De hogeschool als partner in wijkontwikkeling
van probleemwijk naar prachtwijk
Van probleemwijk naar prachtwijk De hogeschool als partner in wijkontwikkeling
Hogescholen willen – en kunnen – een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van probleemwijken tot prachtwijken. In deze brochure wordt het aanbod van hogescholen aan de rijksoverheid en gemeenten toegelicht.
Van verleden naar heden Vrolijke wijken leken het waarin velen van ons opgroeiden. In de oude wijken, met speeltuinen en waar je op straat kon spelen zonder druk autoverkeer. Je leefde zo dicht op elkaar dat de sociale controle enorm was. Soms was dat benauwend, maar het had ook zo zijn voordelen. De naoorlogse wijken hadden moderne flatgebouwen rond gemeenschappelijke tuinen waar je voetbalde en touwtje sprong. We speelden op straat en in de sportvereniging in de wijk. Sommigen gingen samen naar de kerk of speelden toneel in het buurt- of clubhuis, waar moeders vrijwilligerswerk deden. Velen gingen naar de ambachts- of de huishoudschool, anderen naar de mulo, sommigen stroomden door naar het hoger onderwijs. Natuurlijk is het beeld van de wijk van toen gekleurd door nostalgie. Maar aan het eind van de vorige eeuw is de situatie er duidelijk verslechterd. Veel bedrijvigheid verdween, nieuwe bewoners kwamen. Steeds minder werk, steeds meer bewoners met weinig kennis van de Nederlandse taal en cultuur, steeds minder voorzieningen voor de jeugd als sport en buurt- en clubhuizen, steeds minder sociale cohesie en een groeiend onderscheid tussen zwarte en witte scholen. De hogescholen hebben een band met deze wijken. Steeds meer komen in onze hogescholen jongeren binnen die de laatste decennia in deze wijken zijn opgegroeid. Ondanks alle belemmeringen is het een beloftevolle generatie. Voor hen is de hogeschool de poort naar het hoger onderwijs en een beter bestaan. Door de verhalen en ervaringen van deze studenten zijn de hogescholen zich bewust van wat er speelt en zetten zij hun kennis en expertise in ter versterking van de buurten.
3
Steeds meer gaan hogescholen hun kennis en expertise inzetten in onze oude
Rotterdam: pact op Zuid
wijken. Veel studenten zijn afkomstig uit – of wonen in – probleemwijken. Daardoor kennen zij de wijk, de problematiek en de mensen. Veel stagiaires van onze opleidingen helpen het club- en buurthuiswerk weer op te zetten. De pabo’s en lerarenopleidingen ontwikkelen en verzorgen na- en bijscholing, gericht op de taalproblematiek en de culturele achtergronden van de nieuwe leerlingen. Technische opleidingen en lectoren ontwikkelen ideeën voor de herontwikkeling van de oude wijken. Samen met winkeliersverenigingen worden winkelstraten gerenoveerd. Zorgopleidingen verrichten onderzoek naar de behoeften van de bewoners. Studenten zetten nieuwe wetswinkels op en ondersteunen computercursussen voor jong en oud. Veel van deze activiteiten worden verricht in nauwe en enthousiaste samenwerking met het mbo. Onze studenten komen voor een deel van de ROC’s, nadat zij 4
op het vmbo hun studieloopbaan begonnen. De samenwerking mbo-hbo is dus
De gemeente Rotterdam heeft het initiatief
bij de burger staan en waarmee zij in hun eigen
belangrijk, evenals die met andere partijen zoals woningbouwcorporaties, (brede)
genomen om te komen tot een omvangrijk
omgeving bediend kunnen worden. De hoge-
scholen, zorginstellingen en welzijnswerk.
investeringprogramma voor de Rotterdamse
school is op dit terrein met name bezig geweest
wijken ten zuiden van de Nieuwe Maas. Pact
met projecten waarin de relatie tussen vernieu-
op Zuid is erop gericht om deze wijken na een
wing van de zorg en de mogelijkheden van
forse inhaalslag op hetzelfde niveau te brengen
ICT-toepassingen centraal stond. Studenten
als de noordelijke delen van de stad.
informatica hebben onderzoek gedaan naar
Het Pact is een brede strategische alliantie
mogelijkheden tot het aanbieden van diensten
van partijen die financieel of anderszins een
via breedbandverbindingen. In het vervolg
belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de
hierop hebben studenten en docenten van de
ambitieuze doelstellingen. Deelnemers zijn
opleiding bedrijfskundige informatica gewerkt
woningbouwcorporaties zoals Vestia, het Ont-
aan het implementeren van camerasystemen
wikkelingsbedrijf van de Gemeente, welzijns-
ten behoeve van veiligheid binnen en buiten
en zorginstellingen en onderwijsorganisaties
de woning, wat later is uitgewerkt in screen to
zoals de ROC’s en de Hogeschool Rotterdam.
screen mogelijkheden die voor eerstelijnszorg
Het gaat om ontwikkelingsprojecten op het
kunnen worden ingezet.
terrein van economie, stedelijke herstructure-
Eerstelijnsvoorzieningen zijn hiermee voor
ring, onderwijs, sociaal culturele voorzieningen
een deel online ontsloten voor de burgers,
en zorg. De hogeschool is bij projecten op al
waardoor zij zich binnen hun eigen omgeving
deze terreinen betrokken door middel van
kunnen verstaan met zorgverleners. Lectoren
onderzoek en ontwikkeling door lectoren,
en docenten van de Kenniskring Arbeid en
docenten en studenten.
Gezondheid en studenten van de opleiding
Vernieuwing van zorgverlening is een belang-
Gezondheidszorgtechnologie hebben vervol-
rijk thema in de ontwikkeling op Zuid.
gens onderzoek gedaan naar ICT-toepassingen
De toenemende vergrijzing en de daarbij toe-
voor levensloopbestendige woningen.
Ambitie van hogescholen De hogescholen verzorgen bachelor- en masteropleidingen voor ongeveer 370.000 studenten, voeren praktijkgericht onderzoek uit en verrichten allerlei vormen van
nemende zorgvraag noopt tot het doordenken van nieuwe vormen van zorgverlening die dicht
5
Amsterdam: de westelijke tuinsteden
maatschappelijke dienstverlening. Studenten die als eerste vanuit hun familie gaan studeren, schrijven zich vooral bij hogescholen in. In de grote steden is een sterk groeiend aantal studenten van allochtone afkomst. Als publieke kennisinstelling willen de hogescholen bijdragen aan de ontwikkeling van de regio waarin zij zijn gesitueerd en waarmee zij zich verbonden voelen. Het is dus vanzelfsprekend dat de hogescholen zich aangesproken voelen door de ambitie van het kabinet om van probleemwijken prachtwijken te maken.
De kracht van hogescholen In hun onderwijs, praktijkgericht onderzoek en maatschappelijke dienstverlening verbinden de hogescholen ‘denken’ en ‘doen’. Studenten worden opgeleid voor een beroepspraktijk waarin reflectie en handelen onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Het praktijkgerichte onderzoek levert bijdragen aan professionalisering van de beroepsuitoefening, en aan een vertaling van kennis in nieuwe
6 De problematiek in de westelijke tuinsteden
Het succes van dit programma leidt ertoe dat
toepassingen in bedrijven en publieke instellingen. Maatschappelijke dienstver-
van Amsterdam is complex. Vooral de oplossing
deze cursussen nu ook voor ouders worden
lening heeft een dubbel nut: studenten leren tijdens hun opleiding verworven
van de problematiek onder kinderen en jonge-
opgezet. Studenten ontwikkelen programma’s
kennis op een gebruiksvriendelijke wijze toe te passen ten behoeve van burgers,
ren heeft prioriteit. Verschillende partijen
voor het landelijk bekende initiatief Campus
die op hun beurt in hun maatschappelijk functioneren profiteren van de kennis
hebben in nauwe samenwerking met elkaar
Nieuw West, dat kinderen introduceert in de
van studenten.
initiatieven ontwikkeld om de leefomgeving
wereld van het bedrijfsleven. Ze begeleiden de
van kinderen en jongeren te verbeteren.
kinderen van het lager onderwijs en het vmbo
Zo leveren diverse opleidingen voor hoger
bij de bedrijfsbezoeken.
beroepsonderwijs stagiaires en vrijwilligers voor het buurt- en clubhuiswerk en voor de
De studenten en docenten van de sportoplei-
inrichting van brede scholen, waarbij tegelijker-
dingen organiseren sportactiviteiten voor
tijd door docenten, studenten en lectoren
probleemjongeren; tachtig jongens en meisjes
onderzoek wordt gedaan naar de effectiviteit
doen nu fanatiek mee. Ook voor andere
van maatregelen en naar de specifieke behoef-
kinderen worden naschoolse sportactiviteiten
ten in deze wijken.
georganiseerd, naast training van docenten en coaching van ouders op het gebied van leef-
Mentoren worden getraind en ingezet in deze
stijlen.
wijken. Deze studenten begeleiden de kinderen bij hun studiekeuzes en bij hun kennismaking
Uit eerste onderzoeken blijkt dat kinderen die
met de grote stad en verzorgen huiswerkbege-
begeleid worden door studenten meer succes
leiding en opvoedingsondersteuning. Studenten
hebben in hun studieloopbaan dan kinderen die
geven computercursussen aan kinderen die
deze kansen niet hebben gekregen. Alle reden
geen computer thuis hebben. De stad geeft een
dus voor de Hogeschool van Amsterdam om
pc aan kinderen die hun certificaat hebben
samen met alle partners deze initiatieven voort
behaald.
te zetten, maar het liefst ook uit te breiden.
7
We kunnen de volgende krachtige factoren onderscheiden: • De hogeschool is een kennisgemeenschap. Kennisverwerving aan een hoge-
• Hogescholen hebben ervaring met projecten gericht op wijkontwikkeling. Vaak kleinschalig, soms grootschaliger en in samenwerking met andere partijen.
school is geen doel op zichzelf; zij functioneert ten behoeve van de praktische toepassing. Hierdoor zijn hogescholen laagdrempelige kennisinstituten. • Hogescholen beschikken over lectoren, docenten en studenten die elk op hun
Kortom, de hogescholen zijn uitstekend toegerust om te kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van prachtwijken. Het is de combinatie van de opleidingstaak
eigen wijze kennisverwerving en kennistoepassing aan elkaar verbinden.
met het praktijkgericht onderzoek en de maatschappelijke dienstverlening die de
De student als onderdeel van zijn of haar opleiding, de docent als begeleider
hogescholen tot een interessante partner maakt van dit kabinet, de gemeenten
en inspirator van studenten of als deelnemer aan praktijkgericht onderzoek,
en de wijken.
de lector als trekker van vernieuwingsprojecten en van praktijkgericht onderzoek. • Aan de hogescholen die gesitueerd zijn in de achttien gemeentes waarin de
8
De hogeschool als partner
probleemwijken zich bevinden studeren ongeveer 250.000 studenten. Dit
De hogescholen hebben de afgelopen jaren al vele projecten uitgevoerd die op
betekent ook dat ongeveer 90.000 studenten stage lopen of aan een afstudeer-
uiteenlopende wijze hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van wijken. Daarbij
opdracht werken. Als 10 procent van deze studenten zouden worden verbon-
zijn ervaringen opgedaan, netwerken gevormd en duurzame samenwerkingsrela-
den aan het prachtwijkenproject, dan impliceert dat een jaarlijkse inzet van
ties opgebouwd met lokale overheden, woningbouwcorporaties, scholen, gezond-
9.000 studenten.
heidscentra, sportverenigingen en instellingen voor amateurkunst.
• Hogescholen beschikken over een omvangrijk netwerk aan contacten met lokale overheden, publieke instellingen en ondernemingen. • Steeds meer is de hogeschool partner van het midden- en kleinbedrijf. Een
De opgedane expertise richt zich op de volgende zes gebieden, die overigens vaak in samenhang worden aangepakt.
toename van de bedrijvigheid in de wijk zal voor een groot deel van het MKB moeten komen.
1. Analyse en conceptontwikkeling Wijkontwikkeling vooronderstelt een goede analyse van kansen en bedreigingen van een wijk. Vanuit bijvoorbeeld de opleidingen planologie, bouwkunde en architectuur, economie en sociaalculturele beroepen kan expertise worden ingezet om een analyse van de wijk te maken en om de mogelijkheden tot vergroting van de leefbaarheid te inventariseren. 2. Onderwijs Goede scholen vormen een vitale schakel voor de wijk, voor integratie en voor de emancipatie van burgers. Brede scholen kunnen uitgroeien tot een knooppunt in de wijk. De ervaringen van hogescholen strekken zich uit van ondersteuning bij de ontwikkeling van brede scholen, opvoedingsondersteuning en het bestrijden van vroegtijdige leerachterstanden tot tutor projecten gericht op (allochtone) jongeren voor wie extra begeleiding noodzakelijk is tijdens hun schoolloopbaan.
9
3. Zorg
Utrecht: Overvecht
Onder invloed van de vergrijzing zal er de komende jaren een steeds groter en langduriger beroep op de zorg ontstaan. Deze ontwikkeling vraagt om nieuwe concepten voor verlening van zorg, met name waar het gaat om de eerstelijnszorg, dicht bij de burgers in de wijken en een laagdrempelig gezondheidscentrum met voldoende functionaliteiten en een outillage waar burgers trots op kunnen zijn. Hogescholen leveren hieraan een bijdrage door bijvoorbeeld te bezien hoe een eerstelijnsvoorziening het beste georganiseerd kan worden, welke functies kunnen worden gecombineerd, welke ruimtevraag er is en wat een goede locatie is. Daarnaast is er gerichte ondersteuning van zorgvoorzieningen door de inzet van stagiairs, ondersteuning bij probleemoplossing via afstudeeropdrachten en via lectoraten/kenniskringen. 10
Stedelijke vernieuwing vergt een integrale en
omdat specialisten vanuit diverse disciplines,
4. Ondersteuning en activering van burgers
procesmatige aanpak. Het lectoraat Regie
zoals bouwkunde, vastgoed en jongeren-
Hogescholen bieden tal van ondersteunende activiteiten aan bewoners met een
Stedelijke Vernieuwing van Hogeschool Utrecht
problematiek, elkaars aanpak niet begrijpen.
lager opleidingsniveau die veelal geconcentreerd zijn in bepaalde wijken. Vaak
heeft expertise op verschillende terreinen in
Een integrale aanpak is noodzakelijk voor
gebeurt dat op locatie in de wijk, soms op de hogeschool. Deze ondersteuning
huis die bij uitstek kan worden ingezet bij het
goede stedelijke vernieuwing. Verschillende
maken van probleemwijken tot prachtwijken.
faculteiten (technisch, economisch en social
Het lectoraat heeft veel ervaring met het
work) werken samen om interdisciplinaire
werken met bewoners en andere direct-belang-
projecten op te kunnen zetten die werken aan
hebbenden, het wijzigen van bestemmingen
de drie pijlers van herstructurering van wijken:
van bestaand vastgoed, financiering, lange
sociaal, economisch en fysiek. Studenten lopen
termijnplanning, contextuele ontwerpen en
stages en voeren afstudeerprojecten en onder-
publiek-private samenwerking van initiatieffase
zoeksprojecten uit. In de Masteropleiding
tot en met de exploitatie- en/of beheerfase, die
Urban Management and Area Development is
om bijzondere en innovatieve contractvorming
een semester gewijd aan de problematiek en
en financiering vragen.
aanpak van de voor- en naoorlogse woonwijken.
Bij stedelijke vernieuwing is een sterke en
In navolging van de masterclasses maken de
transparante regie van de processen van essen-
gemeente en corporaties nu twee gebieds-
tieel belang. De samenwerkingspartners voor
gerichte integrale plannen voor Overvecht in
stedelijke vernieuwing in Overvecht zijn de
samenwerking met verschillende stakeholders,
gemeente, woning-corporaties Mitros, Portaal
investeerders en belanghebbenden in de wijk.
varieert van juridische bijstand en advisering gericht op het vergroten van de zelfredzaamheid, tot hulp bij het invullen van belastingformulieren of ondersteuning bij de totstandkoming van een businessplan.
en BO-EX alsmede studenten uit verschillende richtingen.
De hogeschool heeft masterclasses Stedelijke Vernieuwing en Gebiedsontwikkeling verzorgd voor de betrokkenen. Dit was noodzakelijk
11
Enschede: gezondheid en welzijn in Velve-Lindenhof
5. Bedrijvigheid en ondernemerschap Hogescholen zijn betrokken bij het bevorderen en terugbrengen van bedrijvigheid in de wijken. Zij organiseren kennisloketten waarbij vragen van individuele ondernemers en ondernemersverenigingen gekoppeld worden aan de expertise van opleidingen/hogescholen. Zij doen onderzoek naar de redenen waarom ondernemers met een Turkse of Marokkaanse achtergrond ondersteuningsmogelijkheden van financiële instellingen weinig benutten en naar de mogelijkheden om uitwisselingsrelaties tussen beide partijen te verbeteren. Zij ontwikkelen plannen van aanpak voor de revitalisering van kleine winkelcentra. 6. Kunst en cultuur De afstand tussen de traditionele professionele kunstuitoefening en de cultuur van nieuwe Nederlanders is groot. Vanuit het kunstonderwijs zijn er steeds meer
12
De Enschedese wijk Velve-Lindenhof kent rela-
GGD-Twente en Saxion proberen overgewicht
projecten met basisscholen en met allochtone jongeren. Voorbeelden zijn projec-
tief veel gezinnen met problemen op meerdere
en bewegingsarmoede onder kinderen en
ten gericht op het toegankelijk maken van kunst voor mensen die daar niet
terreinen, zoals schulden, verslaving en huise-
jeugdigen tot achttien jaar terug te dringen.
vanzelfsprekend in zijn geïnteresseerd en projecten met scholen in wijken met
lijk geweld. Veel bewoners hebben gezond-
Tijdens de reguliere contactmomenten van de
veel allochtone jongeren, bijvoorbeeld op het gebied van community arts. Deze
heidsproblemen, chronische aandoeningen en
jeugdgezondheidszorg op consultatiebureaus,
projecten dragen bij aan de ontwikkeling van creatief en artistiek talent en, sluiten
lichamelijke beperkingen.
basisscholen en in het voortgezet onderwijs
De bestaande middelen en methodieken blijken
wordt extra aandacht besteed aan de diagnose
niet toereikend om de situatie te doorbreken.
van overgewicht en bewegingsarmoede, gevolgd door passende advisering en interven-
Om tot verbeteringen te komen staat de van
ties. Onderdeel van dit project is het tijdig
deur tot deur aanpak centraal. Door het afleg-
detecteren van specifieke risicogroepen van
gen van huis aan huis bezoeken ontstaat een
kinderen, zodat beter aan preventie kan
goed beeld van de situatie achter de voordeur.
worden gedaan.
Dit biedt de mogelijkheid betere ondersteuning te bieden, misstanden aan te pakken en kritisch
Saxion Hogescholen biedt deze programma’s
te kijken naar de effectiviteit van instanties die
ook aan in achterstandswijken in Enschede en
in de wijk optreden.
onderzoekt de resultaten. Daarnaast heeft de hogeschool onderzoek gedaan naar de veilig-
Saxion Hogescholen evalueert de methodiek
heid in diverse wijken. Het onderzoek heeft
door kwalitatief onderzoek bij zowel initiatief-
geleid tot een aantal speerpunten van beleid,
nemers, uitvoerenden als bewoners. Aan de
waaronder de overlast die sommige groepen
hand van de verzamelde data volgt een uit-
jeugd in buurten veroorzaken. In expertmee-
spraak over de effectiviteit van het programma.
tings wordt aan de hand van enkele cases van
Om de leefstijl van wijkbewoners te verbeteren
jeugdoverlast een probleemanalyse gemaakt
worden fitheidstesten opgezet en uitgevoerd.
om vervolgens te kijken hoe het probleem aangepakt kan worden.
aan bij specifieke kunst- en cultuuruitingen van allochtone groepen. Daarmee vergroten ze het gevoel van eigenwaarde en de leefbaarheid van de wijk.
13
Kritische succesfactoren Op grond van de opgedane ervaringen onderscheiden de hogescholen een aantal
hogeschool is samenwerking met andere betrokkenen cruciaal. Dat is een
kritische factoren die van wezenlijk belang zijn voor een succesvolle aanpak.
wezenlijke voorwaarde voor een zo goed mogelijk gebruik van elkaars exper-
• Een succesvolle aanpak is gebaat bij zichtbare resultaten die een zekere focus
tise en mogelijkheden. Voorts is ontkokering noodzakelijk voor een samen-
en massa moeten hebben. Kleine projecten kunnen zeer zinvol zijn, maar zijn vaak minder zichtbaar en dus beperkt in reikwijdte en uitstraling. In de vorige
hangende aanpak. Regelvrije zones zouden initiatieven kunnen versnellen. • Professionaliteit en zakelijkheid zijn kritische succesfactoren bij uitstek. Dit
kabinetsperiode zijn focus en massa uitgegroeid tot begrippen in de innovatie-
impliceert een professioneel projectmanagement en duidelijkheid over de
stimulering. Dezelfde begrippen kunnen worden gehanteerd bij wijkontwikke-
aanwezige randvoorwaarden.
ling. Immers, wijkopbouw is gebaat bij het realiseren van voor de bewoners
• Een langdurige inzet zonder heldere financiële kaders is voor onderwijsinstel-
zichtbare en merkbare resultaten. De verbinding lectoraat, docenten, afstudeer-
lingen onmogelijk. De hogescholen stellen zich voor om als vuistregel te
opdrachten en stages met een duidelijke gerichtheid op specifieke aspecten
hanteren dat de kosten die hogescholen per charter maken voor een derde
van wijkopbouw, leidt tot een geconcentreerde inzet (massa) vanuit de hoge
worden gefinancierd vanuit de hiervoor bestemde kabinetsmiddelen, voor een
school. Samen met de partners in de wijk willen wij voldoende ruimte creëren
derde door de hogeschool zelf en voor een derde met subsidiegelden die vanuit
om focus en massa te realiseren. 14
• Wijkontwikkeling noopt tot het overstijgen van bestaande kokers. Voor een
• Een succesvolle aanpak vereist dat de hogeschool wijkontwikkeling tot prioriteit
OCW voor dit doel moeten worden ingezet. • Studenten die in deze initiatieven een belangrijke rol spelen, moeten vaak in
benoemt van haar strategisch beleid. Dit is noodzakelijk om binnen de hoge-
hun eigen onderhoud voorzien en kunnen zich niet volledig inzetten, omdat die
school een duurzame inzet te kunnen verwezenlijken, focus en massa te
inzet meer tijd vergt dan zij in het curriculum gepland hebben. Meer mogelijk-
kunnen genereren en programmalijnen uit te zetten waaraan wordt deelgeno-
heden voor stagevergoedingen en student-assistentschappen zouden hiervoor
men vanuit lectoraten, docenten, stagiairs en andere studenten. Korte termijn
een uitkomst zijn.
resultaten beklijven niet als deze niet zijn ingebed in een bredere, meerjarige inzet vanuit de hogeschool.
• Elke hogeschool die actief is in deze wijken moet vaste en herkenbare aanspreekpunten bieden voor de betrokkenen in de wijk. Te vaak is de toegankelijkheid van de onderwijsinstelling beperkt.
Inzet hogescholen De hogescholen willen graag partner in wijkontwikkeling zijn. Op de korte termijn willen zij bijdragen aan de totstandkoming van charters. Wij gaan ervan uit dat elk charter een concreet projectplan omvat waarin doelstellingen, middelen en aanpak worden beschreven. Op korte termijn te realiseren doelen zullen moeten worden ingebed in een middellange termijn perspectief dat over een breed draagvlak bij betrokkenen kan rekenen. De hogescholen zullen capaciteit vrijmaken waarmee een bijdrage kan worden geleverd aan de totstandkoming en vervolgens aan de uitvoering van veertig charters. Zij hebben daarbij het volgende voor ogen.
15
Rotterdam: Brass en co
• Uiterlijk 15 juni 2007 is op elke betrokken hogeschool een lid van het College van Bestuur belast met de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor de inbreng van de hogeschool in het overleg met andere partijen ter voorbereiding op de charters. • Uiterlijk 1 juli 2007 heeft elke hogeschool een kleine taskforce en een contact persoon benoemd als eerste aanspreekpunt in de relaties met andere betrokkenen op werkniveau. • In de taskforce is in elk geval expertise verzameld met betrekking tot de zes gebieden die hierboven zijn geïdentificeerd. • De hogescholen zullen – voorzover dat al niet heeft plaatsgevonden – in juni contact opnemen met de verantwoordelijkheden op lokaal niveau en willen daarbij graag bespreken hoe zij kunnen bijdragen aan de totstandkoming van de charters. • De betrokken hogescholen vormen een landelijk netwerk van contactpersonen, die zorg dragen voor bundeling van expertise met het oog op de totstand-
16
koming van de charters. Rotterdam Zuid is beroemd in Nederland door
Aan het project dragen gemeente en deelge-
zijn Opzomerprogramma’s. De wijk is bevolkt
meente bij met subsidie en denkkracht, de
Kortom: de hogescholen willen en kunnen op een effectieve manier meehelpen om
met veel kansarme jongeren, vooral Antillianen.
woningcorporaties met plekken om te spelen,
van onze oude wijken weer vrolijke prachtwijken te maken.
Codarts Hogeschool voor de Kunsten wil met
het Zomercarnaval met de organisatie van een
kunst een bijdrage leveren aan de kwaliteit en
Battle of Drums en de Stichting Kunst voor
de professionaliteit van het aanwezige talent
Rotterdammers (SKVR) met educatie.
in de stad. Probleemoplossend vermogen en kunstzinnigheid gaan hand in hand.
De resultaten mogen er zijn. Er zijn een nieuwe brass-school in Vreewijk en een aantal speel-
Hand in hand is de titel van een project vanuit
plekken in de wijk gekomen. Er is een begin
het lectoraat Community Arts en Music Matters
gemaakt met de artistieke professionalisering
vanuit de kopersectie van het Conservatorium.
van de Antilliaanse bandleiders, waardoor de
Brassbands hebben naast een culturele, een
kwaliteit van de brassbands uit Rotterdam
belangrijke sociale functie. Voor de muzikale
opvallend is verbeterd. Dit heeft ook tot gevolg
ontwikkeling heeft de hogeschool samen met
dat de doorstroom naar mbo- en hbo-kunstvak-
experts uit de Antilliaanse brassbands, het
opleidingen dichterbij is gekomen. En conser-
Rotterdams model opgezet. Het is gericht op
vatoriumstudenten hebben leren werken met
het stimuleren van onderwijs en talentontwik-
nieuwe doelgroepen. Ten slotte gebruikt het
keling in eigen omgeving en in groepsverband,
World Music & Dance Centre de ervaring om in
het leren van elkaar (beginners en gevorderden)
2008 in Amsterdam, Den Haag en Tilburg het
en koppeling van het reguliere muziekonder-
Rotterdams model in te voeren.
wijs aan een informele leeromgeving. Docenten en studenten van het conservatorium werken nauw samen met Antilliaanse musici.
17
Woensel Eindhoven
18
Eén van de veertig ‘probleemwijken’ is Woensel
Vervolgens worden expertise en netwerken van
West in Eindhoven. De wijk Oud Woensel leunt
diverse hogescholen gericht ingezet. Dit betreft
daar tegenaan. De problemen met wonen,
bijvoorbeeld de expertise ten aanzien van de
werkloosheid, onderwijs, veiligheid integratie
methodiek Asset Based Community Develop-
zijn hier minder omvangrijk dan in Woensel
ment (ABCD), die in Woensel West is ontwikkeld
West, maar herstructurering op deze pijlers is
door de Hogeschool Sociale Studies in samen-
gewenst om een verdere neerwaartse spiraal te
werking met het Landelijk Samenwerkings-
voorkomen. Fontys Hogescholen werkt met de
verband Aandachtswijken. Een ander voorbeeld
woningbouwcorporatie en de gemeente samen
is de methodiek Fun Rewarding Interesting
aan een integrale herontwikkeling van de wijk.
Short (FRIS), die in samenwerking met ROC Eindhoven is ontwikkeld om jongeren kennis
In de periode 2007-2011 is de voorbereiding
te laten maken met (nieuwe vormen van)
van sloop en wederopbouw van woningen
vrijwilligerswerk en hen hiervoor duurzaam te
gepland. Om inzicht te krijgen in de verbeter-
interesseren. Eveneens kan gebruik worden
mogelijkheden voor de sociale en economische
gemaakt van de expertise en netwerken van
structuur van de wijk worden uitgebreide
Fontys Actief, een unit die een zeer succesvolle
huisbezoeken afgelegd.
aanpak ontwikkeld heeft voor de herintegratie van fase 4 werkzoekenden.
De vragen van woningcorporaties, gemeenten, ondernemers, welzijnsinstellingen, particuliere initiatiefnemers en anderen die behoefte hebben aan ondersteuning worden gekoppeld aan de ondersteuningsmogelijkheden van opleidingen.
Dit is een uitgave van de HBO-raad, mei 2007 ontwerp: www.studiovrijdag.nl fotografie: Isis Torensma, Mammarazzi Photography
