De internationalisering van de Jaarbeurs en omgeving

De internationalisering van de Jaarbeurs en omgeving Door: Richard Fikse | 1140728 Fidan Bulut | 1093800 Docent: Herman Vande Putte Leerplan

i

Voorwoord In het kader van het eindproject van semester 6 bij de richting Real Estate & Housing schrijven wij dit leerplan. Wij zijn Fidan Bulut en Richard Fikse, woonachtig in respectievelijk Den Haag en Delft, beide studerende aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft. Met dit leerplan willen we duidelijk stellen wat we willen onderzoeken, wat de huidige situatie van het project is en wat ons plan van aanpak en werkwijze voor de aankomende weken zullen zijn. Dit omdat we op deze manier gestructureerder kunnen werken en zo een beter resultaat hopen te behalen. Het is de bedoeling dat we voor deze opdracht een zelf te bepalen project kiezen en hiervoor een ontwerp maken vanuit een programmatische, functionele, vormelijk technische, besliskundige en economische hoek, waarbij extra gelet wordt op het integreren van de zojuist genoemde oogpunten en op de consistentie hiervan. Het geheel moet een initiatiefnemer een idee geven van de haalbaarheid van het project. De uitgangspunten moeten duidelijk zijn en de uiteindelijk gekozen en verder uit te werken ontwerpvariant moet goed onderbouwd zijn. Ook wordt er gekeken naar de haalbaarheid van het plan. Dit door de kosten en opbrengsten aan te geven en met elkaar te vergelijken. Uiteindelijk zal het geheel van de opdracht worden afgesloten met een aanbeveling en oriëntatie voor een eventuele volgende fase voor van het ontwerpproces.

ii

Inhoudsopgave Voorwoord Inhoudsopgave Beschrijving opdracht De locatie Het masterplan De Jaarbeurs Precedenten Onze ambities Programma van Eisen Het Jaarbeursterrein De Jaarbeurs Randvoorwaarden Uitgangspunten/ concept Het Jaarbeursterrein De Jaarbeurs Werkwijze/ Plan van Aanpak Literatuuropgave

blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz blz

i ii 01 02 02 04 05 10 11 11 11 13 15 15 15 16 17

iii

De Opdracht De locatie De gekozen locatie is de Jaarbeursterrein met het Jaarbeurs. De Jaarbeursterrein bevindt zich in het Stationsgebied van Utrecht. Voor dit gebied is er een Masterplan gemaakt.

Er zijn een aantal problemen waar dit gebied aan lijdt: o Het centrum van Utrecht kan de druk niet meer aan. Het aantal voorzieningen in het centrum is niet voldoende en doordat het niet verder uitkan breiden ontstaan er spanningen. o Het station bleek vanaf jaren tachtig niet berekend op de groei van Utrecht en voldoet niet meer aan de eisen die er tegenwoordig aan het openbaar vervoer gesteld worden. o Het station vormt een barrière tussen het centrum en het Jaarbeursterrein. Het zijn twee verschillende delen. Naast problemen die dit gebied heeft, heeft het ook een groot aantal goede aspecten en potenties; o Utrecht is een van de HSL- locaties is en heeft daardoor een belangrijke rol voor Nederland (naast het feit dat het centraal ligt). De komst van de HSL biedt veel kansen aan de daaraan grenzende station en de omgeving, in dit geval het Jaarbeursterrein. o Utrecht is aangemerkt als een van de Nieuwe Sleutelprojecten en maakt onderdeel uit van de Deltametropool. In de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening en het Nationaal Verkeers- en Vervoersplan heeft de regering als doel de Randstad te ontwikkelen tot een gebied dat zich kan meten met andere grootstedelijke gebieden in Europa en in de rest van de wereld. Dit heeft onder andere het gevolg dat het openbaar vervoer geoptimaliseerd moet worden en de bereikbaarheid met de auto ook. o Utrecht heeft een groot winkelcentrum met regionale en landelijke aantrekkingskracht.

iv

o Het grootste openbaarvervoersknooppunt (‘Railport’) van Nederland met nationale en Europese betekenis. o een groot beursterrein met landelijke uitstraling dat mogelijkheden biedt ‘leisure’-functies te ontwikkelen Kortom, Utrecht is een stad met potenties. Door de grote problemen rond het gebied heeft de gemeente besloten het gebied te herontwerpen met als ambitie het Stationsgebied internationaal op de kaart te zetten. Het Masterplan In 2001 besloot het nieuw aangetreden Utrechtse gemeentebestuur twee visies voor te leggen aan de stad in een raadplegend referendum. Na jaren van plannenmakerij wilde het stadsbestuur met het referendum de betrokkenheid van de Utrechters vergroten, draagvlak voor een ontwikkelingsvisie bereiken en de garantie geven dat er ook werkelijk iets zou gebeuren. De Utrechter kon kiezen tussen Visie A - Stadshart Verruimd en Visie 1 - Stadshart Compact. De doelstellingen die ten grondslag lagen aan de ontwikkeling van de twee referendabele visies waren: o De barrièrewerking van het spoor tussen de oostelijke en de westelijk stad wordt aangepakt; o De westkant van het station krijgt een volwaardige entree; o Het Stationsgebied krijgt een aansprekende architectuur; o Het Stationsgebied wordt sociaal veilig; o Het Stationsgebied is straks goed bereikbaar en biedt voldoende parkeerplaatsen en openbaar vervoer. Hieronder zijn de plannen heel kort uitgelegd. Visie A

Visie 1

Visie A lost de problemen op in een ruimere opzet. De nieuwe binnenstad sluit aan bij de oude monumentale binnenstad, én op de omliggende wijken. Er komen twee nieuwe hoofdroutes. De eerste is de centrumboulevard van Merwedekanaal naar plein Vredenburg. Hier komen voornamelijk winkels, kantoren, horeca en entertainment. De tweede hoofdroute is de stadscorridor. Deze strook loopt langs Graadt van Roggenweg en Leidseweg, via Westplein en Smakkelaarsveld, naar plein Vredenburg. Langs deze route komen publieke gebouwen te staan, zoals een bibliotheek. Het doorgaande autoverkeer gaat onder het Westplein door, fietsers en

v

voetgangers gaan via een onderdoorgang onder het spoor door van Lombok naar Vredenburg. Visie A is ruim omdat gebouwen geplaatst worden aan twee doorgaande routes. Visie 1 benut de kansen en lost de problemen op in het Stationsgebied zelf. De nieuwe binnenstad sluit aan op de oude monumentale binnenstad. Er komt één centrale hoofdroute van Merwedekanaal naar plein Vredenburg: de centrumboulevard. Langs deze hoofdroute vestigen zich winkels, kantoren, horeca, entertainment, cultuur en publieke gebouwen. Het is er 24 uur per dag levendig. Door de concentratie aan deze ene route ontstaat een compacte nieuwe binnenstad, met hoogbouw en een bedrijvig karakter. De bewoners van Utrecht hebben in een referendum voor Visie A gekozen. 65,3% van de bevolking heeft zijn stem uitgebracht. De gemeenteraad koos eveneens voor Visie A en gaf opdracht voor het maken van een Masterplan. In de volgende stap werd visie A verder uitgewerkt, hieronder is een overzichtskaart hiervan te zien. Het is geen definitief plan, maar een houvast voor verdere ontwikkelingen per gebied.

In het voor ons belangrijke gebied (Jaarbeursterrein) komen voorzieningen als een casino, een bioscoop, een foodcourt en een schouwburg. Voor de concepten is een onderzoek naar de behoefte van de gebruikers van het stationsgebied gevraagd, dit zijn dus mensen uit heel Nederland. De volgende vraag was de hoofdvraag van het onderzoek: Welke type horecagelegenheden, amusementsvoorzieningen en kunst- & cultuurvoorzieningen wensen de huidige gebruikers van het Utrechtse Stationsgebied voor de nieuw te realiseren ruimte voor deze voorzieningen in dit deel van het stadscentrum? Hieruit kwam de volgende top drie voorzieningen uit: 1. Café-restaurant. Met name reizigers hebben voor deze voorziening gekozen. Het café-restaurant wordt door hen gezien als een ontmoetingsplaats.

vi

Hiervoor wordt aangegeven dat de stationshal hier als beste locatie aangegeven. 2. Bibliotheek. De ondergevraagden die woonachtig zijn hebben aangegeven dat de aanwezige bibliotheek te ver afgelegen is van het stationsgebied. De reizigers hebben voor de bibliotheek gekozen omdat zij graag lezend in een bibliotheek hun wachttijd willen overbruggen. Een aangewezen locatie voor deze bibliotheek is het Jaarbeursterrein. 3. Internetcafé en een jeugdherberg. Een internetcafé ontbreekt momenteel nog in het Stationsgebied. De meeste gebruikers merken dit op als gemis. Meer dan de helft van de gebruikers (53 procent) kiest de stationshal als gewenste locatie, onder andere omdat de wachttijd hier gevuld kan worden. Een keuze voor de jeugdherberg wordt vooral gemaakt door respondenten in de leeftijd 15 tot 24 jaar. De beperkte financiële mogelijkheden van deze groep mensen, spelen bij deze keuze een grote rol. Er zijn nu nog onvoldoende mogelijkheden om goedkoop te kunnen overnachten wanneer bijvoorbeeld de laatste trein is gemist. De gewenste locatie voor een jeugdherberg is het Jaarbeursterrein. In visie A wordt de gemiste bibliotheek buiten het stationsgebied gebouwd, dit is volgens ons niet juist doordat er een grote vraag is naar een bibliotheek in het gebied. Naast de andere functies die in visie A staan hebben we besloten om er ook een eis van te maken een bibliotheek in het gebied te situeren. De Jaarbeurs De plannen voor de toekomst voor de jaarbeurs zijn o.a. het slopen van de hallen 2,3,4 en 5, deze zullen worden vervangen door een compleet nieuwe, kolomvrije hal met een oppervlak van zo'n 25.000 vierkante meter. Ook is er voorzien in een foodcourt met diverse restaurants en bars. Als we verder kijken op het Jaarbeursterrein en voornamelijk naar de Jaarbeurs zelf merken we op dat de Jaarbeurs qua de aangeboden voorzieningen ver achterloopt met beurshallen van dezelfde schaal, zoals: De Rai en de Messerhallen. Het biedt bijna alleen hallen aan en niet zoals de andere hallen bijvoorbeeld een auditorium of een lounge/ bar. Vergelijkbare beurshallen hebben dus een gedifferentieerder aanbod in zowel zaalgrootte als aan functies. De Jaarbeurs in combinatie met een druk station wordt ervaren als een gebied met een matige verblijfskwaliteit en een weinig aantrekkelijk aanzien. Op dit moment is het ook het geval dat de bezoekers van de jaarbeurs gelijk na het bezoeken van de beurs richting centrum gaan, er zijn geen voorzieningen om de bezoekers op het Jaarbeursterrein te houden.

vii

Bereikbaarheid De Jaarbeurs is uitstekend te bereiken met het openbaar vervoer. Het station ligt op een korte loopafstand. Op dit station komt ook een HSL halte waardoor de bereikbaarheid van de Jaarbeurs alleen maar verbeterd wordt. Een combinatie van auto en openbaar vervoer is ook heel god mogelijk. In de omgeving van Utrecht zijn er 8 stations met en Park & Ride voorziening te vinden. Het is de bedoeling de auto bij een van deze stations te parkeren en rest van de reis met de trein af te leggen. Ook is er de mogelijkheid om gebruik te maken van Tranferium Westraven dat gelegen is naast de A12. Daar kan de auto geparkeerd worden tegen een kleine vergoeding en de reis met de sneltram te vervolgen. De Jaarbeurs is ook prima met de auto te bereiken, vanaf de Ring Utrecht kunnen de blauwe borden met de aanduiding "Jaarbeurs" gevolgd worden. Voor bezoekers die met het vliegtuig komen kunnen daarvandaan de trein richting Utrecht nemen. Maar voor de mensen die liever een auto huren is de afstand tussen Schiphol en Utrecht goed te doen. Precedenten Met de Jaarbeurs vergelijkbare hallen zijn de Brabanthallen, de Rai, Mecc Maastricht, Messe-Kassel hallen en de Westfalenhallen. Brabanthallen: De Brabanthallen beschikt over zo'n 33.500 m2 verdeeld over 14 verhuurbare zalen en hallen, geschikt voor een bezoekersaantal van 40.000 mensen. De grootte van de zalen verschilt van 588 m2 tot 9300 m2. Het beursgebouw is goed te bereiken via auto en trein. Vanaf de A2 en A59 bereik je de Brabanthallen. Verder ligt het NS station 's-Hertogenbosch op loopafstand Bij deze beurshallen ligt een parkeerplaats die plek biedt aan 4000 auto's.

viii

Dit beursgebouw heeft wel een grote variëteit aan hallen en zalen, in verschillende groottes, maar beschikt niet over een verscheidenheid aan functies op zich. http://www.brabanthallen.nl Amsterdam RAI De Amsterdam Rai beschikt over drie typen ruimten, auditoriumzalen, forumzalen en beurshallen. het totaal aan oppervlakten van deze ruimtes zijn respectievelijk 9.900 m 2, 4.500 m2 en 73.000 m2. De beurszalen zijn verdeeld in groottes van 4000 tot 18000 m2 verder zijn er 8 restaurants en eetgelegenheden. Er zijn 24 types auditoriumzalen, 21 verschillende mogelijkheden van forum ruimtes en 11 beurshallen. Enkele van de auditoria kunnen ook getransformeerd worden in theaters. Bij de Rai liggen verschillende parkeeraccommodaties, die in totaal plaats bieden aan 6.135 auto's. De Rai is goed bereikbaar met de auto, tram en trein. Het station Amsterdam Sloterdijk ligt op een paar minuten afstand lopen. Ook per vliegtuig is het goed te bereiken, aangezien Schiphol vlak in de buurt ligt.

De Amsterdam Rai is een groot beursgebouw, met een grote variëteit in aanbod, voor zowel zaalgrootte, ambiance als functieaanbod. ook is de parkeergelegenheid goed geregeld, door verscheidene parkeergarages binnen het gebouw. http://www.rai.nl Messe-kassel hallen De messe kassel hallen in Kassel (Duitsland) is een middelgrote beurs, van een hal oppervlak van zo’n 40.000 m2, welke verschillen in aanbod van 1200 m2 tot 3150 m2. Het totaal bestaat uit 13 verschillende verhuurbare hallen. Qua bereikbaarheid zit het goed met deze beurs. Het is namelijk via verschillende ix

snelwegen te bereiken en beschikt over 3200 parkeerplaatsen. Ook met het openbaar vervoer via trein is het goed te doen. Door de IC-generatie is de beurs namelijk binnen drie uur te bereiken vanuit iedere grote stad in Duitsland. Het vliegveld Kassel-Calden ligt ook niet ver van de hallen vandaan.

De Messe-Kassel hallen heeft een mindergroot aanbod van zalen, het beschikt buiten deze, over een restaurant en een entreehal. Wel is het mogelijk om deze beurs ordelijk op te delen in verschillende tentoonstellingen of concertzalen, waar ze namelijk ook voor worden gebruikt. http://www.messe-kassel.de Westfalenhallen Dit beursgebouw beschikt over meer dan 58.000 m2 aan beurshal, opgebouwd uit acht verschillende hallen, die variëren tussen 1.200 en 8.000 m2. Verder beschikken de westfalen hallen ook nog over congresruimten, hotels, restaurants en twee sportcentra, bestaande uit een ijsbaan en een atletiekstadion, verder uit drie evenementenzalen, die zich zeer goed schikken voor concerten. De bereikbaarheid van de hallen is goed, Dortmund airport ligt op 12 km, ook met de trein is het goed te doen, er zijn buslijnen en met de auto kun je goed bij het door A40 en A44 geflankeerde beursgebouw komen.

x

De westfalen hallen bieden dus een zeer gevarieerd aanbod aan van activiteiten. De beursruimte op zich is ook niet meer het enige interessante aan de hallen. http://www.westfalenhallen.de Mecc Maastricht Deze beurs beschikt over drie echte zalen en een expositie hal van 2.500 m2 In totaal komt dit uit op zo’n 30.000 m2 verder beschikt Mecc nog over een congrescentrum van met twee auditoria voor 600 en 1000 mensen, 26 vergaderzalen voor 10 tot 350 mensen. Verder is er een hotel aanwezig met 274 hotelkamers. Verder zijn er twee cafés en verschillende restaurants ook is er een winkelgalerij aanwezig. Er is parkeergelegenheid voor zo’n 2250 auto’s. Het Mecc is bereikbaar met auto vanaf de snelweg, maar het ligt niet vlak naast één. Het station Maastricht-Randwyck ligt op loop afstand. Vanaf Maastricht CS gaat een pendelbus naar het CS. Per vliegtuig is het ook bereikbaar, want op tien km afstand ligt het vliegveld Maastricht-Aachen. Waarvandaan je met de taxi binnen 15 minuten bij Mecc bent aangeland.

xi

Kortom is Mecc een van de kleinere beurzen, maar manifesteert zich wel de verscheidenheid in aanbod en zijn compactheid. Om je van de ene naar de andere ruimte te begeven, behoef je geen grote afstanden te lopen. http://www.mecc.nl Jaarbeurs Utrecht De Jaarbeurs Utrecht heeft een beurshalcomplex van in twaalf hallen en een expozaal. Deze zijn in totaal goed voor een zaaloppervlak van 100.000 m2 de hallen verschillen in grootte van 6.000 tot ongeveer 14.000 m2. Bijna ieder van deze zalen heeft een catering. Het congrescentrum beschikt over een tiental zalen, waarvan 5 banquetzalen. de congreszalen zijn ieder goed voor een paar honderd mensen. Verder kunnen er in het theater zo'n 1450 mensen worden geplaatst. verder zijn er een aantal vergaderzalen, voorkomend in vier verschillende typen. Met de trein is de Jaarbeurs goed te bereiken, de ligging is centraal in Nederland, dus de afstanden binnen het land zijn minimaal. Per auto lukt het ook, er is een ring van vier snelwegen om de stad gelegen, dus vanuit iedere richting van het land is het bereikbaar. Vanaf de snelweg moet je echter nog wel een stukje de stad in rijden om de beurs te bereiken.

De Jaarbeurs van Utrecht is een van de grotere beurzen, met een redelijke flexibiliteit aan zalen. het plan is echter uitgestrekt en de congres en vergaderruimten liggen van elkaar. Het geheel valt dus op door zijn grootte, maar organisatorisch zit het minder in elkaar. http://www.jaarbeursutrecht.nl

xii

Onze ambities Het doel van het Masterplan is om het centrum van Utrecht te verlichten de druk op de oude stad te verleggen naar het westelijke deel en het aantal stedelijke voorzieningen uit te breiden. Ook is het de bedoeling het Stationsgebied internationaal op de kaart te zetten. Het Masterplan richt zich voornamelijk op het station en de Jaarbeurs en de Jaarbeursterrein worden niet in volle mate meegenomen, terwijl juist door het verder ontwikkelen van de Jaarbeurs en de omgeving hiervan sterk aan de internationalisering van het station kan bijdragen. Ons doel is onderzoeken hoe we de Jaarbeurs en de Jaarbeursterrein kunnen indelen zodat de Jaarbeurs aan de eisen van een internationale hal kan voldoen. De bedoeling is om de Jaarbeurs in Utrecht een plek op de markt van internationale beurshallen te plaatsen.

xiii

Programma van Eisen De eisen worden opgedeeld op twee schaalniveaus, de schaal van het gebouw en de schaal van de omgeving. Het Jaarbeursterrein o Op het terrein komen de voorzieningen die ook in visie A zitten, namelijk: bioscoop, hotel, casino, theater en foodcourt. en bibliotheek dit laatste vanwege de vraag van de gebruikers van het Stationsgebied. o Op het plangebied is het gewenst een plein te zetten. o Er moet een uitbreiding van 1.500 parkeerplaatsen komen, welke ook al is vastgesteld in visie A. Het totaal zal dan op 7.300 parkeerplaatsen komen. o De scheiding die tussen het Jaarbeursterrein en het stationsgebied, die veroorzaakt wordt door de Croeselaan moet gemakkelijk oversteekbaar zijn voor voetganger fiets en bus. o De functies die op het Jaarbeursterrein zijn gepland moeten er voor zorgen dat er meer mensen naar het gebied worden getrokken, waardoor het terrein gaat leven. o In verband met de veiligheid moeten tunnels doorzichtbaar zijn, de langzaam verkeer routes overzichtelijk en mogen er geen dode, openbare hoeken ontstaan in het plangebied. Orde o De Jaarbeurs besteedt de schoonmaakwerkzaamheden uit aan GCA. Het gebied dat wordt bijgehouden omvat het eigen terrein, maar tegenwoordig ook het stationsgebied, als er evenementen hebben plaatsgevonden die vervuiling van de openbare ruimte tot gevolg hadden. o Er is sprake van overleg en evaluatie van aanpak met de gemeente over samenwerking bij en preventie van overlast. o De Politie heeft een cameratoezichtsplan dat gedeeld wordt met de Jaarbeurs. o Er wordt zelf beveiliging ingehuurd door de Jaarbeurs dat surveilleert in en om het complex. Deze punten van beveiliging en ordehandhaving moeten gehandhaafd worden.

De Jaarbeurs o Functies herbergen die op verschillende tijden te gebruiken zijn zodat het gebouw een 24uurs gebouw wordt. o Flexibiliteit bieden. De zalen van zes tot tienduizend m2 moeten ook in kleinere zalen van duizend tot drieduizend m2 te verdelen zijn. o Extra diensten verlenen. Op dit moment zijn er geen vergaderzalen en auditorium aanwezig op het Jaarbeursterrein zelf. De aanwezige vergaderzalen bevinden zich in het Beatrix gebouw, welke zich aan de stationskant bevindt, o De routing van de Jaarbeurs moet er toe dienen dat verschillende tentoonstellingen en activiteiten binnen het gebouw tegelijkertijd kunnen plaatsvinden.

xiv

o Bij de Jaarbeurs moeten de blinde gevels tot een minimum gehouden worden, zodat de sociale veiligheid beter wordt gewaarborgd. o Als er nieuwe zalen bijgebouwd worden, dan zullen deze kolomvrij vervaardigd moeten worden, om flexibiliteit te kunnen bieden. o De timing van de bouw moet zodanig plaatsvinden dat de hinder voor de nog steeds in bedrijf zijnde Jaarbeurs minimaal is. o Er moet een functioneel, gestructureerd plan komen, zodat onderhoud en arbeidsplaatsen beperkt kunnen worden. o Bij de entree van de Jaarbeurs zelf moet voldoende doorstroming plaatsvinden, zodat er op het plein geen lange wachtrijen ontstaan.

xv

Randvoorwaarden Er zijn een aantal randvoorwaarden waar de gebouwen op het plangebied aan moeten voldoen; o De maximale hoogte is bepaald. Op de onderstaande kaart is te zien wat de waarden zijn.

o De maximale vloeroppervlaktes van functies volgens bestemmingsplan: - hoteldoeleinden: max. 12.000m2 b.v.o. - een megabioscoop, max. 20.000m2. - een casino; max. 14.000 m2 - jaarbeursdoeleinden: maximaal 65.000m², waaronder begrepen expositieruimten, ruimten ten behoeve van de trade-mart, conferentieruimten en manifestatieruimten. o De horeca voorzieningen die er moeten komen zijn al in het bestemmingsplan vastgesteld wat voor horeca gelegenheden ze moeten zijn: Grootstedelijke horeca, maximaal 8.800 m² waaronder 5 vestigingen categorie B, 2 vestigingen horeca categorie A; Categorie A is een horecabedrijf dat tot hoofddoel heeft het bedrijfsmatig ten gehore brengen van muziek en het geven van gelegenheid tot dansen, al dan niet met levende muziek en al dan niet met de verstrekking van dranken en kleine etenswaren, alsmede de verstrekking van (alcoholhoudende) dranken ter plaatse, al dan niet met levende muziek en al dan niet met kleine etenswaren. Het accent ligt op het ten gehore brengen van muziek en de gelegenheid geven tot dansen. Onder categorie A vallen de volgende soorten onder; discotheek, bar-dancing, zaalverhuur/party-centra (regulier gebruik t.b.v. feesten en muziek/dansevenementen. ( Bron: Bestemmingsplan, Voorschriften). Categorie b is een horecabedrijf dat tot hoofddoel heeft het verstrekken van (alco-holhoudende) dranken voor consumptie ter plaatse, al dan niet met als nevenactiviteit het verstrekken van kleine etenswaren. Het accent ligt op de

xvi

verstrekking van drank. Onder categorie B vallen de volgende soorten horeca onder; café, bar en brasserie.( Bron: Bestemmingsplan, Voorschriften). o De bestaande bouwmassa's op het stationsgebied zorgen voor windhinder, op het Jaarbeursterrein mag dit niet voorkomen. De windsnelheid mag in de gemiddelde situatie niet hoger liggen dan 5 m/s, zoals is voorgesteld in het MER rapport. o Volgens het bouwbesluit artikel 2.153 tot 2.158 geldt voor een bijeenkomstgebouw voor de ontsnappingsroutes het volgende: Artikel 2.153 1. Een te bouwen bouwwerk heeft voldoende vluchtroutes waarlangs bij brand een veilige plaats kan worden bereikt. 2. Voor zover voor een gebruiksfunctie voorschriften zijn aangewezen, wordt voor die gebruiksfunctie aan de eis voldaan door toepassing van die voorschriften. Voorschriften: Artikel 2.154 veilige plaats 1. Een rookvrije vluchtroute leidt naar het aansluitende terrein en vandaar naar de openbare weg zonder dat deuren worden gepasseerd die met een sleutel moeten worden geopend. 2. Een rookvrije vluchtroute van een nevenfunctie van een celfunctie, leidt, in afwijking van het eerste lid, naar een ander brandcompartiment. Artikel 2.156 uit rookcompartiment 1. Ter plaatse van een toegang van een rookcompartiment beginnen ten minste twee rookvrije vluchtroutes die behalve bij de toegang nergens samenvallen. Dit geldt niet voor een rookcompartiment met een gebruiksoppervlakte van niet meer dan 250 m² waarin geen verblijfsruimte ligt. 2. In afwijking van het eerste lid, kan worden volstaan met één vluchtroute, indien het rookcompartiment meer dan een toegang heeft en ten minste twee van de ter plaatse van die toegangen beginnende vluchtroutes nergens samenvallen. 3. Delen van de twee vluchtroutes als bedoeld in het eerste en tweede lid, kunnen voorzover deze in een veiligheidstrappenhuis liggen, samenvallen Artikel 2.158 vluchttrappenhuis Een vluchttrappenhuis waarbinnen een hoogteverschil van meer dan 8 m kan worden overbrugd, voldoet aan de voorschriften die van toepassing zijn op een ruimte waardoor een brand- en rookvrije vluchtroute voert. Economie o De depositorente van de Nederlandse banken zit op dit moment op 2.58% De investering moet dit rendementspercentage dus in ieder geval halen om rendabel te zijn. o In 2004 groeide de economie met 1.3% Voor dit jaar is voorspeld dat de economie zal stijgen met zo'n 2.25% dit is dus een redelijke stijging. Wat dus weer wil zeggen dat de recessie op z'n eind loopt.

xvii

Uitgangspunten/ concept Het Jaarbeursterrein o De voorzieningen die bij de eisen al vermeld staan (bioscoop, hotel, casino, theater en foodcourt, biblliotheek) moeten gaan zorgen voor een verlichting van de stroom bezoekers richting de binnenstad van Utrecht. o De bezoekers van de Jaarbeurs moeten na het bezoek aan de beurs op het terrein kunnen blijven en er vermaakt worden o De drempel van het station naar het jaarbeursplein moet verminderd worden, het gebied van de jaarbeurs naar het station moet één geheel vormen, de Croeselaan die de twee locaties nu nog scheidt, moet zoveel minder aanwezig worden, dat oversteken voor voetganger en fietser geen probleem meer is.. Een mogelijkheid hiertoe is om deze weg te verlagen, net zoals in variant a is voorgesteld. o Op het plangebied moet een uitnodigende sfeer komen die de mensen naar het terrein lokt en de mogelijkheid biedt ze er te houden. Het moet dus een toegankelijk geheel worden. Een middel om dit te bereiken is het gebruik van een plein, waaraan de functies zijn gelegen. o Op het jaarbeursterrein moeten auto’s de gelegenheid hebben om te kunnen parkeren. Dit kan in verschillende manieren, maar de meest ideale is een weggewerkte parkeergarage. Dit kost wel meer, maar er wordt zo wel vrije ruimte gecreëerd op de huidige parkeerterreinen. Waarop andere functies kunnen worden gehuisvest. Ook mogen de auto’s geen aanwezige indruk maken op het terrein. Ze moeten op een juiste manier worden weggewerkt. o De functies die op het Jaarbeursterrein worden geplaatst moeten zodanig worden gepositioneerd, dat iedere locatie met bijbehorende functie een zo maximaal mogelijke potentie heeft. De Jaarbeurs o Het beursgebouw op zich zorgt voor een kale indruk, door de grote blinde gevels. Dit is voor een deel al op te lossen door de geplande publieke functies ervoor te plaatsen, zodat het plein een meer levendige indruk krijgt. o Er moet meer variëteit komen in het aanbod van zalen in het Beursgebouw. Bij beursgerelateerde functies denken we aan vergaderzalen en een auditorium, welke op dit moment nog in het Beatrixgebouw zijn gesitueerd. Deze zijn echter hierdoor te weinig bij de beurs zelf betrokken. o Om een beter, gedifferentieerder aanbod van beurszalen te kunnen bieden, zal de structuur van de Jaarbeurs moeten veranderen, hierbij willen we de Prins van Oranjehal en de Bernardhal3 behouden, omdat deze in verhouding met de rest van de zalen veel nieuwer zijn en in een betere staat verkeren o Aangezien er extra functies op het gebied moeten komen en de jaarbeurs zelf zich ook internationaal wil richten, komt er hoogstwaarschijnlijk een ruimtetekort. Dit kunnen we gaan oplossen door het toepassen van hallen met meerdere verdiepingen. o Het combineren van grote bouwmassa's in combinatie met smalle doorgangen zorgt in de regel voor windhinder, dit mag niet gebeuren bij het Jaarbeursterrein. o functiemenging

xviii

Werkwijze / Plan van Aanpak In de aankomende weken willen we als eerste de eisen van de gebruiker en voor het plein met een grotere precisie vaststellen zodat we doelgerichter kunnen gaan ontwerpen. Ook moet er een duidelijke analyse komen van de voorgestelde varianten voor het stationsgebied a en 1, waarom deze zijn gekozen, was de een echt beter dan de ander? Met behulp van deze analyse krijg je meer inzicht in de vraag van de gebruikers en is het te maken plan meer op maat te maken voor de bezoekers. Vervolgens moet de analyse van vergelijkbare projecten zoals de Rai, de Brabanthallen en de Messerhallen, met name de Westfalenhallen, naar een hoger niveau worden gelift. Hierdoor verkrijg je meer inzicht in de positie van de Jaarbeurs in vergelijking met andere beurshallen, waardoor je dus ziet of er duidelijke voor of nadelen zitten aan de beurshallen van de Jaarbeurs. Na deze handelingen is het tijd om ontwerpvarianten te gaan maken, welke we zelf telkens blijven toetsen aan de gestelde criteria namelijk programma, functionaliteit, vorm, techniek, besliskundigheid en economie. Van deze varianten moet de beste worden uitgekozen of eventueel een samengestelde vorm gemaakt worden, zodat de meest goede oplossing wordt toegepast. De varianten worden natuurlijk aan elkaar afgewogen met behulp van de gestelde en zojuist vermelde criteria. Natuurlijk zal eerst het geheel van jaarbeursterrein worden meegenomen, ook in relatie met het stationsgebied. Dit geheel zal uitmonden in een nieuw stedenbouwkundig ontwerp, later als we de juiste versie van het stedenbouwkundige plan hebben gekozen zal er meer op detail van het jaarbeursgebouw zelf gekeken worden, waarbij routing en zaalindeling een belangrijke factor zullen worden. Wat bij de varianten speciaal moet worden meegenomen zijn de kosten en opbrengsten, is het project überhaupt haalbaar, of kost het alleen maar geld. En wanneer dat het geval is, wil de overheid dan bijvoorbeeld inspringen, omdat het ontwerp de kwaliteit van het gebied zoveel verbetert? Als laatste zal er een aanbeveling gemaakt moeten worden voor de volgende fase van het ontwerpproject. Tevens zal hierbij een oriëntatie bij inbegrepen zitten, zodat er een goed vervolg gemaakt kan worden van het project.

xix

Literatuuropgave - Handout thematiek en inhoud, van maandag 11 april 2005, 15:45 – 17:45 zaal C - www.westfalenhallen.de laatst bezocht op 18-04-05 - www.jaarbeursutrecht.nl laatst bezocht op 18-04-05 - de Architect, april 1998, blz 72- 77 - Bouwwereld nr 3 (05-02-93) blz 9-11 - De Bouwadviseur, jan/feb 1993, blz 24-28 - Bouwen met staal 124, mei/jun, 1995 blz 15-16 - www.utrecht.nl/stationsgebied, laatst bezocht op 18-04-05 - Stationsgebied Utrecht - plan van aanpak masterplanfase voor B&W en Raad. -Onderzoek naar behoefte gebruikers Stationsgebied, maart 2002. - Stationsgebied Utrecht - Plan van aanpak masterplanfase. Verkorte versie voor B&W en Raad. 17 september 2002 - Eindrapportage Planontwikkeling Stationsgebied, Projectorganisatie Stationsgebied, 22 januari 2002 - Bestemmingsplan Stationsgebied. Voorontwerp. Augustus 2003 - Voorschriften Bestemmingsplan Stationsgebied. Concept. 26 augustus 2003. - www.rai.nl - http://www.utrecht.nl/images/OGU/pos/pdf/veiligheidsplan.pdf - http://www2.utrecht.nl/images/ogu/pos/inspraak/ bereikbaarheidsvisieinkrtn280803.pdf - http://www.bouwbesluitonline.nl - http://www2.utrecht.nl/images/ogu/pos/pdf/Startnotitie_MER_20021105.pdf

xx