van Wijkontwikkeling naar wijkgericht werken januari 2014

van Wijkontwikkeling naar wijkgericht werken januari 2014

A

Inleiding Waarom nu een tussenstand over het werk in de wijken?

Met de eindstreep voor Wijkontwikkeling in zicht en met het oog op de komende raads verkiezingen in maart 2014 worden enkele lijnen geschetst over de stand van zaken van en de naaste toekomst (2014) van wijkontwikkeling/ wijkgericht werken. Eind mei 2012 ging de gemeenteraad akkoord met de koers en financiële onderbouwing van ‘Burgerkracht, Wijkontwikkeling 3.0’. Wijkontwikkeling 3.0 heeft een looptijd van 2012 tot en met 2014. Met de uitkomsten van het Rekenkamerrapport van september 2011 in het achterhoofd is er een scherpere focus aangebracht op de stijging van de burgers op de participatieladder en het versterken van kansen voor jeugd en jongeren. Voorwaarde bij beide doelen is dat de basis op orde is: prettig wonen in een goed onderhouden, bruikbare en veilige leefomgeving. We hebben nu nog een jaar te gaan voordat de extra inspanningen in de ontwikkelingswijken ophouden. Daarom is het goed de stand van zaken op te maken en mogelijk (inhoudelijk en financieel) bij te sturen. Een instrument om te bezien of we op koers zitten is de Wijkmonitor. De wijkmonitoren die onlangs zijn opgesteld voor 5 gebieden zijn gevoed vanuit diverse bronnen rondom o.a. werkgelegenheid, veiligheid, schoolverlaten. Dit zijn de feiten. Daarnaast is er een enquête onder bewoners gehouden om de beleving/ perceptie omtrent ‘leefbaarheid’ te meten. Met deze informatie, naast de informatie die in de wijken zelf wordt opgehaald, kan verder inhoudelijk richting geven aan de plannen die in de wijkontwikkelingswijken wordt uitge voerd. Of kan worden gebruikt voor het opstellen van wijkplannen. In september 2012 heeft het college, mede gevoed door de uitkomsten van de Rekenkamer rapportage, ingestemd met ‘Welkom in mijn wijk, wijkgericht werken’ en zijn we gestart met het wijkgerichte werken over de gehele stad. Dit als verdere uitbouw van deze wijze van werken, die reeds plaatsvond in de ontwikkelingswijken. Door een vraaggerichte benadering nemen wijkbewoners via meedenken, meebesluiten en meedoen verantwoordelijkheid voor hun woon- en leefomgeving. De gemeente en andere professionals in de wijk ondersteunen daar waar nodig en nemen hun regisserende rol. Na ruim één jaar ‘wijkgericht werken’ is het goed om dan terug te kijken of we de juiste weg zijn ingeslagen, de goede dingen doen en of er nog zaken moeten worden verbeterd. In deze notitie wordt uitvoerig stil gestaan bij de transformatie van wijkontwikkeling naar wijkgericht werken om hiermee in de wijken bewoners en wijkpartijen betrokken en actief te krijgen. Bij de uitkomsten van de wijkmonitor, met aandachtspunten en maatregelen die voor

0517_13 Van Wijkontwikkeling naar Wijkgericht werken_v3

de komende periode tot en met december 2014 worden genomen. De afspraken zoals in ‘Wijkontwikkeling 3.0’ opgenomen worden uitgevoerd of staan op de rol. Stuk voor stuk, stap voor stap worden de projecten aangepakt en in samenspraak met wijkbewoners/wijkpartners uitgevoerd. Wijkontwikkeling maakt de omslag naar wijkgericht werken. Met oog voor de fysieke omgeving (basis op orde) en aandacht voor veiligheid en het sociale domein. Kaders van Wijkontwikkeling naar toekomst Wijkaanpak • Het programma Wijkontwikkeling loopt formeel eind 2014 af. Er zijn dan geen extra middelen uit het Wijkontwikkelingsfonds beschikbaar. In de wijken zal een nog groter beroep gedaan worden om gezamenlijk met de wijkbewoners en- partners te bepalen wie wat gaat doen. Financiering van mogelijk extra inzet, zal dan gefinancierd moeten

Van Wijkontwikkeling naar wijkgericht werken

1

worden uit de reguliere middelen. • Het wijkgericht werken neemt het stokje over van wijkontwikkeling. We zitten in een overgangsperiode. Met wijkgericht werken zijn de eerste resultaten te zien dat dit een goede systematiek is. • We zitten nu in een transformatie. De wereld verandert, daar staat de gemeente niet los van. Er zijn sterke verschuivingen te zien. - Inhoud: Er komen meer taken van rijk naar lokale overheid, er wordt minder geïnves teerd in wijken, er wordt wel meer van wijken verwacht (eigen verantwoordelijkheid, aanspreken van directe omgeving). - Terugtredende overheid, partijen in de wijken die verantwoordelijkheid nemen. Er worden nieuwe allianties gevormd. - Investeringen lopen terug, woningbouwcorporaties zijn terughoudend, er is minder geld. Doordat we als gemeente minder kunnen maken, maken we meer samen. Co-creatie in de netwerksamenleving. Het gaat meer richting eigen initiatief, de gemeente is één van de partijen, naast bijvoorbeeld de zorgen welzijnsinstellingen. Van aanbod naar vraag (behoeftes). - Wijken als totaal aandachtsgebied is te grofmazig. Beter lijkt het buurten te benaderen op basis van zaken die daar spelen. Acupunctuur gericht op juiste schaalniveau. Hele wijken opliften is niet aan de orde (denk aan macro invloeden als recessie en werkloosheid). - Om de situatie in Breda af te zetten tegenover andere gemeenten kunnen we gebruik maken van de Atlas Nederlandse gemeenten 2013. Breda scoort daarin zeer positief op diverse onderdelen, zoals koopwoningen, huizenprijzen, sociaal economisch, arbeidson geschiktheid, bijstand, armoede en veiligheid. Breda heeft redelijk veel werkgelegen heid voor gemiddeld meer hoogopgeleiden en vrouwen. De economische potentie is nog altijd sterk. - Voor wijkontwikkeling lijkt het er op dat een combinatie van ingrepen het meeste effect heeft. Door herstructurering zijn bijvoorbeeld Heuvel en delen van Noord-Oost verbeterd. Dit effect lijkt na verloop van tijd weg te ebben. Kort, gericht ingrijpen lijkt het meest effectief, zie ook de stijging die door een aantal gerichte ingrepen in Haagse Beemden heeft plaatsgevonden. Ook de meer op de bewoners gerichte acties zoals bijvoorbeeld buurtpreventie, scharreleconomie, ontstaan van coöperaties, Buurthuis in Geeren-Zuid lijken de bewoners in beweging te krijgen. Wel moeten we ons beseffen dat wijkaanpak een zaak is van lange adem, vooral op sociaal-economisch gebied. En dan een aanpak uiteraard met wijkbewoners. De trajecten met de businesscoach brengen hier verbetering in . - De andere manier van werken is een wijze die tijd, rust en flexibiliteit nodig heeft. Denk aan Wijkavontuur in Noord Oost. Dit vergt tijd om wijkbewoners bij dit initiatief te betrekken en betrokken te houden. Het vergt ook tijd voor de professionals om een andere manier van werken aan te leren en meer vanuit de bewoners te denken en werken.


2

In een beeld: 2009 • Programmatisch • Aanbodgericht • Initiatief bij gemeente • Instituties aan zet • Schaalvergroting • Meepraten • Multi-aanpak

Wijkontwikkeling 2.0

Wijkontwikkeling 3.0 Burgerkracht

Wijkgericht werken

• Organisch (kracht in de wijk) • Vraaggericht • Netwerkdenken • Co-producties • Loslaten • Vrijwilligers aan zet • Meedoen • Thematische aanpak

2014

Visie De gemeente ziet het als een van haar kerntaken om de wijken leefbaar te maken en te houden. Op een manier die past bij de tijd waar we in leven, op basis van de vragen en initiatieven uit de wijk. Hiermee verandert ook de rol van zowel bewoners, bedrijven als gemeente. (Groepen) bewoners zijn aan zet. De gemeente werkt mee, verbindt en faciliteert. Leefbaar is bovendien voor iedere wijk of buurt anders. Dit pleit nog meer voor maatwerk per wijk of buurt. De vraag uit de wijken en van de wijkpartners moet sterker doorklinken in het opstellen en beoordelen van de Uitvraag (die wordt opgesteld voor subsidies in het sociale domein). Ook hier is het devies; anders met minder. Opvattingen, kaders en werkwijzen van een paar jaar geleden passen nu minder. We bouwen voort op de ervaringen van ‘wijkont wikkeling’ en gaan door met wijkgericht werken.


3


4

Beschrijving van stand van zaken en maatregelen per gebied

B

1 Hoge Vucht en Doornbos-Linie a. Beeld Wijkmonitor 2012 per hoofddoel en per buurt In het volgende overzicht is per hoofddoel, een beeld geschetst van Hoge Vucht Doornbos Linie (HVDL). Een uitvoerige beschrijving wordt gegeven in de Wijkmonitor van dit gebied. Deze is te vinden op http://www.kenjestadbreda.nl/publicaties/leefbaarheid-veiligheid/recente-publica ties/wijkmonitor-2012 Donkergrijs staat hierbij voor een ver beneden gemiddelde score van Breda, middengrijs voor beneden gemiddeld, lichtgrijs voor een gemiddelde score. Zie opmerkingen in de bijlage. Leefomgeving

Veiligheid

Jeugd

Meedoen

Gezond

HVDL

b. Samenvatting Wijkmonitor 2012 Meedoen, jeugd en gezondheid De problematiek in HVDL speelt vooral bij de mensen thuis. • Ongeveer 1 op de 6 huishoudens heeft al jaren een laag inkomen. Dat is twee keer zoveel als gemiddeld in Breda. • Relatief veel inwoners zijn chronisch ziek, afhankelijk van de WMO, krijgen weinig sociale steun, veel ouderen behoren tot de groep ‘kwetsbaren’. • Obesitas komt eveneens vaak voor. • Vaker dan in andere buurten voelen zich veel bewoners eenzaam en niet gelukkig. • Vergeleken met andere buurten zijn de bewoners minder maatschappelijk actief en doen weinig aan sport. • De economische participatie is laag met veel bijstandsgerechtigden en (langdurig) werklozen. • Ook de jeugdwerkloosheid en het aandeel voortijdig schoolverlaters is 2x zo hoog als het Bredase gemiddelde. • Een op de drie à vier kinderen/jongeren woont in een gezin met een inkomen rond de armoedegrens. Relatief veel jongvolwassenen (18-24) jaar staan als verdachte bij de politie geregistreerd. Leefomgeving en veiligheid Op de leefomgeving is weinig aan te merken. Dat geldt ook voor de voorzieningen, de inrichting en het onderhoud. De bewoners zijn wat kritischer over het onderhoud dan de gemeente. Voornaamste knelpunten zijn de jeugdoverlast en de verkeersveiligheid. Veel bewoners zijn toch niet positief over hun buurt en zouden verhuizen als ze dat zouden kunnen. Stabiele ontwikkeling De ontwikkeling sinds 2010 is vrij stabiel, maar vergeleken met overig Breda, wordt de achterstand groter. Door de ‘verdunning’ van de problematiek als gevolg van de recente nieuwbouwprojecten, was de ontwikkeling tussen 2001 en 2010 wel positief.


5

c. Conclusie en aandachtspunten Wijkmonitor 2012 Veel van de problematiek is terug te voeren op een gering toekomstperspectief (lage inkomenssituatie, weinig werkgelegenheid, laag opleidingsniveau). Een situatie die niet eenvoudig is te veranderen,omdat de wijk gekenmerkt wordt door een groot aandeel huurwoningen met een lage huurprijs. Aandachtspunten zijn de ‘basis op orde’ houden wat betreft leefomgeving en veiligheid, sociale en economische participatie zoals aandacht voor de bewoners die langdurig een laag inkomen hebben (met samenhangende problematiek van gezondheid) en de ontwikkeling van de jeugd. d. Van wijkontwikkeling naar wijkgericht werken Bevorderen participatie Naast de inzet van de reguliere middelen die ingezet worden voor jeugd/ participatie/ werk zijn voor HVDL conform het Uitvoeringsplan Wijkontwikkeling 3.0 middels beschikkingen de volgende afspraken gemaakt: • Werk aan de wijk; jaarlijks plaatsen van 90 mensen met een bijstandsuitkering die voor de wijk actief worden met onder andere fietsenwerkplaats, formulierenbrigade, repaircafe, klussendienst; • Get Started; het naar werk of opleiding krijgen van jaarlijks 30 jongeren die momenteel geen uitkering hebben; • Bevorderen participatie/ leefbaarheid in de wijk door uitvoeren van activiteiten als Vrouwenstudio’s, Grote Broer, Thuis op Straat (activiteiten voor kinderen en jongeren op de pleinen); • Het CJG is in september 2013 begonnen met een traject om kinderen van het basisonderwijs die naar het voorgezet onderwijs gaan beter te begeleiden, wat een positief effect heeft op hun schoolcarrière. Veiligheid De lage score op veiligheid wordt vooral beïnvloed door de lage scores op het gebied van jongeren- en drugsoverlast. Voor het terugdringen van jongerenoverlast wordt extra ingezet door stadsmarinier, politie en jongerenwerk (Surplus, Social work, KICK/ Grote Broers) op de aanpak van jeugdgroepen. In de HVDL gaat het daarbij om twee groepen; een overlast gevende groep rond Moerwijk en in Doornbos. De aanpak is een mix van groepsgerichte-, persoonsgerichte- en omgevingsgerichte maatregelen. Er wordt geregeld overlegd met een delegatie van bewoners op de overlastlocaties. Daarnaast is er in de hoogbouwflats van Wonen Breburg buurtpreventie ingezet. Ook met het Europees project DNA wordt ingezet op het verbeteren van het veiligheidsgevoel van de burger. Dit heeft al geleid tot verschillende buurtpreventieteams en een aantal bewonersgroepen in GeerenNoord en GeerenZuid. Vanuit het DNA project heeft de buurtuin GeerenZuid de prijs gewonnen voor het best DNA projet in Breda. De komende periode worden er met de politie en netwerkpartners afspraken over de te bereiken doelen en de inzet van een ieder die daarbij nodig is. Jeugd De basisscholen in HVDL hebben een convenant afgesloten om naast alles wat ze al doen in school in het kader van de brede schoolontwikkeling, ook het naschoolse aanbod gericht te ontwikkelen voor alle kinderen in de wijk. Er worden vrijwilligers betrokken en opgeleid en er worden kleine concrete projecten uitgevoerd, zoals het opstellen van spelcontainers op het


6

schoolplein, waardoor pauzesport en –spel enorm bijdraagt aan de sociale omgang en de rust in de groepen. Oudercommissies worden ook betrokken. Combinatiefunctionarissen verzorgen activiteiten op het gebied van sport, bewegen en cultuur. Zij werken nauw samen met maatschappelijke partners (zoals Nieuwe Veste, En Plein Public, Dansnest, Cultuurkantine etc.) en scholen in de wijk en organiseren activiteiten ‘op maat’. Ouderen Relatief veel ouderen zijn chronisch ziek, afhankelijk van de WMO, krijgen weinig sociale steun en leven in een isolement. Zij behoren tot de groep ‘kwetsbaren’. Deze doelgroep moeten wij (op)zoeken en ons extra voor inzetten. Hiervoor dienen passende programma’s te worden aangeboden. Het Wijkavontuur Het onlangs opgestarte wijkavontuur is een concreet voorbeeld van ‘burgerkracht’ en de (innovatieve) overgang naar vraaggericht wijkgericht werken. Bij het Wijkavontuur Hoge Vucht (tot voor kort ‘buurtonderneming’ geheten) zitten sinds juni dit jaar bewoners en professionals wekelijks om tafel. Zij bespreken met elkaar de initiatieven uit de wijk, de verantwoordelijkheid die bewoners daarin kunnen nemen en de aanvullende maar vooral faciliterende rol van professionals. De nadruk ligt vooral op activering van de initiatieven. Eigen verantwoordelijkheid en wederkerigheid zijn in deze aanpak belangrijke uitgangspun ten. Professionals zijn niet meer bepalend. Concrete voorbeelden van deze prille aanpak zijn het meewerken aan stadslandbouw Geeren Zuid (dit in samenwerking met WonenBreburg) , Club Kruimel (gratis verstrekken van speelgoed), jongerenactiviteiten in gymzaal Geeren Zuid, verkenning boodschappen service voor ouderen, beheer en schoonmaak Noorderlicht en de relatie hierin met buurthuis Geeren Zuid, jury DNA project. Noorderlicht Het Noorderlicht leeft nog niet. Eerste helft 2014 moeten er duidelijke afspraken gemaakt worden over het gebruik en beheer van het gebouw. De gemeente heeft de regie in deze discussie. Het moet een gebouw worden van en voor de wijk met een ‘hart en ziel’. Buurthuis Geeren Zuid Een tweede voorbeeld van de vernieuwde aanpak is het buurthuis Geeren Zuid. AlleeWonen ontwikkelt het buurthuis Geeren Zuid tot een combinatie van gezondheidscentrum, wijkschool, multifunctionele ruimtes en een wijkrestaurant met stadslandbouw (dit in samenwerking met WonenBreburg). Sinds december 2013 is dit operationeel. Opleiden, werk en ontmoeten wordt een belangrijke leidraad in dit buurthuis. Zij werkt samen met buurtbewoners en andere samenwerkingspartners, waaronder de Gemeente Breda om vooral wijkbewoners de kans te geven zich te ontwikkelen en te ontplooien. Zo kunnen ze ervaring opdoen en hun sociale netwerk vergroten. Het zelf ondernemen via een eigen bewonersbedrijven zoals de bewonerscoöperaties in Geeren Zuid. Daarnaast gaan Buurthuis Geeren Zuid en Noorderlicht intensiever samenwerken om activiteiten in en toegankelijkheid van Noorderlicht te vergroten. Buurtcoöperaties kunnen hier en rol in gaan spelen. Wonen + Door buurtgebonden woningtoewijzing in Geeren Zuid krijgen nieuwe bewoners van een huurwoning voorrang bij het huren van een woning als minimaal 10 uur per maand vrijwilligerswerk voor de wijk wordt verricht. Daarmee komen er ‘extra handjes’ in de wijk voor díe thema’s die de wijk belangrijk vindt zoals jeugd, zorg, schoon, heel en veilig.


7

Het experiment wordt uitgevoerd door AlleeWonen en WonenBreburg in samenwerking met wijkraad en ‘Het Wijkavontuur’ en is per 1 december 2013 gestart. Fysieke projecten De afgelopen jaren zijn er veel fysiek projecten uitgevoerd; sloop en renovatie in Geeren Zuid, aankoop en verbouwing buurthuis Geeren Zuid door AlleeWonen, sloop en nieuwbouw in Wisselaar en Geeren Noord, nieuwbouw brede school Noorderlicht , grootonderhoud in Biesdonk, herinrichting Edisonplein, grootonderhoud eengezingswoningen en klushuizen project Linie kwartier Noord en groot onderhoud Doornbos Een aantal fysieke projecten heeft ook vertraging opgelopen door stagnerende woningbouw. Het gaat om de bouw van Brede School Geeren Zuid, Herinrichting Openbare Ruimte Linie/ Doornbos, een deel van de herontwikkeling Claas Persoonsstraat, verbeteringen aan het winkelcentrum Moerwijk en Masterplan Hoge Vucht, Doornbos en Linie. Deze worden in 2014 dan wel 2015 afgerond. Een aantal fysieke projecten wordt pas na 2020 uitgevoerd of is geheel van afgezien. Sloop/ nieuwbouw Wensel Cobergenstraat, Nieuwbouw B. de Wildestraat, sloop/ nieuwbouw in Geeren Zuid, Linie en Doornbos. Continuering in het wijkgericht werken De activiteiten uit de wijkontwikkeling worden op een innovatieve manier doorgezet in het wijkgericht werken. Het wijkgericht werken is maatwerk, geen ‘confectiepak’. Wel confectie is dat er van iedere wijk voor de start van het wijkplan een quick scan gemaakt wordt. Die quick scan geeft een beschrijving van de huidige sociale en fysiek leefomgeving van de buurten op basis van kwantitatieve en kwalitatieve bronnen zoals de wijkmonitor maar ook de begroting, meldingen en beleidsuitgangspunten. In 2013 is gestart met het wijkplan Hoge Vucht op basis van de agenda van het Wijkavontuur. De kern van de activiteiten ligt in Geeren Zuid. Deze agenda wordt aangevuld met activiteiten zoals Werken aan de Wijk, kinderboerderij Parkhoeve, de pilot decentralisatie in de Plint (Wisselaar). De speerpunten op de agenda zijn: armoede, jeugd en ouders, schoon - heel veilig, zorg en meedoen in je buurt. Om stappen vooruit te zetten op het gebied van inkomens positie, werkgelegenheid en opleidingsniveau zal een intensieve samenwerking met sociale en economische zaken tot stand gebracht moeten worden. Het maken van heldere (smart) afspraken is een must. Afgesproken is dat bewoners samen met de wijkmanager in januari 2014 een opzet voor het wijkplan gaan maken. Waterdonken is ook een onderdeel van dit plan. Uitgangspunt is herkenbaarheid voor bewoners en nadruk op (mee) doen. In vergelijking met 2013 gaat het wijkavontuur meer nadruk leggen op de thema’s armoede en eenzaamheid. Er komt in 2014 één wijkplan voor Linie-Doornbos, bestaande uit twee delen, één voor Linie en één voor Doornbos. Voor Linie wordt dit ingevuld op basis van het sociaal- economisch programma, herinrichting openbare ruimte pleintjes, renovatie en verkoop klushuizen, aanpak Edisonplein. Voor Doornbos is de start de nog op te stellen wijkvisie van Wonen Breburg (januari 2014). Evaluatie wijkontwikkeling 3.0 Eind 2014 worden de activiteiten die via wijkontwikkeling 3.0 uitgevoerd zijn geëvalueerd. De vorm (monitoring, gespreksrondes) moet nog gekozen worden.


8

2 Tuinzigt en Haagpoort a. Beeld Wijkmonitor 2012 per hoofddoel en per buurt In het volgende overzicht is per hoofddoel, een beeld geschetst van Tuinzigt en Haagpoort. Een uitvoerige beschrijving wordt gegeven in de Wijkmonitor van dit gebied. Deze is te vinden op http://www.kenjestadbreda.nl/publicaties/leefbaarheid-veiligheid/recentepublicaties/wijkmonitor-2012 Donkergrijs staat hierbij voor een ver beneden gemiddelde score van Breda, middengrijs voor beneden gemiddeld, lichtgrijs voor een gemiddelde score. Zie opmerkingen in de bijlage. Leefomgeving

Veiligheid

Jeugd

Meedoen

Gezond

Tuinzigt Haagpoort

b. Samenvatting Wijkmonitor 2012 Algemeen De problematiek in beide buurten is fors en structureel. Activiteiten in het kader van wijk ontwikkeling zijn nog niet goed van de grond gekomen. In beide buurten heeft de sluiting van de buurthuizen veel stof doen opwaaien. Positief is dat meer bewoners dan in 2010 verwachten dat zowel Haagpoort als Tuinzigt vooruit zullen gaan in de komende jaren. Leefbaarheid en veiligheid In Tuinzigt heeft deze problematiek vooral te maken met de leefomgeving, zoals de onvrede over het onderhoud in de buurt, de speelvoorzieningen, de overlast door verkeer en parkeren. Bij veiligheid heeft dit vooral te maken met de verkeersveiligheid, maar ook het gevoel van sociale onveiligheid, auto-inbraken, jeugdoverlast en drugsoverlast. In Haagpoort zijn bewoners vooral ontevreden over de inrichting van de openbare ruimte: het gebrek aan groen in de buurt, de ontevredenheid over de speel- en jongerenvoorzieningen. Verder komen in de buurt vrij veel woninginbraken en auto-inbraken voor. Jeugd en Meedoen Tuinzigt heeft een hoge jeugdwerkloosheid en veel kinderen die opgroeien in een gezin met een inkomen rond de armoedegrens. Meedoen is in Haagpoort een belangrijk aandachtpunt. Veel bewoners werken niet en zitten op een langdurig sociaal minimum. Veel kinderen groeien dan ook op in gezinnen met een laag inkomen. De gemeten kwetsbaarheid is hoog. c. Conclusie en aandachtspunten Wijkmonitor 2012 De problematiek in beide buurten en delen daarvan is fors en structureel. Aandacht voor negatief beleefde leefomgeving, de ‘brede’ educatie van jeugd en kwetsbaarheid van bewoners (sociaal economisch). d. Van wijkontwikkeling naar wijkgericht werken Bevorderen participatie Naast de inzet van de reguliere middelen die ingezet worden voor jeugd/ participatie/werk zijn voor beiden wijken conform het Uitvoeringsplan Wijkontwikkeling 3.0 middels beschik


9

kingen de volgende afspraken gemaakt: • Werk aan de wijk; plaatsen van 60 mensen met een bijstandsuitkering die voor de wijk actief worden met o.a. schoonmaak van de wijk formulierenbrigade. Hierbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de ontwikkelingen rondom de Meidoorn (onderzoek naar de mogelijkheid om een maatschappelijk bedrijfsverzamelgebouw te realiseren); • Get Started, het naar werk of opleiding krijgen van 20 jongeren die momenteel geen uitkering hebben; • Bevorderen participatie/ leefbaarheid in de wijk door uitvoeren van activiteiten Thuis op Straat in Tuinzigt (activiteiten voor kinderen en jongeren op de pleinen) en inrichting speelzone; • Inzet van 2 buurtmeesters voor bevordering leefbaarheid in de wijk. Veiligheid In de wijk Tuinzigt wordt hoog gescoord op auto-inbraken. De politie investeert hierop door veel contacten te leggen in de wijk en de bewoners bewust te maken van het feit dat melden en alertheid van groot belang is. Ook wordt er geïnvesteerd in extra toezicht en buurtpreventie in de wijken. Jeugdoverlast wordt aangepakt en gemonitord door Surplus welzijn, stadsmarinier, politie. Groot aandachtspunt is en blijft Haagweg, de winkels en de coffeeshop. Door de politie wordt een plan van aanpak gemaakt om de overlast uiteindelijk te kunnen beteugelen. Tevens wordt in 2014 het Jan Ingenhouszplein, gelegen aan de Haagweg, heringericht. Bewoners Als je het bewoners vraagt is in essentie niets mis met Tuinzigt en Haagpoort. Het zijn buurten met de kenmerken van een volksbuurt met onder meer lage inkomens, lage hoge werkloosheid, laag opleidingsniveau. Bewoners wonen er prettig, er zijn wel ‘dingen aan de orde, maar verder gaat het goed’. Van daaruit starten we met het wijkgericht werken. De bewoners zelf benoemen de dingen die aan de orde zijn. Wat kunnen bewoners met de talenten uit de buurt bijdragen. Hoe kunnen zij gezamenlijk de wijk tot bloei brengen. Continuering in het wijkgericht werken De wijkontwikkeling in Tuinzigt-Haagpoort heeft in de periode december 2012 tot op heden een grote wending genomen. Als eerste is geconstateerd dat Tuinzigt en Haagpoort totaal verschillende wijken zijn die niet in één proces te vatten zijn. Beide wijken krijgen een eigen maatwerkbenadering. In de wijken Tuinzigt en Haagpoort richten we ons vooral op schoon, heel en veilig en het versterken van sociale cohesie. Dit is een wijk met veel lage inkomens. Versterken van zelfredzaamheid en veel problematiek achter de voordeur en overlastvraag stukken. De eerste ervaringen met meer verantwoordelijkheid voor de bewoners (bijvoorbeeld de buurtambassadeurs) zijn positief. De corporaties willen met partijen in de wijk echt stappen maken op wijkgericht werken, buurtondernemingen, et cetera. In de relatie met bewoners doorpakken op meer zeggenschap voor hun eigen omgeving en wederkerigheid (voor wat, hoort wat). Tuinzigt Het ombuigingsproces voor de wijk Tuinzigt krijgt zijn vorm. In december 2012 heeft de afdeling Wijkzaken de aansturing van dit proces overgenomen. Allereerst is een evaluatie van het wijkontwikkelingsproces gehouden. Vastgesteld werd dat de wijkontwikkelingsaanpak in Tuinzigt tot onvoldoende resultaat leidde. Belangrijkste omissie was dat men de bewoners onvoldoende bereikte en daardoor niet meekreeg in het proces. Onderwerpen als afspraken nakomen, serieus omgaan met ideeën bewoners en onrust rondom Meidoorn hebben hier


10

zeker aan bijgedragen. Tegelijkertijd diende de nieuwe aanpak, zoals verwoord in de notitie Welkom in mijn Wijk, ingevoerd te worden. De volgende hoofddoelen zijn daarin verwoord; • Realisatiekracht in de wijk, de buurt, het dorp wordt versterkt, • Actief burgerschap en opbouw van een duurzame wijkinfrastructuur, • Positief kritisch partnerschap voor het bestuur invullen, en • Een effectieve koppeling van gemeentelijke doelen en middelen aan die van anderen. Om tot een goede en continue samenwerking te komen zijn de volgende processen parallel voortgezet dan wel ingezet; 1. Voortzetten van alle opdrachten uit Burgerkracht 3.0 tot en met eind 2014; 2. Kansen Pakken Doen overleg, thema gestuurd met platforms, te weten: platform jeugd, gezin en platform veiligheid en platform basis op orde (schoon heel en veilig) en een vierde platform wordt overwogen met het thema participatie (stimuleren activiteiten op sociaal economisch gebied); 3. De pleinen van Tuinzigt, strategische benadering ‘clusterkes’, in combinatie met; 4. Doen Werkt Beter, een digitaal ‘eigen’ communicatieplatform (www.doenwerktbeter.nl); 5. Maatschappelijk bedrijfsverzamelgebouw (indien mogelijk) in De Meidoorn; 6. GWI overleg en de omzetting naar Sociale Teams 2015 (decentralisatie); 7. Ideeënkas, opzoeken van ideeën, initiatieven en talenten en deze opkweken en uitvoeren. Ad 1 en 2. Opdrachten Burgerkracht 3.0. aansturing in Kansen Pakken Het Kansen Pakken is op twee zaken gericht, te weten; het doorzetten van de bestaande opdrachten uit Burgerkracht 3.0 met de nadruk op ‘afstemmen en doen’ tussen partijen onderling en het inzetten van het wijkgericht werken ‘Welkom in mijn Wijk’. Hierbij worden ook actoren uit de wijk betrokken zoals de basisschool, verenigingen, ondernemers, de buurtambassadeurs, ambtelijke specialisten en het districtsteam Zuid West dat voor de proactieve aansturing van het proces zorgt. Het ligt in de bedoeling de wijkplan aanpak niet een éénmalig karakter te geven, maar door te ontwikkelen naar een continue voorziening. Het overleg is georganiseerd in platforms die thematisch aangestuurd worden op de thema’s uit coalitieakkoord 2010-2014. De thema’s zijn; Themaplatform jeugd, gezin en werk. Wanneer de leden van een huishouden werk hebben, op school zitten dan wel studeren gaat het vaak goed met de jeugd. Omgekeerd is het zo dat alleen op jeugd concentreren geen effect heeft, wanneer de situatie van het gezin niet in ogenschouw genomen wordt. In het proces naar de decentralisatie lijkt het logisch het GWI-overleg met een centrale rol voor het CJG (centrum voor jeugd en gezin) als basis te nemen voor passende zorg voor alle leeftijdscategorieën van de bevolking. Themaplatform veiligheid. Dit thema betreft een lopend overleg waar alle benodigde partijen in vertegenwoordigd zijn. Het thema veiligheid is hierbij een integraal begrip met daaronder bestrijding van criminaliteit, drugs- en drankmisbruik, buurtpreventie, het keurmerk veilig ondernemen, inbraakbeveiliging, sociale veiligheid en verkeersveiligheid. Wekelijks organiseert de stadsmarinier een spreekuur waarin bewoners problemen en vragen op tafel kunnen leggen. Het spreekuur is een succes in Haagpoort. De integrale aanpak van het thema veiligheid wordt beschreven in een veiligheidsplan dat een integraal onderdeel is van het wijkplan. Het thema veiligheid heeft sterke raakvlakken met de twee andere thema platform. Themaplatform basis op orde. Hierbij wordt uitgegaan van het maximaal stimuleren van bewonersbetrokkenheid. Gedoeld wordt op wijkdeals, het organiseren van activiteiten (straatspeeldag, buurtbarbecue, spelen sport activiteiten, et cetera), toezicht houden op openbare ruimte (buurtambassadeurs en bewoners) en het stimuleren van het saamhorig heidsgevoel (sociale cohesie ook gericht op mantelzorg). De gemeentelijke overheid zorgt dan


11

letterlijk voor de ‘basis op orde’. Daaronder wordt verstaan het onderhoud en beheer van bijvoorbeeld de riolering, de bestratingen, de openbare verlichting en de bomen. Van bewoners wordt verwacht een rol te spelen inzake het meer cosmetisch beheer van de openbare ruimte. Er wordt nagedacht over het – bij wijze van pilot - inrichten van een interventieteam Tuinzigt / Haagpoort dat zorgt voor een snelle ver- en afwerking van klachten en vragen. Een goed verzorgde omgeving geeft minder aanleiding tot vernieling en vervuiling en geeft een sociaal veiliger gevoel. Ad 3 en 4. De pleinenaanpak van Tuinzigt In Breda Zuid West is Tuinzigt een wijk waarvan de oudste delen ongeveer een eeuw geleden gebouwd zijn. De wijk straalt uit een sterke behoefte te hebben om in de rest van de stad een positief imago te hebben met een sterk ‘wij(k)gevoel’. Tuinzigt is van oudsher verdeeld in tien domeinen die ‘clusterkes’ genoemd worden. De omvang van de clusters komt veelal overeen met het gebied wat men als ‘ons buurtje’ beschrijft en beleeft. Door middel van de toepassing van de ‘contactladder’, verkregen via het Verwey-Jonker instituut, wordt in een relatief korte tijd inzichtelijk hoe het gesteld is met het sociale draagvlak in buurten en wijken. Dit is beschreven in de notitie ‘Pleinenaanpak in Tuinzigt’. Aangezien er druk lijkt te liggen op de betrokkenheid van bewoners en vrijwilligers en participatie niet vanzelfsprekend is, is het van belang te weten waar en op welke wijze kan worden aangesloten bij bewonerskrachten. De aanpak ‘De pleinen van Tuinzigt’ is een strategische benadering, laagdrempelig en direct, om zoveel mogelijk bewoners (jeugd, volwassenen en ouderen) te betrekken. De discussie over de pleinen geeft meteen een fysieke toegang tot het sociale domein. Naast wat bewoners inbrengen zet de gemeente de thema’s uit het coalitieakkoord, jeugd – gezin – werk – veiligheid – basis op orde, in als discussiepunt. De bewoners kunnen zelf aangeven wat ze als hun domein zien, beschrijven zelf hun problemen, discussiëren over hoe ze dat gaan aanpakken en de overheid schuift aan, luistert mee, denkt mee en ondersteunt bij het realiseren van de oplossing. Als laatste in de serie over pleinen is het voorstelbaar het Meidoornplein nader te onderzoeken om het als ‘hart en ziel’ van de wijk te ontwikkelen. Het ontwerp voor het Dr. Jan van Ingenhouszplein bevindt zich in een vergevorderd stadium. Na de bestuurlijke behandeling volgt de bestekfase en aanbesteding en start de uitvoering eind 2014. Ook voor de Haagweg zijn renovatiewerkzaamheden in voorbereiding. Dit soort projecten geven ook een impuls aan de omliggende wijken en buurten in sociaal maatschap pelijke en sociaal economische zin. Doen Opent Data Het beschrijven van maatschappelijke processen is lastig, omdat deze per definitie subjectief en veranderend van aard zijn. Wat wel duidelijk is, is dat maatschappelijke processen draaien om omgangs- en levensvormen, rituelen en dergelijke. Het gaat dus om buurt- of wijkcultuur kenmerken die maatschappelijke processen mede aansturen en merkbaar worden in maatschappelijke verschijnselen. De overheden dienen hun geloofwaardigheid terug te verdienen door met één gezicht ondersteunend, faciliterend én slagvaardig aan het werk te gaan met vooral zaken die bewoners meteen bemerken. Doen Opent Data (pilot) is een manier om de discussie / de meningsvorming in de buurt te kunnen volgen en van daaruit te kunnen ondersteunen en eventueel bijsturen. In de aanpak op het Laurierplein is een digitaal platform ingericht met een eigen domeinnaam waarvoor de code aan bewoners (jeugd, volwassenen en ouderen) verstrekt wordt. Men kan op die site deelnemen aan discussies, genomen besluiten lezen, contactadressen en dergelijke vinden. De eerste resultaten rondom het Laurierplein zijn positief. Het feit dat ook de jeugd via deze weg haar inbreng heeft is zonder meer positief te noemen. Ook de Haagse Beemden heeft een pilot in de vorm van een digitaal platform.


12

Ad 5. Maatschappelijke voorziening in De Meidoorn Voor de Meidoorn wordt onderzocht of er mogelijkheden zijn voor het realiseren van een maatschappelijk bedrijfsverzamelgebouw; bijvoorbeeld medische, paramedische, sport/ beweging, culturele/educatieve functies en arbeidsmatige dagbesteding in samenwerking met ATEA. Ad 6. GWI-overleg en (door)ontwikkeling van Sociale Teams Bestaande GWI aanpak Tuinzigt/Westerpark,Haagpoort. In 2009 is het wijkconvenant voor dit gebied ondertekend. Er is toen een aantal actiepunten benoemd. Deze actiepunten hadden betrekking op de wonen, welzijn en zorg. Bij wonen hebben de corporaties aangegeven waar zij zich richten op woonomgeving en veiligheid. Gelet op de economische ontwikkelingen ligt de nadruk vooral op beheer en onderhoud en minder op ontwikkelen. Alleen aan de Dijklaan ontwikkelde WonenBreburg een nieuwbouwcomplex met 20 koopwoningen die alle voldoen aan de criteria zoals genoemd in het GWI manifest. Bij welzijn is er vooral aandacht voor de versterking van de welzijnsfunctie van Westerwiek. Inmiddels is daar een aantal voorzieningen gerealiseerd zoals de ontwikkeling van een wijkrestaurant, ontmoetings- en ontspannings activiteiten en de open inloop. Bij zorg is in eerste instantie ingezet op het ontwikkelen van een consultatiebureau voor ouderen. De opgave voor de komende tijd. We hebben te maken met een forse vergrijzing. Door de toename van het aantal ouderen groeit op den duur de zorgvraag explosief en zullen ook de nieuwe ouderen en mensen met een beperking een groot beroep doen op verzorging. Het huidige zorgsysteem is niet in staat om alle verschillende vormen van zorg te financieren. Daarom richten we ons nu vooral op het verbeteren van de samenwerking tussen de verschillende partijen die in het gebied werkzaam zijn. Sinds 2012 is in dit gebied het sociaal team actief. Dit team is een samenwerking tussen IMW, Mee en Wij. Ook heeft de wijkverpleging een andere werkwijze waarin de klant weer voorop wordt gesteld. In Tuinzigt vinden partijen elkaar steeds beter en dat komt de zorg en het welzijn van de bewoners ten goede. Belangrijk is dat er een netwerk ontstaat dat een goede rol kan spelen in de veranderingen die er de komende tijd op ons af gaan komen, met name de decentralisatie van een aantal AWBZ taken. Het gemeentebestuur van Breda wil bevorderen dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en leven in hun eigen vertrouwde omgeving. Om dat mogelijk te maken moeten woningen geschikt gemaakt worden voor mensen met een functiebeperking. Ook moet de woonomgeving veilig en toegankelijk worden gemaakt, waardoor men voorzieningen (winkels, zorg en andere) fysiek bereikbaar zijn en blijven. Mensen moeten kunnen blijven deelnemen aan activiteiten en door passende zorg ondersteund worden. Deze aanpak is ‘Geschikt Wonen voor Iedereen’ genoemd (GWI). De gemeente heeft, in samen werking met een groot aantal organisaties, criteria ontwikkeld waaraan een wijk, buurt of dorp zou moeten voldoen om levensloopbestendig te zijn. Breda is verdeeld in 15 GWI gebieden. Voor elk gebied is een analyse opgesteld waarin aangegeven aan welke criteria reeds voldaan is en welke tekorten er nog zijn. • Voor het realiseren van voldoende geschikte GWI bestendige woningen, binnen het pakket bestaande woningvoorraad en het bouwen van nieuwe, staan de corporaties aan de lat. Naast aanpassingen van de eigen woningen. • Voor het GWI bestendig onderhouden en beheren en ontwikkelen van de openbare ruimte staat vooral de gemeente aan de lat. Bij nieuw aan te leggen of te her inrichten openbare ruimte dient de Ministeriële richtlijn Toegankelijkheid (inclusief sociale veilig heid) strikt toegepast te worden. In de vastgestelde Visie Openbare Ruimte staan het motto ‘gedeeld – herkenbaar – duurzaam’ alsmede ‘schoon – heel – veilig’ voorop. In het


13

wijkplan wordt deze problematiek aangesneden onder de titel ‘basis op orde’. Het regelmatig ‘bijwerken’ van de openbare ruimte naar aanleiding van problemen en behoeften die aangegeven worden door bewoners zou wellicht substantieel kosten besparend kunnen werken, omdat grote – veel duurdere – herinrichtingsprojecten voorkomen kunnen worden. • Voor elke wijk dient een zorgkruispunt gerealiseerd te worden, waarin zoveel mogelijk GWI-functies bereikbaar gemaakt worden voor de bewoners. Dit zorgkruispunt zou tevens voorzien kunnen worden een informatiecentrum voor zorg en welzijn (Wijkwijs). Extra aandacht dient gegeven te worden aan een effectieve 24-uurs niet-planbare zorgverlening ingeval van noodgevallen. Een belangrijk startpunt is het voorkomen van vereenzaming onder ouderen. Vereenzaming snijdt de weg af naar passende zorgverlening om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen laten wonen. Het zou uiterst effectief zijn om een dergelijke kruispunt of informatiepunt te realiseren op een plaats in de wijk waar veel mensen dagelijks komen, zoals een winkelcentrum, brede school, multifunctionele accommodatie (de ankerpunten van een wijk). Ad 7. Ideeënkas, op zoek naar ideeën, initiatieven en talenten Zoals al bleek tijdens de rondwandeling met de burgemeester, bewoners en professionals bestaan er reeds vele initiatieven en acties voor en door bewoners en (soms) ondersteund door corporaties, verenigingen en gemeente. De bewoners vertelden met trots over hun ideeën en initiatieven die zij zelf gaan uitvoeren. Deze – hopelijk groeiende cultuur – is het bewijs dat bewoners goed in staat zijn om initiatieven te ontwikkelen en uit te voeren. In de pilot ideeënkas gaan we op zoek naar bewoners met ideeën en worden ze ondersteund en een podium gegeven. Het motto is ‘iedereen kan wat en iedereen doet wat’ en de corporaties en de gemeente ondersteunen dat (denken en realiseren mee). Het idee is mede gebaseerd op het ontwikkelen van initiatieven en het daardoor ontwikkelen van zelfvertrouwen en trots op de bewoners, de buurt en de wijk. Communicatie Onder Doen Opent Data wordt een pilot uitgevoerd inzake een ‘neutraal digitaal discussie- en informatiepunt’. Bewust is er voor gekozen deze pilot ‘geen ding’ van ‘de gemeente’ als instituut te laten zijn, maar juist van de wijk Tuinzigt. Op dit moment bestaan er meerdere websites naast elkaar die zeer veel informatie verschaffen, zoveel dat het onoverzichtelijk geworden is. Het zou wellicht dienstbaar zijn aan zoekende bewoners om alle informatie kanalen te inventariseren en deze wellicht wat centraler te koppelen. Het expliciet bij bewoners leggen van de verantwoordelijkheid voor de regie over de communicatie vergt een onorthodoxe benadering. Communicatiedoelen zijn niet meer - op de eerste plaats - het vanuit de gemeente informeren, motiveren en tot handelen aanzetten van mensen, maar wel het ondersteunen van bewoners bij hun denk-, communicatie- en handelingsproces. Communicatie moet niet meer (vanuit de gemeente) in einddoelen, maar in procesdoelen worden geformuleerd. Procesdoelen die ondersteunend werken aan de netwerkbenadering. Vervolgproces Wijkplan Tuinzigt Het medio augustus 2013 ingezette wijkplanproces zal zich in de komende tijd ontwikkelen (verdiepen en verbreden) en uitgroeien naar een continue proces en netwerk waardoor de wijk Tuinzigt, met behoud van haar karakteristieken, meer zelfredzaam wordt met een hoger organiserend vermogen. Het standaard wijkplanproces is op te delen in vier fasen, te weten; de oriëntatiefase (maatwerk aanpak), het opstellen van het wijkplan (opdrachten en afspraken), de werkgroepen aan de slag en het omzetten van de uitkomsten in de gemeente lijke (beheer) programmering. In Tuinzigt wordt de aanpak vanuit de wijkontwikkeling


14

omgebouwd naar een maatwerkaanpak waarbij meerdere processen naast elkaar, laagdrem pelig en invulling gevend aan de behoeften van bewoners, die regelmatig weergegeven worden in een stand van zaken, evaluatie en eventuele bijsturing. De eerste tussenstand / evaluatie zal medio januari 2014 opgesteld worden en ter beschikking gesteld worden aan alle betrokken partijen. Haagpoort Tijdens de wijkontwikkeling is er reeds voor gekozen de situatie allereerst te consolideren. Hierbij gaat het om het creëren van rust. Sleutelfiguren uit de buurt spelen samen met de stadsmarinier en de gebiedsbeheerders fysiek en sociaal een belangrijke rol. De wijk Haag poort bestaat uit vier buurten die enorm van elkaar verschillen. Dit geldt zowel voor de fysieke, gebouwde en ongebouwde, leefomgeving, als voor de sociaal maatschappelijke en sociaal economische situatie. Er zijn buurten bestaande uit sociale volkshuisvesting en er zijn buurten met particuliere – tuinstad achtige – woningen langs de Singel. Om die reden wordt ook voor dit gebied een laagdrempelige maatwerkaanpak per buurt opgezet vergelijkbaar met het proces in Tuinzigt. Naar verwachting wordt ook hier gekozen voor het instellen van platfora jeugd – gezin – werk, veiligheid en basis op orde. Voorlopig ligt de nadruk op het platform veiligheid. Buurtcentrum Scheldestraat Het buurtcentrum heeft een doorstart gemaakt dankzij een nieuwe beheerder en betrokken bewoners. Momenteel vinden gesprekken plaat over de exploitatie in 2014. Kanttekening In Tuinzigt en Haagpoort is pas medio 2012 gestart met Wijkontwikkeling met een beperkt extra budget. De corporaties voeren hier het normale beheer; er zijn nauwelijks nieuwbouw projecten (wel Spring) of grote investeringen. Wel is in een aantal straten groot onderhoud gepleegd bijvoorbeeld gericht op het nemen van energiemaatregelen. Daarnaast zijn flinke sociale investeringen gedaan in Tuinzigt; achterpadverlichting, pilot kennismakingsgesprekken.


15

3 Haagse Beemden a. Beeld Wijkmonitor 2012 per hoofddoel en per buurt In het volgende overzicht is per hoofddoel, een beeld geschetst van Haagse Beemden. Een uitvoerige beschrijving wordt gegeven in de Wijkmonitor van dit gebied. Deze is te vinden op http://www.kenjestadbreda.nl/publicaties/leefbaarheid-veiligheid/recentepublicaties/wijkmonitor-2012 Donkergrijs staat hierbij voor een ver beneden gemiddelde score van Breda, middengrijs voor beneden gemiddeld, lichtgrijs voor een gemiddelde score. Zie opmerkingen in de bijlage. Leefomgeving

Veiligheid

Jeugd

Meedoen

Gezond

Haagse Beemden

b. Samenvatting Wijkmonitor 2012 Het beeld en de ontwikkeling van de buurten in Haagse Beemden is redelijk goed. Wel behoeven de wijken Kesteren, Muizenberg en Gageldonk extra aandacht. Vooral de leefomgeving ontwikkelt zich positief, bewoners ervaren minder verloedering en meer sociale samenhang. In 2010 waren de lage scores op leefomgeving en veiligheid, redenen om Haagse Beemden te betrekken bij wijkontwikkeling. Met het Wijkimpulsplan is er in de periode 2009 - 2011 geïnvesteerd om de buurten een extra push te geven. Het succes kan mede toegeschreven worden aan deze impuls en aan structurele inzet en activiteiten, zoals het project buurtpreventie. Leefbaarheid en Veiligheid Jeugdoverlast in delen van Haagse Beemden blijft punt van aandacht. Ook hoe bewoners dit ervaren (de objectieve en subjectieve veiligheid in de meeste buurten). Zorg Het aantal ouderen neemt langzaam toe in Haagse Beemden. Dit is al langer een aandachts punt bij het GWI-beleid. c. Conclusie en aandachtspunten Wijkmonitor 2012 Buurten hebben een goede ontwikkeling doorgemaakt. Aandacht voor activiteiten voor jeugd en overlast rond Heksenwiel, onveiligheidsgevoelens. GWI beleid om in te spelen op gestage toename aandeel ouderen. d. Van wijkontwikkeling naar wijkgericht werken Bevorderen participatie Naast de inzet van de reguliere middelen die ingezet worden voor jeugd/ participatie/ werk zijn voor de Haagse Beemden conform het Uitvoeringsplan Wijkontwikkeling 3.0 middels beschikkingen de volgende afspraken gemaakt: • Werk aan de wijk; plaatsen van jaarlijks 100 mensen met een bijstandsuitkering die voor de wijk actief worden met o.a. schoonmaak van de wijk, formulierenbrigade. • Get Started, het naar werk of opleiding krijgen van jaarlijks 20 jongeren die momenteel geen uitkering hebben; • Bevorderen leefbaarheid in de wijk met inzet van wijknetwerker en van jeugd- en jongerenwerk.


16

Extra inzet jongerenwerk Met de partners in de wijk (corporaties en wijkraad) is afgesproken om extra jongerenwerk in te zetten, door ondermeer het opstarten van Grote Broer Haagse Beemden i.s.m. Surplus, Kick en het OJHB (Onafhankelijke Jongeren Haagse Beemden). Door inzet van verschillende partijen binnen het jongerenwerk is er voor elke subcultuur een aanbod. De partijen werken hierin voldoende samen. Zorg/ Geschikt wonen voor iedereen(GWI) In het kader van GWI-beleid is er gesproken over vooral (fysieke) aanpassingen in de particulier voorraad, bijna 70% van de woningen. Hiervoor is in 2013 het project Wonen zonder zorgen gestart. Huiseigenaren (en huurders) leren om hun woning met kleine aanpassingen geschikt te maken voor de toekomst, zodat ze zo lang mogelijk in hun eigen woning kunnen blijven wonen Voor deze workshops was echter geringe belangstelling. De GWI werkgroep heeft voor 2014 de volgende agendapunten • In delen van de Haagse Beemden (Gageldonk, Kesteren en Muizenberg) is meer dan gemiddeld sprake van psychiatrische problematiek, vervuiling en verslavingsproblematiek. Dit geeft overlast en tast de leefbaarheid aan. Er wordt een plan van aanpak opgesteld om hier wat aan te gaan doen m.n. gericht op de leeftijdsgroep 40-60jr. Trekker GGZ Bespreking in GWI-overleg van 29 jan. 2014 • Jongeren met LVG (een lichte verstandelijke handicap) vinden moeilijk de weg naar voorzieningen/hulp. Veroorzaken soms overlast en worden soms uitgebuit/misbruikt door hun kwetsbaarheid/beïnvloedbaarheid. Er wordt een plan van aandacht opgesteld dat besproken wordt op 29 januari 2014. Trekkers: Amarant, ASVZ, MEE, sociaal team HB. • Bevorderen participatie mensen met een beperking door ontmoeting, activering etc. Er is gekozen voor de aanpak ‘Vriendenkringen’. Hierbij wordt o.a. ingezet op terugdringen eenzaamheid. Het concept Plan van Aanpak GWI is in november in het GWI-overleg besproken. Trekker is MEE, in breed samenwerkingsverband met andere organisaties. Een draaiboek is voorhanden; rollen en verantwoordelijkheden zijn benoemd. Verdere voorbereiding/planning wordt opgepakt en in het GWI-overleg van januari 2014 besproken. Start uitvoering vindt daarna plaats. De Loper De Loper is in tijdelijk beheer beschikbaar gesteld aan de buurt. Per 1 september 2013 is deze heropend en kunnen buurtactiviteiten door de wijkbewoners worden uitgevoerd. De mogelijkheid blijft dat het gebouw verkocht wordt en bekeken wordt of op termijn het gebouw herontwikkeld kan worden. Continuering in het wijkgericht werken Het wijkgericht werken is maatwerk geen ‘confectiepak’. Wel confectie is dat er van iedere wijk vooraf een quickscan is gemaakt Deze scan geeft een beschrijving van de huidige sociale en fysiek leefomgeving van de buurten op basis van kwantitatieve en kwalitatieve bronnen (waaronder de wijkmonitor als bron, maar ook bijvoorbeeld de begroting, meldingen en beleidsuitgangspunten). Dat de buurten in Haagse Beemden een goede ontwikkeling hebben doorgemaakt ten aanzien van leefomgeving is terug te zien in deze quick scan. Dat is positief, geeft energie en moet gecontinueerd blijven in het vraaggericht werken en geborgd in het wijkplan.


17

De quick scan geeft ook weer dat vanuit de organisatie een aantal (beleids) lijnen uitgezet zijn rondom jeugd die gaan over of raakvlakken hebben met de sociale en fysieke leefomgeving: 1. Aanpak jeugdoverlast; 2. Talentontwikkeling; jeugdcarrousel, inzet combinatiefunctionarissen, actieplan spelen, sportcomplexen, landgoederenzone. 3. Buurthuis van de toekomst; 4. Brede scholen traject; 5. Wijkinvesteringsplan; 6. Transitie zorg, welzijn, zichtbare schakel, sociale teams, netwerk, ondervoeding; 7. Aanpak armoede. Door een presentatie van de gezamenlijke resultaten, plan van aanpakken en vervolgtrajecten komen deze zes lijnen bij elkaar in het wijkplan Haagse Beemden. Uit meldingen en ervaring van de fysiek wijkbeheerder in deze wijk kwamen parkeren, wortelopdruk, slechte infrastructuur (gaten in wegdek), onzichtbaarheid van 30 km zone naar voren. Uit het project buurtpreventie bleek een neveneffect dat de sociale cohesie/burencontact verbeterden (naast dus de daling van het aantal inbraken). Maatwerk is dat het team van de wijk (de wijkmanager, fysiek wijkbeheerder, sociaal wijkbeheerder) de vraag ophalen uit de buurten. Door samen te denken, keuzes maken en te gaan doen wordt het wijkplan gevuld met activiteiten. Het samen denken is in 6 buurten gedaan door het organiseren van ontmoetingsavonden/ buurtdialogen. In de zevende buurt (Heksenwiel/Asterd) is het samen denken intensiever vorm gegeven door het opzetten van een online participatieplatform vanuit Buurtperspectief . Op dit platform staan o.a een video over de Haagse Beemden (sociaal en fysiek leefbaarheid), twitter en een digitale dialoog en een digitale buurtpeiling. Het effect was een veelheid van signalen, belangen en wensen die verbonden werden door digitale dialoog. Meerwaarde van deze werkwijze is ook dat deze digitale omgeving dienst kan doen in de jaren die komen als continue leefbaarheidsmonitor, buurtnetwerkkaart en uitwisselingsplatform. Het is een pilot; de ervaringen, resultaten worden meegewogen in de vraaggericht werkwijze (Ook de buurt Tuinzigt heeft een pilot in de vorm van een digitaal platform). Op 31 oktober jl. heeft er in het BCV Boeimeer een ontmoetingsavond plaatsgevonden in het kader van het Wijkplan Haagse Beemden waarbij bewoners hun ideeën, ingebracht tijdens eerdere bewonersavonden, af konden stemmen met organisaties. Het was een zeer inspire rende, positieve avond met een goede opkomst. Er is veel samen gewerkt en een aantal activiteiten is al samen opgepakt. Het maken van het wijkplan is geen doel op zich; doel is het proces van samen denken, doen en keuzes maken en in de vervolgjaren het actualiseren en bijstellen. Dat houdt in dat er tijdens dit proces ook activiteiten starten door het wijkteam en organisaties. Zo is de Grote Broer op de ontmoetingsavonden geweest, waar we wisten dat jeugdoverlast een item was en heeft daar afspraken gemaakt met bewoners die problemen met jeugd ervaren. Dit gehele proces en de uitkomst is het fundament van het wijkplan. De thema’s die hiervoor de basis vormen zijn hieronder beschreven.


18

Thema’s vanuit buurtdialoog/bewonersavond: Veiligheid en Verkeer Leefbaarheid Maatschappelijke activiteiten en Cultuur Maatschappelijke activiteiten en Jeugd Sociale Cohesie / Verbinden en ontmoeten Veiligheid en Verkeer Via de themagroep Verkeer en Veiligheid. Haagse Beemden wordt samen met een verkeers kundige en een planoloog van de Gemeente Breda ter plaatse onderzocht of voorgestelde ideeën (zoals verkeersveiligheid winkelcentrum Heksenwiel, oversteek Emerparklaan) waar gemaakt kunnen worden. Leefbaarheid De woningcorporaties, Werk aan de Wijk en enkele bewoners gaan samen werken aan inzamelen van zwerfvuil en het opknappen van voortuinen en brandgangen. Dit moet als een olievlek gaat werken en steeds meer bewoners aantrekken. . In Muizenberg wil men starten met een ruilsysteem/ruilwinkel waarbij diensten en goederen met elkaar geruild kunnen worden. Inrichting De bewoners zijn uitgenodigd om aan te sluiten bij de werkgroep Spelen van de wijkraad Haagse Beemden. Enkele ideeën die verder uitgewerkt worden zijn; avontuurlijke inrichting van de speelplekken bij de Heksenwiel/Overkroetenlaan, Middenerf en Bergdreef. Maatschappelijke activiteiten gericht op jeugd Kern in de activiteiten voor de jeugd is het verbeteren van de communicatie. Zowel de jongeren zelf als de buurtbewoners zijn onvoldoende op de hoogte van de activiteiten die door bewoners en/of professionals/verenigingen worden georganiseerd. Het Haagse Beemden nieuws kan hiervoor worden ingezet. Een andere idee is het uitgeven van een Uitloper activiteiten Haagse Beemden. Maatschappelijke activiteiten en cultuur Betere communicatie en meer ontmoetingen geven meer bekendheid aan activiteiten op het gebied van cultuur en maatschappij Stichting Kunstschatten wil gebruik maken van lege etalages van centrum Heksenwiel en sportkantines om meer bekendheid haar en andere (cultuur)activiteiten te geven. Zij wil hierbij verschillende activiteiten en ontmoetingen verbinden en faciliteren. Verbinden en ontmoeten Professionals gaan vooral meer doen door het organiseren van een muziekdag en creatief bezig zijn en aan te sluiten bij bewonersinitiatieven en de activiteiten vanuit GWI. Het verbinden wordt vooral aangezet in de wijken waar de vraag groter is zoals Kesteren en Muizenberg. Het vervolgraject Tijdens deze avonden zijn circa 130 bewoners en professionals aanwezig geweest en zijn er ruim 120 ideeën opgehaald. Hiermee geeft het geen representatief beeld, maar is wel de eerste energie aangeboord waarvan uit het fundament versterkt kan worden. Door vooral te starten met het doen, wordt een olievlek werken verwacht. ”Als men eenmaal ziet dat je aan


19

de slag gaat, haakt men wel aan”, aldus een bewoners uit Muizenberg. Tijdens deze avonden zijn circa 130 bewoners en professionals aanwezig geweest en zijn er ruim 120 ideeën opgehaald. Hiermee geeft het geen representatief beeld, maar is wel de eerste energie aangeboord waarvan uit het fundament versterkt kan worden. Door vooral te starten met ‘het doen’, verwachten wij dat het zich als een olievlek zal verspreiden door de wijk. ZZp-ers en ondernemers van de bedrijventerreinen worden in de tweede ronde benaderd (start januari 2014) Hierbij worden de ideeën van bewoners en ideeën vanuit ondernemers aan elkaar gekoppeld. Hierbij krijgt het onderwerp jeugd en werk specifieke aandacht. Voor de bedrijventerreinen gaat Buurtperspectief wederom ingezet worden. De opbrengsten van de buurtdialogen en rondes met bedrijven en zzp-ers, de beleidslijnen vanuit gemeente en plannen van corporaties komen gezamenlijk terecht in het wijkplan Haagse Beemden. In dit wijkplan worden voor diverse thema’s en diverse wijken aangeven wat de agenda voor de komende twee tot drie jaar wordt. Welke opgehaalde ideeën worden opgepakt en levensvatbaar zijn , moet het komend half jaar duidelijk maken. Een goede samenwerking tussen bewoners en professionals en ondernemers kan hier energie geven. Hiervoor zullen nog gesprekken worden gevoerd met scholen, verengingen en het sociale team. Het idee van WonenBreburg om met wijkteams/wijkconvenanten te gaan werken, wordt in deze gesprekken verder onderzocht. Sociaal Team In de Haagse Beemden is een sociaal team opgestart van ongeveer 10 medewerkers. Het is een samenvoeging van eerste lijn maatschappelijk werkers van IMW, MEE en WIJ,Werk aan de wijk, huisartsen en wijkverpleegkundigen. Ze bundelen hun krachten en gaan vanuit een vast punt (Alexberg) opereren. Doelstelling is eigen kracht inzetten, zelfredzaamheid, versterken sociaal netwerk bewoners. Ze inventarise ren in de wijk waar ze kunnen aansluiten, waar de behoefte is. Gaan veel meer in op wat de klant vraagt. Men zit momenteel nog in de overgangsfase. Samenwerking wordt gezocht met onder andere Werk aan de wijk. Voetbalvereniging Boeimeer Voetbalvereniging Boeimeer geeft haar (sociaal maatschappelijke) functie binnen Breda verder vorm door zich sterk te richten op wijkactiviteiten. Zij huisvest bijvoorbeeld het onlangs opgestarte project Grote Broer Haagse Beemden wil geven. Er worden door de vereniging aanpassingen gedaan aan hun complex. Voor het realiseren van hun brede doelstelling gericht op de wijk is er behoefte aan een tweede kunstgras veld. Er wordt in januari 2014 een voorstel aan de raad aangeboden om op het sportcomplex Heksenwiel (voetbalvereniging Boeimeer) een tweede kunstgrasveld aan te leggen. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om het sportcomplex, naast de sportactiviteiten van voetbalvereniging Boeimeer, ook in de toekomst een plaats van ontmoeting en activiteiten in de wijk te laten zijn. Een verdere groei van de buurthuisfunctie is gewenst; met name omdat in het kader van de wijkontwikkeling de focus ligt op de jeugd van de Haagse Beemden.


20

4 Heuvel a. Beeld Wijkmonitor 2012 per hoofddoel en per buurt In het volgende overzicht is per hoofddoel, een beeld geschetst van Heuvel. Een uitvoerige beschrijving wordt gegeven in de Wijkmonitor van dit gebied. Deze is te vinden op http://www.kenjestadbreda.nl/publicaties/leefbaarheid-veiligheid/recente-publica ties/wijkmonitor-2012 Donkergrijs staat hierbij voor een ver beneden gemiddelde score van Breda, middengrijs voor beneden gemiddeld, lichtgrijs voor een gemiddelde score. Zie opmerkingen in de bijlage. Leefomgeving

Veiligheid

Jeugd

Meedoen

Gezond

Heuvel

b. Samenvatting Wijkmonitor 2012 Leefbaarheid/veiligheid Wijkbewoners zijn vooral ontevreden zijn over de voorzieningen; winkels voor de dagelijkse boodschappen, parkeervoorzieningen (waardoor parkeeroverlast), speelvoorzieningen voor jonge kinderen, maar ook ontmoetingsplekken voor jongeren. Verder valt de criminaliteit op: veel woningen auto-inbraken. Deze aantallen zijn toegenomen sinds 2010. Daarnaast is er ook een toename waarneembaar van drugsoverlast en -incidenten. Wijkbewoners zijn wat kritischer op hun buurt: de mening over het prettig wonen is sinds 2010 gedaald. Maar bewoners van de Heuvel vinden dat de buurt er op vooruit is gegaan en verwachten ook dat het in de toekomst beter zal gaan. Daar komt bij dat de bewoners elkaar in de afgelopen 2 jaar beter zijn gaan kennen: de sociale cohesie is toegenomen. Werkloosheid op Bredase gemiddelde Weliswaar zijn er nog steeds veel bewoners (jongeren en volwassenen) werkloos, maar Heuvel is de achterstand licht aan het inlopen gezien de laatste cijfers. Het totaal aantal werklozen in Heuvel stijgt overeenkomstig de stijging in heel Breda. Naast een groep waar het goed mee gaat, staat een groep die tot de kwetsbare Bredanaars behoren; staan op de laagste sport van de participatieladder, ontvangen mantelzorg. Er speelt eenzaamheid. Deze groep wordt groter. c. Conclusie en aandachtspunten Wijkmonitor 2012 Bewoners zijn wat kritischer op hun buurt, maar dit heeft veelal te maken met bouwprojecten (onder andere winkels) die nog niet gerealiseerd zijn. Aandacht voor de bewoners met een langdurig laag inkomen en voor veiligheidsaspecten. d. Wijkgericht werken Veiligheid In Heuvel is sprake van veiligheidsoverlast, met name veel woningen auto-inbraken en drugsoverlast en –incidenten. Er is een toename te zien , die mede verklaarbaar is door het feit dat mensen meer zijn gaan melden. Zowel politie, als WonenBreburg en de stadsmarinier zetten actief in op het verbeteren van de veiligheid.


21

Continuering in het wijkgericht werken Het herstructureringsproces in de wijk De Heuvel is, tegelijkertijd met de feestelijke opening van het Huis van de Heuvel eind 2012, formeel beëindigd. Gedurende ruim 10 jaar zijn vele nieuwbouwprojecten en herinrichtingsprojecten in de openbare ruimte gerealiseerd en enkele bevinden zich in de afrondende fase. Alleen het project F1 en F2 loopt vertraging op. In fysiek opzicht ziet de wijk, de gebouwde en ongebouwde leefomgeving, er weer goed uit. In de wijkmonitor 2012 wordt geconcludeerd dat de wijk met name op de sociaal maatschappe lijke en sociaal economische kant achterblijft (lager scoort). Daarmee zijn de thema’s Jeugd – Werk – Veiligheid – Basis op Orde verhevigd actueel. Het proces start, aan de hand van de ervaringen in de wijken Tuinzigt en Haagpoort. Intussen worden op het gebied van ‘jeugd’ actief projecten als het speelobject bij het Huis van de Heuvel gerealiseerd. Hierbij hebben het schoolbestuur en het bedrijf Ferero, die zowel in financieel opzicht als in het gebruik van het speelobject, een belangrijke rol vervuld. In oktober 2013 is het wijkplan proces doorgestart met twee expertmeetings, één met de sleutelfiguren uit de herstructureringsperiode en één met de nu aanwezige partijen en sleutelfiguren uit de wijk. Gesproken is over hoe het wijkplan proces ingericht dient te zijn om de bewoners en partijen uit de wijk maximaal te bereiken. In januari 2014 starten de bijeenkomsten met de bewoners en de partijen uit de wijk waarbij vooral gezocht gaat worden naar de behoeften en belangen die nu leven, het samen denken, samen keuzes maken en samen doen. Vanuit de gemeente zullen de thema’s Jeugd (en gezin) – Werk – Veiligheid – Basis op Orde onder de aandacht gebracht worden. Sociale cohesie, met als centrum het Huis van de Heuvel, dient versterkt te worden door het leggen van de verbindin gen. In een omgevingsanalyse zullen alle bestaande partijen met hun netwerken in beeld gebracht en eventueel verbonden worden. Naar verwachting zal het eerste deel van het wijkplan proces medio het 2e kwartaal 2014 afgerond worden door de ondertekening van het wijkplan Heuvel en daarmee start fase 2 het uitwerken van de door bewoners en partijen zelf geformuleerde opdrachten in werkgroepen. Gestreefd wordt naar het realiseren van platforms en netwerken met een continue karakter. De sociale – en economische opgave Heuvel De afgelopen 10-15 jaar zijn er vele fysieke projecten (nieuwbouw, renovatie en herinrichting) in de wijk Heuvel gerealiseerd zoals Dr. Struyckenplein, Green Hills, Struyckenwijk deel Ligthartstraat en omgeving Planciusplein, Verbeetenstraat, De Kroon, Inspirium, Spring, Heinsiusstraat, Carré Molière, Talmazone (Bosenclave, Eilanden, Sculpturen). Er zijn 800 woningen gesloopt en 1200 nieuw gebouwd, waarmee er momenteel ruim 3700 woningen beschikbaar zijn (70% huur). Maar hoe zit het met de mensen in Heuvel, het woonklimaat, de leefbaarheid, sociale cohesie et cetera? Er zijn veel nieuwe bewoners die in interactie moeten komen met de oorspronkelijke. Participatie in het wijkplan proces van bewoners is daarom erg belangrijk. In de wijkmonitor 2012 wordt geconcludeerd dat de wijk Heuvel met name op de sociaal maatschappelijke – en sociaal economische kant achterblijft (met name de ontwikkeling van jeugd blijft achter). Daarmee zijn de thema’s uit het coalitieakkoord actueel, jeugd (en gezin) – werk – veiligheid – basis op orde. Het Heuvelkwartier is na de oorlog ontstaan als uitbreidingswijk van Breda. Vrijwel het hele woningbestand werd sociale huur. Door het wegtrekken van de daar in de jaren tachtig en negentig opgegroeide kinderen die carrière maakten, en de gestage ‘instroom’ van andere huishoudens, is Heuvel in de jaren negentig een ‘aandachtswijk’ (eerst Stadsvernieuwing, later Wijkontwikkelingswijk) geworden. Daarmee zijn de verhoudingen tussen bewoners onderling en tussen de buurten van de wijk gewijzigd en moet dat zich opnieuw ‘zetten’.


22

Een wijkplan kan in deze ‘woelige’ tijd wel helpen om koers te bepalen en te houden: waar heeft Heuvel behoefte aan, in aanvulling op de grote verbeteringen in de fysieke sfeer van vastgoed en openbare ruimte? En: wat verstaan we daarbij onder ‘de wijk’ – nu Heuvel minder uniform is? Daarom ligt het accent in dit wijkplan sterk op wat de wijkbewoners zelf aandragen en willen realiseren, en op haalbaarheid. De sociale opgave, met economische effecten In de nieuwe situatie van de wijk, na de herstructurering die nagenoeg afgerond is, bestaan er verschillen qua inkomensniveaus. In de nieuwbouwgedeelten, zoals de Talmazone, wonen de hoge- en middelhoge inkomensklassen. In de oorspronkelijke delen is er overwegend sprake van lage inkomen. In de sociaal – economische opgave is het daarom van belang de meest kwetsbare bewoners extra ondersteuning te geven. De uitkomsten van de wijkmonitor 2010 en 2012 zijn gericht op de gehele wijk Heuvel. Door dieper in te zoomen in de gegevens van de wijkmonitor is het mogelijk die gebieden te selecteren die als sociaal – economisch kwetsbaar te noemen zijn. In de huishoudens / gezinnen die in deze – meestal oorspronkelijke gedeelten – wonen is er sprake van lage inkomens, een hoog aandeel werkeloosheid, hulp- en zorgweigeraars en daardoor vaak ook van kansarme jeugd. Omdat ‘de jeugd de toekomst heeft’, of zou moeten hebben, wordt er extra ingezoomd op de jeugd (-12 en + 12 jaar). Daarbij worden de nader te benoemen activiteiten gekoppeld aan de leefdomeinen van de diverse doelgroepen, jeugd (en gezin), werk (en onderwijs), veiligheid en basis op orde. Teneinde deze kwetsbare gedeeltes te lokaliseren is het nodig een verdiepingsslag op de wijkmonitor uit te voeren. Indien mogelijk wordt vanuit het individu opgeschaald naar het niveau bouwblok en verder naar het niveau buurt, waarbij gezocht wordt naar de essentie van de problematiek. Tevens wordt in het kader van het wijkplan proces de behoeften van bewoners en ook van de jeugd gepeild. Hierbij dient voor de jeugd wellicht een andere methode gebruikt te worden, omdat ze (meestal) minder geïnteresseerd zijn in grote vergadersessies. Overwogen kan worden contact te zoeken en houden met de jeugd via social media. De resultaten van het uitdiepen van de wijkmonitor dient gecombineerd te worden met de uitkomsten / behoeftenpeiling in het wijkplanproces onder bewoners en jeugd in het bijzonder. De belangrijkste factor voor het bepalen van de sociaal-economische situatie is de inkomens positie. We veronderstellen dat in de nieuwe woongebieden van Heuvel de inkomenspositie beter is dan in de oude delen. Onderzocht moet worden of deze aanname correct is. Als dat het geval is dan dient nader te worden ingezoomd op de oude delen. Daarbij is de opdracht om te komen tot het vergroten van de participatie onder het motto “Iedereen kan iets, iedereen doet iets”. Participatie is breder dan alleen de toeleiding naar werk. Ook dienen er andere mogelijkheden ontwikkeld te worden om een bijdrage te leveren voor een zinvolle dagbesteding. Mogelijk dat het instellen van een task force kan helpen om deze opgave verder uit te werken. Er zijn in Heuvel al een aantal samenwerkingsverbanden met name op het gebied van zorg en welzijn. Het verdient de aanbeveling om aan te sluiten bij deze verbanden. Aan de hand van de cijfers van de wijkmonitor 2012 (tot op buurtniveau en jeugd) en van de gegevens van de (jeugd-)werkloosheid van Atea wordt samen met de stateholders in de wijk in maart 2014 een plan van aanpak opgesteld om jongeren geactiveerd danwel aan het werk te krijgen. Hierbij wordt mede gebruik gemaakt van de bestaande netwerken in de Heuvel.


23

Hart en ziel van de wijk Heuvel In de stedenbouwkundige opzet van Grandprè Moliére is voor Heuvel het principe van ‘het dorp’ gehanteerd. In het knooppunt van wijk, de Brink en het Nolensplein met alle voorzieningen, de kerk (nu Huis van de Heuvel) lag het hart en de ziel van de wijk. Alle woonbuurten liggen daar om heen. Op dit moment ligt het Nolensplein en omgeving er – min of meer – verlaten bij. Het oorspronkelijke centrum van de wijk is ‘leeggezogen’ door grote ontwikkelingen of centra die relatief dichtbij gesitueerd zijn, het nieuwe winkelcentrum met nieuwbouw woningen op het Doctor Struyckenplein en het historisch (winkel)centrum van Princenhage. Omdat met name de winkels op het Nolensplein in aantal afnemen en de branchering verandert is het noodzakelijk een nieuwe ‘branding’ voor het plein te gaan zoeken. WonenBreburg heeft een voorkeur voor winkels en horeca om levendigheid te houden. Met name de bewoners van Heuvel en alle in de wijk actieve partijen dienen in de richting van het centrum van Heuvel hun behoeften aan te geven en in die zin een nieuwe betekenis voor het hart en de ziel van de wijk te bepalen en te realiseren. Het Huis van de Heuvel speelt daar een belangrijke rol in, het functioneren er van. Het lijkt zo te zijn dat de activiteiten in het Huis van de Heuvel, deel de Vlieren, in merendeel commercieel van aard zijn. Terwijl er tevens ruimte zou moeten zijn voor de activiteiten met een hoog sociaal, laag commercieel gehalte. Hierbij gaat het om door, voor en in de buurt. Er bestaat – naar verwachting – een kloof tussen wat haalbaar is voor de sociale activiteiten en de huurprijzen die alleen commer ciële partijen kunnen dragen. In het wijkplan proces kan deze vraag als thema “een nieuw hart en ziel voor het Nolens plein” centraal gesteld worden, naast de reeds genoemde thema’s jeugd (en gezin) – werk (en onderwijs) – Veiligheid – Basis op orde. De te versterken sociale cohesie tussen bewoners van de buurten onderling en de buurten in de wijk onderling dienen het nieuwe brandpunt van de wijk, het Nolensplein en omgeving, te dragen. Hierbij is het nodig nieuwe ideeën, initiatieven en de talenten van Heuvel bij wijze van de accupunctuur methode te lokaliseren, ze te omarmen, te stimuleren en ondersteunen en ze uiteindelijk te realiseren. Hierdoor worden sociale cohesie en daarmee de leefbaarheid en veiligheid gestimuleerd. In het voorjaar 2014 is een werkgroep wijkplan ingesteld met actieve bewoners en (sociale) partijen ondersteund door professionele adviseurs gericht op het creëren van een nieuwe buurteconomie op en rond het Nolensplein en Huis van de Heuvel.


24

5 Fellenoord en Schorsmolen a. Beeld Wijkmonitor 2012 per hoofddoel en per buurt In het volgende overzicht is per hoofddoel, een beeld geschetst van Fellenoord. Een uitvoerige beschrijving wordt gegeven in de Wijkmonitor van dit gebied. Deze is te vinden op http://www.kenjestadbreda.nl/publicaties/leefbaarheid-veiligheid/recentepublicaties/wijkmonitor-2012 Donkergrijs staat hierbij voor een ver beneden gemiddelde score van Breda, middengrijs voor beneden gemiddeld, lichtgrijs voor een gemiddelde score. Zie opmerkingen in de bijlage. Leefomgeving

Veiligheid

Jeugd

Meedoen

Gezond

Fellenoord

b. Samenvatting Wijkmonitor 2012 Fellenoord is een kleine buurt waardoor een enkele verandering in scores bij de wijkmonitor al een grote procentuele invloed kan hebben. Niettemin scoort Fellenoord op bijna alle doelen in de wijkmonitor onder het Bredase gemiddelde. Uitgezonderd is gezondheid, die is bovengemiddeld goed. Aandachtspunten zijn naast de fysieke leefomgeving, criminaliteit, het veiligheidsgevoel, voortijdig schoolverlaters, werkloosheid en armoede (met name onder eenoudergezinnen). c. Conclusie en aandachtspunten Wijkmonitor 2012 Fellenoord scoort onder het Bredase gemiddelde. Aandacht voor de onaantrekkelijke leefomgeving, criminaliteit, veiligheidsgevoel, voortijdig schoolverlaters, werkloosheid en armoede (met name onder eenoudergezinnen). Opgemerkt wordt dat middels een telefonische enquête deze zaken naar voren zijn geko men. Dan blijkt dat bewoners zich negatiever uitlaten over de gemeente, omdat er geen persoonlijk contact is en er alleen vragen beantwoord moeten worden. Als men het persoon lijke gesprek aangaat (zie onder d. wijkgericht werken) dan reageren bewoners anders en meer vanuit een positieve insteek op de vraagstelling. Alleen de harde feiten uit de wijkmoni tor zijn daardoor meer betrouwbaar. d. Van wijkontwikkeling naar wijkgericht werken Bewoners Uit een in het kader van het op te stellen wijkplan afgenomen enquête van studenten en diverse gesprekken met bewoners komt naar voren dat wijkbewoners best tevreden zijn met hun leefomgeving. Met name sociale cohesie, sociale controle, goede buren en fijne contacten is wat iedere keer naar voren komt. Ze zijn ook blij met de door de woningcorpo ratie uitgevoerde renovatie. Verder geven de bewoners aan dat de fysieke speelomgeving opgefleurd mag worden met kleur, activiteiten en kleine spelaanleidingen. Wijkplannen Voor het wijkplan Fellenoord, Schorsmolen en de Haagdijken zijn in september jl. de thema’s, projecten en werkgroepen (zorg en leefbaarheid, economie, fysiek en branding) benoemd met afspraken wie wat doet. De functie van de winkelstraten, de weekmarkt, openstellen Elizabeth en vestiging Emmaus zijn een belangrijk vliegwiel voor het wijkplan. Voor het


25

wijkplan wordt samengewerkt met een twaalftal organisaties waaronder woningcorporaties, winkeliersvereniging, Elisabeth, Emmaus, Ambulante handel, wijkraad en Careyn Zorg. Geprobeerd wordt om met alle mogelijke middelen bewoners te bereiken. Uit een enquête blijkt dat bewoners vanuit ervaringen in het verleden op het standpunt staan dat de gemeen te eerst wat moet laten zien. In het kader van het wijkgericht werken zijn voor het wijkplan Fellenoord-Schorsmolen-de Haagdijken in september jl. diverse bijeenkomsten en één-op-één gesprekken gevoerd met bewoners, ondernemers en professionele organisaties (woningcor poraties, Elisabeth, Emmaus en Careyn Zorg). Deze partijen hebben voor hen belangrijke thema’s en projecten benoemd. Zo wordt de aantrekkelijkheid van winkelstraten, de transformatie van de weekmarkt en de upgrading van de speelomgeving als belangrijke thema’s voor verbetering van de leefbaarheid genoemd. De samenwerking in de zorg in het gebied is eveneens een belangrijk thema, als ook het versterken van het ontmoeten en verbinden. De winkeliers, de professionele organisaties en de kinderen uit de wijk spelen in deze fase vooral een actieve rol. Bij veel wijkbewoners overheerst nu nog “eerst zien, dan geloven”. De uitdaging is hen op een passende manier bij de leefbaarheid van de wijk te betrekken. Door te starten bij de winkeliers, actieve ondernemers en de kinderen met activiteiten die voor de wijk zichtbare resultaten opleveren en als gemeente om de basis op orde te houden, kan actief gewerkt worden aan het ‘aanhaken’ van bewoners. De gemeente als betrouwbare partner, wederzijds vertrouwen, en wederkerigheid zijn hierbij de belangrijk ste uitgangspunten. Faciliteren met een kleinschalige opstartbudgetten en vooral ook enthou siasmeren is een noodzakelijke randvoorwaarde om dit te bewerkstelligen. Daarnaast wordt ook gewerkt aan criminaliteit, veiligheidsgevoel, voortijdig schoolverlaters, werkloosheid (scharrelondernemers) en armoede. Participatie In januari 2014 wordt gestart met een (kleinschalige) pilot om aan de hand van de uitkerings gegevens van Atea, de gegevens van de Kredietbank en van de Wmo-voorzieningen jongeren te actieveren of aan het werk te krijgen. Hierbij wordt sterk gekeken naar de mogelijkheden die er zijn in de wijk zelf. Hiervoor worden de wijknetwerken in stelling gebracht.


26

6 Algemeen Werken@Breda Het beleid voor werk en inkomen voor 2013 en 2014 is vastgelegd in het beleidskader ‘Werken@Breda, op weg naar werk’. Daarin worden duidelijke keuzes gemaakt. Met de steeds beperktere middelen die beschikbaar zijn voor het bevorderen van (arbeids)participatie leggen we de focus steeds meer op het toeleiden naar betaald werk van klanten met een korte afstand tot de arbeidsmarkt. Financieel wordt de ruimte voor het bevorderen van (arbeids)participatie van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt krapper. Toch zetten we in op het verhogen van het aantal zorgen sociale activeringsplekken. Daarbij werken we steeds intensiever samen met maat schappelijke organisaties en nadrukkelijk ook met wijkgerichte projecten zoals Werk aan de Wijk (waarmee afspraken gemaakt zijn middels de Uitvoeringsplannen Wijkontwikkeling 3.0). Door veranderingen in weten regelgeving (de decentralisaties) wordt de dienstverlening anders georganiseerd. Als problemen rond (arbeids)participatie gepaard gaan met andere problemen bijvoorbeeld op de domeinen van zorg, welzijn, jeugd en inkomen worden die in samenhang aangepakt. Daarbij wordt gewerkt vanuit het principe één gezin, één plan, één hulpverlener. Deze aanpak wordt nadrukkelijk ook wijkgericht georganiseerd, waarbij aansluiting gezocht wordt bij de maatschappelijke organisaties en initiatieven die actief zijn in een buurt of wijk. Hiervoor wordt momenteel een pilot uitgewerkt. Ook vanuit het armoedebeleid worden initiatieven ontwikkeld om in bepaalde buurten een combinatie van problemen aan te pakken, zoals de pilot ‘Gezond meedoen’,> Daarin krijgen uitkeringsgerechtigden uit de buurten Heuvel en Geeren een ‘gezondheidsprogramma’ aangeboden. Er wordt dit jaar onderzocht of de gemeente vanuit armoedebestrijding en mogelijk ook participatie deel kan gaan uitmaken in de (experimentele) Sociale Teams, die nu in een aantal wijken actief zijn. Op specifieke onderwerpen investeren we extra in het bevorderen van (arbeids)participate, ook wijkgericht, bijvoorbeeld in de aanpak van jeugdwerkloosheid. Daar ondersteunen we het project Get Started om jongeren die niet leren en/of werken weer terug naar school of werk te begeleiden. Overigens worden momenteel ook regionaal instrumenten uitgewerkt om de jeugdwerkloosheid te bestrijden, zoals het instellen van een bonus voor werkgevers als zij een jongere in dienst nemen. Hiervan kunnen ook jongeren in de Bredase wijken profiteren. Scharreleconomie Daarnaast geven wij ruimte aan initiatieven in de wijken op het terrein van werk en inkomen. Per medio december 2013 zijn 2 coöperaties gestart; Vrije Uitloop geïnitieerd door Tientjes en ONS, waarbij de woningcorporatie AlleeWonen een belangrijke stimulerende rol speelt. Beiden willen een experiment opzetten om mensen met een grote afstand tot de arbeids markt en nauwelijks uitzicht op regulier werk binnen een coöperatieve vereniging als scharrelondernemer aan de slag te laten gaan. Zij ontwikkelen producten en diensten voor en door buurtbewoners. Door krachten te bundelen kunnen de scharrelondernemers stappen zetten richting activering, re-integratie en indien mogelijk naar werk of als zelfstandig ondernemer.


27

Businesscoaches Business Coach Breda helpt (door)startende en gevestigde bedrijven in de wijk. Sinds september 2011 zijn er drie coaches actief in Breda. Doordat zij verspreid over de stad kantoor houden is er altijd wel een dichtbij. Locaties zijn: Incubator Breda in de Oranjeboom straat (West en Zuid), Offices for You/Drie Hoefijzers in Via Breda (Centrum en Oost), Bowlingpoint Hambroeklaan (Haagse Beemden/Prinsenbeek) en Werk aan de Wijk Namen straat (Noordoost). Het project loopt nog tot de zomer van 2014. De coaches hebben al meer dan 600 ondernemers gesproken en een groot deel daarvan begeleid met het opzetten van een bedrijf. Verdere verdieping kan gevonden worden via het netwerk van partners dat scholing, workshops en advies biedt. Met een voucherregeling kunnen deelnemers korting krijgen. Ook organiseert Business Coach Breda netwerkbijeenkomsten met inhoudelijke informatie en de mogelijkheid om andere ondernemers en partners te ontmoeten. Sinds 2011 zijn 322 ondernemers gestart, waarvan 96% op dit moment nog steeds actief is. Buurthuis van de toekomst In het kader van het project buurthuis van de toekomst is in 2013 in de wijken Hoge Vucht, Haagse Beemden, Heuvel en Tuinzigt/Haagpoort, gezocht naar een invulling van het begrip buurthuis van de toekomst. De trend is dat steeds meer eigenaren van maatschappelijk vastgoed hun ruimte openstellen voor sociaal maatschappelijke activiteiten in de wijk. Tegelijkertijd nam het aantal sociaal maatschappe lijke activiteiten de afgelopen jaren af, mede doordat de subsidies van de overheid terug liepen. Vooral in de wijkontwikkelingswijken zijn de problemen groot. De bezetting van de wijkcentra is laag maar de kosten zijn erg hoog; de betreffende wijkcentra ontvangen subsidie voor exploitatie, beheer en eigenaarlasten. De behoefte aan maatschappelijke activiteiten vertaalt zich in deze wijken niet altijd in een concreet aanbod. Dit aanbod komt van oudsher niet op eigen kracht van bewoners tot stand. Het probleem in deze wijken (hoge subsidielasten voor wijkcentra die leeg staan en weinig maat schappelijke draagkracht om de ontstane ‘gaten’ in het aanbod van maatschappelijke activiteiten op te vangen) is zo groot dat juist in deze wijken een verkenning is gedaan naar ‘het Buurthuis van de Toekomst’. De inventarisatie in de drie wijkontwikkelingswijken van aantal activiteiten en m2 beschikbare ruimte daarvoor bevestigt het beeld dat er meer dan voldoende ruimte in de wijken is. Eigenaren van zorgvastgoed, corporaties en onderwijs geven aan dat zij nieuwe maatschap pelijke activiteiten verwelkomen en graag willen zoeken naar nieuwe samenwerking en verrijking van hun kernactiviteit. Belangrijke factor daarbij is dat bewoners eraan toe zijn een samenwerking met nieuwe partners en in een nieuwe ruimte aan te gaan. Buurtpreventie Buurtpreventie draait al een aantal jaar in Breda en is gestart in de wijkontwikkelingswijken. Inmiddels is deze aanpak stadsbreed ingevoerd. Door deze aanpak, met een sterke sociale component, wordt in korte tijd een stevig draagvlak in de buurt gecreëerd. Door verschillende wervingsmethodieken, letterlijk dicht bij bewoners te blijven en de opbrengst van het project goed zichtbaar te maken, is de respons van bewoners die willen mee doen hoog. Ook onder de groep bewoners die zich voorheen nog niet heeft ingezet in de buurt. Door deze investe ring in het begin, is het daarna mogelijk om de groepen snel te verzelfstandigen en zijn de bewoners verder aan zet om binnen de richtlijnen van het project hun eigen vorm te kiezen. Hierdoor geven zij zelf aan of er behoefte en bereidheid door buurtbewoners is om een project te kunnen starten. Momenteel zijn er al 35 gebieden actief en zijn er meer dan 500 straatcontactpersonen.


28

Financiën Wijkontwikkelingsfonds

C

Middelen Wijkontwikkeling x miljoen euro

Wijkontwikkeling

Realisatie

Realisatie

Realisatie

(Aangepaste) (Aangepaste) (Aangepaste) Totaal

2010

2011

2012

Begroting

Begroting

2013

2014

2015

7.8

5.8

1.2 *)

7,7

5,7

4.9

Begroting 33,1

Middelen algemeen/ per gebied Uitvoeringsprogramma

Aangepaste Begroting 2013

Begroting 2014

Algemeen

689

567

Heuvel

439

36

4.958

3.290

Driesprong

586

900

Haagpoort / Tuinzicht

509

427

Haagse Beemden

425

325

DNA

247

290

Totaal

7.853

5.834

Begroting 2015

Wijkontwikkeling 3.0 (bedragen x € 1.000)

Hoge Vucht Doornbos Linie

1.246 *)

1.246 *)

*) D oor de economische recessie is bij veel fysieke projecten vertraging opgetreden in de uitvoering. Daardoor worden projecten in 2015 afgerond.


29


30

D

Bijlage 1 Wijkmonitor

De Wijkmonitor geeft een cijfermatig beeld van de Bredase buurten. Met dit beeld is het mogelijk de situatie in de buurten te volgen, maar de cijfers vertellen nooit het hele verhaal. Om een keuze te maken wat er in een buurt moet gebeuren om het beeld te verbeteren, zijn deskundigen nodig die de cijfers kunnen interpreteren en om kunnen zetten in activiteiten die effectief kunnen zijn voor de betreffende buurten. Daarmee is de Wijkmonitor de aanzet tot het gesprek over welke buurten extra aandacht van de gemeente behoeven, op welke terreinen en met welke inzet. De positie van de buurten evenals de ontwikkeling sinds 2010 zijn in de Wijkmonitor afgezet tegen (de ontwikkeling van) het Bredase gemiddelde. Daarbij is het Bredase gemiddelde constant gehouden. Het is dus mogelijk dat buurten wel verbeteren, maar minder hard dan het Bredase gemiddelde, waardoor ze verder op afstand komen. In de afzonderlijke rapportages wordt op de eigen ontwikkelingen van de buurt ingegaan.

2 Score boven gemiddelde score

Gemiddelde score

beneden gemiddeld

een ver beneden

score

gemiddelde score

Donkergrijs staat hierbij voor een ver beneden gemiddelde score van Breda, middengrijs voor beneden gemiddeld, lichtgrijs voor een gemiddelde score. De bovengemiddelde score is zonder kleur weergegeven.


31


32

van Wijkontwikkeling naar wijkgericht werken januari 2014

Recommend Documents