De Hoofdzaak: signalen van de Pandora Helpdesk 2

Stichting Pandora > de hoofdzaak > aandacht voor werk en psyche

De Hoofdzaak: signalen van de Pandora Helpdesk 2 Vragen over werk en inkomen aan de Pandora Helpdesk over heel 2006 Door Cecile de Bakker en Anneke Huson

Inleiding De Pandora Helpdesk is een informatie- en adviesdienst die wordt uitgevoerd door ervaringsdeskundigen. De Helpdesk kan worden benaderd door iedereen die vragen heeft die zijn gerelateerd aan psychische / psychiatrische problemen. Aan de Helpdesk worden niet alleen vragen gesteld over behandelingen, medicijnen en patiëntenrechten maar ook vragen over maatschappelijke participatie, werk, reïntegratie en uitkeringen. Binnen project De Hoofdzaak worden de Helpdeskmedewerkers speciaal op deze laatste onderwerpen geschoold en worden de gegevens van de Helpdesk geregistreerd en geanalyseerd. De gegevens van de Helpdesk geven inzicht in de werkelijke ervaringen met en vragen over deze onderwerpen. Op deze manier kan de dienstverlening van de Helpdesk en andere producten van De Hoofdzaak beter worden toegespitst op de werkelijke hulpvraag. Hieronder vindt u een cijfermatig overzicht van de in 2006 geregistreerde telefoongesprekken en e-mails over De Hoofdzaak onderwerpen, gevolgd door enkele casus. Deze casus zijn bedoeld om een beeld te geven van de belevingswereld van onze bellers. Bellers die veelal graag aan de slag willen, hun leven zelf willen vormgeven maar die niet goed weten hoe, of die daar weinig kans op hebben. Het zijn mensen die zoeken naar ondersteuning, erkenning, richting en soms alleen een luisterend oor. De casus laten vooral zien hoe complex de werkelijkheid kan zijn voor mensen met psychische of psychiatrische problemen en hoe verweven verschillende aspecten van het leven met elkaar zijn, zoals gezondheid, werk, inkomen en relaties. De casus sluiten aan op de eerder verschenen rapportage over de periode januari tot en met maart 2006.

Rapportage Helpdesk 06.doc 2006

1


Cijfers In het jaar 2006 zijn in totaal 2177 gesprekken en e-mails geregistreerd. Daarvan gingen er 246 over werk en inkomen. In de onderstaande tabel geven we een overzicht van de onderwerpen die aan de orde zijn gekomen: Reïntegratie Werken Ziekteverzuim Burn-out Solliciteren Uitkering Geld en schulden

22 % 19 % 11 % 6% 7% 24 % 10%

Reïntegratie Verreweg de meeste vragen op het gebied van werk gaan over reïntegratie. Veel mensen willen graag aan de slag maar hebben geen idee hoe ze dat moeten aanpakken. Er is veel onzekerheid over het eigen kunnen en men weet niet waar te beginnen met het zoeken naar vacatures. “Ik heb al tien jaar last van depressie (ben nu 27) en het zit mij behoorlijk in de weg met werk en studeren, maar ik heb wel altijd mezelf kunnen onderhouden. Nu het na vijf jaar therapie wat beter gaat, wil ik graag eens een baan op mijn eigen niveau, maar ik heb alleen een propedeuse behaald en ik heb intussen geen idee meer wat ik wel en niet aankan. CWI wil mij niet helpen, omdat ik geen WW-er of WAO-er ben en geld voor een uitgebreid loopbaanadvies heb ik niet. Weet u misschien waar ik mijn zoektocht zou kunnen beginnen?” “Ik heb al jaren last van faalangst en onzekerheid en heb daarvoor ook behandelingen ondergaan. Ik werk bij een gemeente. Zijn er specifieke sites met vacatures voor mensen met een psychische handicap of defect zoals ik?” Veel bellers/mailers hebben behoefte aan ondersteuning en begeleiding door professionals bij hun zoektocht naar werk. Er is veel vraag naar gespecialiseerde reïntegratiebureaus die op de hoogte zijn van de specifieke problemen van mensen met psychische / psychiatrische klachten. Ook zijn mensen geïnteresseerd in de verhalen van lotgenoten om te horen hoe een ander het aanpakt. “Zijn er deskundigen die je met raad en advies bij kunnen staan op het gebied van het vinden en behouden van werk met een depressieve stoornis?” “Belster is bezig met reïntegratie vanuit de WAO. Ze zoekt coaching door een bureau dat ervaring heeft met mensen met psychische problematiek. Hebben jullie tips of info?” “Man van 40 zit al een tijdje zonder werk. Hij wil reïntegreren. Hij zoekt een reïntegratiebureau dat zich specifiek richt op begeleiding van mensen met psychische klachten.” “Hoe kan ik in contact komen met lotgenoten, liefst met mensen waarmee je ervaringen en oplossingen kunt uitwisselen in positieve zin.” Rapportage Helpdesk 06.doc 2006

2


Werknemers die ziek geworden zijn, zitten met andere vragen over reïntegratie. Het komt voor dat werkgever en/of bedrijfsarts druk uitoefenen om snel het werk te hervatten, ook als de betrokken werknemer of diens behandelaar dat geen goed idee vindt. Mensen weten niet goed hoe met deze druk om te gaan en gaan soms, tegen beter weten in, te vroeg aan het werk waardoor ze binnen korte tijd opnieuw uitvallen, vaak met ernstiger klachten dan in eerste instantie. “Twee jaar geleden ben ik in de ziektewet geweest omdat ik toen overspannen was. Na zo'n 6 weken moest ik op arbeidstherapeutische basis gaan starten met mijn eigen werkzaamheden. Uiteindelijk vond de bedrijfsarts dat ik volledig was hersteld en moest ik weer volledig aan het werk. Ik was het daar niet mee eens en moest daarom van de bedrijfsarts maar een second opinion aanvragen bij het UWV. Ik was op dat moment psychisch niet in staat de second opinion aan te vragen en heb me schriftelijk beter gemeld. Ik heb tot 1-6-2006 weer gewerkt met de nodige lichamelijke klachten: vaak hoofdpijn, hartkloppingen, slecht slapen, vreselijke vermoeidheid enz. Ik ben nu weer ongeveer 4 weken in de ziektewet met heftigere klachten dan de vorige keer.” Andere werknemers voelen er niet veel voor om bij de huidige werkgever het werk te hervatten omdat de werkrelatie verstoord is of omdat ze door het werk ziek geworden zijn. Veel vragen gaan dan ook over de mogelijkheid om te reïntegreren bij een andere werkgever, het zogenaamde 2e spoor. Maar ook werknemers die ontevreden zijn over hun huidige baan maar (nog) niet uitgevallen zijn, vragen hoe ze het moeten aanpakken om ander werk te vinden. Bij deze groepen is er eveneens veel behoefte aan begeleiding. “In november ben ik langdurig ziek geworden. Ik heb borderline en volg hiervoor de Linehan therapie. In de periode vanaf november tot heden is er erg veel gebeurd tussen mij en mijn werkgever en zelfs al zouden we hier nog meer gesprekken over hebben, een goede werkrelatie zit er niet meer in. Ik heb het gevoel dat ik best wel weer een paar uur en later een paar daagjes kan werken maar bij mijn huidige werkgever raak ik zo gespannen door wat er allemaal is gebeurd dat dit alleen een averechts effect heeft. Maar wat doe je als je er samen niet uitkomt of eigenlijk niet meer verder met elkaar wilt? De situatie zorgt voor veel stress en dit bevordert mijn herstel ook niet.” “Mevrouw belde met de vraag hoe het zit met outplacement. In maart had ze 5 weken thuis gezeten vanwege een burn-out en voelde zich alweer snel verplicht om weer aan het werk te gaan. Toen 6 weken gewerkt, daarna weer 6 weken thuis. De psycholoog vond het ook veel te snel en zei dat ze eerst maar eens het gevoel moest krijgen dat het moeten er af gaat. De bedrijfsarts stelde voor om over de voortgang van haar baan na te denken: ís deze baan nog wel geschikt voor haar'. Hier was ze eigenlijk zelf al uit. De bedrijfsarts begon toen over outplacement, maar vertelde dat haar werkgever niet verplicht is tot hulp hierbij. Ze maakt zich nu zorgen of het wel een houdbare situatie wordt, wanneer ze vertelt daar weg te gaan.” “Ik zit momenteel al een jaar ziek thuis. Ik ben afgekeurd voor winkel werk en ben nu ook aan het omscholen via mijn werkgever. Nu kan ik bij een koeriersbedrijf komen werken voor één dag in de week en waarschijnlijk een dag erbij als het lukt. Mag dit bedrijf me dan ook extra betalen ondanks dat ik nog een jaar word doorbetaald door mijn huidige werkgever waar ik niet meer mag en kan werken?”


3


Werken Werknemers met psychische of psychiatrische klachten kunnen moeite hebben het werk vol te houden. Bij de Helpdesk komen veel vragen binnen van mensen die zich afvragen hoe ze met hun beperkingen moeten omgaan in het werk. Werknemers zijn bang voor ontslag als ze zich ziek melden. Het komt ook vaak voor dat tijdelijke contracten niet verlengd worden, al dan niet vanwege de psychische / psychiatrische klachten van betrokkene. “Graag wil ik weten of er informatie is over werken als borderliner. Hoe je baas het beste met je om kan gaan en op welke punten gelet moet worden. Waar ik tegenaan loop is het volgende: vergaderen put mij uit en ik heb moeite prikkels te verwerken.” “Ik functioneerde heel slecht op mijn werk, maar toen wist ik nog niet dat ik een gecombineerde vorm van ADHD had. Nu wel. Waar de werkgever niet tevreden over is, is precies datgene wat ADHD met zich meebrengt. Nu ik aan de medicijnen zit, gaat het stukken beter maar ik ben nog maar een maand bezig met Concerta. Mijn voorlopige contract, wat in september over zou moeten lopen in een vast contract, staat nu ter discussie.” “Sinds anderhalf jaar ben ik aan het werk, maar ik heb een borderline persoonlijkheidsstoornis. Ik heb dit nooit verteld maar ik merk nu dat ik helemaal op ben. Ik wil me graag ziek melden en tegelijkertijd durf ik het niet. Ik weet dat mijn contract eind juni toch niet verlengd zal worden. Wat kan ik nu het beste doen?” “Mijn zoon heeft een verleden met psychische problemen. Sinds vorig jaar april is hij via een reïntegratieproject aan het werk. Sinds november is hij officieel uit de WAO. Helaas heeft hij een terugval waardoor hij niet in staat is om te werken. Zijn contract loopt in mei af en ben ik bang dat het niet verlengd wordt in deze situatie. De werkgever is op de hoogte van zijn problematiek.” Ook bij mensen die volledig zijn afgekeurd en toch werken naast hun uitkering is er de angst om ontslagen te worden vanwege hun ziekteverzuim.. “Mevrouw heeft al jaren last van depressieve gevoelens en is volledig afgekeurd. Ze werkt nu af en toe in een café waar ze de boel schoonmaakt of achter de bar staat. Dit is een eenmanszaak. Ze voelt zich heel slecht op dit moment en heeft zich ziek gemeld. Haar werkgever is hier niet blij mee en dreigt met ontslag. Mevrouw heeft een WAOuitkering en vraagt zich af wat te doen met deze situatie.” “Ik heb een WAO uitkering van 80-100%. Ik werk uit eigen wil maar mijn bazin is heel boos over mijn ziekmelding. Ze dreigt me met ontslag. Loopt mijn uitkering nu gevaar? Ik wil maar kan niet anders” Ziekteverzuim Werknemers die verzuimen wegens ziekte, zijn niet altijd op de hoogte van hun rechten en plichten. Bij de Helpdesk komen veel vragen binnen van werknemers die niet weten wat ze aan de werkgever of Arbo-dienst moeten vertellen over hun klachten of diagnose. Men is bang dat de bedrijfsarts de informatie doorspeelt aan de werkgever, met alle gevolgen van dien.


4


“Beller loopt al enige tijd met klachten die vanaf december verergeren en resulteren in depressies. Hij is onlangs bij de GGZ geweest en heeft de diagnose ADHD gekregen. Hij vraagt zich nu af of hij bij zijn gesprek met de bedrijfsarts moet vertellen over de diagnose ADHD of moet hij dit verzwijgen.” “Beller is door de bedrijfsarts naar een bureau gestuurd voor een diagnose, zogenaamde ‘verzuimdiagnostiek’. Hij is vaak ziek, volgens hem omdat hij zijn scheiding niet heeft kunnen verwerken. Hij denkt dat de werkgever hem wil ontslaan. Het bureau heeft de diagnose "Borderline-stoornis" gesteld. Beller wil dit rapport niet opsturen naar zijn bedrijfsarts omdat hij denkt dat ze hem dan zeker zullen ontslaan. Volgens hem zegt die diagnose niets over zijn belastbaarheid voor werk en zijn eigen psychiater vindt juist dat hij gewoon moet werken. De bedrijfsarts heeft contact gehad met zijn psychiater maar hem daarna toch naar dat particuliere bureau gestuurd.” “Man belt over zijn vriendin, ze heeft zich ziek gemeld bij haar huisarts, en die heeft haar doorverwezen naar de arbo-arts van haar bedrijf. Haar werkgever wil dat adres niet prijsgeven en ook niet zeggen of er een bedrijfsarts is. Ze is wel opgeroepen voor een gesprek met de directeur en een preventiemedewerker van een assurantiekantoor. Wat moet ze daar vertellen over haar psychische klachten? Kan ze dit gesprek weigeren?” Het komt ook voor dat werknemers een (deeltijd)behandeling moeten ondergaan. Het is niet altijd duidelijk of ze zich in dat geval ziek kunnen melden of niet. “Mijn dochter van 24 heeft borderline en gaat volgende maand beginnen met een intensieve training van een half jaar gedurende 3 hele dagen per week. Mijn dochter werkt en heeft een contract van 20 uur per week. Zij zal proberen om op de resterende dagen te gaan werken maar waarschijnlijk zal dit te zwaar zijn. Haar werkgever stelt dat zij deze training vrijwillig doet en dat zijn daarom niet in aanmerking komt voor een Ziektewetuitkering. Is dit terecht of is borderline een erkende ziekte?” Als werken in een reguliere baan niet (meer) mogelijk is, zijn mensen met psychische / psychiatrische problemen soms aangewezen op de WSW. Dit roept veel vragen en onzekerheid op, met name bij hoogopgeleide mensen. “Ik moet van het CWI en a.h.v. een psychologisch rapport een WSW aanvraag doen, maar ervaar dat als een totaal faillissement van mijn leven. Ik ben hoog opgeleid zoals dat heet en vraag me af of de WSW voor mij geschikt is, of ik er iets uit kan halen anders dan in de groenvoorziening werken. Ik schaam me zo.” “Ik ben door psychische beperkingen aangewezen op de WSW. Ik sta sinds 2005 op de wachtlijst en sta nu op nr. 64. Mijn vraag is wat moet ik ermee want ik weet dat ik kan en wil werken maar ik heb ondersteuning nodig. In het reguliere circuit lukt het op het moment nog niet.” Solliciteren De meest gestelde vraag over solliciteren is: wat moet ik wel en niet vertellen over mijn psychische / psychiatrische aandoening. Aan de ene kant zijn mensen bang om gestigmatiseerd te worden als de psychische klachten bekend zijn, aan de andere kant is men


5


bang voor de consequenties van het verzwijgen van de klachten, mochten die opnieuw tot ziekteverzuim leiden. “Een moeder vraagt of wij tips kunnen geven voor het sollicitatiegesprek van haar zoon volgende week. Is het verstandig om die werkgever te vertellen dat hij opgenomen is geweest? Dit is inmiddels 6 jaar geleden. Hij heeft een gat van 2 jaar in zijn CV. Hoe vullen we dit in?” “Ik zit sinds 6 maanden in een therapiegroep om mijn onzekerheden, faalangst, depressie aan te pakken. Ik zag vandaag een hele leuke vacature op een internetsite. Ik wil er dolgraag op solliciteren maar ik weet niet hoe ik het aan moet pakken. Wat zet ik in de brief en CV. Ik bedoel, hoe moet ik die 6 maanden ontwijken in een brief. Hoe kan ik dit het beste aanpakken?” “Sinds 1 mei heb ik een arbeidscontract. Ik zit nog in het herkeuringstraject van de Wajong (psychische klachten in het verleden), maar verwacht (vrijwel) helemaal goedgekeurd te worden. In eerste instantie heb ik mijn werkgever dit niet gemeld omdat ik de ervaring heb dan een etiket opgeplakt te krijgen. Bovendien zijn de psychische klachten niet meer van toepassing. Omdat bleek dat UWV wel aan de werkgever zou doorgeven dat ik bij hen sta ingeschreven, heb ik besloten het toch te melden. Nu heeft de organisatie schriftelijk laten weten, dat ze dit verzwijgen eventueel tegen mij kunnen gebruiken, dat ik waarschijnlijk niet zou zijn aangenomen en dat ik hen ‘voorgelogen’ heb.” Uitkeringen Veel mensen met een psychische / psychiatrische aandoening zijn aangewezen op een uitkering. Van de vragen die bij de Helpdesk zijn binnengekomen over uitkeringen, gaat het grootste gedeelte over de WAO-herbeoordelingen. De herbeoordelingsoperatie veroorzaakt veel angst en onzekerheid bij de groep mensen die zich absoluut niet in staat voelt om te werken. Men vraagt zich af hoe het UWV tegen de psychische problematiek aankijkt en of een bepaald ziektebeeld reden is om afgekeurd te worden. “In hoeverre worden je beperkingen erkend door het UWV als je een paniekstoornis hebt die is vastgesteld door een psychiater? Of wordt er tegenwoordig van uitgegaan dat je alle functies kunt verrichten?” “Ik word 29 mei aanstaande herkeurd. Hoe moet ik me in godsnaam op deze herkeuring voorbereiden. Na de brief van het UWV is mijn stress factor omhoog geschoten. Ik trek alles uit verband. Ik ben in behandeling bij het GGZ. Hoe kan ik me tot 29 mei een beetje in de hand houden.” “Mijn vrouw zit al sinds 1993 in de WAO en moet nu voor de eerste keer onder de nieuwe wetgeving herkeurd worden. Verleden jaar is ze nog 3 maanden opgenomen geweest in een psychiatrisch ziekenhuis. Momenteel zit ze voor 1 dag per week in dagtherapie. U begrijpt dat zij zich zorgen maakt om haar herkeuring. Zeker gezien het feit dat haar ziektebeeld niet constant slecht of goed is. Kunt u aangeven hoe de UWV artsen hiermee omgaan?” Ook mensen die een bijstandsuitkering hebben, krijgen te maken met druk om te reïntegreren. Bij deze groep mensen heerst ook veel onrust.


6


“Belster zit op het ogenblik in de bijstand. Er wordt druk op haar uitgeoefend om weer te gaan werken. Sinds 3 weken zit ze in een reïntegratie programma van de gemeente. Ze vindt het leuk maar wel heel zwaar. Ze lijdt namelijk aan een angststoornis. Ze raakt nu weer sneller in paniek sinds ze aan dat programma deelneemt en krijgt haar huishouden zelfs niet eens meer voor elkaar.” Geld en schulden De laatste categorie vragen gaat over geld en schulden. Veel mensen kunnen niet rondkomen van hun inkomen of zijn in de schulden geraakt, om verschillende redenen. Het komt voor dat de psychische problematiek de oorzaak is van de schulden. Het komt ook voor dat mensen geen recht hebben op een uitkering. Bij de Helpdesk komen veel vragen binnen over het recht op uitkeringen en over schuldhulpverlening. “Ik ben 8 jaar geleden afgekeurd voor de gezinsverzorging maar kreeg te horen dat ik nog altijd kamermeisje kon worden. Ik was toen psychisch niet in staat om in beroep te gaan. Nu zorgt mijn man voor het inkomen. Ik probeer wel werk te krijgen maar heb mijn leeftijd niet mee. Bovendien heb ik een borderline stoornis met posttraumatische stress. Mijn therapeut vraagt zich af of ik een baan wel aan kan. Zijn er ook mogelijkheden voor bijzondere bijstand? Met 2 pubers komen we niet meer uit de schulden.” “Wat kun je doen als een uitkeringsgerechtigde met problemen zijn post niet tijdig opent waardoor al herhaalde malen zijn bijstandsuitkering is stopgezet. Contact met de Sociale Dienst levert niets op: ‘regels zijn regels’. Contact met de betrokkene zelf levert ook niets op: hij is niet in beweging te krijgen. Betrokkene heeft al 20 jaar een bijstandsuitkering en waarschijnlijk zal dat de komende 20 jaar niet anders zijn.” “Mijn schoonbroer, alleenwonend, is in dagbehandeling bij een GGZ instelling. Hij heeft ook thuis begeleiding nodig en hij kan niet met geld omgaan. Ook al wordt dit formeel geregeld, dan nog zou enige hulp van praktische aard zeer welkom zijn.” Tot slot In deze rapportage hebben we een beeld geschetst van de vragen die leven bij de mensen die de Helpdesk van Pandora weten te vinden. Op grond van deze vragen wordt binnen project De Hoofdzaak gestreefd naar betere informatievoorziening en dienstverlening op het gebied van werk, reïntegratie en inkomen. De binnengekomen signalen dienen als uitgangspunt voor de producten die door De Hoofdzaak ontwikkeld zijn en worden.


7

De Hoofdzaak: signalen van de Pandora Helpdesk 2

Recommend Documents