DE MAAN lesmap. tips & tricks voor de begeleidende leerkracht

DE MAAN lesmap tips & tricks voor de begeleidende leerkracht

N 2

e n z u e jaar 4 to t

NEUZEN: korte promotekst Nog even neuzen voor het slapen gaan. Zachtjes indommelen in een heel groot bed. Klaar voor een heerlijke nacht vol maffe dromen. Vol kleine, grote, dikke en dunne neuzen. In NEUZEN spelen twee actrices en een muzikant met reuzengrote kussenpoppen en XXLbeddengoed een knuffelige mini-slapstick-voorstelling. Met grijp-, smijt- en streelpoppen tovert NEUZEN een lach op het gezicht van elk kind! Na de voorstelling kunnen de kleine toeschouwers zich uitleven tussen de kussens, donsdekens en igloblokken.

CREDITS (dit zijn de mensen en organisaties die meegeholpen hebben aan de voorstelling) Van DE MAAN Naar een concept van Willem Verheyden Bewerking Caroline Meerschaert en Willem Verheyden Regie Caroline Meerschaert Scenografie en poppen Paul Contryn Creatie en spel An Valenteyn en Kathleen Van der Velde (of Caroline Meerschaert) Compositie en live-muziek Lukas Van Echelpoel (of live-muziek Tim Janssen)

DE MAAN Minderbroedersgang 1 & 3 2800 Mechelen

W www.DEMAAN.be E [email protected] T 015 200 200

Contactpersoon schoolvoorstellingen Erika Bosmans - [email protected] - 015 200 200 Contactpersoon lesmappen Tom Schiepers - [email protected] - 015 200 200 Met dank aan Caroline Coenen (stage NEUZEN) Foto’s copyright Rudy Gadeyne

lesmap NEUZEN / 2

INHOUD 1

Woord vooraf

2

Voor het theaterbezoek Enkele vraagjes Theatercodes Maak kennis met NEUZEN

3

Na het theaterbezoek Tien muzische neusopdrachten Werkbladen voor de leerlingen Wie is wie?

lesmap NEUZEN / 3

Woord vooraf Deze lesmap staat boordevol informatie waarmee je aan de slag kan in de klas. In de eerste plaats is de lesmap een inhoudelijke begeleidend instrument voor de leerkracht. Meer bepaald is het een aanzet tot een diepgaande naverwerking van het theaterstuk. Het is dan ook een werkinstrument waar jij als leerkracht mee kan starten. De inhoud van deze lesmap is opgesteld in twee delen. Het eerste deel is een voorverwerking. Aan de hand van het enkele inhoudelijke vraagjes, theatercodes en een eerste kennismaking met NEUZEN, kan je de leerling voorbereiden op het theaterbezoek. Het tweede deel is het belangrijkste deel: de naverwerking. Door middel van muzische opdrachten, achtergrondinformatie over makers en spelers en werkbladen geven we de leerling een waaier aan informatie om samen met jou NEUZEN te verwerken. Veel plezier ermee! DE MAAN

lesmap NEUZEN / 4

Voor het theaterbezoek: enkele vraagjes 1

Algemeen: over een theaterbezoek

* Heb je al eens een theatervoorstelling bezocht? * Wat vind je er leuk/niet leuk aan? * Speel je zelf soms toneel? Zo ja, wat speel je dan? 2

Specifiek: over figurentheater

* Heb je knuffels of poppen? * Heb je zelf al eens met een pop gespeeld? * Denk je dat poppen of knuffels kunnen praten? 3

Specifiek: thema’s uit de voorstelling

BEGROETEN * Hebben we hier in de klas ook een klaspop? Wat zien we er allemaal aan? (ogen, oren, haar, neus, broek, trui...) * Hoe begroeten jullie een vriendje? En hoe begroet je een pop? (zwaaien, hand schudden, knuffelen, neuzen...) FANTASEREN * Waar fantaseer jij wel eens over? (eten, vliegen, een dier zijn, neuzen...) * Naar welk land zou jij ooit eens willen gaan? Waarom? * Droom je wel eens over wat je later zou willen zijn? En wat is dat dan? ONTDEKKEN * Heb je al eens een schat ontdekt? * Welke dieren ken je allemaal? Kent je buur die ook? * Welk eten/drinken ken je allemaal? Kent je buur die ook? MUZIEK INTERPRETEREN * Ken je verschillende muziekinstrumenten? Welke? * Wat doet een trom? En wat doet een fluitje? * Kan een geluid je doen verschieten? Of net blij maken?

lesmap NEUZEN / 5

Voor het theaterbezoek: theatercodes We gaan naar theater en we nemen mee... neus, ogen, oren, mond. Iedereen klaar? Beginnen maar! Je ogen neem je mee omdat... je naar alles mag kijken! Open je ogen en er gaat een nieuwe wereld open. Je zal heel veel nieuwe dingen zien. Het eerste wat je ziet is de inkomhal. In de hal hang je je jas aan de kapstok. Voor de voorstelling kan je best nog even naar het toilet gaan. Bij het binnengaan van de theaterzaal zie je het al: de lichten zijn uit! Eens je de theaterzaal binnen bent, ga je op zoek naar je zitplaats. Wachten op de voorstelling... en geef je ogen de kost! Je oren neem je mee omdat... je goed moet luisteren! Wie weet wat hoor je allemaal. Of misschien net niet. Is er muziek? Zullen de figuren praten? Spits alvast de oren, zodat je betoverd kan worden. Je mond neem je mee omdat... je zoveel mag lachen als je wil! Reageren op de voorstelling mag zeker. We hebben niets liever. Als je maar plezier beleeft. Praten en roepen met je buur is echter uit den boze. Je neus neem je mee omdat... je gaat NEUZEN! De acteurs hebben hun neus bij en laten zien wat je er allemaal mee kan doen. Ook de verschillende dieren en wezens in de voorstelling hebben een neus. Je ontdekt ze allemaal in NEUZEN!

Naar theater gaan is op heel wat vlakken anders dan bijvoorbeeld naar de bioscoop gaan. De acteurs staan voor jou op een podium en kunnen jou ook zien en horen, net zoals jij hen ziet en hoort. Achterin de zaal staat een technicus, die het licht en het geluid bedient. Alles gebeurt live op de scène en dat vergt opperste concentratie. Om die redenen zijn er dan ook andere regels dan in de bioscoop: * Babbelen tijdens een voorstelling kan storend zijn, voor je medetoeschouwers, maar ook voor de acteurs, * absolute stilte is dan ook weer niet de bedoeling; reageren op het toneelstuk en lachen met de voorstelling is gezond, * eten/drinken is niet toegelaten tijdens een voorstelling, * eens de lichten uitgegaan zijn, is alle aandacht gericht op het podium, * elke keer opnieuw spelen de acteurs de hele voorstelling met volle inzet en dat verdient een applaus op het einde, * gsm’s worden steeds uitgeschakeld, * er mogen geen opnames (foto’s of video-opnames) gemaakt worden tijdens de voorstelling. Maar het allerbelangrijkste is natuurlijk dat je geniet van de voorstelling!

lesmap NEUZEN / 6

Maak kennis met NEUZEN

Neuzen - Neuzen is het meervoud van één neus. Neuzen heb je in alle maten. Elke mens en dier

heeft wel een neus. Wipneuzen, kromme neuzen, puntige neuzen, heksenneuzen...

E

en en een is twee - Neuzen is ook een werkwoord. Veel mensen kennen het onder de term ‘neuzeneuze’. En om te neuzen moet je met twee zijn. Je wrijft of drukt je neus tegen een neus van je vriendje. Het is een vorm van begroeting.

Uitstap - Er even tussenuit, dat doet deugd! An en Kathleen, de twee acteurs in NEUZEN, dromen de gekste dingen en belanden in avonturen doorheen verschillende werelddelen. Van de slaapkamer naar het warme zuiden. Bij de ijsberen in het hogen Noorden naar een echte stam: de Inuit. Van koud naar warm en van wit naar kleurrijk. Op reis gaan is altijd een hele ontdekking.

Z

oeken - De twee acteurs zijn in hun dromen op zoek naar warmte. Van wat krijg je het warm? Veel dekens op je leggen in een koud bed. Of rondspringen en heel veel ontdekken! Maar ook door liefde te delen. Dat doe je door met elkaar te neuzeneuze bijvoorbeeld. Of door te ellebogenellebogen? Of neen! Ruggerugge!

Eskimo? - Het woord Eskimo is bij ons heel normaal. Maar voor sommige bevolkingsgroepen in

Canada, Groenland, Alaska en Siberië wordt dit aanzien als een scheldwoord. Daarom noemen we de bevolkingsgroepen beter bij hun echte naam: de Inuït (Groenland en Canada), de Yupik (Alaska) en de Siberische Yupik. An en Kathleen maken in NEUZEN een reis naar de Inuït. En weet je welke taal de Inuït spreken? Het Inuktitut! Kan je dat uitspreken? I - N - U - K - T - I - T - U - T

Nest - In wat voor een nest zijn Kathleen en An beland! Kussens, dekens, iglo’s, ijsberen,

neushoorns, zeevogels... Een heleboel. En alles door elkaar. Maar als je speelt, gaat het altijd zo. Alles vliegt de lucht in en rolt over de grond. Links, rechts, op, onder, over, tussen, heen en weer. Overal ligt wel iets. Maar als we eerlijk zijn: ‘t Is toch gezellig!

lesmap NEUZEN / 7

Na het theaterbezoek: tien muzische neusopdrachten

GEURNEUS Kenmerken: grote neusgaten, gevoelig aan geuren, ruikt veel, kent alle geuren Opdracht: Ruiken maar en...? Muzische werkwijze: BEELD Hoe ga je te werk? Plaats verschillende potjes naast elkaar en leg er telkens een ander voorwerp in met een duidelijke geur. Vervolgens sluit je elk potje af met een stukje folie en een elastiekje. Prik enkele gaatjes in de folie met een tandenstoker zodat de geur vrijkomt. Laat de kinderen de verschillende geuren ontdekken en laat ze er verschillende ervaringen bij plaatsen (lekkere geur, zoete geur, felle geur, vieze geur...). Aan jou de keuze of je de kinderen laat ruiken zonder of met een blinddoek. Materiaal Potjes (bv confituur), plastiek folie, tandenstoker, elastiekjes, voorwerpen met sterke geur (bv lavendel, bloemen, aardbeien, choco, stinkkaas, munt...), blinddoek

SPEURNEUS Kenmerken: nieuwsgierig, steekt zijn neus door gaten, steeds op zoek Opdracht: Zoek je knuffel! Muzische werkwijze: BEWEGING Hoe ga je te werk? Vraag aan de leerlingen of ze een knuffel, popje, autootje... van thuis willen meenemen naar de klas. Verzamel alle objecten en plaats ze apart in dozen van verschillende grootte. Sluit de dozen en maak gaatjes in de dozen. Zorg ervoor elk gaatje een verschillende grootte heeft. De ene doos heeft heel kleine gaatjes, de andere doos heeft één groot gat. Plaats de dozen verspreid in de klas. De kinderen mogen vrij rondlopen in de klas en piepen door de gaatjes in de dozen. Zo ontdekken ze in welke doos hun eigen speelgoedje zit. Ook ontdekken ze dat het moeilijker is om door kleine gaatjes te kijken. Materiaal Kartonnen dozen van verschillende grootte, schaar of priem om gaten te maken, per leerling één knuffel, of ander object.

lesmap NEUZEN / 8

NATUURNEUS Kenmerken van de neus: groen, fris, komt graag in de natuur Opdracht: Ben jij een natuurkenner? Muzisch werkwijze: BEWEGING Hoe ga je te werk? Ga met de groep naar een natuurgebied: bos, park, strand... Zet de kinderen per twee. Eén kind krijgt een blinddoek aangebonden. Het andere kind mag verschillende voorwerpen (bloem, gras, blaadjes...) uit de omgeving onder de neus van het geblinddoekt kind houden. Kan je het voorwerp raden? Materiaal Verschillende blinddoeken

WINDNEUS Kenmerken van de neus: houdt van snelheid, wind maken en vliegt overal naartoe Opdracht: NEUZEN doe je onder een parachute (of laken)! Muzisch werkwijze: BEWEGING Hoe ga je te werk? Je laat alle kinderen rond een parachute staan en je tilt ze samen de lucht in. Daarna geef je telkens aan twee kinderen enkele opdrachten: van plaats wisselen door onder de parachute te lopen, van plaats wisselen door rond de parachute te lopen... Telkens wanneer de twee kinderen elkaar kruisen, moeten ze neuzen! Materiaal Parachute (alternatief: groot laken)

SCHRIJFNEUS Kenmerken van de neus: langwerpig, kleurrijk, maakt sierlijke bewegingen Opdracht: Beweeg die neus! Muzisch werkwijze: BEELD, BEWEGING Hoe ga je te werk? De kinderen zoeken een eigen plekje op de speelplaats. Met wat stoepkrijt mogen ze losse lijnen en vormen op de speelplaats tekenen. Leg de krijtjes weg en laat de kinderen de lijnen die ze tekenden nabootsen met hun neus in de lucht. Om de beurten toont een leerling zijn bewegingen aan de klas. De klas probeert gezamenlijk de bewegingen na te doen. Kan je het ook op muziek? Materiaal Stoepkrijt en muziek

lesmap NEUZEN / 9

SNOEZELNEUS Kenmerken van de neus: rustig, zacht en fijn Opdracht: Relaxen doe je zo. Muzisch werkwijze: BEWEGING Hoe ga je te werk? Zoek eerst en vooral een gezellig plekje om te snoezelen met op de achtergrond een rustig muziekje. Je maakt duidelijk de afspraak dat het een snoezelmoment is. Vervolgens laat je de kinderen eerst individueel kennismaken met een voorwerp dat ze kiezen uit de bak. Ze voelen er aan met hun neus. Vervolgens voeren ze deze opdracht per 2 uit en gaan ze met het gekozen voorwerp eens over de neus van de ander. Materiaal Rustige snoezelmuziek, bak vol kleine materialen met verschillende texturen zoals: veertjes, wattenstaafjes, wol, stofjes... (Laat ook enkele dingen door de kinderen zelf meenemen)

VERSTOPNEUS Kenmerken van de neus: onzichtbaar, stil en klein Opdracht: Vind je de verstopneus? Muzisch werkwijze: BEWEGING Hoe ga je te werk? Print verschillende dierenneuzen af/knutsel dierenneuzen en verstop ze in de zandbak of in de klas. De kinderen gaan op zoek naar de neuzen en raden van elke gevonden neus van welk dier de neus is. Alternatief Maak een schatkaart van een deel van de school. De kinderen kunnen met behulp van opdrachten en aanwijzingen de verschillende neuzen vinden. Materiaal Dierenneuzen in verschillende vorm (afgeprint, zelf gemaakt), schatkaart van de school

lesmap NEUZEN / 10

KLEINEUS

Kenmerken van de neus: vol bulten, droogt snel uit, bruin Opdracht: Maak je eigen neuskesman! Muzisch werkwijze: BEELD Hoe ga je te werk? Elke kind krijgt een blok klei en een onderlegger. Laat ze eerst even experimenteren: maak een bol, een worst, een pannenkoek... Vervolgens laat je ze van het stuk klei een vorm naar keuze maken. Deze vorm is dé neus. Je geeft deze neus nog twee ogen en twee oren en de neuskesman is af! Materiaal Klei, onderlegger

LOOPNEUS Kenmerken van de neus: fit, snel en in evenwicht Opdracht: Niet vallen! Muzisch werkwijze: BEWEGING Hoe ga je te werk? Je bakent een parcours af: zet stoelen, tafels, ballen, de goal, de juf... op het parcours als hindernis. Geef elk kind een papieren zakdoekje uit een zakdoekendoos. De bedoeling is dat elk kind het parcours probeert af te leggen met het zakdoekje op zijn/haar neus. Elk kind legt apart het parcours af. Samen met de kinderen aan de zijkant tel je hoeveel keer de zakdoek van zijn/haar neus is gevallen. Op het einde raakt bekend wie het minst zijn zakdoek heeft laten vallen tijdens het loopparcours. Dat zal de beste loopneus zijn. Materiaal Zakdoekkendoos, materialen om een parcours af te bakenen

FEESTNEUS

Kenmerken: versierd, rood, vol glitters Opdracht: Feesten doen we met de feestneuzen! Muzisch werkwijze: BEELD Hoe ga je te werk? Je maakt de kinderen warm voor het neuzenfeest, maar stelt de probleemstelling dat er geen neuzenfeest kan zijn zonder feestneuzen! Motiveer ze dus om een zo leuk en creatief mogelijke neus te maken met allerlei materialen. Zo kan je ze bijvoorbeeld een stuk van een eierdoos nemen, het versieren met wol en confetti en vervolgens een elastiek aan vastmaken. Wanneer alle feestneuzen klaar zijn zet je de muziek op en het neuzenfeest kan beginnen! Materiaal Allerlei versiermaterialen: lege eierdozen, ping-pongballen, verf, eierdozen, glitters, pluimen… Ook verschillende elastiekjes om aan de gemaakte neus te binden

lesmap NEUZEN / 11

Na het theaterbezoek: werkbladen voor de leerlingen 1. MEMORY Laat de kinderen de verschillende neuzen inkleuren en knip de vakjes uit. Spelverloop: Zet de kinderen per twee. Per groepje heb je tweemaal onderstaande NEUZEN nodig. Alle uitgeknipte kaartjes liggen omgekeerd op tafel. Elk kind mag om de beurt twee vakjes omdraaien, zodat de figuren zichtbaar worden. Meteen erna moeten de kaartjes terug omgedraaid worden. Zie je twee dezelfde figuren? Dan mag je ze bij jou nemen. Het kind met de meeste kaartjes wint.

lesmap NEUZEN / 12

2.

Volg het juiste snotspoor naar de zakdoek

Spelverloop Kopieer dit blad in de nodige hoeveelheid en zet stiften of kleurpotloden klaar. Maak de kinderen duidelijk dat ze niet alles op het blad mogen inkleuren, maar enkel de juiste lijn. De lijn die ze moeten volgen en vinden is diegene van Meneer snotneus die op zoek is naar de zakdoekendoos. Hebben ze de lijn gevonden, dan kleuren ze deze.

lesmap NEUZEN / 13

3.

Teken jij de neuzenvriend van mijnheer ijsbeer?

Spelverloop Mijnheer Ijsbeer wil graag neuzen, maar hij heeft geen vriendje om mee te neuzen. Teken jij een vriendje voor mijnheer de ijsbeer?

lesmap NEUZEN / 14

4.

Ocharme! Mevrouw de neushoorn is haar schaduw kwijt!

Spelverloop Mevrouw de neushoorn is op zoek naar haar schaduw. Kan jij haar vinden? Omcirkel de schaduw die er net hetzelfde uitziet.

lesmap NEUZEN / 15

5.

Bij de neus genomen

Spelverloop Er zijn heel wat gekke dieren met gekke neuzen. Verbind met een potlood de juiste neus met het juiste dier. Opgelet! Er zijn meer neuzen dan dieren!

lesmap NEUZEN / 16

Na het theaterbezoek: wie is wie?

DE MAKERS Caroline Meerschaert - regie Caroline Meerschaert (°1973) is zoals ze zelf zegt, ‘een laatbloeier’. Haar passie, theater maken en spelen, ontwikkelde zich pas via enkele omwegen. Ze studeerde in 1996 af aan de opleiding journalistiek van het RITS. Daarna maakte ze enkele human interest reportages voor televisie (Witte Raven, 1000 Zonnen en Garnalen, De Weegschaal...).

© Marian Rubio

Nog steeds op zoek naar haar passie, ging ze voor de tweede maal naar school. In juni 2010 studeerde ze af aan de Toneelacademie in Maastricht waar ze een een opleiding docent/regisseur volgde. In datzelfde jaar speelde ze mee in haar eerste professionele theaterproductie: DE GELAARSDE KAT van DE MAAN. Voor Caroline is het haar eerste regie bij DE MAAN. En het is er meteen één vol uitdaging. “Een productie maken op maat van de allerkleinsten, dat is het moeilijkste. Het is een zeer leuke ervaring waardoor ik anders ga kijken naar theater.” Caroline speelt soms zelf ook in NEUZEN. Dan vervangt ze An of Kathleen in het spel.

Paul Contryn - Scenografie, figuren en spel Paul Contryn is de huisscenograaf en figurenmaker van DE MAAN met jarenlange expertise. Paul weet diverse figuren een subtiele vorm van leven mee te geven. Steeds met een eigen touch. Dit kwam ondermeer tot uiting in producties als NIMMERMEER, PETER EN DE WOLF en DE JONGEN. De levendige figuren van Paul maakten recent nog furore bij maar liefst 110.000 bezoekers tijdens de Mechelse Ommegang. De vuurspuwende draak, de groene walvis en de fabelachtige eenhoorn gingen niet ongemerkt voorbij! Voor NEUZEN liet hij zich leiden door zachte materialen. NEUZEN is een echte knuffelvoorstelling vol kussens, dekens en figuren op maat van de kleinsten.

lesmap NEUZEN / 17

DE SPELERS An Valenteyn & Kathleen Van der Velde - creatie en spel

An Valenteyn (°1980) is bedreven in verscheidene acteervormen: clownerie, straattheater en mimespel. Na haar opleiding pedagogie, studeerde ze af aan de opleiding bewegingstheater van de academie ‘Lassaad’ in Brussel. Ze speelde al op jonge leeftijd met haar eigen straattheatergezelschap ‘Prroesjkof’ en bracht intiem theater met het gezelschap ‘Carovanna’. Sinds 2007 is ze actief als cliniclown in Antwerpen. Haar improvisatie- en inlevingsvermogen werken aanstekelijk. Kathleen Van der Velde (°1976) is sinds 1999 ook werkzaam als cliniclown. Zij studeerde af aan de opleiding bewegingstheater van de ‘Kleine Academie’ in Brussel. Ze leerde daarna de kunst van het poppenspel van Paul Contryn. In 2010 won ze tijdens het Landjuweelfestival de vertellerswedstrijd ‘De gouden stoel’, georganiseerd door Opendoek. Sinds datzelfde jaar toert ze als ‘De verhalenkat’ langs bibliotheken en scholen met verschillende eigen producties. An en Kathleen zijn een perfecte match voor NEUZEN. Omdat ze bij de Cliniclowns een duo vormen, zijn ze goed op elkaar ingespeeld. Daarnaast hebben An en Kathleen veel ervaring met kinderen, aangezien Cliniclowns een zeer kindgerichte organisatie is. Lukas Van Echelpoel - muziek Lukas Van Echelpoel (°1957) is stichter en spil van het reizend jeugdtheatergezelschap ‘Salibonani’. Als multidisciplinair kunstenaar deed hij ondermeer muziek, tekst en spel voor verschillende voorstellingen zoals Fata Morgana, De Spotvogel en Het Luchtschip. Naast zijn eigen producties deed hij ervaring op bij het Mechels Miniatuurtheater (nu t,Arsenaal) en maakte muziek met Bart Peeters, Jan Leyers en nog vele anderen. Lukas heeft zich voornamelijk gespecialiseerd in muziektheater. Hij werkte al eens eerder in een MAANproductie, HET UUR DAT WE NIETS VAN ELKAAR WISTEN. Ook in neemt hij kinderen mee op reis doorheen verschillende klanken en expressies. Af en toe wordt de rol van Lukas gespeeld door Tim Janssen. lesmap NEUZEN / 18