year intend to provide a solid and broad knowledge in molecular biology (6 credits), biochemistry (9 credits), mathematics and statistics (3 credits), microbiology (3 credits), bioinformatics (3 credits), immunology (3 credits), analytical biochemistry and protein chemistry (3 credits), physiology (3 credits), microbial genetics and genetics of higher eukaryotes (3 credits), and virology and parasitology (3 credits). 18 credits are reserved for practicals and 3 for academic visits. There are two types of practicals: general practicals, that are introductory and have to be followed by all students, and specialised practicals, that are linked to research topics in different laboratories. The students have to follow all courses. Only for the physiology course a choice can be made between plant and animal physiology. In future also the virology and parasitology course might be split in a plant and a human/animal option. In the first year students register at the Vrije Universiteit Brussel. In the second year the students have to follow four common advanced courses in molecular biology (5 credits), microbial genetics and virology (4 credits), physical chemistry and structural analysis of macromolecules (4 credits), and social and economic aspects of biotechnology (5 credits). They also have to choose a specialisation option (12 credits). Three options are offered: plant production, animal production and human health. Finally they are also required to make a thesis (30 credits).

2.1. Relationship between objectives and content of the curriculum The objectives are well translated in the master’s programme and the content of the programme enables the students to attain the formulated final qualifications. The committee is of the opinion that the programme directors have developed three strong profiles and believes that the research orientation finds clear expression in the programme. However, the committee finds that in the first year the skills, for instance the writing skills, are to some extent neglected. The first year mainly focuses on the transfer of knowledge, is intended to bring all the students to the same level and has therefore a very rigorous structure and content. The committee also advises the programme directors to pay sufficient attention in the course to the use of statistical methods in the design of experiments, more specifically techniques to simplify experiments statistically, which will lead to better results.


In the programme for the second year the objectives in the area of ‘competence-based learning’ do come to the fore and attention is clearly paid to the acquisition of knowledge, to practical and communicative skills, and to the development of analytical, critical, problem-solving abilities. The link with the development problem finds its clearest expression in the thesis: most students write a thesis on one or another a problem confronting their home country. With a view to future improvements the committee is of the opinion that the programme could pay more attention to the objectives ‘skills to set up national and international collaborations to make sure that the knowledge and skills developed in IPMB can be implemented at home’, ‘skills to act as reliable advisors for local policy makers by making proposals for the further development of molecular biology in education and research, so as to make sure that developing countries will optimally benefit from the applications of molecular biology in human health care, animal and plant production and as such contribute to the further development of their country by improving the living conditions of the populations in the South’ and ‘skills to introduce molecular biology and biotechnology curricula in university programmes at home’. The committee assesses the relation between the objectives and the content of the programme as satisfactory.

2.2. Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme The committee believes that both in the first and the second year, much attention is paid to the development of knowledge. The way knowledge is acquired is basically different in the first and the second year. The courses of the first year intend to provide a solid and broad knowledge in molecular biology, biochemistry, mathematics and statistics, microbiology, bio-informatics, immunology, analytical biochemistry and protein chemistry, physiology, virology and parasitology. The knowledge acquired in the first year is a prerequisite to follow and assimilate the advanced and specialised courses of the second year and to prepare a thesis at Master’s level. Much emphasis is also placed on the development of laboratory practice, research skills and attitudes (such as teamwork), training in writing, communication and oral presentation of scientific information. Already in the first year, nearly the whole second semester is devoted to laboratory training, first in general practicals that all students attend and later in advanced practicals that are organised in small groups in the research laboratories. The students are actively involved in research during the specialised practicals and especially during the preparation of their Master’s thesis. Since all lecturers are involved in scientific research, they follow international developments and adapt their courses according to the most recent scientific information available and refer to recent literature whenever appropriate.


The committee is of the opinion that the academic level of the programme is good and allows the students to pursue a career as scientist. The committee assesses the professional and academic orientation of the programme as good.

2.3. Coherence of the programme The committee is of the opinion that the programme is very coherent as regards structure and content and that the programme has three strong profiles in human health, animal and plant production. The committee believes that the cooperation between the three organising universities is very smooth even to the point of being exemplary. In the first semester of the first year, generation students follow lectures very intensively. This is done because the students need the theoretical background before they can start with the general practicals that are scheduled early in the second semester. The committee is of the opinion that the rigorous content of the first year is a justifiable choice considering the very heterogeneous student intake (see aspect 2.9). It offers no options except in the physiology course, where students may choose between plant or animal physiology. Because the former students are of the opinion that the virology and parasitology course is too focused on animal/human topics, the programme directors plan to split the course in the first year. The students would then have the choice between plant and animal parasitology. Because of the lack of plant virologists in Belgium, however, no option can be offered between plant and human virology. The committee believes that splitting the virology and parasitology course is a good idea. The committee assesses the coherence of the master’s programme as good.

2.4. Duration, size of the programme The master’s programme meets the formal requirements with regard to study size: the master’s programme accounts for 60 credits per year.

2.5. Study load Every year the programme asks students to fill out a questionnaire. Some of the questions are related to study time. There is no doubt that the programme is extremely demanding and that the students have to be fully committed if they want to be successful. The students are aware of this and agree that the demands are high but not unreasonable. A recent electronic assessment after the first semester of several courses of the first and second year


shows that the students believe the estimated study time reflects the real situation. In the first year the study time is estimated at 1,630 hours, while in the second year the total study time is 1,560 hours. The students are also of the opinion that the study time is evenly spread over the year. The committee is of the opinion that the programme is demanding but feasible and that the study load is well distributed over the entire programme. It believes, however, that more appropriate forms of education (see aspect 2.6) and a better preparation for the examinations (see aspect 2.9) in the first year would enable the students to deal with the courses better. It also recommends that the programme directors no longer schedule courses on Saturdays because, in the view of the committee, this increases the study load to no useful effect and hinders the integration of the students. The committee assesses the study time as good.

2.6. Alignment between form and content Different teaching methods are used, i.e. conventional lectures, practicals, visits to research laboratories, guided group discussions and seminars, and the presentation and public defence of a thesis. Conventional lectures are given in the first year, in the common courses of the second year and in the specialisation courses of the human health option. For the specialisation courses plant production, conventional lecturing is very limited. Students are referred to chapters in books and research papers related to the course contents. At regular times, students meet the lecturers for discussion and when required in order to receive further explanation on course contents that are not well understood. For the specialisation animal production, students follow some 40 hours of seminars which form the basis for further guided self-study. All students have to follow the ‘general practicals’, in the student laboratories at the campus in Etterbeek of the Vrije Universiteit Brussel. During these practicals, the students are not just trained in basic techniques of molecular biology. They also learn how to write laboratory reports and how to present them orally using PowerPoint presentations. After the ‘general practicals’ students participate in practicals that are organised in the research laboratories. Each student is required to follow 10 weeks of practicals. The students are required to draw up a written report for each laboratory training and often also have to present their work orally. Although at the end of the practicals all students have improved their laboratory skills considerably, it is evident that supplementary training in specific techniques may be required during the first weeks after the start of the practical work for the thesis in the second year. The spectrum of forms of education used is consistent with the objectives and attainment targets of


the training programme and with the final objectives of the programme components. The committee is satisfied with the variety of teaching methods used in the second year. The first year offers a broad basis that is afterwards greatly appreciated by the students but that, according to the committee, merits greater didactic support. The committee suggests that the programme directors stimulate a better use of the interactive e-learning platform. Such a platform may then also be used as a lifelong learning tool in order to keep the graduates’ knowledge up to level. The committee assesses the alignment between form and content of the master’s programme as good.

2.7. Assessment and examination Examinations are organised in January and June (first session) and in August-September (second session). Both in the first and in the second year, students have to take examinations in January for courses that have been taught during the first semester. For courses that are taught in the second semester, as well as for those that run over two semesters, examinations are held in June. In principle the examinations are oral and are in most cases preceded by a written preparation. Especially in the second year, a critical discussion on one or more research papers is part of the examination. When courses consist of different subcourses, examinations have to be taken on each subcourse. When different lecturers are involved in a course, the evaluator asks his/her colleagues to provide at least one question so that all aspects covered in the course can be assessed. The final mark for the examination of a course or subcourse is given by the course leader. When a course consists of different subcourses, the final mark is calculated as the weighted average of the marks for the subcourses, taking into account the number of class hours of the subcourses. In the event that a mark below 10 is obtained for one of the subcourses, the mark for the course as a whole is set to 9 when the average is higher, while the real average is maintained when the average is lower than 9. All evaluators as well as the students are fully aware of this system that has been devised in order to avoid that students would neglect some of the subcourses. For the practicals no separate examinations are held. The mark obtained is based on the appreciation of the work and the attitude of the students, the report that was submitted and the seminars that were presented, if applicable. The final mark is the weighted average of the marks obtained for each practical course taking into account the number of weeks of each course. The committee studied a sample of examination papers and is of the opinion that the students are assessed and tested properly. The examinations are aimed at ensuring an integrated measurement of the knowledge, insight and skills of the students in the matter and connect neatly with the objectives of the programme. The students with whom the committee spoke indicated that they had been assessed fairly. According to the committee the students are informed in due time regarding the examination regulations


and the deliberation rules on the websites of the Vrije Universiteit Brussel and the K.U.Leuven. However, the committee believes that the transparency of the assessments could be improved. From interviews with the students it appeared that in the first year they were not at all familiar with oral examinations and did not exactly know what was really expected of them in an oral examination. Hence, the January session was a disappointing experience for many first-year students. The committee therefore advises the programme directors to organise interim tests (repetitions) during the first semester of the first year in order to familiarise the students with the examination methods and requirements. A further problem that the committee detected is the lack of feedback on the practicals reports. Since these reports enter into the calculation of the assessment, the committee recommends that a feedback moment be introduced after the submission of each report in order to make sure that any problems may be addressed in due time. The committee assesses the assessment and testing for the course as satisfactory.

2.8. Master’s test Since the academic year 2003-2004, the number of credits allocated to the thesis has been increased from 22 to 30. The committee read a sample of the theses and reached the conclusion that the scientific quality of these theses is good. The committee believes that the programme directors have given a clear description of the achievement requirements that may be imposed for a master’s test. According to the self-evaluation report, the thesis is an original research work that contributes to the knowledge in the field concerned. The thesis is ‘a quality label’ that proves the ability of the students to retrieve, master and comprehensively summarise the vast literature related to the research topic, to work as a member of a team, to solve problems, to get acquainted with new techniques, to interpret data obtained in a critical way, to report on results, to detect hurdles and make suggestions to overcome them, to plan future experiments, to put results obtained into perspective and finally to write the thesis and defend it in public before a jury and an audience. However, the committee wishes to point out that there must also be room for the personal fleshing out of a master’s test, especially if students are also to be involved in research projects. The students are well informed as to the choice of subject and the promotor. The committee further takes the view that the coaching is thorough. The research work and the editing of the thesis are closely


monitored by the promotor. In the laboratories students can also confer with doctoral students and postdoctoral researchers. The students with whom the committee spoke complained about the fact that they had too little time for the thesis in the second semester, because there were still courses taught on Thursdays and Fridays for which they had to commute. The committee believes that during the second semester students should work exclusively on their thesis and therefore recommends the clustering of all courses of the second year in the first semester. The committee assesses this aspect as good.

2.9. Entrance conditions Students can only register after having been admitted. The following students are eligible: holders of a 4-year university degree or a 3-year university degree on condition that the candidate has relevant research experience that can be considered equivalent to a 4-year university degree. Priority is given to candidates from developing countries holding a diploma of Bachelor of Science, Master of Science, Medical Doctor, Doctor in Veterinary Medicine, Agricultural Engineer or Bio-engineer. Besides, students are also eligible when they hold either an academic second-cycle diploma issued by a Belgian university in the domains of sciences, applied sciences, applied biological sciences, medicine, veterinary medicine, pharmacy, or a second- cycle diploma of industrial engineering (chemistry or agriculture). For practical and organisational reasons, the number of students is limited to about 20. This is why students from developed countries are discouraged to participate in the programme and that registration is only possible after a selection of candidates. Over the period considered in this report (1996-2004) only 32 out of 2,876 applicants for full-time attendance of the whole programme were from European and North American origin. Most of the generation students hold a bachelor’s diploma in biochemistry, chemistry, biology, agriculture, plant science, animal science, animal husbandry, zoology, medical technology, medicine, veterinary medicine, human biology, medical laboratory technology, microbiology and molecular biology, crop science and biotechnology. Over the last three years, 80% of the applicants held a bachelor’s diploma, whereas only 7% had a master’s diploma. Until the academic year 1999-2000, almost equal numbers of applications were received from countries of sub-Saharan Africa and Asia, while from the academic year 2001-2002 onwards the applications from sub-Saharan Africa have outnumbered those from Asia. This is the consequence of the selection procedure used, whereby preference is being given to African students for VLIR-UDC scholarships, so as to build up a critical mass of IPMB alumni in a restricted number of countries. From the academic year 1998-1999 onwards, at least 50% of the generation students hold a VLIR-UDC scholarship. At least 50% of these scholarships are to be awarded to residents from countries in Sub-Saharan Africa.


Only 5% of the African applications for a VLIR-UDC scholarship and only 4% of the Asian applications can be awarded. Besides holders of a VLIR-UDC scholarship, other students are financed in a different way. Over the years, the number of self-supported students that were admitted to the programme has diminished. This is a consequence of the increasing number of VLIR-UDC scholarships since the academic year 2002-2003, i.e. from 9 to 13, and from the rule that only about 20 students can be admitted. The limit of about 20 students in the first year has been set because of restraints imposed by the lack of human capacity to deal with more students and, at the same time, guarantee an optimum personalised guidance of our students. Moreover, also the existing training capacity in the research laboraties cannot sustain a greater number of students in the first year. It is the IPMB steering committee’s policy to focus on quality, both at the level of the student intake and at the level of the training offered. Without deviating from the general rule that the quality of the application is the most important selection criterion, the principle of gender equality is applied whenever possible. When male and female candidates having equal qualifications have to be considered, priority is given to female candidates. The average age of the generation students is 29 years and 8 months. Most generation students were previously involved in research and teaching activities. Also scientists that are active in hospital laboratories are regularly admitted. The latter are most often involved in diagnostic laboratories and want to use or are already use molecular biology techniques in diagnosis. Sometimes candidates who have a function in laboratories that depend of ministries also participated and were involved in policy making or in diagnostic laboratories. A very small group of participants worked in private companies in their home country. It should be mentioned that employees of private companies are never eligible for VLIR-UDC scholarships. Students have to follow the complete programme. There is no demand for flexible learning pathways nor are there any possibilities to organise these. As soon as the new students have been admitted and have confirmed their participation, they receive the brochure compiled by the International Relations and Mobility Office ‘Before you take off’. The VLIR-UDC secretariat makes all arrangements for the visa application and also books the flights of VLIR-UDC scholarship holders. All courses start at an entry level, but this level increases rapidly. Students who might experience problems to follow some of the courses are advised to report this immediately to the lecturer who can give appropriate advice to overcome these problems. Considering the very heterogeneous study


and professional backgrounds of the participating students the programme directors opted for a broad programme in the first year that provides the students with a basis in molecular biology and affiliated disciplines. The committee is of the opinion that the programme is well aligned as regards content with the qualifications of the entrants. As mentioned earlier under item 2.6. the didactic component could still be improved. The selection of students could be improved. The committee advocates the development of more standardised selection criteria. The committee is further convinced that it would also benefit the programme if European students were admitted as well. The committee assesses the admission conditions for the master’s programme as good.

General conclusion related to subject 2: Curriculum In general the committee gave a positive assessment of the master’s programme. The students receive a thorough academic education. The content of the programme offers the students the possibility to attain the formulated final qualifications. The programme is coherent as regards content and offers three strong profiles. The first year is mainly devoted to the transfer of knowledge, has a very rigorous content and is intended to bring all students to the same level. That is why in the first year the skills component is somewhat neglected. The objectives do find clear expression in the second year of the programme. The academic orientation of the programme is good. The programme could, however, pay more attention to students who are not considering to pursue a career as researchers. The programme is demanding but feasible, and the study load is well distributed over the entire programme.The exams connect well with the objectives of the programme components and the students are assessed fairly. Teaching methods could be better adapted and the preparation for the examinations could be improved in order to enable the first-year students to handle the courses more easily. The scientific quality of the theses is good.The students are well informed as to the choice of subject and the promotor; the research work and the editing of the thesis are closely monitored. The programme connects well with the qualifications of the student intake. Student selection could be improved.


3.1. Quality of personnel All lecturers involved in IPMB have teaching duties in the second-cycle programmes. Their educational and didactic qualities have been considered during recruitment and are regularly assessed by the central administration of the university to which they belong. For a description of the procedures


the committee refers to the visitation reports for the bioengineering sciences bachelor’s and master’s programmes at the universities concerned. All assistant staff are directly guided by the academic staff members who are responsible for practical training courses and thesis preparation. For specialised practicals and the supervision of theses, the programme can also rely on many young PhD researchers and post-doctoral researchers, who are often IPMB alumni themselves. At the start of the IPMB in 1996, all staff members involved in its predecessor (Tropical Molecular Biology) continued to contribute to IPMB. Thanks to the interuniversity organisation, the number of staff responsible for courses as well as the number of lecturers could be substantially increased, as lecturers of the K.U.Leuven and the Universiteit Antwerpen joined the programme. This made the introduction of new courses and the organisation of three specialisation options possible, i.e. animal production, plant production and human health. The course leaders are all staff members of the organising universities. Many courses are taught by more than one lecturer. The lecturers are either staff members of the organising universities or specialists in the field who were recruited from, for example, the Universiteit Gent, the Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen (Institute of Tropical Medicine in Antwerp), the Université Libre de Bruxelles (French-language Free University of Brussels) and the Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agronomie (Research Centre for Veterinary Medicine and Agronomy). These guest lecturers are identified by the staff members who are responsible for the course, by the promoters of IPMB or by the scientific-administrative coordinator. After consideration of their curriculum vitae and of the proposed content of the intended lectures, the steering committee of IPMB takes the final decision on whether or not they will be included as lecturer in the programme. This decision is communicated to the departments and faculties of the organising universities. This procedure is followed in order to guarantee that new staff members are fully committed to the programme and do not consider their tasks in IPMB as a supplement to their already heavy workload. The committee is of the opinion that the steering committee follows a robust personnel policy and believes that the academic staff members who are responsible for the IPMB programme have excellent subject expertise. More could be done, however, to improve the didactic approach. The students experience the first year as demanding, not only because the programme is heavy laden, but also because they find themselves in totally unfamiliar surroundings, which requires some considerable adjustment. In the view of the committee it is precisely for this reason that a good didactic approach is very important. The committee assesses the quality of the staff as good.


3.2. Requirements of professional and academic orientation All IPMB staff members are involved in research related to the items they are teaching. There is a close link between research and teaching and consequently up-to-date information is provided to the students. Many staff members are also actively involved in research and teaching in developing countries. Consequently they are well aware of the specific problems in the South and they integrate their field of experience in the lectures. Apart from lecturers and technical staff of the organising universities, the programme can also rely on important contributions to teaching, practical training and the preparation of theses by staff of the Universiteit Gent, the Instituut voor Tropische Geneeskunde Antwerpen, the Universiteit Hasselt, the Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agronomie in Ukkel and the Université Libre de Bruxelles. According to the committee the academic staff displays a broad spectrum of specialisations connected with teaching and the research is of high quality. The professional and academic orientation of the staff is good.

3.3. Quantity of personnel The workforce consists of 92 staff involved in teaching, practical training and the daily management of the programme: 36 ZAP members2, 12 AAP members, 29 BAP members and 15 ATP members. 77 ZAP, AAP and BAP members are involved in teaching, 13 ATP members are helping with practicals and theses and 2 ATP members are involved in the daily management of the programme. 29 ZAP members are from the organising universities, 7 come from other universities. The ratio of all staff members involved in lecturing and practical training is: ZAP/(BAP+AAP): 36/41. No visiting professors are appointed for their contribution to the programme. Staff from outside the organising universities are ‘unpaid lecturers’. They are all selected by and operate under the responsibility of the course leaders, with the agreement of the steering committee and with the approval of the authorities of the organising universities. On average the master’s programme involved 33 students during the academic years 2001-2002, 2002-2003 and 2003-2004. In view of the restricted intake of generation students, enough staff is available for the organisation of the programme. It should be noticed that there is also a substantial contribution of teaching staff from outside the organising universities. Over the years these staff members have displayed a high commitment to the programme and there is no reason to believe that 2 ZAP: senior academic staff; AAP: assistant academic staff; BAP: special assistant academic staff, paid through external financing such as Flemish, national, international and European programmes or the industry; ATP: administrative and technical staff.


this will change in the future. The committee assesses the quantity of the personnel as good.

General conclusion related to subject 3: Deployment of personnel The deployment of personnel is positive. The steering committee follows a robust personnel policy. The staff have excellent subject expertise, although more attention could be paid to didactic qualities. There is a broad spectrum of specialisations connected with teaching available in the academic staff and the research is of high quality. The quantity of the personnel is good.

SUBJECT 4: FACILITIES and provisions

4.1. Material facilities During the visitation of the bioengineering sciences programme the core committee, of which the chairman, the cell and genetic technology expert and the education expert are also members of the subcommittee bioinformatics and molecular biology, inspected the buildings, classrooms, libraries and practicals laboratories that are used in the master’s programme molecular biology. In the first year, all lecturing takes place in the lecture halls of the Vrije Universiteit Brussel. Mostly rooms are available in the new buildings E and D of the Campus Etterbeek. These new lecture halls are fully equipped with multimedia facilities that allow lecturers to use PowerPoint presentations. Also slide projections and overhead projections are possible. If required also video can be used. In the event that rooms have to be used that are not equipped with multimedia facilities, a multimedia projector is installed by the personnel of the IPMB secretariat. In the second year lectures for the specialisations ‘Animal production’ and ‘Plant production’ are organised at the Katholieke Universiteit Leuven. Here as well, comfortable and well-equipped lecture halls and seminar rooms are available. Practical training sessions are organised in two different types of laboratories. For the ‘General practicals’ that are followed by all students during the second semester of the first year, four new student laboraties have been installed and in use since the academic year 2002-2003. In these laboratories, all equipment and chemicals required for the training of the students in basic laboratory techniques are available. After the ‘General practicals’ the first-year students get their practical training in different research laboratories of the three organising universities. According to the committee all research laboratoriess are very well equipped and have all instruments that are required for high-standard research activities.


All IPMB students have not only unlimited access to the central, Faculty and department libraries of the organising universities, but also to the libraries of the Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerp and those of the Universiteit Gent. Apart from the libraries mentioned, students can borrow books from the IPMB library. This library is located in the IPMB secretariat. It contains several copies of the books that lecturers use in their classes or that students need to consult for further reading to prepare assignments. The latest editions of most books are available and new titles are added as requested by the lecturers. Students also have free access to all journals that are available in electronic form and to which the universities subscribe. These journals can be consulted by the students in the computer room of the Bioengineering department at the Vrije Universiteit Brussel, in the student computer rooms at the different campuses of the organising universities or in the laboratories where students write their thesis. Since most student rooms where IPMB students live are equipped with an Internet connection, they can consult the journals that are electronically available at all times. The committee holds the opinion that the study material is of good quality. During the visitation the students made the remark, however, that for a particular examination they had to study slides. The committee believes that studying a course on the basis of slides alone is not adequate. In the first year, all students register at the Vrije Universiteit Brussel and live in Brussels. Accomodation is available in the student homes of the Vrije Universiteit Brussel. Otherwise students have to rely on private accommodation. For IPMB students who hold a VLIR or a BTC scholarship, housing is organised by the VLIR administrator of the university. Student homes are either located on the campus itself or in close proximity. In the second year, students prefer to live very near the laboratory where they are writing their thesis. Irrespective of the university where the students register in the second year, they are given priority for renting a room in one of the student homes of the organising universities. Students who make their thesis at the Universiteit Gent, the Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerp or other universities or research institutes have to find appropriate accommodation themselves. Personnel members of the hosting laboratories or the promoter assist the students in finding housing. The committee assesses the materials facilities as good.

4.2. Study Guidance During their studies, the IPMB students can at all times rely on the lecturers whenever they meet problems with course contents.The students are strongly encouraged to signal any problem immediately, so that appropriate remediation can be provided without delay. Because of the small size of the group, contact between lecturers and students is very open.


For psychological and social problems - many first-year students spend the first weeks struggling with adjustment problems - students can in the first instance consult the scientific-administrative coordinator. However, a limited number of students need professional help to solve psychological problems. These students are referred to the ‘Centre for Mental Health Care’ of the Vrije Universiteit Brussel, where a multidisciplinary team can counsel them. To encourage the integration of students various activities are organised by the International Relations and Mobility Office, the programme directors and the students themselves. Students register at the Vrije Universiteit Brussel or at the K.U.Leuven. At both universities an ombudsperson is available whom the students can contact when problems arise concerning examination schedules, the running of examinations, the assessment of theses, deliberations and the announcement of results. The committee is satisfied with the social counselling for the students. It also noted that there are good informal contacts between students and lecturers. However, it suggests that the study guidance be organised more pro-actively in the first year, for instance by introducing interim tests in the first semester and by paying more attention to training the study skills of the students. As mentioned in 2.7. feedback on the practicals reports could be improved. The committee assesses the study guidance as good.

General conclusion related to subject 4: Facilities and provisions The committee assesses the facilities as positive. The material facilities are good. The classrooms and practicals rooms are modern and well equipped and there are sufficient computer facilities. The library is also well equipped. The social counselling for the students is good. The threshold for talking to the lecturers is low. The study guidance in the first year could, however, be organised more pro-actively.

SUBJECT 5: INTERNAL QUALITY ASSURANCE

5.1. Evaluation of the results The evaluation with respect to the scientific and educational performances of the staff is carried out in accordance with the procedures that are in place in the different universities and collaborating institutes (see the visitation reports for the bioengineering sciences courses). There is no formal evaluation


at curriculum level of IPMB. Every year, the students have the opportunity to report problems or shortcomings by means of the annual questionnaire they have to fill out after the examinations in June (first-year students) or September (second-year students). The results are discussed in the steering committee that formulates an advice for the faculties concerned. Besides, there are also informal contacts between the students, the assistant-coordinator and the scientific-administrative coordinator. In the academic year 2004-2005 an electronic evaluation was organised by the central administration of the Vrije Universiteit Brussel for the common courses to be followed by all students. The committee appreciates the fact that the students have the possibility to complete an annual questionnaire and notes that the informal circuit is also working well, but regrets the absence of any formal uniform quality assurance system (lecturer/course evaluations) for the programme. The self-evaluation report was written with the necessary spirit of self-criticism and openness. The committee assesses the collection and evaluation of the results as satisfactory.

5.2. Improvement measures The committee holds the opinion that the programme takes due account of the annual surveys that are conducted among the students. For example: a bioinformatics course was introduced at the request of the students, the statistics course was better tailored to applications for molecular biologists and also the mathematics course was adjusted. The steering committee still plans a number of actions for improvement, including strenghtening the contacts with the alumni, splitting the virology and parasitology course and paying greater attention during the programme to the drafting of scientific projects. Much attention is also paid to monitoring the external evaluations. In 2000 the programme was evaluated by VLIR-UOS. The committee is of the opinion that the recommendations made by the VLIRUOS experts were properly acted upon. The library collection has been considerably extended, the course ‘social and economic aspects of biotechnology’ has been introduced and the student selection policy has been adapted. The committee assesses the improvement measures as good.

5.3. Involvement of personnel, students, alumni and the vocational field The steering committee of IPMB plays a pivotal role in the overall organisation and quality control of the programme and its responsibilities are described in the agreement that was signed by the


three organising universities. The committee consists of 7 ZAP members of the three universities. The committee meets at least once per academic year. Moreover, the scientific-administrative coordinator maintains very regular contacts with all steering committee members in order to keep everybody well informed. During its meetings, the committee discusses the study results, possible changes to be introduced in the programme, appointments of new lecturers or replacements of lecturers or course leaders and all other issues that guarantee the smooth running of the programme. All decisions taken by the committee are communicated to the faculties concerned of the organising universities for consideration and approval. All suggestions formulated by the personnel are communicated to the scientific-administrative coordinator who discusses the suggestions made with the members of the steering committee. The involvement of the students is assured by the questionnaire they have to fill out every year. The answers of the students and their suggestions are, whenever possible, taken into consideration and are a guiding line for the steering committee in its concern to improve the programme. The students and the teaching staff are not represented in the steering committee. The committee is not happy with this state of affairs and would prefer to see students and teaching staff involved in the internal quality assurance process via formal representation. The involvement of the alumni and the vocational field in the course is virtually non-existent. A firstever alumni meeting was organised in August 2005, on the occasion of the visitation. The committee recommends that the programme staff monitor the careers of the alumni at regular intervals to see whether they do in fact return home and contribute to the further development of their home countries with their acquired knowledge, which is, after all, one of the main objectives of the programme. According to the committee, it is also important to consult the alumni and the representatives of the vocational field (prospective employers) on a regular basis regarding the programme and the objectives of the programme. The committee assesses the involvement of the students, the personnel, the alumni and the vocational field as unsatisfactory.

General conclusion related to subject 5: Internal quality assurance The informal quality assurance system (annual survey among the students, low-threshold contact between academic staff and students) keeps a finger on the pulse. The results are properly monitored. However, there is no formal uniform quality assurance system. The recommendations of the previous visitation committee appear to have been duly acted upon. The involvement of the students, the personnel, the alumni and the vocational field (prospective


employers) is insufficient. There is no formal involvement of the students and the academic staff in the internal quality assurance process. The involvement of the alumni and the vocational field is next to non-existent. The self-evaluation report was written with the required self-critical attitude. Despite the fact that the committee believes that one aspect - i.e. the involvement of the students, the personnel, the alumni and the vocational field - as unsatisfactory, it assesses the subject as positive on the whole. It does this because it has noted the good informal involvement of the students and the academic staff and because the improvement of the contacts with the alumni was mentioned as a priority by the programme directors in the self-evaluation report and during the visitation.

SUBJECT 6: RESULTS

6.1. Level achieved The committee is of the opinion that the IPMB programme realises its objectives well and produces academically well-trained molecular biologists. The scientific quality of the theses is good. The IPMB graduates are also very successful in obtaining doctoral grants, which indicates the good academic quality of the programme. From the answers to the questionnaire that was sent out to alumni it becomes very clear that, thanks to their studies in IPMB, the alumni are well prepared to contribute to the development of their country, where they apply their knowledge and skills acquired during the programme and introduce molecular biology both in their research and their teaching activities. After returning home, IPMB alumni are employed in universities or research institutes, where they are involved in teaching and research. Some alumni have leading positions in laboratories that depend from local ministries. The alumni consider their training in IPMB as a stepping stone in their career. In many instances at home they are pioneers in the field of molecular biology. IPMB is a good example of an international programme focusing on students from developing countries. The committee assesses the attained level as good.

6.2. Results of teaching The success rates of the generation students in the first master’s year are given in Graph 1. The average


success rate of the generation students in the period 1996-2004 was 80 percent. The average success rate in the second master’s year was 95 percent. The committee assesses this education yield as good. The drop-out rate, i.e. students who did not participate in any examination and stopped their studies early in the first year, is extremely low. 1 0 0 ,0 %

8 0 ,0 %

6 0 ,0 %

4 0 ,0 %

2 0 ,0 %

0 ,0 % 1 9 9 6 -1 9 9 7

1 9 9 7 -1 9 9 8

1 9 9 8 -1 9 9 9

1 9 9 9 -2 0 0 0

2 0 0 0 -2 0 0 1

2 0 0 1 -2 0 0 2

2 0 0 2 -2 0 0 3

2 0 0 3 -2 0 0 4

Graph 1: Success rates of generation students, first master’s year in molecular biology Failures in the first year gradually decreased. This decrease is not due to lower demands on the part of the examiners. Possible explanations could be the fact that lecturers acquired more experience with teaching IPMB students and gave more attention to issues in the course that jeopardise the full understanding and assimilation of the course contents, that they started with their lectures at a lower level or that students informed the lecturers more readily when they experienced problems to follow and understand the lecturers so that remediation could start as soon as a problem emerged. Almost 95% of the graduates have finished their studies in time, 4% in three years end 1% in four years. The average study duration is 2 years and 1 month. The committee assesses the teaching results as good.

General conclusion related to subject 6: Results The committee assesses the results of the courses as positive. The course produces academically trained molecular biologists with a critical research attitude who are very much in demand in their home countries. The academic level becomes apparent from the good scientific quality of the theses and from the fact that the IPMB graduates are very successful in obtaining doctoral grants.


The education yield is good. The success rates are good, the drop-out rate is very low and almost 95 percent of the students complete their studies within the planned time limit of two years.

Integral assessment of the visitation committee The visitation committee assesses the Interuniversity Master’s Programme Molecular Biology given at the Vrije Universiteit Brussel, the Katholieke Universiteit Leuven and the Universiteit Antwerpen as positive.

Summary of the recommendations of the visitation committee with a view to future improvements The committee has formulated the following suggestions against the backdrop of future improvements: - the programme could pay more attention to the objectives ‘skills to set up national and international collaborations to make sure that the knowledge and skills developed in the Interuniversity Programme Molecular Biology can be implemented at home’, ‘skills to act as reliable advisors for local policy makers by making proposals for the further development of molecular biology in education and research, so as to make sure that developing countries will optimally benefit from the applications of molecular biology in human health care, animal and plant production and as such contribute to the further development of their country by improving the living conditions of the populations in the South’ and ‘skills to introduce molecular biology and biotechnology curricula in university programmes at home’; - giving more attention to the didactic component in the first year; - introducing a pro-active study guidance in the first year, for instance by introducing interim tests in the first year to familiarise students with the examination methods and requirements and by paying more attention to training the students’ study skills; - organising regular feedback for the practicals reports; - discontinuing Saturday courses; - clustering courses of the second year in the first semester so that the second semester can be entirely devoted to the master’s test; - introducing a more standardised selection of students using international tests such as the graduate record exam; - applying a formal uniform quality assurance system for the programme; - formalising the involvement of the students and the academic staff in the programme; - developing the contacts with the alumni and the vocational field (prospective employers). The committee was delighted to hear that the programme management responds in abundance to the suggestions and remarks mentioned in the report. In general, the committee has a positive impression on the measures that the programme management has undertaken so far to improve the programme.


Vrije Universiteit Brussel Master of Biomolecular Sciences

Foreword For the very extensive visitation of Bioscience engineering, under which the Biomolecular Sciences programme at the Vrije Universiteit Brussel (Free University of Brussels) falls, one core committee and three subcommittees were created. The core committee attended to the quality control of the bachelor’s programmes and the initial master’s programmes and visited the programmes on site. The other (postinitial) master’s programmes were visited in Brussels by the three subcommittees after completion of the visits by the core committee. The visitation of the Biomolecular Sciences programme took place on 2 May 2006 in the Paleis der Academiën in Brussels. It came under the responsibility of the subcommittee ‘Bioinformatics and Molecular Biology’. The subcommittee consisted of four members of the core committee (the cell and genetic technology expert, the chemistry expert, who is also the chairman of the core committee, the education expert and the student member) supplemented with two subject expert members. Currently, the Vrije Universiteit Brussel offers an English one-year postgraduate course (GGS) in Molecular Biology and Biotechnology. From the academic year 2007-2008, the programme will be transformed into a two-year initial master’s programme in Biomolecular Sciences. It will then be offered both in Dutch and in English. The assessment of the two versions (English and Dutch spoken) of the two-year master’s programme is based on the objectives, the attainment targets and the proposed content of the programme, and by extrapolation - on the current one-year programme, the statistical data concerning feasibility, study yields and staff, and the experiences of students and staff. For the assessment of the material facilities (the infrastructure) the committee based itself on the assessment carried out by its four members who also belonged to the core committee. Upon their visit on site these four members were given the express assignment also to inspect the infrastructure of the new Biomolecular Sciences programme. Since the programme is taught in English, it was decided to draft this visitation report in English as well. The assessment of the master’s programme concerns both the Dutch and the English spoken counterparts, unless mentioned otherwise.

Master of Biomolecular Sciences | 317

SUBJECT 1 : OBJECTIVES OF THE STUDY PROGRAMME The self-evaluation report describes the following objectives for the new master’s programme Biomolecular Sciences:

General study programme objectives - masters in Biomolecular Sciences will have advanced knowledge in the fields of molecular biology, biochemistry and biophysics and will be able to understand and apply new results and techniques; - masters in Biomolecular Sciences will have the skills independently to perform original top-level scientific research in a creative and critical way; - masters in Biomolecular Sciences will have active command of the scientific language; - masters in Biomolecular Sciences will have communication and research management skills, allowing them to take a leading position in research and development activities: - masters in Biomolecular Sciences will demonstrate knowledge of intellectual property issues.

Domain- specific qualifications of the master The student who will focus on the Structural Biology and Biochemistry part of the programme will gain expert research qualifications in the following subjects: - enzymology - structure determination of proteins - structure-function and synthesis of biologically active (macro)molecules - synthesis and applications of fine chemicals - structural bioinformatics The student who will focus on the Cell and Developmental Biology part of the programme will gain expert research qualifications in the following subjects: - (molecular) immunology and parasitology - developmental biology - molecular evolution - plant molecular biology

The qualified master in Biomolecular Sciences: - has proven understanding of physical, chemical, structural and organisational principles of life and developed a profile at the interface between the exact sciences and the life sciences, i.e. can think and act in a multidisciplinary manner; - knows the terminology, state of the art and the research topics in the structural biology or cell and developmental biology disciplines of specialisation of biomolecular sciences; - can place biomolecular sciences in the general context of biology, biomedical science and science

318 | Master of Biomolecular Sciences

in general; has insight in the scientific and social relevance of current research in biomolecular sciences; can reflect on ethical aspects of research and applications of biomolecular sciences; - is familiar with general scientific journals such as Nature, Science or PNAS and with international journals in the fields of structural biology/cell or developmental biology, respectively; - can independently evaluate the planning, execution and results of biomolecular research; has proven expertise with the modern experimental, conceptual and modelling methods in biomolecular sciences; - has proven excellence as a researcher in structural biology/cell or developmental biology, respectively; - can design and write research plans, posters and scientific publications; can contribute to scientific discussions and will participate in an international network of biomolecular scientists.

1.1. Level and orientation Biomolecular Sciences is a scientific programme that focuses on the biochemical unity that underlies the biological diversity. The new master’s programme will focus on the understanding of cellular processes, biological molecules and their interactions. Building on the joint research capacity of the department of Applied Biological Sciences and the department of Biology, the master’s programme will emphasise two particular domains of Biomolecular Sciences: Structural Biology and Biochemistry and Cell and Developmental Biology. The master’s programme is conceived as a multidisciplinary and research-oriented programme. The programme also aims at developing the habits of mind to perform and manage research in a multidisciplinary and international context. The visitation committee is of the opinion that the objectives of the programme focus on developing general and general scientific competences at an advanced level. They are also focused on offering an advanced notion of and insight in the scientific-discipline knowledge and the latest scientific developments. The objectives pay a lot of attention to academic skills and to competence-oriented learning. The committee assesses the aspect ‘level and orientation’ as good.

1.2. Domain-specific requirements The design of the objectives certainly draws inspiration from similar programmes. The programme directors have mainly studied the objectives of similar European master’s programmes, in particular those of the Biomolecular Sciences programmes at the universities of Utrecht and Groningen.


The objectives clearly focus on structural biology and biochemistry on the one hand and on cell and developmental biology on the other. There is also a strong focus on research management and performance in biomolecular sciences. In the objectives the programme directors clearly opted for training researchers. They want to attract foreign top students in one of the spearhead research domains of the Faculty of Bioengineering. The design of the objectives certainly draws inspiration from similar courses. They are also well aligned with the requirements set by the academic discipline. The committee notes that there is a narrow focus on the development of an academic research career, preferably at the home institution. It recommends that in the objectives the programme directors also pay attention to the non-academic vocational field. After all, not all students will be able or willing to start writing a doctorate. The committee also wonders why the programme directors do not build the programme around immunology and parasitology, areas in which the university enjoys a strong research expertise. The programme is currently aimed at developmental biology. It would also be good if the objectives were to state clearly on which points the programme differentiates itself from Dutch-language programmes. The committee assesses the domain-specific requirements of the master’s programme as satisfactory.

General conclusion to subject 1: Objectives of the study programme The committee assesses the objectives of the master’s programme as positive. The programme aims at providing a thorough academic training and the objectives are well aligned with the requirements set by the international academic discipline. However, the committee is of the opinion that little attention is paid to the outflow to the labour market and it believes that the focus on developmental biology is ill-advised, considering the fact that the strengths lie in other areas.

SUBJECT 2: CURRICULUM Description of the master’s programme The programme of the old one-year extinguishing GGS consists of advanced courses covering the most important areas in molecular biology and biotechnology and essays, which are extensive literature surveys on topics, related to those discussed during the lectures. The concept of the master’s programme will be completely different. The new programme will require full-time attendance and will involve active participation in lectures and discovery-based laboratories to develop the habits of mind that drive the progress of science. The two-year multidisciplinary programme will be built around 8 advanced courses that define the general character and scope of the master’s programme. The advanced courses (5 ECTS each) will cover the essential elements of molecular biology, genetics, biophysical chemistry and cellular biology.


Each student will have to select 5 of these advanced modules, thus placing the emphasis more on molecular or more on cell aspects in the core of his/her programme. The rest of the programme will be tailor-made. Depending on the research interests and future career prospects, the students will have the possibility to design their programme by selecting 3 research training rotations (10 ECTS each), 5 electives (3 ECTS each) and a subject for their master’s thesis (30 ECTS). The study will be concluded with a training in scientific communication and with the writing of a research proposal. The programme will start with guided self-study (2 x 5 ECTS). The aim of this guided self-study is to allow the students to acquire the background knowledge in molecular biology, biochemistry and biophysical chemistry that is needed for the core curriculum. The contents of this phase will be determined on an individual basis at the start of the programme. For the elective programme, the students have to choose 5 courses from a list of 13 courses that form part of the core curriculum. Elective courses that are not part of the core curriculum have to be approved by the examination committee. The research training rotation involves three 4-week discovery-based projects in different research fields of interest related to biomolecular sciences. The two-year master’s programme will be in English. Because the Flemish government imposes Dutch-language equivalents of the English master’s programmes, the department also will organise a Dutch-language counterpart of the core programme. For the students who want to follow the core of the programme in Dutch, the guided self-study, research training rotations and master’s thesis will be supervised in Dutch. The examination committee will select a suitable set of Dutch equivalents for the advanced courses from the other Dutch master’s programmes organised by the Faculty of Sciences on an individual basis. The elective courses (13% of the credits) will be exclusively in English.

2.1. The relation between the objectives and the content of the programme The objectives are adequately translated in the design of the master’s programme and in the opinion of the committee the content of the programme will enable the students to attain the formulated final qualifications. The 8 advanced courses are programme components that are offered already in the Bioengineering and Biology programme and are, in the opinion of the committee, of a good academic level. The research skills are taught in the research training rotations and the master’s thesis; the communication skills are covered in the ‘research communication and management’ component and in the master’s thesis. Regarding the profile of the training programme, the committee, as mentioned earlier in aspect 1.2., does not really understand why the focus is on developmental biology. It advises the programme directors to turn to their own strengths and to concentrate on immunology-parasitology. It also suggests that the programme directors involve the Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB – Flanders Interuniversity Institute for Biotechnology) in the design of the curriculum. It is further


of the opinion that more attention should be paid to the match with the labour market. It should be possible to consider elective programme components such as business economics, management and initiation into enterpreneurship. The committee assesses the relationship between the objectives and the content of the programme as satisfactory.

2.2. The professional and academic orientation of the programme In the opinion of the committee the master’s programme pays great attention to the development of knowledge as well as to the development of a critical research attitude and the associated research skills. To endorse the research-oriented nature of the master’s programme, the advanced courses and the elective courses will be taught by researchers with a proven scientific track record. The Research Training Rotations link up with the advanced courses and the elective courses and will take place in the research laboratories under the guidance of experienced postdoctoral researchers. The lecturers’ publications list also shows that they have built up a sterling reputation in the field of biomolecular sciences. The committee assesses the academic orientation of the programme as good.

2.3. The coherence of the programme In order to guarantee the coherence, each individual programme will also have to be approved by the examination committee. The master’s programme will specialise in two domains of biomolecular sciences: structural biology and biochemistry and cell and developmental biology. The examination committee will only approve individual programmes that are coherent in accordance with one of these lines. The committee is pleased with the sequential structure. On the basis of the draft programme and the programme component files described in the self-evaluation report, the committee is of the opinion that a sufficient number of options have been incorporated in the master’s programme. It is also pleased with the coherence of the major structural biology and biochemistry component. This major is coherent as regards structure and content. The second major, cell and developmental biology, on the other hand lacks a focus and is rather a compilation of different disciplines. As mentioned earlier, the committee recommends that the programme directors focus on immunology-parasitology. The present GGS programme consists of 9 advanced courses covering the most important areas in molecular biology and biotechnology and 8 essays. The courses first give a detailed overview of the


discipline concerned and then deal in detail with ‘hot spots’ in molecular biology and biotechnology. The essays are intensive literature surveys on topics related to those discussed during the lectures. The committee is of the opinion that this programme as well is coherent as regards content. However, it asks the programme directors to improve the coordination of the guest lectures. The students reported that a number of guest lectures overlapped. Attention should also be paid to this point in the new programme. The committee assesses the coherence of the master’s programme as satisfactory.

2.4. Duration, size of the programme The two versions (English and Dutch spoken) of the master’s programme that will be offered from the academic year 2007-2008 will meet the formal requirements regarding study size and will each account for 60 credits per year. The GGS programme accounts for 60 credits.

2.5. Study load Since the academic year 2004-2005, the central administration of the university organises an electronic evaluation that, except from assessing the satisfaction of the students, also evaluates the relation between the estimated and the actual study time for each of the programme components. The study time measurement for the academic year 2004-2005 and that for the first semester of the academic year 2005-2006 reveal that, in general, the real study time of the programme components corresponds well with the estimated time. The committee is of the opinion that the programme is very feasible. However, the students pointed out that the study load in the present GGS programme (the oneyear postgraduate in molecular biology and biotechnology) is unevenly distributed: three courses are examined in the first semester and six courses in the second semester. The committee therefore advises to pay close attention to ensure that the study load is spread evenly across the semesters and study years upon implementation of the new programme. The committee assesses this aspect as satisfactory.

2.6. Alignment between form and content In the reformed programme, formats based on ‘problem-solving’ in which students collaborate to make observations and to analyse experimental results will replace ‘transmission of information’based lectures. In the context of the research training rotation, the traditional ‘cookbook’ laboratories


will be organised as open-ended, inquiry-based laboratories. The didactic concept behind the course is ‘competence-oriented learning in a flexible context’. The self-evaluation report mentions that competence-oriented learning emphasises the formation of conceptual insight. Conceptual insight is defined as the capacity to analyse unstructured and complex situations, to formulate questions creatively and critically and to find ways and means to solve defined problems. Competence-oriented learning implies didactic flexibility. It will be generated by a mix of learning forms including open learning, problem-guided learning and project work. Open learning is a didactic approach whereby students plan their learning process and make individual choices. In the reformed master’s programme this will be ensured by Guided Self-Study at the start of the programme and by the Research and Communication Management component. The principle of problem-guided learning is that students learn, starting from real-life problems. Examples of this approach in the new master’s programme are the Research Training Rotations and the Master’s thesis. The basis of the project work is to apply acquired knowledge. The Research Training Rotations and the Master’s thesis are also examples of this approach. The committee believes that the didactic concept is in keeping with the objectives of the programme. The proposed lesson formats likewise correspond with the didactic concept of competence-oriented learning. However, at this point the committee is of the opinion that the didactic method to be used for the Guided Self-Study component is rather nebulous. Reference is only made to the study of a certain number of internationally recognised reference works with the aid of tutors. To date no adapted learning material has been developed for the purpose. The committee further wishes to point out that the principles of open learning, problem-guided learning and project work will apparently be applied to a small number of programme components only: the Research Training Rotations, the Master’s thesis, the Guided Self-Study and the Research and Communication Management components. It therefore recommends that the programme directors, with the assistance of professionals, work out a didactic design for the entire programme. The committee assesses the alignment between form and content of the master’s programme as satisfactory.

2.7. Assessment and examination Examinations are organised in January and June (first session) and in August-September (second session). In January, students have to take examinations on courses that have been taught during the first semester (3 courses). Courses that are taught in the second semester as well as those that run over two semesters are examined in June. The examinations on the essays take place in June and/or September because the students need a sufficiently sound and advanced theoretical basis in order to deal with literature surveys that have to be performed to prepare essays that meet the demands of the examiners.


The time schedule of the examinations is compiled by the secretary of the GGS in consultation with the evaluators concerned and is communicated to the students at least two months in advance so as to enable them to make an appropriate planning for the preparation of their examinations. All examinations are oral and are often preceded by a written preparation. When different lecturers are involved in a course, the evaluator asks his/her colleagues to provide at least one question so that all aspects covered in the course can be evaluated. The final mark for the examination of a course is given by the course leader. After the examinations, the students have the opportunity to discuss their results with the programme director. In the event of failures, the students are advised to contact the examiner of the course/essay concerned. The courses of the reformed master’s programme will be examined by a whole range of assessment formats depending on the subject and the form of education: written examination with open questions, oral examination with open questions (advanced courses, elective courses), oral examination based on a scientific paper/essay/written report (elective courses, master’s thesis, research training rotations), written reports (research training rotations, research communication and management, master’s thesis) or oral presentations (with multimedia tools) by the student (research training rotations, research communication and management). The assessment formats have the intention to assess not only knowledge but also insight, skills and attitude. The committee has studied a sample of examination questions and papers and is of the opinion that the examinations are mainly aimed at testing basic understanding and comprehension. In the opinion of the committee this is not a problem for the extinguishing programme, but it is for the new programme that will start in 2007-2008. On the basis of the plans outlined above and of the assessment and testing in the bioengineering sciences programme (see visitation report Bioscience engineering) it is confident, however, that assessment and testing will proceed well in the reformed programme. The students with whom the committee spoke said that they were assessed fairly. The transparency is also good. Even before the start of the academic year, the programme director invites the generation students to attend an information meeting where the structure of the programme, the content of the courses and the requirements for the preparation of the essays are explained in detail and where they learn which examinations are to be taken in January and which in June. During the first lecture, each lecturer who is responsible for a particular course/essay explains what his/her expectations are, how the course has to be studied, how the essays have to be prepared and which examination format will be used. The committee assesses the assessment and testing for the course as satisfactory.


2.8. Master’s test In the current programme (Specialised Studies in Molecular Biology and Biotechnology), organised for the last time during the academic year 2006-2007, students are not required to submit a thesis. In the reformed two-year master’s programme starting from 2007-2008 the master’s test will account for 30 credits. Under the direction and supervision of a promoter, the students will have to carry out an independent research project and prepare a thesis that is a written account of the research and its results. The question as to whether the subject of a specific thesis meets the standards of the Master’s programme is the responsibility of the examination committee. The committee will also appoint the supervisor (promoter) of the thesis. A well-written thesis should generally contain the following information: a clear statement of the problem addressed by the thesis and its significance; a review of previous related published work; definitions of any specialised technical terms employed; a review of the theoretical, computational and/or experimental techniques to be used in solving the problem; a discussion of the results of the thesis and an analysis of the impact of the results on the applicable field; a summary of what was original and significant in the research, and suggestions for future research in the area. The committee is of the opinion that the programme directors have clearly described the achievement requirements that may be imposed for a master’s test. It is also convinced that the expertise is present to ensure a good thesis guidance. The committee assesses this aspect as satisfactory.

2.9. Entrance conditions Registration in the one-year GGS programme is only possible after receipt of an admission letter signed by the dean of the Faculty. Anyone who holds a university degree equivalent to the Belgian second-cycle diploma can participate in the programme. A limited number of participants are admitted every year. Priority is given to holders of a diploma in bioengineering, biology, chemistry, biochemistry, chemical engineering, medicine, veterinary sciences, pharmacology, agricultural sciences or industrial engineering in chemistry or agriculture. The director of the programme for Molecular Biology and Biotechnology scrutinises the applications and makes a preselection of the candidates. This preselection is based on the curriculum and the achievements in previous studies of the prospective student. Acceptance of foreign students is also conditional on the proof of sufficient knowledge of English. Candidates from countries where English is not an official language must prove their proficiency in English by means of a TOEFL certificate. After a positive assessment, the director gives a positive advice to the dean of the Faculty to allow the student for


registration. From the start of the one-year programme in 1994, it has always been the aim of the department of Bioengineering to attract Belgian or European professionals to strengthen their knowledge or to allow them to refocus. For this reason, the classes were scheduled on Saturdays. The programme was built around a certain number of advanced courses and essays. Over the years, the intake has shifted from Belgian and European students to African and Asian students. The student profile has changed from European professionals with a regular job to students from less developed countries who work for a living during the week and study during the weekend. As a result, the department currently has two different international programmes (IPMB and GGS) with a comparable intake profile. This is one of the motivations to transform the one-year GGS into a two-year initial master’s programme in Biomolecular Sciences. The department has always applied an admission quorum of about 30 generation students per year. For the new master’s programme it is the ambition of the department to select the brightest and most ambitious students from Belgium, Europe and the rest of the world.To attract those students, the department will make a major effort to advertise this master’s programme throughout Europe. UNICA, the Network of Universities from the Capitals of Europe, of which the Vrije Universiteit Brussel is a member, may be an asset in this regard. For admission in the master’s programme Biomolecular Sciences, students need a bachelor’s degree in the area of biology, chemistry, biomedical sciences or equivalent. All applicants will be evaluated by the examination board on an individual basis. In order to be admitted to the programme, the students need to be proficient in English or Dutch. During the first years, the department will only allow 20 students to enrol in order to guarantee the discovery-based nature of the programme and the appropriate personalised tutoring of the students. As students in the master’s programme will have a variety of backgrounds, an appropriate consolidation phase (Guided Self-Study, 2x5 ECTS) will take place at the start of the programme. The examination board will assess the consolidation needs for each candidate and define the content of the guided self-study on an individual basis (see above). The committee is of the opinion that the form and the content of the extinguishing programme connected well with the qualifications of the students for whom it was intended, namely the professionals, but less so with those of the present student population, i.e. mainly African and Chinese working students. The present group mainly condemns the lack of practical training (see item 6). Regarding the reformed programme, the committee observes that the form and content are tailor-made for the European top students who are expected to participate in the programme. The committee finds that the Guided Self-Study, aimed at bringing the students to a basic level, is a good initiative. However, the committee wonders whether and how the high ambitions as regards student intake will be achieved. Selection criteria for these top students do not exist. In an advice from the Erkenningscommissie Hoger Onderwijs it is even stated that a systematic selection of the candidates on an individual basis by the examination council is by decree thus far not possible1. Erkenningscommissie Hoger Onderwijs, Advies omtrent de capaciteitsplanning van de opleiding Master in de Biomoleculaire Wetenschappen/Master of Biomolecular Sciences ,Vrije Universiteit Brussel, 27 April 2006. 1


The committee assesses the admission conditions for the master’s programme as satisfactory.

General conclusion related to subject 2: Curriculum In general the committee formulates a positive assessment of the design of the master’s programme in Biomolecular Sciences at the Vrije Universiteit Brussel. According to the committee the content of the programme will enable the students to attain the formulated final qualifications. The students will receive a thorough academic education. The programme is sequentially well constructed and offers sufficient options. The major structural biology and biochemistry is coherent as regards structure and content. The major cell and developmental biology, on the other hand, lacks a clear focus. In the programme more attention could also be paid to the match with the labour market. The didactic concept of ‘competence-oriented learning’ is in keeping with the objectives of the course but could be better developed in practice. The examinations in the extinguishing programme are directed towards basic understanding and comprehension, which the committee regards as sufficient for the extinguishing programme. The students are informed in due time with regard to the examination format and the manner of assessment. The courses of the new programme will be examined by a whole range of assessment formats depending on the subject and the form of education. The plans for assessment and testing in the new programme are good. The achievement requirements imposed on the future thesis are well described and the dissertation will account for 30 credits. The form and content of the extinguishing programme align well with the original target group but less so with the current student population. The form and content of the new programme are geared very well to the expected European top students. The committee wonders, however, whether and how the high ambitions as regards student intake will be achieved. No selection criteria have as yet been worked out. Furthermore it appears that by decree individual selection is not yet possible.


3.1. Quality of personnel The master’s programme in Biomolecular Sciences builds on research expertises that are also part of the more fundamental foundation of the master’s programme in Bioscience engineering. As a result, the human resource policies that are followed to sustain the existing master’s programmes in


Bioengineering (see the visitation report on the Bioscience engineering programme) coincide largely with the human resource strategy for the reformed master’s in Biomolecular Sciences. Consistent with this notion, the target staff number allocated to the department of Bioscience engineering (17.37 FTEs) is composed of a fraction (15 FTEs) that is calculated on the basis of performance criteria of the master’s in Bioscience engineering and a fraction (2.4 FTEs) based on the performances of the current international programmes (IPMB and GGS). Within the constraints of this target staff number, the department takes the initiative to open new positions, to define the criteria and to select new staff members (IAP and AAP). The department aims for a balance between the strengthening of current research expertise within the department and emerging topics at the interface of biotechnology and biomolecular sciences. Recently, four young new IAP members have been appointed in the disciplines of bio-organic chemistry, food technology, catalysis and plant biotechnology. This staff on the operational budget of the Faculty of Sciences is supplemented with six FTEs with the status of research professor, with IAP of the Biology department (2.1 FTEs) and by BAP on external budgets (94 FTE on IWT, FWO, VIB, …). The Interfacultair Departement Lerarenopleiding (IDLO – Interfaculty Department of Teacher Training) attends to the teacher training and the professionalization of education for lecturers through the organisation of information and training sessions. The Onderwijsvernieuwing & Onderwijsservicecentrum (OSC – Educational Innovation and Education Service Centre) organises activities around educational innovation themes, such as competence-oriented education, learning and testing forms. From the self-evaluation report for the Bioscience engineering programme it appears that most starting lecturers in the department followed seminars on educational professionalization and educational innovation. On the basis of the information from the self-evaluation report and the talks held during the visitation, the committee is of the opinion that the subject expertise of the academic staff is good and that this expertise is also reflected in their teaching. It also observed that the academic staff displays great commitment towards teaching. The committee is of the opinion that the personnel policy is robust but that more attention could be paid to the didactic guidance of the lecturers (see visitation report Bioscience engineering). The committee assesses the quality of the personnel as good.

3.2. Requirements of professional and academic orientation The extinguishing GGS programme and the reformed master’s programme rely on the research expertise of the Institute of Molecular Biology and Biotechnology (IMOL). IMOL hosts nine collaborating research groups that cover a wide range of topics in the disciplines of microbiology,


genetics, biochemistry, plant science and immunology. The IMOL research groups are all part of the department of Applied Biological Sciences or of the department of Biology. Four of these research groups are part of the Flanders Interuniversity Institute for Biotechnology (VIB). The committee is of the opinion that the research expertise of the personnel connected with the extinguishing programme who will also be in charge of the new programme is good. There is a wide spectrum of specialisations and high-quality research is conducted. All staff members are involved in research related to the items they are teaching. There is a close link between research and teaching and consequently up-to-date information is provided to the students. The committee assesses the academic orientation of the staff as good.

3.3. Quantity of personnel The department Bioscience engineering has a target number for academic staff of 17.37 FTEs. Actually, 15.3 FTEs of this target number are effectively filled in by 10.8 IAP and 4.5 AAP. On top of this, 6 persons have a position as research professor. The teaching load of the new programme will be divided among the ZAPs of the department, the research professors of the department and a number of ZAPs from the Biology and Chemistry departments. For the supervision and coaching of the practicals, the department has a total of 4.5 FTEs of AAP. The number of AAPs is too small to organise and supervise all the exercises, practicals, research training rotations and master’s theses. Therefore the department actively involves a large number of academic staff (PhD students, postdoctoral researchers) who are paid on on external budgets. The IAP consists of 3.85 FTEs in the age category 30-39, 5.15 FTEs in the age category 40-49, 6.35 FTEs in the age category 50-59 and 1.05 FTEs in the age category 60-65. The committee believes that this is a healthy age structure. The committee is of the opinion that because of the practicals, the master’s thesis and the planned intensive study guidance (see aspect 4.2.) the reformed master’s programme will require extra efforts from the academic staff. The programme directors are counting on the motivation of the academic staff and, after a number of years, on the return (doctoral students) to see this challenge through to a successful conclusion. In its advice mentioned above the Erkenningscommissie Hoger Onderwijs came to the conclusion that the quality and quantity of the staff guarantees a high-quality training programme.The committee is of the opinion that there is sufficient capacity to organise the programme. However, it points out that it is only ‘satisfactory’ thanks to the large number of researchers who are externally and therefore temporarily financed, which is the Achilles’ heel of the programme. The committee assesses the quantity of personnel as satisfactory.


General conclusion related to subject 3: Deployment of personnel The deployment of the personnel is positive. The quality in terms of subject expertise of the staff is good. All staff members are involved in research related to the items they are teaching. The quantity of personnel is sufficient because of the externally financed staff members. The programme’s personnel policy is robust. However, the committee advises that the programme directors pay more attention to the didactic guidance of the lecturers.

SUBJECT 4 : FACILITIES and provisions

4.1. Material facilities The teaching and research infrastructure is concentrated in the buildings D, E and F in the heart of the main campus in Etterbeek. Since 2003 the Vrije Universiteit Brussel has been using a completely new teaching infrastructure in the new buildings D and E. Building D contains a multitude of auditoria of different sizes, most of them equipped with beamers, overhead projectors and network connections. All classrooms are administered by a dedicated administrative unit. All experimental work will be performed in the professor’s research laboratories. These are situated in the new research building E. Building E meets all safety standards for biomolecular research, including the use of recombinant and pathogenic (micro) organisms, toxic molecules and radioactive isotopes. The building includes a library, a meeting room, a computer room, an animalarium, a biosafety lab and a research glass house. Apart from the basic research equipment required for biomolecular research, the institute also provides the following specialised equipment: automatic capillary DNA sequencers, AFM, Biacor 3000 SPR, fermentation equipment, chromatography labs, mass spectroscopy, calorimetry, X-ray crystallography, cell culture facilities, plant culture rooms and high-throughput equipment. The Institute of Molecular Biology and Biotechnology has a library which focuses on molecular biology and biotechnology in building E. The committee is of the opinion that this library is well equipped. The course material, too, is generally of good quality. On the machines in the computer room, a number of standard software tools for molecular biology are pre-installed. Since 2003-2004 the Vrije Universiteit Brussel has been implementing the e-learning platform Pointcarré. The committee found that the course does not yet use this platform to its full capacity. It is mainly used as an information channel and not yet as an interactive learning channel.


The committee comes to the conclusion that the material needs of the new programme will be very well met. The committee assesses the material facilities as good.

4.2. Study Guidance Prospective students can obtain information about the GGS programme on the website of the university. Any further information can be obtained by contacting the secretariat or the programme director. Concerning the reformed master’s programme, prospective students will be informed in three ways: a website, posters and flyers. The department will use the posters to communicate this new master’s programme to the European scientific community. For the distribution the department will make use of the Institutional Network of Universities of the Capitals of Europe (UNICA) and will send posters to an extensive address list of European universities and research institutes (see aspect 2.9). The committee believes that this is an effective way of distributing information. During their studies, the students can rely on the lecturers whenever they experience problems with course contents. In the reformed programme, all students will have a personal mentor to guide them and help them with their career planning. To help the new students with their guided self-study package (see above) individual tutors will be available. These tutors will be senior scientists of the Faculty who will be assigned by the examination committee on a nominative basis. The teacher who is responsible for a particular subject will examine the students in order to assess if they acquired the necessary prerequisites. An ombudsperson will be available whom the students can contact when problems arise concerning examination schedules, the running of examinations, deliberations or the announcements of results. Students experiencing psychological problems can always discuss these in a confidential way with the director of the GGS programme. Whenever required, students are referred to the ‘Centre for Mental Health Care’ of the university, where a multidisciplinary team can counsel them. The International Relations and Mobility Office helps international students with administrative and practical problems. The department also has an administrative unit to support the two international programmes (IPMB and GGS). Over the years, this unit has developed an extensive expertise in the administration of international programmes and in the support/coaching of foreign students. In the future, the unit will also be responsible for the administrative support of the new master’s programme in Biomolecular Sciences. A website will be designed to facilitate the application, admission and


registration process. The committee is of the opinion that a very good framework has been developed for the support of foreign students. During its visit the committee noted that the students could always consult the lecturers in the event of study questions and problems. The students experienced the lecturers as true coaches. The committee finds it a very good idea to assign a mentor to each student in the context of the two-year master’s programme. It also appreciates the planned guidance for the self-study package. The committee recommends that the programme directors organise interim tests to teach foreign students how to deal with oral examinations. The committee assesses the study guidance as good.

General conclusion related to subject 4: Facilities and provisions The committee assesses the facilities as positive. The material facilities are good. The study information and guidance are also well organised. There is a very low-threshold contact between lecturers and students. The committee finds that the introduction of the mentorship for the two-year master’s programme is a good idea.

SUBJECT 5 : INTERNAL QUALITY ASSURANCE To implement the new master’s programme, the department will create a steering committee. In this committee, the key lecturers of the programme, the dedicated administrative unit and the central administration will be represented.The steering committee will work out the publicity and information strategy, implement the registration and selection procedures and assure the optimum organisation of the intake of new students from a practical point of view. The department of Applied Biological Sciences plays a crucial role in the quality assurance of the programme. Within the department, there is a programme committee (OWC) with as its only task to supervise the content and the quality of the programmes. The committee will also include a representative who is in charge of the international programmes. Proposals from the OWC must be approved by the department before being presented to the Faculty.

5.1. Evaluation of the results An assessment of the GGS programme has never been carried out in terms of the objectives to be attained. The programme has only been assessed in the framework of this visitation.


From 2007 on, with the introduction of the new programme, each programme unit will be assessed six-monthly by the students. For each unit, the students will have to assess the lectures, the study material, the forms of teaching, the examinations and the study time. This type of assessment is aimed at detecting individual problems with particular courses. After completion of the online assessment, all appreciations will be processed into figures and an average for all students will be calculated in order to obtain a global assessment for each aspect of any individual course. The result will be forwarded to the course leader. For each study year, a global average will be made for all courses. These results will be forwarded in the form of a histogram to the department on a six-monthly basis. The committee regrets that the extinguishing GGS programme was not formally assessed at regular intervals. As is the case for the other initial master’s programmes of the Applied Biological Sciences department the new programme will also be frequently assessed (for more information on the system used: see Bioscience engineering visitation report). Since this assessment system works well, the committee has total confidence that the new master’s programme in Biomolecular Sciences will also be properly monitored. It emphasises that a structured monitoring will be necessary not only at the level of the programme components but also at programme level, in order to determine, among other things, whether the objective of organising a ‘top master for the brightest’ will in fact be achieved. The committee is not satisfied with the self-evaluation report. It was incomplete and on certain points also unclear. On the basis of the extra supplements and the visitation talks, however, the committee has been able to form a reasonable idea of the extinguishing programme and the reformed programme. The commission assesses the collection and assessment of the results as satisfactory. It emphasises, however, that this score is given only because the new programme will be assessed on the basis of a system that has already proven its reliability. The committee finds it unheard-of that the extinguishing programme was not subjected to regular quality assurance tests.

5.2. Improvement measures Since no regular assessment of the extinguishing GGS programme was conducted, the programme was also not systematically improved. The programme directors also drew conclusions from the changing intake from EU professionals to students from developing countries at a very late stage. The committee regrets this. The committee assesses the improvement measures as unsatisfactory for the current GGS programme. On the whole, however, the committee wishes to give this aspect a satisfactory mark, because for the other courses organised by the department it found that due account had been taken of the results of the quality assurance assessments.


5.3. Involvement of personnel, students, alumni and the vocational field There is no formal involvement of the students in the extinguishing GGS programme: they are not represented in the education committee of the Applied Biological Sciences department. Only the students of the academic years 2004-2005 and 2005-2006 were officially surveyed in the context of this visitation. As mentioned before, however, there is a representative of the international programmes in the education committee of the Applied Biological Sciences department. There is no systematic involvement of the alumni and the vocational field (prospective employers) in the GGS programme. Also a survey among the alumni was held on the occasion of this visitation. The committee considers it a very good thing that a steering committee has been created for the two-year master’s programme (see above). It recommends that the programme directors and the alumni as well as the intended vocational field (prospective employers) be involved in the programme via a structured consultation. The students should be formally involved in the programme as well. The committee assesses the involvement of the students, personnel, alumni and the vocational field as unsatisfactory.

General conclusion related to subject 5: Internal quality care The committee assesses the internal quality assurance as generally positive. It gives this positive assessment because it has confidence in the quality assurance system that will be applied for the reformed programme, and it finds that the satisfactory marks for aspects 5.1 and 5.2 carry more weight in the overall assessment than does the unsatisfactory mark for aspect 5.3. The extinguishing GGS course was evaluated formally only on the occasion of this visitation. The reformed master’s programme, on the other hand, will be monitored frequently. Since the quality of the extinguishing programme was not checked, it was also never improved. The programme directors drew conclusions from the changing intake only at a very late stage. There is little or no formal student involvement in the extinguishing programme. There are no structured contacts with the alumni and with the vocational field (prospective employers). However, a steering committee has been set up for the new programme.


SUBJECT 6: RESULTS

6.1. Level achieved The existing one-year GGS programme aims at strengthening and updating theoretical and practical knowledge for professionals in the fast-developing areas of molecular biology and biotechnology. The programme also aims at opening new avenues for those seeking reorientation and wishing to move on to the area of fundamental and/or applied biological sciences. From the answers to the questionnaire that was sent out to alumni2 it can be concluded that the alumni are satisfied with the programme. The only shortcoming that was mentioned is the lack of practical training opportunities. The questionnaire further reveals that many alumni regard the GGS course as an important leverage for the further development of their professional careers. Many graduates started a PhD or made their way to industry, medical laboratories, the administration in Belgium or abroad, etc. Some graduates successfully continued their studies in other master’s programmes for which admission is required. A random selection from the careers list that emerged from the survey: cell line technologist at Harvard University Partners Health Care Center for Genetics and Genomics (Cambridge, MA, USA); bio-safety coordinator and section head, Ministry of Defence Belgium; controller of installation and vaccine equipment production validation at GlaxoSmithKline Canada; scientific collaborator in the Hanoi Central Hospital (Vietnam). The committee is of the opinion that the course certainly succeeds in imparting a thorough, up-todate theoretical knowledge in the domains of molecular biology and biotechnology, but finds that it has not sufficiently achieved the objective of ‘strengthening and updating practical knowledge’. The course was certainly suitable for its original target group (EU professionals), but less so for the majority of students from less affluent countries now taking that course. The committee assesses the attained level as satisfactory.

6.2. Results of teaching The success rates of the generation students are given in Graph 1.

Approximately 50 alumni answered this short questionnaire

2


1 0 0 ,0 %

8 0 ,0 %

6 0 ,0 %

4 0 ,0 %

2 0 ,0 %

0 ,0 % 1994-

1995-

1996-

1997-

1998-

1999-

2000-

2001-

2002-

2003-

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Graph 1: Success rates of the generation students in the GGS programme Molecular Biology and Biotechnology The average success rate over the period 1994-2005 for the generation students is 32 percent. If all the students who participated in the examinations are taken together, that average success rate rises to 40 percent. According to the committee the programme directors mention a number of acceptable reasons to explain these rather low success rates. Many students indicated from the start that they preferred to follow the programme over a period of two years (the average study duration is 1.37 years). In addition, there are always a limited number of students who drop out early in the academic year. Most of these are foreign students. These may be students who (mis)use the programme as an alibi to come to Brussels to live and work, rather than to study. Also, the course directors have always been permissive for students who expressed their interest for the programme, even when they indicated from the start that they would not participate in all examinations. Finally, some students do not succeed in mastering the English language. They can thus not follow the programme properly and cannot take part in the examinations. The programme directors have never set target figures for the extinguishing programme. For the new master’s programme they have set sights on a yield of 90 percent in the first year. The committee assesses the teaching results as satisfactory.

General conclusion related to subject 6: Results The committee assesses the results of the programme as generally positive. The attained level is satisfactory. The programme succeeds in imparting a thorough, up-to-date theoretical knowledge in the domains of molecular biology and biotechnology, but the lack of practical training is a clear shortcoming.


The committee assesses the education yield as satisfactory. The success rates are low, but the reasons for this are acceptable.

Integral assessment by the Visitation Committee The Visitation Committee is of the opinion that the master’s programme Biomolecular Sciences at the Vrije Universiteit Brussel offers sufficient generic quality guarantees and, consequently, the final assessment in respect of the programme as a whole is positive.

Summary of the recommendations of the Visitation Committee with a view to future improvements The committee has formulated the following suggestions against the backdrop of future improvements: - organising interim tests halfway through the first semester; - paying more attention to the match with the labour market; - organising a formal involvement of the students in the new programme; - developing the bond with the alumni and the vocational field; - focusing on one’s own strengths, namely immunology-parasitology; - elaborating a didactic design for the new programme; - eliminating the lack of clarity around the selection criteria; - paying more attention to the didactic support of the academic personnel;


Katholieke Universiteit Leuven Master of Bio-informatics

Foreword For the very extensive visitation of Bioscience engineering, under which the Bio-informatics programme at the K.U. Leuven falls, one core committee and three subcommittees were created.The core committee attended to the quality control of the bachelor’s programmes and the initial master’s programmes and visited the programmes on site. The other (post-initial) master’s programmes were visited in Brussels by the three subcommittees after completion of the visits by the core committee. The visitation of the Bio-informatics programme took place on 3 May 2006 in the Paleis der Academiën in Brussels. It came under the responsibility of the subcommittee ‘Bio-informatics and Molecular Biology’. The subcommittee consisted of four members of the core committee (the cell and gene technology expert, the chemistry expert, who is also the chairman of the core committee, the education expert and one student member) supplemented with two subject expert members. Currently, the master’s programme in Bio-informatics is an English one-year ‘master-after-master’ programme. From the academic year 2007-2008 on, the programme will be transformed into a twoyear initial master’s of Bio-informatics. It will then be offered both in Dutch and in English. The assessment of the two spoken versions (english and dutch spoken) master’s programme is based on the objectives, the attainment targets and the proposed actual content of the programme, and - by extrapolation - on the current one-year programme, the statistical data concerning feasibility, study yields and staff, and the experiences of students and staff. For the evaluation of the material facilities (the infrastructure) the committee based itself on the assessment carried out by its four members who also belonged to the core committee. Upon their visit on site these four members were given the express assignment also to inspect the infrastructure of the Bio-informatics programme. Since the programme is taught in English, it was decided to draft this visitation report in English as well. The assessment of the two-year master’s programme concerns the dutch and the english spoken counterparts, unless mentioned otherwise.

Master of Bio-informatics | 339

SUBJECT 1 : OBJECTIVES OF THE STUDY PROGRAMME The self-evaluation report describes the following objectives for the two-year master’s programme in Bio-informatics:

Study programme objectives - acquire extensive knowledge of biology, biotechnology, applied mathematics, information technology and statistics; - acquire both practical and theoretical knowledge of the algorithms used to process large amounts of data; - acquire the ability to handle and to explore large biological databases by datamining; - get familiar with commonly used programming languages (e.g., Java, Perl,…) - acquire an understanding of the genetic structure and functioning of life; - acquire the ability to communicate effectively with both computer specialists and molecular biologists and coordinate with both partners in order to develop and interpret complex experiments; - pursue international competitiveness and contacts, both in education and in research; - graduates must be able to think and work in an interdisciplinary manner, they must be able to integrate their knowledge and insight in various disciplines in order to conduct research in the field of bioinformatics; - acquire the ability to integrate new developments in any “-omics” field (genomics, transcriptomics, proteomics, metabolomics,…) based on previously acquired competences.

1.1. Level and orientation The objectives of the programme are focused on interdisciplinarity and on acquiring basic skills and knowledge as well as integrating them into multidisciplinary bio-informatics research. The visitation committee is of the opinion that the objectives are well formulated. They are focused on developing general and general scientific competences at an advanced level. Besides, they are also concentrated on offering an advanced notion and understanding of the scientific-discipline knowledge and of the latest scientific developments. Compared with the (old) objectives of the one-year ‘masterafter-master’ programme, the (new) objectives of the two-year master’s programme put a stronger emphasis on competences and skills. The committee believes that this is a good decision. The committee assesses the aspect ‘level and orientation’ as good.

340 | Master of Bio-informatics

1.2. Domain-specific requirements The committee is of the opinion that the domain-specific objectives take due account of the requirements set by colleagues (abroad) and of the needs and wants of the intended professional field. In setting the objectives of the new programme the programme directors based themselves on international literature and presentations at European bio-informatics conferences. The objectives were also based on the experience of researchers at the K.U.Leuven with teaching and consultancy in the bio-informatics vocational field. The programme is unique in Flanders: the transnationale Universiteit Limburg also offers a master’s programme in bio-informatics, but this is directed towards medical applications, whereas the objectives of the Leuven programme are more generalistic. The committee is of the opinion that the Leuven programme is most useful and that it meets a clear professional demand for bio-informatics experts. However, the committee does have one or two suggestions for improvement as regards the domainspecific objectives. It recommends that the programme directors take account in their objectives of the theme of intellectual property rights. It further believes that the attention given to the biomedical applications may be explicitly formulated. An explicit reference to the biomedical applications will also place the programme ‘in the market’: after all, there is a great demand for bio-informatics experts in the clinical sector. Finally, it is of the opinion that the objective ‘get familiar with programming skills’ is too weakly formulated. The intention is that the graduates are able not only to use but also to design programmes, and this may be clearly defined in the objectives. The committee assesses the domain-specific requirements of the master’s programme as good.

General conclusion related to subject 1: Objectives of the study programme The committee assesses the objectives of the master’s programme in bio-informatics as positive. The objectives are of academic level, with an emphasis on interdisciplinarity and have clearly been internationally tested. More attention might be given to the protection of intellectual property rights, and the attention given to biomedical applications could be formulated more explicitly.

SUBJECT 2: CURRICULUM Description of the master’s programme Currently, the master’s programme in Bio-informatics is an English one-year ‘master-after-master’ programme. The study programme is organized in four modules: the biochemistry-genetics (BG), the information technology (IT), the bioinformatics (BioI) modules and the practical work. During the first six weeks of the academic year, the students choose one of the two parallel introductory modules,


BG or IT, depending on their previous education. The remaining thirteen weeks they all have to follow the common BioI module. During the last six weeks of the academic year, they perform an internship in a research environment. From the academic year 2007-2008 onwards, the master of Bio-informatics programme will be transformed into a two-year initial master’s programme. The first semester will consist of a reorientation module, which will roughly correspond to the expanded IT and BG modules. The rest of the programme will consist of a general module, which will roughly correspond to the expanded BioI module and a master’s thesis instead of an internship. The reorientation module (27 credits) will consist of five submodules: biology (23 credits), statistics (4 credits), mathematics (14 credits), information technology (13 credits) and supplement reorientation (35 credits). The steering committee will recommend a certain module to individual students, which can be a combination of courses from the different submodules and which may be further completed by optional courses (from the supplement reorientation submodule). The general module (59 credits) will be followed entirely by all students and build on the elementary basic knowledge that was acquired during previous education and in the reorientation module based on the multidisciplinary approach of bio-informatics. The general module will consist of three submodules: biology (14 credits), statistics (22 credits) and bio-informatics (23 credits). In addition, students will choose one optional course (4 credits), which aims at broadening the curriculum with either ‘religion’ or, in the event that the student has already followed this or an equivalent subject, by one other subject of his free choice. In the latter case, the approval of the steering committee will be required.

2.1. Relationship between objectives and content of the curriculum The objectives have been translated well into the master’s programme and the content of the programme enables the students to attain the formulated final qualifications. The interdisciplinarity which is intended in the objectives finds clear expression in the programme. The committee also found to its satisfaction that, contrary to the objectives, the programme does consider the biomedical applications of bio-informatics. The committee noted, however, that for a number of programme components the attainment targets for the students were not clearly formulated in the ECTS files and asked the course coordinators to remedy this. As mentioned earlier (in 1.2.) the committee recommended the programme directors to pay attention in the programme to the theme of intellectual property rights. The committee assesses the relation between the objectives and the content of the programme as good.


2.2. Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme The committee is of the opinion that much attention is paid to the development of knowledge, a research attitude and research skills alike. Bio-informatics is a young scientific discipline and the programme was only recently set up. Therefore, recent developments have been automatically incorporated in the curriculum. In the initial phase of the curriculum, most attention is paid to the objective of acquiring ‘knowledge’ in different disciplines. Once a sound basic knowledge has been built up, other aspects such as the integration and application of this knowledge are emphasised. Students learn the methodology for conducting research during the group projects for the courses of the BioI module (in the new programme, this will be the general module) that are organised in the framework of the EBIOTICS project (see aspect 2.6.). Here, groups of students from different backgrounds are required to work together to solve real-life bio-informatics problems in which all the aspects of bio-informatics are integrated. At the same time, the group projects constitute the main exercises with a view to developing communication and other social skills. The committee appreciates the six weeks of ‘Practical Work’ comprised in the one-year programme, in which practical problem-solving is placed central. This system will be abandoned in the new twoyear programme and will be replaced by the master’s test. At the same time the committee wishes to emphasise the major importance of problem analysis. Problem analysis is something that must be taught, which requires practical lessons, and that must be known before students start to work on their thesis. Therefore, the committee believes it is very important to pay sufficient attention to practical problem-solving in the new programme as well. The committee assesses the academic orientation of the programme as good.

2.3. Coherence of the programme The committee is of the opinion that the programme is coherent as regards content and structure both in the old and the new version. In the reorientation module, during the first semester of the first academic year, the students will acquire the basic knowledge and skills that are required before they can go on to study the multidisciplinary field of bio-informatics. This knowledge and these skills will be used for and integrated into the study of real bio-informatics topics in the general module during the second semester of the first year and the entire second academic year. The teamwork ‘Crossroads exploration for bio-informatics’ is the only course of this module that will be organised during the first semester of the first academic year, because it is an introductory course in which students learn how to link together the different disciplines on which bioinformatics is based. During the second academic year, the students will also


prepare a master’s thesis. Basic and integrated knowledge and skills will be used for and applied to real-life bio-informatics problems. The committee assesses the coherence of the master’s programme as good.

2.4. Duration, size of the programme The master’s programme meets the formal requirements regarding the size of the study programme: it accounts for 60 credits per year. The two versions (english and dutch spoken) of the two-year master’s programmes that will be offered from the academic year 2007-08 will meet the formal requirements regarding study size and will each account for 60 credits per year.

2.5. Study load A study time measurement was conducted in preparation for the visitation. This showed that the real study time corresponds very well to the estimated time for all courses, except for the internship, for which the real study time is appreciably lower than estimated. However, because the internship (practical work) will be replaced by a master’s test in the new two-year programme, it is not intended to undertake any steps to remedy this discrepancy. The committee is of the opinion that the one-year programme is demanding but feasible. It recommends that the course leaders conduct study time measurements on a more regular basis, and certainly keep track of the study time for the new master’s programme from the very beginning. The committee assesses the study time as good.

2.6. Alignment between form and content An overview of the teaching methods for the different courses of the current one-year master’s programme shows that lectures are a constant over the entire programme. In the BioI module, the students are faced with one individual project for which they are required to draw up a report1, one individual presentation, one individual report, one group report and one group project. Besides, there is also the practical work in a company or a research laboratory. In the new programme, the practical work will be replaced by a thesis. With the course ‘Crossroads exploration for bio-informatics’ the programme directors want to pay even more attention than before to interdisciplinary teamwork. Guided independent learning, the institution-wide didactic education concept, forms the basis for the design of a large number of courses both in the current and in the new master’s programme. Made for the course ‘Artificial neural networks’

1


To support the learning process students can make use of the EBIOTICS project. The EBIOTICS-project offers a digital learning environment for the students of the master’s programme in Bio-informatics. The project pursues two main goals: 1. to provide online exercises for the courses of the parallel modules for which no separate hours for exercise sessions are provided. 2. to offer integrated group projects for the courses of the BioI module. In these projects, heterogeneous groups of students are expected to perform real-life bio-informatics analyses. The committee believes that the EBIOTICS project is a good stimulus for self-study. It also appreciates the interdisciplinary teamwork within the course ‘Crossroads exploration for bio-informatics’. The teaching methods applied are in line with the objectives of the programme components, but the committee notes the absence of a didactic approach at programme level. For an interdisciplinary training programme such as this, whereby students from very different backgrounds have to eliminate certain gaps in their previous knowledge in a minimum of time, a well thought-out didactic approach is indispensible. Therefore the committee recommends that the programme directors, with the aid of professionals, examine at programme level which teaching methods are the most appropriate It further asks the programme directors to organise the group work in such a way as to allow scope for individual performance and to introduce peer assessment. Finally it believes that ‘problem-oriented learning’ could be given a more prominent place. The committee assesses the alignment of form and content of the master’s programme as satisfactory.

2.7. Assessment and examination Examinations are organised in January and June (first session) and in August-September (second session). For most of the courses, the examinations are oral with a written preparation. Exercises are assessed as part of the regular examination. For the courses with exercise sessions, examinations include one or several exercises. The web-based integrated group project of EBIOTICS is assessed in part automatically by the computer. However, during the contact hours, the lecturer can also assess whether each member of the group has contributed to an equal extent to the solution of the exercise. Based on her findings, the lecturer can adjust the marks obtained by the students. At the end of the group project, the students receive a report giving an overall score as well as detailed information on which steps of the analyses were not solved correctly. The individual project of artificial neural networks involves solving problems at home on the computer using Matlab. At the end of the project, the students are required to write a report that must be handed in before the start of the examination period. During the examination, the students discuss the report with the teachers. The group report of biological databases involves writing a report on a scientific paper that deals with recent technological innovations in the field. During the examination, the students discuss the report with the teachers. For


the on site visits to different facilities related to bioinformatics research, the students are required to write an individual report, that is subsequently assessed by the course coordinator. The practical work is assessed during a public defence by an examination committee consisting of the supervisor, the tutor and two additional members of the academic staff. The committee studied a sample of examination questions and papers and is of the opinion that the different forms of examination fit in well with the objectives of the various programme components. Theoretical questions are used to test the knowledge, insight and, in some cases, interdisciplinary thinking of the students. Exercises, practical questions, individual or group projects and practical work go even further. Apart from assessing knowledge and insight, they also test the students’ ability to solve real bio-informatics problems or even develop new analysis methods. The students with whom the committee spoke said that they had been assessed correctly and that they were well informed regarding the form of the examination, the way in which marks are given and the expectations of the teachers. However, the committee asked the teachers to pay closer attention to the duration of the examinations. The concept of team teaching is such that all teachers of a given course want to test their own course material. The result is that examinations sometimes last too long. The committee also recommends that teachers henceforth provide better feedback on the examinations, a fact mentioned by the students as a shortcoming. As mentioned before (in 2.6), the committee also suggests that the programme directors do justice to individual performance in group work and introduce peer assessment. Finally it advises the programme directors to introduce interim tests, because for students from such divergent backgrounds it is of the utmost importance to know where they stand in due time. The committee assesses the assessment and testing for the course as good.

2.8. Master’s test In the new two-year master’s programme, the practical work (15 credits) will be replaced by a master’s thesis (30 credits). This is a personal research work in the field of bio-informatics. The aims of the thesis are the same as those of the practical work: to conduct independent scientific research; to work in group and to report orally and in writing. The practical work in a company or research laboratory has a duration of six weeks. The student is required to solve a problem under the guidance of a supervisor in the company or research laboratory and a tutor, who is a member of the teaching staff. The student reports in writing on his practical work and is assessed during a public defence session by a jury consisting of the supervisor, the tutor and two additional members of the academic staff. The committee is of the opinion that the programme directors should provide a clear description of


the achievement requirements for the master’s test. The committee notes that, in its opinion, it is not sufficient to refer to the criteria set for the practical work, as the programme directors did in the selfevaluation report. It is the intention to offer students the possibility to make their thesis also in a company. The committee believes that this is a very good idea. At the same time, however, it recommends that the programme directors be careful to ensure that thesis subjects have an educational value for the companies concerned and that the students are well supervised. The students had given to understand that this had in fact not always been the case for the practical work. The committee assesses this aspect as satisfactory, also because it has found that the master’s tests taken by the students in Bio-engineering Sciences (see Bio-engineering Sciences visitation report) are of a high level.

2.9. Entrance conditions The one-year programme is open to all university students holding a (master’s) degree in bioengineering, engineering, sciences, medicine and biomedical science, subject to approval of the admission by the steering committee on bio-informatics. The programme is also open to students holding a university degree or a degree of industrial engineering subject to approval by the steering committee. This English programme is followed by a large number of foreign students. The majority of these students come from Asia, which creates language problems and problems due to cultural differences. In 2003, a survey was held among the lecturers to detect the problems that where experienced with the student intake. The major problem revealed by the survey was the very poor level of English of many foreign students. Therefore the POC added the following regulation to the admission requirements: ‘a good knowledge of the English language is a prerequisite, a TOEFL (Test of English as a Foreign Language) score of at least 550 or equivalent is required to start the training’. In addition, teachers reported problems with adapting to the work and study load as well as problems with the study method. To reduce the work and study load, the POC decided to transform the one-year ‘master-aftermaster’ programme into a two-year initial master’s programme. After the transformation, the programme will be open to bachelors of science, engineering, medicine and bioscience engineering. The student intake is also very heterogeneous. This heterogenity translates itself in the pathway followed by the students. Students with a biological, chemical or medical background follow the IT submodule, which aims at providing sufficient statistical and computational basic knowledge. Students who graduated in computer science, mathematics and engineering follow the BG submodule, where they acquire the necessary bio(techno)logical knowledge. Since the basic knowledge of the students is


improved by the parallel reorientation submodules in a very short period of six weeks, the work and study load is very heavy. After the transformation, the reorientation module will run during a complete semester, as a result of which the study rate will decrease. The survey also showed that for both the parallel reorientation submodules and the common bioinformatics module, significant problems were experienced regarding the elementary basic knowledge of the entrants. In the BG submodule students’ knowledge in the fields of biochemistry, biology and molecular biology is poor. Knowledge of elementary mathematical and statistical concepts is frequently inadequate. The teachers of the IT submodule reported that they experienced problems with the students’ basic knowledge of statistics and computer use. Statistical basic concepts are insufficiently known. Both modules are intended to bring the students to the same level of basic knowledge, but the study load is very high. As a result of this students who lack elementary basic knowledge frequently cannot cope with this study load. This problem is experienced especially by foreign students. This is a very heterogeneous group with regard to basic knowledge compared to the Belgian students who are more or less at the same level. In the bio-informatics module the teachers reported deficiencies in basic knowledge for mathematics, statistics, programming, databases and molecular biology. The problems here have less to do with nationality than with the previous education of the students. Especially the students who graduated in biology obtain weak scores. It appears that not only the knowledge acquired during previous education is insufficient, but also that the parallel modules do not succeed in eliminating the deficits. The findings concerning the practical work are similar. The interaction between the supervisor and foreign students and the writing of the report are sometimes hampered by a lack of knowledge as well as by language problems. Several changes were made to the programme in an attempt to solve these problems. In 2003, for instance, a course on IT tools for bio-informatics was added to the IT module in an attempt to improve the elementary knowledge of programming and the use of computers. The courses of object-oriented programming and machine learning and inductive inference were added as optional courses to improve the mathematical knowledge and programming skills. In addition, in 2004, the contents and the teachers of the course in applied statistical methods for bio-informatics were adapted to anticipate the problems regarding basic statistical knowledge. In the curriculum of the new programme, the content of the reorientation module will be decided by the steering committee for each individual student depending on his previous education. Thanks to these individualised modules it will be much easier to tackle differences in previous knowledge. In addition, a number of basic courses will be added to the curriculum, such as basics of biological chemistry, linear algebra, calculus and exercises in applied mathematics and statistics. The committee is of the opinion that the programme directors make great efforts to align both the old and the new programme as optimally as possible with the very heterogeneous student intake. It is clear that the new programme will also offer more possibilities to do so. However, the committee recommends that more solid admission criteria be devised, certainly for foreign students, in order to keep the intake at a sufficiently high level. It would likewise be recommendable to introduce admission


conditions for professional bachelors. The committee assesses the admission conditions for the master’s programme as sufficient.

General conclusions related to subject 2: Curriculum In general the committee’s assessment of the master’s programme in bio-informatics is positive. The students receive a thorough academic training. The content of the heavy but feasible programme offers the students the possibility of attaining the formulated final competences. The programme is coherent as regards content, but lacks a sufficiently well thought-out didactic approach. More attention could be paid to ‘problem- oriented learning’. The examinations connect well with the objectives of the various programme components. They are aimed at measuring the students’ knowledge, insight and problem-solving and analytical abilities. The examination questions and papers also reflect the interdisciplinary character of the training programme very well. The students are well informed regarding the examinations, but the feedback could be better. The criteria set for the future master’s thesis should be described more clearly. The alignment of the programme with the qualifications of the entrants is good. The programme directors make great efforts to align both the old and the new programme with the very heterogeneous student intake. However, the admission conditions for the reformed programme still need to be developed for certain target groups.

SUBJECT 3 : DEPLOYMENT OF PERSONNEL

3.1. Quality of personnel On the basis of the provided new or adjusted educational programmes, retirements, drop-outs or dismissals of lecturers and temporary filled-in education assignments, the Faculty of Bioscience Engineering draws up a list of vacancies. Each year, the POC of the programme presents the vacant assignments to be filled.The assessment committee of the Faculty of Bioscience Engineering, completed with ZAP-members (senior academic staff) of the departments of Chemistry, Biology, ESAT and the Faculty of Medicine, perform evaluation and counselling tasks for the Academic Board with respect to candidates who apply for vacancies for courses in the bio-informatics programme. Besides information from the POC, the assessment committee also receives information from the departmental chairpeople. The assessment committee lends advice to the Special Academic Council. Every academic year, the assessment committee formulates an advice concerning the extension of the teaching assignments and


applications for appointment. To emphasise the interdisciplinary character of the master’s programme, the POC opted for the format of team teaching. Educational training is offered both centrally and decentralised. Centrally, the initiatives are taken by the University Education Service (DUO/ICTO). Several education support departments of the Faculty take on – in cooperation with DUO/ICTO - the training selection for the Faculty (for example a training for newly appointed assistants). In their self-evaluation report the programme directors mention the existence of a problem concerning the technical and financial support of the programme. For administrative support, they can rely on a 30 percent secretarial mandate. No education support is provided (no technical staff, no assistants, no doctoral assistants). The entire workload is divided up among the ZAP staff, postdoctoral researchers and PhD students. This will not be feasible for the new programme, as the workload of the ZAP staff will increase. The financial burden is now carried by the individual research group. There is no budget available to pay for photocopies and software licenses nor for reimbursing the costs of guest lecturers. The committee is convinced of the fact that the subject expertise of the academic staff is beyond dispute, as are their educational abilities. As mentioned earlier (aspect 2.6), it does, however, advocate the necessity of better didactic support for the academic staff. The committee also appreciates the system of team teaching and notes that this system works well in practice. As regards the personnel policy, the committee wonders whether the educational needs of an interfaculty training programme such as Bio-informatics are in fact adequately met. It has become insufficiently clear to the committee whether the Permanent Education Committee (Permanente Onderwijscommissie - POC) can (re)distribute the educational tasks and whether it has a deciding vote on the appointment of members of personnel. The supply and the participation in the educational training activities is good. The committee assesses the quality of the personnel as good.

3.2. Requirements of professional and academic orientation In this programme, the expertise fields of four faculties (Bioscience Engineering, Engineering, Sciences and Medicine) have been brought together. Some of the participating departments of these faculties were involved in the set-up of an interdisciplinary bio-informatics research centre, the ‘Centre of Excellence SymBioSys’.


The academic expertise that is attracted from outside these four faculties mainly concerns human-social and economic education by professors of the faculties of the Humanities group of the K.U.Leuven and expertise in basic computational sciences from professors of the Information Management department of the Faculty of Economics and Applied Economics. Guest lecturers are often people who pursue an international academic career. The expertise that is attracted from the vocational field mainly concerns applications of bio-informaticians in the pharmaceutical and biotech industries. The committee is of the opinion that the academic orientation of the lecturers is good. They are all involved in scientific research projects that are relevant to the training programme and they all provide a research-based education. The committee greatly appreciates the interdisciplinary mix the programme directors have managed to obtain as well as the good representation of visiting professors. The academic orientation of the staff is good.

3.3. Quantity of personnel The training in the master’s programme in Bio-informatics is provided by a team consisting of 34 ZAP (senior academic staff) members and 1 ATP (administrative and technical staff) member. No AAP/BAP (Assistant Academic Staff/ Special Academic Staff) members are involved in the programme. The total number of students has continually increased, from 11 students in the academic year 20012002 to 46 students in the academic year 2004-2005. It should be noted that the individual courses of the programme are also followed by an average of five free students and five to ten international exchange students. The number of ZAP staff is relatively high compared to the number of students. This is a result of the concept of team teaching and of the fact that no AAP/BAP members are involved in the programme. Consequently, all exercise sessions are given by ZAP members. Eight of the ZAP members involved, or 24%, are female, which is above the current average at the K.U.Leuven. Almost one third of the teaching staff are under 40 years of age, 44% are between 40 and 50 years old and 24% are older than 50. The committee is of the opinion that the balance between ZAP/AAP/BAP is not good. It believes that the education support should be extended by attracting AAP members for the programme. Currently, the whole teaching load is on ZAP members and that isn’t an optimal situation. The committee believes that the exercises sessions should not be contingent on solely ZAP support. Moreover, the transformation into a two-year programme with a master’s test that must be offered both in English and in Dutch will increase the teaching load further. To ensure a successful start of the new programme the ZAP staff needs to be strengthened. The committee assesses the quantity of the personnel as insatisfactory.


General conclusion related to subject 3: Deployment of personnel The deployment of the personnel is assessed as positive. The subject expertise and the educational quality of the staff are good. The team teaching system works well. The committee expresses its appreciation for the interdisciplinary mix the programme directors have been able to obtain and for the fact that they are able to attract a large number of visiting professors. However, the committee wonders whether the education committee has sufficient robustness. To ensure a good start of the new programme the ZAP staff needs to be strenghtened. More specifically, AAP members need to be attracted who could be assigned to educational tasks.


4.1. Material facilities For most of the lectures, exercise sessions and seminars use is made of auditoria and classrooms spread over the Arenberg Campus in Heverlee (Celestijnenlaan 200 and 300, castle park Arenberg 20, 31 and 40) and the town campus in Leuven (Hogenheuvelcollege, Naamsestraat). These auditoria and classrooms are equipped with overhead projectors, slide projectors, LCD projectors and Internet connections. The majority of classes are organised in the classrooms of the Landbouwinstituut (Agricultural Institute) (castle park Arenberg 20). These rooms are equipped with a PC with Internet connection and an LCD projector. For some of the classes, PC rooms are used, either in the Landbouwinstituut, the Arenberg Campus (Celestijnenlaan 200C or W. De Croylaan 52a) or the town campus (Van den Heuvelinstituut, Dekenstraat). All PCs are equipped with Microsoft and Linux software and have an Internet connection. The committee is of the opinion that a sufficient number of well-equipped classrooms and computer rooms are available. Self-study rooms for students, books and periodicals are available in the ultra-modern Arenberg campus library. The books and journal collections in this library are divided into 6 clusters: 5 technical clusters and 1 didactical cluster. In the library, more than 300 computers are available for students who want to look up information in electronic journals and databases. The students often mention that a large part of the books they would like to consult can only be found in local laboratory libraries or only in foreign universities. This problem can be solved by a complete recording of all books in the Arenberg campus library. In that way, books can remain in the respective research laboratories and be borrowed on line. It is not clear to the committee whether the bio-informatics programme is represented in the library’s didactic cluster. The committee expresses its appreciation for LUDIT. LUDIT consists of a whole range of services, from making PC rooms available to students, offering network connectivity of student rooms via the KotNet


project, leasing and selling PCs to offering application programmes under campus licences. By means of Kotnet, the university makes the Internet available to its students and staff at low cost. The committee is of the opinion that the course material is of good quality. The committee assesses the material facilities as good.

4.2. Study Guidance The guidance of entrants is appreciated at central level, by the study advice service and at Faculty level. At the study advice service, aspiring students can obtain information on the courses on offer at K.U.Leuven. Aspiring K.U.Leuven students can receive advice concerning their study choice through additional individual discussions. In addition, study counsellors and academic secretaries can be consulted during the months of July and September. Furthermore, the study advice service, in cooperation with the different faculties, distributes several publications about study programmes, study choice, study preparation, study guidance and the job market. The committee is of the opinion that more efforts could be made to raise the profile of this new programme, which has an international student intake, ‘in the market’. The Bureau Internationaal Onthaal (International Reception Service for students and scholars) is the first point of contact between international students and the university. The office is responsible for the administration of admission applications and scholarships awarded in the framework of development cooperation, exchange agreements or research activities. The office works in close coordination with other university services and is also responsible for the reception of international students and guests. To bring the guidance of students more in line with the concept of ‘Guiding Independent Learning’, the K.U.Leuven has opted for the introduction of teaching teams. This means that for each course a teaching team will be set up. The teaching team consists of the ZAP member(s) who is (are) responsible for the course supported by one or more AAP members if necessary. Each teaching team determines how all required learning process guidance tasks will be fleshed out in practice and how they will be performed. The teaching teams play a primary role in learning pathway guidance. In the event of problems for which the solution requires specific expertise, the team will refer the student to specialist central departments, such as the Psychotherapeutisch Centrum (Psychotherapeutic Centre), the Dienst Studieadvies (Study Advice Centre) and the Sociale Dienst (Social Service). Every year the Faculty Council, at the suggestion of and in concertation with the students, appoints one academic staff member per study year or per group of students as exam counsellor and another


member as substitute exam counsellor. In the opinion of the committee, the implementation of the concept of guided self-study within the programme can and should be improved, considering the high drop-out rate. At present, the demand for study guidance has to come from the students. The committee is of the opinion that this is too noncommital for this interdisciplinary programme with its very heterogeneous and largely nonBelgian intake. The committee suggests to introduce a greater number of interim tests – at present there exists only one such test, for molecular model-building - and to organise a better feedback for the exercises and tasks which are available via the EBIOTICS platform, which by the way is excellent. The committee assesses the study guidance as satisfactory.

General conclusion related to subject 4: Facilities and provisions The committee assesses the facilities as positive. The material facilities are good. The classrooms and PC rooms are well equipped. There is sufficient space available for self-study. It is unclear whether the programme is represented in the didactic cluster in the Arenberg library. The course material is of good quality. The study counselling and guidance is satisfactory. More efforts should be made to promote the programme. In view of the high drop-out rate the study guidance should be organised more proactively and the implementation of the concept of guided self-study could be improved.

SUBJECT 5: INTERNAL QUALITY ASSURANCE The master’s programme in Bio-informatics is jointly organised by four faculties of the K.U.Leuven: the Faculty of Engineering, the Faculty of Bioscience Engineering, the Faculty of Sciences and the Faculty of Medicine. The Faculty of Bioscience Engineering is the organising Faculty. The steering committee of the programme is composed of three ZAP members of the Faculty of Bioscience Engineering, the other three faculties have one ZAP member each in the steering committee. For each programme at the K.U.Leuven there exists a permanent education committee (POC), which is an advisory committee within the teaching Faculty (faculties). The education committee for the master’s programme in Bio-informatics consists of ZAP members from the four organising faculties, AAP members and students who are on the programme. The education committee is led by a programme director. The task of the POC is to develop and monitor the curriculum as well as permanently to oversee the quality of the education.


5.1. Evaluation of the results After having functioned for some time without using a central formal quality assurance system, the K.U.Leuven introduced a new system in the academic year 2005-2006. Besides the eight-yearly curriculum assessment in the light of the visitation the programme components are reviewed every two years: four-yearly with a view to possible improvements (organised by the POC, the result is not included in the lecturer’s teaching dossier) and four-yearly with a view to the accountability (organised by the Faculty, the result is included in the personnel dossier). Apart from the aforementioned periodic assessments, a POC or individual lecturers themselves can take the initiative to assess a study programme or a course. Concerning the Bio-informatics programme, up to the academic year 2003-2004, the students and teachers were surveyed each year about the quality of the programme using informal questionnaires that were sent by e-mail. In the framework of this external assessment, official questionnaires were developed and sent to the students in the academic year 2004-2005, the teachers and the graduates. From the academic year 2005-2006 onwards, the POC plans to repeat these questionnaires every academic year in order to be able constantly to monitor the quality of the programme. The committee appreciates the informal surveys the POC has been conducting for some years now, because they make it possible to deal with any problems quickly. It also supports the POC’s plan to repeat the surveys that are being conducted in the context of a visitation each year. It is of the opinion, however, that the official part of the quality assurance project for which the central university authority is responsible, has hitherto received very scant attention. The new system looks good on paper at any rate. The committee is of the opinion that the self-evaluation report is difficult to read. Sometimes it is also unclear how certain aspects are to be fleshed out at programme level. The committee thinks more particularly of the aspects of study guidance and the involvement of students, personnel, alumni and representatives of the vocational field in the training programme. However, the visitation talks have made it possible to sketch a clear picture of the programme. The committee assesses the collection and assessment of the results as good, thanks to the efforts made by the POC to monitor the quality of the training programme.

5.2. Improvement measures The committee is of the opinion that the education committee takes generally good account of the results of the informal surveys it conducts. Since the introduction of the programme in 2001 the POC has already undertaken various actions to improve the quality of the programme: courses have


been added to improve the elementary knowledge of programming and use of a PC, to anticipate the problems concerning basic statistical knowledge and to improve mathematical knowledge and programming skills. The most important decision was the transformation of the current one-year ‘master-after-master’ programme into an initial two-year master’s programme. In the two-year programme there is more room for guided self-study projects and for acquiring practical experience, since the internship was replaced by a master’s thesis. The parallel reorientation submodules have been individualised and extended in order to ensure that all students reach the same level. Both in the reorientation and in the general module, a number of relevant courses have been added. The content and the number of credits have been adjusted for some of the existing courses. However, the committee wishes to note that the overestimation of the workload of the internship was been noticed too late. It also wishes to reiterate its comment (see aspect 3.1) concerning the robustness of the education committee in the matter of personnel policy. In order to be able to monitor the quality of a programme as closely as possible, in the opinion of the committee, the teaching duties should be (re)distributed by an education committee. The committee assesses the improvement measures as good.

5.3. Involvement of personnel, students, alumni and the vocational field The results of the consultations that took place in the framework of this visitation, the BAMA reforms and all other measures that were taken to improve the quality of the programme were discussed in the POC, in which all parties involved (students, AAP/BAP and ZAP members) are represented. During the visitation talks the student representatives indicated that the students’ opinion was taken into consideration in the POC meetings. Involvement of the alumni and professionals in the programme, however, is virtually non-existent. However, during its visit the committee learnt that the Faculty was planning to create a ‘senate’ with representatives of the professional circles. It wholeheartedly supports this plan, stressing that it is important to consult representatives from professional circles and the alumni at regular intervals about the programme and the objectives of the programme. Despite the extremely limited involvement of the professionals and alumni in the programme, the committee considers the involvement of the students, personnel, alumni and the vocational field as generally satisfactory because of the good involvement of the students and the academic staff in the programme and of the Faculty plans to create a ‘senate’.


General conclusion related to subject 5: Internal quality assurance The committee assesses the internal quality assurance as positive. The informal quality assurance functions well. The formal system, on the other hand, has up till now been underdeveloped. In general good account is taken of the results of the surveys. The students and the academic staff are duly listened to and involved in the programme. The involvement of the alumni and the professionals, however, is virtually non-existent. The committee finds that the self-evaluation report is a difficult document to read.

SUBJECT 6 : RESULTS

6.1. Level achieved The committee is of the opinion that the programme achieves its objectives well and that it produces academically trained bio-informaticians. 60% of the Belgian graduates have started a PhD after their graduation, which means that the objective to prepare the students for a career in scientific research in the field of bioinformatics is well met. The graduates who have started a PhD all work in K.U. Leuven research laboratories. The ones who have not started a PhD are active in the pharmaceutical and biotech industries (20%), the services sector (13%) or work for the government (7%). Those who pursue a career in industry typically work as researchers in large pharmaceutical companies such as Janssen Pharmaceutica, Innogenetics and Devgen or in small bioinformatics companies such as Applied Maths and PharmaDM. All graduates report that they use the competences acquired in the programme regularly. Little or no information is available concerning graduates from countries other than Belgium. The graduates with whom the committee spoke said that they were very satisfied with the programme. A point for attention emerging both from the survey and the visitation talk was the ‘practical training’. Several graduates (20% of the respondents to the questionnaire) were of the opinion that it would be better to include more practical courses in the curriculum. Therefore the POC decided to extend the training period in the new programme to a master’s thesis that accounts for 30 credits. In this programme internationalisation is mainly implemented at student level. The majority of the students are coming from abroad, most of them from China, because of the ongoing exchange agreement between K.U.Leuven and the universities of the Chinese province of Liaoning. Two teachers belonging to the personnel are involved in international programmes. According to the self-evaluation report there are no or insufficient incentives for internationalisation of the training programme on the part of the teachers. At this moment teacher mobility is rather a theoretical concept. In the context of the programme international guest speakers are only invited sporadically. The


committee is of the opinion that rather more attention could be paid to international teacher mobility. It also recommends that the two-year programme should encourage Belgian students to follow part of their study programme in another country. The committee assesses the attained level as good.

6.2. Results of teaching The success rate of the generation students in the first master’s year are given in Graph 1. The average success rate over the period 2001-2005 of the generation students was 65 percent. The committee assesses this education yield for a ‘master- after-master’ programme as relatively low. In the opinion of the committee, the success rate should be at least 80 percent. 1 0 0 ,0 %

8 0 ,0 %

6 0 ,0 %

4 0 ,0 %

2 0 ,0 %

0 ,0 % 2 0 0 1 -2 0 0 2

2 0 0 2 -2 0 0 3

2 0 0 3 -2 0 0 4

2 0 0 4 -2 0 0 5

Graph 1: Success rates of the generation students in the master’s programme in bio-informatics According to the self-evaluation report, the main reason for the low pass rates seems to be the high number of drop-outs in the master’s programme in bio-informatics. In the academic year 2001-2002, 44% of the enrolled students did not complete all of their examinations (29% of the national and 100% of the international students). In the academic year 2002-2003, this number was 32% (10% of the national and 50% of the international students). From 2003-2004 onwards, this number has began gradually to decrease due to the stringent admission regulations, from 26% in 2003-2004 (9% of the national and 31% of the international students) to 15% in 2004-2005 (7% of the national and 16% of the international students). A certain number of drop-outs is expected because some of the students find a job during their study. This is especially true for the Belgian students. The programme directors expect that this tendency will disappear after the transformation into a two-year initial master’s programme. In the international student population, according to the self-evaluation report,


the high number of drop-outs is a result of the fact that some of the students have an inadequate previous education and/or a poor knowledge of English. This is the reason why the stringency of the admission regulations has an effect on the number of drop-outs. The high number of drop-outs can also be partly explained by the strategy of dropping some courses to reduce the study load during the examination periods. This strategy is especially popular among the international students. International students want to obtain good grades and prefer to repeat a year in order to obtain an honours degree rather than passing the first year. In the opinion of the committee the programme directors are very well aware of the relatively low pass rates and the high drop-out figures. This was partially acknowledged by adapting the programme better to the students’ previous knowledge and by making the admission conditions somewhat stricter (introduction of the TOEFL test, see aspect 2.9). The education yield, which was initially low, has consequently been improved. The transformation into a two-year initial master’s programme should further reduce the number of drop-outs and increase the pass rates. As target figure the programme directors points to the success rates for the two-year, interfaculty English-language sister programme in Water Resources Engineering. Their pass rates fluctuate between 70% and 90% in both the first and the second year. In the Water Resources programme, the percentage of drop-outs fluctuates between 1% and 5%, which is very low. The observed fact that the education yield has already been improved plus the imminent transformation into a two-year initial programme gives the committee reason to believe that the positive trend will continue. In this context the committee repeats its recommendation (see aspect 2.9) that the admission conditions for foreign students should be made stricter. Almost 92% of the graduates finished their studies in time and 8% finished in two years. The average study duration is 1.02 years. The committee assesses the teaching results as satisfactory.

General conclusion related to subject 6: Results The committee assesses the results of the programme as positive. The course delivers academically trained bio-informatics experts. Many graduates go on to work in research. The graduates declare to be very satisfied with the training programme they followed. The education yield is satisfactory. The success rates are rather low for a ‘master-after-master’ programme and many students drop out during the programme. Stricter admission conditions and the transformation into a two-year initial master’s programme should, however, remedy the situation.


Integral assessment by the visitation committee The visitation committee is of the opinion that the master’s programme in Bio-informatics offers satisfactory generic quality guarantees and therefore assesses the master’s programme at K.U.Leuven as positive.

Summary of the recommendations of the visitation committee with a view to future improvements The committee has formulated the following suggestions against the backdrop of future improvements: - organising a diagnostic test for the students halfway through the first semester; - arranging a more pro-active guidance for the students; - giving more attention to the theme of protection of intellectual property in the objectives and the programme; - explicitly mentioning the biomedical applications in the objectives; - performing study time measurements on a regular basis; - developing a didactic approach at programme level together with experts; - giving more attention to individual performance in group work and introduce peer assessment; - strenghtening the link with the alumni and the vocational field; - mapping out clear criteria for the master’s thesis; - ensuring that students working on their theses in companies are properly tutored; - developing stricter admission criteria for foreign students and drawing up admission criteria for professional bachelors; - providing better support for ZAP staff. The committee was delighted to hear that the programme management responds in abundance to the suggestions and remarks mentioned in the report. In general, the committee has a positive impression on the measures that the programme management has undertaken so far to improve the programme.


Universiteit Gent Master of Aquaculture

Foreword The extensive assessment of Bioscience engineering required the formation of a core committee and three subcommittees. The core committee conducted quality control of initial bachelor’s and Master’s programmes. Afterwards, the subcommittees assessed the (post-)initial master’s programmes, under which the Master of Aquaculture (Universiteit Gent, UGent) falls, operating from Brussels. The ‘Nutrition and Food Technology’ committee performed the assessment of the Master of Aquaculture. This committee consisted of 4 members of the core committee (the expert in agricultural sciences, the expert in chemistry, who is also the chairman of the core committee, the educational expert and the student-member), supplemented with three domain-specific experts. Originally the Master of Aquaculture was an advanced study (‘GAS’, 1st year of a 2-year ICP programme) and/or a specialized study (‘GGS’, 2nd year of a 2-year programme). Currently the Master is a 2-year programme taught in English. The Master is an international course programme (ICP) focussing on students from Europe and developing countries. In October 2007, the programme becomes a master after bachelor. The Master is solely organized in English. The assessment of the new master’s programme is based on the objectives, the attainment targets and curriculum proposals and, by extrapolation, on the current 2-year programme given the statistical data on study load, the teaching results and personnel and the experiences of students and staff. The evaluation of the material facilities rests on the findings of the three experts, who were also members of the core committee. These three members were explicitly mandated to give attention to the aquaculture facilities. Since the programme is offered in English, this report has been written in English.

Master of Aquaculture | 361

SUBJECT 1 : OBJECTIVES OF THE STUDY PROGRAMME The self evaluation report describes the following objectives for the two-year Master’s programme: 1. to deliver researchers who are able to perform and design research in various aquaculture fields; 2. to deliver experts who can draw up and implement strategies for future development in the aquaculture industry; 3. to form key persons who can act as a nucleus in their local environment through the dissemination and teaching of their acquired knowledge; 4. to deliver academically trained staff for the aquaculture industry. More generally, Master degree holders must have an analytical and synthetic capacity, a critical and active research attitude and the ability to solve problems independently. The learning outcomes can be summarized as follows: 1. to have acquired knowledge on the biology and ecology of aquatic organisms (shellfish, finfish, etc.), and of the importance of experimental design, and be able to apply this to aquatic animal production. 2. to be capable of characterising, analysing and evaluating different forms and systems of aquatic production 3. to identify interactions between human activity, environmental conditions and aquatic exploitation, and to determine potential ameliorating interventions. 4. to acquire a scientific approach to formulation and testing of hypotheses, designing research protocols, as well as collection and analyses of data in different disciplines and researching the scientific literature. 5. to be capable of reporting both orally and in writing the results of their work 6. to understand and communicate with the industry, and be familiar with the practicalities of commercial ventures. 7. to understand the ethical considerations of animal production and experimentation. 8. apart from these academic competencies and professional insights, students should have improved their social skills, language knowledge and they should have the ability to work in an international environment, give presentations or deal with unfamiliar and changing situations. 9. to be able to access independently scientific literature and to have the skill base and approach required of a research scientist. 10. to develop the approach and problem-solving capacity so that he/she can occupy an independent and responsible position as an aquaculturist.

362 | Master of Aquaculture

1.1. Level and orientation The committee is pleased to note that the study programme pays the right level of attention to an advanced understanding of aquatic organisms and insight into the academic-disciplinary knowledge of aquaculture. The study programme focuses very well on the newest developments in aquatic production. The committee notes that the objectives do not include a strong engineering component, though the study programme has an excellent academic orientation and distinguishes itself deliberately from vocational programmes elsewhere. The objectives are clearly focussed on developing general and scientific competences at an advanced level. Apart from this asset, the committee evaluates the fact that the study programme aims to deliver not only researchers but also decision and policy makers gifted with the ability to apply their knowledge and make judgements as good. The international dimension of the objectives is developed through the international thematic network of which the study programme is a member. Save for minor improvements, which are already identified and can be remedied, the study programme’s objectives are considered an example of good practise. The committee remarks that most international students are not acquainted with the general objectives of the programme. This problem was also formulated by the previous visiting committee in 2000, the VLIR-UDC (Flemish Inter-University Council - University Development Cooperation) The programme directors are of the opinion that this is partially due to the non-formalized communication. The committee recommends that the programme use the self evaluation report to partially remediate this shortcoming, since the objectives are clearly formulated in this document. The committee rates the level and orientation of the Master as excellent.

1.2. Domain-specific requirements According to the committee, the domain-specific objectives are in line with the requirements established by colleagues abroad and with the needs and desires of the intended professional field throughout the world. Colleagues and representatives of the professional field are closely involved in the programme. The committee is enthused about the study programme’s aim to bring students directly into contact with real life situations in the field of aquaculture. The international networking allows the Programme to exploit the synergies between the participating centres of excellence, which helps to articulate the domain-specific requirements from the diverse perspectives of the participating centres. The committee strongly supports the coordinating role played by UGent in the European Master of Aquaculture and Fisheries (MAqFish, see below). The committee supports the attention paid to the wide range of ecological aspects in combination with


the focus on communication, judgement and learning skills. However, as a further upside potential, the committee suggests that additional economic opportunities be explored, such as chain management and downstream value creation. These economic aspects go beyond exclusively local products or food and may contribute to triggering the economic development of a country by creating export items. The committee also stresses the importance of developing entrepreneurial capacity and it assumes that this development takes place in the context of local industries. The objectives have a clear focus. They are also oriented towards the specific needs of development countries, while paying good attention to modern techniques and science. The committee assesses the domain-specific requirements of the Master as excellent.

General conclusion related to subject 1: Objectives of the study programme The committee judges the objectives of the master’s programme positively. The Programme aims at an in-depth academic formation and training. The level of the objectives are comparable with those of other similar programmes abroad. The international dimension is reflected in the network with the centres of excellence.

SUBJECT 2: CURRICULUM Description of the master’s programme The Master of Aquaculture is a two-years university level programme focused on the most important aspects of aquaculture for both marine and freshwater organisms. In 2003, the European Master of Science in Aquaculture and Fisheries (MAqFish) was established. This is a collaboration between seven European universities aimed at developing a joint master’s programme, though maintaining the possibility of offering to the students a complete curriculum at UGenty. Master students in Aquaculture who are enrolled at UGent have the opportunity to attend courses at one of the MAqFish partners in the second year. Where relevant, in its self evaluation report the Aquaculture study programme for Aquaculture at UGent refers to MAqFish. Currently, the general introductory courses are concentrated in the first semester of the first year of the Master of Aquaculture. Basic knowledge such as biology, physiology, microbiology, statistics, informatics are broadened/refreshed. The specific courses on aquaculture methodologies and techniques are concentrated in the second semester. Specific aspects in aquaculture such as larviculture and larval food production, fish and shellfish production techniques, algae culture, farm management training, hygiene & disease control management techniques are emphasized. As a result, the first semester stands for 38 ECTS (credits) while the second semester has 22 ECTS. This allocation is subject to review.


During the whole first semester of the second year, students follow specialised courses on Diseases, Genetics and Management at UGent.They have the opportunity to carry out their thesis work (30 ECTS) at one of the MAqFish partners during the fourth semester. The many courses offered by all partners can also be chosen as optional courses during the third or fourth semester. At this moment 17 ECTS need to be chosen from a list of courses available at UGent and/or from a list of courses offered by the MAqFish partners in the second year. Hence in the first year the ratio between compulsory courses and elective courses (expressed as ECTS) is 5/60, while in the second year it is 17/60. Together, over the two years, it is 22/120 or 18%. Students can choose from a wide range of specialised courses. The possibility to participate in a four to six week on-farm training course (5 ECTS) in a European marine or freshwater farm or aquaculture related company has been offered since the academic year 2005-2006.

2.1. Relationship between objectives and content of the curriculum In general, the programme adequately reflects the study programme’s final qualifications, both with respect to the level and orientation and with respect to the domain-specific requirements. The committee is of the opinion that the programme is clearly focussed on research, training and policymaking. The final qualifications have been well translated into learning outcomes. The committee observes a good linkage between up-to-date knowledge and techniques and skills. From inspection of the course material and from interviews with the students, the committee concludes that the Master’s programme and its content are of an academic level. The responses to questionnaires filled out by former students sometimes lead to programme changes. Nevertheless, the committee has a few remarks with respect to the content of the curriculum. The optional course on Biostatistics is too broad and should be more specific with respect to the statistical tools required in the domain of aquaculture. Moreover, given the importance of Biostatistics in Aquaculture, the committee argues that Biostatistics should be a compulsory course. The committee encourages the programme management to further diversify the topics dealt with in the course Disease in Aquaculture. Finally, the committee is positive about the study programme’s international contacts. De committee judges the relationship between the objectives and the content of the curriculum for the master as good.


2.2. Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme According to the committee, a balanced share of attention is paid to the development of knowledge, a research attitude and research skills. In the initial phase of the curriculum, most attention goes to the objective of knowledge acquisition in the different disciplines. The purpose is to refresh or broaden the background knowledge of the heterogeneous inflow. In several courses such as Algae, Fish and Larviculture, students handle small scale cultures. Microbial techniques are deployed in courses such as Microbial Ecology. The committee evaluates the importance assigned to case studies, including reporting, throughout the study programme (in particular the Ithaca case study in Fish culture techniques) positively. The committee encourages role plays such as in Ithaca, an imaginary island where students need to design an aquaculture development plan via a role play representing the different stakeholders. However, it is not clear to the committee to what extent the academic orientation of the staff and therefore of the programme include engineering skills. According to the committee, aquaculture is a multidisciplinary science including biological aspects, farming culture techniques and technology. The committee does not assess farming culture and technology as fully dissociated, but it advocates an increase of technology and engineering in the master’s programme. At this moment, incoming students have a pre-existing level of knowledge and competences. The programme raises this to a higher level. There is also a clear link between the teaching activities of the academic staff and ongoing research at UGent. The committee evaluates the link established with the farming industry (through the organisation of excursions) as positive. However, the committee recommends that the Programme should install an advisory board in which industry is represented. This would automatically bring the economic aspects relevant to the professional practice more to the foreground and would stimulate research to create more added value in fish and larvi culture. The committee assesses the professional and academic orientation of the programme as good.

2.3. Coherence of the programme The committee considers the sequential structure of the Master’s programme to be well thought through. The programme is built up following the step-by-step method. The first semester concerns the development of general knowledge and understanding in production biology (physics, chemistry, microbiology, zoology), culture techniques and health. While the programme further evolves, more specific courses on cultures and farm management are taught.


The programme plans to decrease the amount of optional courses for the academic year 2007-08 from 17 to 15 ECTS. The committee assesses the flexibility of the optional and compulsory courses as balanced in view of the need to bring the heterogeneous group of incoming students to the same level. The future student opting for a flexible learning path can make good use of the 15 credits in tailoring his or her programme. However, the committee regards the Programme as cooperative with fellow institutions. There are guest speakers who participate in the teaching and students have the option to select courses or prepare their dissertation abroad. A majority of the students compose their programme solely on the basis of courses provided by UGent. The committee advises the Programme to further stimulate the students to select courses abroad. It also strongly encourages the optional training available at fish farms. The committee assesses the coherence of the programme as good.

2.4. Duration, size of the programme The master’s programme satisfies the formal requirements with respect to its size: it comprises 120 ECTS.

2.5. Study load So far no study time measurements have been organised. Those responsible for the programme estimate the required study time based on 30 hours study per credit. In the first year, the two semesters stand respectively for 38 and 22 ECTS. Students regard the programme in general as demanding – especially during the first semester. The committee concludes that the programme is challenging but manageable. This conclusion is based on student responses, on the one hand, and on the ambitious goals of the programme, on the other hand. The applied formula is maximised to the upper limit of 30 hours per credit. The committee urges the Programme to effectively measure the study load on a periodical basis in order to ensure that the estimated study time is not exceeded. Currently, students follow the courses of the first semester in the second master in Wageningen. The students have no complaints about inconveniences caused by this delocalisation. As from next year, all courses will be offered at UGent. A few students told the committee that the use of English increases the study load at the start of the programme. The committee advises the programme to move forward the English courses that are offered to students during the academic year. A summer course for students who arrive in early September in Belgium would spread the time factor and improve their knowledge of English before the actual programme starts. The committee assesses the study load of the programme as satisfactory.


2.6. Alignment between form and content The Programme endorses independent learning. An overview of the work forms of the different courses of the current two-year Master’s programme shows that various learning methods are used, such as classroom teaching and seminars, practical exercises, case studies, excursions, visits and thesis work. The committee was impressed by the new teaching methods, which have been adapted to working in groups, and with the plans for distant learning in an international space. In the context of the self evaluation of the programme, which considered lectures as a cornerstone of teaching methodology, the committee suggests the programme could continue the format of new teaching methods and extend it even further. As much as the committee, students appreciate the Ithaca project because of the role play and the creativity displayed and the multi-actor model (science, industry, government). The excursions to France and Italy, as well, bring students into contact with real life situations in farming industries and institutions. The Programme made a successful effort to improve the balance between theory and practical exercises, taking into account the remarks of former students concerning the issue. Case studies and practical exercises are sufficiently oriented towards problem-based learning. During the laboratory work, students can count on assistance from the academic staff. Literature is posted on Minerva, the user-friendly electronic learning environment of UGent. The committee encourages the Programme to further explore the opportunities presented by the electronic learning environment. This way the Programme will provide the students with tools for ‘electronic learning’. The committee has looked into providing course material such as text books, syllabi and Minerva, and has concluded that its quality is generally good. The Programme tackled the problem of ill-structured course material identified by the VLIR-UDC visiting committee in 2000. The committee assesses the alignment between form and content as good.

2.7. Assessment and examination There are three examination periods: (i) at the end of the first semester (January/February), (ii) at the end of the second semester (May/June) and a (iii) a retake period (August/September). Students rarely submit their thesis at the end of the second semester. They rather submit it end of August and the presentation is organised mid-September. Written, oral, or preferentially combined written and oral exams are organised. Some questions asked specifically aim at assessing the students’ comprehension of the subject. For that same reason, the exam paper comprises problems whose solution requires the cross-linking of different sections of the course. Permanent evaluation is applied by marking the practical exercises and case studies, and the presentations and reports delivered by the student. These quotes are included in the final marks for the course.


The students are informed about the method of examining. During his/her first and/or last lecture, each lecturer informs the students about the method of examination and the required level of knowledge. The procedures for the exams are laid down by the University in extensive examination regulations, which are published yearly in Dutch and posted on the website of the University. The central student administration has promised to make an English version available. The committee concluded from its conversation with students that the exams are sometimes challenging, but they are always organised in a transparent manner and fairly judged. The exam questions reflect the academic level of the programme. Several courses are given by multiple lecturers. According to the committee, one point of attention may be a particular course – Disease in Aquaculture - where there are four (external) lecturers who each use a different text book. In general, the multiple (often international) lecturers are regarded as a source of enrichment for the programme, provided that related issues, such as the high amount of text material for the exam, are dealt with in an acceptable manner. The committee regards the increase of credits from 3 to 5 ECTS of the course in the academic year 2007-08 as an improvement. Furthermore, the committee urges the university to publish an English version of the exam procedure to ensure that foreign students are also informed about the ongoing procedures. The committee assesses the assessment and testing of the programme as good.

2.8. Master’s test The dissertation stands for 30 out of the total of 120 credit points. The student is expected to prove that he/she is able to (i) tackle a problem from the very beginning, (ii) develop a research program, (iii) analyse and comment on the results, (iv) integrate the acquired data and the conclusions with previous knowledge of the subject, and (v) present a scientific report. In view of these objectives, the student has to demonstrate his/her abilities to work independently. Thesis subjects are proposed at the start of the second semester of the 1st year. These subjects are grouped as a special item on the Minerva website. Each student receives a compilation of possible thesis subjects in his/her e-mail inbox. Students are encouraged to contact the respective supervisors to obtain more information. Then they are invited to submit 3 selected and ranked subjects to the Scientific administrator. The Programme underlines the importance of international mobility in the MAqFish framework of thesis work. A student can do thesis work at the lab of one of the partners or at a satellite industry partner who allows the performance of industry-related research in a company or farm.


An academic staff member supervises the thesis work. Students are requested to have a rehearsal of their presentation before the actual defence. This is performed in the presence of members of the laboratory’s scientific staff, who give feedback to the student. The defence takes place in front of the Examination Committee, which consists of a promoter, a second promoter (the supervisor of the thesis work) and 3 more members of the reading committee. The committee has read a selection of dissertations and is pleased with the high level content. It describes the research as being at the ‘cutting edge’ in the discipline. The committee is also pleased to see that some Master theses have ultimately led to PhD dissertations. The committee did not register any complaints about the supervision of the thesis. In view of the good quality, the committee concludes that the guidance of the thesis work is effective. Concerning the thesis subjects, both the committee and the students appreciate the contribution of students in choosing a subject on condition that the academic quality can be guaranteed. The programme reflects the possibility for students to collect data in their home country. Unfortunately, this opportunity is seldom taken advantage of, due to a number of practical difficulties. During a temporary stay in the home country, insufficient time is sometimes available to gather enough information. Moreover, students may lack the methodological knowledge to gather adequate data. Since many graduates return to their home country later on or decide to return thanks to the thesis experience in the home country, the committee recommends that the Programme fully exploit the possibilities for thesis students to collect data in their home country as a basis for their thesis work. The committee assesses the Master’s test as good.

2.9. Entrance conditions The programme is open to holders of a bachelor’s degree in the exact or applied sciences, which is equivalent to at least 3 years of university studies, or to a degree in veterinary medicine, civil engineering or agricultural engineering or any related area. There are two types of inflowing students: those who hold a VLIR-UDC scholarship and those who do not. The majority of students originate from developing countries and hold a scholarship. Per academic year, there are some 120 applications, 13 of which obtain a VLIR Scholarship grant. The VLIR scholarship enables an active selection by the Aquaculture Coordinating Group (ACG) in agreement with the VLIR on the basis of the following criteria: country of origin, age, professional experience, motivation, gender balance, English proficiency (language test). The language can be a hindering factor. Applicants who score low on the language test are encouraged to follow English courses (see recommendation of the committee on language under 2.5). The first semester comprises a refreshment or broadening of the previously acquired knowledge to smooth away the differences of incoming students with respect to background knowledge.


The majority of foreign students come from Asia (44%), followed by Africa (28%), Europe (17%) and South America (10%). Hardly 10% of the students are Belgian. Many of the applicants already have several years of research or relevant professional experience. Therefore, the average age is approximately 30. The inflow level is very heterogeneous, since the bachelor and Master degrees worldwide are not always comparable and are largely determined by the specific institution where they graduated. Students with a minimal statistical background are encouraged to subscribe for the optional course Biostatistics in the second semester (see recommendation committee on this course under 2.1) The ACG enables a careful selection of motivated and capable students, which in turn leads to the high quality of the programme and the high success rate. The ACG clearly uses its network with alumni and centres of excellence, which then encourage their students to apply for a scholarship. The committee regards the entrance conditions of the programme as good.

General conclusion related to subject 2: Curriculum The committee is positive about the curriculum. The programme reflects adequately the general and scientific objectives and requirements of the study programme. The curriculum is well structured, though there is little room for students to choose courses. The programme is demanding but doable and provided with course material of good quality. The exams and the Master thesis both reflect the objectives of the programme. The university is part of an international network, and there is a link between the programme and the industry through the organisation of excursions, practical exercises and guest lecturers delivered by representatives from the industry. Managing different external lecturers is a constant challenge during examinations. In general, there are a variety of classic and non-classic teaching formats and the programme plans to expand this further to include distance learning. The programme attracts many students from developing countries. The inflow is heterogeneous but the entrance conditions are clearly formulated and the high demand generates the opportunity for the Programme to attract scholarship students of a high quality and with a high level of motivation.


3.1. Quality of personnel The Board of Directors of UGent annually fixes the allocation of the available budget between the faculties. A system is used where the involved academic staff (AP) and administrative/technical


staff (ATP) are assigned a number of AP- and ATP-points. The key used by the Board of Directors for the allocation of AP and ATP points takes into account the educational load (teaching hours and “weighed” numbers of students, practical exercises, excursions, field work projects and numbers of master dissertations; altogether accounting for 80%) and scientific activities (accounting for 20%). If the AP or ATP population happens to be smaller than calculated using the key, the Faculty can proceed to recruitment of new staff. The allocation of available AP and ATP units is decided by consensus and is ratified by the Faculty Council. For the appointment of professors, the department declares a vacancy. The files of the candidates are judged by a selection committee, appointed by the Faculty Council, based on their scientific competence and, to a lesser degree, on acquired educational expertise. The recruitment of AAP happens in a similar way, with the exception that no selection committee is constituted. The promotion policy considers scientific and educational aspects and internal and external responsibilities. In practice, the evaluation file is part of the promotion file. For a third category, i.e. guest professors, appointments are different, depending on the fact of whether they receive a salary from the university or not. Concerning the professionalisation of the staff, instructor training courses are organized on a yearly basis by the university. The staff can follow training courses if they want. The participation level is low. The educational expertise is good and the inclusion of evaluation files by promotion satisfies the committee. The committee observes that the human resources policy is somehow hindered by the budget policy of the university. Those responsible for the programme stated that the number of students is increasing and thereby difficult to predict. This hinders long-term planning of the staff policy. The committee recognizes the problems that the Programme faced, but describes the current situation as doable. The committee assesses the quality of the staff as good.

3.2. Requirements of professional and academic orientation Different disciplines are brought together in this programme. Expertise comes from different laboratories inside and outside the Faculty. Aquaculture is tied up with the Laboratory of Aquaculture & Artemia Reference Center (ARC). Other laboratories involved are Environmental Toxicology and Aquatic Ecology, Microbial Ecology and Technology, and the Department of Food Technology and Nutrition. From other faculties at UGent, the Laboratory of Veterinary Bacteriology and Mycology (Veterinary Medicines), Marine Biology, Phycology, Protistology and Aquatic Ecology (Biology) are involved. Guest professors with expertise in the Biology of aquatic organisms (Katholieke Universiteit


Leuven) and Management in the aquaculture industry (Directorate General for Fisheries and Maritime Affairs, European Commission) are also associated. In the programme, guest lecturers from other European universities, research institutions and the private sector (INVE Company, TNC Partners EEIG) participate. Aquaculture is a partner of the European Network AquaTNet. The staff on the whole are closely engaged in relevant research projects and consequently are able to offer a research based education programme. Several staff members have professional experience and past or current practice in the aquaculture industry. The professional field offers guest lecturers, as well. The programme is closely in touch with foreign partner institutions and members of international networks. The number of PhD students and scientific articles authored by graduates (about 77 since 2000) is high. The committee assesses the professional academic orientation of the staff as good.

3.3. Quantity of staff In terms of ARC personnel, the educational staff of the Master of Aquaculture consists of 2 ZAP, 6 AAP and 11 ATP. All staff are working full time, with the exception of 2 AAP members (each 50%, hence 1 full-time equivalent). For the academic year 2005-2006, a total of 41 students are enrolled. The ratio is 7 academic full-time equivalent staff members of ARC for 41 students. The distribution of the total Teaching staff of the ICP Aquaculture at UGent is as follows: Independent Academic Staff (ZAP): 6 ”gewoon hoogleraars”, 2 “hoogleraars”, 1 “hoofddocent”, 5 “docenten”. Two guest professors are associated with the Faculty of Bioscience Engineering. Assistant teaching staff comprise 4 staff members of the Laboratory of Aquaculture & Artemia Reference Center, 5 guest lecturers from other UGhent Faculties, 2 from other Belgian universities, and 8 guest lecturers from other European universities and private companies. The programme describes its staff as ‘small but beautiful’, with which the committee partly agrees. In the committee’s opinion, the number of employees is sufficient thanks to the numerous guest lecturers and the thesis guidance provided by assistants. In the self evaluation report, AP and ATP complain about the high number of theses they have to supervise. The balance between full and part-time personnel is considered good. The committee assesses the quantity of staff as satisfactory.


General conclusion related to subject 3: Deployment of Staff The deployment of staff is assessed as positive. The educational quality of the staff is good.The university organizes instructor training sessions, though few members follow them. With respect to appointments, the Faculty board pays the most attention to research skills. Educational evaluations are taken into account on the occasion of applications for promotions. The research quality and academic orientation of the staff is good. The staff are active in various research projects on aquaculture. The international contacts (institutions, networks) and the aquaculture industry also contribute to the quality of the programme. The number of personnel is sufficient. According to the organisers of the programme, the resource allocation policy of the university and the uncertainty concerning the future number of students hinder the development of a long-term human resources policy.


4.1. Material facilities During the on site visit of the Bioscience Engineering study programme, the core committee – of which the chairman, the expert Agriculture and the Educational expert are also members of the committee Nutrition and Food Technology - visited the staff accommodation, classrooms, practice rooms, laboratories, library facilities and study programme-related infrastructure. The ARC disposes of 2 lecture rooms for 25 and 40 students, respectively, and one meeting room. All are equipped with an LCD projector and internet connection. The meeting room and the regular large auditoriums in the building are also equipped with a video recorder and a TV set. For larger groups, other lecture rooms are available in the same building or in the Faculty of Bioscience Engineering. Lectures by non-ARC teachers are mostly delivered in their own Faculty, which in some cases means at another university. If lectures take place at one of the other universities, the students travel in group by train. ARC disposes of 6 wet-labs with various small-scale culture facilities for algae, molluscs, fish & shrimp larvae, 3 microbiology rooms each with laminar flow chambers, a microscopy room, a chemical lab, and a nutrition room for diet preparations. The laboratories are equipped with analytical instruments and experimental set-ups. A practice room as such is not available at the ARC. Practical exercises related to ARC lectures are organised within the existing wet or dry labs. The VLIR-UDC stipend is the main source of budgets to finance facilities and equipment.


The ARC library contains articles (8000), books (750), PhD & master theses (560), reports & proceedings (1000), over 100 CD-ROMS, and 300 video tapes. The library of the Faculty of Bioscience Engineering contains 4600 books and 156 journals, all related to agriculture topics. The Electronic Library Information Navigator (ELIN) gives access to electronic magazines. The PC room contains 8 computers, and the Faculty of Bioscience Engineering has another 76 computers available with relevant software. There is a wireless internet connection. The classrooms and equipment are sufficiently adapted to the objectives of the study programme, although the infrastructure is somewhat worn out. The programme directors have found a proper solution for the absence of practice rooms by using research labs as an alternative. The committee is enthusiastic about the high number of thesis students (75%) that make use of the ARC research infrastructure. The committee observes that some practical aspects, such as artificial spawning and egg fertilization in fish, are not sufficiently developed, and this situation is due to the lack of infrastructure. The committee recommends that the Programme should offer the opportunity to students to visit the laboratories in the fellow university in Liège. The staff facilities lack space, but the Faculty is in the process of renovating and expanding the facilities, including the lecture rooms. The accessibility of books and scientific articles is good, and the available software is up-to-date. Although the self evaluation report states that the accommodation is suitable, several students experienced difficulties in finding proper housing when they arrived. Not all students can get access to the student residences of the university. The committee recommends that the Programme maintains and if possible further increases its effort in assisting incoming students in their search for housing. The committee assesses the material facilities as satisfactory.

4.2. Study Guidance The ICP administration group welcomes all UGent VLIR-UDC grantees when they arrive at the airport each September. The ICP coordination teams welcome the new students at the railway station. Alumni chaperon the newcomers during the first days and introduce them to their new study environment. The programme coordinator organises an information session about the programme, the laboratory and the university facilities. All this information is summarized in a booklet. UGent also provides a practical guide for foreign exchange students. The university offers optional English courses. The Internationalisation Committee of the Faculty aims to integrate and stimulate the participation of the educational programme in the international education arena. This committee monitors incoming and outgoing students.


During their studies, the students can always rely on the lecturers whenever they experience problems with the content of courses. The students are strongly encouraged to signal whatever problems they experience immediately, so that appropriate remediation can be provided without delay. Because of the small size of the group, contacts between lecturers and students are very open and direct. Students can bring up issues through the ICP coordinator. A study path counsellor is associated with the Faculty of Bioscience Engineering. If needed, the ombudsperson provides feedback after examinations, acts as a mediator when problems arise and informs students about evaluation procedures. At the university level, the Advisory Centre for Students offers information, advice and guidance concerning the different aspects of a study career, before, during and after the period of study. All information and brochures concerning the study programmes of UGent can be obtained at the Centre. The information for incoming (mainly foreign) students is provided effectively. Not only alumni but also assistants tutor the incomers. Students informed the committee that the objectives of the courses and examination regulations were explained clearly at information sessions and during the first course. During the study programme, students very much appreciate the informal communication channels that exist with the academic personnel. The committee observes this informal guidance to be effective. The committee assesses the student support and guidance as good.

General conclusion related to subject 4: Facilities and Provisions The committee is positive about the facilities and provisions. The material facilities are sufficient. The equipment is good. Many thesis students use the research infrastructure of the centre. The facilities are sufficient although rather limited in size but the infrastructural expansion and renovation process is dealing with this properly. The student support and guidance is good. Most of the students come from abroad, so the intake guidance is strongly supported. There are adequate central services, though students prefer informal contact with the academic staff.

SUBJECT 5: INTERNAL QUALITY ASSURANCE Since recently, the internal quality assurance and surveillance of the programme have been embedded in that of the Faculty. The quality care system is situated at two levels: the macro- and the micro-level. At the macro-level, curriculum revisions have taken place over the past 6 years under the impulse of the BAMA reform, the visitation report of 2000 and the adaptation of the MAqFish programme together with six other European Universities.


At the micro-level, course evaluations by the students take place after the exams or (for current GAS courses) at the beginning of the second year (in the GGS). The evaluation is done in the form of questionnaires on several aspects of the course, such as the efficiency and effectiveness of its organization and teaching. It is organised such that every professor with a teaching duty is evaluated at least once every three years. Throughout the years, the questions have been tailored to the needs of the ICP Aquaculture. There are questionnaires on general aspects of the ICP Aquaculture and there are course-specific questionnaires. The Aquaculture Working Group (AWG) organizes the questionnaires. The output passes along the AWG, Education Quality Control Unit Committee of the Faculty and the Education Board of the university. The several councils and committees involved in quality monitoring of the ICP Aquaculture are the Faculty Council (FC), the Education Committee for Applied Biological Sciences (EC-ABS), the Education Quality Control Unit Committee (KCO), the ombudsperson service (see 4.2), the Individualized Curriculum Committee (GIT committee) and the Internationalisation Committee (see 4.2). The FC is ultimately responsible for the quality assurance. In practice, the council delegates tasks to the committees. The EC-ABS produces an annual evaluation report on how the education and exam regulations were applied. It also takes care of programme revisions, assesses individual study programs and performs the quality control of the doctoral programmes. The duties of the KCO are quality monitoring, steering and support of the other committees, advising on study tract guidance, and rendering services to the organization of the education programme at the Faculty. The different echelons are represented in the FC, EC-ABS and KCO. The GIT committee, which was recently founded, evaluates requests for an individualized curriculum.

5.1. Evaluation of the results Since the previous visitation, the quality care system of the programme has been embedded in the Faculty. Since 2002-2003, Aquaculture has been subject to a formal periodic evaluation that verifies questions on the educational quality of each course. The committee regards this as a step forward in formalizing the educational evaluation and supports the existing plan to organize the evaluation electronically. Students stated to the committee that they evaluate the course with professors and assistants informally. In their opinion, the academic personnel take their comments seriously. The committee concludes that the low threshold provides a reliable and effective means of quality assessment per course. The committee assesses the evaluation of the results as good.


5.2. Improvement measures The committee states that the study programme acts upon the results of the annual evaluations by the students. For example, at the request of students, the number of practical exercises and case studies increased (e.g. Ithaca, design of exploitation plan, pond construction, a crap larval culture experiment). Both on the occasion of (new) exercises and of presentations, immediate feedback is provided, and students appreciate this. A number of students would still prefer to have more practical exercises. The academic personnel understand this desire and are looking for room for further improvement. They remind the students, however, that the objective of the programme is to offer knowledge-based education with an appropriate amount of hands-on training in a balanced equilibrium of theory and practice. Furthermore, the study programme pays good attention to external evaluations. In 2000 the programme was evaluated by the VLIR-UDC. According to the committee, the follow-up of recommendations made by the VLIR-UOS experts is good. The suggestion to further expand the practical exercises was also supported by the students (see above). The committee considers this as an improvement, although it observes that some essential practical aspects, such as artificial spawning and egg fertilization in fish, are not sufficiently developed. The committee suggests that the Programme should consider collaboration with the Université de Liège as a means of tackling this shortcoming. Other measures were as follows: the course in Environmental Sanitation has been adapted to meet the overall objectives of the programme. In the last evaluations, students gave the course a positive score. The importance of socio-economic aspects is more emphasized in the courses Farm management and Management in the aquaculture industry, including a contribution by a lecturer from DG Fisheries of the European Commission. The Programme tries to avoid overlap with regular discussions between course holders and guest lecturers. The committee encourages this type of discussion, since the problem is not fully resolved (see 2.3). Finally, the curriculum has been restructured in terms of ECTS (e.g. thesis) and the possibility of following courses at a partner university that allows students to specialize more in their field of interest and prepare themselves better for their career options. The self-evaluation report is a sufficiently self-critical and transparent document. The committee assesses the improvement measures as good.

5.3. Involvement of personnel, students, alumni and the vocational field The involvement of the students is assured through the questionnaires they have to fill out every year. Whenever possible, the answers of the students and their suggestions are taken into account and are a guiding line for the AWG in its attempt to improve the programme. In its self evaluation, the study programme opts for a more formalized evaluation procedure in the future via the University Coordinator for Cooperation Development or the Faculty. The committee supports this plan.


The committee understands the difficulty of giving feedback of evaluation results to the lecturers and advocates the need to develop an appropriate internal procedure to tackle the problem. In general, there are many informal contacts between the course holders and lecturers, students, alumni and vocational field, but overall they are not really structured. A non-official ‘steering group’ composed of academic personnel and a student representative, and set up to information informing the councils and committees is operational. The development of an internal system should also include the involvement of alumni (including those that are not project partners of the network and those who have become active in related fields) and of the vocational field. This could for instance take the form of an advisory board (see 2.2). The committee rates the involvement of personnel, students, alumni and the vocational field as satisfactory.

General conclusion related to subject 5: Internal Quality Assurance The committee is positive about the internal quality assurance. The formal and the low threshold informal quality assurance systems are good and adequate to ‘keep a finger on the pulse’. After the evaluations, a follow-up takes place. The follow-up to the recommendations of the previous VLIR-UDC visiting committee are good. Major curriculum changes took place. More practical exercises were introduced, and more emphasis was laid on socio-economical aspects of Aquaculture. Students feel that their opinions on the quality of the programme matter. Collaborators and students are not represented in the formal structures of the Faculty and this is considered by the committee a shortcoming. Lecturers should receive feedback on course evaluations more systematically.The informal contact with the alumni and the vocational field should be more structured and focused on a concrete involvement of these stakeholders with the curriculum revisions and educational evaluations.

SUBJECT 6: RESULTS

6.1. Level achieved According to the committee, the study programme has attained its objectives in an excellent manner. The committee spoke with graduates, who seem to have acquired an outstanding academic level and a proper research attitude. In addition, the level of the Master thesis is very high.


Nearly all students had some sort of training in aquatic or aquaculture sciences before starting Aquaculture at UGent. In May 2005 a questionnaire was sent out to 120 alumni, 40 of whom replied. The responses to the questionnaire indicated that the graduates are mainly employed at universities (4O%), followed by the governmental (29%) and private (23%) sector. Nine percent are active in non-governmental organizations. Graduates are mainly involved in research and education, followed by policy-making and business. Fifty-one percent of the respondents had started a PhD programme. The committee interprets this high percentage to be the result of the highly academic level of the programme – a level that is also reflected in the quality of the Master’s theses that the committee has read. From the answers to the questionnaire that were sent out to the alumni, it clearly appears that, thanks to their studies in Aquaculture, the graduates are well prepared to contribute to the development of their country, where they will apply the knowledge and skills acquired in the programme and introduce aquaculture both in their research and their teaching activities. Most of the graduates are therefore satisfied with the programme they followed. The study programme is an excellent example of an international programme. The focus is clearly on students from developing countries. The programme also contributes to the internationalisation of the minds of participating Belgian students and staff. The committee observes that a number of alumni do not return to their home country but search for job opportunities in this region. Given their high quality level, they find many job opportunities in Europe. The committee understands this, but recommends that the ICP Aquaculture provide appropriate guidance for graduates returning to their home country, while maintaining the high level of the programme. The committee highly appreciates the many contacts with the vocational field. The committee rates the level achieved by the Aquaculture students as excellent.

6.2. Results of teaching Over the period 1995-1996 till 2004-2005, the average success rate of the first year students (GAS Aquaculture) was 86.2%. 99.1% of all successful students finished the programme within one year. Over the 10-year period, 94.4% of the second year (GGS Aquaculture) students successfully completed the ICP programme. This accounts for 126 students. Nearly all of them completed the second year in one year (99.1%), so the study was finished in the same year they started it. The committee labels these scores as good.


("4 "RVBDVMUVSF GAS Aquaculture GGS Aquaculture ((4 "RVBDVMUVSF

Graph 1:Teaching results of new students in Aquaculture over the last ten years The drop-out rate, i.e. the percentage of students who did not participate in any examination and stopped their studies early in the first year, is extremely low. The committee finds this logical given the stringent selection of well motivated and qualified students. The average success rate would in any case be higher if there were not the outliers (1999-2000) that enrolled freely in the programme without scholarship. The committee assesses the teaching results as good.

General conclusion related to subject 6: Results The committee has a positive assessment of the results of the study programme. The GAS and GGS Aquaculture delivers highly educated academic aquaculture scientists who are mainly deployed in research and education. A large number of graduates start research at a university. The quality of the Master’s thesis is good. Graduates are satisfied with the study programme. Most former students come from developing countries. A number of graduates do not return to their home country. The success rates are good for the two years. For 99% of the students, the average study time is as estimated.


Integrated assessment of the visiting committee The committee is of the opinion that the study programme meets the quality requirements and its final conclusion on the Master of Aquaculture at UGent is therefore positive.

Recommendations for improvement Regarding the improvement perspective, the committee suggests the following recommendations.

1. Objectives of the study programme - make students more acquainted with the objectives of the programme by using the clear formulation of the self evaluation report; - regarding the domain-specific objectives, also treat socio-economic aspects such as chain management and downstream value creation in the programme.

2. Curriculum - install an advisory board in which industry is represented; - make the course on Biostatistics more specific and compulsory in the programme; - pay more attention to freshwater and seawater fish bacteria, crustaceans, molluscs, virus and fungi when treating the area of fish diseases; - increase technology and engineering aspects in the Master’s programme; - encourage students to follow courses abroad and stimulate the optional training at fish farms; - be careful not to exceed the maximum accepted level of course material for exams when multiple lecturers are involved; - the University should publish an English version of the exam procedure; - fully exploit the potential for students to gather data for their thesis work in their home country.

4. Facilities - assist the incoming students in their search for housing.

5. Internal Quality Assurance - formalize the educational evaluation, in addition to preserving the existing informal quality system. The committee was delighted to hear that the programme management responds in abundance to the suggestions and remarks mentioned in the report. In general, the committee has a positive impression on the measures that the programme management has undertaken so far to improve the programme.


Universiteit Gent Master of Rural Development and Nutrition

Foreword The extensive assessment of Bioscience engineering required the formation of a core committee and three subcommittees. The core committee conducted quality control of initial bachelor and master programmes. Afterwards, the subcommittees assessed the (post-)initial master programmes, under which the master of Rural Development and Nutrition (Universiteit Gent) falls, operating from Brussels. The ‘Nutrition and Food Technology’ committee performed the assessment of the Master of Rural Development and Nutrition. This committee consisted of 4 members of the core committee (the expert in agricultural sciences, the expert in chemistry, who is also the chairman of the core committee, the educational expert and a student), supplemented with three domain-specific experts. The committee evaluated the Master of Rural Development and Nutrition (RDN). RDN is a reformed version of three existing programmes. There are two existing 1-year study programmes in Agricultural Development (GAS-AD and GGS-AD), on the one hand, and on the other hand there is a 1-year study programme in Food Science and Nutrition (GAS-FSN). The GAS-FSN is an International Course Programme (ICP-FSN) sponsored by the Flemish Interuniversity Council-University Development Cooperation (VLIR-UDC). In 2000 the VLIR-UOS evaluation committee assessed the ICP-FSN. The reformed programme RDN is a 2-year master programme that consists of three main subjects: Human Nutrition; Tropical Agriculture; and Rural Economics and Management. RDN will start officially in September 2007. The master will be mainly oriented towards students (minimum bachelor degree holders) from developing countries. The assessment of the new master programme is based on the objectives, attainment targets and curriculum proposals and, with extrapolation, on the three ongoing programmes, given the statistical data on study load, the teaching results and personnel, and the experiences of students and staff. The evaluation of the material facilities rests on the findings of the three experts, who are also members of the core committee. These three members were explicitly mandated to give attention to the GAS/GGSAD and ICP-FSN facilities. Since the programme is offered in English, this report has been written in English.

Master of Rural Development and Nutrition | 383

SUBJECT 1: OBJECTIVES OF THE STUDY PROGRAMME The self evaluation report describes the following objectives for the two-year master programme, based on the existing programmes:

The Master of Rural Development and Nutrition aims in general: - To offer the student the necessary basic knowledge, insights and capabilities (attitudes and knowhow) in the areas of production, transformation, preservation, marketing and consumption of food products; - To familiarize the students with the qualitative and quantitative research methods and analyses in the field; - To develop the capacity of the student to identify problems and explore and rank causes, in order to be able to plan and implement/manage suitable interventions; - To ensure that participants possess both written and oral communication skills to enable them to communicate with specialist and non-specialist audiences; - To develop the capacity of the student to conduct independent scientific research. The programme aims to contribute to sustainable rural development, guaranteeing food and nutrition security and eradicating poverty and inequality (Millennium goal 2015).

Specifically each ‘main subject’ (formerly called ‘option’) adds the following objectives: 1. Rural Economics and Management: wishes to provide students with expertise in tracing down and measuring the causes of failures in rural development and in planning and implementing sustainable and integrated rural development strategies and interventions. Therefore, various topics concerning agricultural, economic, social, ecological, financial, institutional, and policy aspects of production systems in developing countries are elaborated. So this main subject mainly concentrates on governance problems of rural development and is in this sense a more targeted Master than the former GAS/GGS in Agricultural Development that aimed at forming more technical specialists. By separating this main subject from the main subject in Tropical Agriculture one can better target and accommodate the programme for those interested in governance problems and those more interested in the technical aspects of rural development. In general the main subject (as well as the main subject 3 in tropical agriculture) builds on the objectives of the present GAS/GGS-AD that are formulated as follows: - To provide professional skills for people working, or hoping to work, in rural development by advancing knowledge and understanding in the relevant specialist subjects; and developing transferable communication and other skills; - To provide the student with a broad and in-depth scientific approach; - To ensure that the student is familiar with both theoretical and applied aspects of scientific research and their development, by specialised supervision;

384 | Master of Rural Development and Nutrition

- To ensure that the student is aware of agricultural and economic problems in developing countries and to provide him/her with tools which can be used to tackle these problems; - To ensure that the student is in contact with current scientific research and networks in different aspects of agriculture, economics and development; - To develop the ability to communicate with scientific and non-scientific people by use of the standard and advanced (electronic, ICT) facilities; - To familiarize the student with the fact that he/she will have to learn continuously. Therefore he/ she has to study independently and develop a critical approach; At the end of his/her Master-RDN main subject Rural Economics and Management (GAS/GGS-AD) studies, the student - Is familiar with and can use recent developments in agricultural development; - Has acquired both a profound knowledge and scientific experience in the field of his/her choice, especially within the framework of developing countries; - Is able to access scientific literature independently and has the basic skills and approach that are required of a research scientist; - Has developed the approach and problem-solving capacity so that he/she can occupy an independent and responsible position as a rural economist; - Is able to execute/develop scientific research in agriculture and economics at Universities and Research Institutions; - Is able to communicate his/her knowledge on economics and management and research results to the scientific and non-scientific world; - Is able to further acquire knowledge and techniques. 2. Human Nutrition: aims at offering specific knowledge, insights and skills concerning the issue of food and nutrition insecurity and its possible solutions at population level. Consequently, themes like food chemistry, human nutrition, nutrition disorders, food and nutrition policy, food conservation, food safety and nutrition interventions will be thoroughly treated, with special attention for the situation in developing countries. This main subject mainly builds on the objectives of the present GAS (ICP) Food Science and Nutrition (FSN). Genesis of the ICP-FSN objectives: Because the nutrition issue is a theme, which asks a widely varying, description and solution, it requests a multidisciplinary study and action. Even though the final result of the nutrition equilibrium is belonging to the domain of the medical science, the study and the tackle of this basic issue are multidisciplinary and are connected to the agricultural, economic, sociological, nutrition educational and many other sciences. This approach cannot be purely theoretical, but should rather be clarified with real examples from daily practice. Therefore the organizers of the current one-year educational programme have chosen for a study programme during which the theory of the different disciplines is regularly put


on trial with reality. Special attention is given to the developing countries, to the analysis of their nutrition problems as well as to the search and conception of possible solutions for these problems. In this way, the organizers of the study programme can assure the participants that they will have the required knowledge, skills and attitudes to participate successfully in the effective set up of a better and sustainable national, regional and/or international food and nutrition security situation. This is of particular relevance in developing countries where nutrition security is of major concern and still one of the key challenges for the future. This ICP-FSN addresses a broad academically educated public trained in one of the many disciplines dealing with food and nutrition sciences. As such, the educational background of the students is quite diverse. Many of them are coming to Belgium after having some years of work experience and taking a one-year work leave. Some of them were working in the educational and research sector, others in the policy sector, or for local or international ngo’s or organisations dealing with nutrition. Throughout the years, a clear change has been noticed in the expectations of the participants in this study programme, both in terms of knowledge and in terms of know-how and attitudes. Before, students were mostly interested in the issue of undernutrition, whereas nowadays they also require a lot of information about over-nutrition and associated health problems (problems of nutrition transition). Before, most of the candidates were coming from the field and were looking for a training programme that would be directly of use for their daily practice. Nowadays, most of the participants request a more fundamental training, which should help them to do better scientific research, to teach at a higher level at the university and/or to obtain more responsible (management) jobs in the public or non-governmental sector. Therefore, to fulfil all these expectations, students and organizers of this programme realized that converting the actual 1-year programme to a 2-year Masters programme, including a Master’s test, is the only recommendable solution.

The general objective of the ICP-FSN (future main subject Human Nutrition in the Master-RDN) is: Offering her participants the possibility of acquiring multidisciplinary, updated and fine-tuned, fundamental theoretical knowledge (not encyclopaedic), know-how and practical and managerial skills in all domains (sciences) related to the food and nutrition issue, in the broad objective of development. That means that the actual ICP-FSN aims: - To provide the student with a high level of knowledge and skills through advanced courses including actual scientific research and field experiences, and supported by comprehensive general courses; - To provide the student with a broad and in-depth scientific approach; - To ensure that the student is aware of the different food and nutrition problems in developing countries and to provide him/her with tools used to tackle these problems; - To ensure that the student is familiar with both theoretical and applied aspects of scientific research


and their development; - To further develop the analytical and problem solving intellectual capacity of each of the students using a spectrum of instructional formats, enhancing both the individual capacities and the abilities to work in group; - To ensure the further development of the independent ‘learning capacity’ of the student, in order to create an attitude of lifelong learning. This will allow the student to continuously update his knowledge and skills. Therefore, he/she has to study independently and develop a critical approach; - To ensure that the student is in contact both with current relevant scientific research and networks and with national and international institutions/organisations/governmental departments dealing with nutrition problems; - To develop the ability to communicate with scientific and non-scientific people (local and governmental) by use of standard and advanced (electronic) facilities. At the end of his/her (future) studies (main subject Human Nutrition), it is expected that the graduate: - Is familiar with and can use recent developments in food, nutrition and related sciences; - Has acquired a profound knowledge, scientific experience and up-to-date know-how in the field of the nutrition issue, especially within the framework of developing countries; - Is able to access independently scientific literature and has the basic skills and approach required of a scientist; - Has developed the approach and problem-solving capacity so that he/she can occupy an independent and responsible position as a nutritionist and/or nutrition planner; - Is able to execute/develop scientific research in the field of nutrition at Universities and Research Institutions; - Is able to communicate his/her knowledge and research results to the scientific and non-scientific world - Can facilitate trans-disciplinary dialogues.; - Is able to further acquire knowledge and techniques (long life learning guaranteed); - Is able to work in a team and if required to manage that team. 3. Tropical Agriculture: aims at providing students with technical knowledge about agriculture in developing countries and builds mainly on the objectives of the present GAS/GGS-AD. Subjects that will be handled are tropical plant and animal production, tropical crop protection, tropical forestry, tropical soils, agricultural engineering and ethno-botany. Similar to the other main subjects of the new Master programme, the Tropical Agriculture main subject is intended: - To provide professional skills for people working, or hoping to work, in rural development by


- - - -

advancing knowledge and understanding in the relevant specialised subjects; and developing transferable communication and other skills; To provide the student with a broad and in-depth scientific approach; To familiarize the student with both theoretical and applied aspects of scientific research and their development, by specialised supervision; To ensure that the student is aware of agricultural and economic problems in developing countries and to provide him/her with tools used to tackle these problems; To ensure that the student is in contact with current scientific research and networks in different

aspects of tropical agriculture; - To develop the ability to communicate with scientific and non-scientific people by use of the standard and advanced (electronic) facilities; - To familiarize the student with the fact that he/she will have to learn continuously. Therefore he/ she has to study independently and develop a critical approach; For the main subject Tropical Agriculture following end objectives are formulated: At the end of her/his master study the student: - Has a basic knowledge level in the areas of production, transformation, conservation, marketing and consumption of food embedded in the specific context of developing countries; - Possesses more specialised knowledge in the areas of tropical plant and animal production, tropical crop protection, tropical forestry, tropical soils, agricultural engineering and ethnobotany; - Is able to think both analytically and synthetically; - Is capable of identifying problems and prioritising causes; - Has the capacity to outline policies, aiming at rural development with specific attention for food production and food security, inequality and poverty; - Is familiar with the qualitative and quantitative research methods and analyses; - Is able to access scientific knowledge independently and to internalise and report this information critically; - Possesses both written and oral communication skills to communicate research findings with specialist and non-specialist audiences; - Has acquired management capacities.

1.1. Level and orientation In the objectives, good attention is paid to the advanced understanding of the production, transformation, preservation, marketing and consumption of food products and there is sufficient insight into the academic-disciplinary knowledge of the domain. In the programme, the objectives emphasize the applied aspects of scientific research. The delegation of the Faculty underlines the multidisciplinary approach to sustainable development in the RDN, but according to the committee,


this should be more thought through and reflected in the programme content. The RDN pays attention to the newest developments. The objectives are focused on developing general and scientific competences at an advanced level. The objectives do not include a strong engineering component, nor do they include entrepreneurial capacity building, except for the main subject Rural Economics and Management that includes courses dealing with entrepreneurial capacity building. The study programme has an academic orientation but the objectives for the individual courses do not position themselves at the top level. They rather approach the topics in a generic fashion. The committee misses an overall integration of the main subjects. The committee finds the fulfilment of the high number of aims challenging. The programme’s objective is also to deliver graduates that will be employed in diverse environments, ranging from teaching and research at universities and research institutions to policy makers and managerial workers in governments, NGOs or international organisations. Therefore the Programme pays sufficient attention not only to the development of practical skills concerning qualitative and quantitative research methods and analytical techniques, but also to developing the capacity to outline policies and to plan and manage interventions. The committee appreciates the international dimension of the objectives. The committee assesses the level and orientation of the master as satisfactory.

1.2. Domain-specific requirements The committee notes a rather limited integration of the disciplines. The objectives of the programme are aligned with the needs and desires of the intended professional field. RDN pays good attention to the requirements set by colleagues. A range of departments are involved in the programme. Since the K.U.Leuven offers a master’s programme in tropical agriculture as well (Master of Tropical Natural Resources Management), the committee suggests that the programme directors should cooperate with K.U.Leuven where possible to organize some courses on tropical agriculture together. The committee rates the domain-specific requirements as satisfactory.


General conclusion related to subject 1: Objectives of the study programme The committee assesses the objectives of the master programme positively. The programme aims to offer in-depth knowledge and insight into the different aspects of food products, based on an interdisciplinary and holistic approach. The programme furthermore aims to achieve an academic level of education, and this aim has clearly been achieved. The aims and objectives adequately reflect the international dimension of the programme.

SUBJECT 2: CURRICULUM Description of the master’s programme The future master of RDN will be built upon the current one year programmes GAS/GGS-AD and the ICP-FSN. The new master programme will offer three main subjects: ‘Human Nutrition’, ‘Tropical Agriculture’ and ‘Rural Economics and Management’. RDN is constituted of building blocks that form part of the current programmes. The basic building blocks in the first year focus on the production, transformation, marketing and consumption of food It recognizes the specific needs and possibilities in developing countries and comprises Tropical food production; Human nutrition; Human development Economics; Food Marketing and Consumer Behaviour; Post-harvest Handling, Processing and Preservation; Rural Development and Poverty (each 5 ECTS). New insights or research directions will be incorporated ad hoc in the programme in the component “Seminars in rural development and nutrition” (3 ECTS). Furthermore, some practically oriented building blocks (Applied bio-statistics, 5 ECTS; Planning and project design, 7 ECTS) are offered to familiarize students with methods and techniques suited for performing research in the field. The general building blocks serve as a basis for the main subject courses, which will enable the students to become specialists in one of the offered main areas of specialization (Human Nutrition; Rural Economics and Management; Tropical Agriculture). These are spread over both the first and the second year. 10 ECTS are reserved for optional courses, which the student must select amongst the courses offered by Universiteit Gent. In the Master’s test (30 ECTS, 4th semester) the students are trained to develop their own capabilities to perform scientific research.


KNOWLEDGE END TERMS High level of basic scientific knowledge COURSES provided, studied and examined (comprehensive, general) acquired By all future students in this programme - in research methodology Applied bio-statistics - in nutrition science Human nutrition - in social sciences related to food Human development economics - in food production Tropical food production - in planning techniques Planning and project design Seminars in rural development and nutrition Students main subject human nutrition - in nutrition science Food chemistry Students main subject human nutrition & Rural Economics and Management - in social sciences Students main subject Tropical Agriculture & Human nutrition - in food processing

Food marketing and consumer behaviour

Post-harvest handling, processing and preservation


KNOWLEDGE END TERMS High level of advanced scientific knowledge acquired in In main subject Human Nutrition - in nutrition science Functional Foods Food chemistry - in public health nutrition science

Nutrition Disorders Food and Nutrition interventions

- in food and nutrition research related Food and Nutrition Epidemiology sciences Applied statistics for food sciences Master’s Test - in food and nutrition intervention related Food and Nutrition Policies sciences Food and Nutrition Epidemiology Master’s Test In rural economics and management Applied rural economic research methods advanced research methods advanced knowledge in rural economics

Farm management Agricultural economics of developing countries Economics and management of natural resources

knowledge on rural development

Rural development and poverty Agricultural sociology and extension

knowledge in rural policies and planning

Agricultural and rural policy Rural project management

marketing and agribusiness

Advanced marketing and agribusiness management

in tropical agriculture in agricultural technologies

Agricultural engineering for the tropics Post harvest handling, processing and preservation

in agronomy (plant and animal)

Tropical animal production Tropical crop production Ethno-botany and new crop development Tropical forestry Tropical crop protection Management and properties of tropical soils

in applied economics and rural development - in planning

Agricultural economics of developing countries Rural development and poverty Rural project management


2.1. Relationship between objectives and content of the curriculum In general, the programme sufficiently reflects the study programme’s target qualifications, both with respect to level and orientation and with respect to the domain-specific requirements. Throughout the building blocks and the options of human nutrition, tropical agriculture and rural economics and management, interdisciplinary aspects of food production are dealt with. The final qualifications have been properly translated into learning outcomes. The current programmes clearly link knowledge to methodologies and skills. However, during conversations with the students, the committee was told that the courses on Food Processing focus mainly on industrialized, large-scale productions and not on the small-scale production practices in developing countries. In its self-evaluation report, the study programme refers to the student evaluation organized in 2004 and 2005, the outcome of which indicated that the course is considered too high-tech. This conclusion is not in line with the study programme’s objective of offering suitable applications for developing countries and contributing to poverty reduction. Starting in 2007-08 the courses Post-harvest Handling, processing en preservation and Agricultural engineering for the tropics will target appropriate production practices for developing countries. Throughout the programme, various competencies are developed, although the first semester is still predominantly theoretical and leaves little room for hands-on practical exercises. On the other hand, the committee is positive about the fact that writing skill development is addressed in the project associated with the course Nutrition. The project emphasizes the writing of high quality proposals, a competence that will be of great importance for students in their future careers. Compared with the previous programme, the current one pays more attention to the development of laboratory skills. In response to student evaluations and the VLIR-UDC evaluation committee, activities aimed at developing these skills have been expanded in the courses Food procession, Food microbiology and Food chemistry. The programme directors plan to further expand the labs and other practical activities in the master RDN. The committee is of the opinion that the content of the programme offers students the opportunity to reach the final qualifications that have been formulated. However, the courses offered are heterogeneous in terms of level and content. Several courses related to the main subject ‘Human Nutrition’ have a more in-depth character. Some courses of ‘Rural Economics and Management’ and ‘Tropical Agriculture’, require previous knowledge although this is not mentioned in the ECTS files. The study programme participates in the Erasmus Mundus project and stimulates students to participate in exchange programmes.


The committee assesses the relationship between objectives and content of the curriculum for the master programme as satisfactory.

2.2. Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme According to the committee, sufficient attention is paid to the development of knowledge, a research attitude and research skills. In the initial phase of the curriculum, most attention is paid to the objective of knowledge acquisition in the different disciplines. The immediate goal is to refresh or broaden the knowledge base of a heterogeneous inflowing group. At this moment, incoming students have a respectable pre-existing level of knowledge and competences. Research and policy-making skills are well developed in courses like Applied bio-statistics, Planning and project design and Rural project management. On several occasions, students work in groups and deliver presentations. This is an occasion for them to develop their social skills as needed in their further careers. Furthermore, students are brought in contact with field experts during seminars in rural development and nutrition, through case studies and through their thesis research.The committee is convinced that, in part thanks to the diverse backgrounds of the lecturers, the programme has a clear link with current developments in the professional field. The interface with research is guaranteed. The committee supports the plan to introduce a case study exercise in the option Rural Economics and Management and encourages the Programme to introduce this in every option. The committee assesses the professional and academic orientation of the programme as good.

2.3. Coherence of the programme The future plan for a two-year master programme is an improvement compared with the current situation where all programmes are offered separately. A more specific improvement in this context has been the splitting of the course Statistics and epidemiology into i) Applied statistics for food science and ii) Nutrition epidemiology. The content of these courses has been fine-tuned. The content of Food technology and Food science has also been extensively reviewed and updated. In relation to the Millennium Development Goals, the programme is constructed in a logical and consistent way: it does justice to the broad range of perspectives and disciplines that comes into play in the domain of rural development. A further reorganisation of these courses will be fine-tuned through the new course Food safety. It looks like a well designed and logically consistent programme with relevant main subjects in the curriculum. The committee could only come to this conclusion after the conversation with the Faculty board and thanks to the PowerPoint presentation during this meeting.


The committee notes that the programme leaves some room for individual choices with 10 ECTS reserved for elective courses, the rest of the programme being compulsory. The freedom to choose lies primarily in the selection of one of the main options: human nutrition, rural economics and management, or tropical agriculture.The RDN opted for this structure in the future because of problems experienced with the current programmes, GAS/GGS-AD, which allow students to freely compose their programme. This makes it sometimes difficult to ensure the sequential structure and coherence of the programme. However, the committee assesses the flexibility of the optional and compulsory courses as balanced given the need to bring the heterogeneous incoming students to the same level. The committee takes notice of the fact that flexible learning paths are under development and already exist for the programmes GAS/GGS-AD; although very few students make use of them. The Programme cooperates with fellow universities and fellow institutions in a national and international context. Parts of the current ICP-FSN are taught as a short-term course programme worldwide. The committee assesses the coherence of the programme as good.

2.4. Duration and size of the programme The master programme satisfies the formal requirements with respect to its size: it comprises 120 ECTS.

2.5. Study load Since RDN will only start in 2007-08, no study time measurements have been organised so far. The committee assesses therefore on the basis of measurements in GAS/GGS-AD and ICP-FSN. For the year 2004-2005, study time measurements were concluded in July for both the ICP-FSN and the GAS/GGS-AD. The committee appreciates that study time measurements were conducted. Study load of the courses is one of the discussion items addressed during the yearly end-of-course evaluations. Measurements point out that the average study time in ICP-FSN exceeds the estimated time by 29%. The course Human nutrition obtained the highest score. For GAS/GGS-AD, the study time is very diversified and differs per course. This could be related to the heterogeneous level and content of the courses. Students told the committee that, generally speaking, the programme is quite demanding, especially during the first semester. The results of the study time measurements prove this partially: students feel overloaded in the first semester. In the second semester and during the second year, the actual study time approaches the estimated study time although courses such as Human nutrition and Farm management are judged to be particularly high. Sometimes the actual study time is lower. The


committee concludes that the programme is demanding but manageable. According to the committee, reducing the study load in the future would compromise the level of RDN. The committee assesses the study load of the programme as good.

2.6. Alignment between form and content The didactic methods applied in the actual programmes ICP-FSN and GAS/GGS-AD can be divided into theoretical classes (ex cathedra lectures), interaction enhancing methods (participant’s project proposal, discussions, group work, presentations, seminars, lab visits) and specific self-study assignments (exercises, seminars, journal club, project proposal). The electronic learning environment used at the Universiteit Gent is Minerva. The didactic concept applied is ‘problem-based learning’. The committee is pleased to see a wide variety of teaching methods, in which the weight of classical teaching has been decreased in favour of other teaching methods such as case study work, exercise sessions and group work (e.g. Rural project management, Applied bio-statistics, Planning and project design). Specifically concerning group work, the committee notes that the programme uses this method in many instances. Students benefit from this because of their different backgrounds and levels of expertise. Altogether, the method is fully in line with the study programme’s objective of providing problem-based education. The programme deals with the heterogeneous initial situation by refreshing or broadening pre-existing knowledge. If needed, extra course material and/or remediation lessons (for instance regarding ICT applications) are provided. The committee considers it positive that the programme directors refer students with language problems to language centres in order to improve their language skills. According to the committee, part of the course material of the current programme is clearly presented on Minerva. The committee encourages the Programme to further explore the opportunities within the electronic learning environment. This way the Programme will provide the students with tools for ‘electronic learning’. The other study materials (syllabi, handouts, study books) that the committee assessed, are of good quality and support the study programme well. The committee is positive about the teachers’ efforts to include extra literature. A recommendation in this sense was made by the VLIRUDC evaluation committee (2000). The committee assesses the alignment between form and content as good.


2.7. Assessment and examination There are three examination periods: at the end of the first semester (January/February), at the end of the second semester (May/June) and a retake period (August/September). The students are informed about the method of examining. During his/her first and/or last lecture, each lecturer informs the students about the method of examination and the required level of knowledge. Taking into account the importance given to discussions and the development of a well-informed personal opinion, some exams are based on open questions, or students are requested to justify choices made using relevant arguments. Some exams are open book (totally or, if partially, only for the exercises). Where applicable, participants are stimulated to use their personal experience in formulating answers. The procedures for the exams are laid down by the University in detailed examination regulations which are published annually in Dutch and posted on the website of the University. An English version of these regulations has been promised by the central student administration. The committee looked into the exam questions during the assessment. The committee observes that for each exam, the questions are in general based on the defined objectives of the course and on the expected learning outcomes. The committee appreciates the different approaches taken by the lecturers with respect to the organisation of exams. The committee encourages the course directors to have their questions for the exams reviewed and validated by their colleagues in order to ensure that they fit well with the objectives of the course and of the programme. The programme directors do their best to communicate to the students what forms the examinations will take. During conversations with the students, the committee discerned cultural differences in interpreting how an exam takes place and what the expectations of the evaluator are. This is logical because many students coming from abroad are not accustomed to this situation. In particular, they may be inhibited because of the direct confrontation with their teacher, a setting which they never experienced in their own environment. The threshold between students and the academic staff is also higher in their home country. The committee recommends that the Programme should communicate clearly about the evaluation methods and forms to students and even train them up front.The expansion of the ‘interim test’, which is organized in some courses before the actual exam, could be a valuable tool for achieving this goal. The committee assesses the assessment and testing of the programme as good.


2.8. Master’s test In the current GGS-AD, the only programme where a master’s dissertation is required, the dissertation has a weight of 24 ECTS. In the GAS-AD and the ICP-FSN, the students write a project proposal. In the master RDN, the master’s test will count for 30 out of the total of 120 credits. Preferably, it will be based on field work in developing countries. In the GGS-AD and the RDN, the master thesis student is expected to prove that he/she is able to (i) tackle a problem from the roots, (ii) develop a research program, (iii) analyse and comment on the results, (iv) integrate the acquired data and the conclusions derived from it with previous knowledge on the subject, and (v) present a scientific report in a clear and concise fashion. Commensurate with the achievement of these objectives, the student has to demonstrate his/her ability to work independently. An academic staff member supervises the thesis work. In general, the supervisor asks the student to develop a research plan, to ensure the independence of the student in his/her approach to the research topic. The average score obtained by the students for the Nutrition and Agricultural Development project is respectively 14,7/20 and 10,8/20 over the last 3 academic years and 12,85/20 for the master’s dissertation in GGS-AD over the last six years. First of all, the committee thinks that the increase of the master’s test credits in RDN to 30 ECTS does justice to the actual weight of the dissertation in GGS-AD. It notes that supervisors guide the master’s test and discuss at regular periods the development of the thesis. The committee has read a selection of master’s dissertations from the current programme and appreciates the clear link that exists with ongoing research in the specific field. Based on the sample of dissertations that the committee has read, the committee judges the level of the dissertation as satisfactory, although it missed an appropriate analysis in several dissertations. In these cases a mass of data is presented for interpretation, but the emphasis goes in practice more to the data generation than to its analysis and interpretation. The committee therefore encourages the thesis supervisors to continue stressing the importance of analytical capacity as part of the scientific project goals. The committee is confident that the future master’s test will be adequate. The committee judges the master’s test as satisfactory.

2.9. Entrance conditions The master RDN will be organised in English and will target not only students coming from developing countries, but also local students with a genuine interest in development issues. Currently, international


students form the bulk of students in the existing separate programmes (ICP-FSN and GAS/GGS-AD). The number of new starters in the GGS-AD is on average smaller then 10. In the academic year 20052006, 24 students enrolled in GAS/GGS-AD. For the ICP-FSN, there were around 20 new starters each year during the nineties. In the most recent years this number has increased. For the academic year 2005-2006, no less than 36 students, of which 28 new starters, are enrolled. The GAS/GGS-AD and ICP-FSN are open to holders of a bachelor degree in Agricultural Sciences, Biology, Biochemistry, Economics, Home economics (and Nutrition), Food technology, Medical sciences, Paramedical sciences, Veterinary sciences, Pharmacology. A motivation letter is required. Students must have delivered proof of fluency in English. Students with a Belgian degree in Bioscience Engineering or a Licentiate degree in (medical) ‘positive’ sciences (biology, biochemistry, medicine, veterinary medicine, etc.) can be directly admitted in ICP-FSN. For the ICP-FSN, the best candidate students are proposed for the available VLIR study grants (which are based on competition, while admission is not). For Nestlé grants (on average 4 grants per year), the Nestlé Board selects applicants based on a pre-selection by the programme organizers and the NEC. There is a high intake of African students (in particular Sub-Saharan Africa, thanks to the VLIR-UDC grant and Nestlé) in the ICP-FSN. Africa is indeed the continent where the nutrition problems are the most acute. The committee is positive about this conscious policy, given that the need for training is also the highest in this area. The following continents of intake are Asia and, to a lesser degree, Europe (due to the lack of specific grants) and Latin America (low proficiency in English). For the GAS-AD, many more Belgian students are enrolled, but not for the GGS-AD. Here Africa, Europe and Asia are approximately equally represented. The largest group of graduates that have returned to their home country have been from the ICP-FSN programme. A majority of them already had a job before entering the programme. The programme directors aim at performing a careful selection of motivated and capable students. The committee is satisfied that the programme directors use their network of alumni, colleagues and potential employers to attract students. Nevertheless the committee recommends that the Programme should guarantee that incoming students possess the required scientific and technological luggage, given the rather low success rate in GAS-AD. The problem of phantom students (see 6.2) has been dealt with. The programme directors keep track with the heterogeneous level of incoming students during courses in the first semester. An interim test is conducted for the courses Food chemistry and Applied statistics to identify if students are studying in an appropriate way and to make them acquainted with the methods of examination. According to the committee, this should be continued in the master RDN. The committee appreciates the fact that the study programme officially asks current employers of candidate students to guarantee a future job position for the student when he or she graduates. The


students confirm this and refer to a signed document they received from the employer. The committee is positive about the recent increase of the number of students who are following the Agricultural Development programmes after years of decline. The committee encourages the programme management to take measures to guarantee the sufficient amount of students in RDN, especially for the options ‘Rural Economics and Management’ and ‘Tropical Agriculture’. The committee assesses the entrance conditions of the programme as satisfactory.

General conclusion related to subject 2: Curriculum The committee is positive about the curriculum. The programme offers knowledge and insight in food production based on a multidisciplinary approach. It reflects sufficiently the general and scientific objectives and requirements of the study programme, although the name of the study programme does not reflect the content in total. The exams reflect the objectives of the programme in a good manner. The coherency of the curriculum and the balance between compulsory and optional courses are good. The programme is demanding but doable. The course material provided is of good quality. There is a good interface with ongoing research and with the professional field. A variety of feasible teaching formats characterizes the programme. The level of the master thesis is satisfactory. The GAS/GGS-AD and ICP-FSN attract many students from developing countries. The inflow is heterogeneous but the entrance conditions are clearly formulated and adhere to the influx’ profile. International students apply for the selected scholarships and the students enrolled are well motivated and of a high quality level.


3.1. Quality of personnel The human resources policy of the Faculty is described in the report on the master of Aquaculture (see under ‘Aquaculture’). Concerning the professionalisation of the staff, instructor training courses are organized on a yearly basis by the university. The staff members have the opportunity to follow training courses if they want. The participation level counts up to 7 participants. The committee is positive about this.


During the visitation, the committee got a positive feeling about the level of dedication of the staff. The educational expertise is good, other departments are involved and the staff is also responsible for part of the international programme IMRD. In the opinion of the committee, the programme is able to achieve its goals, thanks to the good quality of the academic staff. The evaluation files form part of the personnel files. The committee observes and appreciates the extra tasks of the permanent AAP, which they assume on top of their research and educational tasks. More precisely, they spend considerable time following up the files of new candidates for the ICP-FSN and welcoming, introducing and assisting new students. The committee assesses the quality of the staff as good.

3.2. Requirements of professional and academic orientation Different disciplines are brought together in this programme. Expertise from different laboratories inside and outside the Faculty is involved in the GAS/GGS-AD and ICP-FSN: Food Safety and Food Quality; Agricultural Economics; Agricultural Engineering, Applied mathematics, biometrics and process control; Plant production; Animal Production; Soil sciences (Faculty of Sciences, Geology); Crop protection; Applied ecology and environmental biology, Public Health (Faculty of Medicine). There is also the participation of guest lecturers from the Departments of Public Health and Veterinary Sciences, IMT Antwerp and from the Public Health Department of IMT, Amsterdam. In the on-going programmes of ICP-FSN and GAS/GGS-AD, some invited guest speakers and/or guest lecturers are actually working in developing countries, for national or international organisations, private or governmental. Their numbers varies from year to year. The intention of the organizers of the future RDN is to increase the numbers and the diversity of these guest speakers. The international contacts of the staff with colleagues abroad, in particular within the framework of the ICP-FSN, are spread all over Europe, Africa, Asia and Latin America. The staff is also actively involved in many international projects. The staff as a whole is thoroughly engaged in relevant research projects and offers research-based education to the students. The range of specialisations is good, although the remark of the committee under 3.1 still stands. Experts should be recruited bottom-up and systematically to optimally cover the required areas of expertise. Currently, recruitment is still happening in a much too fragmented and opportunistic fashion. Several staff members are participating in lecturer mobility programmes. The professional field also offers guest lecturers. The committee supports the plans of the programme directors to attract even more guest speakers and teachers in the future. In this respect, the committee refers to the recommendation of the VLIR-UDC evaluation committee to involve all available experts in the field of rural development and nutrition in Flanders. The committee assesses the professional and academic orientation of the staff as good.


3.3. Quantity of staff Only those staff members who have spent an appreciable amount of time in one of the programmes are taken into consideration. ATP and AAP members who are only occasionally involved are not counted. For the academic year 2005-2006, the number of registered GAS-AD and GGS-AD students was 20 and 3, respectively. The total number of personnel (both categories of personnel: paid either by Universiteit Gent or by other financial sources) who are mainly involved (taking into account the percentage of time they actually devote to the programme) is 9 fulltime equivalents ( ZAP: 2, AAP: 5, ATP: 2). The number of FTE involved in the GAS/GGS-AD is very low, as nearly all professors are teaching at the same time within the framework of the FBE Flemish Master Programmes. Therefore, they only take into account the extra time devoted by themselves and by their personnel to the GAS/GGS-AD students. Roughly speaking, all of this amounts to 1 staff member for each 2.5 students. The number of registered ICP-FSN students is 36 and the total number of personnel (both categories of personnel: Universiteit Gent and other financial sources) involved (taking into account the percentage of time they actually devote to the programme) is 10.5 fulltime equivalents ( ZAP: 2,5, AAP: 5, ATP: 3). This represents a ratio of 1 staff member per 3 students. The majority of academic staff members are also liaised with the initial master in bio-engineering sciences, but this does not jeopardize the programme at all. The contribution of guest speakers that are not paid from the operational budget is valuable. The committee assesses the quantity of the staff as good.

General conclusion related to subject 3: Deployment of Staff The deployment of staff is positively rated. The quality of the staff is good. The university organizes instructor training sessions, which several members of the academic staff have followed. Upon the occasion of appointments, the Faculty board pays most attention to research skills and to their commitment to developing countries. Educational evaluations are taken into account in connection with requests for promotion. The recruitment policy, however, should focus in a more structured and planned way on bringing in the required domains of expertise. The research quality and academic orientation of the staff is good. The staff is active in a variety of research projects. The international contacts (projects, docent mobility) and vocational field also contribute to the programme. The availability of personnel is good, both with respect to absolute numbers and the staff-student ratio.



4.1. Material facilities During the on-site visitation of the Bioscience Engineering study programme, the core committee – of which the chairman, the Agriculture expert and the Education expert are also members of the Nutrition and Food Technology committee - visited the staff accommodation, the classrooms, the practical rooms, the laboratories, the library facilities and the study programme-related infrastructure. At present, the Faculty of Bioscience engineering disposes of 13 rooms on the Coupure campus which each have a seating capacity of between 30 and 413. All are equipped with an LCD projector and an Internet connection. The meeting rooms and the standard large auditoriums in the building are equipped with a video recorder and a TV set, as well. Exercise sessions for the GAS/GGS-AD mostly take place in the normal classrooms, or sometimes the students perform personally assigned tasks at home. The students of the ICP-FSN only make use of the laboratories for the practical exercises in food microbiology, food processing, food chemistry and basic nutrition. For Applied Statistics in Food Science, use is made of the PC rooms of the Faculty. The laboratories are equipped with analytical instruments and experimental set-ups for research in food technology, chemistry and microbiology. All research facilities of the department are at the disposal of the students during the Master dissertation work. Project funding is the main source of financing for facilities and equipment. The library of the Faculty of Bioscience Engineering contains 700 recently purchased books and 152 scientific journals. A database gives access to electronic magazines. The most important sources for the students are Web of Science, Current Contents, Science Citation Index, CAB abstract, Agricola and Elin@Gent. At the start of the academic year, a course is provided on how to consult the electronically available resources in the Faculty library. Students of the GAS/GGS are frequently using the Departmental Library of Agricultural Economics. Students of the ICP-FSN mainly use the Departmental Libraries of Agricultural Economics and Food Safety and Food Quality and the private library of the ICP-FSN. All books and periodicals available in the library of the ICP-FSN are inventoried electronically through the Reference Manager programme. The Faculty of Bioscience Engineering has another 76 computers with relevant software and a wireless internet connection. The classrooms and equipment are sufficiently adapted to the objectives of the study programme. However, in order to continuously support modern teaching formats, the rooms should preferably be larger and less crowded. The committee is enthused about the high number of thesis students who are making use of the research infrastructure.


The staff facilities lack space, but the Faculty premises, including the lecture rooms, are in the process of being renovated and expanded. The accessibility of the library is good and the software is up-to-date. The committee assesses the material facilities as satisfactory.

4.2. Study Guidance Considerable attention is paid to facilitating the arrival of new students. Alumni welcome the VLIRUDC grantees at the airport each September. The ICP coordination teams welcome the new students at the railway station. Alumni chaperon the newcomers the first days and introduce them to the university and the city. The programme coordinator organizes an information session about the programme, the laboratory and the university facilities. All the information is summarized in a booklet. Universiteit Gent also provides a practical guide for foreign exchange students. Students are guided with respect to finding suitable housing. The university offers optional English courses. The Internationalisation Committee of the Faculty aims at integrating and stimulating the participation of the educational programme in the international education arena. This committee monitors incoming and outgoing students. The information for incoming (mostly foreign) students is provided effectively according to the committee. The students told the committee that they especially appreciate the role played by alumni in the process of intake and tutoring. There is also a direct interaction with the alumni in the master programme. To the committee, this proves that the programme directors make good use of the network they developed with a large number alumni. At the beginning of the academic year, the staff explains the system of education used and the way the exams are organised. Before the official first semester exam period starts, teachers repeat the explanation. During their studies, students can always rely on the lecturers whenever they encounter problems with the course content. Because of the small size of the group, contacts between lecturers and students are very direct and open. Students can bring up issues with the ICP coordinator. A study path counsellor is associated with the Faculty of Bioscience engineering. At the level of the university, the Advisory Centre for Students offers information, advice and guidance concerning the different aspects of the further study programme. The committee notes that during the course of the study programme, students particularly appreciate the low threshold to communicating informally with the staff when some of the information provided to them is unclear. The committee assesses the student support and guidance as good.


General conclusion related to subject 4: Facilities and Provisions The committee is positive about the facilities and provisions. The material facilities are sufficient. The equipment is of good quality. Many thesis students use the research infrastructure of the centre. The size of the facilities is rather limited and the class rooms are sometimes crowded, but the programme deals with this in a proper manner. The student support and guidance is good. Most of the students come from abroad, so the intake guidance provided is strongly supported. There are adequate central services, though students prefer the informal contact with the academic staff and are pleased with the role played by the alumni in the beginning of the academic year.

SUBJECT 5: INTERNAL QUALITY ASSURANCE Since recently, the internal quality assurance and surveillance of the programme have been embedded in that of the Faculty. The quality assurance system is situated at two levels: the macro- and the microlevel. At the macro-level, curriculum revisions have taken place over the past 6 years under the impulse of the BAMA reform, the VLIR-UDC report of 2000 and in preparation of the coming visitation by the External Evaluation Committee in 2006. At the micro-level, a course evaluation by the students takes place after the exams or (for current GAS courses) at the beginning of the second year. The evaluation takes the form of questionnaires. Through the years, the ICP-FSN and the GAS/GGS-AD have set up their own evaluation procedures. Students participate in the evaluation on a voluntary basis. It is foreseen that every professor with a teaching duty is evaluated at least once every three years (every year in the actual ICP-FSN and GAS/GGS-AD). The feedback on the whole programme has been given through the FSN Education Committee to all lecturers and, for the specific courses, directly to the lecturers in charge of the courses. In the future, the FBE evaluation system will also be used in the ICP Master Programmes of the Faculty. After termination of the evaluation process, lecturers can consult the evaluation of the courses they lecture. Lecturers are invited by the Education Quality Control Unit Committee (KCO/QCE) to respond to the results. The duties of the KCO are quality monitoring, steering and supporting the other committees, advising on study track guidance, and rendering services to the organization of the education at the Faculty. The Educational Evaluation Commission (EEC: consisting of the Director of Education, the Administrative Officer of KCO, the Head of the Nutrition Educational Committee (NEC), a representative of the assisting academic personnel, a representative of the lecturers and a student representative from the KCO) analyses the answers of the students and draws up a synthesis


report per course and per lecturer. This synthesis report summarises what is considered relevant by the EEC, and will form the basis of any further discussion with the involved EC and/or lecturer.

5.1. Evaluation of the results The current programmes are subject to a formal periodic evaluation that addresses the educational quality of each course. Since 2004-05, the GAS/GGS-AD and ICP-FSN introduced a new electronic questionnaire. Apart from the course evaluations in the study programmes, most lecturers are also evaluated by the master students in Bioscience engineering. Thus, the ICP-FSN pays good attention to external evaluations. On request of the VLIR-UDC committee (2000), the quality assurance system has been embedded in that of the Faculty. The self-evaluation report is a sufficiently self-critically written and well structured document. The discussions and conversations during the visitation were held in a spirit of open-mindedness. The report is written more from the perspective of ‘conserving all the positive elements of the programmes’ than from a strategic perspective. The committee assesses the evaluation of the results as good.

5.2. Improvement measures The ICP-FSN acts adequately upon the results of the annual evaluations by the students and of the questionnaires filled out by the alumni. As a response to the student evaluations, for some courses (Nutrition epidemiology and Nutrition planning) more appropriate literature has been provided; another course has been split (Statistics and Epidemiology into Applied statistics for food sciences and Nutrition epidemiology) with the aim of getting a clearer focus on the content and to increase the availability of the lecturer. Regarding the Nutrition Project, more development of writing skills is now included. Since recently, students have been able to consult a database of alumni to obtain information on literature, congresses and job opportunities. The Nutrition Education Council reviewed the content of the Courses Food technology and Food science in 2001 and programmed more laboratory activities for the courses of Food processing, Food microbiology and Food chemistry. In the future master even more labs and practical activities are planned. In response to the recommendation for the ICP-FSN to create some room for optional courses, the new master programme is provided with 10 ECTS for optional courses. As recommended in 2000, the internal quality control is integrated into the global evaluation activities of the Faculty. Most recommendations of the previous external assessment have been followed up. Regarding personnel, the study programme made an effort to attract experts from Flanders as teachers. Altogether,


the number of external teachers is in practice still very limited. The committee assesses the improvement measures as good.

5.3. Involvement of personnel, students, alumni and the vocational field The involvement of the students is assured through the questionnaires they have to fill out every year. Whenever possible, the answers of the students and their suggestions are taken into consideration by the NEC in its concern to merge and improve the current programmes. In general, there are many informal contacts between the course holders and lecturers and students. Course holders try to involve alumni who are working on a PhD in Belgium in a meeting of the Educational Commission. At this moment, the AAP and ZAP personnel has quite some informal contacts with alumni. The committee supports the plans of the programme directors to involve alumni in the evaluation of the master RDN. The committee recommends better structuring the contact with and the involvement of the vocational field. The committee is pleased with the interaction between the programme and Nestlé company, including the yearly Nestlé grants for scholars. The committee assesses the involvement of personnel, students, alumni and the vocational field as satisfactory.

General conclusion related to subject 5: Internal Quality Assurance The committee is positive about the internal quality assurance. The formal and the low threshold informal evaluation systems assure the quality of the programmes effectively. After the evaluations a follow-up takes place. The ICP-FSN, the only study programme that has so far been subject to external evaluation, organized a good follow up to the recommendations of the previous committee. The quality assurance systems of the different programmes are embedded in that of the Faculty. In the new curriculum, more emphasis lies on the development of skills and competences. Some courses have already been adapted in this respect. Students feel that their opinion on the quality of the programme matters. Although only half of the collaborators and none of the international students are represented in one of the formal structures of the Faculty, informal contacts have an impact on the curriculum revisions. The informal contact with the alumni will be more structured in the master. The contact with and the involvement of the vocational field should be more structured.


SUBJECT 6: RESULTS

6.1. Level achieved When meeting with alumni, the committee has spoken with very inspired ‘nutritionists’ with a true research-based attitude and a problem-solving approach towards nutrition problems. In general, the employment profile of the graduates is good and, according to the committee, at a high level, especially taking into account the multidisciplinarity of the programmes. Many graduates from the ICP-FSN have the opportunity to start doing research at universities or in international development organisations such as FAO, WHO, Unicef, MSF, Care or Save the Children, and this implies a good result for the current three programmes. The committee is satisfied that a number of students return to their home and become engaged in capacity building. Some alumni are teaching at their home university as a professor and some of these have been promoted to department head. A third employer is the government. Here the tasks are mainly related to policy planning in Ministries (agriculture, health, rural development, social affairs). Some of the alumni are active in non-governmental organisations and are integrating nutrition into their daily activities. The graduates of the ICP-FSN express an overall satisfaction with the study programme they have followed but, according to the questionnaire, several of them are less satisfied with the theoretical courses of Food processing and Food chemistry because these are considered insufficiently applied to the needs of their countries. The Agricultural Development graduates are also satisfied. Graduates are positive about the specialised courses. The committee notes that more attention should be paid to the analysis of the thesis subject in some dissertations. This shortcoming can easily be dealt with by putting more emphasis on this aspect in the new Master programme. The committee assesses the level achieved by the GAS/GGS-AD and ICP-FSN students on the whole as good.

6.2. Results of teaching Over the past 10 years, an average of 81% of the newly registered ICP-FSN students have obtained their degree. For the GGS-AD, this is 80% and for the GAS 66% (see Figure 1). The lower teaching results in the GAS-AD have to do with the phenomenom of ‘phantom students’. These students mostly come from developing countries. Soon after their registration, they disappear and do not attend courses.


100 % 94%

93% 91%

90%

91 %

84 %

83%

80%

80% 75 % 72%

71% 70%

70%

71 %

67%

60%

60%

60%

60%

59 % 57 % 54 %

50%

50%

50%

43 % 40%

33 % 30%

30 % G A S A g r ic u lt u ra l D e ve lo p m e n t G G S

20%

A g r ic u lt u r a l D e ve lo p m e n t

G A S F o o d S c ie n c e a n d N u t r it io n

10%

0% 1 9 9 5 -1 9 9 6

1 9 9 6 -1 9 9 7

1 9 9 7 -1 9 9 8

1 9 9 8 -1 9 9 9

1 9 9 9 -2 0 0 0

2 0 0 0 -2 0 0 1

2 0 0 1 -2 0 0 2

2 0 0 2 -2 0 0 3

2 0 0 3 -2 0 0 4

2 0 0 4 -2 0 0 5

Figure 1: Results of generation students over the last ten years Overall, the numbers of students in the GAS and the GGS-AD have shown a decline over the last years. It would be worthwhile to look deeper into the reasons for this decline, especially if it should extend itself into the new Master’s programme. Most students of ICP-FSN who participate in all exams finish their studies within one year. Of the 10% who restarted their year, 53% were successful. For GGS-AD, 12.5 % redo their year, and 45% of these are successful. For GAS-AD, no students redo their year. Some students who failed return to Belgium for a short period do retake the exams and obtain their degree. The study programme does not perform a dropout analysis. The committee is satisfied with the average score for ICP-FSN and GGS-AD. The committee assesses the teaching results as satisfactory.

General conclusion related to subject 6: Results De committee judges the results of the study programme as positive. The study programmes deliver academic nutritionists and experts in agricultural development originating from many different countries.The graduates are mainly deployed in research and education. A large number of graduates start research at a university or international food-related organisation.


The quality of the master thesis is satisfactory. Graduates are satisfied with the study programme. Most former students come from developing countries and return to their home country. The teaching results are good. The average study time is the lowest for the GAS-AD, followed by GGSAD and ICP-FSN.

Integrated judgement of the visiting committee The committee is of the opinion that the study programme meets the quality requirements and its final conclusion on the Master of Rural Development and Nutrition at Universiteit Gent is therefore positive.


1. Objectives of the study programme - there is a multidisciplinary approach to sustainable development present in the study programme, but to the committee this should be better thought through, - aim at orientating the study programme academically at the top level, - collaborate with the K.U. Leuven in organising some courses on tropical agriculture together

2. Curriculum - Complete the ECTS files in terms of previous knowledge required per course. - Analyse courses in terms of level and orientation to avoid heterogeneity in the future. - Stick to the plan to introduce a case study exercise in the option Rural Economics and Management and extrapolate it to the other two options. - Communicate clearly to students about examination forms and even train them in this respect. The expansion of the voluntary test held in some courses before the actual exam, could be of use for this purpose, - Put more emphasis on the analysis of data in the master’s test in the new master programme. - Carefully screen the scientific and technological luggage of the incoming students

3. Deployment of staff - continue the plan to attract more guest speakers and teachers.

5. Internal Quality Assurance - structure the contact with and the involvement of the vocational field in the study programme more. - Foster capacity building in development countries.


6. Results - perform a dropout analysis The committee was delighted to hear that the programme management responds in abundance to the suggestions and remarks mentioned in the report. In general, the committee has a positive impression on the measures that the programme management has undertaken so far to improve the programme.



Universiteit Gent Katholieke Universiteit Leuven Master of Food Technology

Foreword The extensive assessment of Bioscience engineering required the formation of a core committee and three subcommittees. The core committee conducted quality control of initial bachelor’s and master’s programmes. Afterwards, the subcommittees assessed the (post-)initial master’s programmes, under which the Master of Food Technology (Universiteit Gent, UGent and Katholieke Universiteit Leuven, K.U.Leuven) falls, operating from Brussels. The ‘Nutrition and Food Technology’ committee performed the assessment of the Master of Food Technology. This committee consists of 4 members of the core committee (the expert in agricultural sciences, the expert in chemistry, who is also the chairman of the core committee, the educational expert and a student), supplemented with three domain-specific experts. The committee evaluated the InterUniversity Programme in Food Technology (IUPFOOD). IUPFOOD is composed of two 1-year study programmes in Food Technology, namely the Complementary Studies in Food Technology (GAS) and the Advanced Studies of Master of Science in Food Technology (GGS). IUPFOOD is organized jointly by UGent and the K.U.Leuven in the context of the VLIR-UDC supported International Course Programmes (ICP). In the past, the master was a joint programme with two separate diplomas: Master in Postharvest and Food Preservation Engineering (K.U.Leuven) and Master in Food Science and Technology (UGent). The present IUPFOOD programme has become truly interuniversity since the academic year 2002-2003 and delivers a single diploma, the ‘Master of Food Technology’, with two majors: Postharvest and Food Preservation Engineering (PFPE) and Food Science and Technology (FST). In the academic year 2007-2008, the adaptations of both majors in the IUPFOOD programme will be implemented in the context of the BaMa implementation. The IUPFOOD programme is mainly oriented towards students from developing countries. The assessment of the new master’s programme is based on the objectives, the attainment targets and the curriculum proposals and, by extrapolation, on the ongoing programmes IUPFOOD-PFPE and IUPFOOD-FST, given the statistical data on study load, the teaching results and personnel, and the experiences of students and staff. The evaluation of the material facilities is based on the findings of the three experts, who are also members of the core committee. These three members were explicitly mandated to give attention to the facilities of the PFPE and FST of the IUPFOOD programme. Since the programme is offered in English, this report has been written in English.

Master of Food Technology | 413

Subject 1: objectives of the study programme The self-evaluation report describes the following objectives and attainment targets for the two-year master’s programme:

Knowledge and understanding: 1. Scientific knowledge and understanding of basic and advanced engineering: mathematics, statistics, mathematical planning, transport phenomena and engineering kinetics. 2. Detailed scientific knowledge and understanding of food science: food microbiology, food chemistry, basic and advanced nutrition, biochemistry and physiology of foods, food toxicology. 3. Detailed scientific knowledge and understanding of food engineering with emphasis on postharvest, food processing and food preservation: engineering properties of biological materials, thermal processing of foods, low temperature processing of foods, design and management of storage and distribution structures, food packaging and transportation. 4. Detailed scientific knowledge and understanding of different fields of product technology, including plant based food products and ingredients, dairy products, meat products, fish products, cereal products, fermentation processing. 5. Knowledge in and understanding of the field of food quality and safety throughout the food chain: HACCP, food regulations, marketing and management of (small-scale rural) food processing companies.

Skills: 1. The student will be able to analyse problems, to identify and formulate different aspects in a complex problem in the specific field of food technology. 2. The student will be able to solve problems, to develop a strategy based on common sense, heuristics and the specific know how in the field of food technology to formulate an answer to approach and solve problems, including the implementation of the solutions. 3. The student will be enterprising, creative and constructive in using the know-how, he is able to transfer the know-how in initiatives, developments, solutions and realisations including analysis and interpretation of domain literature in the context of e.g. problem solving and implementation of solutions. 4. The student will be able to communicate in an oral and written way (including graphical presentation)his know how and ideas to different forums. 5. The student will be able to work independently, systematically and critically (ability to independently develop, implement and report on a project) in the field of food technology. 6. The student will be able to work in a multidisciplinary group to solve large-scale problems in the field of food technology. 7. The student will be able to perform chemical, biochemical and microbiological analysis of biological raw material and food products.

414 | Master of Food Technology

8. These skills form the basis for lifelong learning skills, interaction skills, information acquisition skills and organizational skills.

Attitudes: 1. The student is encouraged to take responsibility for his study. 2. The student will have a broad perspective on the problems of developing countries, ands in particular the problems of food security. 3. The student carries responsibility to other people and environment in general. 4. The student has a realistic attitude towards science, research and technology. He is able to appreciate the positive and negative aspects and will take these into account in an objective manner in creating realistic solutions. This includes technical and financial limits in real life problems. 5. The student is able to put problems within the food industry in a socio-economic perspective. The IUPFOOD programme links the character of specialisation with a character of broadening and deepening the scientific education of the participant in exact sciences as a background for the engineering and technology dimension of the specialised courses. At the same time, a social-economic dimension has been built into the curriculum. The general objectives of the programme aim to comply with the objectives of an academic education on an advanced level. Guided independent learning is the guiding educational concept at K.U.Leuven and UGent. It explicitly states that the following goals should be aimed for in each study programme: 1. have knowledge of the results of scientific work situated in time and space; 2. have insight in the way in which research results are obtained; 3. be able to independently give new information meaning; 4. be able to make an active contribution to the knowledge development processes; 5. be able to come to an underpinned judgement on the basis of critical insight into the underlying processes and, in that way, take well-reasoned social attitudes. The domain-specific requirements relate to food security and food safety. The two technological dimensions of food processing and preservation are key objectives and target options in IUPFOOD: • the role of postharvest and food preservation unit operations in delivering safe and nutritious foods to the end consumer • the transformation (processing) of raw materials in products suited for human consumption These dimensions are regarded in a developmental perspective through the cooperation with the Universities of Cantho (Vietnam) and Lusaka (Zambia).


1.1. Level and orientation The study programme pays good attention to an advanced understanding of food technology and insight into the academic-disciplinary knowledge ranging from microbiology to nutrition. During the visitation, the programme directors gave a clear presentation of the aim and organisation of the interuniversity programme. The committee describes Food technology as a true example of interuniversity collaboration. Both UGent and K.U.Leuven cover the specific skills and competences that belong to the domain and pass these on to the students. The two universities together are therefore able to offer insight into the newest developments. The academic orientation in the objectives is high, both in obtaining competences and in academic-oriented competences at an advanced level. The objectives offer a good possibility to make an original contribution to the knowledge in the domain. The committee is pleased that the objectives include a strong engineering component with a fundamental character. As a minor remark, however, the committee points out that there must also be a business oriented component in the objectives. Apart from academic training, entrepreneurial capacity building should therefore be included. The international dimension of the objectives is reflected in the institutional interuniversity cooperation with Universities in Vietnam, Zambia and, more recently, Ethiopia. In this context, the VLIR-UDC grants for incoming applicants (see 2.9) offer a very important opportunity to achieve continuous institutional capacity building with universities in developing countries. The committee is positive about the international orientation. The committee assesses the level and orientation of the master programme as good.

1.2. Domain-specific requirements The committee emphasizes that food security as the main focal point is a well-chosen umbrella for IUPFOOD’s domain-specific objectives. The committee points out that the interaction between technology and the societal context is excellent. The domain-specific requirements pay very good attention to the requirements set by colleagues abroad and the needs and wants of the intended professional field worldwide. In their mission statements, both universities declare development cooperation by means of knowledge transfer to be a key objective. The committee finds that the IUPFOOD programme profile – more than that of other food technology programmes in Europe – is well adapted to the needs of developing countries from which most of the students originate. This was also stated by the previous evaluation commission of Flemish Interuniversity Council International Course Programmes/ITP (VLIR ICP/ITP, 2000). The


committee is enthused about the collaboration with local institutions. Colleagues and the professional field (FEVIA) are closely involved in the programme. In the long run, the committee recommends gradually expanding the focus to cover more developing countries. It is important to establish and maintain relations with institutions in countries where incoming students come from and preferably will return to. A minor remark concerns the entrepreneurial capacity. The committee encourages the programme directors to link the development of this capacity to the local industries. The committee assesses the domain-specific requirements of the master as excellent.

General conclusion related to subject 1: Objectives of the study programme The committee assesses the objectives of the master’s programme positively. The objectives are oriented towards obtaining in-depth knowledge and insight in the different aspects of food technology and food safety with an interdisciplinary approach. The objectives are of a high academic level and they are focussed on developing countries. The requirements of colleagues and the professional field were taken into account when setting the objectives. The international dimension is reflected in the cooperation with institutions abroad.

SUBJECT 2: CURRICULUM Description of the master’s programme In the first year of the master’s programme (Complementary Studies) (60 credits) an in depth knowledge is acquired of food science, engineering and food engineering. This serves the purpose of achieving a common knowledge base between students with different backgrounds. The “In depth education segment” is divided into two subgroups (“In depth education in Food Science” & “In depth education in Engineering and Food Engineering”). The courses of the two subgroups are evenly distributed between the two universities. The first year of the master’s programme is common to all students. The courses of the first semester are organized at UGent, while the courses of the second semester are taught at K.U.Leuven. The second year of the MSc programme (Advanced Studies) (60 credits) provides a broader knowledge in food technology in general and an in depth comprehension of either ‘Postharvest and Food Preservation Engineering’ (PFPE) or ‘Food Science and Technology’ (FST), depending on the specialisation chosen. The second year of the programme therefore consists of a “Common core segment” (8 credits), a “Specialisation segment” on PFPE and FST (16 credits), an “Optional courses segment” (16 credits) and a “Master’s thesis segment” (20 credits). The specialisation, the optional


courses and the thesis topic are chosen after completing the first year. For the optional courses, the student may choose among the courses of the other specialisation and a set of other optional courses which is offered. Students of the first year of the master’s programme live one semester in Gent and the other semester in Leuven (travelling between both universities was the main issue for the students at the VLIR ICP/ITP evaluation 2000-2001). Students of the second year of the master’s programme live in Gent when they take the major FST or in Leuven when they choose the major PFPE. Hence they learn to know both universities quite well. Some travelling between Gent and Leuven is still required. From the academic year 2007-08 on, the master of Food Technology (120 credits) will consist of four major segments or groups (the “Common core segment” will no longer exist): In depth education (60 credits), Specialisation (18 credits), Optional courses (12 credits), Master thesis (30 credits). In the new programme, only minor changes (mostly at course level) will be introduced. Other than in the current situation, the new study programme will be fully established on both campuses. As a consequence, the course Mathematical planning and advanced statistics will be organized at both universities. Furthermore, the course Food handling and processing equipment & seminars: workshop will be cancelled. Instead, company visits will become an integral part of all process and product oriented courses. The credit points of the master thesis will be increased from 20 to 30 credits (in line with the Flemish regulation and in analogy with the curriculum of the ‘Bio-engineers’ programmes at both faculties). The credit points of the course ‘HACCP-concepts and quality assurance: workshop’ will be increased from 3 to 4 credits (in line with the credits for the same course in the Bio-engineering curriculum at K.U.Leuven). This course will be organised in a compact and modular way in order to encourage students of the major ‘Food Science and Technology’ to take up a food safety course in their optional courses segment. The credit points of the courses ‘Human nutrition’, ‘Food colloids’, and ‘Design and management of storage and distribution structures’ will be increased from 4 to 5 credits (based on contact hours and study load). Within the major ‘Postharvest and Food Preservation Engineering’, an additional course ‘Fruit and vegetable technology’ will be introduced. Finally, the title of several courses will be changed to better reflect their content.

2.1. Relationship between objectives and content of the curriculum The programme adequately reflects the study programme’s final qualifications, both with respect to the level and orientation and with respect to the domain-specific requirements. The committee supports the splitting of the programme into two specialisations, namely PFPE (K.U.Leuven) and FST (UGent), each of which are offered at the host university. There is a well-structured cooperation between the two universities and the committee hopes that the synergy will not decrease through the


offering of a specialisation at both universities. The committee is of the opinion that the programme is clearly focussed on academic training. The universities had regular consultations with each other in order to translate the final qualifications effectively into learning outcomes. The committee observes an outstanding combination of up-to-date knowledge and engineering techniques and skills. The committee infers from the nature of the course material and from interviews with the students that the level and content of the Master’s programme is academic. The capacity building objective is achieved through programme transfer to other universities such as Cantho (Vietnam) and through the fact that it effectively generates a multiplicator effect over there. The committee is somewhat concerned about the representation of entrepreneurial capacity building (see 1.1) in the programme, although the course Food management and marketing deals with this subject. Interdisciplinary elements are touched upon in several courses. The committee is positive about the credit assignment and the renaming of courses in the future IUPFOOD programme (starting 2007-’08). It encourages the programme directors to effectively implement these plans. The committee assesses the relationship between objectives and content of the curriculum for the master as good.

2.2. Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme The committee has a very positive impression of the amount of attention that goes to the development of knowledge, research attitude and research skills in the programme. An intensive knowledge transfer takes place in the first year. Also in the first year, 50% of the time goes to labs and other practical activities aimed at developing the research skills and proper attitude. In the second year, the credits attributed to exercises (including the master thesis) increase to 58%. 13% of the program consists of workshops. The committee supports the approach taken in several courses to organise exercises and writing assessments where students not only apply their technological knowledge, but also involve the situation of the developing countries. Furthermore, the committee is satisfied with the high level of multidisciplinarity. Once again, the committee underlines the strong engineering component as a fundamental character of the programme. The committee sees a strong interaction of a high quality staff with the students as a key success factor for the academic orientation of the programme. Incoming students who apply for a stipend have an appreciable pre-existing level of knowledge and


competence. The stringent selection process contributes to guaranteeing a high level academic output. However, the chemistry background of incomers is variable. The Programme remediates variable backgrounds during the first year adequately. The committee assesses the professional and academic orientation of the programme as excellent.

2.3. Coherence of the programme The committee considers the programme to be well-structured. Essential sequences have been built between the courses and they form logical chains. The study programme refers to a specific chain as an example: the courses Vegetable products, Meat and meat products, Fisheries and fisheries products and Milk and dairy products are programmed after the courses Food processing and Food microbiology and analysis. The relationship between the compulsory programme and the optional courses is balanced, given the 16 credits of optional courses in the second year. Given the need to bring the heterogeneous incoming students up to the same level, the committee approves this approach. The committee points out that the 16 credits can also be used for diversification when developing a flexible learning path. Regarding flexible learning paths, both universities implemented the flexibility decree in 2005-2006. This makes it possible for part-time students to enrol in the programme and spread the courses over 4 years. The committee is positive about this in the light of the increasing importance of flexible learning paths. The committee is of the opinion that IUPFOOD, especially in the plans for the new IUPFOOD programme of each institution, is very well attuned to that of the other fellow university. The majors at the UGent and K.U.Leuven are the ‘trumps’ that the two universities hold. This way they consolidate the harmony of the food technology programme. The committee assesses the coherence of the programme as excellent.

2.4. Duration and Size of the programme The Master’s programme satisfies the formal requirements with respect to size: the programme comprises 120 ECTS.

2.5. Study load The programme directors made an attempt to evenly spread the study time over the four semesters. For the first year, 10 courses are spread over the academic year, thus resulting in 2 semesters with


comparable study loads: 5 courses in each semester with a study load of 30 credits per semester. For the second year, the coherence depends on the choices made by the student. In 2004-2005, the institutions of both universities that are involved in quality assurance implemented study time measurements. For K.U.Leuven, DUO/ICTO (Dienst Universitair Onderwijs) and for UGent the KCO (KwaliteitsCelOnderwijs) organised the questionnaires. The committee is positive about the fact that study time measurements were held both in March and at the end of June 2005. For the first semester, the measured real study time was in line with the estimated study time. The outcomes for the second semester indicate a lower than estimated study time. In the second year, the situation is somewhat different. The committee infers from the results of the questionnaires that for the first semester of the second year the real study time is higher than the estimated. This is more the case for UGent (e.g. Vegetable products, Food toxicology, Fisheries and fisheries products) than for K.U.Leuven. At both universities, students spend more time than estimated on studying the course Mathematical planning and advanced statistics. For the second semester, however, students at K.U.Leuven spent less time on their studies than estimated (e.g. Food handling and processing equipment & seminars, Food packaging and transportation). Students from UGent, on the other hand, indicated that they study much more (cf. Food colloids, Fermentation processing). Both groups spent more time on the master’s thesis than estimated. This problem is ruled out by increasing the credits for the thesis from 20 to 30 in the new IUPFOOD programme starting in 2007-2008. When the committee interviewed the master students, they did not describe the study load of the programme as heavy. Moreover, they told the committee that they find it acceptable. The committee therefore concludes that the programme is challenging but manageable. The study load is justified by the high academic standard that the programme aims to adhere to. However, it might be useful for UGent to communicate better with the students about the efficient organization of study time management. Therefore the committee assesses the study load of the programme as good.

2.6. Alignment between form and content Both universities endorse the educational concept of guided independent learning. This translates into adapted teaching, evaluation methods and materials. Different teaching methods are used to achieve knowledge and competence transfer, such as formal lectures, exercises, labs, workshops, visits and thesis work. According to the committee,‘guided independent learning’ also implies the use of modern technologies and this creates opportunities for distance education. This option has not been used so far. Distance education offers the opportunity to teach a broader range of students. The programme directors believe


that the low number of students (40) keeps the programme manageable. The committee advocates the use of media technology specialists to make information more available from a distance and thus lead to greater efficiency of knowledge transfer. Many exercises depart from problem-based learning and the courses are problem-oriented. After a company visit, students most of the time are requested to write an assessment of the visit. The committee is positive about this, but students reported that there is no systematic feedback on these written assessments. This shortcoming should be cured, according to the committee. Literature is posted on Minerva and Toledo, the user-friendly electronic learning environments of the universities UGent and K.U.Leuven, respectively. The committee encourages the Programme to further explore the opportunities present in the electronic learning environment. This way the Programme will provide the students with tools for ‘electronic learning’. The committee has looked into the available course materials, such as text books, syllabi and electronic learning environments, and concludes that it is in general of good quality. The committee rates the alignment between form and content as good.

2.7. Assessment and examination There are three examination periods: (i) at the end of the first semester (January/February), (ii) at the end of the second semester (May/June) and a (iii) retake period (August/September). The most important evaluations are linked to the end of the two semesters or the retake period. Permanent evaluation is done by marking the (i) labs and other practical exercises and (ii) presentations or reports delivered by the student. These quotes are either included in the final quotation for the course or themselves form the final quotation of the course. Especially courses that implement the principle of guided independent learning are based on a system of permanent evaluation (Examples are ‘HACCP-concepts and quality assurance: workshop’, ‘Food regulation: workshop’, ‘Food handling and processing equipment and seminars: workshop’). In order to familiarize the students with the general level of the exams, some interim tests are organised during the first semester of the first year of the programme. During the first semester, students can participate in a test of ‘Food chemistry and analysis’ and ‘Applied statistics for food sciences’. During the second semester a test of ‘Biochemistry and Physiology of Perishable Crops’ is organised. The students receive feedback on their answers. Each evaluator follows the Examination Regulations for Interuniversity Programmes formulated by the VLIR. Each lecturer informs the students about his method of evaluation, which is also described on the ECTS form. Depending on the university where the course is organised, the exam format can differ


slightly. At K.U.Leuven, in principle all exams are oral. At UGent, the exam format is determined by the respective lecturer. In practice, most exams are written. The committee has looked into the exam questions and is of the opinion that the exams reflect the high academic level of the programme. The questions are aimed at assessing whether the learning objectives have been realised. There is a wide variety of different evaluation forms at both universities, be it orally or written, periodic or period linked. According to the committee, the range of exam formats prepares the students better for real life situations. The committee realises that the study programme takes the organisation of exams and the announcement of the evaluation system seriously. Nevertheless there are cultural differences in interpreting how an exam is organised and what the expectation of the evaluator is. This is logical because most students are not accustomed to this situation and have their personal construct based on the situation abroad. In their home country students are accustomed to higher threshold relationships with the academic staff. The committee recommends that the Programme communicate clearly to students about the manner of examining and even train them with respect to the evaluation forms and comfort them if needed. The expansion of the ‘interim test’ held in some courses before the actual exam, could be of use. The committee assesses the assessment and testing of the programme as good.

2.8. Master’s test The master’s test represents 20 credits in the IUPFOOD programme and will increase to 30 credits starting from 2007-2008. The master’s test represents a considerable volume of experimental work, analytical processing, interpretation and communication, and it is performed within a research group in K.U.Leuven or UGent. The thesis comprises a literature review and an experimental part. Master’s test topic proposals come from all related laboratories participating in the IUPFOOD programme (UGent and K.U.Leuven) and are compiled in a single booklet. Students can also approach a promoter and develop and submit their own master thesis topic (possibly using materials from his/her home country). If the topic fits within the research scope and research capabilities of the laboratory, the promoter can accept the topic. At UGent and K.U.Leuven, international students are given the opportunity to upgrade their academic English language skills by following the course ‘Academic Writing and Reading Skills’ at UGent or ‘Academic English for Master Students’ at K.U.Leuven. Finally, the master’s test is defended in public at both universities. The timeframe and evaluation method applied by the jury members differ slightly. The committee read attentively a selection of dissertations and concluded that the academic level of the dissertations, generally speaking, is good. The committee discussed a particular thesis that was


rated more descriptive than analytical, but it saw no reasons to extrapolate this finding to other theses. On the other hand, the committee is pleased to see that a substantial number of master’s theses have resulted in publications and peer reviews. The increased number of credits now assigned to the thesis is an important improvement as it better reflects the amount of time and effort actually spent on the thesis work at both universities. Although the organisation of the guidance and supervision of the thesis has not been brought up explicitly, the committee did not register any complaints. In view of the good quality of the theses, the committee regards the supervision as good. Concerning the thesis subjects, the committee regards the possibility for students to choose a subject themselves, provided that the academic quality can be guaranteed, positively. The programme leaves room for students to collect data in their home country. This opportunity is still rarely exploited and the committee recommends that the programme should fully support and foster it. The committee believes that the thesis experience in the home country can influence the decision to return positively. The committee assesses the master’s test as good.

2.9. Admission requirements The IUPFOOD programme is particularly oriented towards engineers and scientists with at least an academic Bachelor of Science degree from developing countries. It is also open to participants from industrialised countries. Candidates are expected to have a basic science training (demonstrable in the transcripts) in at least three out of four of the following fields: (i) mathematics, statistics and physics, (ii) chemistry and biochemistry, (iii) biology and microbiology, and (iv) engineering. English being the language of instruction, the participants should be fluent in both written and spoken English. The level is evaluated by a TOEFL test. The majority of incoming students come from Africa, followed by Asia, Middle and South America, and Europe. Direct access is given to (Flemish) students who, based on the specific entrance requirements of those programmes, directly admitted to the Master of Bioscience Engineering: Food Science and Technology (Master in de Bio-ingenieurswetenschappen: Levensmiddelentechnologie) at K.U.Leuven or to the Master of Bioscience Engineering: Food Science and Nutrition (Master in de Bioingenieurswetenschappen: Levensmiddelenwetenschappen en Voeding) at UGent. They can also be admitted after successful completion of a preparatory programme (15 to 60 credits) or a transitional programme (45 to 90 credits). Students with a master’s degree in Sciences, Engineering or Agricultural Sciences, with a good background in biology, chemistry and technology, and with a basic knowledge of food science from a


recognised university, college or institution can obtain the Master’s degree in Food Technology in one year instead of two. Each application to follow this accelerated path will be evaluated by the IUPFOOD Educational Committee for admission. The committee notes that the programme enables a careful selection of motivated and capable students in line with the preliminary training. More particularly, the committee supports strongly the selection criteria of demonstrated training in three out of the four relevant fields. The visible engineering component of the programme’s profile obviously helps to maintain a strict selection policy. There are no particular bridging programmes for newcomers, but lecturers have - especially in the 1st year - an open door policy. IUPFOOD collects a file of written statements of universities and employers in the students’ home country to the effect that they will be re-employed after they have graduated. In addition, the committee notes that the centres of excellence play an important role in the selection process, in particular for awarding VLIR supported fellowships. This may of course influence the accessibility of the programme to students from other countries. But, on the other hand, it contributes to the leverage of the alumni, and the committee is positive about this. The committee assesses the entrance conditions of the programme as good.

General conclusion related to subject 2: Curriculum The committee is positive about the curriculum. The programme reflects adequately the general and scientific objectives and requirements of the study programme. The curriculum is well structured and in harmony at both universities. In theory, flexible learning paths are developed. The programme is challenging according to study time measurements, but doable according to students and staff. The committee shares this conclusion. The course material provided is of good quality. The exams and the master’s thesis generally reflect the ambitious objectives of the programme. The university entertains relations with the vocational field; there is a link between the programme and the industry in the form of company visits and guest lecturers. In general there is a variety of classic and non-classic teaching formats, although the committee misses internationally oriented distance learning in the programme. Because of its declared aims, the programme attracts many students from developing countries. The inflow is heterogeneous but in line with the programme objectives and its vision. IUPFOOD is also in line with the pre-existing training of incomers. The entrance conditions are clearly formulated and the high number of applicants generates an opportunity for the study programme to select scholarship students of high quality and with a high level of motivation.


Subject 3: deployment of staff

3.1. Quality of staff At K.U.Leuven and UGent, three categories of personnel can be distinguished: (i) independent academic personnel (IAP/ZAP), (ii) assisting academic personnel (AAP) and extra-ordinary academic personnel (EAP/BAP at K.U.Leuven) or scientific personnel (SP/WP at UGent), and (iii) administrative and technical personnel (ATP). In general, it can be stated that the IAP/ZAP represents all professors, and the AAP/EAP/SP represents all assistants and researchers, including doctoral students and postdoctoral co-workers. The human resources policy of both universities is described in the reports on the Master of Aquaculture (UGent) and the Master of Tropical Natural Resources Management (K.U.Leuven, see elsewhere in this report). Educational training is offered by DUO/ICTO (K.U.Leuven) and the Institute of Permanent Education (UGent). The staff is invited to follow training programmes on a voluntary basis. The exact participation level is unknown but the committee infers from conversations with the staff that the number of participants remains rather low. The educational expertise of the teaching personnel at UGent and K.U.Leuven is good and the inclusion of evaluation files on the occasion of promotions satisfies the committee. The committee observes that the human resources policy in UGent is somehow hindered by the budget allocation policy of the university. The programme directors stated that the number of students is on the increase and is therefore difficult to forecast. This hinders the long-term planning of staffing policy. The committee recognizes the problems that the programme has faced in the past, but describes the current situation as acceptable. The committee assesses the quality of the staff as good.

3.2. Requirements of professional and academic orientation Within the broad field of food science/food technology/food engineering, all areas of specialisation are covered, including food chemistry, food biochemistry, food technology, food processing, food engineering, food microbiology, microbial analysis, food toxicology, food regulation, physical chemistry, food preservation, (human) nutrition, dietetics, biochemistry, food packaging, food machinery, HACCP and quality assurance. The educational programme organised both at K.U.Leuven


and UGent is strongly linked with the research activities in the different departments/divisions/ laboratories. Recent developments in research are included in the course lectures. Only a few teaching staff members have been (are) directly involved in the professional field during their careers, but here there is an overall close collaboration with (international) institutions and companies (e.g. company visits, FEVIA guest professors). The teaching staff is involved in various projects in developing countries (VLIR-IUS, own initiatives, PhD’s and teaching programmes, VLIRITP). The staff as a whole is closely engaged in relevant research projects both in Belgium (VLIR-initiatives, Belgian Technical Cooperation) and abroad, and consequently is able to offer relevant research based education. The range of specialisations of the staff is equally divided among both universities. The professional field provides guest lecturers too. The staff has many contacts with the private sector and can rely on its available infrastructure. The universities abroad with which UGent and K.U.Leuven are closely cooperating can also benefit from the infrastructure. This generates an added value to development cooperation. The two universities assume their social responsibilities in a very good manner. The committee assesses the professional and academic orientation of the staff as good.

3.3. Quantity of staff The following numbers of personnel are involved in IUPFOOD: 17.25 FTE total IAP/ZAP, 12 AAP FTE and 19.75 ATP FTE. Some of the personnel mentioned are only involved for a limited part of a course. For the academic year 2005-2006, IUPFOOD is serving 70 students: 36 of these are enrolled in the first year (GAS) and 34 in the second year (GGS). The total number of personnel (UGent, K.U.Leuven and other) involved is 49. The committee informs that when the programme becomes an initial master after bachelor’s programme in 2007-2008, the quantity of the staff should proportionally increase with the number of students, since one can imagine an increase in the number of students. For IAP/ZAP the full-time/part-time ratio is 16/3. However, the part-time appointed professors have their major appointment in another institution or company. The number of visiting professors should be increased. For AAP the full-time/part-time ratio is 12/0. Within the IAP/ZAP personnel, 68% are of an age between 30 and 49 years, which means they are a rather young staff. The committee observes that the young staff represents the future generation of the programme’s teachers. The committee assesses the quantity of the staff as good.


General conclusion related to subject 3: Deployment of Staff The assessment of the deployment of staff is positive. The educational quality of the staff is good. The university organizes instructor training sessions, though few members seem to attend these. Educational evaluations are taken into account on the occasion of promotion. The research quality and academic orientation of the staff is good. The staff is involved in various research projects related to food technology and nutrition. The international contacts (institutions, networks) and the food technology industry also contribute to the programme by making guest speakers and infrastructure available. The making of infrastructure available abroad contributes to development cooperation. The number of personnel is good.The staff is also very young.The uncertainty about the future numbers of students, when the programme becomes an initial master after bachelor, is a recommended agenda item for budgetary meetings.

subject 4: facilities and provisions

4.1. Material facilities The experts in the core committee who are also members of the Nutrition and Food Technology committee, have visited the material facilities at the UGent and K.U.Leuven in the context of the evaluation of the IUPFOOD programme. They conclude that the lecture rooms are well adapted to today’s teaching standards (overhead and LCD projectors, internet connection, sufficient number of seats). The practical exercises are performed in different laboratories with appropriate equipment. The committee stresses that the infrastructure requirements must be fulfilled to endorse interactive and advanced teaching formats. The visit report on the Master in Bioscience Engineering describes in more detail the classrooms, laboratories, library and computer facilities at UGent and K.U.Leuven. The committee assesses the material facilities of the UGent as satisfactory (students sometimes lack appropriate spaces for working in small groups) and of the K.U.Leuven as good. For the IUPFOOD programme in UGent, the committee has not noted a lack of space. During conversations, students expressed their dissatisfaction with the fact that after the first semester, courses take place at different locations. To limit the inconvenience, the programme is already organizing transport between the different locations. In the new IUPFOOD programme, this issue will be eliminated by offering the programme (with different majors) at both universities. The committee assesses the overall material facilities of the IUPFOOD programme as good.


4.2.

Student support and guidance

The provision of information to potential students is organized at different levels, including (i) VLIR-UDC, (ii) the central services of the universities (K.U.Leuven and UGent) and (iii) the Faculty/ programmes. The IUPFOOD administrative staff welcomes the students when they arrive in Belgium. They receive a welcome package with information. Due to their diverse linguistic backgrounds and very often limited active knowledge of English, different courses are offered to allow the IUPFOOD candidates and students to upgrade their performance in English. This is done at the beginning of the academic year, and also during the start-up phase of their thesis work (see 2.8.). At the start of the year, the Office for Development Cooperation (UGent) and the International Relations Office (K.U.Leuven) organize general information sessions for international students. Both universities have an ombudsperson who acts as a mediator between the examiner and the student. If needed, students can apply to Central Services for psychological guidance. The student guidance/intake at the central level is well-organized. At the Faculty level, IAP and AAP provide guidance to students. PhD students play an important role in supporting newcomers. The committee was told that there is frequent face-to-face contact between students and the academic personnel. At both universities the interaction threshold is low. However, the committee notes that for some courses there is still a lack of individual feedback on written assignments and (group) presentations. The committee advises the involved teachers to provide systematic feedback on assignments. Such feedback is considered an essential component of guided independent learning. The committee assesses the student support and guidance of the programme as good.

General conclusion related to subject 4: Facilities and Provisions The committee is positive about the facilities and provisions. The size and quality of the lecture rooms and rooms for labs and other practical activities are good. The equipment is well-adapted. The student support and guidance is good. Most of the students come from abroad, so the intake guidance is considered of great importance. There are adequate central services, and there is an intense interaction within the Faculties between staff and students. Some courses lack individual feedback on assignments.


Subject 5: Internal Quality Assurance Since 2002-2003, IUPFOOD has installed an Interuniversity Educational Committee (and a Steering Committee) that represents staff members and students. The EC surveys the programme as a whole on a yearly basis using questionnaires developed by IUPFOOD as well as by specific questionnaires evaluating teacher/course combinations developed by the Quality Cell Education (KCO/QCE) at UGent (for courses lectured at UGent) and DUO/ICTO (JaDe system) at K.U.Leuven (for courses lectured at K.U.Leuven). Lecturers involved in the teaching activities of IUPFOOD receive afterwards a detailed report of the common findings on the programme and, where applicable, a detailed report on their own performance in the course(s) they teach. Lecturers at UGent who receive a negative final score for the first time are the subject of discussion in the EC. After the BaMa implementation in 2007-2008, the evaluation system of the Educational Committee will be embedded in the KCO. At K.U.Leuven, the IUPFOOD EC reports to the Educational Committee (fPOC) at the Faculty level.

5.1. Evaluation of the results The study programme is subject to periodic evaluation at UGent and K.U.Leuven. At the K.U.Leuven, the results are reported to the Faculty Board and to the Education Council of the university. At UGent, IUPFOOD lecturers who also teach courses in the initial programmes are now evaluated according to the evaluation system of the Faculty of Bioscience Engineering. This means that, so far, IUPFOOD has not been taken up into the programme of educational evaluations by the KCO, though this will happen from 2007-2008 on. Nevertheless, given the two locations that offer the programme, the committee approves that the Interuniversity Educational Committee conducts the annual evaluation of the programme. The results of such evaluations have contributed substantially to the continuous improvement of the programme. The close availability of the “administrative directors” and their caring for the students at the personal, social and cultural level is highly appreciated. Students report to the committee that informally they evaluate the quality of courses in discussions with the professors and assistants. In their opinion, the academic personnel take their comments seriously. The committee is positive that apart from the official evaluations, informal evaluations also occur. The self-evaluation report is sufficiently self-critically written and transparent in all respects. The committee assesses the evaluation of the results as good.


5.2. Measures to effect improvement The committee acknowledges that the Programme acts upon the results of the annual evaluations held by the students. For example, at the request of the students, the programme directors addressed the problem of the transfer between the two campuses. First year students live (and study) one semester in Gent and one semester in Leuven, which requires only a single transfer between the 1st and 2nd semester. Second year students are now traveling to the other campus for at least one course. In the future (from 2007-2008 on), it will be possible to compile a complete programme at each campus, reducing the compulsory character of travelling. Students are still free and encouraged to take optional courses at the other campus. Furthermore, the Programme pays good attention to external evaluations. In 2000 the programme was evaluated by the VLIR-UDC. The follow-up of recommendations that were made by the VLIR-UDC expert were good according to the committee. The programme directors improved the knowledge transfer capacity. They endorsed a strict selection of students for VLIR-UDC scholarships and they introduced courses with oral and written reports. The Programme responded to the recommendation to boost the interuniversity character, with each campus now offering a major in the curriculum, thus avoiding duplication and with the aim of integrating and leveraging the available expertise. Educational affairs are treated in an Interuniversity Educational Committee. A uniform evaluation system is operational and leads to a single diploma. Other measures taken are as follows: IUPFOOD has increased its involvement in projects that contribute to sustainable development. The programme has got involved in running institutional University Cooperation VLIR-UDC programmes in Zambia and Vietnam and in a North-South initiative in Thailand. Choosing from high level candidates for scholarships, priority was given to students from IUC partners. Furthermore, IUPFOOD introduced a Newsletter and a few follow-up activities for the alumni. The committee assesses the implemented improvement measures as good.

5.3. Involvement of staff, students, alumni and the professional field The Interuniversity Educational Committee represents staff and students from both campuses. The involvement of the students is also assured by the questionnaires they have to fill out each year. The answers the students give and their suggestions are, whenever possible, taken into consideration. In the future, IUPFOOD evaluation issues will be embedded at the Faculty level (at UGent in the KCO).


Alumni are asked to evaluate the programme on the basis of questionnaires, although this has not yet been formally organized. The programme keeps contact with alumni by means of a Newsletter and congresses. In general, the contacts with the professional field are partly defined as contacts with alumni. There are several contacts with project coordinators abroad, though these contacts have not really been structured thus far. The committee is positive about the follow-up activities and the setup of a directory with contact details of alumni. It recommends to continue the use of questionnaires to involve alumni in the internal quality assurance in a more structured way. The vocational field (apart from alumni) should also be included, for instance in the form of an advisory board. The committee assesses the involvement of personnel, students, alumni and the vocational field as satisfactory.

General conclusion related to subject 5: Internal Quality Assurance The committee is positive about the internal quality assurance. The formal and the low threshold informal quality assurance systems are good, as they keep a ‘finger on the pulse’ of the programme. After the respective evaluations, a follow-up takes place in the Interuniversity Educational Committee. The follow-up of the recommendations of the previous VLIRUDC visiting committee has been good. In response to these evaluations, IUPFOOD made several adaptations. Questionnaires on programme changes and congresses ensure interaction with alumni. The contact with the professional field – mainly regarding projects – should be more structured and focused on an involvement with respect to curriculum revisions and educational evaluations.

subject 6: Results

6.1. Level that has been achieved The study programme has achieved its objectives in a good manner. In its meetings with graduates, the committee spoke with graduates of a high academic level and with a proper research-based attitude. In addition, the level of the master thesis is generally high. Many students had some sort of training in food technology before starting the programme. According to the self evaluation report, food technologists are mainly employed as follows: - 13% enter into a PhD programme; - 47% are employed in an academic or research institution; - 10% are employed in different Government positions;


- 10% are active in NGOs; - 20% are employed by the private sector. The graduates are well prepared to contribute to the development of their country. They apply the knowledge and skills they have gained in the programme and introduce food technology in their research and teaching activities at a partner university abroad. IUPFOOD is of the opinion that foreign students are best placed for capacity building. They can set up food technology programmes (such as the Msc. programme in food science at the Cantho University in Vietnam that starts up in October 2006), where they teach as native speakers. This has great advantages in developing countries, as it reduces the gap between the teacher and the audience. The committee recommends that alumni collaborate with the emerging private sector in developing countries to improve the facilities for professional work in food technology. The committee assesses the level currently achieved by the students in Food Technology as good. The committee believes that, when the plans for the future master’s programme are implemented, Food Technology will become a programme with excellent results.

6.2. Results of teaching Over the period from 1995-1996 till 2004-2005, the average success rate of the first year students in GAS Food Technology was 80% (see Figure 1 below). 95.5% of all students succeeded in one year in their first year. Over the 10-year period, 94% of the second year (GGS Food Technology) students successfully completed the ICP programme. Nearly all of them completed the second year in one year (98.4%). The committee rates these scores as good.

GAS Food Technology ( "4 ' PPE5FD IOPMPHZ GGS Food Technology ( ( 4 ' PPE5FD IOPMPHZ

Figure 1:Teaching results of new students over the last ten years


The drop-out rate, i.e. the percentage of students who did not participate in any examination and stopped their studies early in the first year, is extremely low. The committee considers this a logical result, given the strict selection of motivated and qualified students. The study programme does not perform a dropout analysis. The committee assesses the teaching results as good.

General conclusion related to subject 6: Results The committee renders a positive judgement on the results of the study programme. The GAS and GGS Food Technology deliver highly academic food technologists who are mainly deployed in research and education. A large number of graduates start performing research at a university in a developing country. The quality of the master’s thesis is good. Graduates are satisfied with the study programme. Most former students originate from developing countries. The success rates are good for the two years. Universities or employers in the home country guarantee that they will take the students back when they return. For 96% of the students, the average study time is as estimated.

Integrated judgement of the visiting committee The committee is of the opinion that the Food Technology study programme meets the quality requirements and its final conclusion on the master specialisations ‘Food Science and Technology’ at UGent and ‘Postharvest and Food Preservation Engineering’ at the K.U.Leuven is therefore positive.


1. Objectives of the study programme - Include entrepreneurial capacity building in the programme, apart from providing academic training. - In the long run, gradually expand the focus to cover more developing countries.

2. Curriculum - Continue to implement the plans of credit endowment and the renaming of courses in the future programme. - UGent should communicate better concerning the efficient organization of study time management. - Use distance education with the help of media technology specialists to make information more available from a distance and enlarge the benefits of knowledge transfer.


- Communicate clearly to students about evaluation forms and train and comfort them in this respect. Expand the ‘interim test’ organised in some courses before the actual exam. - Fully exploit the possibility for students to gather data in their home country for their thesis work.

3. Deployment of staff - Increase the quantity of the staff proportionate to the number of students when the programme becomes an initial master after bachelor programme. - Increase the number of visiting professors, for example by calling upon alumni who currently teach at centres of excellence in their home country.

4. Facilities and Provisions - Collaborate with the emerging private sector in developing countries to improve the facilities for professional work in food technology.

5. Internal Quality Assurance - Structure the questionnaires to involve alumni more intensively in the internal quality assurance. - Install an advisory board to include the vocational field (i.e. not only alumni, but also people from the vocational field). The committee was delighted to hear that the programme management responds in abundance to the suggestions and remarks mentioned in the report. In general, the committee has a positive impression on the measures that the programme management has undertaken so far to improve the programme.



Katholieke Universiteit Leuven Master of Tropical Natural Resources Management

Foreword The extensive assessment of Bioscience engineering required the formation of a core committee and three subcommittees. The core committee conducted quality control of the initial bachelor’s and master’s programmes. Afterwards, the subcommittees assessed the (post-)initial master’s programmes, under which the Master of Tropical Natural Resources Management (Katholieke Universiteit Leuven, K.U.Leuven) falls, operating from Brussels. The ‘Nutrition and Food Technology’ committee performed the assessment of the Master of Tropical Natural Resources Management. This committee consisted of 4 members of the core committee (the expert in agricultural sciences, the expert in chemistry, who is also the chairman of the core committee, the educational expert and the student member), supplemented with three domain-specific experts. The committee evaluated the Master of Tropical Natural Resources Management (TNRM). In 19992000, the Master of Tropical Agriculture was founded. It is composed of two 1-year study programmes in Tropical Agriculture, namely the Complementary Studies in Tropical Agriculture (GAS) and the Advanced Studies in Tropical Agriculture (GGS). The academic authorities implemented the BaMa structure in 2004-2005. Since then, the programme decided to reorient the Master after Master of Tropical Agriculture into a more specific 2-year Master after Bachelor’s programme named Master of Tropical Natural Resources Management. TNRM will start up in the academic year 2007-’08. The reformed programme will focus on the collection, conservation and characterisation of agrobiodiversity in the tropics. The programme targets students from the tropics, as well as Belgian and other European students, and it is offered in English. The assessment of TNRM is based on the objectives, the attainment targets and curriculum proposals and, by extrapolation, on the current 2-year Tropical Agriculture master’s programme, given the statistical data on study load, the teaching results and personnel, and the experiences of students and staff. The evaluation of the material facilities rests on the findings of the four members, who are also members of the core committee. These four members were explicitly mandated to give attention to the facilities of Tropical Agriculture. Since the programme is offered in English, this report has been written in English.

Master of Tropical Natural Resources Management | 437

Subject 1: objectives of the study programme The self-evaluation report describes the following objectives and attainment targets for the two-year master’s programme:

General objectives It is the general objective of the master’s programme in Tropical Agriculture to provide a multidisciplinary and professional training programme in tropical agriculture to students who are or will be professionally active in the agricultural sector in the tropics. Disciplines covered include: plant and animal production and health, land conservation and management, environmental, agricultural and food technology, agricultural and environmental economics.

Specific objectives Because tropical agriculture is embedded in a multitude of unique socio-cultural environments and only sustainable when tied in with the local environment, it is one of the specific objectives of the current master’s programme in Tropical Agriculture to provide the students with contemporary insights into the many facets of these environments. To achieve this specific objective, the programme is closely linked to the international study programme Master of Cultures and Development Studies (CADES) organized by the Faculty of Psychology and Educational Sciences of K.U.Leuven. In the Master of Tropical Natural Resources Management, the general objective remains to realise a multi-disciplinary and professional training programme. However, the new programme will also be addressed to people who are involved outside the tropics in the conservation of agro-biodiversity in general and tropical agro-biodiversity in particular. The linkage with CADES will not be terminated because the students will have the opportunity to follow a selection of CADES courses as a minor. The internationalization objective also remains and will even be reinforced. Therefore, the fulfilment of the general Master study programme objectives will result in a student who: 1. Masters general competences at an advanced level: think and act in a scientific way, deal with complex problems, reflect on his/her personal thinking and activity, translate this reflection into the development of more adequate solutions, communicate personal research and solutions to peers and interested public, develop judgment in a context of uncertainty; 2. Masters general scientific competences at an advanced level: use of research methods and techniques, design research, apply paradigms, indicate boundaries of paradigms, think originally and be creative with a view to extend knowledge and insights, collaborate in a multi-disciplinary environment; 3. Acquire an advanced understanding of the scientific-disciplinary knowledge; know about novel knowledge of the discipline or parts of it, be capable of following and interpreting the evolution of

438 | Master of Tropical Natural Resources Management

theory, be capable of providing an original contribution to disciplinary knowledge, possess specific disciplinary skills like design, research, analysis and diagnostic; 4. Either masters the competences necessary for the independent performance of scientific research at the level of a junior researcher, either master the general and profession-specific competences necessary for the independent use of scientific knowledge at the level of a starting professional. The domain-specific objective of the current master of Tropical Agriculture is to provide the students with a broad knowledge of and insight into the different components of the tropical agro-system: 1. farming systems 2. crop and animal production 3. soil science 4. land and water management 5. agricultural economics The new TNRM master’s programme will focus on the collection, conservation and characterisation of agro-biodiversity in the tropics. The programme provided the committee additional information on the objectives of TNRM on request of the committee: 1. the collection, conservation and characterisation of tropical agro-biodiversity; 2. the utilisation of tropical agro-biodiversity for the production of goods and services; 3. the sustainable management of the man-made agro-ecosystems harbouring this tropical biodiversity; 4. the build-up of knowledge on tropical agro-biodiversity at the molecular level, the species level and the agro-ecosystem level; 5. the development of techniques for the management of land, projects and teams in order to sustain tropical agro-biodiversity and biological production systems based on this biodiversity; 6. the development of skills for real time in-field diagnostics, data collection and data processing with modern equipment and statistical methods; 7. the development of decision making abilities, taking into account sustainable development and the social and cultural context including participative approaches involving the different stakeholders. Additional information on the final aims state that TNRM provides the students with: 1. up-to-date knowledge of tropical biodiversity in general and tropical agro-biodiversity in particular; 2. extensive knowledge of biological (plant and animal) production systems in the tropics; 3. understanding the environmental factors (soil, water, pathogens) that interact with and affect (stress) these biological production systems;


4. the ability to sustainable management of biological production systems in the tropics; 5. both practical and theoretical knowledge of the collection, characterisation and conservation of agro-biodiversity (genetic resources); 6. the ability to manage germplasm collections; 7. up-to-date knowledge of the use of tropical agro-biodiversity; 8. familiarity with national and international organisations involved in the collection and conservation of genetic resources; 9. familiarity with conventions, treaties and international law governing property rights of genetic resources; 10. familiarity with the economic value of tropical agro-biodiversity.

1.1. Level and orientation The objectives pay good attention to general and to academic-oriented competences at an advanced level.The conduct of research by the students is strongly supported by the committee. When comparing the general objectives of the former Master of Tropical Agriculture (TA) and Tropical Natural Resources Management (TNRM), it appears that TNRM is not fundamentally different from TA; it is rather a refocusing of TA with a special emphasis on agro-biodiversity. There is a lack of design and guidelines in the new Master’s programme. The development of the TNRM latter should have better pointed out agro-biodiversity as a tool to achieve several objectives within the framework of food security, poverty alleviation and sustainable development in the tropics, considering socio-economic conditions, production system improvement and the valorisation of natural products. The committee finds the aims and objectives as stated in the documents rather unclear. The objectives do not include either a strong engineering component or entrepreneurial capacity building. The committee notes that familiarity with the objectives among the students is rather low. The committee recommends that the study programme take measures for improvement. The committee misses furthermore a strong leader figure to design a well focused programme with a strategic view that also has the full support of the other international master programmes organized by the K.U.Leuven. Some critical reflection and thought with the Faculty seems therefore necessary. The committee assesses the level of the master’s programme to be academic, but the orientation is unsatisfactory. In addition, the self-evaluation report and the additional documentation that the committee received were rather limited. Therefore the committee assesses this aspect as unsatisfactory.


1.2. Domain-specific requirements The committee is convinced that the programme directors intended to align the objectives with the requirements set by colleagues and have responded to the global challenges that the ecosystem is facing today. It is not assured however, that the final qualifications are derived from a full integration of the most appropriate academic disciplines linked with the new orientation. Agro-biodiversity does not appear in the TNRM master as a key component linking the other components present in the programme, in particular in relation to production, economics and anthropology or human sciences. During the interviews and in the documentation, the programme directors have not properly located biodiversity within the tropical agricultural context. Agro-biodiversity is a component of tropical agronomy, but not the reverse. The information that the committee received does not demonstrate the importance of agro-biodiversity in the management of tropical agriculture and the development of sustainable production systems. Less emphasis on the utilization, exploitation and valorisation aspects of agro-biodiversity appears to have been given in the programme. The diversity of genetic resources is not a new concept in the tropics, although it remains important. But production systems at different levels of diversity should be treated – or at least analyzed – comparatively in the same courses, emphasizing the advantages and weaknesses of each production system with regards to the local environment. Surely a good overview of biodiversity is required, although some aspects of the domain might be redundant with other academic programmes. The committee finds it a missed opportunity that the focal point is mainly natural resources. Natural resources should better be combined with the socio-economic exploitation of natural resources. The human sciences should not be overlooked. The committee regrets the marginalisation of the anthropological component, in comparison with the master of Tropical Agriculture: this is not justified due to the involvement of human sciences in the management of natural resources, which is the new theme of TNRM. Since several universities in Belgium offer programmes on agro-biodiversity, genetic resources and management of natural resources, the committee recommends collaborating with them where possible. The committee thinks in particular about the master of Rural Development and Nutrition: main subject Tropical Agriculture at the Universiteit Gent. It refers to the successful cooperation in the master of Food Technology (UGent, K.U.Leuven) and adds the exploration of modern communication technologies. This will also enhance the possibility to contribute to capacity building in the tropics by working together with a network of alumnae and local universities. De committee assesses the domain-specific requirements of the master as unsatisfactory.


General conclusion related to subject 1: Objectives of the study programme The committee assesses the objectives of the master programme negatively. The objectives pay good attention to academic-oriented competences at an advanced level but not to a proper integration between target disciplines. Good attention goes to an advanced understanding of agro-biodiversity in the tropics. The production systems at different levels of diversity, however, are not consistently treated in a comparative manner. The orientation of the objectives is not optimal. The information that the committee received does not demonstrate the importance of agro-biodiversity in the management of tropical agriculture and the development of sustainable production systems. The objectives focus on developing countries. An effort has been made to align the objectives with the requirements set by colleagues.

SUBJECT 2: CURRICULUM Description of the master’s programme The first (GAS) year of the master’s programme in Tropical Agriculture reviews the basic knowledge in order to achieve a common level among students from different backgrounds. The programme consists of coursework and a seminar. The study load of the first (GAS) year is 60 study points or ECTS. The overall year programme amounts to 1500-1800 study hours. The second (GGS) year of the master’s programme in Tropical Agriculture consists partly of coursework on project management and evaluation skills in different social-cultural environments taught at K.U.Leuven, and partly of practical training and research activities, either in the tropics or in an advanced research laboratory in Europe, leading to the writing of a dissertation. Students can specialize in the following disciplines: plant and animal production and health, land conservation and management, environmental, agricultural and food technology, agricultural and environmental economics. The study load for the 2nd (GGS) year is 60 ECTS. The overall programme amounts to 1500-1800 study hours. The 2nd year also encompasses a 12 to 16 weeks of practical training, either in the tropics or in an advanced research laboratory in Europe, and research activities leading to the writing of a dissertation (40 credits). The programme of the Master of Tropical Natural Resources Management, (total study volume: 120 SP) consists of: 1. General introduction: (18 SP) 2. Component scientific deepening (14 SP) - 3 courses - Basic concepts of (agro)biodiversity (6 SP) - Biological production systems in the tropics (4 SP) - Tropical soil sciences (4 SP)


3. Philosophical component (4 SP) – 1 course - Religion and philosophy (4 SP) 4. Major (52 SP) (= deepening) Management of agro-ecosystems in the tropics (30 SP) – 6 courses - Tropical crop production (7 SP) - Tropical forest management (5 SP) - Tropical animal husbandry (5 SP) - Soil fertility management in the tropics (4 SP) - Water management in the tropics (4 SP) - Pathogen diversity and management in tropical agro-ecosystems (5 SP) Collection & conservation (12 SP) – 2 courses - Collection, identification and characterization (6 SP) - Conservation and management of biodiversity (6 SP) Optional courses: (10 SP) – 2 courses - Applications of agro-biodiversity (5 SP) - Economic and juridical aspects of agro-biodiversity (5 SP) - Traditional knowledge and management of agro-biodiversity in the tropics (5 SP) 5. Minor (20 SP) - Free choice of specific educational major parts offered in other master programmes at the Faculty of Bioscience Engineering of K.U.Leuven or partner institutes (CADES) - Standard package of course to uplift the students. - Master thesis (30 SP) The link with the international study programme Master of Cultures and Development Studies (CADES) organized by the Faculty of Psychology and Educational Sciences of K.U.Leuven crosses the boundary between natural and human sciences. In TNRM this multi-disciplinary aspect will be retained.

2.1. Relationship between objectives and content of the curriculum The committee has some remarks and recommendations on the level of the content of the domainspecific objectives. The committee notes that the programme has been primarily built on the available expertise of the staff and to a lesser degree on the relevance of the new orientation (i.e. agrobiodiversity) in achieving objectives of food security, poverty alleviation and sustainable development in the tropics.


Furthermore, the balance between preservation and exploitation is not in harmony in the current programme. The committee points out that the TNRM programme partly restores the balance. Nevertheless, it is to be recalled that, according to the committee, biodiversity is a component of tropical agronomy but not the reverse. Tropical agronomy includes extremely diverse production systems of different levels of agro-biodiversity (e.g. sole versus multiple cropping systems). It recommends that the programme directors offer the preservation aspect in collaboration with the Department of Biology. The general aspects of agriculture in the tropics are dealt with in the courses Tropical crop production, Tropical animal production, Tropical soil science, Land evaluation, Irrigation agronomy and Tropical phytoptahology and entomology. Besides knowledge transfer, the committee is pleased with the training of students from developing countries in advanced laboratories. However, the major segments of TNRM cannot be considered to be in-depth scientific and technical formation in one specialisation. Most of the courses are introductory or basic courses to provide students with an overview of different topics related to tropical agriculture, since only 14 out of 52 ECTS concern the collection and conservation of tropical biodiversity. The committee notes that the Programme took measures to increase the amount of credits concerning collection and conservation of tropical biodiversity. During the conversations with the committee, the programme directors referred to the importance of focusing courses on the management of agrobiodiversity. However, this focus does not appear in the ECTS files among which a number of files are not very explicit. Currently, the Master of TNRM remains a classical master’s programme in tropical agriculture comparable to a large extent to the master of Rural Development and Nutrition: main subject Tropical Agriculture. Some lectures are thus similar to Universiteit Gent and one can imagine interventions of teachers from the two universities, whose areas of expertise would complement one another. Nevertheless, Universiteit Gent does not aim to focus on training on agrobiodiversity in the tropics, favouring rather tropical agriculture as its orientation. Given that the two programmes display similarity in the content of courses on farming systems, animal and plant production, indigenous knowledge linked with ethnobotany, and the economic management of natural resources, the committee supports the idea of having a core programme for the two universities, with thereafter two options (for instance, tropical agriculture and agrobiodiversity). The committee finds the link with the Master of Cultures and Development Studies and the interface between agrobiodiversity and anthropology important, but since this link is weakening, the programme should better explain the interaction between human and applied sciences. With the current Master of Tropical Agriculture, there was a compulsory link with the Master of Culture and Development Studies (CADES) to introduce the students to the specific socio-cultural context of the tropics. Now with the change or reorientation toward a Master of TNRM, this link is less evident (students are invited to take


up a selection of CADES lectures as their minor). The committee finds this surprising because it would have considered the implications of human sciences more relevant in a master programme where the emphasis is particularly on indigenous knowledge, local cultures and practices, as compared to the current master programme. The committee assesses the relationship between objectives and content of the curriculum for the master programme as unsatisfactory.

2.2. Requirements with regard to the professional and academic orientation of the programme The committee has a positive impression of the amount of attention that goes to knowledge development, research attitude and research skills in the programme. Throughout both years, many courses develop knowledge of tropical agriculture in a multidisciplinary approach. In addition, the bio-diversity component in the new master’s programme is built on a strong research pillow and the effective transfer of knowledge. The programme emphasizes the students’ problem solving capacity and their ability to work in group or to think analytically, for instance in the seminars or thesis work. Incoming students that apply for a bursary have a pre-existing level of knowledge and competences. They bring with them their experience in the professional field. The committee is pleased with this knowledge valorisation. The committee assesses the professional and academic orientation of the programme as good.

2.3. Coherence of the programme TNRM has introduced courses on agro-biodiversity, on the social and legal aspects of agro-biodiversity, and on plant genetic resources, but it does not visibly demonstrate the impact of agro-biodiversity on other courses, compared to the previous organisation. At the course level, the content is coherent, but the overall programme design remains rather fragmented. It seems to the committee that the largest segment of the programme consists in practice out of two majors: tropical agriculture and biodiversity. There is probably overlap between some lecturers, as well. As stated before, the Programme seriously lacks the required embedding with the social components since the compulsory link with CADES has been severed. The committee finds this a missed opportunity.


The committee assesses the coherence of the programme as unsatisfactory.

2.4. Duration, Size of the programme The master’s programme satisfies the formal requirements with respect to its size: it comprises 120 ECTS.

2.5. Study load The overall estimated study time for Tropical Agriculture measures between 1500 and 1800 hours per year (60 ECTS). There are no quantitative study time measurements because of the low number of students each year, which does not allow a reliable result. However, the programme directors organize two meetings each year with students to discuss the size and content of the programme. Given the small numbers of students, formalized enquiries are not by definition the most appropriate method of inquiry, and meetings or student hearings are to be preferred. Therefore the committee encourages the programme directors to include all students and to follow up each meeting. They must also be proactive about obtaining information (be it informal) on the study load per course, especially with regard to the development of TNRM. Therefore the committee assesses the study load of the programme as satisfactory.

2.6. Alignment between form and content The university endorses the educational concept of guided independent learning. This should be translated into specially adapted teaching methods, evaluation methods and materials. Different teaching methods are used to obtain knowledge and transfer competence, such as ex cathedra lectures, practical exercises, excursions and seminars given by students. The committee is positive about the variation of teaching methods. The students gain knowledge via classical learning forms, and acquire competences through self teaching in seminars, group work, writing papers and doing exercises. The formats correspond well to the didactical concept of guided independent learning, by which the students learn to solve complex problems and become competent in using research skills. The electronic learning environment utilised at K.U.Leuven is called Toledo. The course holders can post literature on the platform. The committee regards Toledo as a user-friendly environment. The committee encourages the Programme to further explore the opportunities of the electronic learning environment, including online syllabi with a content management system. This way the Programme will provide the students with tools for ‘electronic learning’. The committee has looked into the course


material and finds several syllabi consisting of visible PowerPoint presentations, though some have a rather general content. The committee evaluates the use of the lecturers own manuals in some courses positively. The committee assesses the alignment between form and content as good.

2.7. Assessment and examination From 2001-2002 onwards, the semester exam system (SES) has been adopted at K.U.Leuven. This means that exams are organised at the end of each semester, and in each case exams are held for about half of the courses. The semester exams are mandatory and definitive. After the exams the results are made known to the students. The committee has examined a sample of exam questions and notes that the orientation of the different evaluation forms is good since the exams adequately reflect the learning outcomes of (components of) the programme. Moreover, the questions reflect a good academic level. The exams can be either oral or written, and the written exams can be either open or closed book. The long duration of the exam provides plenty of time for the student to reflect. Ongoing evaluation is provided through the marking of the practical exercises, seminar presentations and papers. It pleases the committee that these quotes are included in the final marks for the course. The committee assesses the assessment and testing of the programme as good.

2.8. Master’s test The final activity within the Master study programme is a thesis research project in which the student clearly demonstrates his/her analytical skills and/or his/her competence to independently solve problems at an academic level. The thesis is intended to reflect the general critical-reflective attitude of the student and/or his/her research attitude. The study volume of the master’s test is 30 SP. The aim of the master’s thesis is that the student should learn to plan a research project under close supervision. This includes a critical review of the literature on the research topic, the planning of a series of experiments according to the Scientific Method, the execution of the experiments, the analyzing of the data and the presentation of the work carried out in a format similar to the format of a publication (introduction-materials and methods-results-discussion-conclusion- abstract/summary). The research project is supervised by a professor-promoter and his collaborators. Most of these research projects are carried out in the laboratory of a university (e.g. K.U.Leuven in Belgium) or research organization (e.g. International Institute of Tropical Agriculture, National Area Reserves Systems). The


topic of the research project is almost always part of the research agenda of the university or research organization. The student has to defend his results in public. An examination committee consisting of professors reads the master thesis and asks questions during the public defence. The committee has read a selection of dissertations and is pleased with the high level content. The theses reflect the analytical skills of the student and his or her competence to solve problems at an academic level. Although the organisation of the guidance and supervision of the thesis is not described, the committee did not register any complaints. In view of the good quality of the theses, the committee concludes that it is good. The committee finds the weight of the thesis in the programme representative. The committee welcomes the opportunity for students to conduct thesis work in developing countries. Moreover, the committee regards the thesis to be considered at two levels. On the one hand, in the tropics for students coming from Europe and, on the other hand, in advanced laboratories for students coming from the developing countries. The committee sees an opportunity to offer the thesis in developing countries for students from those regions. The committee assesses the master’s test as good.

2.9. Admission requirements The master’s programme in Tropical Agriculture is open to any applicant who holds: a second-cycle 4-to-5-year licentiate or engineering degree in agricultural and biological (exact and applied) sciences and related subjects issued by a Belgian university; a second-cycle 4-year industrial engineering degree in agricultural and biological (exact and applied) sciences and related subjects issued by a Belgian ‘hogeschool’; an equivalent foreign degree. The equivalence of other degrees is judged on a case-bycase basis. Candidates who hold a diploma of Complementary Studies (GAS) in Tropical Agriculture or a second-cycle engineering degree in agricultural and biological (exact and applied) sciences or equivalent post-training in related subjects with a subsidiary or specialization in tropical agriculture can enter the MSc in Tropical Agriculture directly. In practice, a number of students in the Bioscience Engineering master’s degree programme attend courses that correspond to their minor in Agriculture of Tropical and Subtropical Regions. Since the working language of the study programme is English, candidates must have a good command of both spoken and written English. Applicants from foreign countries where English is not the language of instruction, have to provide a TOEFL or equivalent test with a score of at least 550. The Institute for Living Languages (ILT) provides assistance regarding language problems to the faculties, institutes and services of the university. The ILT also organizes intensive summer courses. The committee is positive about this.


The committee is of the opinion that the form and content of the programme are sufficiently aligned with the qualifications of the incoming students. The programme is set up to be in line with the preliminary training of students. There are no specific bridging programmes, but the programme directors assured the committee that they select applicants on the basis their (high) academic levels. Regarding the financial and legal conditions of the programme in relation to the target group, the committee finds it important to clearly define the type of targeted students that enrol in the study programme. Currently, three categories of students can be considered. The first group are European students who want to make a career in the tropics and therefore want to develop their knowledge of technical, socio-economic and cultural aspects of tropical agriculture. Secondly, there are students from developing countries with environmental and sustainability interests or economic objectives who want to specialize in the management of bio-diversity. The third group contains students from all over the world who want to enhance their knowledge of tropical agriculture in general and the management of bio-diversity in particular. The defining of group types is important from a financial point of view because, given the second and third category of students, the study programme could become an International Course Programme and receive funding from the VLIR-UDC. The committee assesses the entrance conditions of the programme as satisfactory.

General conclusion related to subject 2: Curriculum The committee is, generally speaking, positive about the curriculum. Nevertheless, the committee has some remarks. The quality of the programme components is good. This is reflected in the development of knowledge, conducting advanced research skills, course material and a high level of exams and master theses. The clusters tropical agriculture and biodiversity reflect research-based education and they are of a high academic level. The programme is in relation with the vocational field; students can conduct thesis work in institutions related to tropical agriculture. There is a variety of classic and non-classic teaching formats. The committee is confident of the quality of the TNRM programme, provided that the orientation of the objectives and the integration of clusters improve and that a global vision is carefully elaborated. The shortcomings in terms of the coherence of the programme and the relationship between objectives and content will then be remediated at the same time. The programme does not adequately reflect the general and scientific objectives and requirements of the study programme. The weak orientation of the objectives, on the one hand, and the domainspecific requirements that underestimate the importance of agro-biodiversity in the management of tropical agriculture and the development of sustainable production systems (see subject 1), on the


other, both have a direct effect, firstly on the relationship between aims and objectives and the content of the programme (2.1) and, secondly, on its coherence (2.3). This can be explained by the lack of a vision of the totality. Design at the programme level is also absent. These shortcomings have already been dealt with under subject 1.1 The programme attracts students from Europe and developing countries. The entrance conditions are clearly formulated and the programme is in line with the preliminary training of incomers.

Subject 3: deployment of staff

3.1. Quality of staff There are four types of personnel involved in the study programme of MSc in Tropical Agriculture: Independent academic personnel (IAP), Assisting academic personnel (AAP), Extraordinary academic personnel (EAP), and Administrative and technical personnel (ATP). The personnel are affiliated with the Faculty of Bioscience Engineering and, as such, are subject to the rules described in the general self-evaluation report of the Faculty of Bioscience Engineering. The lecturing staff belong to the academic staff of the Faculty and are selected on the basis of their expertise in the tropics. Some of the IAP had been teaching their course in the framework of the minor programme Agriculture of Tropical and Subtropical Regions at the Faculty of Bioscience Engineering. When the Faculty declares a vacancy, candidates have to submit a curriculum vitae, information on research output, previous teaching assignments and the services they delivered. The candidacies are evaluated by the evaluation commission of the Faculty, chaired by the vice-dean for research. The commission nominates possible candidates on the basis of their capability to perform the job. These nominations are submitted to the General Evaluation Commission of the Exact Sciences Group of K.U.Leuven, which who appoints them as independent academic personnel. At regular intervals, IAP is evaluated on their performance in research and lecturing. The members of the AAP are evaluated at the moment their appointment has to be renewed. This is usually after 2 years and after 4 years. Educational training is offered both centrally at the level of K.U.Leuven by DUO/ICTO (‘Dienst Universitair Onderwijs/Informatie en Communicatie Technologie in het Onderwijs’) and peripherally in the department, unit, etc. The staff can follow training courses on a voluntary basis. The educational expertise and the expertise with respect to content is good. The committee has spoken to a motivated and involved staff. The evaluation of the teaching staff is effective. The inclusion of both research and educational and service expertise in the recruitment policy is an asset. The committee is very positive about DUO/ICTO and encourages the Faculty board to further stimulate the participation in educational training among the teaching staff. 1

The committee refers to the principle ‘Non bis in idem’.


The committee assesses the quality of the staff as good.

3.2. Requirements of professional and academic orientation The research expertise of the staff is high. The staff is active in ongoing research in the thematic divisions Crop Bio-engineering; Mechatronics, Biostatistics and Sensors (MeBioS); Soil and Water Management; Gene Technology and Agricultural and Food Economics. The staff is competent in the field of tropical biodiversity, biological (plant and animal) production systems in the tropics, agrobiodiversity, germplasm collections, etc. The academic personnel are also highly involved in international agricultural research institutions such as the International Plant Genetic Resources Institute. The committee rates the professional and academic orientation of the staff as good.

3.3. Quantity of staff Nine IAP of the Faculty of Bioscience Engineering offer twelve compulsory courses in the current GAS and GGS on Tropical Agriculture. The nine IAP members are equal to 1.20 Full-time equivalents (FTE). Two courses are organized at the CADES programme with personnel of the Faculty of Psychology and Pedagogy. One interdisciplinary course is offered to many different programmes. For the academic year 2007-2008, the staff will be increased to cover all aspects when TNRM becomes operational. The committee assesses the quantity of staff as satisfactory.

General conclusion related to subject 3: Deployment of Staff The assessment of the deployment of staff is positive. The educational quality of the staff is good. The university organizes instructor training sessions that should be more stimulated by the Faculty board. Educational evaluations are frequently done. The research quality and academic orientation of the staff is good. The staff has close contacts with various international agricultural research institutions. The number of personnel is satisfactory.


subject 4: facilities and provisions

4.1. Material facilities The experts of the core committee, who are also member of the Nutrition and Food Technology committee, visited the material facilities at the K.U.Leuven and were asked to evaluate the facilities of Tropical Agriculture as well. The lecture rooms were well adapted to today’s teaching standards (slides, overhead and LCD projectors, internet connection, sizable teaching accommodations). The practical exercises were performed in different laboratories with appropriate equipment. Thesis students can use research facilities to conduct their thesis work. The committee noted that the university is renowned for its banana gene bank. Furthermore, the university will construct a new tropical greenhouse. The Arenberg campus library (CBA) of the Exact Sciences Group has books, journals and articles in the different disciplines at the disposal of students and staff. The committee judged the library material to be of good size and up-to-date. The assessment report on the Master of Bioscience Engineering describes accurately the classrooms, laboratories, library and computer facilities at K.U.Leuven, which are also at the disposal of students in the Master of Tropical Agriculture. The material facilities of the Master of Bioscience Engineering are good and at some points excellent. The committee assesses the overall material facilities for the Master of Tropical Agriculture as good.

4.2. Student support and guidance Candidates interested in studying in the master programme in Tropical Agriculture can obtain information on the programme either from the Faculty Administration or at the Study Advice Service. The information provided is on admission requirements, level of difficulty, curriculum offered, and job perspectives. Information days for specific target groups (e.g. industrial engineers) are organized in the spring of each year. In the future, information on the initial master’s programme in Tropical Natural Resources Management will be provided to the bachelor students. At the start of the academic year, an information session is organized for the students. This session provides information on the timetable, lecture rooms, study curriculum, assignments, type of examination, etc. Furthermore, students can contact the lecturers to request more information on the course content at any time. For general information, students can contact the Faculty Administration office. Furthermore, an ombudsperson assists students with any problems they may have in the course of the academic year or during the exams. Concerning problems for which the solution requires a


special expertise, students are referred to specialized central departments (like the Psychotherapeutic Centre, the Study Advice Service, the Social Services) of K.U.Leuven by the academic personnel, by the Faculty Administration or by the ombudsperson. The committee is positive about the organisation of student guidance/intake on the central level. The international student exchange is merely focussed on incoming students and the central organisations respond very well to this. At the Faculty level, several lecturers stated during the interviews that students can rely on low threshold access and personal coaching. Students who fail an exam can discuss possible reasons for the failure with their lecturer and look together for solutions to avoid another failure. The committee notes that this low threshold is only sustainable with a small number of students. The Programme should be aware of this if the number of students grows. The committee assesses the student support and guidance of the programme as good.

General conclusion related to subject 4: Facilities and Provisions The committee is positive about the facilities and provisions. The size and quality of the lecture and practical rooms are good. The equipment is well-adapted. The student support and guidance is good. Many students come from abroad so the intake guidance is strongly supported. There are adequate central services, and there is a good interaction within the faculties between staff and students.

Subject 5: Internal Quality Assurance The master’s programme in Tropical Agriculture is subject to the same quality policy and quality control procedures as the other programmes lectured at K.U.Leuven and the Faculty of Bioscience Engineering. The quality assurance at K.U.Leuven is based on four pillars: defining an educational philosophy, the implementation of the education, the evaluation of the education and the follow-up. The bachelor and master’s programmes have a teaching commission (POC) led by the programme director and consisting of professors, assistants and students of the initial bachelors and masters. A POC sub-commission is formed for Tropical Agriculture when a discussion on the curriculum is needed (then a Tropical Agriculture student is included). The POC is responsible for the development of the curriculum that is coherent in content, education and organization, goes beyond the specific domain and gives the necessary attention to value development. Essential in the development is setting up an educational frame of reference, on the one hand, in which amongst other the goals of the programme are made explicit and the syllabi per course, on the other. Twice a year, a meeting is organized with the students to discuss the curriculum and the quality of


the programme.

5.1. Evaluation of the results The study programme is subject to periodic evaluation at K.U.Leuven. The results are reported to the Faculty Board since the evaluation of the master programmes is embedded in the Faculty of Bioscience Engineering. The committee is positive about this decision. The meetings with TA students on a six-month basis is a good initiative, though it is not clear to what extent these meetings contribute to the improvement of the study programme. The committee recommends that the programme directors ensure that there is a follow-up process. Because of the peculiarity of the programme and the challenges associated with transforming the existing programme into TNRM, a more dedicated mechanism is felt to be appropriate. The self-evaluation report was rather brief and descriptive. The information did not provide clear information on the current TA study programme or on TNRM. The committee appreciated the meeting in Brussels. The committee assesses the evaluation of the results as satisfactory.

5.2. Measures to effect improvement As a result of the permanent evaluation of the Tropical Agriculture programme in the POC, it was decided to reorganize the existing programme from a GAS-GGS to an initial master (future programme TNRM). There was agreement to focus the new programme more specifically on the management of natural resources in the tropics with a special emphasis on the management of agro-biodiversity. There was a general feeling that the GAS-GGS programme was too general and not specific enough. This new focus of the programme aims to coincide better with the existing education and research expertise and activities carried out at the Faculty of Bioscience Engineering of K.U.Leuven. It is not clear, however, to what extent a follow-up mechanism monitors the outcomes of the meetings with students (see 5.1). The Master of Tropical Agriculture has not been subject to external evaluation so far. The committee assesses the improvement measures as satisfactory.

5.3. Involvement of staff, students, alumni and the professional field


Since the evaluation is embedded in the Faculty, the academic staff is represented in the Faculty board and POC. The committee notes that students are not closely involved in the internal quality evaluation. Firstly, the POC does not contain Tropical Agriculture students, who are only members of a sub-commission, and it is not clear how regularly this body assembles to discuss the programme. Secondly, it is not clear to what extent the remarks that students expressed during the meetings were taken into account later on. The committee spoke with students who were not aware of the ongoing programme change. The alumni and the professional field outside K.U.Leuven have not been involved in programme evaluations and review and adaptation of curricula. The programme directors informed the committee that they will involve them in the TNRM programme by means of an advisory board and the committee encourages this plan. The committee assesses the involvement of personnel, students, alumni and the vocational field as unsatisfactory.

General conclusion related to subject 5: Internal Quality Assurance The committee is in general positive about the internal quality assurance. There are several quality assurance systems and the current programme is periodically evaluated. In response, the master of Tropical Agriculture follows up the results sufficiently. It is not clear, however, to what extent the POC sub-commission and student meetings were considered. In the current programme the involvement of the staff is high, but students do not seem that involved. There is no input from the graduates or from the professional field on curriculum evaluations. In its decision, the committee based its judgement upon the short-term plans of the study directors to include these stakeholders in the TNRM programme in a maPOC, and upon the evaluation of the results and the measures that have been taken to effect improvement. The committee assign a high weight to criteria 5.1 and 5.2. and decides therefore that the internal quality assurance is satisfactory.

subject 6: Results

6.1. Level that has been achieved According to the committee, the objectives of the current Master in Tropical Agriculture have been achieved. The committee has spoken with a selection of graduates and had a positive impression of the high academic level and proper research attitude. Also, generally speaking, the level of the master thesis is high. Many of the international students have had some sort of training in tropical agriculture before starting the programme.


There is no information on the sectors and level of employment of the graduates in the self evaluation report. The Tropical Agriculture programme does not put forward a policy with regard to a return-oninvestment of the programme. The profile of the graduates who will attend the TNRM Master programme should offer new job opportunities according to the coordinators of this programme. They state that the tasks may range from technical support to project management to juridical advice in the public or private sector, given the multidisciplinarity of the programme. Furthermore, the TNRM programme will allow job opportunities outside the tropics in national and international, public and private organizations, agencies and administrations involved in R&D related to the tropics, genetic resources and the sustainable development of natural resources. According to the committee, this may be true in developing countries where a policy has been elaborated to encourage conservation and management of natural genetic resources, mainly to the benefit of foreign students coming from these regions. Concerning Belgian or European students, the aggregated value, compared to the former situation (TA), remains to be demonstrated. However, the new theme might offer better opportunities to students wishing to tackle a PhD thesis. In summary, this deserves an enquiry. The internationalization is mainly characterized by incoming students. Over the past six years, 39 students out of 62 students of the GAS/GGS Tropical Agriculture were foreign. The committee assesses the level that has been achieved as good.

6.2. Results of teaching Over the period 2001-2002 till 2004-20’05, the average success rate of the first year students in GAS Tropical Agriculture was 80% (see Figure 1 below). 72.7% of all students succeed in the first year. Over the 4-year period, 95% of the second year (GGS Tropical Agriculture) students successfully completed the programme. All of them completed the second year in one year, so their study was finished in the same academic year that they started it. The committee concludes on these findings that the success rate is high. Especially in the GGS Tropical Agriculture, the advantages of the small numbers of students show up statistically.


(GAS " 4 5 SPQJD B M" HSJD VMUVSF Tropical Agriculture

Agriculture (GGS ( 4 Tropical 5 SPQJD B M"HSJD VMUVSF

Figure 1:Teaching results over the past 4 years for students in Tropical Agriculture The committee assesses the teaching results as good.

General conclusion related to subject 6: Results The committee judges the results of the study programme positively. The GAS and GGS Tropical Agriculture aim at delivering highly educated academic graduates. There has not been an enquiry organized to obtain information on the employment profile of graduates. Alumni would mainly be deployed in jobs related to tropical agriculture, both in the public and in the private sectors. The quality of the master’s theses is good. The majority of former students come from developing countries. Both the success rates and the average study times for students in GAS/GGS Tropical Agriculture are good.

Integrated assessment of the visiting committee The committee is of the opinion that the study programme meets the quality requirements. Its final conclusion on the master of Tropical Natural Resources Management at the K.U.Leuven is therefore positive.



1. Objectives of the study programme - define the target group of TNRM; - make international students more acquainted with the objectives of the programme; - critically reflect on the absence of a strong leader figure that could design a well focused programme with a strategic view that also has the full support of the other international master programmes organized by the K.U.Leuven; - offer the preservation aspect of the study programme in collaboration with the Department of Biology; - regarding the domain-specific objectives, treat/analyze the production systems at different levels of diversity comparatively in the same courses, emphasizing the advantages and weaknesses of each production system with regards to the local environment; - the main focal point of ‘natural resources’ should be better combined with the socio-economic exploitation of natural resources; - collaborate with the universities in Belgium that also offer programmes on agro-biodiversity, genetic resources and natural resources management.

2. Curriculum - complete the ECTS files more adequately; - give priority to attuning the content of the programme to its utility to the target group instead of to make it fit the available expertise of the staff; in other words, the programme should therefore be applicable to foreign students in developing countries; - reflect on the idea of organizing a core programme in collaboration with UGent; - explain the interaction between human and applied sciences more clearly; - develop more generally a clear link with the professional field; - better explain the links between agro-biodiversity and components of tropical agriculture - obtain information (be it informal) on the study load per course and do a follow up, especially with regard to the development of TNRM; - offer incentives for students from developing countries to work in developing countries.

3. Deployment of staff - the Faculty board should further stimulate teaching staff participation in educational training.

4. Internal Quality Assurance - treat the output on student evaluation meetings more explicitly in the bodies involved,


- involve alumni and the vocational field in curriculum innovations, for example with enquiries or the advisory board (‘Senate’) that might be installed by the initial bachelor and master Bioscience Engineer programmes.

6. Results - obtain information on the employment profile of graduates

The committee was delighted to hear that the programme management responds in abundance to the suggestions and remarks mentioned in the report. In general, the committee has a positive impression on the measures that the PM has undertaken so far to improve the programme.


460 |

BIJLAGEN

Bijlagen | 461

462 |

Bijlage 1: Personalia van de leden van de visitatiecommissie Gustaaf (Staf) Van Reet (voorzitter) Gustaaf (Staf) Van Reet (voorzitter) is Ingenieur voor de Scheikunde en de Landbouwindustrieën (K.U.Leuven, 1969) en Doctor in de Landbouwwetenschappen (K.U.Leuven, 1972). Verder is hij Kandidaat in de Rechten (UA, 1985) en houder van het Certificate of Business Administration van het Instituut voor Postuniversitair Onderwijs van de UA (1982). Hij begon zijn professionele loopbaan bij Janssen Pharmaceutica in 1972 als Theoretisch Medicinaal Chemicus en stapte een jaar later over naar de afdeling Octrooien en Beheer van Farmaco-Chemische Informatie. Van 1977 tot 1989 leidde hij deze afdeling. Hij is erkend Belgisch en Europees Octrooigemachtigde. In 1987 werd hij Algemeen Directeur van Janssen Biotech en Directeur van de Algemene Research Coördinatie van Janssen Pharmaceutica. Van 1989 tot 1999 leidde hij de research van de Janssen Groep als President of the Janssen Reasearch Foundation Worldwide en was hij lid van het Johnson & Johnson Pharma Group Operating Committee. Van 1991 tot 1999 was hij tevens Afgevaardigd Bestuurder van Janssen Pharmaceutica N.V. In 1999 werd hij vice-voorzitter van het Uitvoerend Comité van de Janssen Groep en van 2000 tot 2004 was hij als vice-president van de Johnson & Johnson Development Corporation verantwoordelijk voor investeringen in life sciences bedrijven in Europa. Thans is hij actief op verschillende domeinen in de life sciences. Hij is voorzitter van FlandersBio – de vereniging van biotech actoren in Vlaanderen – en lid van de Raad van Bestuur van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). Hij richtte een eigen vennootschap op onder de naam Viziphar Biosciences BVBA, met een filiaal en laboratorium in Bangalore (India). Veder is hij lid van de Raad van Bestuur van Janssen Pharmaceutica NV, het Antwerps Innovatiecentrum NV (AIC), 4AZA Bioscience NV, Vivactis NV en Thrombogenics NV. Gerrit W. Heil Dr. Gerrit W. Heil is hoofddocent aan de Universiteit Utrecht. Hij heeft veel ervaring als docent/ onderzoeker op het gebied van de landschapsecologie aan zowel de Universiteit van Utrecht als de Universiteit van Amsterdam. Hij is programmaleider van het masterprogramma Natural Resources Management van de ß-faculteit, Universiteit Utrecht. In de periode 2001 -2006 was hij onderwijsdirecteur van de faculteit Biologie en gedurende deze periode heeft hij leiding gegeven aan de invoering van de bachelor-masterstructuur van de opleiding biologische wetenschappen van deze universiteit. Daarnaast is hij voorzitter van de Board of Studies van de Utrecht School of Applied Science. Verder is hij visiting professor en onderwijskundig adviseur van het departement “El Hombre y su Ambiente” van de Universidad Autonoma Mexico – Xochimilco, Mexico City. Als onderzoeker doet hij onderzoek aan dispersieprocessen die connectiviteit bewerktelligen tussen ecosystemen. Hij publiceerde ongeveer 100 wetenschappelijke artikelen en is (co-) editor van 4 wetenschappelijke boeken.

Bijlagen: Personalia van de leden van de visitatiecommissie | 463

Wim H. Rulkens Wim H. Rulkens is professor Milieutechnologie aan Wageningen Universiteit. Hij staat aan het hoofd van het departement Milieutechnologie en is verantwoordelijk voor de onderwijs- en onderzoeksprogramma in milieutechnologie. In 1966 beëindigde hij zijn masterstudie Chemical Engineering aan de Technische Universiteit Eindhoven, Nederland. In 1973 behaalde hij aan dezelfde instelling zijn doctoraat Chemical Engineering (getiteld ‘Retention of volatile trace components in drying aqueous carbohydrate solutions’). Van 1973 tot 1989 bouwde hij zijn carrière uit als manager bij de Research Organisation for Applied Scientific Research (TNO). Eerst leidde hij de onderzoeksgroep Process and Product Development (process industry, food industry, chemical industry), nadien de onderzoeksgroep Environmental Technology (treatment of wastewater, polluted soil, wastes, manure, sludge). Prof. Rulkens treedt eveneens op als EU-expert in milieutechnologie en duurzame ontwikkeling en zetelt in verschillende adviesorganen, waaronder Foundation for Post Academic Education in Environmental Technology and Civil Engineering, IHE, International HCH-forum. Hij is auteur van verschillende wetenschappelijke artikels. Barth F. Smets Barth F. Smets is Professor of Environmental Microbiology in the Institute of Environment & Resources at the Technical University of Denmark. Born in 1964 in Belgium, he holds a degree in applied biological sciences (ir, Ghent University, Belgium, 1987) and is doctor of philosophy in Environmental Science and Engineering (University of Illinois at Urbana-Champaign, USA, 1992). He was assistant professor/ research associate at Clemson University (South Carolina, USA), and assistant professor at the University of Connecticut, with dual appointments in the Departments of Molecular and Cell Biology and Civil and Environmental Engineering, promoted and tenured to Associate Professor in 2000. He was founding director of the Environmental Biotechnology Doctoral Program and director of the Environmental Engineering Graduate Program at Connecticut. He received a CAREER award from the US National Science Foundation, was Faculty research fellow with the US Air Force Office of Scientific Research, held numerous research and educational grants from US federal, state, and private agencies, was visiting scientist at the National Environmental Research Institute (DK) and visiting professor at Ghent University (BE), and is Adjunct Professor at the Virginia Polytechnic Institute and State University (USA). He is a current recipient of a Marie Curie Excellence Grant (2006-2009), under the European Commission’s 6th Framework Programme. Rietje van Dam-Mieras Rietje van Dam-Mieras was born in 1948, studied chemistry at Utrecht University and obtained her PhD degree in biochemistry at the same university. In 1992 she was nominated Professor of Natural Sciences, especially Biochemistry and Biotechnology at the Open University of the Netherlands. Her activities at this institute are in the field of molecular sciences, sustainable development, and innovative ways of e-enhanced learning. She is actively involved in the Regional Centre of Expertise (RCE) on Learning for Sustainable Development in the region Eindhoven (NL) – Cologne (G) – Leuven (B). In addition to her work at the Open University of the Netherlands she has several advisory and

464 | Bijlagen: Personalia van de leden van de visitatiecommissie

supervisory functions. From 1992-1997 she has been a member of the Programme Committee Science and Technology of the European Association of Distance Teaching Universities (EADTU). In 1997 she became a member of the Supervisory Board of Akzo Nobel Netherlands bv. From 1997 – 2004 she was the chairperson of the Copernicus-campus network of European universities and through this became one of the founding members of GHESP, the Global Higher Education for Sustainable Development Partnership. From 1998 until 2003 she was a member of the Dutch Scientific Council for Government Policy. Since 2000 she is a member of the Supervisory Board of the Netherlands Organisation for Applied Scientific Resarch (TNO). In 2002 she became a member of the Programme Committee ‘The social component in genomics research’ of the Netherlands Council for Scientific Research (NWO) and in 2005 she became a member of the Supervisory Board of Unilever Netherlands. Prof. dr. van Dam-Mieras was also a member of the previous assessment committee Applied Biological Sciences in Flanders (1998). Joseph Weerts Joseph Weerts werd in 1969 gediplomeerd als landbouwkundig ingenieur aan de ‘Université catholique de Louvain’ (UCL). Hij trad onmiddellijk in dienst als wetenschappelijk medewerker aan het ‘Laboratoire de Phytopathologie (UCL)’Maar één jaar later kreeg hij een plaats aangeboden als wetenschappelijk adviseur in het Instituut tot Aanmoediging van het Wetenschappelijk Onderzoek in Nijverheid en Landbouw (IRSIAIWONL), een parastatale instelling wiens taak erin bestond de Belgische economie te ondersteunen via betoelaging van wetenschappelijk onderzoek. In die hoedanigheid en vanaf 1985 als hoofd van de afdeling ‘Landbouw’ werd hij dagelijks betrokken bij de evaluatie,de selectie,de financiering en de opvolging van de meest beloftevolle en toekomstgerichte onderzoeksprojecten die bij het IRSIA-IWONL werden ingediend. Tussen 1995 en 2005 heeft de heer Weerts zijn activiteit voortgezet binnen het ministerie van Landbouw. Tijdens die periode trad hij ook op als Belgische vertegenwoordiger in het Europese COST-actieprograma ’Agriculture, Food and Biotechnology’ evenals afgevaardigde in het vijfde en zesde kaderprogramma van de EU. Joseph Alfred Zinck Prof. (em.) Dr. Joseph Alfred Zinck is a soil scientist with a BSc in geography (1960) and a MSc in phytosociology-pedology (1962) from the University of Strasbourg (France) and a Doctor degree in regional planning (1981) from the University of Bordeaux (France). In 1963-64, he was at the University of Bahia (Brazil) with a fellowship from the International Rotary Foundation. Between 1982 and 1985, he was on a post-doctoral program at the University of California (Berkeley and Davis). He started and developed his professional career inVenezuela as an expert in technical cooperation of the French Government, working with the Ministry of Public Works (1965-77) and with the Ministry of Environment and Natural Resources (1977-81) in soil survey and land use planning projects. During the same periods, he was also involved in part-time teaching at post-graduate level at the Central University of Venezuela (Caracas and Maracay).


From 1986 until his retirement in 2003, he worked at the International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) in Enschede (the Netherlands) as professor in Soil Survey and head of the Soil Science Division. He carried out consulting and research work in several countries, including Argentina, Bolivia, Brazil, Cameroon, China, Colombia, Iran, Kenya, Mexico, Spain, Thailand and Venezuela. Thematic fields covered include: (1) soil formation, classification, mapping and interpretation for multi-purpose uses, (2) soil-geomorphology relationships, (3) soil information systems, (4) soil degradation, (5) land use planning and sustainable land management in tropical and subtropical areas. He published 130 papers in scientific journals, 20 soil survey reports, and four books. Michael E. Schaepman Prof. Dr. sc. nat. Michael E. Schaepman is a Geographer (minors in experimental physics and computer science) by training (Zurich Univ. (CH), 1993) and holds a PhD in remote sensing (Zurich Univ. (CH), 1998). In 1999 he lectured at the University of Arizona (Tucson, USA), returning in 2000 to manage the ESA PRODEX APEX (Airborne Prism Experiment) at the University of Zurich (CH). In 2003 he was appointed full chair in Geo-information science at Wageningen University. In 2005, he was appointed scientific manager of the Centre for Geo-Information (CGI), a joint endeavor of Alterra and Wageningen University, both being part of Wageningen UR. He has served as chairman for the scientific review of the Earth Observation of ESA, as well as chairing the ISPRS WG VII/1, contributing to relevant tasks in GEO. He is involved in several EC projects, ranging from IP’s to concerted actions, to Marie-Curie RTNs. His current research focus is based on regional scale ecosystem modeling using advanced remote sensing methods, such as assessing the plant pigment system from space. He also acts as president of the board of directors for the Netcetera Group AG, a ICT company based in Zurich (CH), having a branch in Skopje (MK). He has (co-)authored more than 250 scientific publications in the domain of imaging spectroscopy and remote sensing as well as medical imaging, whereas more than 50 of them have appeared in peer reviewed journals and contributed to 6 edited books. André Van de Voorde André Van de Voorde, PhD, obtained a degree in Chemistry at the University of Gent, (Belgium) in 1965 and a PhD from the same University in 1971 (Department of Molecular Biology). He pursued an academic career at the Laboratory of Molecular Biology of the University of Gent (Prof W. Fiers), where he served as Senior Staff Member and conducted research on bacteriophage MS2, tumor virus SV40, on tumor markers and tumor targeting. In 1987, he joined Innogenetics as Laboratory Manager where he coordinated all research activities. Since 1996 he is active as Chief Scientific Officer at Innogenetics covering the diagnostic and therapeutic research in Innogenetics’ fields of interest (infectious diseases, neurodegeneration, genetic testing, cancer).

466 | Bijlagen: Personalia van de leden van de visitatiecommissie

A body of his publications deals with subjects such as SV40 sequencing and biology, tumor markers, tumor targeting and diagnosis of Alzheimer’s disease, the latter also resulting in several patent applications. Hendrik De Bondt Dr. Hendrik De Bondt holds a master in pharmacology (K.U.Leuven, Belgium, 1987). He obtained a NFWO funded PhD in pharmaceutical sciences in 1991 on electron density analyses of nitroimidazole antibiotics (Prof. C. De Ranter, low temperature X-ray diffraction). He did a postdoc (Fulbright) at University of California at Berkeley (Prof. S.-H. Kim; structural biology). During that period he published in Nature the X-ray structure of CDK2 protein kinase (June 23 1993). This paper first described the molecular mechanism of protein kinase activation in general. After a six year research professorship at the KULeuven (1993-1999), Hendrik De Bondt decided to continue his career in pharmaceutical industry. From then he was heading the chembioinformatics team at Tibotec, a Belgian leading company in HIV resistance science and drug discovery. As the company grew since then to well over 500 people, the team specialized further in bioinformatics and biosimulation (viral pharmacogenomics, viraldynamics and host-virus informatics & modeling). Hendrik De Bondt has over 40 scientific publications in international peer review journals and served as independent referee for the Flemish IWT and several international research councils. Jean-Pierre Baudoin Jean-Pierre Baudoin is Professor at the Gembloux Agricultural University (Belgium) and is the head of the Unit of Tropical Crop Husbandry and Horticulture. He is in charge of lectures (at master level), training and research in the following fields: crop husbandry of intertropical regions, cultural associations, general genetics, plant breeding and management of plant genetic resources. In the framework of the InterUniversity Council of the French speaking Universities (CIUF) and the University Commission towards Development (CUD), he is one of the promotor of a Postgraduate Programme (now recognized as Complementary Master) named “Management of animal and plant resources of tropical environments” and organized at interuniversity level in Belgium. J.P.Baudoin is also involved in the Institutional Universitary Cooperation (CUI) through training and research activities with Universities of Peru and Bolivia. Research works in his laboratory and in the tropics concern: organization of genetic diversity in food legumes, cucurbits and root and tuber crops, in situ conservation of wild relatives and cultigens of annual and herbaceous species, plant breeding of food legumes and cotton plants through interspecific hybridisations and improvement of intercrop combinations in tropical and subtropical lowland and highland areas. J.P.Baudoin has coordinated several research projects in these scientific fields in collaboration with CGIAR centres or institutes (IITA, Nigeria; CIAT, Colombia; IPGRI, Italy), with Universities, Foundations and national agricultural centres in Ivory Coast, Colombia, Costa Rica, Peru and Bolivia, all projects financed mainly by European Union, and DGCD (Brussels). Official trips and consultancies were carried out in Africa (Algeria, Burundi, Ivory Coast, Kenya, Mali, Nigeria and Rwanda), in Asia (Sri Lanka) and in Latin America


(Bolivia, Brazil, Chili, Costa Rica, Ecuador and Peru). Publications, mainly in the fields of plant genetic resources and breeding, cropping systems, as well as plant biotechnology, have been written in national and international reviews, as well as proceedings of conferences. He also wrote two books as main author on genetic improvement and in situ preservation of food legumes. Dietrich Knorr Dietrich Knorr is Professor, Director of the Institute of Food Technology and Food Chemistry since 2001 and Head of the Department of Food Biotechnology and Food Process Engineering at the Berlin University of Technology since 1987. He received an Engineering Degree (Dipl.-Ing.) in 1971 and a PhD in Food and Fermentation Technology from the University of Agriculture in Vienna in 1974. He was Research Associate at the Dept. of Food Technology in Vienna, Austria, Visiting Scientist at the Western Regional Research Centre of the US Department of Agriculture, Berkeley, USA; at the Department of Food Science Cornell University, Ithaca, USA and of Reading University, Reading, UK. He was Visiting Professor at the Association of Biotechnological Research, Braunschweig, Germany, Associate Professor, Full Professor and Acting Department Chair at the Department of Food Science, University of Delaware, Newark, DE, USA. Prof. Knorr is Editor of the Journal of Innovative Food Science and Emerging Technologies (editor of Food Biotechnology until 2000), Research Professor at the University of Delaware, USA, and Adjunct Professor at Cornell University, USA. In 2004 he got the Marcel Loncin Research Prize of the Institute of Food Technologists (IFT), the Alfred-Mehlitz Award of the German Association of Food Technologists and the EFFoST Outstanding Research Scientist Award. He has published approx. 350 scientific papers and holds 4 patents. Charles Mélard Charles Mélard is Professor and in charge of the Master in Aquaculture at the University of Liège (ULg, Belgium) In 1977 he graduated his BSc Zoological Sciences. In 1986 he obtained his PhD in Zoological Sciences (ULg). In 1977 he started his professional career as a researcher in the Laboratory of Fish Demography and Aquaculture at the ULg. In 1997 he became Director of the Aquaculture Research and Education Center (CEFRA-ULg). Prof. Mélard participated to 33 international congresses. Over the past five years, he was (co-)author of 26 scientific articles and referee in six international journals. He conducted 25 scientific missions. Jaak Lenvain Jaak Lenvain behaalde in 1969 het diploma van Landbouwkundig Ingenieur en in 1975 de graad van Doctor in de Landbouwwetenschappen, beide aan de Universiteit van Gent. Als bodemfysicus was

468 | Bijlagen: Bachelor Personalia en Master in vandedeBio-ingenieurswetenschappen leden van de visitatiecommissie – Universiteit Antwerpen

hij achtereenvolgens werkzaam als onderzoeker en lesgever op het Centraal Bodemkundig Instituut te Bogor (Indonesia), op de Universiteit van Constantine (Algerije) en op de Universiteit van Zambia. Hij is auteur van een aantal publicaties op het terrein van de erosiebestrijding en het efficiënt watergebruik bij planten. Zowel in Constantine als in Lusaka droeg hij o.a. telkens bij aan de totstandkoming van een plaatselijk “Master” programma. Vanaf 1990 tot 2000 was hij in de hoedanigheid van Afdelingshoofd programmering werkzaam voor VVOB. Sedert 2001 is Jaak Lenvain werkzaam op de Directie Generaal van BTC in de hoedanigheid van Diensthoofd Kwaliteitsmanagement. Sedert een tiental jaren was hij in de gelegenheid VLIRUOS op regelmatige basis bij te staan tijdens selecties en evaluaties van Internationale Cursus en Trainingsprogramma’s. Sarah Garré Sarah Garré is student aan de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de K.U.Leuven. Ze volgt de major Bodemkunde en Landgebruik en zit momenteel in het laatste jaar. Sinds 2004 is ze actief als studentenvertegenwoordiger binnen de KULeuven en later ook in StAL (Studentenraad Associatie K.U.Leuven) en VVS (Vlaamse Vereniging voor Studenten). Stijn Van Cutsem Ir. Stijn Van Cutsem is afgestudeerd aan de faculteit Wetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel als bio-ingenieur in de Cel- en Genbiotechnologie - optie Medische Biotechnologie in 2006. Op het ogenblik van de visitatie zat hij in zijn derde graadsjaar. Hij was actief als studentenvertegenwoordiger in zowel de Vakgroep Bio-ingenieurswetenschappen als in de Onderwijscommissie Bioingenieurswetenschappen aan de faculteit Wetenschappen van de VUB.


Bijlage 2: Bezoekschema’s Visitatierooster Universiteit Gent opleiding Bio-ingenieurswetenschappen Maandag 6 t.e.m. Donderdag 9 februari 2006 Maandag 6 februari 13u00 – 14u00 middagmaal commissie 14u00 – 16u00 intern beraad commissie 16u00 – 17u00 gesprek met het bestuur van de faculteit, de opleidingsverantwoordelijken, de opstellers van het zelfevaluatierapport 17u00 – 17u45 gesprek met de studenten betrokken bij onderwijskundig overleg 17u45 – 18u30 gesprek met de leden van het AP betrokken bij onderwijskundig overleg 18u30 – 19u30 informele ontmoeting met academische overheid, faculteitsbestuur 20u00 avondmaal commissie Dinsdag 7 februari 09u15 – 10u15 gesprek met de studenten eerste cyclus (bacheloropleiding) 10u15 – 11u00 gesprek met assistenten en bursalen (alle opleidingen) 11u00 – 11u15 gesprek met het ATP (alle opleidingen) 11u15 – 12u00 gesprek met het ZAP (bacheloropleiding) 12u00 – 13u00 middagmaal commissie 13u00 – 13u45 gesprek studenten bio-ir scheikunde 13u45 – 14u30 gesprek ZAP bio-ir scheikunde 14u30 – 14u45 pauze – korte nabespreking 14u45 – 15u30 gesprek studenten bio-ir cel en gen 15u30 – 16u15 gesprek ZAP bio-ir cel en gen 16u15 – 16u30 pauze – korte nabespreking 16u30 – 17u15 gesprek studenten bio-ir milieutechnologie 17u15 – 18u00 gesprek ZAP bio-ir milieutechnologie 18u00 – 18u15 pauze – korte nabespreking 18u15 – 19u15 gesprek met de alumni (scheikunde, cel en gen, milieutechnologie) 19u15 – 20u00 informele ontmoeting met de opleidingsverantwoordelijken 20u00 avondmaalvrijdag 25 november 2005

470 | Bijlagen: Bezoekschema’s visitaties

Woensdag 8 februari 10u00 – 10u45 gesprek studenten masteropleiding landbouwkunde 10u45 – 11u30 gesprek ZAP masteropleiding landbouwkunde 11u30 – 11u45 pauze, korte nabespreking 11u45 – 12u30 gesprek met de studenten masteropleiding landen bosbeheer 12u30 – 13u15 gesprek ZAP masteropleiding landen bosbeheer 13u15 – 14u15 middagmaal commissie met korte nabespreking 14u30 – 16u30 bezoek infrastructuur 16u30 – 17u30 gesprek met verantwoordelijken studieadvies en -begeleiding (facultair en centraal), ombudspersoon, verantwoordelijke internationalisering (facultair), verantwoordelijke interne kwaliteitszorg 17u30 – 18u00 nabespreking commissie + mogelijkheid tot inzage cursusmateriaal en documentatie 18u00 – 19u00 gesprek met alumni landen bosbeheer en landbouwkunde 19u00 – 20u00 bijkomende mogelijkheid tot inzage cursusmateriaal of: commissie vrij 20u00 avondmaal commissie Donderdag 9 februari 10u00 – 11u00 spreekuur commissie + gesprekken op uitnodiging 11u00 – 12u00 afsluitend gesprek met faculteitsbestuur en opleidingsverantwoordelijken 12u00 – 13u00 middagmaal 13u00 – 16u30 voorbereiding mondelinge rapporten 16u30 – 16u50 mondelinge rapportering 17u00 kleine receptie

Visitatierooster Vrije Universiteit Brussel opleiding Bio-ingenieurswetenschappen Woensdag 22 t.e.m. vrijdag 24 februari 2006 Woensdag 22 februari 13u00 – 14u00 middagmaal commissie 14u00 – 16u00 intern beraad commissie 16u00 – 17u00 gesprek met het bestuur van de faculteit, de opleidingsverantwoordelijken, de opsteller van het zelfevaluatierapport en een student van het onderwijskundig overleg 17u00 – 17u45 gesprek met de studenten van het onderwijskundig overleg 17u45 – 18u45 gesprek met de leden van het AP uit de opleidingsraad 19u00 – 20u00 informele ontmoeting met de academische overheid, faculteitsbestuur

Bijlagen: Bezoekschema’s visitaties | 471

20u00

avondmaal commissie

Donderdag 23 februari 09u30 – 10u15 gesprek met de studenten eerste cyclus (bacheloropleiding) 10u15 – 11u00 gesprek met de studenten master bio-ir scheikunde 11u00 – 11u45 gesprek met de studenten master bio-ir celen gentechnologie 11u45 – 12u30 gesprek assistenten bursalen 12u30 – 13u30 middagmaal commissie 13u30 – 14u30 gesprek ZAP bacheloropleiding 14u30 – 15u15 gesprek ZAP masteropleiding scheikunde 15u15 – 16u00 gesprek ZAP masteropleiding celen gentechnologie 16u00 – 16u30 pauze 16u30 – 18u00 nabespreking commissie, inzage studiemateriaal en documentatie 18u00 – 19u00 gesprek met de alumni 19u00 – 20u00 informele ontmoeting met de academische overheid, pleidingsverantwoordelijken 20u00 avondmaal commissie Vrijdag 24 februari 09u00 – 11u00 11u00 – 12u00 12u00 – 12u30 12u30 – 13u00 13u00 – 14u00 14u00 – 17u00 17u00

bezoek commissieleden onderwijsruimten, practicumlokalen, bibliotheek e.d. gesprek met verantwoordelijken studieadvies en -begeleiding (facultair en centraal), ombudspersoon, verantwoordelijke internationalisering (facultair), verantwoordelijke interne kwaliteitszorg spreekuur en aanvullende gesprekken op uitnodiging van de commissie gesprek met het bestuur van de faculteit, facultair coördinator, opleidingsverantwoordelijken middagmaal (broodmaaltijd) intern beraad van de commissie, voorbereiding mondelinge rapportering mondelinge rapportering

Visitatierooster Katholieke Universiteit Leuven opleiding Bio-ingenieurswetenschappen Maandag 6 t.e.m. Donderdag 9 maart 2006 Maandag 6 maart 13u00 – 14u00 middagmaal commissie 14u00 – 16u00 intern beraad commissie 16u00 – 17u00 gesprek met het bestuur van de faculteit, de opleidingsverantwoordelijken, de opstellers van het zelfevaluatierapport


17u00 – 17u45 17u45 – 18u30 18u30 – 19u30 20u00

gesprek met de studenten uit de POC / opleidingscommissie gesprek met de leden van het AP uit de POC/opleidingscommissie informele ontmoeting met academische overheid, faculteitsbestuur avondmaal commissie

Dinsdag 7 maart 09u30 – 10u30 10u30 – 11u15 11u15 – 12u00 12u00 – 13u00 13u00 – 13u45 13u45 – 14u30 14u30 – 14u45 14u45 – 15u30 15u30 – 16u15 16u15 – 16u30 16u30 – 17u15 17u15 – 18u00 18u00 – 18u15 18u15 – 19u15 19u15 – 20u00 20u00

gesprek met de studenten eerste cyclus (bacheloropleiding) gesprek met assistenten en bursalen (alle opleidingen) gesprek met het ZAP (bacheloropleiding) middagmaal commissie gesprek studenten bio-ir scheikunde gesprek ZAP bio-ir scheikunde pauze – korte nabespreking gesprek studenten bio-ir cel en gen gesprek ZAP bio-ir cel en gen pauze – korte nabespreking gesprek studenten bio-ir milieutechnologie gesprek ZAP bio-ir milieutechnologie pauze – korte nabespreking gesprek met de alumni (scheikunde, cel en gen, milieutechnologie) informele ontmoeting met de opleidingsverantwoordelijken avondmaal commissie

Woensdag 8 maart 10u00 – 10u45 gesprek studenten masteropleiding landbouwkunde 10u45 – 11u30 gesprek ZAP masteropleiding landbouwkunde 11u30 – 11u45 pauze, korte nabespreking 11u45 – 12u30 gesprek met de studenten masteropleiding landen bosbeheer 12u30 – 13u15 gesprek ZAP masteropleiding landen bosbeheer 13u15 – 14u15 middagmaal commissie met korte nabespreking 14u30 – 16u30 bezoek infrastructuur 16u30 – 17u30 gesprek met verantwoordelijken studieadvies en -begeleiding (facultair en centraal), ombudspersoon, verantwoordelijke internationalisering (facultair), verantwoordelijke interne kwaliteitszorg 17u30 – 18u00 nabespreking commissie + mogelijkheid tot inzage cursusmateriaal en documentatie 18u00 – 19u00 gesprek met alumni landen bosbeheer en landbouwkunde 19u00 – 20u00 bijkomende mogelijkheid tot inzage cursusmateriaal of: commissie vrij 20u00 avondmaal commissie


Donderdag 9 maart 10u00 – 11u00 spreekuur commissie + gesprekken op uitnodiging 11u00 – 12u00 afsluitend gesprek met faculteitsbestuur en opleidingsverantwoordelijken 12u00 – 13u00 middagmaal 13u00 – 17u00 voorbereiding mondelinge rapporten 17u00 mondeling rapportering

Visitatierooster Universiteit Antwerpen opleiding Bio-ingenieurswetenschappen maandag 20 en dinsdag 21 maart 2006 Maandag 20 maart 09u00 – 11u00 intern beraad visitatiecommissie 11u00 – 12u00 gesprek visitatiecommissie met opleidingsverantwoordelijken, de opstellers van het zelfevaluatierapport 12u00 – 12u45 gesprek met de studenten uit de onderwijscommissie 12u45 – 13u45 middagmaal commissie (broodmaaltijd) 13u45 – 14u30 gesprek met leden van het academisch personeel uit de onderwijscommissie 14u30 – 15u15 gesprek met de studenten (bachelor bio-ir) 15u15 – 15u30 pauze 15u30 – 16u30 gesprek met assisterend academisch personeel en bursalen 16u30 – 17u30 gesprek met zelfstandig academisch personeel bacheloropleiding 17u30 – 18u00 nabespreking commissie, extra gelegenheid tot inzage cursussen, nota’s en examenopgaven 18u00 – 19u00 gesprek met afgestudeerden van de opleiding 19u00 – 20u00 informele ontmoeting met academische overheid, het faculteitsbestuur en opleidingsafgevaardigden 20u00 avondmaaltijd visitatiecommissie Dinsdag 21 maart 09u00 – 11u00 bezoek commissieleden onderwijsruimten, practicumlokalen, bibliotheek e.d. 11u00 – 12u00 gesprek met verantwoordelijken studieadvies en -begeleiding (facultair en centraal), ombudspersoon, verantwoordelijke internationalisering (facultair), verantwoordelijke interne kwaliteitszorg 12u00 – 12u30 spreekuur en aanvullende gesprekken op uitnodiging van de commissie 12u30 – 13u00 gesprek met het bestuur van de faculteit, facultair coördinator,


13u00 – 14u00 14u00 – 17u00 17u00

opleidingsverantwoordelijken middagmaal (broodmaaltijd) intern beraad van de commissie, voorbereiding mondelinge rapportering mondelinge rapportering

Visit schedule committee Land and Water Resources Wednesday 26 April 2006 19u00 – 20u00 Supper Committee 20u00 – 22u00 Internal consultation

Master of Earth Observation K.U.Leuven Thursday 27 April morning 08u30 – 09u15 interview with the Faculty coordinators of the study programmes to be assessed, the authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation 09u15 – 10u15 interview with the master students, the student involved in the educational consultation included 10u15 – 10u45 break (opportunity to consult courses and notes) 10u45 – 11u45 interview with the independent academic staff (ZAP), the assistant academic staff (AAP) and the (post)doctoral researchers with a scholarship 11u45 – 12u30 interview with the graduates of the study programmes 12u30 – 13u15 lunch + opportunity to consult courses and notes 13u15 – 14u25 office-hours followed by internal consultation of the subcommittee

Master of Water Resources Engineering. ICP K.U.LEUVEN, Vrije Universiteit Brussel Thursday 27 April afternoon 14u30 – 15u15 interview with the Faculty coordinators of the study programmes to be assessed, the

authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation

15u15 – 16u15 interview with the master students, the student involved in the educational consultation

included

16u15 – 16u45 break (opportunity to consult courses and notes)


16u45 – 17u45 interview with the independent academic staff (ZAP), the assistant academic staff (AAP)

and the (post)doctoral researchers with a scholarship

17u45 – 18u30 interview with the graduates of the study programmes 18u30 – 19u30 office-hours followed by internal consultation of the subcommittee 19u30 Supper Committee

Master of Physical Land Resources. ICP UGent, VUB Friday 28 April morning 08u30 – 09u15 interview with the Faculty coordinators of the study programmes to be assessed, the authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation 09u15 – 10u15 interview with the master students, the student involved in the educational consultation included 10u15 – 10u45 break (opportunity to consult courses and notes) 10u45 – 11u45 interview with the independent academic staff (ZAP), the assistant academic staff (AAP) and the (post)doctoral researchers with a scholarship 11u45 – 12u30 interview with the graduates of the study programmes 12u30 – 13u15 lunch + opportunity to consult courses and notes 13u15 – 14u25 office-hours followed by internal consultation of the subcommittee

Master of Molecular Biology. ICP VUB, UA, K.U.Leuven Tuesday 2nd May morning 08u30 – 09u15 interview with the Faculty coordinators of the study programmes to be assessed, the authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation 09u15 – 10u15 interview with the master students, the student involved in the educational consultation included 10u15 – 10u45 break (opportunity to consult courses and notes) 10u45 – 11u45 interview with the independent academic staff (ZAP), the assistant academic staff (AAP) and the (post)doctoral researchers with a scholarship 11u45 – 12u30 interview with the graduates of the study programmes 12u30 – 13u15 lunch + opportunity to consult courses and notes 13u15 – 14u25 office-hours followed by internal consultation of the subcommittee


Master of Biomolecular Sciences. VUB Tuesday 2nd May afternoon 14u30 – 15u15 interview with the Faculty coordinators of the study programme, the authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation 15u15 – 16u15 interview with the master students, including the student involved in the educational consultation 16u15 – 16u45 break (opportunity to consult courses and notes) 16u45 – 17u45 interview with the independent academic staff, the assistant academic staff and the (post)doctoral researchers with a scholarship 17u45 – 18u30 interview with the graduates 18u30 – 19u30 office-hours followed by internal consultation of the subcommittee 19u30 supper subcommittee

Master of Bio-informatics. K.U.Leuven Wednesday 3rd May morning 08u30 – 09u15 interview with the Faculty coordinators, the authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation 09u15 – 10u15 interview with the master students, including the student involved in the educational consultation 10u15 – 10u45 break (opportunity to consult courses and notes) 10u45 – 11u45 interview with the independent academic staff, the assistant academic staff and the (post)doctoral researchers with a scholarship 11u45 – 12u30 interview with the graduates 12u30 – 13u15 lunch + opportunity to consult notes and courses 13u15 – 14u30 office-hours followed by internal consultation of the subcommittee

Master of Aquaculture. ICP UGent Thursday 4 May morning 08u30 – 09u15 interview with the Faculty coordinators of the study programmes to be assessed, the authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation 09u15 – 10u15 interview with the master students, the student involved in the educational consultation included 10u15 – 10u45 break (opportunity to consult courses and notes)


10u45 – 11u45 11u45 – 12u30 12u30 – 13u15 13u15 – 14u25

interview with the independent academic staff (ZAP), the assistant academic staff (AAP) and the (post)doctoral researchers with a scholarship interview with the graduates of the study programmes lunch + opportunity to consult courses and notes office-hours followed by internal consultation of the subcommittee

Master of Rural Development and Nutrition. ICP UGent Thursday 4 May afternoon 14u30 – 15u15 interview with the Faculty coordinators of the study programme, the authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation 15u15 – 16u15 interview with the master students, including the student involved in the educational consultation 16u15 – 16u45 break (opportunity to consult courses and notes) 16u45 – 17u45 interview with the independent academic staff, the assistant academic staff and the (post)doctoral researchers with a scholarship 17u45 – 18u30 interview with the graduates 18u30 – 19u30 office-hours followed by internal consultation of the subcommittee 19u30 supper subcommittee

Master of Food Technology. ICP UGent, K.U.Leuven Friday 5 May morning 08u30 – 09u15 interview with the Faculty coordinators of the study programmes to be assessed, the authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation 09u15 – 10u15 interview with the master students, the student involved in the educational consultation included 10u15 – 10u45 break (opportunity to consult courses and notes) 10u45 – 11u45 interview with the independent academic staff (ZAP), the assistant academic staff (AAP) and the (post)doctoral researchers with a scholarship 11u45 – 12u30 interview with the graduates of the study programmes 12u30 – 13u15 lunch + opportunity to consult courses and notes 13u15 – 14u25 office-hours followed by internal consultation of the subcommittee


Master of Tropical Natural Resources Management. K.U.Leuven Friday 5 May afternoon 14u30 – 15u15 interview with the Faculty coordinators of the study programme, the authors of the self-evaluation report and a student involved in educational consultation 15u15 – 16u15 interview with the master students, including the student involved in the educational consultation 16u15 – 16u45 break (opportunity to consult courses and notes) 16u45 – 17u45 interview with the independent academic staff, the assistant academic staff and the (post)doctoral researchers with a scholarship 17u45 – 18u30 interview with the graduates 18u30 – 19u30 office-hours followed by internal consultation of the subcommittee 19u30 supper subcommittee

| 479

480 |

Bijlage3: Vertaling referentiekader

The frame of reference of the Bio-engineering sciences visitation committee spring 2006 (Translation) Introduction In order to evaluate education programmes, the visitation committee uses a frame of reference based on formulated objectives, defined attainment targets and established quality requirements which, in its opinion, an academic study programme in Bioscience engineering should meet. After all, the committee cannot make do with issuing opinions, but also has to indicate the basis for these opinions. In compiling the frame of reference, the committee took as its basis the frame of reference as used in 1999 for the Applied Biological Sciences educational visitation (VLIR, September 1999)1, the teaching report from Life Sciences and Natural Resources (QANU, September 2005)2, the working paper from the European Commission (Education andTraining Cell, January 2004)3, the Flemish “structure decree” (2003)4 and the testing framework of the Dutch-Flemish Accreditation Body (NVAO)5 which presents several minimum requirements based on the internationally accepted Dublin descriptors, as well as on international requirements imposed on academic study programmes in Bioscience engineering. The frames of reference for the study programmes were also used where their contents are also found in the aforementioned documents. The frame of reference describes the requirements to be met concerning the domain-specific minimum requirements for the study programme (Bachelor’s/Master’s), the required student profile for a graduate in the field and the transition to the labour market. At the same time, an adequate understanding must exist of the general educational starting points for an academic study programme, the requirements regarding teaching organisation, personnel policy and internal quality assurance. The frame of reference was submitted to the Faculty before the actual visitation, but after submission of the self-evaluation. During the visit by the visitation committee, an opportunity will be provided to discuss the frame of reference with the Faculty. During the visitation and evaluation of the Faculties, the visitation committee will follow the guidelines of the VLIR/VLHORA visitation protocol7. 1 Education Visitation for Applied Biological Sciences-Biotechnology: a study of the quality of study programmes in applied biological sciences and biotechnology at Flemish universities and the agricultural sciences study programmes at Wageningen Agricultural University.VLIR, Brussels, September 1999. 2 Life Sciences and Natural Resources. QANU, Utrecht, September 2005. 3 Progress towards the common objectives in education and training. Indicators and Benchmarks. EU Commission Education and Training, Brussels, January 2004 or: http://europa.eu.int/comm/education/policies/2010/objectives_en.html 4 Decree regarding the restructuring of higher education in Flanders (4 April 2003). 5 The accredication framework for existing institutes of higher education in Flanders, NVAO, 14 February 2005. 6 The frame of reference for the second Master’s and specific study programmes is compiled subsequently by the sub-committees. 7 Teaching visitation manual,VLIR/VLHORA, Brussels, February 2005.

Bijlagen: Vertaling referentiekader | 481

1. Objectives and attainment targets 1.1. General objectives For the description of the general (minimum) objectives of an academic Master’s programme, the visitation committee takes as its basis the five Dublin descriptors, specifically (1) knowledge and understanding, (2) application of knowledge and understanding, (3) judgement forming, (4) communication and (5) learning skills. Bachelor’s qualification

A. Knowledge and understanding

B. Application of knowledge and understanding

Has demonstrable knowledge and understanding of/in an area of expertise, building on and superseding the level attained in advanced (secondary) education; usually functions at a level, with support from specific textbooks, including some aspects for which knowledge of the latest developments in the field of study is required. Is able to apply his/her knowledge and understanding in a responsible manner, backed up by an adequate training basis and also possesses competences for devising and broadening arguments and for the resolution of problems in a broadly oriented field of study.

482 | Bijlagen: Vertaling referentiekader

Master’s qualification (formerly known as “licentiate”) Has demonstrable knowledge and understanding, based on and superseding or expanding upon the acquired Bachelor’s level, as well as providing a basis or an opportunity to make an original contribution to the development and/or application of ideas, often in a research context.

Is able to apply knowledge, understanding and problemsolving abilities in new or unknown circumstances within a broad multidisciplinary context, related to the field of study; is able to integrate knowledge and to handle complex material.

C. Judgement forming

Is able to gather and interpret relevant data (usually in the field of study) with the aim of forming a judgement based partly on weighing up cultural, social, scientific or ethical aspects.

D. Communication

Is able to communicate information, ideas and solutions to an audience consisting of specialists and nonspecialists, including team leaders and the outside world.

E. Learning skills

Possesses the learning skills necessary to undertake further study with a high level of autonomy.

Is able to form judgements based on incomplete or limited information, taking into account cultural, social and ethical responsibilities, which are linked to the application of his/her own knowledge and judgements. Is able clearly and unambiguously to communicate conclusions, as well as the underlying knowledge, rationale and considerations, to an audience of specialists and nonspecialists, including to members of the research team and the outside world. Possess the learning skills enabling him or her to undertake further study that is largely self-directed or autonomous.

Table 1: Description of the global objectives of academic study programmes, based on the Dublin descriptors8

1.2 Domain-specific requirements, attainment targets for Bioengineering study programmes The visitation committee details the following domain-specific requirements for Bachelor’s and Master’s graduates (including those holding degree formerly known as “licentiate”) for the Bioengineering study programmes. 1.2.1. The Bioengineering study programme (formerly known as “licentiate”) and the current state of the art regarding the frame of reference The committee is of the opinion that the frame of reference for the first round of educational visitation (VLIR, 1999)9 provides an adequate but non-exhaustive description of the requirements that can be imposed on the engineering course (formerly known as “licentiate”).

8 9

The accreditation framework of existing higher education courses in Flanders, NVAO, 14 February 2005 De Onderwijsvisitatie Toegepaste Biologische Wetenschappen-Biotechnologie, Idem., pp. 13 ff.


In the first visitation round, the aim of the Bioengineering study programme is: - to impart to students a broad basic knowledge of the sciences; - to impart to students an academic level of thinking and working with a corresponding social sense of responsibility; - to teach students a critical attitude with respect to the field of study in society; - to introduce students to inductive-deductive thinking; - to give students the capacity to analyse and resolve complex problems; - to encourage students’ sense of initiative, motivation and creativity; - to increase students’ attention to interpersonal relationships; communication skills; - to increase students’ willingness for lifelong learning; - to make students employable in multidisciplinary areas. In the years following the previous visitation, however, shifts in emphasis and developments on various fronts have taken place, such as the attention given to internationalisation and increasing emphasis on the communication skills of graduates. No European domain-specific frame of reference exists for Bioengineering. Nonetheless, frames of reference do exist that can be applied to Bioengineering. When devising a frame of reference for Bioengineering, it therefore seems a good idea to involve updated frames of reference from other exact sciences and institutes. The frame of reference for the visitation committee for (applied) physics (spring 2005) contains a number of relevant attainment targets for the Bioengineering study programme: - to teach the student to think along model lines, to identify boundaries and to learn to put results into perspective; - to learn to use models and approaches; - in at least one component, to come close to the latest developments; to become familiar with scientific research; - to learn to report his/her work in an understandable way orally and in writing, including in an international context; - to impart knowledge and attitudes regarding teamwork; - to learn to apply what has been learned in the field of scientific activity. The committee also refers to the report Life Science and Natural Resources by the QANU (September 2005). This contains the following objectives for the training programme: “Foster independent thinking and entrepreneurship in our students so that they will be able to help solve problems faced by different levels of government, the private industry and society at large by”10: - teaching them to combine knowledge derived from both the natural and social sciences; - teaching them to place and apply their know-how effectively in a market-oriented and social context; Life Sciences and Natural Resources, Idem., pp. 18-19.

10


“Enrich our teaching programmes and our study environment by: - increasing the scope for differentiation in student intake and graduation, and by reinforcing the relation between our BSc, MSc and PhD programmes;” In this context, the European Commission talks of gathering data and indicators of intake in order to incorporate these into selection policy11; In addition, the QANU mentions specific elements regarding strategies for the future and methodologies and quality assurance systems, such as: - Consistency with the mission: the relation between the (ambitious) strategic plan of the university, the programmes and the Educational Institutes; - Strategic issues: what are the opportunities and threats for the programmes in the near future? - Methodology: quality as relevance: how is the quality assurance interwoven in the educational programme? - Interaction between education and research: the relation between education and research for teachers and the interaction between learning environments and research domains within the university; - Interaction with society: bi-directional interaction between the programmes and the external environment, input from the labour market and the relation with alumni; - Relation with the findings of the previous Review Committee: what has the university and what have the individual programmes done with the remarks and recommendations of the previous committee? 1.2.2. The Bachelor’s programme For the domain-specific requirements, the committee takes as its basis the standards of the Flemish higher education landscape and tests these domain-specific requirements for the Bachelor’s and Master’s against the Dublin descriptors in Table 1. The general requirements dovetail with the domain-specific requirements. The second cycle is discussed per Master’s. At the same time, the committee underlines the importance of both sound academic knowledge (“Mode 1”) and context-dependent knowledge (Mode 2”)12. In the latter, the link is made with the requirements made of scientists by society, in this case Bioengineers. These programme components cover more specifically ethics, the economy and management, sustainable development and the legal framework within which a Bioengineer has to work. These multidisciplinary requirements can emerge throughout the programme and require no explicit division into separate programme components. See Table 2 below, in which the general requirements are repeated and a figure shows the requirements for the Bachelor’s and Master’s. The requirements are further explained after this illustration. Progress towards the common objectives in education and training. Indicators and Benchmarks. Idem. GIBBONS, M., NOWOTNY, H., SCOTT, P. Re-thinking the relations between texts and contexts in science, in Re-thinking science: knowledge and the Public in an age of uncertainty, London, Polity Press, 2001.

11 12


In addition, the finality of the Bachelor’s programme should also be evident from the fact that it is possible, as a graduate Bachelor, to enter a number of sectors on the labour market (see section 1.3). General requirements A. Knowledge and understanding

B. Application of knowledge and understanding

C. Judgement forming

Bachelor’s qualification Has demonstrable knowledge and understanding of/in an area of expertise, building on and superseding the level attained in advanced (secondary) education; usually functions at a level, with support from specific textbooks, including some aspects for which knowledge of the latest developments in the field of study is required. Is able to apply his/her knowledge and understanding in a responsible manner, backed up by an adequate training basis and also possesses competences for devising and broadening arguments and for the resolution of problems in a broadly oriented field of study. Is able to gather and interpret relevant data (usually in the field of study) with the aim of forming a judgement based partly on weighing up cultural, social, scientific or ethical aspects.


Master’s qualification (formerly known as “engineer”) Has demonstrable knowledge and understanding, based on and superseding or expanding upon the acquired Bachelor’s level, as well as providing a basis or an opportunity to make an original contribution to the development and/or application of ideas, often in a research context.

Is able to apply knowledge, understanding and problemsolving abilities in new or unknown circumstances within a broad multidisciplinary context, related to the field of study; is able to integrate knowledge and to handle complex material. Is able to form judgements based on incomplete or limited information, taking into account cultural, social and ethical responsibilities, which are linked to the application of his/her own knowledge and judgements.

D. Communication

E. Learning skills

Is able to communicate information, ideas and solutions to an audience consisting of specialists and nonspecialists, including team leaders and the outside world.

Is able clearly and unambiguously to communicate conclusions, as well as the underlying knowledge, rationale and considerations to an audience of specialists and nonspecialists, including to members of the research team and the outside world. Possesses the learning skills Possess the learning skills enabling necessary to undertake further him or her to undertake further study with a high level of study that is largely self-directed autonomy. or autonomous.


Domain-specific Bachelor’s requirements

Domain-specific Master’s requirements

1. knowledge and understanding of the basic disciplines of biology, chemistry, mathematics, physics and earth sciences in the wide sense that should contribute all the aspects needed to understand the biotic and abiotic subjects and associated processes.

Specifiec attainment targets for the Master’s in Cell and Genetic Biotechnology Graduates have: • a thorough knowledge of cellular processes; • a thorough knowledge of the molecular/biological processes that take place in prokaryote and eukaryote cells; • an extensive knowledge of molecular, medical and industrial microbiology and biocatalysis using enzymes, cells, tissue and micro-organisms; • extensive knowledge of the regulation mechanisms of genes, proteins, and of nucleic acids; • quantitative methods for processing information concerning cell and gene.

2. fundamental knowledge of molecular biology, biochemistry, microbiology, immunology and system theory. 3. understanding the results and techniques of biotechnology and the different domains of biotechnology. 4. engineering techniques and methods, that are intended to teach students how the living subjects and the associated management and production processes can be examined; notions of environmental safety and production safety within the company. 5. understanding and application of system analysis, mathematical modelling, data processing and management. 6. importance of social training, which sheds light on the legal, ethical (understanding introductory concepts of holistic vision), economic and sustainability aspects of the living subject and therefore places the field of study in a broader social framework, including familiarisation with intellectual property rights. 7. Initiation to specialisation: through specialist subjects, an initial introduction and profile of the Master’s are given, which follows on directly from the Bachelor’s; to a lesser extent, these subjects offer a certain finality which should enable a Bachelor with this specialist subject to acquire an identity and have a chance on the labour market.

Specific attainment targets for the Master’s in Chemistry and (Bio) Process Technology Graduates have: • knowledge of applied physical chemistry (colloid chemistry, polymers); • knowledge of chemical process technology (catalysis, process control, reactors); • basic knowledge of chemical and biochemical disciplines for controlling biological and chemical processes, both at molecular and technical levels; • understanding of the engineering disciplines for controlling chemical and biological processes; • a holistic vision of the interaction between industry and society (understanding of disruptive effect of substances, risk analysis, life cycle Specific attainment targets for the Master’s in Agronomy • to gain an understanding of the physiology of plants and animals; • to understand production systems for plants (soil, fertilisation, plant protection) and animals (feeding, housing, ethology); • the ability to convert this understanding of the primary production systems (“processing”); • technical agricultural aspects: knowledge of sophisticated technologies; • a holistic vision of the interaction between agriculture and society; • basic knowledge of agricultural economy. Specific attainment targets for the Master’s in Agricultural and Forest Management • to gain an understanding of sustainable management of soil, water, forest, nature and landscape; • to acquire knowledge of terrestrial ecosystems and skills relating to their inventory and monitoring; • to be able to apply knowledge in Geographic Information Systems (GIS); • to convert this understanding and knowledge into the design and management of open space; • social interests of agricultural and forest management: an understanding of the various actors (in physical planning, etc.) Specific attainment targets for the Master’s in Environmental Technology • to understand the chemical, physical and biological processes of the natural world; • knowledge of the techniques for measuring these processes; • a holistic vision of the interaction between industry and society (environmental protection, energy saving, sustainable development, life cycle of products and processes, decision-making); • modelling, including for environmental impact reports; • application of this knowledge and understanding to prevent and treat soil, water and air pollution.


The committee uses the domain-specific objectives that are used as standard in Flemish higher education: - knowledge and understanding of the basic disciplines: biology, chemistry, mathematics, physics and earth sciences in the wide sense, that should contribute all the aspects necessary for understanding the biotic and abiotic subjects and associated processes. - elementary knowledge of molecular biology, biochemistry, microbiology, immunology and system theory; - understanding the results and techniques of biotechnology and knowing the different domains of biotechnology; - engineering techniques and methods, that are intended to teach students how the living subjects and the associated management and production processes can be examined; taking into account quality and safety aspects; - understanding and application of system analysis, mathematical modelling, data processing and management; - importance of social training, which sheds light on legal, ethical (understanding introductory concepts of holistic vision), economic and sustainability aspects of the living subject and therefore places the field of study in a broader social framework, including familiarisation with intellectual property rights; - Initiation to specialisation: through specialist subjects, an initial introduction and profile of the Master’s are given, which follows on directly from the Bachelor’s; to a lesser extent, these subjects offer a certain finality which should enable a Bachelor with this specialist subject to acquire an identity and have a chance on the labour market. The domain-specific attainment targets for the Bachelor’s degree (left-hand side of table above) are the starting points for the Master’s degree (right-hand side of table above). The domain-specific requirements for the Master’s are shown for each specialist subject (Cell and Genetic Biotechnology, Chemistry and (Bio) ProcessTechnology,Agronomy,Agriculture and Forest Management, Environmental Technology). These requirements are discussed in the following section. 1.2.3. The Master’s programme The committee imposes the following domain-specific requirements per Master’s, which can also be found on the right-hand side of the table above.

Specific attainment targets for the Master’s in Cell and Gene Biotechnology Graduates have: - a thorough knowledge of cellular processes; - a thorough knowledge of the molecular/biological processes that take place in prokaryote and


eukaryote cells; - an extensive knowledge of molecular, medical and industrial microbiology and biocatalysis using enzymes, cells, tissue and micro-organisms; - extensive knowledge of the regulation mechanisms of genes, proteins, and of nucleic acids; - quantitative methods for processing information concerning cell and gene.

Specific attainment targets for the Master’s in Chemistry and (Bio) Process Technology Graduates have: - knowledge of applied physical chemistry (colloid chemistry, polymers); - knowledge of chemical process technology (catalysis, process control, reactors); - basic knowledge of chemical and biochemical disciplines for controlling biological and chemical processes, both at molecular and technical levels; - understanding of the engineering disciplines for controlling chemical and biological processes; - a holistic vision of the interaction between industry and society (understanding of disruptive effect of substances, risk analysis, life cycle of products and processes).

Specific attainment targets for the Master’s in Agronomy - to gain an understanding of the physiology of plants and animals; - to understand production systems for plants (soil, fertilisation, plant protection) and animals (feeding, housing, ethnology); - the ability to convert this understanding of the primary production systems (“processing”); - technical agricultural aspects: knowledge of sophisticated technologies; - a holistic vision of the interaction between agriculture and society; - basic knowledge of agricultural economy.

Specific attainment targets for the Master’s in Agricultural and Forest Management - to gain an understanding of sustainable management of soil, water, forest, nature and landscape; - to acquire knowledge of terrestrial ecosystems and skills relating to their inventory and monitoring; - to be able to apply knowledge in Geographic Information Systems (GIS); - to convert this understanding and knowledge into the design and management of open space; - social interests of agricultural and forest management: an understanding of the various actors (in physical planning, etc.)

Specific attainment targets for the Master’s in Environmental Technology - to understand the chemical, physical and biological processes of the natural world; - knowledge of the techniques for measuring these processes; - a holistic vision of the interaction between industry and society (environmental protection, energy saving, sustainable development, life cycle of products and processes, decision-making);


- modelling, including for environmental impact reports; - application of this knowledge and understanding to prevent and treat soil, water and air pollution.

1.3. Professional field and career profile of the graduate The academic study programme lays the basis for a wide range of careers, without being geared towards a specific profession. Both the Bachelor’s and the Master’s open the door to a number of sectors on the labour market. Biotechnology and Bioengineering are still closely linked to recent findings in fundamental science and the associated basic research at the university. Nonetheless, new techniques or knowledge are increasingly being used in industry, the environment and medicine. A strong research base at medical level provides an opportunity for employment in biotechnology, where a high demand exists for widely trained people with a global engineering approach and deeper knowledge of medical or pharmaceutical problems. Graduates can also enter sectors with a social purpose, based on their knowledge of sustainable development with environmentally-friendly bio-processes. Industry is also a major taker in the professional field. Direct contacts often exist between study programmes and universities. In addition, an indirect link also exists through programme components such as economics, business administration, intellectual property rights, patents and ethics. As mentioned above, knowledge of languages (particularly English) in times of increasing internationalisation, contributes to the creation of jobs abroad or in international companies. If they train as teachers, graduates can teach at secondary level.

2. Educational starting points The study programme guarantees the scientific, social and preparatory professional relevance, the effectiveness and efficiency of the training programme. To this end, the teaching must meet content-related and professional standards defined by developments in the field of study and scientific area and requirements imposed by the labour market, the study programme must be up to date with the available scientific knowledge about learning and teaching required for the design, implementation and evaluation of the teaching and taking into account relevant social developments, such as the sharp rise in information technology, the increasing multicultural nature of society and the trend towards internationalisation.


Scientific area and field of study - The study programme is up to date with (most recent) theory development and with developments in the field of study and these can be found in the content and structure of the teaching programme.

Labour market - The study programme establishes structural contacts with the professional field. - The knowledge of and experience with the professional field is translated, where possible, into the programmes offered. - The study programme pursues an active alumni policy.

Scientific knowledge concerning learning and teaching - The study programme has an explicit vision of learning and teaching (the educational frame of reference), based on recent theories. - The educational frame of reference helps form the starting point for the organisation of the programme.

Relevant social developments - The study programme is up to date with the effects of information technology in the field of study and scientific area and has incorporated this knowledge into the teaching programme. - The study programme has a clear and explicit vision of the internationalisation of the study programme.

2.1. Objectives and attainment targets - The objectives and attainment targets of the study programme must be partly based on the legal regulations, developments in the scientific area and field of study, the labour market for graduates, knowledge concerning learning and teaching and relevant social developments. - The choices made by the Faculty are clearly and explicitly set forth in the educational policy of the Faculty and translated into the training profile. - The objectives and attainment targets are clear and specific. The attainment targets are described in the light of conduct observable in the student (regarding knowledge, skills and attitudes). - The scientific level of the study programme is expressed in detail in the objectives and attainment targets. - The attainment targets are decisive for the content and design of the programmes offered. - Objectives and attainment targets are formulated at the level of both the study programme and programme phase and course level. - The academic staff work demonstrably within the context of the attainment targets of the study


programme. - A recognisable correlation is observed between the attainment targets for the study programme and the objectives at course level, programme phase and programme level. - Attainment targets and objectives are formulated so as to be testable.

2.2. Didactics of the educational learning process - The vision of learning and teaching is translated specifically into methods and didactics deemed necessary by the study programme. - The student’s learning process is the main focus and is the starting point for organisation of the teaching programme. - The learning process is supported by adequate didactic equipment and by appropriate study and instructional material, available in sufficient amounts to the students. - Suitable didactic methods are used in a variety of ways, they are efficiently monitored using relevant technologies, making active use of an electronic teaching platform. - The methods are stimulating and activating.

2.3. Consumability Consumability - The vision of learning and teaching is specifically translated into consumability characteristics which must be met by the organisation of the study programme. - The programme should be feasible for the student in the time allowed and it should encourage an effective use of time. - In as far as possible, account should be taken of individual variations in pace of study. This is evident, for instance, from differentiation provisions within the programme.

Study output/Study time - The institution operates systematic study time monitoring. - The institution works on a system which will make figures available regarding students’ progress and educational career.

Intake/Admission conditions - The institution clearly indicates the entry level required of students.

Presence of factors facilitating/hindering study - Factors hindering study are identified. A remedy is devised. - Factors facilitating study are implemented, followed up and adjusted where necessary.


2.4. Evaluation and testing - The vision of learning and teaching is specifically translated into the form and content of the evaluation. - Efforts are made to achieve variation in evaluation forms, an optimum distribution of the study load and the best possible planning of the evaluation activities during the examination periods. - The examination requirements and forms are clearly made known to students in advance. - Evaluation takes place based on previously established evaluation criteria. - The study programme envisages feedback to students regarding test results.

2.5. Quality requirements regarding final thesis/Master’s dissertation - The final thesis/Master’s dissertation is an individual demonstration of competence and represents the final element of the study programme. - The study programme is organised so that the student can prepare adequately for taking the competence test. For this reason, the BA study programme envisages a gradual training in scientific reporting. - Through the final thesis/Master’s dissertation, the students demonstrate that they can analyse, approach and implement a research problem in a creative and scientifically justifiable way and can clearly report its results both in writing and orally, in accordance with scientific guidelines. - The final thesis/Master’s dissertation must be of publication standard. This implies that the document must make an original contribution to science. - The final thesis/Master’s dissertation represents at least one-fifth of the total number of credits, with a minimum of 15 and a maximum of 30 credits. - The evaluation criteria are clearly and explicitly defined and published.

2.6. Internationalisation - The Faculty forms an active part of a network of educational establishments. - Foreign students are encouraged to study at the Faculty. - The Faculty encourages international relations and university mobility, both within Europe and with the relevant areas of study. - The quality of education received abroad is tested. - The Faculty must check whether all communication and IT options are utilised for knowledge acquisition and dissemination.


3. Teaching organisation/Provisions 3.1. Teaching organisation - Teaching is organised so that it is possible to steer the teaching; - Teaching is organised so that the consistency of the teaching programme (both in the development phase and during the implementation and improvement phases) is guaranteed; - The Faculty board has the power and the responsibility, based on the objectives and attainment targets and the ensuing course profile, to design the teaching and the teaching organisation; - The internal working and consultation structure is in line with the necessary steering of the programme.

3.2. Material provisions/facilities - The staff have sufficient resources (quantity and quality) and adequate accommodation available to suit their educational and research assignments. - The students have sufficient resources (quantity and quality) and adequate accommodation to support the educational and learning process.

3.3 Study information and counselling - Sufficient information (prospectuses, web site, introductory days) are made available to (potential) students. - The teaching and examination rules are made available to everyone, as is the possibility of lodging a complaint in this respect with an ombudsman, central department or person of trust. - The Faculty pursues a policy aimed at early detection of changes in intake. - The study programmes are subject to the provisions of the flexibility decree in the development of flexible learning routes. - Possibilities are built into the teaching to eliminate deficiencies in knowledge and skills. - The study programme envisages a system of study and student counselling, aimed at the prevention and early detection of study problems. Solutions are actively sought. Individual counselling is envisaged for personal and/or study-related problems. - Student counselling is aimed at assuming one’s own responsibility for studying (and learning to study). - The Faculty takes specific measures to enhance students’ results and progress. - The Faculty pursues an active counselling policy.


4. Personnel policy and quality requirements of teaching staff 4.1. Personnel policy - The procedure regarding the recruitment and appointment of personnel is clearly described and publicised. - Personnel selection takes place partly on the basis of task profiles in line with the teaching tasks. - Lecturers are regularly evaluated as described in the 1991 University Decree. - Results of evaluations partly form the basis for the personnel policy to be pursued.

4.2. Quality requirements of teaching staff - • • • •

The quality requirements of the teaching staff relate primarily to: teaching expertise; scientific expertise; linguistic proficiency; familiarity and experience with the professional field.

- The constant aim is for a clear link between the staff’s research and teaching. The broad orientation inherent in a study programme also requires that staff be widely available. As a result, the teaching field can be broader than the research field. - The specificity of the study programme requires that staff develop international contacts with feedback to teaching and/or research through participation in international networks and joint ventures. - In order to achieve familiarity and involvement with scientific research, a scientific curriculum and active participation in scientific research are expected of staff. - The teaching staff are regularly evaluated and an active remedy policy is pursued. - Sufficient didactic support is offered. - The educational curriculum forms an important element of promotion and recruitment.

5. Internal quality assurance - The Faculty has a detailed total quality assurance system. - The quality policy and system are geared to both prevention and control. - Quality assurance concerns not only the primary process, but all quality aspects in their mutual correlation and in relation to the responsibility levels.


- The Faculty works as often as possible with target standards for evaluating whether and to what extent the desired quality is achieved. - Competences are clearly defined within the context of the implementation of quality control, consultation in the light of availability of results, following up decisions with possible adjustments and/or teaching innovations as a result. - The Faculty possesses the information systems needed to achieve quality and for monitoring and judging the quality provided. - A clear structure is present to support the quality assurance process. - Quality control is in line with the intended aims of the teaching design and the target standards established for achieving them. - Within the study programme, a climate is present aimed at delivering maximum quality. - The Faculty pursues a policy that stresses quality delivery.


Bijlage4: Bijlage vanwege de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de Universiteit Gent De faculteit Bio-ingenieurswetenschappen aan de Universiteit Gent had kritiek geuit op het referentiekader van de visitatiecommissie. De volgende twee elementen vindt de faculteit onderbeklemtoond. Bij de specifieke eindtermen voor de master Chemie en (Bio)procestechnologie mist de faculteit het aspect levensmiddelen in de kennis van toegepaste fysiochemie en procestechnologie. De holistische visie van de interactie industrie en maatschappij vult zij aan met het begrip van consumentengedrag. Met betrekking tot de biotechnologische component in het beroepsprofiel van de afgestudeerde, mist de faculteit dat “een sterke onderzoeksbasis op medisch vlak een kans op tewerkstelling in de biotechnologie geeft, aangezien de sector een sterke vraag heeft naar breed gevormde personen met een globale ingenieursaanpak en een diepere kennis van de medische of farmaceutische problematiek. Ook de industrie is een belangrijke afnemer in het beroepenveld.” De commissie ziet in de bemerkingen bij het referentiekader geen tegenstrijdigheid en zij heeft dan ook rekening gehouden met de randbemerkingen van de opleidingsverantwoordelijken.

498 | Bijlagen: Opmerkingen Universiteit Gent bij het referentiekader

De onderwijsvisitatie Bio-ingenieurswetenschappen

Recommend Documents