DE ISLAMITISCHE PELGRIMAGE

DE ISLAMITISCHE PELGRIMAGE EN HET OFFERFEEST Loes Vogels

H A

LEZINGEN, ADVIES EN ONDERZOEK OVER ISLAM EN HET MIDDEN-OOSTEN

HALQA LEZINGEN, ADVIES EN ONDERZOEK D E I S L A M I T I S C H E P E LG R I M A G E : HE I LI G E T O C HT

De pelgrimstocht is dan ook niet alleen een heilig en spiritueel bezoek voor

EN DOLLAR SIGNS

deelnemende moslims, maar ook een evenement van wereldgrootte dat voor politieke beleidsmakers en ondernemers kansen biedt om geld te

De hajj, pelgrimstocht naar de Ka’aba in Mekka, en

verdienen en zichzelf en de stad op de kaart te zetten.

het daaropvolgende Offerfeest zijn, naast de geloofsbelijdenis, het gebed, liefdadigheid en het vasten, één van de vijf geloofsuitingen van de

D E P R E - I S LA M I T I S C HE P E LG R I M A G E

islam. De hajj is eens in het leven verplicht voor iedere moslim die in goede fysieke gezondheid is

Al in de pre-islamitische periode was het

en de tocht kan betalen. Het Offerfeest is het

Arabieren bekend dat een pelgrimsoord van grote

belangrijkste feest op de islamitische kalender en

economische waarde was. De pelgrimstocht naar

wordt uitgebreid gevierd met de ons zo bekende

de Ka’ba, het welbekende zwarte kubusvormige

zoete hapjes en ritueel geslacht schapenvlees.

heiligdom, die al eeuwen voor het leven van Muhammad en de komst van de islam plaatsvond,

Met 1.6 miljard hoofden vormen moslims bijna een kwart van de

was big business voor de inwoners van Mekka. In

wereldbevolking. 60% van hen woont in Azië en slechts 20% in het

de woestijn van het Arabisch Schiereiland was het

Midden-Oosten en Noord-Afrika. In theorie gaat elk van deze 1.6 miljard

moeilijk te overleven. De omgeving van Mekka

moslims eens in zijn of haar leven op pelgrimage naar Mekka. Dit jaar

kende weinig vruchtbare grond, in tegenstelling tot

hebben, op 13, 14 en 15 oktober, dan ook bijna anderhalf miljoen mensen

bijvoorbeeld de regio rondom Medina. Het

de heilige Moskee in Mekka bezocht.

verbouwen van groenten en fruit was er dus

HALQA.NL [email protected]

HALQA LEZINGEN, ADVIES EN ONDERZOEK moeilijk en men moest op een andere manier in de levensbehoeften zien

D E A B R A H A M I T I S C HE T R A D I T I E

te voorzien. De karavaanhandel bood uitkomst: specerijen, textiel en zijde werden met behulp van grote aantallen kamelen van het huidige Jemen via Mekka naar Palestina, Egypte en Jordanië geëxporteerd. Hoewel lucratief, de handel was niet zonder gevaar.

In latere islamitische bronnen werd de periode van heidenenverering bij de Ka’ba afgedaan als een tussenperiode. De islamitische traditie vertelt namelijk dat de Ka’ba meer dan 2000 jaar voor

De Arabische samenleving bestond uit vele lokale stammen die in continue staat van conflict met elkaar waren. De karavanen werden vaak beroofd of drinkwater uit beken vervuild om de handelaren zo te dwingen

Christus gebouwd werd door Abraham. Daarmee zou de Ka’ba ouder zijn dan de eerste joodse Tempel op de Tempelberg.

beschermgeld te betalen aan de lokale stammen. Eens per jaar werd er door de Arabische stammen een staakt-het-vuren gesloten, opdat een jaarlijks festival in Mekka gevierd kon worden. De Mekkanen verdienden goed aan de bedoeïenen die de vruchtbaarheid van het vee vierden en hun lokale goden eerden door een bezoek aan de Ka’ba. Daar werden de afgodsbeelden, vaak gemodelleerde stenen, in de Ka’ba bijgezet. Ook werden er al biddend rondes om de Ka’ba gelopen.

Volgens de koran was het Abraham, samen met zijn zoon Isma’il (de aartsvader van de Arabieren), die de regels en rituelen rondom de Mekkaanse pelgrimage heeft ingevoerd. Volgens de islamitische traditie werd Abraham door God de opdracht gegeven zijn vrouw Hagar en hun zoon Isma’il naar Mekka te brengen. Aldaar was water schaars, en Hagar rende in paniek tussen de heuvels Marwa en Safa op zoek ernaar. Toen openbaarde God een bron, Zemzem, voor Hagar en Isma’il, waardoor zij niet alleen genoeg water hadden om te drinken, maar het ook voor voedsel konden ruilen met voorbijgangers. De bron van Zemzem bestaat nog steeds in Mekka en moslims geloven dat het water geheiligd is.


HALQA LEZINGEN, ADVIES EN ONDERZOEK Later, tijdens een bezoek van Abraham aan zijn vrouw en zoon, wenste

R I T U E LE N V A N D E HA J J

God Abraham op de proef te stellen door Abraham de opdracht te geven zijn eigen zoon te offeren uit onderdanigheid en loyaliteit aan God. Dit

De islamitische pelgrimstocht begint voor het

verhaal is gelijk aan het traditionele jood-christelijke verhaal uit het Oude

vertrek met het aannemen van de ihram, wat in

Testament, behalve dat in de islamitische traditie niet Isaak, maar Isma’il

feite “een gezuiverde staat van zijn” inhoudt.

geofferd werd. Tijdens het Offerfeest wordt door het slachten van een lam

Mannen kleden zich in een tweedelig kleed van

of schaap stilgestaan bij Abraham die God meer liefhad dan zijn eigen

witte stof, vrouwen in een hijab. Tijdens de ihram

zoon.

is het niet toegestaan te scheren, de nagels te knippen, parfum te dragen, ruzie te maken of seks

Na de dood van Abraham en Isma’il dwaalden hun aanhangers echter af

te hebben.

van het ware geloof om polytheïsme te bezigen. Met de komst van Muhammad werd er weer schoon schip gemaakt, de afgodsbeelden

Bij aankomst in Mekka beginnen de rituelen rondom de Heilige Moskee.

verwijderd en de Ka’ba geheiligd.

Ten eerste loopt men zevenmaal, drie keer snel, vier keer langzaam, tegen de klok in om de Ka’ba heen. Vervolgens loopt men zeven keer tussen de heuvels Safa en Marwa, zoals ook Hagar tijdens haar zoektocht naar water deed. De heuvels liggen ongeveer 400 meter van elkaar vandaan.


HALQA LEZINGEN, ADVIES EN ONDERZOEK Dan begint de tocht naar de berg Arafat dat ongeveer 20 km van Mekka

HET OFFERFEEST

ligt. Vanwege de te lopen afstand in het onherbergzame gebied overnachten de moslims halverwege, in Mina. De volgende en derde dag

Het Offerfeest duurt drie dagen. Ongeveer 100

van de pelgrimstocht komt men op de berg Arafat aan waar vele gebeden

miljoen dieren worden jaarlijks tijdens het feest

en preken worden gehouden. Op deze berg gaf Muhammad volgens de

geslacht. Naast schapen kunnen ook koeien en

traditie zijn laatste preek voordat hij stierf.

kamelen geslacht worden. Een derde van het vlees is voor de familie, een derde wordt weggegeven

Op de vierde dag, na zonsondergang loopt men via Muzdhalifa naar Mina.

aan vrienden en kennissen, en een derde wordt

Daar moet men zeven steentjes tegen een pilaar gooien, wat het stenigen

aan de armen gegeven. Gedurende het Offerfeest

van de duivel representeert. Drie kanten van de pilaar dienen geraakt te

gaat met regelmatig naar de moskee en eet men

worden: zij vertegenwoordigen de drie malen dat de duivel getracht heeft

gezamenlijk met vrienden en familie. Het is

Abraham niet zijn zoon te offeren.

gebruikelijk je ritueel te reinigen door het nemen van een bad en je mooiste kleren aan te doen.

Na het stenigen van de duivel wordt er om het offer van Abraham te herdenken een schaap geslacht. Daarmee is het Offerfeest officieel van

Steeds vaker wordt er, met name in het Westen, in plaats van een schaap

start gegaan. De hajji’s maken nog eenmaal zeven rondes om de Ka’ba en

te slachten geld overgemaakt naar familie of een goed doel in het land van

kunnen dan de ihram afleggen. De gewone kleren kunnen aan en mannen

herkomst. Dit is ook gebruikelijk wanneer men op pelgrimage is, omdat het

scheren vaak het hoofd kaal.

slachten van honderdduizenden dieren in het pelgrimsoord op praktische problemen stuit. Daar kan men overigens ook een voucher kopen voor een vlees van een geslacht dier, om toch vlees te eten tijdens het feest.


HALQA LEZINGEN, ADVIES EN ONDERZOEK “T H E H A J J I N D U S T R Y ”

Saudi-Arabië

investeert

jaarlijks

ongeveer

50

miljoen

dollar

in

voorzieningen voor de hajj. Zo worden er 15.000 bussen ingezet om Waar het volbrengen van de hajj voor de moslim in

pelgrims van het vliegveld in Jeddah naar Mekka te vervoeren en

kwestie tot persoonlijke verdieping, maar ook

tienduizenden tenten worden opgezet als slaapplek. De verbouwingen van

maatschappelijke

de

de twee moskeeën kost miljoenen, evenals de bouw van enorme

pelgrimstocht en het bijbehorende Offerfeest ook

asfaltwegen en super-de-luxe tophotels. Tussen Safa en Marwa is zelfs een

garant voor extra uitgaven van de 1.6 miljard

enorme tunnel gebouwd, voorzien van airconditioning en bekleedt met

koppen tellende moslimgemeenschap. Islamitische

marmer. Hoewel de omzet van 10 dagen hajj al meer dan 10 miljard dollar

slagers over de hele wereld maken een enorme

bedraagt, wordt geprobeerd de pelgrim meer en meer te laten besteden.

omzet,

ook

In de stad is dan ook een ware “Hajj Industry” tot stand gekomen: het

Nederlandse reisbureaus en vliegmaatschappijen

hotelwezen, souvenirs, etc.; de kosten ervan zijn de afgelopen vijf jaar

maken een mooie omzet.

verdrievoudigd. De grondprijs is binnen 35 jaar van 3 dollar naar 22.000

evenals

status

leidt,

vleeshandelaren.

staan

Maar

dollar per vierkante meter gestegen. Ook voor de oliemonarchie Saudi-Arabië biedt de hajj goede investeringsmogelijkheden. Mekka speelt geen grote rol in de olie-

Gevolgen van deze industrie: het cultureel erfgoed van de regio moet op

industrie en is dus veelal afhankelijk van de jaarlijkse inkomsten van de

grote schaal wijken voor nieuwbouwprojecten. Sommige onderzoekers

pelgrimstocht. Op die inkomsten te optimaliseren tracht de stad meer

stellen dat 95% van het cultureel erfgoed, zoals vroeg-islamitische

pelgrims aan te trekken en de pelgrims meer te laten besteden. De

gebouwen al zijn gesloopt. Ook wordt het voor armere pelgrims bijna

verbouwing van de twee belangrijkste moskeeën in Saudi-Arabië dragen

onmogelijk in de stijgende kosten van de reis en het verblijf te voorzien.

hieraan bij: in de toekomst hebben zij een gezamenlijke capaciteit van 4 miljoen moslims.


HALQA LEZINGEN, ADVIES EN ONDERZOEK


DE ISLAMITISCHE PELGRIMAGE

Recommend Documents