DE KUNST RONDKOMEN. van het. Een verslag van een project voor en door mensen die op enigerlei wijze te maken hebben met armoede

DE KUNST van het

RONDKOMEN

Een verslag van een project voor en door mensen die op enigerlei wijze te maken hebben met armoede

INHOUD UITGELEGD INGELEID De Kunst van het Rondkomen

Het project, De context Radar, Het doel Deelnemers, De aanpak De fases De acties

Problemen Tips & Trucs

Boodschappen doen Kleding en Algemene Basistips Financiën en hoe ermee om te gaan Mentale opkikkertjes Besparen doe je ook zo

... pagina 5

... ... ... ... ...

pagina pagina pagina pagina pagina

7 8 9 10 11

... pagina 13

... ... ... ... ...

pagina pagina pagina pagina pagina

17 19 21 23 25

... ... ... ...

pagina pagina pagina pagina

27 29 31 33

Oplossingen

‘Samen’ moet weer de norm worden Een geïnteresseerd instantie-oor doet wonderen Hulp & Ondersteuning Voedsel, Ontspanning, Financiën

Oplossingen Top 10 Weetjes Een medemens vertelt Colofon Tot slot ‘Hoop’, een gedicht

... pagina 34 ... pagina 36 ... pagina 37 ... pagina 38 ... pagina 39 ... pagina 40

Deelnemers die ‘De Kunst van het Rondkomen’ mogelijk hebben gemaakt, kom je overal tegen. Ook in dit boekje.

4 Kunst van het Rondkomen

uitgelegd ingeleid Als werkgroep ‘De Kunst van het Rondkomen’ hebben wij in een half jaar tijd op talloze manieren informatie verzameld over het fenomeen armoede en hoe er mee om te gaan. We hebben via de media, met flyers en kaartjes, via mail en via de website vele duizenden mensen op de hoogte gebracht van het project. Zo hadden we in een maand tijd meer dan 1100 unieke bezoekers op de website. In totaal zijn circa 600 mensen actief benaderd, waarvan een dikke 400 mensen hebben gereageerd. We hebben informatie vergaard en geïnventariseerd aan de hand van de volgende vragen: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Heb je ervaring met, of een mening over, het fenomeen armoede. Spreek je uit ervaring, wat is dan die ervaring? Doe je dingen samen of alleen? Heb je perspectief of niet? Welke problemen ervaar je? Zie je mogelijkheden om tot oplossingen te komen? Wat zou jou op dit moment kunnen helpen, en hoe is dat op de lange termijn? Iedereen moet bezuinigen, merk je daar zelf iets van? En zo ja, kun je dat toelichten? Lukt het je dan om rond te komen? Heb je tips voor andere mensen? Heb je hulp gekregen van andere mensen of instanties? Wat zou voor jou dus een oplossing zijn die wij mee kunnen nemen?

Over het algemeen blijkt iedereen wel een mening over armoede te hebben. Verder is het opvallend dat juist degenen die er het meest last van hebben er de meeste moeite mee hebben om er over te praten. De mensen die uit ervaring spreken, hebben natuurlijk allemaal hun eigen verhaal. Grootste gemene deler is dat de armoedige toestand gevolg is van een opstapeling van problemen: werk dat wegvalt, gezinsproblematiek, sociaal isolement en vooral instanties die langs elkaar heen werken en niet op elkaar afgestemd zijn. En daarbij de onbekendheid met wettelijke mogelijkheden en regelgeving, en hoe je daarover geïnformeerd kunt worden. Oplossingen blijken heel vaak te bestaan uit begeleiding door vrijwilligers van bijvoorbeeld MEE, Humanitas of WijZ. Vrijwilligerswerk doen, blijkt voor veel mensen een mogelijkheid om zichzelf toch enigszins te ontplooien en nuttig te voelen. Voor de langere termijn zien de meeste mensen de oplossing in het vinden van betaald werk en het vereenvoudigen van de situatie van langs elkaar heen werkende instanties. Bezuinigen doen mensen door op aanbiedingen te letten, tweedehands te winkelen, verzekeringen en abonnementen te schrappen, persoonlijke leningen in privékring aan te gaan en hun eigen voedsel te verbouwen. De belangrijkste tips die aangereikt worden, zijn: om hulp vragen, begeleiding meenemen naar afspraken met instanties, kleding- en voedselbank gebruiken, samen inkopen doen en eten, minder douchen en stoken, kleding repareren in plaats van vervangen, zoeken naar noodzakelijke aankopen op Marktplaats en vooral: optimistisch blijven en niet de kop laten hangen! Werkgroep ‘De Kunst van het Rondkomen’

Kunst van het Rondkomen 5

DE KUNST van het RONDKOMEN



Het project ‘De Kunst van het Rondkomen’ is een project waarin mensen die in Nederland moeite hebben om rond te komen, zelf in beeld brengen hoe ‘armoede’ eruitziet. Het leuke is dat we als deelnemers gaandeweg allerlei ervaringen hebben opgedaan: interviewen, filmpjes maken, oplossingen bedenken en die inventariseren, en werken aan een verbetering van de situatie in onze eigen stad. Film en oplossingen werden onder meer gepresenteerd op een grote conferentie door en met mensen die in de stad ervaring hebben met armoede. Eigen kracht vormt het centrale uitgangspunt van de aanpak. Mensen die in armoede leven pakken samen met mensen uit hun sociale netwerk een actieve rol in de bestrijding van armoede in de stad. ‘De Kunst van het Rondkomen’ is georganiseerd door Radar, bureau voor sociale vraagstukken.

De context Het aantal huishoudens onder de lage-inkomengrens zou volgens het CBS en SCP in 2012 tot 588.000 stijgen (8,5 procent van het totale aantal huishoudens). Armoede treft vooral eenoudergezinnen, alleenstaanden tot 65 jaar en mensen met een bijstandsuitkering. Ook zijn er steeds meer zelfstandig ondernemers die in de arme groep vallen. Voorzieningen als de Voedselbank en de Kledingbank krijgen een steeds grotere toeloop. Van de niet-westerse huishoudens had 22,5% een laag inkomen, bijna drie keer zoveel als gemiddeld. Bovendien heeft het lage inkomen vaker een aanhoudend karakter (SCP, 2010).

Radar Radar is al ruim twintig jaar een bureau voor onderzoek, projecten en advies op sociaal gebied. De straatcoaches, mentoren, gezinscoaches en jongerenwerkers van Radar zetten zich in voor een betere samenleving. Daarbij wordt zoveel mogelijk de inzet van betrokken burgers gevraagd. Bij ‘De Kunst van het Rondkomen’ zijn verschillende onderdelen betrokken: RadarAdvies, Seinpost Adviesbureau, Stade Advies, RadarUitvoering en RadarCommunicatie. Kunst van het Rondkomen 7


Het doel Het doel van het project is tweeërlei. Allereerst willen we in opdracht van de gemeente Zwolle in beeld brengen wat de problemen èn de oplossingen zijn die wij, als mensen die moeite ervaren om rond te kunnen komen, zelf ervaren. Uit die oplossingen hebben wij een top 10 samengesteld van 5 oplossingen die geld kosten en 5 oplossingen die geen geld kosten. Deze worden aan de gemeente Zwolle voorgesteld om te worden meegenomen in haar beleid. Als groep willen we ook verbreden. Armoede is niet alleen een financieel vraagstuk. Ook een slechte gezondheid, geen werk hebben of weinig sociale contacten maken mensen kwetsbaar. Hierdoor hebben zij minder kansen om mee te doen in de samenleving. Verbreden leidt tot armoede-bewustwording. Daarnaast willen we versterken door goede ideeën te verzamelen en een begin te maken met de uitvoering en uitrol. Activiteiten en het gebruik van bestaande voorzieningen als schuldhulpverlening en andere onderdelen van de keten van dienstverlening kunnen zo uitgebreid worden en beter op elkaar aansluiten. Tot slot willen we verbinden. Mensen en organisaties worden zelf actief, er ontstaan nieuwe netwerken en verbindingen. Dat leidt tot bewoners, medewerkers en bestuurders die –nog meer- samen optrekken in de uitvoering.


De beoogde doelgroep van iedereen die financiële problemen ervaart: jongeren, studenten, jonge stellen, starters, zzp’ers, parttimers, langdurig zieken, flexwerkers, ouderen, aow’ers zonder pensioen, WW’ers, Wajongers, mensen met een bijstands- of WIA-uitkering, alleenstaande ouders, enz., blijkt een zeer dynamische te zijn. Deelnemers zoeken onder mensen die met armoede te maken hebben, is ook niet eenvoudig gebleken. Een gedeelte schaamt zich voor hun situatie, een gedeelte heeft geen tijd. Andere mensen hebben sociale of psychische problemen, waardoor deelname aan een project als ‘De Kunst van het Rondkomen’ een lastige opgave blijkt. Zo bleek deelname voor mensen met een verslavingsproblematiek en/of psychiatrische beperkingen toch te hoog gegrepen. Er waren mensen die van opvang veranderden en naar een andere gemeente verhuisden, er waren ook deelnemers die een baan kregen en er was een deelnemer die gedurende het project voor zichzelf begon. Zij verwoordde het als de bekende duw in de rug. Van de ongeveer 45 deelnemers die op enig moment aan het project zijn begonnen is een vaste kern van dertien deelnemers ontstaan, die de werkzaamheden op zich heeft genomen.

De aanpak Na werving van deelnemers via onder andere ketenpartners en de media gingen we als werkgroep gemotiveerd aan de slag. We volgden een training, gaven presentaties, interviewden mensen, maakten een film en verspreidden enquêtes. Ondertussen werd informatie verzameld en uitgewerkt, oplossingen gefilterd, een eindrapport geschreven en de conferentie georganiseerd.


De deelnemers



De fases In de eerste fase volgden we als deelnemers een training. Zo deden we bijvoorbeeld basiskennis van armoede en inzichten in de initiatieven voor armoedebestrijding in de stad op. Ook werden we getraind op het gebied van presentatievaardigheden, interviewtechnieken en het maken van een plan de campagne. Een aantal van ons leerde filmen en editen. In de tweede fase werden beelden en ideeën verzameld om samen armoede in de gemeente aan te pakken. Ook werd de conferentie in fase drie voorbereid. Doel van de derde fase was het verspreiden van ideeën om samen armoede aan te pakken, draagvlak te creëren en samenwerking te vergroten. Hiertoe werd onder andere genoemde conferentie georganiseerd met als centrale thema: ‘vraag niet wat de stad voor jou kan doen, maar maak duidelijk wat jij samen met anderen voor de stad kunt doen in het kader van armoede’. Hierbij fungeerden wij deelnemers als ambassadeurs. Fase vier, de laatste fase, was bedoeld om te evalueren, te borgen, te vervolgen en de gestelde doelen te realiseren.


Door verschillende deelnemers werd een aantal presentaties gegeven: tijdens de Stadsdialoog Zwolle Armoedevrij, bij een diaconie, tweemaal bij Humanitas en eenmaal in samenwerking met medewerkers van de gemeente Zwolle bij Sensoor. Ook werd het project gepresenteerd aan consulenten van de gemeente Zwolle. Verder zijn er gesprekken gevoerd met vijf vrouwengroepen van allochtone afkomst van Travers: in totaal ongeveer honderd vrouwen. Deze vrouwen verzorgden de hapjes voor de conferentie. De Aanloop –maaltijd en ontmoeting- in de Plantagekerk is tweemaal bezocht waarbij zo’n vijftig mensen zijn bereikt. Verscheidene media hebben het project onder de aandacht gebracht. Er is bekendheid gegeven aan de conferentie en de informatieve website dekunstvanhetrondkomen.nl, waarop ook de enquête ingevuld kon worden. Enquêtes inclusief projectinformatie zijn digitaal verstuurd naar studentenverenigingen. Op Het Werkplein, bij twee Kringloopwinkels, in het Nel Banninkhuis en bij Bonjour zijn enquêteformulieren afgeleverd, en in de WRZV-hallen werd daarbij ook gesproken met zo’n 150 mensen. Alle kerkelijke adressen die te vinden waren op de site van het Diaconaal Platform Zwolle hebben een uitvoerige informatiemail gehad, met het verzoek het project bekend te maken en mensen te stimuleren tot meedoen. Vooraankondigingen zijn verstuurd naar alle ketenpartners, organisaties die meedoen aan de Stadsdialoog, politieke partijen plaatselijk en landelijk. Iedereen met wie contact is geweest, is uitgenodigd voor de conferentie.


De acties


Dit clubje heeft steeds meer cachet gekregen Pas toen ik tot mijn nek in de shit zat, heb ik een uitkering aangevraagd. Vijf jaar geleden heb ik mijn beste vriend begraven, daarna kon het me allemaal niet meer zoveel schelen. Het was een opeenvolging van gebeurtenissen waardoor ik in een totale depressie zakte. Het project ‘De Kunst van het Rondkomen’ werd me aangereikt door de consulente van de gemeente. Eerst zag ik het helemaal niet zitten en had ik er niet veel fiducie in, maar naarmate de tijd verstreek en er steeds leukere mensen bij kwamen, kreeg het clubje steeds meer cachet. Er is een dynamiek ontwikkeld die ik er eerst niet in zag. Mijn taak was een eensluidende tekst maken van alle interviewen enquêteresultaten, ik ben als het ware het inleverpunt. Met teksten heb ik wel ervaring. Ik heb journalistiek en PR gestudeerd en daarna communicatiewetenschappen. Twintig jaar geleden werkte ik bij een PR-bureau en maakte ik de switch mee van typemachine naar computer. Tot vier jaar geleden heb ik mijn brood verdiend achter het computertje. Maar de motivatie om te werken werd steeds minder en minder. Dit project omhelst geen materie waar je constant mee bezig moet zijn: na afloop moet je ook weer verder anders word je er op een gegeven moment naar van. Hoe de toekomst zal uitpakken is afhankelijk van het kaliber van de presentatie. We moeten ons punt zien te maken. Maar ik verwacht dat het weer een schaamlapje zal worden waar de politici zich achter kunnen verstoppen, ik heb daar niet zoveel vertrouwen in. Wat mijn eigen toekomst betreft: als mijn grote dispuut met de belastingdienst uit de wereld is, ga ik opnieuw voor mezelf beginnen. Ik hoop dat ik voor het einde van dit jaar de financiële handelingsvrijheid heb om daaraan te beginnen. Ik heb een duidelijk en vastomlijnd plan: vijftig weken per jaar een perfecte geluidsinstallatie bouwen voor het feest waar ik die week aan ben verhuurd. Over vijf jaar weet iedereen in en rond Zwolle: als je echt een heel tof bediend feest wilt hebben, moet je De Roos inschakelen. Yeb de Roos


PROBLEMEN Waar men tegenaan loopt... In de enquêtes, de gesprekken en de interviews kwamen kwesties en problemen naar voren, waar mensen die met armoede te maken hebben tegenaan lopen:

Financiën, werk en inkomen • • • • • • • • • • • • • • • •

Schulden Kinderen vanaf 18 jaar worden als financieel zelfstandig aangemerkt en worden geacht zichzelf volledig te kunnen onderhouden inclusief thuiskosten, ook als ze thuis wonen en geen inkomen hebben Inkomen onder de minimum inkomensgrens Oneerlijke verdeling van inkomsten in Nederland (vaak gehoorde klacht) Het gebrek aan werkmogelijkheden De uitkering is gedaald en de eigen kosten voor medische zaken worden steeds hoger Alles moeten doorgeven en melden aan sociale zaken, je mag echt niets vergeten of te laat doorgeven, of iets echt niet weten, op straffe van boete (forse korting op uitkering) Niet rond kunnen komen Bij nul uren-contracten word je minder uren ingedeeld waardoor er problemen ontstaan Een kleine schuld, daarna achterstand van de huur en daar nog schoolkosten bij, mondt zomaar uit in schuldsanering Inkomsten op papier komen niet overeen met feiten (alimentatie), uitkering houdt hiermee geen rekening en gaat ook niet voor me staan. Op deze manier zitten vrouwen opnieuw onder druk Steeds opnieuw moet je de eindjes aan elkaar knopen, je hebt geen tijd en energie meer om toekomstplannen te maken. Ik zit klem Uitkering wordt ingehouden Zorgtoeslag wordt in beslag genomen Geen baan, geen geld Men heeft een hersenbeschadiging: moeilijk leren en daardoor moeilijk werk vinden

Hulp en ondersteuning • •

Niemand wist dat er een breed scala aan vrijwilligersorganisaties is, met uitzondering van de voedselbank Lang wachten op een afspraak voor ondersteuning bij budgetteren


NEMELBORP Eten en drinken • • •

Niet altijd het nodige eten en drinken in huis hebben De voedselpakketten zijn niet groot genoeg Gezond eten is duur in de winkel

Leven • • • • • • • • • • •

Niet normaal kunnen leven zonder zorgen voor morgen Niet kunnen uitgaan, niet een keer iets leuks kunnen doen of een dagje uit kunnen, niet op vakantie kunnen gaan Je zelfs geen kleine luxe kunnen permitteren, ieder mens heeft wel eens behoefte om even íets extra’s te kunnen doen, dat zorgt ervoor dat je het kunt volhouden namelijk Eenzaamheid! Door gebrek aan sociale contacten, je kunt nu eenmaal niet altijd meedoen en niet overal (mee) naar toegaan De ‘echte’ wereld lijkt zo ver van ons af te staan “Er is een onuitsprekelijke afstand ontstaan in deze ‘samen-leving’” Individualisering en marktdenken Geen auto hebben Geen computer hebben Relatieproblemen (als je niet oppast) Kinderen worden soms geplaagd of uitgesloten

Psychische problemen en gezondheid • • • • • • • • • •

De mensen denken slecht over ons, denken dat we niks kunnen en willen In het begin schaamden we ons kapot Geen hoop en uitzicht meer, moedeloosheid Geen zin meer hebben om nog te ‘vechten’, om er nog voor te gaan, om je nog in te zetten voor iets, enz. Lusteloosheid en passiviteit, gelaten, te ‘moe’ om nog iets op te pakken Depressiviteit Teleurstelling om afwijzing en er niet meer bij (kunnen) horen Bang en onzeker Stress door de zorg en om het nauwelijks kunnen betalen van rekeningen Veel roken, drinken, drugs


PROBLEMEN Sociaal • • •

Gescheiden zijn Opvang voor vrouwen is ver beneden peil, denigrerend en vals, doet vrouwen geen recht aan. Als ze de grip verliezen vervallen ze in machtsmisbruik Men houdt geen rekening met kinderen, in het bijzonder kinderen met een ontwikkelingsstoornis

Regelgeving • • • • • • • • • • •

De regels zijn moeilijk te begrijpen De regels zijn niet altijd voor werkenden (tegenstrijdige weten regelgeving) De budgettering heeft ons heel vaak heel laat de post doorgestuurd De budgettering heeft voor meer schulden gezorgd door die gekke regels Regelen van een uitkering duurt te lang Woningtoewijzing zou niet perse via hulpverlening moeten, ik ben zelfredzaam genoeg om het zelf te doen Niet serieus genomen worden door veel organisaties, de sociale dienst verwees bijvoorbeeld direct door naar schuldhulpverlening Moeilijke taal in brieven en andere post van instanties Van het kastje naar de muur gestuurd worden Geen eerlijke benadering van UWV en gemeente Er moet altijd iemand mee naar gesprekken anders begrijp ik het niet. Het belast mijn vrouw


Je hebt twee handen nodig om te klappen Mijn naam is Rquia Bouizzem, hier noemt men mij Rakia. Ik ben een alleenstaande moeder met twee kinderen van 13 en 15 jaar. Ik ben Verzorgende IG (Individuele Gezondheidszorg) met een 0-urencontract. Ik werk met behoud van uitkering en ik doe vrijwilligerswerk. Zo geef ik fietsles en pas ik op kinderen bij Travers.

Waarom ik meedoe

Door alle bezuinigingen moeten wij samen sterk zijn en zo kunnen wij oplossingen vinden om mensen te helpen. We kunnen elkaar helpen. Ik heb vanaf het begin meegedaan in de deelnemersgroep, dus het hele traject. Ik verzamelde en inventariseerde alle tips en trucs. Ik heb interviews gehouden en ik heb actief meegedacht met het project.

Wat ik er zelf van opgestoken heb

Samen kom je ver, alleen blijf je staan of kom je maar een klein beetje verder. Je kunt niet met één hand klappen, daar heb je er twee voor nodig.

Wat ik de mensen wil meegeven

Als je alleen bij jezelf kijkt, dan zie je hoeveel problemen je hebt. Als je naar problemen kijkt die mensen hebben, zeg je ‘ik heb niks’. Je moet niet te laag kijken en niet te hoog. Kijk je te hoog of te laag dan ga je vallen. Je valt er van af of je valt in een gat. Kijk dus er tussenin op de “juiste hoogte”. Kijk maar gerust, kijk maar om je heen, mag ook best een beetje hoog, maar niet te hoog = is zo hoog dat je gaat vallen. Kijk naar wat belangrijk is, naar wat je nodig hebt, maak zorgvuldig je keuzes. Je mag best wensen hebben, heel goed, maar kijk niet naar wat onbereikbaar is. Wees tevreden met wat je hebt en geniet daar van! Rquia Bouizzem


TIPS & TRUCS Rondkomen is echt niet makkelijk voor velen onder ons. Maar nood kan een zekere creativiteit en vindingrijk teweeg brengen. Met genoemde tips & trucs is Rondkomen daadwerkelijk tot Kunst te verheffen:

Boodschappen doen • • • • • • • • • • • • •

Koop in goedkope supermarkten Haal voedsel op uit de afvalcontainers van de supermarkten Haal eetbare planten uit de natuur Verbouw je eigen voedsel, bijvoorbeeld op een volkstuin, eventueel samen een ander om kosten en opbrengsten te delen Maak vooraf een boodschappenlijstje van wat je ook echt nodig hebt Kijk eens naar goedkope alternatieven voor bepaalde producten Koop creatief in, bijvoorbeeld drie producten voor een speciale prijs gezamenlijk inkopen Kook creatief, eventueel samen of bij ouders Let op de aanbiedingen, in de winkel of selecteer vooraf uit de folders Koop op de markt Maak gebruik van de voedselbank Aan het eind van de dag en/of week worden spullen afgeprijsd in supermarkten en op de markt. De vermelde houdbaarheidsdatum betekent niet dat een product niet meer eetbaar is – het loont om je hierin eens te verdiepen, genoeg informatie op internet


Laten we elkaar respectvol en gelijkwaardig behandelen Ik leef al enkele jaren op bijstandsniveau. Zeker geen vetpot, maar wanneer dat inkomstenniveau een stabiele factor zou zijn, zou je daar een vast levenspatroon op kunnen afstemmen. Door de uitvoering van weten regelgeving en door de cultuur van onze maatschappij kom je echter zomaar in ongewilde problemen die een sterke claim leggen op je leven. Met alle ervaringen die ik zelf heb opgedaan en nog steeds opdoe in de bejegening door mensen in het algemeen en vanuit allerlei instanties en organisaties, wil ik graag iets goeds gaan doen. Ik wil daarmee een positieve bijdrage leveren ten behoeve van anderen die ook in zo’n situatie zitten of nog (zullen) komen. Ik heb me actief ingezet in de deelnemersgroep, heb de training gevolgd. Daarnaast heb ik op allerlei plaatsen presentaties gegeven over dit project, ik heb interviews gehouden en gesprekken gevoerd, heb de conferentie mee voorbereid en heb het Zwolse deel van de website gevuld. Dat was het wel zo’n beetje geloof ik. Het netwerken ‘naar buiten toe’ vond ik heel leerzaam. Dat geldt ook voor het onder de aandacht brengen van dit project bij mensen, organisaties van wie wij dat belangrijk vinden. De gesprekken met vrouwengroepen van allochtone afkomst waren reuze boeiend. Ik ging er iedere keer weer met een blij gevoel weg, zulke leuke en open gesprekken! Het hele groepsproces en hoe iedereen als deelnemer daarin stond en daarmee omging, vond ik boeiend en ik heb daar ook zeker van geleerd. En verdere verdieping op dit onderwerp heb ik ook meegenomen natuurlijk. Ieder mens is een mens van gelijke waarde, met eigen gaven en mogelijkheden. Laten we elkaar allemaal als gelijkwaardig mens behandelen en bejegenen, en dus ook respectvol. Ineke

Spreek voor hen die weerloos zijn, bescherm het recht van de vertrapten. Spreek, oordeel rechtvaardig, geef de armen en behoeftigen hun recht. Citaat uit Spreuken hoofdstuk 31


TIPS & TRUCS Kleding • Koop bij goedkopere winkels of bij kringloop • Verf kleding voor een nieuwe look; dit kan in de wasmachine maar ook in een grote pan met de hand • Maak gebruik van de kledingbank • Ruil kleding binnen familie- en vriendenkring • Maak zelf kleding, tassen, sieraden en dergelijke • Goede kleding voor een sollicitatiegesprek is gratis/heel goedkoop beschikbaar via onder andere: Het kan wel, Dressforsuccess of Startfoundation

Algemene Basistips • • • • • •

• • • • •

Probeer in algemene zin bewuster te worden van je koopgedrag Verander van consumeerder naar produceerder Probeer je niet te meten naar de maatstaven van je buren Stel prioriteiten: wat heb je echt nodig, wat is minder belangrijk? Pas je aan veranderingen aan Zoek netwerken op zoals: “weggeefhoek 038” als je iets zoekt of als je iets kwijt wilt waar anderen nog iets aan kunnen hebben, of “Peerby” waar je kunt zien of er bij ‘buren’ iets te leen of te huur wordt aangeboden voor een schappelijke prijs Jaag op koopjes Plan je uitgaven, denk bijvoorbeeld vooruit bij aanbiedingen Laat je niet verleiden tot onnodige aankopen door aanbiedingen Deel spullen en doe samen met anderen waar mogelijk, bijvoorbeeld gereedschap, auto of aanschaf van materialen Koop via kleding-, speelgoed- en ruilbeurzen, of ruil bij bijvoorbeeld de ruilkring Lets


Je wordt gerespecteerd en men luistert naar je Mijn situatie is benard, maar ik heb toch een beetje hoop. Vorig jaar kreeg ik een WIAuitkering van 935 euro netto, waarvan 218 euro werd ingehouden. Terwijl dat maar maximaal 10% mag zijn. Ik heb een huurschuld van twee maanden en een schuld van 7000 euro. Maar we zijn in overleg, om te kijken hoe het verder moet met mijn financiële situatie. Ik heb een niet aangeboren hersenafwijking. Toen ik drie was liep ik door een glazen deur, waardoor ik een slagaderlijke bloeding had en bijna dood was gegaan. Nu kan ik de meeste dingen wel zelf, maar het gaat heel langzaam. Ik heb bijzonder onderwijs gevolgd en geen diploma’s. Wel twee cerfiticaten: Engels en kunstgeschiedenis mavo-D niveau. Ik las over dit project in de krant en ik dacht: dit is mijn situatie, ik ben dus niet de enige. Ik wilde wel graag weten wat mensen allemaal doen om verder te komen, dus ik heb me aangemeld. Ik ben niet een type dat interviews afneemt en zich opdringt aan mensen. Mijn taak is meedenken en tijdens de conferentie worden mijn olieverfschilderen geëxposeerd en lees ik een gedicht voor. Het project is voor mij heel belangrijk vanwege het gevoel van herkenning. Ik vond het leuk om naar de bijeenkomsten te gaan en het gevoel te hebben dat ik gerespecteerd word en dat er naar mij geluisterd wordt. Dat vind ik het allerbelangrijkste. Wat ik mensen wil meegeven is mijn gedicht ‘Hoop’(zie ook achterzijde). Hoop verbindt mensen met elkaar, mensen leren om met elkaar te gaan samenwerken en daadwerkelijk naar elkaar te luisteren, in plaats van in hokjes te denken en langs elkaar heen te werken. Er is hoop voor een betere toekomst. Carla de Boer


TIPS & TRUCS

Financiën en hoe ermee om te gaan

• Werk met een algemeen financieel (maand)overzicht en een wekelijkse uitgavenlimiet • Betaal met contant geld • Volg een cursus budgetteren, want “goed budgetteren, dat is mijn redding” • Verzamel en bewaar alle belangrijk documenten, maak een kopie van alle documenten die je verstuurt • Zet niet zomaar een handtekening • Probeer geen schulden te maken, laat geen achterstanden ontstaan, die kom je niet te boven • Maak gebruik van subsidiemogelijkheden en (gemeentelijke) regelingen • Maak je financiële situatie bespreekbaar maken in vrienden- en/of familiekring, dit kan leiden tot begrip en voorkomt onuitgesproken verwachtingen en ongewenste uitgaven; rekening houden met elkaars financiële situatie hoeft de pret niet te drukken • Het geeft rust wanneer je financiën op orde zijn en je daar overzicht over hebt. Investeren hierin en begeleiding vragen, loont de moeite. • Probeer om ondanks alles te sparen/geld te reserveren wanneer dat mogelijk is, en leer ook je kinderen sparen • Via de gemeente zijn er mogelijkheden voor het afsluiten van een collectieve ziektekostenverzekering • Vraag begeleiding en onderzoek subsidie-/kwijtscheldingsmogelijkheden. Bijvoorbeeld kwijtschelding gemeentelijke jaarheffing of een bonus omdat je werkt Kunst van het Rondkomen 21

Je moet in eerste instantie van jezelf houden Sinds 2004 heb ik een WIA-uitkering. Ik ben 80 tot 100% afgekeurd vanwege verslavingsproblematiek. Voor die tijd heb ik getracht te functioneren volgens maatschappelijke maatstaven, ik heb 55 werkgevers gehad. Ik heb veelal in de horeca gewerkt, met daklozen en ik ben omgeschoold tot en gereïntegreerd als meubelmaker, doch ik liep tegen dezelfde problemen aan: voornamelijk het feit dat personeel onvoldoene betrokken wordt bij beslissingen. Ik ben hoogsensitief en heb moeite met de starre maatschappelijke regelgeving .De maatschappij functioneert wat mij betreft niet optimaal: we doen dit project niet voor niets. Als zelfmedicatie gebruikte ik softdrugs, maar dat liep enigszins uit de hand. Momenteel gaat het goed met mij. Ik ben huisman, mijn vriendin en ik hebben een kind en met z’n drieën kunnen we wel rondkomen. Dankzij hard werken aan mijzelf heb ik een positieve instelling ontwikkeld in de loop der jaren. Ik heb inmiddels een kleine eigen onderneming, een festivalstand waar ik mensen een fysieke herinnering aan hun innerlijke doelstelling meegeef in de vorm van gegraveerde edelstenen en houten objecten. Mijn taak bij dit project was het distribueren van enquêteformulieren en mensen interviewen. Eveneens sprak ik tijdens de conferentie. Bij het rondbrengen van de enquêteformulieren kwam ik in contact met de mensen die aan de grond zitten. Deze mensen hebben helemaal geen vertrouwen meer in welke instantie dan ook. Ik ben van mening dat iedereen z’n eigen verantwoordelijkheid moet nemen, maar als een mens ten tijde van de opvoeding geen, of een slechte basis heeft gehad, dan is er hulp nodig om deze verantwoordelijkheid vorm te geven. Vele mensen die ik sprak accepteren die hulp niet meer. Mede omdat zelden aan hen wordt gevraagd wat zij willen, er wordt vaak gezegd wat ze wel en niet moeten doen en zo niet, dan krijgen ze niets meer aangeboden. Ik ben geschrokken van de liefdeloze omstandigheden waarin deze mensen verkeren. Mensen hebben aandacht nodig. Ik denk regelmatig: wat er ook gebeurd is in ons leven, hoe slecht de basis ook geweest is, er kan ruimte gecreeerd worden om weer opnieuw te beginnen, en dat begint bij houden van jezelf en open staan voor hulp van medemensen, richting zelfvoorziening. Iedereen heeft een hart dat zuiver spreekt. Abraham Ruilof Jan (Bram) van Putten


Mentale opkikkertjes • • • • • • • • • • • • • • • • •

TIPS & TRUCS

• • • • •

“Rijkdom creëert schaarste … armoede creëert rijkdom” Denk in oplossingen in plaats van beperkingen Wees blij met kleine dingen Waardeer geld en spullen Herwaardeer zuinigheid (de goede soort) Gooi geen eten weg, maar maak gebruik van de restjes voor een volgende maaltijd Investeer in vriendschappen Blijf plannen maken, houd moed. Kijk verder dan het hier en nu en de beperktheid van de situatie van vandaag Blijf positief, dat is ook van belang voor het behouden van vrienden en sociale contacten Zet door en geef niet op Laat je niet kisten door praatjes of vooroordelen Wees mondig; je mag voor jezelf opkomen Zoek uit waar je positieve energie vandaan kunt halen Wees niet te emotioneel, denk zakelijk Je leeft niet om te werken maar je werkt om te leven Zorg ervoor dat je op tijd kunt ontspannen Blijf leuke dingen doen om wat afstand te nemen en afleiding te vinden zonder kosten: wandelen, fietsen, werken in tuin, iets opknappen of veranderen in huis, een ander helpen, iets gaan studeren, bibliotheek bezoeken) Op internet is veel informatie te vinden! Gemeentelijke informatie vind je in de Peperbus Screen kranten op nuttige en gratis informatie Netwerken onderling: samen weet je meer dan alleen Netwerken met instanties: het werkt wanneer zij voor jou kunnen verwoorden en uitleggen


• Durf hulp te vragen • Steun en geloof hebben een positieve uitwerking, geven hoop en moed en geven zin aan het leven • Bouw sociale contacten op en onderhoud vriendschappen • Ga eens vrijwilligerswerk doen, het leidt af, je doet leuke contacten op en het geeft zelfvertrouwen • Vraag goede vrienden om advies • Help elkaar als familie, vrienden en vanuit organisaties • “Ik accepteer giften” • Ga eens samen eten • Gecombineerd/samen inkopen

TIPS & TRUCS

Samen sta je sterker

Hulp en begeleiding • Leg je probleem uit aan gemeente, woningbouw, energiemaatschappij etc. en zoek daar hulp • Leg bij werkbegeleiding je situatie uit • Zoek hulp bij het invullen van formulieren, en bij een taalprobleem de hulp van een tolk, bij bijvoorbeeld De Kern i.s.m. Sociale Raadslieden • Zoek hulp bij instanties die je kunnen helpen bij het oplossen van financiële problemen. Wanneer je dat tijdig doet kan mogelijk erger voorkomen worden. Bijvoorbeeld bij Humanitas, WijZ, MEE • “Ik kreeg een toevoeging voor 11 euro per maand ! (aangevraagd via uitkeringsinstantie)” • Neem iemand mee naar gesprekken • Denk aan de rol van de huisarts in jouw situatie, deze kan je bijvoorbeeld doorverwijzen naar maatschappelijk werk


TIPS & TRUCS Besparen doe je ook zo • Zeg abonnementen af • Vraag een tegemoetkoming aan bij gemeente om de kinderen te laten sporten, Jeugdsportfonds • Voor schoolreisjes, werkweken, excursies, muzikale vorming of eventueel andere club kan St. Meedoen financieel ondersteunen • Er zijn gesubsidieerde vakantiemogelijkheden voor kinderen tot twaalf jaar • Maak gebruik van kortingsbonnen en acties als mogelijkheid om eens iets leuks/extra’s te kunnen doen • Stop met roken • Probeer spullen eerst te repareren in plaats van ze weg te gooien • Zoek goedkope restaurants/eetcafés op die voor zeer schappelijke prijzen een goed menu aanbieden: Resto Van Harte biedt tweemaal per week maaltijden aan voor 3 tot 5 euro; bij CrisisEetcafé de Eureka kun je eenmaal per week voor 4 euro eten; Brasserie Passie is een werkschool waar je voor een klein bedrag een heerlijk kopje koffie of een Surinaams broodje kunt eten • Ga goedkoop naar de kapper bij de kapsalon van de kappersopleiding, bijvoorbeeld Landstede Hairstyling • Maak zelf wasmiddel: 1 kg. soda, 1 stuk groene zeep schaven en goed oplossen in 1 liter kokend water en dan 3 liter water bijvoegen. Zo heb je dus 4 liter wasmiddel en het kost je ongeveer 2 à 3 euro. • Neem alles aan wat je kunt krijgen. Heb je er zelf niets aan geef het dan weg. Zo ontstaat er al gauw een soort ruilsysteem in het klein • In plaats van een geldbedrag om ter plekke iets te kopen, kun je je kind(eren) ook ‘in natura’ iets meegeven om te eten en te drinken • Bespaar energie: wat minder lampen aan ’s avonds, kachel graadje lager en trui aan, minder lang en minder vaak douchen, douchebespaarknop, wc-bespaarknop, wasmachine minder heet en korter programma, zuinig koken, geen stand-by-standen van tv, computer en dergelijke. Kortom: denk creatief na in eigen huis en situatie en durf kritisch te kijken • Schaf producten aan via een weggeefwinkel/-hoek • Koop met korting via groepen op facebook/internet, zoals facebook.com/groups/396587623749308/ • Koop niets nieuw, in de kringloop is veel te vinden • Veel fietsenhandelaren verkopen zogenaamde ‘studentenfietsen’: een bruikbare fiets voor ongeveer 40 euro


Elkaar het licht in de ogen gunnen is een MUST Ik ben een alleenstaande moeder, mijn zoontje is acht. Tot een aantal jaren geleden heb ik altijd gewerkt, in penitentiaire inrichtingen, met asielzoekers, als pleegzorgwerker. Ik heb de hboopleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening gedaan en ik heb een dubbele startkwalificatie. Op een gegeven moment kwam ik er achter dat ik wel altijd voor anderen aan het zorgen was, maar dat ik zelf ook nog wel het een en ander te verwerken had. Ik had een time-out nodig om in balans te komen. Nu doe ik allerlei vrijwilligerswerk en van daaruit kreeg ik een steeds groter inzicht in de armoedeproblematiek. Het zou prachtig zijn als we die problematiek hoger op de politieke agenda kunnen krijgen, door bijvoorbeeld het project “De Kunst van het Rondkomen”. Daarom doe ik mee: vanuit een zeker idealisme. Ik heb deelnemers geworven voor het project en ik gebruikte mijn ingangen binnen de zorg om te netwerken. Daarnaast heb ik mensen geïnterviewd en we vormden natuurlijk met z’n allen een denktank. Wat mij opgevallen is gedurende dit project, is dat veel organisaties log zijn en weinig bereidheid hebben tot verbinding. Daarnaast wordt zonder te checken over mensen geoordeeld, worden verantwoordelijkheden naar elkaar afgeschoven en schuldvragen heen en weer gegooid. Wat dat betreft valt er nog heel veel te gebeuren en te bereiken. Wat ik heel graag zou willen is dat mensen, organisaties en instanties zich gaan verbinden. En vanuit die verbinding hoop ik dat men elkaar weer ziet in de volledigheid van het mens zijn in ieders eigen context van het totale leven. Hiervoor is ruim denken noodzaak. En elkaar het licht gunnen een must. Joëlla Fieman


OPLOSSINGEN ‘Samen’ moet weer de norm worden Mensen die met armoede te maken hebben, proberen een zo goed mogelijke manier te vinden om te roeien met de riemen die ze hebben. Ondertussen vertwijfeld zoekend naar voldoende energie, lef en zelfvertrouwen om een betere boot te kunnen nemen dan een roeiboot, om sneller vooruit te kunnen komen. Het is mooi om te zien dat er, ondanks alles, veel meer oplossingen en tips & trucs dan problemen werden aangegeven. ‘Samen doen’ werd als oplossing genoemd. Om elkaar te helpen... • • • • • • • •

met praktische zaken, klusjes en diensten, over en weer, zoals fietsreparatie, naai-atelier financieel, bijvoorbeeld in familiekring elkaar lenen, zonder direct iets terug te verwachten hulp durven vragen alle vrijwilligersorganisaties met naam en functie in beeld brengen om zelf actief te kunnen bijdragen en om te weten waar je zo nodig hulp kunt vragen familie, vrienden, organisaties en overheid: “samen” moet weer de norm worden! kleding-, speelgoed- en ruilbeurzen krachten bundelen, waar maar mogelijk de talenten van alle mensen inzetten


Het is schrijnend als je een oude vriend tegenkomt die naar je toetert vanuit een Porsche Op dit moment heb ik een bijstandsuitkering en ik loop bij de schuldhulpverlening. Maar ik word er waarschijnlijk uitgegooid. Dat komt omdat ik dacht dat mijn zorgverzekering automatisch werd afgeschreven, maar dat blijkt niet het geval te zijn. Tegenwoordig gebeurt alles digitaal en ik heb geen computer, dus ik had er niet goed zicht op. We moeten maar zien hoe het zich ontwikkelt. Financieel gezien houdt het in ieder geval niet over, het is geen vetpot. Ik kan alleen maar tweedehands kleding kopen bijvoorbeeld, en ik moet sparen om eens een keertje uit te kunnen gaan. Het gaat ook allemaal ten koste van je sociale contacten. Terwijl ik in eerste instantie helemaal geen schulden had. Ik vroeg een ww-uitkering aan, maar na drie maanden kreeg ik te horen dat dat er niet inzat met mijn arbeidsverleden. Toen vroeg ik een bijstandsuitkering aan en dat duurde weer drie maanden. Ondertussen moest ik wel leven natuurlijk. Ik bouwde een schuld op van 1900 euro, die door alle incasso- en deurwaarderskosten uitgroeide naar een schuld van 4800 euro. En zo rol je dan in de ellende. Iemand van Humanitas hielp me met mijn administratie en van hem hoorde ik over dit project. Ik vind het een goed project, ik kreeg er tips, mensen dachten met elkaar mee. Ik zou interviews doen met mensen die op een of andere manier in armoede moeten leven, maar dat was niet eenvoudig. Mensen schamen zich daarvoor, praten er niet graag over. Al met al is dit voor mezelf een heel leerzaam project geweest, ik zal het dan ook missen. Ik weet niet hoe mijn toekomst eruit ziet. Ik zit als het ware klem, je kunt niets beginnen. Het enige waar ik aan zit te denken is misschien een horecabedrijfje beginnen met steun van een brouwerij. Ik probeer toch wel steeds in oplossingen te denken. Hoe ik de moed erin hou? Tot voor kort ging ik drie, vier keer per week naar de fitnessclub, lekker afreageren, alles eruit sporten. Ik denk dat ik dat maar weer oppak, er zijn clubs waar je onbeperkt voor weinig geld kunt fitnessen. Goed voor de moraal, voor je lichaam en ook voor de sociale contacten. Het is niet makkelijk zo. Het is vooral schrijnend als ik op m’n fiets zit, je hoort vriendelijk getoeter en het blijkt een oude vriend in een Porsche. Merkwaardig hoe ieders leven anders verloopt. Het enige wat je kunt doen is de moed erin houden, ook al loop je de hele tijd tegen de muur bij instanties, gemeente, zorgverzekering en dergelijke. Gewoon doorgaan en positief blijven.

Stefan van Elburg


•

Een positief meedenkende en probleemoplossende houding van gemeente, woningbouw, energiemaatschappij, zorgverzekering en andere instanties doet wonderen. Het werkt motiverend en constructief als het mogelijk is om je problemen uit te leggen, als er naar je geluisterd wordt en als je samen kunt zoeken naar een werkbare oplossing, in plaats van dat je verder in de problemen wordt geduwd door bijvoorbeeld onnodige inhoudingen en de huidige incassopraktijken

•

Instanties en organisaties zouden meer moeten gaan samenwerken en de bestanden afstemmen. Dat scheelt veel extra werk en ergernis. (Bijvoorbeeld automatische kwijtschelding voor mensen met een uitkering)

•

Mensen hebben grote behoefte aan actieve hulp en medewerking om geen (extra) schulden en achterstanden op te bouwen, die zij niet meer te boven kunnen komen. Vooral hulp bij het voorkomen van onnodige en overbodige incassokosten zou een stuk schelen. Interesse in de situatie van de cliënt en maatschappelijke betrokkenheid doen zoveel meer dan onverschilligheid. Je bent heel vaak en in veel situaties en contacten een nummer in plaats van een mens

•

Instanties moeten zich realiseren dat mensen 24 uur per dag bezig zijn met overleven. Dat vreet energie: mensen voelen zich uitgeput en moedeloos daardoor. Te moeten leven op de rand van de maatschappij gaat niemand in de koude kleren zitten

•

Iemand dwingen in een functie/positie die niet bij hem past is geen hulp, maar een vorm van afschuiven. Bij mensen die op een volkomen onjuiste positie geplaatst worden, gaat het van kwaad tot erger. Constructiever is het om positieve ideeën te stimuleren. Om mensen in beweging te houden, niet op een dwingende manier, maar aansluitend bij hun interesses

•

Face-to-face-contact kan heel wenselijk zijn en is soms ronduit nodig

•

Instanties moeten actief informeren over mogelijkheden en subsidies, en niet alleen informatie geven wanneer mensen daar gericht en specifiek om vragen, en dan ook nog eens onderwerp-beperkt.

•

Bij sollicitaties blijkt dat je vanaf 30 jaar al snel “te oud” bent. Organisaties en instanties, vooral die uit de publieke sector, zouden hierin collectief een vuist kunnen maken en voor verandering kunnen zorgen

•

Gemeente zou moeten voorkomen dat mensen voor verrassingen komen te staan

OPLOSSINGEN

Een geïnteresseerd instantie-oor doet wonderen


Niet mechanisch maar organisch denken Mijn naam is Koen de Meester. Ik ben 24 jaar oud en ik heb een uitkering. Ik ben Stadsboer en voorzitter van de Stichting de Stadstuinders. Waarom ik meedoe aan ‘de Kunst van het Rondkomen’? Ik geloof in de kracht van de mens & dat wij mensen deze wereld kunnen maken en uitwerken vanuit passie, gedrevenheid & kracht. Ik ben Stadsboer en hou me in het dagelijks leven veel bezig met Stadslandbouw en haar toevoeging in de economische maatschappij! Ik doe mee met dit project om de waarde die de natuur ons geeft weer terug te herintrocuderen in deze tijd en haar aan te bieden aan de stadse mens.

Het project heeft mij laten zien dat er een verscheidenheid bestaat in de levens van burgers. Dit project heeft mij de talenten laten zien die in de onderlaag schrijnend wachten om te groeien en ondersteund te worden. Wat ik de mensen wil meegeven: dat we in oplossingen moeten gaan denken, niet in de beperkingen waarin we leven. Open je ogen en zie wat er om je heen is. De lieve buurvrouw met haar lekkere taarten. En alle talenten die we met z’n allen hebben. Zoek en vind je eigen kracht en je zal stralen als een zon. Beperkingen worden bedacht. Oplossingen bestaan altijd! Koen de Meester


Hulp & ondersteuning Mensen met een laag inkomen begeleiden en/of inzicht geven in hun eigen inkomen (bewust worden van je eigen uitgaven) en leren budgetteren

•

Een overzicht/boekje waar duidelijk alle instellingen en mogelijkheden in staan voor hulp en ondersteuning

•

Wijkgerichte hulporganisaties oprichten in samenwerking met winkeliers, om ter plaatse hulp te bieden

•

Een fonds waarop een beroep gedaan kan worden ter voorkoming dat kinderen gepest worden als gevolg van armoede (bijvoorbeeld door hun kleding of het niet mee kunnen doen aan (school)activiteiten)

•

Kansen bieden om werkervaring op te doen

•

Duidelijke informatievoorziening in kranten – overzichtelijk en leesbaar voor iedereen

•

In beeld brengen van alle vrijwilligersorganisaties met naam en functie

•

Een plek/gebouw waar vrijwilligers terecht kunnen voor fietsen repareren, naai-atelier, of dergelijke, waar wederzijdse diensten geruild kunnen worden, en ook ruimte is voor sociale contacten en scholing/kennisoverdracht

•

Geld geven ‘aan de armen’ in ons eigen land zou beter bekend mogen zijn – hoe is dat georganiseerd?

•

De positie van allochtone vrouwen is erg kwetsbaar en verdient bijzondere aandacht

•

De buurthuisfunctie biedt de mogelijkheid om te delen, het hart te luchten, ook armoede bespreekbaar te maken, en samen oplossingen te zoeken

OPLOSSINGEN

•


• • •

• • •

•

• •

•

•

•

•

OPLOSSINGEN

Regelgeving

Goede informatievoorziening op het gebied van weten regelgeving – die moeten bekend zijn! Ondersteuning/begeleidingsmogelijkheden t.b.v. bekendheid en gebruik van alle mogelijke regelingen Gemeente moet strenger zijn naar vooral werkloze jongeren. Zij vinden een uitkering makkelijk en doen niks. Verplichten dat mensen gaan werken. De gemeente moet voor banen zorgen en mensen aan de hand meenemen naar aangepast werk, werken en studeren Mensen die werken met behoud van uitkering iets van het verdiende geld laten houden als extraatje naast de uitkering (stimuleren van mensen om te werken ) Het zou goed zijn als er een middel komt waardoor ex-partners actief worden verplicht alimentatie te betalen. Woningtoewijzing niet via hulpverlening. (Toelichting: Hulpverlening is tegenwoordig heilig verklaard en maakt nadrukkelijk misbruik van hun macht. Het is zijn doel voorbij geschoten. Kortom, inperken van de macht en de status van hulpverleningsorganisaties.) De grens van 12 jaar die gehanteerd wordt om dingen voor kinderen mogelijk te maken, zou bij voorkeur verschoven moeten worden naar 15 of 18 jaar; dat voorkomt bijvoorbeeld achterblijfproblemen in het gezin en 12 – 15/18-jarigen hebben die mogelijkheden juist ook heel hard nodig Duidelijke en tijdige communicatie over wat er verandert wanneer een kind 18 jaar wordt, zowel naar kind als naar ouder(s) toe. Dit kan veel problemen voorkomen Het zou niet nodig moeten zijn om van een 18-jarige verplicht kostgeld te moeten vragen, omdat het anders niet mogelijk is om rond te komen, terwijl deze jongere nog ‘gewoon leerling/student’ is en een inwonenden- en geen uitwonendenvergoeding krijgt Sparen niet afstraffen. Mogelijk maken om vakantiegeld meerdere jaren op te sparen om familie in buitenland eens in de zoveel jaar te kunnen bezoeken. Boven de 1.000 euro sparen geeft verlies van kwijtschelding De koopkrachtdaling blijft maar toenemen, alle uitkeringen zijn gedaald, eigen bijdrages nemen overal toe; het verschil tussen rijk en arm wordt/is te groot. ‘Kijk eens wat die ministers verdienen en wat het koningshuis kost’ en ‘laat die rijke lui en die banken eerst zelf maar eens inleveren’. Geen vergunningen verlenen voor het slopen van sociale minima-woningen waar bovenmodale woningen voor terug komen. En al helemaal niet wanneer sociale minima daardoor op straat komen te staan zonder vervangende woonruimte! Geen winst maken op wonen De kern van de problemen aanpakken: neo liberalisme en individualisme. De ‘samen-gedachte’ verliest steeds meer terrein


OPLOSSINGEN Voedsel • • • • •

Legaliseren van voedsel ophalen uit de afvalcontainers van de supermarkten Gratis complete maaltijden, voorkomen dat je deelmaaltijden verstrekt en mensen ‘dwingt’ om zelf nog (dure) ingrediënten erbij te moeten kopen Dat mensen niet naar de voedselbank hoeven, maar iemand voedsel komt brengen. Dan ziet niemand het en dat voorkomt o.a. dat kinderen worden gepest Ruimte voor fruitbomen of een stadstuin of een ‘eigen’ tuintje, met daarbij graag een stukje scholing Voedselverbouwen op gemeentegrond mogelijk maken

Ontspanning •

•

Mogelijkheden creëren om een keer iets leuks te kunnen doen. Bijvoorbeeld een Zwolle-pas verstrekken aan inwoners met een laag inkomen (met gratis toegangskaartjes en wat kortingsproducten zoals gratis zwemmen, een keer gratis met de trein, een keer gratis naar het museum, een keer met korting naar de film) Door continue geldzorgen is er sprake van een hoog stresslevel. Ontstressende maatregelen/acties zijn gewenst en nodig ter voorkoming van allerlei problemen

Financiën • • • •

Goed budgetteren, dat is mijn redding Werkgelegenheid creëren 0 uren-contracten omzetten naar vaste inkomstenbasis Investeren in het op orde brengen van de financiële situatie en daarbij begeleiding vragen, lonen de moeite en zorgen voor rust en geven psychische/emotionele ruimte Kunst van het Rondkomen 33

OPlossingen top 10 Uit de vele oplossingen die geïnventariseerd zijn, hebben we een top 10 gedestilleerd. Vijf daarvan vergen een investering (gemerkt met €), voor de andere vijf is geen geld nodig, wellicht een cultuuromslag, en in ieder geval een positieve inzet:

1. Respect en perspectief

Met stip op één en kost geen cent! “Ieder mens is een mèns”. Dat dat nog wel eens wordt vergeten, is verreweg de meest gehoorde klacht. - Bereidheid om elkaar te willen zien, naar elkaar te luisteren en elkaar te willen helpen - Ieder mens in zijn/haar context zien - Blijven proberen om mensen perspectief te bieden (naar vermogen) - Niet oordelen over ‘ander’ gedrag van mensen die alle perspectief hebben verloren - Mensen op tijd helpen – niet te laat, niet te diep laten wegzinken eerst (bijv. als gevolg van voorwaarden)

2. Eigen kracht-loket in De Lure “Voor raad en daad, voor stut en steun” en “alle informatie via één loket” - Bemand door ervaringsdeskundige(n) € - Eerste vangnet-functie - Laagdrempelig - Informatieloket: actieve informatie (subsidies, kwijtscheldingen, alle SoZa-zaken) - Schakelfunctie informatievoorziening tussen gemeente en mensen die met uitkering te maken krijgen, e.a. - Folders, formulieren, minimagids/-info - Doorverwijzen naar bestaande hulpverleningsinstanties, Schuldhulpverlening, dienstencentrum - Meldpunt m.b.t. onder andere tegenstrijdige weten regelgeving, verschillen in uitvoering regelgeving en anonieme klachtenmelding - Minima-maatjes toewijzen - Eigen mailadres - Eigen website (met ook alle informatie) > digitaal loket ook - Formulieren in orde maken - Kopiëren, bellen, computergebruik

3. Sociaal dienstencentrum - Ruil-weggeefwinkel - Diensten-uitwisseling € - Reparatie-service - Sociaal café


4. ‘Tips en trucs’-boekje en -website

‘Levend’ document op basis van ervaringen en ideeën vanuit en voor de doelgroep, gericht op Zwolle en omgeving

5. Goede informatievoorziening in de media

- Optimaliseren van leesbare gemeentelijke informatie in Peperbus/Swollenaer, zodat deze informatie voor zoveel mogelijk mensen bereikbaar is - Informatie in kranten centraliseren - Zogenaamde Crisiskrant terug

heffingen) - Tegenstrijdige weten regelgeving ‘intern’ kortsluiten - Verschillende afdelingen delen kennis en stellen deze beschikbaar - ‘Van kastje naar de muur’-gevoel vermijden

7. Mogelijkheden voor eens een extraatje - Voor kinderen - niet alleen tot 12 jaar, maar ook voor oudere kinderen - Maar ook voor de volwassenen €

- Kortingsbonnen, bioscoopbon, enz. enz. - “De moed erin houden”

OPlossingen top 10

6. Verbinden van wat er al is - Met betrekking tot verschillende overheids-/gemeentediensten (één voorbeeld: bijstand = automatisch kwijtschelding gemeentelijke €

8. Werkervaring met behoud van uitkering Meer kansen op de arbeidsmarkt en voorkomen verlies aan perspectief door met behoud van uitkering + opleidingsmogelijkheden € -- Stage/werkervaring Ervaring Nederlandse taal opdoen met behoud van uitkering

9. Aandacht voor speciale doelgroepen

- Specialisatie voor allochtone stadsgenoten • Tijd voor goed begrijpen en goede kennisoverdracht ook ten behoeve van een gevoel van gelijke behandeling • Mogelijkheid om vakantiedagen en geld te sparen voor langer buitenlands verblijf. Dat is nu niet toegestaan/geeft problemen. - Aandacht voor doelgroep net boven de ‘gangbare financiële grens’ en voor ZZP’ers. Zij vallen vaak net buiten de boot op meerdere gebieden

10. Gemeentelijk groen beschikbaar stellen voor tuinen

- Ten behoeve van eigen voedselvoorziening - Sociale functie


WEETJES Deelnemers hebben een website gebouwd: deKunstvanhetRondkomen.nl/Zwolle. Deze blijft in de lucht voor de laatste nieuwtjes • Er is een emailadres: [email protected] • Er is ook een Facebookpagina: dekunstvanhetrondkomenzwolle, blijft ook online • Armoedeplatform, Stadstuin en Humanitas hebben actief meegeworven • RIBW heeft folders gedrukt en deelnemers geleverd, een coördinerend begeleider heeft met een team cliënten de film ge-edit • De Vrienden van de Herberg hebben de WRZV-hallen beschikbaar gesteld • DOAS heeft een kunstuiting gecreëerd en ruimte beschikbaar gesteld • Media: Peperbus was enthousiast en ook de Stentor was geïnteresseerd • Leger des Heils: heeft zich ingezet, maar dat heeft helaas geen deelnemers en geen ingevulde enquêtes opgeleverd • Travers en wijkcentra hebben actief deelgenomen aan het project. Door de enthousiaste inzet van de bezoekvrouwen werden allochtone vrouwengroepen bereikt. Zij hebben de hapjes en drankjes verzorgd voor de conferentie • Consulenten gemeente Zwolle hebben actief deelnemers geleverd en voor hen werd een presentatie verzorgd • Kerken werden via diaconieën uitvoerig geïnformeerd en zijn actief bezig geweest om deelnemers te zoeken: zij hebben bijvoorbeeld een artikel in de kerkbladen gezet. Honderden mensen bereikt • Voedselbank, BYou, Kledingbank, Windesheim opleiding Journalistiek, De Vierde Wereld, Wrezinskystichting, Werkplein, Bonjour, Twee Kringloopwinkels, Nel Banninkhuis, De Aanloop, Kledingbank en WijZ zijn benaderd • WRZV-hallen: tijdens gratis maaltijd op een woensdagavond 150 mensen bereikt. Aantal mensen geïnterviewd en enquetes in laten vullen. Kaartjes in de kerstpakketten gedaan • Artikel in de Herbergkrant • Twee deelnemers van de Herberg meldden zich aan, zijn door omstandigheden echter weer afgehaakt • De presentatie bij de Stadsdialoog heeft deelnemers opgeleverd en begrip bij de ketenpartners • De Peperbus heeft in december 2012 een artikel geplaatst • De Aanloop (gratis maaltijd en ontmoeting) werd bezocht, daar werd gesproken met in totaal zo’n 50 mensen • Financiële maatjes van Humanitas en mensen die de telefonische hulpdienst van Sensoor bemensen werden geïnformeerd over het project en wat ‘armoede’ met je kan doen •


Ik word gek van zinloosheid. Opeenvolgend een burn-out en een depressie overleefd hebbende, ben ik nu aangewezen op een uitkering van de gemeente. Inmiddels ben ik zo ver dat ik daar wel uit wil. Maar ik blijf maar hangen in de administratieve rompslomp. Waarom moet ik bij dezelfde gemeente waar ik mijn onmacht al aangetoond heb om een uitkering te krijgen, toch nog vragen om kwijtschelding van de gemeentebelasting? Daar word ik zo gek van, dat ik vervolgens met die aanvraag weer te laat ben en toch moet betalen. Ik beschouw hun deurwaarder, de geweldige meneer Van der Fels al bijna als een vriend. Nu ben ik op dergelijke onzin na, bijna vrij van m’n financiēle ellende, alleen rest nog de claim van de optelsom van administratieve boetes van de belastingdienst en het restant van m’n niet afgeloste studiefinanciering. Ik kan mezelf failliet laten verklaren, of drie jaar in de schuldhulpverlening gaan, maar die claims van de overheid zullen na beide trajecten resteren. Dus kan ik niks doen en blijft mijn toekomstperspectief nul. Van dat rondje tussen kast en muur, daar word ik knettergek van. Yeb

EEn Medemens vertelt

KNETTERGEK...


COLOFON Dit boekje is het eindverslag van het project ‘De Kunst van het Rondkomen’ Zwolle. Een project dat in opdracht van de gemeente Zwolle en onder leiding van RadarUitvoering in zogenaamde Eigen Kracht is uitgevoerd door en voor mensen die om welke reden dan ook moeite ervaren om rond te kunnen komen. Doel is om de problemen in beeld te brengen die deze mensen zèlf ervaren, en de oplossingen die zij zien en/of in praktijk brengen. Dit verslag is tot stand gekomen dankzij de tomeloze inzet van alle deelnemers aan het project ‘De Kunst van het Rondkomen’ in de gemeente Zwolle, dankzij de medewerking van de vele betrokken medemensen die informatie hebben verschaft en/of op andere wijze hebben bijgedragen en met steun van de gemeente Zwolle en de Provincie Overijssel. Nadrukkelijk zij vermeld dat de inhoud uitsluitend een weergave is van wat de deelnemers hebben geìnterpreteerd op basis van hun inventarisatie. Het verslag van ‘De Kunst van het Rondkomen’ is derhalve een eerste product van een vruchtbare samenwerking tussen alle instanties in en rond de gemeente Zwolle die op enigerlei wijze met armoede te maken hebben. En dat is precies een van de doelen die de organisatoren met het project voor ogen hebben. Redactie en vormgeving: Ineke, Alet Kremer, Rquia Bouizzem, Yeb de Roos, Marijke Mosterman Journalistieke Producties. Alle informatie uit deze publicatie kan hergebruikt en doorgegeven worden. Zwolle, mei 2013.


TOT SLOT Als deelnemers hebben wij een enerverend project achter de rug. Wij hebben met elkaar nagedacht en doorgepraat over allerlei zaken die rond ‘armoede’ een rol spelen, we deden nieuwe ervaringen op en leerden nieuwe vaardigheden, we hadden veel boeiende contacten, we netwerkten en wij zijn gegroeid in kennis en inzichten en - niet onbelangrijk - ook in zelfvertrouwen. Het was ook een project van vallen en opstaan. De materie ‘armoede’ openlijk op tafel leggen, de verhalen die we te horen kregen, onze levens waaruit we een deel met elkaar deelden, het hele groepsproces, dat alles raakte (aan) ons, dat kwam bij ons binnen en maakte regelmatig iets in ons los; soms confronterend, soms emotioneel; als de persoon wie we zijn, gevormd door het leven, kwamen ook pijnpunten boven, die zorgden dat we reageerden zoals we reageerden, naar onszelf toe en naar elkaar en naar anderen toe. Ook daarin was een mogelijkheid om te verwerken, te delen, te botsen, te leren en te groeien. Zo terugkijkend, was het voor ons al met al een mooi en goed project. Een proces waar we allemaal op onze eigen manier onze winst mee hebben gedaan en kunnen doen. En wij hopen dat u als lezer met deze uitkomsten ook úw winst kunt doen en dat het u mag overtuigen en helpen om u met ons in te zetten voor een volstrekt gelijkwaardig en met oog èn hart voor elkaar sámen-leven in Zwolle, met daarbij het benutten en respecteren van de talenten van iedereen en de mogelijkheden die deze stad en de natuur waarin wij leven, ons volop bieden. Dank dus, mede-deelnemers, voor alle onderlinge vertrouwen en inzet voor dit project. Wij bedanken iedereen die op welke wijze dan ook heeft willen delen met ons en/ of op andere wijze heeft meegewerkt om dit project te laten slagen! In dit proces werden wij ondersteund door Alet Kremer als projectleider, Tinke Noest die trainingen verzorgde, Pieter van de Lucht met zijn RIBW-mensen bij het editen van de film en Marijke Mosterman t.b.v. het tot stand komen van het eindverslag. Onze hartelijke dank voor jullie hulp. Bedankt ook DOAS en WRZV-hallen voor de gastvrijheid als plek voor onze bijeenkomsten, en Sandra en Coby van DOAS voor jullie kunstbijdrage op de conferentie. Dit project was een opdracht van de gemeente Zwolle; de gemeente en de provincie Overijssel maakten de realisatie van het project financieel mogelijk. Dank ook aan meedenkende mensen van de gemeente Zwolle en ketenpartners van het project. En dames van vrouwengroepen van Travers: bedankt voor het verzorgen van de hapjes op onze conferentie! De deelnemers van ‘De Kunst van het Rondkomen’ Kunst van het Rondkomen 39

HOOP Hoop laat ons leven, als we geen leven zien. Hoop geeft ons liefde, als we het niet kunnen onvangen. Hoop geeft ons kracht, als we het ontberen. Hoop is de vonk, als het vuur is gedoofd. Als hoop ons zoveel geeft, dan kan de wereld niet slecht zijn. Ook al zien we dat niet zo. En mischien ontvangen wij ook het wonder van de hoop.

Carla de Boer

DE KUNST RONDKOMEN. van het. Een verslag van een project voor en door mensen die op enigerlei wijze te maken hebben met armoede

Recommend Documents