De insulinepomp. De toekomst? Koolhydraten tellen overbodig of superbelangrijk? Annemie Van de Sompel Sandra Van Riet UZAntwerpen

De insulinepomp…. De toekomst ? Koolhydraten tellen … overbodig of superbelangrijk ?

Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet UZAntwerpen

2

Wat doen we vandaag ? • Wat doet een insulinepomp wel, wat niet ? • Wat moeten we weten omtrent voeding ? • Directe praktijkervaring !! – Wie is Sandra ? • Diabeteseducator Kinderdiabetesteam UZA • Ervaringsdeskundige • Fiere mama van Laura : 9 jaar

Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

3

Wat is een insulinepomp? • • • • • • •


Mechanisch hulpmiddel Electronisch gestuurd Motor Duwt stang Tegen spuit met insuline Via leiding Naald onderhuids

UZAntwerpen

4

Hoe werkt een insulinepomp? Bij normale pancreaswerking: • Continu insuline => bloedglucose stabiel • Bij voeding (koolhydraten) => ook insulinepiek


UZAntwerpen

5

Persoon met diabetes • Werking van de pancreas nabootsen • Continue toediening van basis insuline = basale insuline. • Snelle toediening van insuline voor hoge bloedsuikers en maaltijden = bolussen • Enkel (ultra) snelwerkende insuline (analogen)


UZAntwerpen

6

Laura • • • •

Waarom pomp ? Welke pomp ? Wat zijn de voordelen ? Wat zijn de nadelen ?


UZAntwerpen

7

Laura • • • • •

Hoe draagt Laura haar pomp ? Problemen met kledij ? Tijdens slapen ? Spelen ? Sporten ?


UZAntwerpen

8

Hoeveel insuline is nodig ? Kinderen : • Volgens Aanstoot en Bruining – 1 – 5 jaar : 0,6 tot 0,9 E/kg LG/dag – 6 – 11 jaar : 0,7 tot 1,2 E/kg LG/dag – 12 – 18 jaar : 0,9 tot 1,5 E/kg LG/dag • Volgens Hanas – Voor puberteit : 0,7 tot 1 E/kg LG/dag – Meisjes vanaf 12 jaar : 1 tot 1,3 E/kg LG/dag – Jongens vanaf 14 jaar : 1,1 tot 1,6 E/kg LG/dag – Vanaf 16 – 18 jaar : 1 E/kg LG/dag


UZAntwerpen

9

Hoe basale startdosis berekenen? • • • •

10 à 20 % van TDD bij kinderen < 4j 30 à 40%van TDD voor kinderen <45kg 40 à 50% van TDD voor pubers 50 à 60 % van TDD vnl. meisjes >60kg

• Basale dosis kan verschillend zijn over 24 uur – Voorbeeld : nachtelijk basaal lager tussen 23 en 3 uur (tot – 20 %), insulinegevoeligheid is groter vooral bij adolescenten en volwassenen – Basaal in namiddag hoger bij jong kind dat de ganse tijd kleine, relatief vetrijke snacks neemt Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

10

Hoe insulinedosis voor maaltijden berekenen ? Ervaringsgewijs • Honeymooners: 0.5 E/KHportie • <10 jaar: 1 E/KHportie • 10-13 jaar: 1.5 E/KHportie • 13-15 jaar: 2 à 3 E/KHportie • 15-18 jaar: 2 à 1.5 E/Khportie Kan wisselend zijn afhankelijk van de maaltijd 1 KH portie = 12,5 g koolhydraten Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

11

Hoe insulinedosis voor maaltijden berekenen Ervaringsgewijs: 1 E insuline verwerkt : • Honeymooners: ongeveer 25 g koolhydraten • <10 jaar: ongeveer 12 g koolhydraten • 10-13 jaar: ongeveer 8 g koolhydraten • 13-15 jaar: ongeveer 4 tot 6 g koolhydraten • 15-18 jaar: ongeveer 6 tot 8 g koolhydraten Kan wisselend zijn afhankelijk van de maaltijd


UZAntwerpen

12

Correctiebolussen

• 1800 : TDD= Aantal mg/dl dat door 1 E insuline verwerkt wordt, de te verwachten daling van de glycemie na toediening van 1 E insuline Voorbeeld : 60 E per dag ---- 30 mg/dl 80 E per dag ----- 23 mg/dl


UZAntwerpen

13

Laura • Hoe is verdeling basale vs maaltijdinsuline ?


UZAntwerpen

14

Insulinepomp • Kennis koolhydraten in de voeding optimaliseren – Hoeveelheid ? – Snelheid ? – Combinatie : hoeveelheid – snelheid ?


UZAntwerpen

15

Waar vinden we koolhydraten ?


UZAntwerpen

16

Hoeveel koolhydraten ? • In Gram per 100 g product • In Koolhydraatporties Koolhydraatruilwaarden • Steeds gebaseerd op gemiddelde waarden (NUBEL – NEVO-tabel)


UZAntwerpen

17

Hoeveel koolhydraten ? • Voorbeeld Kh porties ( 1 Kh portie = 12,5 g ) – – – – – – –

Tomatensoep (niet gebonden) 1 bol aardappelpuree (150 g) Portie gekookte prei (200 g) Bechamelsaus Kipfilet Vleessaus Magere fruityoghurt zonder suiker

1,5 Khp 0,5 Khp ? 0,5 Khp

TOTAAL : 2,5 Kh porties Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

18

Hoeveel koolhydraten ? • Voorbeeld in grammen Kh – – – – – – –

Tomatensoep (niet gebonden) 1 bol aardappelpuree (150 g) Portie gekookte prei (200 g) Bechamelsaus Kipfilet Vleessaus Magere fruityoghurt zonder suiker

1,8 g 19 g 10,2 g 6,6 g 0g 3g 7,5 g

TOTAAL : 48,1g koolhydraten = +/- 4 Kh porties !! Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

19

Koolhydraten in de voeding • Gemiddelde waarden • Niet steeds voldoende specifiek – Voorbeeld : analyse van een appel, geen onderscheid soort vb. Cox, Granny, Jona Gold, … – Voorbeeld : analyse volkorenbrood niet zesgranenbrood, multigranenbrood, … – Voorbeeld : analyse gebak : bereidingswijze sterk afhankelijk van bakker (niet enkel totale koolhydraataanbreng, ook snelheid)


UZAntwerpen

20

Beschikbare koolhydraten • Beschikbare koolhydraten enzymatische splitsing vertering en absorptie ter hoogte van de dundarm gemetaboliseerd in het lichaam • Beschikbare KH = Totale KH – voedingsvezel (Probleem : resistant starch ?)

• Wat nu met ‘gedeeltelijk beschikbare’ koolhydraten ??? Vb. polyolen ??? Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

21

Beschikbare koolhydraten • Niet altijd makkelijk te bepalen • Voedingsmiddelentabellen geven verschillende cijfers • Voorbeeld : uien (verteerbare KH / per 100 g) NEVO – 1984 : NUBEL – 1992 : NUBEL – 2004 :


10,0 g 5,8 g 1,5 g

UZAntwerpen

22

Koolhydraat - Ruilwaardesysteem 1 Koolhydraatruilwaarde of 1 Koolhydraatportie = de hoeveelheid koolhydraten in 1 snede brood ( 30 g ) = 12 - 13 g koolhydraten = 2,5 klontjes suiker

Belangrijk : nauwe grens voor bepaling Kh portie vroegere interpretatie 10 – 15 g is te ruim Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

23

Koolhydraten • Aanbreng zo goed mogelijk inschatten • Regelmatig afwegen vooral van koolhydraatrijke voedingsmiddelen zoals Cornflakes, rijst, deegwaren,… • Meestal onderschatting van koolhydraataanbreng


UZAntwerpen

24

Koolhydraten • Samengestelde gerechten analyseren en berekenen, receptuur voorbeeld : vol au vent, goulash, lasagne

• Indien koolhydraataanbreng onbekend referen naar vergelijkbaar product vb. Marokaans brood • Gesuikerde gerechten : 1 eetlepel suiker is ongeveer 1 kh portie !! Voorbeeld : pudding zonder suiker : 1 kh portie pudding met suiker : 2 kh porties !! Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

25

Koolhydraten • Verpakking lezen is essentieel maar moeilijk – Verwarring • koolhydraten, totale suikers • Koolhydraten waarvan suikers • Koolhydraten waarvan polyolen • Koolhydraten waarvan polydextrose, inuline …

• Opgelet : hoe groter één koolhydraatportie, hoe meer andere voedingsstoffen aanwezig vb. Vet • Voorbeeld : 1 Kh portie is – ½ (35 g) donut – 1 (15 g) kinderkoek Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

26

Koolhydraten • Terminologie : koolhydraten suikers – Suikers of enkelvoudige koolhydraten : 1 - 2 moleculen – Oligosachariden : 3 - 9 moleculen – Polysachariden : > 9 moleculen


UZAntwerpen

27

Koolhydraten of Suikers

= = = = = =

Glucose Fructose Galactose Tafelsuiker, saccharose Melksuiker, lactose Moutsuiker, maltose

= Zetmeel Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

28

Laura • Hoe bereken we de koolhydraatintake ? • Wat met de weegschaal ? • Wat met ‘uit eten gaan’ ?


UZAntwerpen

29

Soorten bolus • Normale bolus : onmiddellijk SC inloop • Square wave bolus : afgifte 30 min tot 8 uur • Dual wave bolus : combinatie normale en square bolus


UZAntwerpen

30


UZAntwerpen

31

Koolhydraten of Suikers

= = = = = =

Glucose Fructose Galactose Tafelsuiker, saccharose Melksuiker, lactose Moutsuiker, maltose

= Zetmeel Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

32

Glucose • Zetmeel Lever

• Fructose • Lactose • Suiker


UZAntwerpen

33

Koolhydraten indeling Snelheid van omzetting naar glucose is belangrijk !!

Vroegere indeling : • Snel-resorbeerbare • Traag-resorbeerbare

mono- en di- ? poly- ? complexe KH

Huidige benadering : • Glycemic respons, glycemic index, glycemic load ???????? Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

34

What’s in a name ?? • • • • •

Glycemic index ? Glycemic respons ? Glycemic load ? Glycemic glucose equivalent ? Glycemic impact ?

Geven de beïnvloeding weer van koolhydraten op het bloedsuikergehalte of de glycemie Geven de ‘glycemic potency’ van voedingsmiddelen weer Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

35

Glycemic Respons • Geeft de snelheid weer waarmee een koolhydraatbevattend voedingsmiddel verteerd en geabsorbeerd wordt en de postprandiale glycemie gaat beïnvloeden. ( = de variatie van de bloedsuikerwaarde na de maaltijd) • De glycemische respons gaat gepaard met een insulinerespons


UZAntwerpen

36

Glycemische & Insuline Respons 150 140

Plasma Glucose ( mg percent )

130 Dextrose Rijst Mais Aardappel Brood

120 110 100 90 80

100 90

70 0

30

60

90

120

150

180

80 Plasma Insuline ( µU / ml)

Tijd ( minuten )

70

Dextrose Rijst Mais Aardappel Brood

60 50 40 30 20 10 0

Crapo et al. - 1977 Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

0

30

60

90

120

150

180

Tijd ( minuten )

UZAntwerpen

37

Glycemic Index • De Glycemic Index is de glycemic respons van een voedingsmiddel vergeleken met de glycemic respons van een referentievoedingsmiddel – Referentievoedingsmiddel is glucose of wit brood – Steeds 50 g koolhydraten – Over een periode van 2u


UZAntwerpen

38

Glycemic Index • Voorbeeld referentievoedingsmiddel Glucose = 100 OF Wit brood = 100 Wit brood x 1,4 = glucose Glucose : 1,4 = wit brood


UZAntwerpen

39

Glycemic Index • Voedingsmiddelen : Hoge GI Gemiddelde GI Lage GI

= = =

> 70 56 – 69 < 55

(Referentie : glucose = 100)


UZAntwerpen

40

Glycemic Index

100

Glucose

90

Puree

80

Brood - Rijst

70

Banaan - Muesli

60

Suiker - Spaghetti

50

Havermout - Fruit

40

Melk - IJs

30

Fructose - Peulen

20

Pinda's

10 0


UZAntwerpen

41

GI van voedingsmiddelen • Foster – Powel K. et al. • International table of glycemic index and glycemic load values. Diabetes Care – october 2008 Opgelet : geen vaste waarden ! Vb individuele verschillen zoals enzymatische activiteit, insulinegevoeligheid.


UZAntwerpen

42

Glycemic Index • Wordt beïnvloed door : – Samenstelling van de maaltijd, nooit één enkel voedingsmiddel (mixed-meal) – Snelheid maaglediging • Samenstelling voedingsmiddel vb. Vetten, oplosbare vezels, eiwitten, … • Fysische eigenschappen vb. Vloeistoffen, temperatuur,… • Individuele verschillen gastro-intestinale motiliteit


UZAntwerpen

43

Glycemic Index • Wordt beïnvloed door : – Glycemic load – Type koolhydraat • Vb. Zetmeel : amylose - amylopectine – Technologische bewerkingen • Vb. Aardappelpuree • Temperatuur : resistant starch


UZAntwerpen

44

Glycemic Load • Houdt rekening met de koolhydraataanbreng van een voedingsmiddel per realistische portie • GL = (GI : 100) x verteerbare KH per portie – Hoge GL = > 20 – Gemiddelde GL = 10 – 20 – Lage GL = < 10


UZAntwerpen

45

Glycemic Load Voedingsmiddel

GI

Portie (g)

KH (g/portie)

GL (100g)

GL (portie)

Roggebrood

58

30

14

28

8

Sucrose

68

10

10

6,8

7

Wit tarwebrood

70

30

14

32

10

Volkoren brood

71

30

13

32

9


UZAntwerpen

46

GI - GL • Voeding met een lage GI en een hoge hoeveelheid KH tegenover een voeding met een hoge GI en een lage hoeveelheid KH kunnen dezelfde GL hebben.


UZAntwerpen

47

Normale bolus • • • • •

Correctiebolus Vlotte maaltijd Kleine maaltijd Maaltijd met voornamelijk koolhydraten Maaltijd met geen overmatige vet en vezelaanbreng


UZAntwerpen

48

Square wave bolus • • • • • • •

Grote, uitgebreide maaltijd Feestmaaltijd Vetrijke maaltijd Vezelrijke maaltijd Laag glycemische maaltijd Zeer trage eter Voorbeeld : chili con carne, frietjes met curryworst, ….


UZAntwerpen

49

Dual wave bolus • Correctiebolus met relatief grote maaltijd • Maaltijd met snelle en trage koolhydraten • Samengestelde hoofdmaaltijd met vetten en eiwitten of veel vezels (> 5 g / kh portie) Voorbeeld : frisdrank met pizza, havermoutpap met suiker, …


UZAntwerpen

50

Laura

• Ervaringen met dual wave, square ?? • Wanneer ?


UZAntwerpen

51

Werk met rekenprogramma’s • Handig en veilig hulpmiddel • Insulinetoediening per hoeveelheid koolhydraten kan zeer nauwgezet en zonder rekenwerk toegediend worden • Kan verschillend zijn afhankelijk van het tijdstip van de dag – Voorbeeld : ontbijt : 1,2 E/Kh portie , middag 0,9 E/kh portie

• Zeer efficiënt • Men “moet” meten voor bolus • Kennis van koolhydraataanbreng is supernoodzakelijk


UZAntwerpen

52

Hoe werkt boluswizard? Meetwaarde wordt via radiogolven draadloos doorgestuurd van ContourLinkmeter naar pomp Blijft daar 15 min actief bruikbaar Laatste meting kan ook later nog afgelezen worden uit de pomp (onder “status” via ESC) Bij uitlees pomp worden alle doorgestuurde meetwaarden mee in grafiek gebracht: slechts 1 apparaat hoeft gedownload te worden! Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

UZAntwerpen

53

Hoe werkt boluswizard?

Voer aantal koolhydraten (khporties of gr kh) van maaltijd in


UZAntwerpen

54

Hoe werkt boluswizard? Kies bolustype: normaal, square of dual wave


UZAntwerpen

55

Hoe werkt boluswizard: correctie van hoge waarde

Pomp herhaalt ingevoerde gegevens en geeft schatting van nodige insuline weer (voor voeding en correctie), rekening houdend met actieve insuline van vorige bolus. Vb1. 5 KHP, ratio 0,6 E/KP, gevoeligheid 1/100, streefwaarden 80-100. SCHATTING TOT. VOED. INNAME: METER BG: VOEDING: CORRECTIE: ACT. INS. Annemie Van de Sompel – Sandra Van Riet

3,8 E 5 Eq. 230 mg/dl 3,0 E 1,3 E 0,5 E UZAntwerpen

Bedankt voor jullie aandacht

Annemie en Sandra Kinderdiabetesteam - UZAntwerpen

De insulinepomp. De toekomst? Koolhydraten tellen overbodig of superbelangrijk? Annemie Van de Sompel Sandra Van Riet UZAntwerpen

Recommend Documents