De late 19 e en vroege 20 e eeuw MET ANDE RE OGEN. De Edese Cahiers Deel 2 SIMONIS &BUUNK

De late 1 9e eN vroege 20e eeuw

MET ANDERE OGEN De Edese Cahiers Deel 2

SIMONIS & BUUNK

SIMONIS & BUUNK KUNSTHANDEL SIMONIS & BUUNK RESTAURATOREN – SINDS 1927 REGISTER TAXATEURS SCHILDERIJEN

Romantici Impressionisten Haagse en Amsterdamse School Klassiek Modernen Expressionisten Nieuwe Realisten Naoorlogse figuratieven en abstracten

SIMONIS & BUUNK EEN KEUR AAN KUNST

MET ANDERE OGEN DE EEUWEN VAN EDE Een bijzondere verkooptentoonstelling in drie delen. Elk met een eigen cahier. Deel 2 Een collectie schilderijen, aquarellen, tekeningen en beelden uit de late 19e en vroege 20e eeuw waaronder impressionisten, schilders van de Amsterdamse School, neo-impressionisten, expressionisten en klassiek-modernen.

Donderdag 25 november t/m zondag 12 december 2010 Voor prijzen: zie www.simonis-buunk.nl en op aanvraag Openingstijden expositie: dinsdag t/m zondag van 11-17 uur Gesloten op maandagen Bezoekadressen: Notaris Fischerstraat 19, 27 en 30 Postadres: Notaris Fischerstraat 30, 6711 BD Ede Telefoon: +31(0)318 652888 Fax: +31(0)318 611130 Gewoonlijk: dinsdag t/m zaterdag van 11-17 uur en op afspraak Op twaalf minuten rijden van het Kröller-Müller Museum, Otterlo www.simonis-buunk.nl [email protected]

Volg ons ook op

Met andere ogen Met grote, blauwe ogen kijkt het meisje van Sluijters ons aan vanaf de omslag van dit cahier. Op pagina 24 staat ze ten voeten uit, met in haar armen een Japanse pop, aan haar voeten lakschoentjes, het haar geknipt en gevat in een lint volgens de laatste mode. Wat wij als beschouwer zien is een expressief portret van een meisje met bereisde ouders, gekleed in de kindermode van die tijd. Geschilderd in 1908 door een van de meest vernieuwende Hollandse kunstenaars van het begin van de 20 e eeuw: Jan Sluijters. In een notendop geeft dit schilderij de inhoud van deze catalogus weer: schilderijen van kunstenaars die in hun jonge jaren geïnspireerd werden door de eigentijdse ontwikkelingen op artistiek en maatschappelijk gebied, daardoor anders gingen kijken en tot vernieuwing in hun kunst kwamen. Jan Sluijters behoorde samen met Leo Gestel en Piet Mondriaan tot de Nederlandse vroege ‘modernen’. Hij kreeg een conservatief-academische opleiding aan de Rijksacademie in Amsterdam en verbleef daarna in Parijs (1906-1907), waar hij werd geconfronteerd met het gedurfde, kleurige werk van de neo-impressionisten, Van Gogh en de fauvisten – waaronder ook Gauguin. Hierdoor aangestoken zou hij na terugkeer in ons land samen met voornoemde kunstenaars en ook Jan Toorop met expressionistische en luministische schilderijen de Nederlandse kunst een sterke impuls geven. In 1907 schilderde hij het spraakmakende ‘Bal Tabarin’ (coll. Stedelijk Museum, Amsterdam), een jaar later dit meisje, dat traditioneler oogt, waarschijnlijk omdat het een opdracht was. Sluijters keek voor dit portret niet met zijn ‘luministische ogen’, maar wel met ‘nieuwe ogen’, want hij hanteerde bewust de uit Frankrijk meegenomen, ietwat deformerende manier van schilderen om tot meer expressie te komen. Vanaf 1908 kon het publiek op tentoonstellingen in Amsterdam aan het werk van deze avant-gardisten wennen. Het oogstte scherpe kritiek. Sluijters verweet men ‘ het valsche vernuft der nieuwste Fransche richting’ te huldigen. Toch maakte de nieuwe kijk op kunst van Sluijters dat het publiek gedwongen werd ‘met andere ogen’ te kijken naar zijn schilderijen. In het algemeen ontlokken nieuwe visies, kunststijlen en onderwerpen van jonge kunstenaars (ingegeven door hun reizen) aanvankelijk vaak scherpe kritiek, omdat men de ‘nieuwlichterij’ niet begrijpt. Maar meestal groeit in de loop der tijd de waardering. Zo is Sluijters nu een uitermate gezocht schilder… 4

Het tijdsverloop in onze afzonderlijke cahiers is verschillend. Het eerste omvat een tijdvak waarin alles traag verliep. Er waren nog weinig communicatiemiddelen, men reisde per paard, te voet of over het water, en niet erg veel en ver. Dit tweede cahier bestrijkt het eind van de 19e eeuw en de eerste decennia van de 20 e eeuw. Een periode waarin veel gebeurde op economisch, maatschappelijk en artistiek gebied. De trein en auto deden hun intrede, er kwam telefoon. De Haagse School, die zich voornamelijk richtte op Hollandse onderwerpen, was over zijn hoogtepunt heen, en er ontstond een eerste generatie internationaal georiënteerde schilders zoals Van Gogh, Isaac Israels en Kees van Dongen. Deze kunstenaars brachten korte of langere tijd in het buitenland door, zagen daar andere landschappen, steden, kunst en reageerden daar direct op. Zowel hun eigen blik verruimde zich als die van het publiek. Niet alleen hun stijl, maar ook hun onderwerpen veranderden. Al vanaf de jaren tachtig richtten schilders in Den Haag en Amsterdam zich in navolging van tendensen in het buitenland op nieuwe, kosmopolitische onderwerpen. Breitner en de jonge Israels dompelden zich onder in het drukke stadsleven en de wereld van kroegen, cafés en theaters, waar ze inspiratie voor hun schilderijen vonden. Later nam Israels de beschouwer ook mee naar mondaine vakantieoorden (pag. 15) en naar de paskamers en naaiateliers van de Parijse modehuizen (pag. 6, 7). Kees Maks toonde het circus (pag. 25). Mede door hen ging er voor kunstliefhebbers een nieuwe wereld open en keken ook zij ‘met andere ogen’, met verruimde blik. Om een jong publiek al bewust te laten kijken naar kunst – zij zijn immers de kunstliefhebbers van morgen – introduceerden we in september in onze Tiendaagse-krant de rubriek ‘Jonge ogen’. Tegelijkertijd werd op onze website de verkiezing ‘Wat kies jij?’ gelanceerd, met inzet van nieuwe media als facebook. Jongeren tussen de veertien en twintig jaar konden een selectie uit onze schilderijencollectie bekijken en hun voorkeur uitspreken. Rond half november worden de resultaten van deze verkiezing bekend gemaakt. Wij hopen dat u door onze cahiers geïnspireerd wordt, onze najaarstentoonstelling bezoekt, en zult ontdekken dat nieuwe paden in de kunst zeer verfrissend kunnen zijn. Mariëtte Simonis

Floris Verster (Floris Hendrik Verster van Wulverhorst)

Floris Verster (Floris Hendrik Verster

Literatuur: W. Scherjon, Floris Verster 1861-

van Wulverhorst)

1927. Volledig geïllustreerde catalogus van zijn

Leiden 1861-1927

schilderijen, waskrijt- en waterverfteekeningen,

Flessen met Oost-Indische kers en hortensia’s, doek

en grafisch werk, Utrecht 1928, pag. 66, cat.nr.

73,7 x 56,5 cm, gesigneerd en gedateerd ’94.

89 (met afb., als ‘Flesschen met O.I. Kers en

Herkomst: coll. W.C.A. Huinck, Utrecht; part.

Hortensia’s’); Christiaan Vogelaar, Floris Verster ,

coll. België.

Leiden 2003, pag. 117, cat.nr. 89 (met afb.). 5

‘Isaac’ Lazarus Israels ‘Isaac’ Lazarus Israels Amsterdam 1865-1934 Den Haag

Naaiatelier van modehuis Paquin, Parijs , potlood en pastel 49,6 x 64,3 cm, gesigneerd en te dateren ca. 1904.

Salomon Garf Salomon Garf Amsterdam 1879-1943 Auschwitz (Polen)

Toilet maken , pastel 85,6 x 71,9 cm, gesigneerd. Herkomst: kunsthandel Frans Buffa & Zonen, Amsterdam; part. bezit Frankrijk.

6


Het naaiatelier , paneel 46 x 33 cm, gesigneerd. Herkomst: rechtstreeks gekocht van de schilder, daarna door vererving in bezit gekomen van de vorige eigenaar.

Isaac Israels hield van de mondaine leefwijze van de hogere klasse, zoals hij ook gefascineerd was door de wereld van theater en revue. Omstreeks 1900 komt Isaac Israels via zijn goede vriendin Thérèse Schwartze in contact met de directie van modehuis Hirsch & Cie. in Amsterdam. Hij krijgt toestemming om in de paskamers en naaiateliers te schetsen en schilderen. Door de contacten van Hirsch met de modehuizen Paquin en Décroll in Parijs kan Isaac ook daar de essayeuses (mannequins) en naaisters gaan schilderen. De pastel op de pagina hiernaast maakte Israels omstreeks 1904, het jaar waarin de kunstenaar voor bijna tien jaar naar zijn geliefde Parijs verhuisde en zich vol overgave in het wervelende stads- en kunstleven stortte. Net als in het werk hierboven schilderde Israels een aantal naaisters die met toewijding en kundigheid de luxueuze stoffen door hun vingers laten gaan, om ze met draad en naald ‘om te toveren’ tot de prachtigste gewaden. 7

George Hendrik Breitner George Hendrik Breitner Rotterdam 1857-1923 Amsterdam

Bij de hoefsmid , doek 50 x 75,4 cm, gesigneerd en gedateerd ’87. Herkomst: kunsthandel Frans Buffa & Zonen, Amsterdam; veiling Van Marle & Bignell, Den Haag, 9 nov. 1943, lotnr. 11; Simonis & Buunk Kunsthandel, Ede, 1995; part. coll. Nederland. Lit.: A.M. Hammacher, Amsterdamsche impres-

sionisten en hun kring , Amsterdam 1941, pag. 113, nr. 32a; P.H. Hefting, G.H. Breitner in zijn

Haagse tijd , Utrecht 1970, cat.nr. 35 (met afb.); A. Venema, G.H. Breitner, 1857-1923 , Bussum 1981, afb. pag. 107, pag. 324, nr. 34; Helewise Berger, Van Gogh en Breitner in

Den Haag (masterthesis), Utrecht 2009, pag. 61-62 (met afb.).

George Hendrik Breitner Rotterdam 1857-1923 Amsterdam

Stilleven van rozen , zwart krijt en aquarel 26,3 x 37,6 cm. Annotatie verso op etiket: ‘Ondergetekende J. Voerman verklaart dat nevensgaande waterverfteekening 24 1/2 x 35 1/2 cm voorstellende rozen stilleven van de hand is van: G.H. Breitner van wien hij hem omstreeks 1888 persoonlijk ten geschenke heeft gekregen. J. Voerman’. Herkomst: geschenk van de kunstenaar aan de schilder Jan Voerman sr., ca. 1888; kunsthandel Frans Buffa & Zonen, Amsterdam, inv.nr. 2027; mevrouw A.C. van Ommen van Guylik, Laren; erven Van Ommen van Guylik; mevrouw Ch.M. de Roy van Zuydewijn-Stuyt. Lit.: tent.cat. Amsterdam, Rijksmuseum/Stedelijk Museum, (Historische tentoonstelling van de stad Amsterdam) Eeretentoonstelling van werken van

G.H. Breitner als grootmeester der Amsterdamsche School , 1925, cat.nr. 3266; tent.cat. Brussel, Palais des Beaux-Arts, Rétrospective de l’oeuvre

de Breitner , 1932, cat.nr. 66; tent.cat. Laren,

8

Singer Museum, G.H. Breitner, aquarellen en

G.H. Breitner als grootmeester der Amsterdamsche

Laren, Singer Museum, G.H. Breitner, aquarellen

tekeningen , 1983, pag. 24, cat.nr. 41.

School , juli-sept. 1925; Brussel, Palais des

en tekeningen , april-juni 1983; Eelde, Museum

Tent.: Amsterdam, Rijksmuseum/Stedelijk

Beaux-Arts, Rétrospective de l’oeuvre de

De Buitenplaats, Bloemen! van Jan Sluyters en

Museum, (Historische tentoonstelling van de stad

Breitner , jan. 1932; Amsterdam, Gemeente

tijdgenoten , juli-sept. 2010.

Amsterdam) Eeretentoonstelling van werken van

Musea van Amsterdam, G.H. Breitner , nr. 140;

‘Isaac’ Lazarus Israels

‘Isaac’ Lazarus Israels Amsterdam 1865-1934 Den Haag

Jonge vrouw met ponyhaar , paneel 27,1 x 21,7 cm, gesigneerd. Herkomst: kunsthandel François Buffa & Fils, Amsterdam. Lit.: vgl.: Jacob H. Reisel, Isaac Israels. Portret

van een Hollandse impressionist , Amsterdam 1967, afb. pag. 163. Tent.: vermoedelijk: Amsterdam, kunsthandel Frans Buffa & Zonen, Tentoonstelling van

schilderijen en aquarellen door Isaac Israels , juni 1914, cat.nr. 22 (‘Meisjeskopje’).

9

Bernardus Johannes Blommers

Bernardus Johannes Blommers Den Haag 1845-1914

Badende jongens in Het Kanaal, Den Haag , doek 48,2 x 40,4 cm, gesigneerd. Lit.: H.P. Bremmer, Moderne Kunstwerken , Amsterdam 1908, pag. 89; Tiny de Liefde-van Brakel, B.J. Blommers (1845-1914) , Katwijk 1993, pag. 41 (met afb.). 10

Johannes ‘Jan’ Zoetelief Tromp Johannes ‘Jan’ Zoetelief Tromp Batavia (Nederlands-Indië) 1872-1947 Breteuilsur-Iton (Frankrijk)

Zwempartijtje in de beek , doek 30,5 x 40,5 cm, gesigneerd. Herkomst: veiling Van Marle & Bignell, Den Haag, 19 febr. 1979, lotnr. 432 (met afb.); veiling A. Mak, Dordrecht, 22 juni 1982, lotnr. 254 (met afb.).

Jan Zoetelief Tromp heette eigenlijk Jan Tromp. De naam ‘Zoetelief’ voegde hij later toe, uit dankbaarheid en eerbetoon aan zijn grootmoeder ‘grootje Zoet’. Zij was degene die al vroeg ontdekte dat hij doof was, al haar bezittingen verkocht en met hem uit Nederlands-Indië naar Holland vertrok om hem een opleiding te kunnen geven op een school voor dove kinderen. Vanaf 1905 verbleef de kunstenaar ’s zomers met zijn gezin in Katwijk, waar ook schoonvader en leermeester B.J. Blommers woonde, om zich er in 1914 voor vele jaren te vestigen. Hier veranderde zijn stijl in een kleurrijk en ongedwongen impressionisme, met een licht en zonnig coloriet. Ook de onderwerpen zijn opgewekt: hij schildert scènes uit het vissersleven, maar vooral lieflijke taferelen met kinderen. Zoals dit vrolijke gebeuren, met blozende zwemmertjes die dollen in het water. Of kinderen die spelen op het strand, bloemen plukken, een geitje voeren of terugkeren uit de velden langs de duinen, al dan niet vergezeld van hun moeder of dieren. Het tafereel is altijd idyllisch en straalt een harmonie en geluk uit zoals Zoetelief Tromp dat binnen zijn eigen gezin, dat vaak voor hem model stond, waarschijnlijk heeft gekend. De voorstellingen op deze pagina’s zijn opmerkelijk omdat het thema uitzonderlijk is in het oeuvre van beide kunstenaars. Mogelijk hebben ze elkaar ertoe geïnspireerd, omdat ze door hun familieband goed op de hoogte waren van elkaars artistieke ideeën.

11

Cornelis Vreedenburgh

Cornelis Vreedenburgh Woerden 1880-1946 Laren (N.H.)

Jachthaven aan de Loosdrechtse Plassen , doek 59,8 x 89,9 cm, gesigneerd en gedateerd 1937.

Pieter Florentius Nicolaas Jacobus ‘Floris’ Arntzenius Pieter Florentius Nicolaas Jacobus ‘Floris’ Arntzenius Soerabaja (Nederlands-Indië) 1864-1925 Den Haag

Winderige dag op het Scheveningse strand , doek op paneel 23,1 x 33,5 cm, gesigneerd.

12



De Grote Markt, Groningen, doek 51,3 x 53,2 cm, gesigneerd en gedateerd 1936. Lit.: Sigrid Thomassen, Cornelis Vreedenburgh

1880-1946. Schilder van stad, land en water , Venlo/Woerden 2000, afb. in kleur pag. 83; Frans Westra, Martinitoren , Groningen 2009, afb. in kleur pag. 166.

De Grote Markt, situatie 2010

Foto: met dank aan Richard ter Borg

13


14

‘Isaac’ Lazarus Israels Afbeelding pagina 14: ‘Isaac’ Lazarus Israels Amsterdam 1865-1934 Den Haag

Flaneren op de Scheveningse pier , doek 50,2 x 40 cm, gesigneerd. Herkomst: part. coll. Nederland.


Het Lido van Venetië , doek 37,1 x 52,2 cm, gesigneerd. Herkomst: part. coll. Nederland.

Adrianus ‘Adriaan’ Miolée Adrianus ‘Adriaan’ Miolée Vlissingen 1879-1961 Haarlem

Een dagje aan het strand, Zandvoort , board 26,8 x 34,8 cm, gesigneerd en gedateerd 15.7.21. Annotatie: ‘Aan Frits 15.7.21 Zandvoort’. Herkomst: veiling Van Marle & Bignell, Den Haag, 19 nov. 1979, lotnr. 690.

15



Zittende vrouw met boeket bloemen , aquarel 39,8 x 29,8 cm, gesigneerd. 16


Vrouw met hoed, lezend , aquarel 50,7 x 35,4 cm, gesigneerd. Herkomst: part. bezit Californië, Verenigde Staten. 17

Valerius de Saedeleer Valerius de Saedeleer Aalst (België) 1867-1942 Leupegem (België)

Le rideau d’arbres - Landschap met dreef , doek 65,7 x 75,8 cm, gesigneerd en te dateren ca. 1907. Herkomst: Galerie Georges Giroux, Brussel, inv.nr. 126. Lit.: Piet Boyens, Sint-Martens-Latem.

Kunstenaarsdorp in Vlaanderen , Tielt 1992, pag. 588 (met afb.).

18

In 1898 vestigde de Belgische schilder Valerius de Saedeleer zich in het schilderachtige Vlaamse dorpje Sint-Martens-Latem aan de Leie, waarmee een begin werd gemaakt met de later zo vermaarde kunstenaarskolonie. Albijn van den Abeele woonde daar toen al enige tijd, George Minne, Gustave van de Woestijne en Albert Servaes zouden spoedig volgen. Samen vormden zij de kern van de eerste kunstenaarsgroep van de Latemse School. Vanuit een diep gevoelde, mystieke verbondenheid met het land van de Leie, en bewondering voor het werk van Pieter Brueghel de Oude, kwam De Saedeleer rond 1904 tot het schilderen van grote, open landschappelijke panorama’s en riviergezichten met een verfijnde compositie en uitvoering. Deze serene landschappen met ragfijn getekende bomen onder een kalme lucht staan los van de werkelijkheid en drukken de stilte, kalmte en tijdloze harmonie van het landschap uit. De impressionistische landschappen die de kunstenaar vóór zijn komst naar het rivierdorpje had geschilderd vernietigde hij. Niet het kortstondige en zintuiglijke zou voortaan de essentie van zijn schilderijen vormen, maar de eeuwige waarden van de natuur, gesymboliseerd in het karakter van het Vlaamse landschap. Het maakte Valerius de Saedeleer al in 1906 tot ver buiten zijn landsgrenzen beroemd.

Jan Voerman sr.

Jan Voerman sr. Kampen 1857-1941 Hattem

IJsselgezicht met tjalken en zandtrekkers , board 45,5 x 75,1 cm, gesigneerd. Herkomst: kunsthandel Frans Buffa & Zonen, Amsterdam; coll. P. Rykens, Brockham Park, Betchworth, Surrey, Groot-Brittannië, inv.nr. 172.

Jan Voerman sr. Kampen 1857-1941 Hattem

Twee paarden in de wei, voor Hattem , aquarel 29,6 x 46,8 cm, gesigneerd met initialen. Herkomst: coll. acteur Henk van Ulsen (19272009), Amsterdam, inv.nr. 3. 19


Picknick in het Bois de Boulogne, Parijs , doek 43,5 x 60 cm, gesigneerd en te dateren ca. 1905. Lit.: S. de Bodt e.a., Isaac Israels, Hollands

Impressionist , Rotterdam 1999, pag. 123, afb. 169 (in kleur). Tent.: Rotterdam, Kunsthal, Isaac Israels,

Hollands Impressionist , sept. 1999-jan. 2000.

Leendert ‘Leo’ Gestel Het onderwerp van deze pastel van Leo Gestel is hoogstwaarschijnlijk de rolschaatsbaan in het Paleis voor Volksvlijt in Amsterdam. Rond 1900 was het rolschaatsen vooral een tijdverdrijf voor dames en heren van de betere stand. Naar voorbeeld van Parijs, Londen en Berlijn had Amsterdam in 1897 zijn eerste rolschaatsbaan gekregen. Maar van een echte rage was pas sprake omstreeks 1910. In het Paleis op het Frederiksplein werd een luxe rollerbaan aangelegd, met een orkest en een toneel waarop shows werden opgevoerd. Het rolschaatsen was mede zo populair omdat het, net als het schaatsen, aan mannen en vrouwen de gelegenheid bood om elkaar ongedwongen te ontmoeten. En het samen een rondje rijden met een relatief onbekende, waarbij de vrouw stevig werd ondersteund, werd door niemand als onbetamelijk gezien. Gestel tekende en schetste graag elegante vrouwen en het mondaine uitgaansleven van Amsterdam. Deze tekeningen staan dicht bij het leven en zijn vlot en direct genoteerd, meestal in zwart krijt met hier en daar wat kleur. In deze pastel weet hij door een geraffineerde compositie de illusie van een ronddraaiende beweging te creëren, die in gang wordt gezet door het aanrijdende paar links: de man in jacquet, de vrouw in wandelkostuum met grote hoed.

Leendert ‘Leo’ Gestel Woerden 1881-1941 Hilversum

Op de rolschaatsbaan met Japanse lampions , zwart krijt en pastel 41,5 x 52 cm, gesigneerd en te dateren ca. 1910-1911. Lit.: Carole Denninger, Amsterdam - 365 stadsge-

zichten, Bussum 2008, nr. 345 (met afb. in kleur). 20

Nicolaas van der Waay

Nicolaas van der Waay

Herkomst: veiling Van Marle & Bignell, Den

Amsterdam 1855-1936

Haag, 14 dec. 1966, lotnr. 355 (met afb.);

In de pauze, Concertgebouw Amsterdam , doek

part. bezit Duitsland.

80,9 x 61 cm, gesigneerd. 21

Cornelis Vreedenburgh Cornelis Vreedenburgh Woerden 1880-1946 Laren (N.H.)

De Montelbaanstoren, Amsterdam , doek 60 x 73,9 cm, gesigneerd. Herkomst: part. bezit Verenigde Staten.

Evert Moll Evert Moll Voorburg 1878-1955 Den Haag

Gezicht op de Boompjes, Rotterdam , doek 61 x 81 cm, gesigneerd. Lit.: A. Knops, Evert Moll. Schilder van de

Rotterdamse Maas , Venlo 2002, afb. in kleur pag. 77.

22



Het laden van vaten op de Brouwersgracht, Amsterdam , doek 82,4 x 128 cm, gesigneerd en gedateerd 1919. Herkomst: familie van de schilder.

Cornelis Vreedenburgh schilderde vaak water- en weidelandschappen toen hij in 1918 begon met het weergeven van stadsgezichten, vooral van Amsterdam. Het water, dan in de vorm van het IJ, de Amstel en de grachten, bleef daarin een rol spelen. In 1919 schilderde hij dit stukje Brouwersgracht, waar een schip wordt geladen in de vroege uren van een zomerdag. We kijken in westelijke richting naar de Papiermolensluis. Links staan de eerste huizen van de Prinsengracht.

De Brouwersgracht, situatie 2010

23

Johannes Carolus Bernardus ‘Jan’ Sluijters Johannes Carolus Bernardus ‘Jan’ Sluijters Den Bosch 1881-1957 Amsterdam

Meisje met pop , doek 100 x 40,4 cm, gesigneerd met monogram en gedateerd ’08. Wordt opgenomen in de catalogue raisonné van het werk van de schilder, in voorbereiding door Jacqueline de Raad.

24

Cornelis Johannes ‘Kees’ Maks

Cornelis Johannes ‘Kees’ Maks Amsterdam 1876-1967

Triple tandem , aquarel en gouache 59,4 x 89,4 cm, gesigneerd. Annotatie op etiket op achtertikkarton: ‘C.J. Maks “Triple tandem”’. Herkomst: coll. M. Franken. Lit.: vgl.: tent.cat. Amsterdam, Stedelijk Museum, C.J. Maks , 1929, cat.nr. 50 (versie in olieverf); tent.cat. Kortenhoef, Stichting Kunst aan de Dijk, Kees Maks (1876-1967) in de

schijnwerpers , 2001, afb. pag. 13.

25

Johanna Petronella Catharina Antoinetta ‘Jo’ Koster Johanna Petronella Catharina Antoinetta ‘Jo’ Koster Kampen 1868-1944 Heelsum Amsterdam 1866-1915 Laren (N.H.)

Vruchtboompjes , doek 26,4 x 36,2 cm, gesigneerd en gedateerd 1918. Annotatie op spieraam: ‘Vruchtboompjes’.

Ahazueros Jacobus ‘Co’ Breman

Ahazueros Jacobus ‘Co’ Breman

26

gesigneerd en gedateerd ‘L 1 7 1903’.

Zwolle 1865-1938 Laren (N.H.)

Tent.: Hilversum, Museum Hilversum, Erfgooiers.

Zomerlandschap met aardappel- en boekweit-

Inrichters van het landschap , sept. 2008-febr.

velden in het Gooi , doek 18,7 x 40,5 cm,

2009.

Ferdinand Hart Nibbrig

Ferdinand Hart Nibbrig Amsterdam 1866-1915 Laren (N.H.)

In de Eifel , doek 60,4 x 120,5 cm, gesigneerd en te dateren ca. 1906-1909. Annotatie verso: ‘In de Eifel’. Herkomst: veiling Frederik Muller & Co., Amsterdam, Atelier F. Hart Nibbrig , 2 mei 1916, lotnr. 45 (met afb.).

Ferdinand Hart Nibbrig verwierf een plaats in de kunstgeschiedenis met zijn brede zomerlandschappen in pointillistische stijl, die hij vanaf 1895 schilderde. Het landschap met enken en meenten in het Gooi, waar de kunstenaar sinds 1894 woonde, was zijn belangrijkste inspiratiebron. Hart Nibbrig was daarnaast ook een uitmuntend figuurschilder. Karaktervolle groepsportretten van de boerenbevolking en portretten van vrienden en familie werden, anders dan de landschappen, meestal geschilderd in een realistische stijl. Tijdens een verblijf in Parijs (1888-1889), na zijn studie aan de academie in Amsterdam, maakte het neo-impressionisme van Lucien en Camille Pissarro een grote indruk op Hart Nibbrig. Vanaf 1895 begon de schilder deze techniek zelf toe te passen. Hij wilde met de stippeltechniek de tinteling van het zonlicht weergeven. Daarvoor koos hij nu eens een zeer fijn pointille, dan weer een wat lossere techniek van verftoetsen gecombineerd met kleurvegen en contourlijnen. Vanaf 1900 ging Hart Nibbrig in de zomer steevast met zijn gezin op reis: Vlieland, Limburg, de Eifel, Algerije, Walcheren. De Eifel bezocht hij in 1904, 1906 en 1909. Het glooiende panoramische landschap, met het patroon van bossen, akkers en weiden als een lappendeken over de heuvels uitgespreid, was als gemaakt voor Hart Nibbrig, met zijn talent om de suggestie van oneindige ruimte te wekken in zijn landschapschilderijen. De schilder overleed op 12 oktober 1915. Bijna zeven maanden daarna werd een groot deel van de nog in zijn atelier aanwezige werken, waaronder dit schilderij, geveild bij Frederik Muller & Co. in Amsterdam.

27

Jakob ‘Jaap’ Nieweg

Jakob ‘Jaap’ Nieweg Hogebeintum 1877-1955 Amersfoort

Villa Kinheim, Bloemendaal , doek 61,6 x 80,6 cm, gesigneerd en gedateerd aug. 1915. Herkomst: privécoll. kunsthandelaar K.H. van der Aa, Katwijk aan Zee; veiling Christie’s, Londen, 26 juni 1990, lotnr. 257 (voor ca. fl. 125.000,-/€ 55.000,-, het recordbedrag voor een schilderij van Jaap Nieweg). Lit.: R. van der Linde-Beins, Jacob Nieweg

1877-1955: in stille bewondering , Amersfoort 2001, pag. 75, afb. 44 (in kleur). Tent.: Amersfoort, Museum Flehite, Jacob

Nieweg 1877-1955: in stille bewondering , april-juni 2001; Deurne, Museum de Wieger,

De vier seizoenen volgens Jakob Nieweg , apriljuli 2009.

Mollaan 3, Bloemendaal, situatie 2010 28

In september 1914 verhuisde Jaap Nieweg vanuit het Gelderse Spankeren naar Bloemendaal. Daar betrok hij met zijn familie ‘Huize Jacqueline’ aan de Bloemendaalscheweg 40 (nu: Kerkplein 19). Een jaar later schilderde hij op een zomerse dag in augustus Villa Kinheim aan de Mollaan 3, bewoond door Egbert Wesselius Scholten. Door de gehanteerde stippeltechniek en de geraffineerde kleurcontrasten ademt alles in deze voorstelling zon en warmte. De villa bestaat nog steeds, al is deze in de jaren ’80 gesplitst en werd de veranda op de eerste verdieping gesloopt.

Adriaan Herman Gouwe

Adriaan Herman Gouwe Alkmaar 1875-1965 Papéete (Tahiti)

Weids landschap onder blauwe hemel (Limburg) , doek 47,2 x 127,3 cm, gesigneerd en gedateerd 1919.

Adriaan Herman Gouwe Alkmaar 1875-1965 Papéete (Tahiti)

Ploegende boer, doek 31,4 x 48,4 cm, gesigneerd en te dateren ca. 1910-1915. Herkomst: privécoll. kunsthandelaar K.H. van der Aa, Katwijk aan Zee; part. coll. Rijnsburg. 29

Pieter ‘Piet’ van der Hem

Pieter ‘Piet’ van der Hem

Portrettist , 2005, afb. in kleur pag. 4.

Café de Paris , doek 88 x 57,3 cm, gesigneerd.

Tent.: Kortenhoef, Stichting Kunst aan de Dijk, Piet

Herkomst: part. bezit Verenigde Staten, tot

van der Hem. Van Modernist tot Portrettist , mei

1987; part. bezit Nederland.

2005.

Lit.: tent.cat. Kortenhoef, Stichting Kunst aan de 30

Dijk, Piet van der Hem. Van Modernist tot

Wirdum 1885-1961 Den Haag

Fernand Toussaint

Fernand Toussaint Brussel 1873-1956 Elsene (België)

Rêveries , doek 80,8 x 64,9 cm, gesigneerd. Herkomst: part. bezit Verenigde Staten.

31

Robert Archibald Antonius Joan ‘Rob’ Graafland

Robert Archibald Antonius Joan ‘Rob’ Graafland Maastricht 1875-1940 Heerlen

Spelevaren op een zomerdag, doek 45,1 x 101 cm, gesigneerd met monogram. Herkomst: part. coll. Frankrijk.

32

Cornelis Johannes ‘Kees’ Maks Cornelis Johannes ‘Kees’ Maks Amsterdam 1876-1967

Vanuit de coulissen: danspaar , doek 62,6 x 62,5 cm, gesigneerd. Lit.: tent.cat. Amsterdam, Stedelijk Museum,

Voorjaarstentoonstelling De Onafhankelijken , 1942, cat.nr. 145 (als ‘Vanuit de coulissen’). Tent.: Parijs, Grand Palais, Salon des

Indépendants, 1935; Amsterdam, Stedelijk Museum, Voorjaarstentoonstelling De

Onafhankelijken , april-mei 1942.

‘Richard’ Willi Bloos ‘Richard’ Willi Bloos Brühl (Duitsland) 1878-1957 Düsseldorf (Duitsland)

Dansplezier , doek 79,8 x 113,5 cm, gesigneerd en gedateerd 1924. Herkomst: part. bezit Duitsland.

33

‘Richard’ Willi Bloos ‘Richard’ Willi Bloos Brühl (Duitsland) 1878-1957 Düsseldorf (Duitsland)

Café chantant, doek 132,5 x 165,8 cm, gesigneerd en gedateerd ‘Paris 09’. Herkomst: part. bezit Frankrijk.

Richard Bloos werd opgeleid tot schilder aan de beroemde academie van Düsseldorf. Mogelijk op advies van zijn leermeester, de genreschilder Willy Spatz, trok de kunstenaar na het afsluiten van zijn studie in 1906 naar Parijs, waar hij tot 1914 zou blijven. Hij werd er opgenomen in de kunstenaarskringen van Montmartre en Montparnasse en zag het werk van de Franse impressionisten, wat van blijvende invloed zou zijn op zijn verdere artistieke ontwikkeling. In een stijl die het midden houdt tussen realisme en impressionisme wijdde Bloos zich aan het schilderen van het Parijse stadsleven met zijn artiestencafés, café chantants en cabarets, zijn drukbevolkte boulevards en zijn parken, het liefst ‘en plein air’. Terug in Düsseldorf zette de schilder dit voort in steeds vlotter geschilderde, kleurrijke genrevoorstellingen en stadsgezichten waarin helder zonlicht en het spel van licht en schaduw de sfeer

34

bepalen. In zijn Parijse tijd worden de figuren nog duidelijk uitgewerkt. In later werk bestaat de stoffering vaak uit spits opgezette, donkere figuurtjes die toch duidelijk ieder hun eigen verhaal vertellen, ook als hij kiest voor een vogelperspectief zoals in Spitsuur in het Südbahnhof in Wenen . Dit indrukwekkende Südbahnhof, dat Wenen via het spoor verbond met Italië, Hongarije en plaatsen als Triëst, Venetië en Cannes, was in de jaren twintig en dertig het grootste en drukst bezochte treinstation van Wenen. Het werd in 1874 gebouwd in neoclassicistische stijl naar ontwerp van Wilhelm von Flattich. De grote hal, waar classicistisch beeldhouwwerk, een imposante trappartij en kroonluchters werden gecombineerd met praktische zaken als kassa’s, loketten en borden met aankomst- en vertrektijden, vormde het decor voor een voortdurend komen en gaan van mensen. Via de ingang, die bestond uit vijf hoge, boogvormige openingen, stroomt zonlicht naar binnen. In contrast daarmee is de hal koel en donker. Bezoekers en reizigers staan te praten, men wacht, neemt afscheid, holt, vertrekt en begroet. Door ook figuren op de rug te schilderen of, zoals rechtsonder, de trap op en het beeld uit te laten lopen treft de schilder feilloos de sfeer van verwachtingsvolle drukte en bedrijvigheid die kenmerkend was voor dit beroemde station.

‘Richard’ Willi Bloos Brühl (Duitsland) 1878-1957 Düsseldorf (Duitsland)

Spitsuur in het Südbahnhof in Wenen , doek 90,3 x 118,2 cm, gesigneerd en gedateerd 1929. Annotatie op etiket op spieraam: ‘R. Bloos: Südbahnhof, Wien’. Herkomst: part. bezit Duitsland.

Het Südbahnhof in Wenen, situatie ca. 1900 35

Henri Joseph Thomas Henri Joseph Thomas Sint-Jans-Molenbeek (België) 1878-1972 Brussel

Voor het bal , doek op paneel 26 x 34,7 cm, gesigneerd. Herkomst: part. bezit België.

Giuseppe Minonzio Giuseppe Minonzio Carziago (Novara) 1884-1959 Rapallo (Italië)

In het Grand Café, doek 40,2 x 50 cm, gesigneerd en gedateerd 1920. Herkomst: part. bezit Zürich, Zwitserland.

36

Edouard Joseph Eugène Claes

Edouard Joseph Eugène Claes Sint-Joost-ten-Node (België) 1880-1944 SintLambrechts-Woluwe (België)

Het bal van de losbandigen , board 44,7 x 36 cm, gesigneerd. Herkomst: part. bezit België. 37

Auguste Herbin Auguste Herbin Quiévy (Frankrijk) 1882-1960 Parijs

Stilleven van peren en maretak , doek 38,7 x 61,2 cm, gesigneerd en te dateren ca. 1921. Herkomst: Galerie de l’Effort Moderne, Léonce Rosenberg, Parijs, inv.nr. 397; kunsthandel L. van Lier, Blaricum, alwaar verworven door D. Rinsema (zoon van kunstenaar Thijs Rinsema (1877-1947)) en daarna door vererving in bezit gekomen van de vorige eigenaar. Lit.: Geneviève Claisse, Herbin. Catalogue

raisonné de l’oeuvre peint , Lausanne/Parijs 1993, pag. 382, cat.nr. 585 (met afb.).

38

De Franse kunstenaar Auguste Herbin creëerde een thematisch rijk oeuvre, met onder meer bloemen fruitstillevens, portretten, genretaferelen, landschappen en stadsgezichten. Ook stilistisch was hij veelzijdig, met invloeden van achtereenvolgens het impressionisme, fauvisme, kubisme en de abstractie. Herbin, die naast schilder ook beeldhouwer en fresquist was, vestigt zich in 1901 in Montparnasse, Parijs, toen het internationale centrum van avant-gardekunstenaars. In 1909 verhuist hij naar het bekende ateliergebouw ‘Le Bateau-Lavoir’, waar hij onder anderen Picasso, Georges Braque en Juan Gris ontmoet. Door het contact met deze kunstenaars wordt al gauw een kubistische invloed in zijn werk zichtbaar. Vanaf 1919 begint Herbin ook geometrisch-abstracte composities te maken. Hij was medeoprichter van de groep Abstraction-Création (1931) en de Salon des Réalités Nouvelles (1947), en is een van de belangrijkste namen in de geometrisch-abstracte schilderkunst. De schilderes Geneviève Claisse werkte de laatste jaren van zijn leven als assistente in zijn atelier en stelde de catalogue raisonné van Herbins oeuvre samen. Stilleven van peren en maretak is in het bezit geweest van Galerie de l’Effort Moderne in Parijs, die zich richtte op kubistische kunst. De eerste tentoonstelling die eigenaar Léonce Rosenberg in 1918 organiseerde was gewijd aan Auguste Herbin. Ook in 1919 en 1921 exposeerde Herbin bij Rosenberg, die een aanzienlijk aantal werken van de kunstenaar verzamelde.

Jan Voerman sr.

Jan Voerman sr.

Herkomst: kunsthandel François Buffa & Fils,

eeuw in monographieën door tijdgenooten ,

Kampen 1857-1941 Hattem

Amsterdam; mevrouw A. Reich-Timmers,

Amsterdam 1900, afb. pag. 201.

‘La France’-rozen in antieke glazen , gouache

Amsterdam.

Tent.: Utrecht, Vereniging ‘Voor de Kunst’, jaar-

31,8 x 56,9 cm, gesigneerd en te dateren ca.

Lit.: W. Steenhoff, ‘J. Voerman’ in: Het schilders-

tal onbekend.

1891-1899.

boek. Nederlandsche schilders der negentiende

‘Willy’ Herman Friederich Boers ‘Willy’ Herman Friederich Boers

Nederlands Kunstenaarscentrum , dec. 1933-jan.

Amsterdam 1905-1978

1934; Amsterdam, 1 e H.B.S. Keizersgracht,

Bloeiende cactus , paneel 40 x 30 cm, gesig-

1934; Tilburg, Kunstzaal Unique, maart-april

neerd recto en verso, en gedateerd 1933.

1934; Utrecht, Gerbrands’ Kunsthandel, Willy

Herkomst: part. bezit Duitsland.

Boers. Schilderijen en tekeningen , april-mei

Lit.: tent.cat. Utrecht, Gerbrands’ Kunsthandel,

1936; Haarlem, Kunstzaal Reeker, Schilderijen

Willy Boers. Schilderijen en Tekeningen , 1936,

en tekeningen van Willy Boers en mevr. H.

cat.nr. 12; tent.cat. Putten, Kunstcentrum d’Olde

Andereya-Ilcken (Zeeland), mei-juni 1936; Putten,

Deel, Tentoonstelling De Onafhankelijken ,

Kunstcentrum d’Olde Deel, Tentoonstelling De

1936, cat.nr. 2; tent.cat. Bussum, Kunstcentrum

Onafhankelijken , sept. 1936; Bussum, Kunst-

Huize Amalia, Willy Boers, schilder. Hubert van

centrum Huize Amalia, Willy Boers, schilder.

Lith, beeldhouwer , 1936, cat.nr. 9; tent.cat.

Hubert van Lith, beeldhouwer , okt. 1936;

Rotterdam, Kunstzaal De Schakel, Schilderijen

Rotterdam, Kunstzaal De Schakel, Schilderijen

van Willy Boers , 1936, cat.nr. 9; tent.cat.

van Willy Boers , nov.-dec. 1936; Amersfoort,

Amersfoort, Sierkunst, Willy Boers en Steven

Sierkunst, Willy Boers en Steven van de

van de Hagevlaar , 1937, cat.nr. 4; Elmyra

Hagevlaar, dec. 1937; Den Haag, Toonzaal Kunst

M.H. van Dooren, Willy Boers 1905-1978 ,

van onzen tijd, Schilderijen en teekeningen van

Naarden 1995, pag. 293.

Willy Boers, Eugénie de Loutchinskaye, aarde-

Tent.: Amsterdam, Park Hotel, Tentoonstelling

werk en tuinplastiek van Brouwer, juni-juli 1937. 39

Anthonie Pieter Schotel

Anthonie Pieter Schotel Dordrecht 1890-1958 Laren (N.H.)

Het Frederiksplein, Amsterdam , doek 59,8 x 70,2 cm, gesigneerd en te dateren 1951. Annotatie op spieraam: ‘‘Frederiksplein’ Amsterdam’.

A.P. Schotel schilderde hier de situatie zoals die was in de zomer van 1951. Er werd toen op het Frederiksplein en het aangrenzende terrein van het voormalige Paleis van Volksvlijt een beeldententoonstelling gehouden, georganiseerd door de studentenvereniging Sanctus Thomas Aquinas ter gelegenheid van hun elfde lustrum. Het Frederiksplein, situatie 1951 40

© Algemeen Dagblad



Gezicht op een plas met lemsteraak en andere zeilboten , doek 60,2 x 90,2 cm, gesigneerd en gedateerd 1936.

41

Jean-Pierre Cassigneul

Jean-Pierre Cassigneul Parijs 1935

Les Promeneuses, doek 80,3 x 65 cm, gesigneerd. Annotatie verso: ‘pour Albert BEJA, Amicalement Cassigneul’ en op spieraam: ‘“Les Promeneuses”’. 42

Johannes Carolus Bernardus ‘Jan’ Sluijters

Johannes Carolus Bernardus ‘Jan’ Sluijters Den Bosch 1881-1957 Amsterdam

Kleurrijke bloemen , doek 60 x 72,9 cm, gesigneerd. Wordt opgenomen in de catalogue raisonné van het werk van de schilder, in voorbereiding door Jacqueline de Raad.

43

Cornelis Theodorus Maria ‘Kees’ van Dongen Cornelis Theodorus Maria ‘Kees’ van Dongen Delfshaven 1877-1968 Monte Carlo (Monaco)

Bouquet de roses , doek 54,8 x 32,8 cm, gesigneerd recto en op spieraam. Annotatie op spieraam: ‘No. 5 Bouquet de roses’. Herkomst: veiling Sotheby’s, Londen, 21 april 1971, lotnr. 88, alwaar verworven door de vorige eigenaar (part. bezit Groot-Brittannië). Wordt opgenomen in de catalogue raisonné van het werk van de schilder, in voorbereiding door Jacques Chalom des Cordes, Wildenstein Institute, Parijs. Met echtheidsverklaring van Jacques Chalom des Cordes, Wildenstein Institute, Parijs, 20 oktober 2009, ref.nr. 09.10.20.11050.284.

44

Kees van Dongen

Cornelis Theodorus Maria ‘Kees’ van Dongen Delfshaven 1877-1968 Monte Carlo (Monaco)

Jong meisje voor de spiegel , potlood, pen en inkt, aquarel, gouache, 24,5 x 16 cm, gesigneerd en te dateren ca. 1942. Annotatie: ‘à Germain(e) Coquet pour la vie’. Herkomst: Germain(e) Coquet, Parijs, geschenk van de kunstenaar, daarna geveild en vanaf 2005 in part. bezit (Londen), waarna door vererving in bezit gekomen van de vorige eigenaar. Wordt opgenomen in de te verschijnen catalogue raisonné van het werk van de schilder, in voorbereiding door Jacques Chalom des Cordes, Wildenstein Institute, Parijs. Met echtheidsverklaring (officiële fotokopie van het origineel) van Jacques Chalom des Cordes, Wildenstein Institute, Parijs, 7 december 2004, ref.nr. 04.12.06.9377.680. Geschilderd op de achterkant van de titelpagina van de tentoonstellingscatalogus Kees van

Dongen bij Galerie Charpentier, Parijs, 1942.

45

Jan Roëde Jan Roëde Groningen 1914-2007 Rijswijk (Z.H.)

De eerste muziekles , doek 47,2 x 60,7 cm, gesigneerd en gedateerd ’59. Herkomst: rechtstreeks van de schilder gekocht door de vorige eigenaar.

‘Charles’ Hubert Eyck ‘Charles’ Hubert Eyck Meerssen 1897-1983 Nuth

Villa’s in Scheveningen , doek 89,8 x 100,4 cm, gesigneerd en gedateerd ’74. Annotatie verso: ‘Villawyk in Scheveningen, Charles Eyck 1975’.

46

‘Charles’ Hubert Eyck

‘Charles’ Hubert Eyck Meerssen 1897-1983 Nuth

Feest in Gammeludden, aan de Zweedse kust , doek 90,8 x 74,2 cm, gesigneerd recto en verso, en gedateerd ’36. Annotatie verso: ‘Gammeludden’. 47

Jean-Pierre Cassigneul

Jean-Pierre Cassigneul Parijs 1935

Au balcon , doek 81,2 x 60 cm, gesigneerd en te dateren ca. 1965. Annotatie verso: ‘“Au balcon” Cassigneul’.

48

Johannes Carolus Bernardus ‘Jan’ Sluijters

Johannes Carolus Bernardus ‘Jan’

1881-1957 , Hoensbroek, Kasteel Hoensbroek/

Prinsenhof, Jan Sluijters , nov. 1947; Arnhem,

Sluijters

’s-Hertogenbosch, Aula Provinciaal Genootschap

Gebouw Kunstoefening, Jan Sluijters , juli-sept.

Den Bosch 1881-1957 Amsterdam

voor Kunsten en Wetenschappen/Helmond,

1950; Jan Sluijters. Herdenkingstentoonstelling

Het Rokin gezien vanuit Arti (Amsterdam bij

Kasteel-Raadhuis/Breda, Cultureel Centrum ‘De

1881-1957 , Hoensbroek, Kasteel Hoensbroek,

sneeuw) , doek 95,8 x 128,3 cm, gesigneerd en

Beyerd’/Tilburg, Paleis-Raadhuis, 1958, cat.nr.

mei-juni 1958/’s-Hertogenbosch, Aula

gedateerd 1922.

7; tent.cat. Laren, Singer Museum, Jan Sluijters

Provinciaal Genootschap voor Kunsten en

Herkomst: Jan Sluijters jr., Hilversum; bruikleen

1881-1957 , 1966, cat.nr. 93; tent.cat.

Wetenschappen, juli 1958/Helmond, Kasteel-

Stedelijk Museum, Amsterdam, 8 maart 1967-

Heerlen, Raadhuis, Jan Sluijters , 1977, cat.nr.

Raadhuis, juli-aug. 1958/Breda, Cultureel

11 dec. 1978, inv.nr. B1519/B5201; privé-

18; Jan Juffermans, Noortje Bakker, Jan Sluijters,

Centrum ‘De Beyerd’, aug. 1958/Tilburg,

bezit kunsthandelaar G.J. Scherpel.

schilder, Mijdrecht 1981, pag. 63 (met afb. in

Paleis-Raadhuis, sept. 1958; Laren, Singer

Lit.: tent.cat. Luik, België, Museum voor

kleur); Dominique Colen, Jacqueline de Raad

Museum, Jan Sluijters 1881-1957 , dec. 1966-

Schone Kunsten, Tentoonstelling J. Sluijters

(red.), Jan Sluijters. Schilder met verve ,

maart 1967; Heerlen, Raadhuis, Jan Sluijters ,

en R. Crommelynck, 1947, cat.nr. 12; tent.cat.

Laren/Zwolle 1999, pag. 53 (met afb. 69 in

sept.-okt. 1977.

Groningen, Kunstcentrum Prinsenhof, Jan Sluijters,

kleur) en pag. 198, cat.nr. 80.

Wordt opgenomen in de catalogue raisonné van

1947, cat.nr. 9; tent.cat. Arnhem, Gebouw

Tent.: Luik, België, Museum voor Schone Kunsten,

het werk van de schilder, in voorbereiding door

Kunstoefening, Jan Sluijters , 1950, cat.nr. 18;

Tentoonstelling J. Sluijters en R. Crommelynck ,

Jacqueline de Raad.

tent.cat. Jan Sluijters. Herdenkingstentoonstelling

april-mei 1947; Groningen, Kunstcentrum

49

Henry ‘William’ Reusswig De Amerikaanse kunstenaar William Reusswig kreeg vanaf 1930 zijn eerste opdrachten voor het maken van illustraties in tijdschriften. Daarnaast tekende en schilderde hij omslagillustraties voor populaire pulpbladen als Adventure, Detective Tales en Dime Detective Magazine . Soms waren dat schaars geklede ‘showgirls’ en meisjes, waarmee de schilder inhaakte op de populariteit van het pin-up-genre. Voorstellingen van de ‘all American girl’ in een gewaagde pose waren in de jaren ’30, ’40 en ’50 in Amerika een rage. Ze stonden op kalenders en ansichtkaarten, en vormden de omslag en illustraties van talloze tijdschriften waarmee Amerika’s kiosken vol stonden. Deze afbeeldingen konden worden uitgeknipt en opgehangen, waardoor in 1941 de naam ‘pin-ups’ ontstond. Veel gerenommeerde kunstenaars hielden zich met dit genre bezig. Het pin-up-schilderij hiernaast werd in de jaren ’30 gebruikt als illustratie in een Jaarboek van de Dutch Treat Club in New York, een club voor schrijvers, journalisten, uitgevers en illustratoren, opgericht in 1905. Deze jaarboeken stonden bekend om hun prikkelende, soms openlijk erotische afbeeldingen en foto’s van naakte en halfnaakte vrouwen. Omdat ze in besloten kring werden verspreid waren de illustraties pikanter en veel minder verhullend dan de meeste pin-ups in die tijd.

Henry ‘William’ Reusswig Somerville NJ (Verenigde Staten) 1902-1978 San Antonio TX (Verenigde Staten)

Entertainment aan de bar , doek 71,6 x 51,1 cm, gesigneerd en te dateren jaren ’30. Herkomst: coll. Charles G. Martignette, Miami, Verenigde Staten; part. bezit Verenigde Staten. Lit.: Charles G. Martignette, Louis K. Meisel,

The Great American Pin-Up , Keulen 1996, pag. 30 (met afb. 29 in kleur). 50

Index op alfabet van de afgebeelde werken

Arntzenius P.F.N.J. Blommers B.J. Bloos R.W. Boers W.H.F. Breitner G.H. Breman A.J. Cassigneul J.P.

12 10 33, 34, 35 39 8 26 42, 48

Claes E.J.E. 37 Dongen C.T.M. van 44, 45 Eyck Ch.H. 46, 47 Garf S. 6 Gestel L. 20 Gouwe A.H. 29 Graafland R.A.A.J. 32 Hart Nibbrig F. 27 Hem P. van der 30 Herbin A. 38 Israels I.L. 6, 7, 9, 14, 15, 16, 17, 20 Koster J.P.C.A. 26 Maks C.J. 25, 33 Minonzio G. 36 Miolée A. 15 Moll E. 22 Nieweg J. 28 Reusswig H.W. 50 Roëde J. 46 Saedeleer V. de 18 Schotel A.P. 40 Sluijters J.C.B. 24, 43, 49 Thomas H.J. 36 Toussaint F. 31 Verster van Wulverhorst F.H. 5 Voerman sr. J. 19, 39 Vreedenburgh C. 12, 13, 22, 23, 41 Waay N. van der 21 Zoetelief Tromp J. 11

Colofon bifur De kunstenaar Adolphe Mouron Cassandre (1901-1968) is vooral bekend geworden als ontwerper van commerciële affiches, o.a. voor Dubonnet en Nord-Express. In Nederland kennen we hem met name door zijn affiches voor de Stoomvaart Maatschappij Zeeland en de Holland-Amerika Lijn. Zijn ontwerpen zijn beroemd vanwege de inventieve grafische oplossingen die veelvuldig verwijzen naar het kubisme en surrealisme en kunstenaars als Max Ernst en Pablo Picasso. Omdat typografie een belangrijk onderdeel vormt van affiches, ontwikkelde Cassandre een nieuwe serie fonts waaronder de Acier Noir (1935), de Peignot (1937) en de Bifur (1929) die hier op het omslag en de titelpagina zijn toegepast. Lit.: Edward M. Gottschall, Typographic Communications Today , New York 1989, pag. 54 (met afb.); http://www.cassandre.fr.

Futura

Tekst Constance Moes, Nina Wevers Kunsthistorisch onderzoek Constance Moes, Nina Wevers, Christiaan Lucht Bewerking Teo van den Brink, Joke Buunk, Irene Schaafsma Ontwerp en lay-out Mart. Warmerdam, Haarlem Assistentie lay-out Jelle Henze, Utrecht Adviezen Paul Mertz, Amsterdam

De geometrische basisvormen in het Bifur -font vertonen een grote verwantschap met de Futura , de letter die in dit cahier is gebruikt voor het binnenwerk. Futura is een geometrisch, schreefloos lettertype, in 1927 ontworpen door Paul Renner (1878-1956). Renner was beïnvloed door de ontwerpfilosofie van het Bauhaus en door het lettertype Universal van ontwerper Herbert Bayer. Hoewel

Fotografie, lithografie en druk Drukkerij Waanders, Zwolle

Renner zelf geen lid van Bauhaus was, deelde hij dezelfde idealen en geloofde hij dat nieuwe typografie de moderne tijd zou moeten uitdrukken: niet decoratief, alleen essentiële elementen, zakelijk. De letter maakt een efficiënte en heldere indruk. Het ontwerp is gebaseerd op eenvoudige geometrische vormen (cirkels, driehoeken en vierkanten). Dit is bijvoorbeeld te zien aan de onderkast (kleine) letter o die een volmaakte cirkel is en overal even dik is. Futura was een van de populairste lettertypen die in de twintigste eeuw werden gebruikt, vooral in de jaren vijftig en zestig. Zo is tekst op de historische plaquette die bij het verlaten van de maan door de Apollo 11 werd achtergelaten, gezet in de Futura . Het was het favoriete lettertype van filmregisseur Stanley Kubrick. Grote multinationals als Volkswagen en Shell gebruiken nog steeds de Futura .

© 2010 Simonis & Buunk Kunsthandel, Ede, Nederland

Lit.: Edward M. Gottschall, Typographic Communications Today , New York

Lid Federatie TMV, Cinoa, VHOK

1989, pag. 32-33 (met afb.); http://nl.wikipedia.org/wiki/Futura.

52

Samenstelling en eindredactie Mariëtte Simonis, Emilie Snellen

Bindwerk Epping Boekbinders, Woerden

ISBN 978-90-75878-06-6 www.simonis-buunk.nl Volg ons ook op

Onze website is een naslagwerk. Met actuele informatie en een doeltreffende vindfunctie. Onze uitgebreide collectie valt op zes manieren te zien: kunstenaar, trefwoord, onderwerp, stroming, prijsklasse en materiaal. Met foto, biografie, beschrijving en prijs.

De late 19 e en vroege 20 e eeuw MET ANDE RE OGEN. De Edese Cahiers Deel 2 SIMONIS &BUUNK

Recommend Documents