11/21/2013
De impact van kwaliteitssystemen op microbiologische kwaliteit van de primaire productie van groenten en fruit Prof. Dr. Ir. Liesbeth Jacxsens Prof. dr. ir. Mieke Uyttendaele Dept. Food Safety & Food Quality Ghent University, Belgium
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
Bezorgdheden ivm Voedselveiligheid • Pesticide residuen • … • Salmonella ? • Pathogene E. coli ? • Norovirus ? • Hepatitis A virus ?
• Residuen van diergeneesmiddelen • … • Salmonella • Pathogene E. coli • Campylobacter • Yersinia sp. • Antibiotica resistente bacteriën
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
1
11/21/2013
Na discussieforum januari 2011
11/21/201 3
3
EFSA BIOHAZ opinie (Januari 2013) Gebaseerd op EU Zoönose Monitoring data 2007 – 2011 Voedsel van niet-dierlijke oorsprong geassocieerd met : (uitgez. E. coli O104)
10% van de uitbraken 35% (8%) van de hospitalisaties
N° ° of reported outbreaks
26% (18%) van de gevallen 46% (5%) van de doden
N° ° of human cases
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
2
11/21/2013
Bacteriële pathogenen vermenigvuldigen en gedijen in menselijke of dierlijke reservoirs • Ze kunnen overleven of zich verspreiden naar andere bronnen, dit is de oorsprong van overdracht via voedsel naar de mens.
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
EU wetgeving / certificatieschema’s Het garanderen van de Europese voedselkwaliteit is een engagement voor de gezondheid van de consument (beleid)
Beschermen van het imago (retail, business) “License to trade/sell”
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
3
11/21/2013
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
Goede Landbouwpraktijken “Productbesmetting is waarschijnlijker • wanneer werknemers geen hygiënische gewoontes hebben • Wanneer gewassen geteeld worden in besmette bodems, waneer bodems bemest worden met onbehandelde mest, • Wanneer niet-drinkbaar water gebruikt wordt voor irrigatie of voor het bereiden van pesticides” Wild/ Vee ! (Factors influencing safety of fresh produce: a review: Olaimat & Holey, Food Microbiology 2012 32, 1-19)
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
4
11/21/2013
Kwaliteitsstandaarden Geïmplementeerd op sla telende bedrijven in Europa 100
Norway Belgium Spain
80
%
60
40
20
0 GlobalGap Tesco
QS
IFS
BRC
Local Standards
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
(zelf) evaluatie om knelpunten/mogelijkheden voor een individueel bedrijf te analyseren • Als interne audit om de maturiteit van de gewoontes/systeem te analyseren • Niveau van implementatie, kennis, aanpassing aan eigen bedrijf, structuur (via roosters: ca. 65 indicatoren) Indicators
Cultivation
Processing
Trade
21
21
21
Context factors 1
Product characteristics
2
Process characteristics
3
Organisational characteristics
Hygenic 5 design 5 5 Maintenance Corrective actions 4.03 3 3 programme Sampling pesticides Storage facilities 3.0
4
C hain environment characteristics
Sampling micro
FSMS activities Control activities 5
Preventive measures design
6
Intervention processes design
7
Monitoring system design
8
Actual operation of control strategies
9
Defining system set-up
10
Validation
11
Verification
12
Documentation and record keeping
Analitical methods pesticides Analitical methods microorg Partial intervention
Assurance activities
7
7
7
2.06
6
Sanitation 6 programme
33
1.0
0.0 12
9
1
3
5
8
7
9
Irrigation method Water control
38
35
Personal hygiene requiements 9 Initial materials control1
Packaging 8 equipment 8
Supplier selection 2
Pesticides 2 programme
Organic2fertilisation
2
3
3
2
2
102
2
2
2
5
11/21/2013
Link naar ‘5 keys of WHO’ • Resultaten per indicator gekoppeld aan 5 keys of WHO
http://www.who.int/foodsafety/consumer/po ster_en.pdf
E. coli – VTEC /Salmonella testen • Besmetting komt ad random en zelden voor laag voorkomen van pathogenen verwacht (< 1%) Staalname zal tot veel negatieve resultaten leiden geen garantie voor “veilig voedsel” • E. coli: fecale hygiëne indicator – Ter verificatie van “goede praktijken” – Gerelateerd aan verhoogde kans op enterische pathogenen maar geen 1 op 1 relatie ! – Te hoge levels E. coli (>100 CFU/g ?) vragen verder onderzoek naar “goede praktijken” en pathogeentesten ?
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
6
11/21/2013
Correlatie VTEC en oorsprong van water VTEC voorkomen (%) en 95% CI 100 80 60 40 20
19,6
0
0,0 Bore hole Open well n= 22
n=56
14,1 Overall n=78
Oorsprong van water
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
Correlatie VTEC en oorsprong van water VTEC voorkomen (%) en 95% CI 100 Open waterbronnen die vatbaar zijn voor 80 afstromend oppervlakte water 60 40 31,3 25,0 20 14,1 0 0,0 0,0 Bore hole Open well Open well Open well Overall with plastic with plastic and ridges n= 22 n=24 n=16 n=16 n= 78 Oorsprong water
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
7
11/21/2013
Correlatie VTEC en waterontsmetting VTEC voorkomen (%) en 95% CI 100 80 60 40 20 0
20,8 None n=48
3,3 UV and/or filtration n=30
14,1 Overall n=78
Type waterontsmetting © Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
Correlatie VTEC en landbouwhuisdieren VTEC voorkomen (%) en 95% CI 100 80 60 40 20
25,0 14,1
0 Present n= 22
2,6 Absent n=56
Aanwezigheid van landbouwhuisdieren (runderen) in de buurt van de waterbron is significant gecorreleerd met hoger voorkomen van VTEC
Overall n=78
Landbouwhuisdieren in de buurt van waterbron
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
8
11/21/2013
Nieuwe eisen Global GAP • CB 6 3 2 “Has an annual risk assessment for irrigation/fertigation water pollution been completed?” Annex CB1
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013 17
Nieuwe eisen Global GAP • Beslissingsboom risico-inschatting irrigatiewater en crop • In case of irrigation, the water must comply with the local irrigation standards, but also it must be considered that if the water is used near harvest and gets into direct contact with the edible part of the produce, then the hazards are higher and measures must be taken to avoid water contamination from sewages, animals and birds.
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013 18
9
11/21/2013
Invloed seizoen – klimaat ?
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
Voorlopige resultaten : invloed seizoen (Belgium)
aug/08 aug/08 sep/08 sep/08 okt/08 okt/08 nov/08 nov/08
jun/08 jun/08 jul/08 jul/08
apr/08
mei/08 mei/08
feb/08 feb/08
mrt/08
dec/07 dec/07 jan/08 jan/08
Average radiation mJ/m2 Rain (mm)
400 160 350 140 300 120 250 100 20080 15060 10040 5020 00
IAFP US, Session Assessing Safety of Water in Fresh Produce , Charlotte, 31st July 2013 Ana Allende (CEBAS-CSIC) www.cebas.csic.es wwww.Veg-i-Trade.org
10
11/21/2013
Voorlopige resultaten : invloed seizoen (Belgium)
IAFP US, Session Assessing Safety of Water in Fresh Produce , Charlotte, 31st July 2013 Ana Allende (CEBAS-CSIC) www.cebas.csic.es wwww.Veg-i-Trade.org
Klimatologische omstandigheden en microbiologische besmetting Cheng Liu, Nynke Hofstra (Wageningen University)
3/19/13
11
Bodies and pathways of pathogenic bacteria on leafy green vegetables
11/21/2013
Liu, Hofstra and Franz, 2013
Introduction
23
Klimaatsverandering en microbiologische risico’s
Temperature
Precipitation
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
12
11/21/2013
Voorlopige conclusies Veg-i-Trade • Not likely to find pathogens in fresh produce (< 1%) • E. coli is preferable as indicator of unsanitary conditions (and preferred over coliforms ! ) due to the fecal origin. • Water is a risk factor concerning the contamination of the lettuce crops during the production cycle as it was noted that in some irrigation water samples elevated levels of E. coli and occasionally pathogens were detected. • Presence of elevated levels of E. coli increased the probability for pathogens’ presence but had a low to moderate predictive value on the actual presence of pathogens.
IAFP US, Session Assessing Safety of Water in Fresh Produce , Charlotte, 31st July 2013 Ana Allende (CEBAS-CSIC) www.cebas.csic.es wwww.Veg-i-Trade.org
Voorlopige conclusies Veg-i-Trade • In all the countries, there is variation in the levels of E. coli in the water between water sources, farmers and seasonality (climatic conditions) . • There is a need for harmonized sampling plans (at the field) and sampling procedures (in the lab) both for produce & water • Complexity of pathogens’ detection (and interpretation) may limit accessibility of these methods • Pathogen testing cannot guarantee safe foods but can contribute in the verification of QA and monitoring plans IAFP US, Session Assessing Safety of Water in Fresh Produce , Charlotte, 31st July 2013 26 Ana Allende (CEBAS-CSIC) www.cebas.csic.es wwww.Veg-i-Trade.org
13
11/21/2013
Stappen naar (microbiologische) verbetering • • • • • • •
Hands-on eigenaar/landbouwer met veel praktische kennis Implementatie van nationale standaarden (Global Gap benchmark) Weinig documentatie over microbiologische gevaren in richtlijnen Uitgebreid residumonitoringsplan, maar slechts beperkte analyses voor microbiologie (grotendeels onbekend bij landbouwers?) Geen duidelijke richtlijnen voor waterbron en microbiologische waterkwaliteit ( & analyse frequentie, behandeling) voor irrigatie Impact van klimatologische omstandigheden: wat te doen bij overstroming? Meer aandacht/training voor persoonlijke hygiëne
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013 27
Consumenten & verse producten http://www.nhs.uk/Tools/Pages /NHSAtlasofrisk.aspx
http://www.alldaylong.be/ http://www.eatincolour.com/ http://www.5aldia.com/
14
11/21/2013
Veg-i-Trade: een enthousiast team Dank aan Liesbeth Jacxsens, Sigrid Van Boxstael (Fac. Bio-Sc Eng. UGent) Evelien Nottebaere (Vegaplan) & Veerle Van Der Sypt (FreshTrade) Vele landbouwers & bedrijven die deelnemen aan de studie Lieven De Zutter (Veterinary Faculty, UGent)
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
EU FP7 VEG-i-TRADE www. Veg-i-Trade. org Meer informatie?
[email protected] Dept. Food Safety and Food Quality Faculty of Bio-Science Engineering Ghent University Coupure Links 653, 9000 Gent (BE) www.food2know.be www.itp.foodsafety.UGent.be
© Jacxsens & Uyttendaele , Ghent University - Global GAP event 20/11/2013
15