Evaluatie wijkgericht werken

Evaluatie wijkgericht werken (evaluatie door wijkraden, inwoners en gemeente)

SAMEN DENKEN, SAMEN DOEN

Februari 2015, definitieve versie Gemeente Helmond Samenstelling: Afd. SE/MOD in coproductie met Afd. BV/BOS

Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Beleidsmatige context 3. Beoogd effect 4. Conclusie en advies 5. Vervolgstappen

Bijlagen Bijlage 1

Overlegstructuur wijkraden en gemeente

Bijlage 2

Resultaten evaluatie door de wijkraden, inwoners (stadspanel) en gemeente

1. Inleiding Wijkgericht werken is een belangrijk speerpunt voor de gemeente. We willen bewust zijn van wat er speelt in de wijken, anticiperen op signalen uit de wijk en met de wijken delen waar het stadsbestuur voor staat. Daarbij is maatwerk van belang, vooral omdat de samenstelling en behoeften van wijken verschillen. Onze adviseurs wijkgericht werken zijn daarbij een belangrijke schakel. Ook ons college onderhoudt contact met de wijken om te voelen wat er leeft. Zo kunnen we samen nog mooiere en leefbare wijken creëren waar mensen graag wonen en aan willen bijdragen. Definitie wijkgericht werken (2010): Een gebiedsgerichte manier van werken waarbij gemeente, samen met wijkbewoners en (professionele) organisaties nadenkt over en uitvoering geeft aan de aanpak van zaken die te maken hebben met de directe leefomgeving en daarbij creatief zoekt naar mogelijkheden voor maatwerk voor de Helmondse wijken. In 2009 heeft het college de manier van wijkgericht werken tegen het licht gehouden. In 2010 is de notitie ‘Wijkgericht werken in een nieuwe jas’ vastgesteld met specifiek aandacht voor de rol en positie van de wijkraden, de overlegstructuur tussen wijkraad en college, responsiviteit van de gemeente en de rol en taken adviseur wijkgericht werken. Sindsdien is er een nieuwe overlegstructuur tussen de wijkraden en de gemeente, zie bijlage 1. Ook werd meer dan voorheen ingezet op de eigen kracht van de wijkbewoners. Nu, vier jaar later, gaan we evalueren of het wijkgericht werken in zijn nieuwe jas is gegroeid. Wijkgericht werken is en blijft een belangrijk speerpunt. Vooral nu, in een samenleving waar burgerkracht, participatie en zelfredzaamheid centraal staat. Het wijkgericht werken hoort te passen bij de tijd van nu, waar mensen steeds meer zelf willen en kunnen organiseren voor een leefbare omgeving. Coalitieakkoord Gemeente Helmond 2014-2018): De komende bestuursperiode gaan wij actief op zoek naar nieuwe vormen van samenwerking en participatie; nog dit jaar maken wij daarvoor een plan van aanpak. Wij geven ruimte aan eigen initiatief, eigen verantwoordelijkheid en zelf organiserend vermogen. Wij geloven in de kracht en creativiteit van mensen. Als bestuur willen wij inwoners de mogelijkheid geven zoveel mogelijk uit de stad te halen. Soms vraagt dat een extra inspanning van ons, terwijl wij op een ander moment juist even een pas op de plaats moeten maken. Het wijkgericht werken (ambtelijk én bestuurlijk) wordt mede vanuit dit oogpunt geïntensiveerd.

Aanpak In de evaluatie hebben we ons gericht op de samenwerking tussen de gemeente en de wijk(raden) en de manier waarop we samen nadenken en vormgeven aan een leefbare wijk. Voor de evaluatie hebben we de volgende onderzoeken gedaan: • Inwoners: wijkraden (vragenlijst en interview) en stadspanel (enquête) • Interne evaluatie met wijkwethouders (interview) en ambtenaren van betrokken afdelingen De resultaten van de evaluatie (per onderdeel) staan in bijlagen 2, 3 en 4. In hoofdstuk 4 staan de conclusie en aanbevelingen. 2. Beleidsmatige context en veranderende rol In het wijkgericht werken staat de leefbaarheid van onze wijken centraal en dit doorkruist zowel het fysieke domein (openbare ruimte, veiligheid) als het sociale domein (zorg, ondersteuning, welzijn). Oorspronkelijk lag de focus vooral op de fysieke leefbaarheid van de wijk en het tegengaan van verloedering van de wijk. Maar de laatste jaren zien we steeds meer focus op het sociale domein. De belangrijkste uitdaging de komende jaren is het versterken van lokale netwerken. Burgerkracht, zelfredzaamheid en participatie van inwoners staan hierin centraal. Het belang van de eigen kracht en sociale netwerken neemt de komende jaren verder toe. Inwoners willen zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen omgeving blijven wonen. Het verder versterken van kleinschalige netwerken in onze buurten en wijken is van belang om ondersteuningsvragen zoveel mogelijk in die netwerken op te lossen en ondersteuning van mensen zoveel als mogelijk in hun eigen leefomgeving te laten plaatsvinden. Daarbij wordt eerst gekeken wat

mensen zelf kunnen of met inzet van sociale netwerken. Sterke lokale netwerken bestaan uit actieve inwoners, vrijwilligers, burenhulp, mantelzorg, zelfhulp, actieve bewonersgroepen, verenigingen en basisvoorzieningen zoals een wijkaccommodatie, school of zorginstelling. Inwoners komen steeds vaker zelf met ideeën en initiatieven om de sociale cohesie van hun wijk of buurt te verbeteren op het gebied van welzijn, zorg, openbare ruimte en veiligheid. Voorbeelden van initiatieven zijn dagbesteding voor lichtdementerende ouderen, een eetpunt voor eenzame inwoners, repaircafé, schoonmaakacties (zwerfvuil), bijhouden plantsoen, zelfbeheer speelplek, etc. Mensen zoeken verbanden waar ze zich goed in kunnen bewegen en komen met ideeën of initiatieven om de leefbaarheid van hun eigen omgeving te verbeteren. Ook wordt steeds meer gezocht naar slimmere manieren van ondersteuning en de organisatie daarvan. De decentralisaties versterken deze beweging. In deze ontwikkeling waarbij inwoners en organisaties steeds meer zelf met initiatieven komen, verandert ook de rol van de gemeente. In het coalitieakkoord wordt deze rol aangeduid met ‘overheidsparticipatie’. We willen maatschappelijke initiatieven en sociaal ondernemerschap stimuleren en ruimte geven zodat deze vanuit de samenleving kunnen ontplooien. De mate waarin de overheid kan participeren kent verschillende vormen van reguleren of regisseren tot stimuleren of faciliteren. Soms moet de gemeente juist meer ‘op haar handen zitten’, (verantwoordelijkheid) loslaten en risico’s durven nemen. Het wijkgericht werken heeft ook raken ook andere beleidsterreinen, zoals openbare ruimte en accommodaties. Wijkraden buigen zich ook over de fysieke leefomgeving in hun wijk en hebben vaak verbinding met basisvoorzieningen in de wijk zoals het wijkhuis, een school of een sportvereniging. Ook bij deze beleidsterreinen is er de uitdaging om meer gebruik te maken van de oploskracht van de wijk. vaak een cruciale rol en wordt gekeken naar mogelijkheden voor inwoners en organisaties om actief bij te dragen. Ook hier is de inzet van lokale netwerken van belang. Om de oploskracht van lokale netwerken te benutten werken ook professionals gebiedsgericht (zoals de wmo consulent, de opvoedondersteuner, de wijkverpleegkundige, de opbouwwerker, de wijkadviseur, de wijkagent, de buurtbeheerder, etc.). Zij maken onderdeel van het wijknetwerk en zijn erop gericht burgerkracht en oploskracht van de wijk aan te boren en te ondersteunen. De visie op gebiedsgericht werken is verankerd in ons Wmo beleid. Met de gebiedsgerichte professionals worden momenteel rondetafelgesprekken gevoerd om de samenwerking in de wijk te versterken. 3. Beoogd effect Het uiteindelijke streven is leefbare wijken met sterke lokale netwerken waar inwoners graag hun bijdrage aan leveren zodat zij er fijn en zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen. Het streven is dat zo veel mogelijk ondersteuningsvragen worden opgelost in lokale netwerken zodat professionele ondersteuning geboden kan worden daar waar dat echt nodig is. Burgerkracht en zelfredzaamheid staat centraal. Inwoners pakken vragen en initiatieven waar mogelijk zelf op en benutten de wijk als netwerk. Het wijkgericht werken stimuleert en ondersteunt dit proces waarbij partners in de wijk samenwerken, co creatief oplossingen zoeken en de oploskracht van de wijk zoveel mogelijk benutten. 4. Conclusie en advies In 2010 is de notitie ‘wijkgericht werken in een nieuwe jas’ vastgesteld. Op basis van de evaluatie die nu voor u ligt, kunnen we concluderen dat betrokkenen positief zijn en het wijkgericht werken absoluut in zijn nieuwe jas is gegroeid. Partijen zijn over het algemeen tevreden. Veel bevindingen vanuit de verschillende gesprekken komen met elkaar overeen. Vooral de relatie tussen gemeente en wijkraad (samenwerking, communicatie) is flink verbeterd ten opzichte van de vorige evaluatie. Wijkraden voelen zich als gesprekspartner serieus genomen en men weet elkaar te vinden. In de wijken zijn diverse successen van het wijkgericht werken zichtbaar, waarbij wijkraden enthousiast en betrokken zijn, een brugfunctie vervullen en op allerlei gebieden verantwoordelijkheid nemen met andere samenwerkingspartners. Uit de evaluatie blijkt dat wijkraden zichzelf vooral zien als verbinder en aanspreekpunt voor de gemeente en de wijk. Dit wordt onderschreven door de andere partijen. Daarnaast worden ook faciliteren, enthousiasmeren van bewoners, samen met gemeente en partners zaken tot stand brengen (co creatie) veel genoemd. Wijkraden worden ook genoemd als het eerste, maar zeker niet het enige aanspreekpunt in de wijk. Er zijn meerdere bewonersgroepen in de wijk actief rondom een

buurt, school of vereniging. Inwoners, wethouders en ambtenaren hebben een overwegend positief beeld van de wijkraad. De meeste wijkbewoners zijn echter onbekend met de wijkraad of weten niet wat die doet. Dat vraagt om meer aandacht voor draagvlak en communicatie in de wijk. De resultaten laten zien dat de wijkraad, en wat zij doet, onvoldoende zichtbaar is. Sommige wijkraden hebben behoefte hier ondersteuning bij te krijgen. De algemene conclusie is dat we met het huidige wijkgericht werken op de goede weg zitten en op de ingeslagen weg verder willen. Wel zijn er in de evaluatie aandachtspunten naar voren gekomen waarop we het wijkgericht werken willen doorontwikkelen zodat het past bij de tijd van nu. Deze aanbevelingen staan in de kaders. Specifieke suggesties per onderzoek zijn te vinden in de bijlagen. De algemene uitdaging voor de doorontwikkeling zit vooral in: • Slimme verbindingen en netwerken en burgerkracht (oploskracht) in de wijk meer benutten (dat geldt voor alle partners) • Meer aandacht voor draagvlak en communicatie door de wijkraad (betrekken inwoners, informatiebijeenkomsten, discussie via internet, meer inzet social media, goede voorbeelden/ initiatieven presenteren, etc.) De instrumenten voor de overleggen (zie bijlage 1) worden positief beoordeeld en leveren een bijdrage aan een goede relatie en samenwerking tussen wijkraad en gemeente. Het wijkactieplan geldt twee jaar en dat wordt als statisch ervaren. Het wijkwerkoverleg vindt plaats op initiatief van de wijk. Vanuit de ambities beginspraak en samenspraak is het wenselijk dat de gemeente ook het initiatief neemt voor een wijkwerkoverleg om een actueel onderwerp te bespreken met inwoners. De gemeente zal meer bewust en actief wijken en inwoners opzoeken en betrekken bij actuele onderwerpen. Wijkraden en wethouders vinden het wenselijk meer contact met elkaar te hebben. In de praktijk blijkt dit een lastige opgave te zijn wegens tijdgebrek. Wel is het mogelijk meer contact te hebben door bijvoorbeeld zaken telefonisch af te stemmen. Per collegeperiode wordt elke wijk één keer bezocht door het college. Bij dit wijkbezoek is niet altijd het gehele college aanwezig. Dat is wel wenselijk om het contact goed te houden. Daarnaast zal de gemeente meer communiceren met wijkraden over jaarplannen, zoals een jaarplanning voor onderhoud openbare ruimte • • • • • • •

Het wijkactieplan na een jaar evalueren en waar nodig herijken Het wijkactieplan wordt vanuit de gemeente altijd ondertekend door de wijkwethouder in aanwezigheid van de wethouder wijkgericht werken (momenteel is dat wethouder de Vries) Het wijkwerkoverleg kan op initiatief van de wijkraad of de gemeente Het gehele college is aanwezig bij de wijkbezoeken De gemeente zoekt meer bewust wijken en inwoners op en betrekt ze bij actuele onderwerpen De gemeente communiceert meer met de wijkraden over jaarplannen, zoals planning onderhoud openbare ruimte De wijkwethouder fungeert als algemene ingang voor de wijk(raad) en er is goede afstemming (elkaar op de hoogte houden) tussen wijk- en projectwethouder

De groeiende aandacht voor het sociale domein (Wmo, jeugd, participatie) gaat niet voorbij aan de Helmondse wijkraden. De wijkraden zien ook hier voor zichzelf een rol weggelegd als facilitator en verbinder en brengen dit in de praktijk door bijvoorbeeld het organiseren van activiteiten en informatiebijeenkomsten voor inwoners en het bevorderen en ondersteunen van inwonersinitiatieven. We zien dat wijken zich steeds meer buigen over thema’s zoals ‘eenzaamheid’ en ‘zorg voor elkaar in de buurt’ maar dat het soms ook lastig is daar concreet vorm aan te geven of betrokken inwoners te vinden die hun schouders eronder willen zetten. Diverse wijkraden zouden hier graag advies of ondersteuning bij willen, waar mogelijk door professionals actief in de wijk. Co creatie kan ook ontstaan tussen wijken onderling. Als ambitie is genoemd om meer met andere wijken te organiseren. Kennis, kunde en middelen kunnen gebundeld worden en zo efficiënter worden ingezet. Ook als het gaat om het stimuleren van bewonersinitiatieven kunnen wijkraden onderling ervaringen uitwisselen. • •

Meer advies en/ of ondersteuning aan wijken om vorm te geven aan inwonersinitiatieven, zoals de ZorgSamen Buurt Meer afstemming/ uitwisseling tussen wijken (kennis, ervaring, samen activiteiten organiseren)

De algemene uitdaging voor het wijkgericht werken is vooral co creatie en meer slimme verbindingen leggen in de wijk (verbinden van ideeën, activiteiten, mensen, voorzieningen, sociaal met fysiek, formeel met informeel) zodat vragen zoveel mogelijk door de buurt of de wijk worden opgepakt. Denk daarbij aan de inzet van actieve inwoners, vrijwilligers, burenhulp, mantelzorg, zelfhulp, actieve bewonersgroepen, verenigingen en basisvoorzieningen zoals een wijkaccommodaties, school, sportvereniging of zorginstelling. Intensiveren zit dus vooral in de oploskracht in de wijk meer te benutten waarbij partners steeds meer de rol van netwerker hebben. Dit vraagt wat van onze rol als gemeente maar ook de rol van inwoners in die lokale netwerken. De wijkraad heeft hierbij belangrijke en verbindende rol. Voor de wijkraden en gemeente is het een uitdaging om slimme verbindingen te leggen, kennis en talenten uit de wijk te benutten en inwoners te stimuleren met initiatieven te komen voor een leefbare buurt. Van belang is om hierbij aan te sluiten bij de betrokkenheid van inwoners (dus niet opleggen, maar benaderen vanuit hun motivatie en drijfveren). Talenten, kennis en netwerken in de wijk meer benutten, co creatie en slimme verbindingen maken. Hiervoor is het ook nodig om te weten wat er speelt en welke netwerken er zijn. Het breed benutten van netwerken is ook noodzakelijk om te voorkomen dat vaste vrijwilligers overvraagd worden. Het overvragen van vrijwilligers wordt door alle partijen als risico gezien. Belangrijke hulpmiddelen om zorg voor elkaar te organiseren zijn de sites zorgvoorelkaar en de zorgsite. De implementatie en toepassing van deze tools vraagt ook aandacht in de wijken. Elkaar kennen is een basis om ideeën en initiatieven te laten ontstaan. Daarom is ontmoeting en onderling contact een belangrijke basis. Daar ligt voor de wijk een belangrijke taak, het organiseren van activiteiten. Accommodaties, zoals een wijkhuis of vereniging, zijn belangrijke plaatsen om activiteiten te organiseren zodat mensen kunnen samenkomen en om inwoners betrokken te krijgen. en de mensen in de wijk kennen, opzoeken en bij elkaar brengen. • •

Meer ontmoeting en activiteiten die bijdragen aan de zelfredzaamheid en participatie van inwoners Inwoners op thema bij elkaar brengen om initiatieven te laten ontstaan (aansluiten bij behoefte)

Eerder is aangegeven dat de gemeente door middel van overheidsparticipatie ruimte wil geven aan maatschappelijke initiatieven en sociaal ondernemerschap. Inwoners komen steeds vaker zelf met initiatieven voor een meer leefbare wijk of buurt. Initiatiefnemers willen serieus genomen worden en hebben vertrouwen en ruimte nodig (in beleid en regelgeving) om hun initiatief te ontplooien. De rol van de gemeente is vooral faciliterend. Houding gemeente: vertrouwen in inwoners en initiatiefnemers serieus nemen (meedenken, open houding, ondersteunen waar nodig, durven loslaten) Om deze ontwikkeling te stimuleren zal de gemeente inwoners meer vroegtijdig betrekken en meer co creatief actuele thema’s met inwoners bespreken en oppakken. Er zijn diverse thema’s genoemd waarover gemeente met inwoners (en andersom) graag in gesprek zou willen zoals accommodaties, openbare ruimte en zorg en ondersteuning. Gemeente en de wijk meer co creatief samen actuele thema’s oppakken

5. Vervolgstappen In de evaluatie zijn vele suggesties gedaan. Deze worden één op één met de wijken besproken (wijkraad en wijkadviseur). De specifieke aanbevelingen gericht op de instrumenten en de communicatie worden in 2015 opgepakt door de wijkadviseurs samen met de wijkraad. In een plenaire wijkradenvergadering worden centrale thema’s uit de aanbevelingen besproken: • Versterken draagvlak en communicatie wijkraden (ervaring en ideeën delen) • Stimuleren en ondersteunen inwonersinitiatieven en ZorgSamen Buurt (concretiseren behoefte, inspirerende voorbeelden, kennis en ervaringen delen) • Meer ontmoeting en activiteiten die bijdragen aan de zelfredzaamheid en participatie van inwoners (goede voorbeelden delen) • Onderhoud openbare ruimte (en de rol van de wijk daarbij)

Bijlage 1

Overzicht instrumenten wijkgericht werken

Wijkactieplan We werken nu 4 jaar met wijkactieplannen. De meeste wijkraden hebben nu hun tweede wijkactieplan. In de wijkactieplannen leggen wijkraden vast wat hun concrete activiteiten zijn die zij samen met wijkbewoners, vrijwillige en professionele organisaties binnen twee jaar willen realiseren. Wijktafel Het wijkactieplan wordt na voltooiing door de trekkers van de actiepunten gepresenteerd aan de wijk in een openbare vergadering. Wijkbezoek Het college brengt één keer per collegeperiode een bezoek aan elke wijk. De wijkraad laat zien wat er gebeurd is in de wijk, waar ze trots op zijn en wat aandacht behoeft. Wijkwerkoverleg Eén van de instrumenten in het wijkgericht werken is het wijkwerkoverleg. In het wijkwerkoverleg wordt over een actueel en complex onderwerp diepgaander van gedachte gewisseld tussen wijkraad, vakwethouder en betrokken ambtenaren. De wijkraad kan zelf het initiatief nemen voor overleg rondom een onderwerp. Wijkwethouders en wijkadviseurs Om de communicatie tussen wijkraad en gemeente te verbeteren heeft het college het belangrijk gevonden om met wijkwethouders en wijkadviseurs te werken. Langs korte lijnen contact tussen gemeente en voorzitter om vraagstukken te bespreken. Signaleringsoverleg (breed wijkoverleg) e Breed wijkoverleg waarbij informele en formele partners die actief zijn in de wijk (1 lijn) aan tafel gaan en actuele thema’s bespreken. Dit overleg is gemiddeld drie keer per jaar.

Bijlage 2

Resultaten evaluatie

In deze bijlage staan de belangrijkste resultaten die naar vormen zijn gekomen in de evaluatie. Evaluatie door wijkraden Aan de wijkraden zijn aan de hand van de volgende thema’s diverse vragen gesteld: rol van de wijkraden, communicatie, instrumenten wijkgericht werken en co creatie. Rol van de wijkraden Vrijwel alle wijkraden geven aan dat zij “verbinding leggen” zien als een taak van de wijkraden. Daarnaast worden bevorderen van de leefbaarheid in de wijken en ondersteunen/adviseren van bewoners vaak genoemd. Om draagvlak te creëren in de wijk organiseren de meeste wijkraden openbare vergaderingen of inloopavonden en zetten zij middelen in als de wijkkrant en social media (Twitter en Facebook). Alle wijkraden nemen deel aan de signaleringsoverleggen die in de wijk worden georganiseerd en vinden het signaleringsoverleg een goed en positief orgaan. Kritiek vanuit één wijkraad is dat men het idee heeft dat het overleg door enkele professionals als te vrijblijvend wordt gezien waardoor er enkele bijeenkomsten zijn afgelast vanwege te weinig deelnemers. Wijkraden zien hun rol in het sociale domein vooral als organisator van informatiebijeenkomsten (over bijvoorbeeld de Wmo) en het bevorderen van initiatieven vanuit de wijk. Bij inwonersinitiatieven ziet de wijkraad haar rol vooral als facilitator en verbinder. Suggesties: • Voorstellen of behoeften bij bewoners ophalen of informatie delen met bewoners door middel van bijeenkomst te organiseren in de wijk door de wijkraad • Blijvende aandacht voor communicatie door de gemeente, beargumenteer waarom een voorstel van de wijkraad wordt afgewezen • Wijkraad ook andere bewonersgroepen betrekken, zoals buurtverenigingen, vooral bij ontwikkelingen in het sociale domein Communicatie Op twee wijken na organiseren alle wijkraden openbare vergaderingen. Wijkraden zien deze als het belangrijkste communicatiemiddel met de inwoners. Social media wordt als steeds belangrijker ervaren; de helft van de wijken zet social media in. Daarnaast worden mededelingen gedaan in het wijkblad of op de website geplaatst. Eén wijk geeft aan in mei 2015 vier weekenden de straat op te gaan om te communiceren met wijkbewoners en zo achterhalen wat er leeft in de wijk. Niet alle wijken delen de informatie die door de gemeente wordt doorgestuurd, zeven wijken geven aan de informatie te delen met wijkbewoners. De besteding van de Impulsgelden wordt door negen wijkraden openbaar gemaakt, bijvoorbeeld door publicatie in het wijkblad of op openbare vergaderingen. Suggesties: • Uitnodigen raadsleden op openbare wijkvergaderingen (wijkraad) • Aanwezigheid wijkwethouder op openbare vergadering (gemeente) • Elk jaar een programma publiceren met daarin de werkzaamheden (gemeente) Instrumenten wijkgericht werken In bijlage 1 vindt u een korte omschrijving van de instrumenten waarover de wijkraden bevraagd zijn. Wijkactieplan Over het algemeen zijn alle wijkraden positief over het wijkactieplan. Een enkele wijkraad geeft aan dat de betrokkenheid van professionals beter kan. De meerderheid vindt dat de professionals betrokken moeten blijven bij de totstandkoming van het WAP. De ambitie om in de toekomst de bewoners een grotere inbreng te geven in het WAP wordt door vrijwel alle wijkraden toegejuicht. Suggesties: • Inwoners meer betrekken bij het WAP door de wijkraad • Meer dynamisch (WAP wordt nu voor twee jaar vastgesteld)

•

Voortgang WAP 2x per jaar bespreken in openbare vergadering in aanwezigheid van de wijkwethouder

Wijktafel Als sterk punt wordt aangegeven dat de wijktafel betrokkenheid uitstraalt naar de wijk. Verschillende wijkraden zien graag bij (het besloten gedeelte van) de wijktafel een ruimere afvaardiging van het college. De wijkraden hebben geen moeite met het feit dat in het vooroverleg soms vertrouwelijke zaken besproken worden die niet of niet direct met de wijk gedeeld kunnen worden. Wijkbezoek Het wijkbezoek van het college (eens per vier jaar) wordt door de wijkraden (op één na) als waardevol ervaren. Wel wordt een aantal malen opgemerkt dat bij het wijkbezoek de focus moet liggen op het inhoudelijke contact. Suggesties: • Vaker dan één keer per vier jaar een wijkbezoek door college • Wijkraad zelf meer initiatief bij het programma • Gehele college ook daadwerkelijk aanwezig Wijkwerkoverleg Het wijkwerkoverleg is bij drie wijken niet bekend en zes wijken hebben de afgelopen vier jaar gebruik gemaakt van het instrument. Deze zes wijken zijn hier positief over. De meeste wijkraden vinden het prima dat tijdens dit overleg ook wel eens vertrouwelijke informatie gedeeld wordt. Suggesties • Meer informatie vanuit de gemeente over de mogelijkheid van dit overleg Wijkwethouders en wijkadviseurs De rol van wijkwethouder wordt zeer gewaardeerd. Een paar wijkraden vinden het jammer dat er na kennismaking (aanvang nieuw college) geen contact meer is geweest met de wijkwethouder. De rol van wijkadviseur wordt ook zeer gewaardeerd. Het hebben van een centraal aanspreekpunt binnen de gemeentelijke organisatie wordt als prettig ervaren. Vrijwel alle wijkraden zijn content over het contact met vakambtenaren. Suggesties • Betrokkenheid wijkwethouders: regelmatig contact/ overleg gewenst • Goede overdracht bij wisseling ambtenaren Co creatie Co creatie is een vorm van samenwerking waarbij gemeente en inwoners samen vraagstukken oppakken en vormgeven. Aan de wijkraad is gevraagd of zij ideeën heeft hoe initiatieven van inwoners meer gestimuleerd kunnen worden. Inwonersinitiatieven In het kader van het stimuleren van inwonersinitiatieven worden door de wijkraden tips gegeven: • Initiatiefnemers serieus nemen, er is veel kennis in de wijk aanwezig • Netwerken wijkraad meer inzetten • Meer samen in wijk thema’s aanpakken • Succesvolle initiatieven presenteren/ publiceren voor meer bekendheid • Meer amusement in wijkgebouw organiseren om bewoners betrokken/ binnen te krijgen t.b.v. onderling contact en sociale cohesie • Meer budget voor de wijken zodat initiatieven financieel ondersteund kunnen worden • Een open houding van de gemeente: meedenken, denken in kansen, financiële ondersteuning, faciliteren Effectiever, efficiënter omgaan met geld De wijkraden vinden het jammer dat het Impulsbudget is geëindigd per januari 2015 want er zijn veel en goede dingen meegedaan.

Vier wijkraden geven aan dat goed met de financiële middelen wordt omgegaan binnen het wijkgericht werken. De wijkraden vinden dat bij minder/geen budget het ondersteunen van initiatieven een lastig karwei zal worden. Suggesties: • Niet alleen naar financiële middelen kijken maar faciliteren, adviseren en stimuleren • In gesprek gaan met initiatiefnemers en meedenken met de plannen • Bundelen van initiatieven die spelen in de wijken, als wijken meer samen organiseren • Meer geld naar de wijken, zij weten wat er speelt Inwoners betrekken bij beleid en uitvoering De wijkraden vinden het vroegtijdig betrekken van inwoners van belang en een belangrijke taak voor de gemeente. Suggesties: • Organiseren van inloopbijeenkomsten • Duidelijk/ laagdrempelig informeren en laat zien wat je doet • Persoonlijk benadering • Bewoners in vroegere fase van planvorming betrekken en altijd wijkraad informeren • Laat betrokkenheid uit bewoners zelf komen, sluit aan bij de drijfveren van inwoners • Ambtenaren aanwezig bij openbare wijkraadvergadering, zodat meer inwoners komen Rol wijkraden in beheer openbare ruimte Wijkraden zien hun rol vooral in signaleren en doorverwijzen. Beheer openbare ruimte moet wel een taak van de gemeente blijven. Men is bevreesd voor het overvragen van vrijwilligers. Tegelijkertijd geven enkele wijkraden ook aan gebruik te maken van de kennis en kunde die in de wijk aanwezig is. Wijkraden zijn ook genegen om initiatieven van inwoners op allerlei manieren te ondersteunen, in materiele of financiële zin. Suggestie: • Meer aansluiten bij de behoefte/ betrokkenheid/ drijfveren van de inwoners, dus niets opleggen. Laat inwoners zelf met initiatieven komen (gemeente) • Waar mogelijk inwoners vanuit maatschappelijke stage of Talent Verplicht inzetten (gemeente)

Evaluatie door inwoners (stadspanel) In de enquête aan de inwoners stond vooral centraal hoe de bewoners denken over de wijkraad met specifiek aandacht voor de rol die inwoners zien weggelegd voor de wijkraad en de ervaringen met de wijkraad. Er hebben 940 inwoners aan deze evaluatie deelgenomen (respons 61%). De inwoners staan in het algemeen welwillend ten opzichte van de wijkraden. De meesten hebben echter geen idee wat de wijkraad doet. Een ruime meerderheid is op de hoogte van het bestaan van de wijkraad en daar houdt het dan ook vaak mee op. De algemene indruk die bewoners hebben van de wijkraad is blanco (“geen idee” 64%). Van de 36% bewoners die zich wel uitspreekt is 21% positief en gebruikt termen als betrokken, actief, gedreven en 10% uit zich neutraal over de wijkraad. De onbekendheid gaat gepaard met een ontbreken van contact en ervaringen met de wijkraad. 64% vindt het nuttig dat er een wijkraad is. Hoe beter bekend met de wijkraad, hoe positiever de waardering. Van degenen die de wijkraad actief volgen is 67% tevreden over de wijkraad. Gemiddeld is 24% van de inwoners tevreden met de wijkraad. De belangrijkste toelichting is de onzichtbaarheid van de wijkraad en het gebrek aan communicatie met inwoners. De helft van de inwoners leest de wijkkrant en één op de negen inwoners hoort van anderen wat de wijkraad doet. Daarnaast zijn er een aantal informatiekanalen die in hoofdzaak benut worden door mensen die leden van de wijkraad kennen. De belangrijkste hiervan is de website van de wijkraad, informatie-/themaavonden, bellen of chatten met de wijkraad. Brieven of folders van de wijkraad worden gesignaleerd door 8% van de inwoners. Brieven en folders worden vaker gesignaleerd door mensen die een lid van de wijkraad kennen (20%). De inwoners die contact hebben gehad met de wijkraad via spreekuur/ inloop of openbare wijkvergadering zijn over het algemeen tevreden over die contacten. Wat betreft contactvorm, hebben de meeste inwoners een voorkeur voor een informatie- of themaavond of mee discussiëren via het internet. Ruim een derde van de inwoners die bevraagd zijn, geven aan bereid te zijn om vrijwilligerswerk te doen.

Evaluatie door de gemeente Evaluatie door wijkwethouders De wijkwethouders zijn bevraagd over dezelfde thema`s als die aan de wijkraden zijn voorgelegd: rol van de wijkraden, communicatie, instrumentarium en co creatie. De resultaten komen op veel punten met elkaar overeen. Rol van de wijkraden Voor de wethouders zijn de wijkraden het eerste, maar niet het enige aanspreekpunt over ontwikkelingen in de wijk. Volgens de wethouders zijn de taken van de wijkraden verbinden, enthousiasmeren van bewoners en samen met gemeente en partners zaken tot stand brengen (co creatie). Alle wijken leggen volgens de wethouders verbinding met groepen in de wijk, soms breder, soms smaller. De gemeente kan met draagvlak creëren helpen, maar alleen op verzoek en dan voornamelijk faciliterend of als er bepaalde groepen onvoldoende gehoord worden. De rol van wijkraden in het sociaal domein/bij de decentralisaties kan volgens hen zijn: • Voorlichter, samen met professionele organisaties (wijkraad initiatief of professionele organisaties) • Organisator van activiteiten (volgens behoefte in de wijk) • Ondersteuner van bewoners bij hun activiteiten op dit vlak De wethouders benoemen de rol van wijkraden bij bewonersinitiatieven als volgt: initiatieven signaleren/oppikken en ondersteunen met (wijk)budget en met kennis/ervaring van regels en instanties en bewoners en ideeën verbinden. Suggesties: • Ga meer de wijk in en stel je open • Huurdersbelangenverenigingen: zijn die genoeg verbonden (Stedelijk Platform is er niet meer)? • Een keer rapporteren in het college over signaleringteams • Risico: overvragen vrijwilligers • Niet zelf alles regelen/ uitvoeren, ga niet altijd aan het stuur zitten (netwerk benutten) Communicatie Voor zover wethouders zicht hebben hoe wijkraden contact onderhouden met de bewoners zien zij dat dit vaak via de wijkbladen gaat, ook wel Facebook en Twitter en d.m.v. activiteiten/werkgroepen en zij merken op dat die communicatie belangrijk is. Vijf van de zes wethouders bedienen zich van Twitter over hun activiteiten als wijkwethouder (of als vak-/projectwethouder in andere wijken) en ze vinden dit een goed middel om wijknieuws positief in het nieuws te brengen. Suggestie: • Blijf nadenken hoe je wijkbewoners bereikt of beter bereikt Instrumenten wijkgericht werken Wijkactieplan De wethouders zijn positief over het wijkactieplan: samen in de wijk een wijkactieplan maken en ondertekenen geeft commitment. Ook het feit dat wijkraden tussentijds aan de wijk rapporteren over dit plan en de doelstellingen wordt positief bevonden. Men vindt tot slot dat wijkraden en professionele instanties elkaar wel nodig hebben, dus beide een rol moeten hebben in het wijkactieplan. Suggesties: • Focus (prioriteren) en meer dynamisch Wijktafel De wijkwethouders die hier ervaring mee hebben, noemen als sterk punt van de wijktafel dat alle partners bij elkaar zijn om dan het wijkactieplan vast te stellen en te ondertekenen. Oorspronkelijk was het zo dat het college breed vertegenwoordigd was in het besloten gedeelte van de wijktafel, maar men ziet dat de aanwezigheid van collegeleden minder wordt. Suggestie:

•

De wijkwethouder die in het openbare gedeelte het plan toelicht en vragen van bewoners krijgt, dient goed geïnformeerd te zijn over het wijkactieplan

Wijkbezoek Algemeen wordt onderstreept dat wijkbezoeken prima zijn om de wijk en de mensen beter te leren kennen, maar ook dat – hoewel misschien wenselijk – collegebrede wijkbezoeken frequenter dan nu (ong. 3 bezoeken per jaar) niet haalbaar zijn vanwege drukke agenda’s. Een wijkwethouder bezoekt zijn/haar wijk vaker en in de rol van vakwethouder worden ook andere wijken bezocht. Het is goed als wijkraad en gemeente beide punten aandragen voor het bezoek, zoals dat nu ook is. Suggestie: • Inhoudelijk karakter van wijkbezoek (niet alleen een promotiewandeling) Wijkwerkoverleg Niet elke wethouder is bekend met de term “wijkwerkoverleg”. De wethouders die wel met de term bekend zijn geven aan dat enkele wijken hier gebruik van hebben gemaakt. Men geeft aan dat het soms nodig is dat dit overleg vertrouwelijk is, omdat je soms zaken (nog) niet kunt delen. Suggestie: • Mogelijke onderwerpen voor toekomst: rol wijkbewoners bij beheer en onderhoud openbare ruimte en bij de 3 decentralisaties, de wijkaccommodaties, alcohol jongeren en indien wijken dit wensen Wijkwethouders, wijkadviseurs en vakambtenaren De wijkwethouders vinden het wijkwethouderschap positief als aanvulling op de rol van vak/projectwethouder en ieder vult dat op zijn/haar manier in. De wijkadviseurs worden positief beoordeeld en men ziet hen als ingang/ aanspreekpunt voor henzelf en voor de wijk. Ook de rol van de vakambtenaren wordt positief benoemd. Suggesties: • Verduidelijking rollen wijkwethouder ten opzichte van vak- en projectwethouder, voor de wijk en ook om te zorgen dat je als college onderling goed geïnformeerd blijft • De taak/rol van wijkadviseurs na ondertekenen wijkactieplan kan duidelijker • Sommige vakambtenaren zouden vaker de wijk in mogen voor de “buitenblik”

Co creatie Wijkraden zouden bewoners beter kunnen faciliteren bij co creatie, bijvoorbeeld in het geval van beheer openbare ruimte. Hoe dit vorm te geven is aan gemeente en wijkraden. Effectiever en efficiënter met geld omgaan in het wijkgericht werken kan volgens de wethouders op diverse manieren (zie tip hieronder), met de kanttekening dat als wijken en daarmee vrijwilligers belangrijker worden, het zaak is de budgetten die dit faciliteren juist te behouden. Suggesties: • Wijkraden onderling met elkaar brainstormen over hoe stimuleren bewonersinitiatieven • Bewonersinitiatieven stimuleren door ruimte te geven in beleid en regelgeving en door te kijken wat bewoners nog meer nodig hebben voor die rol • Houding gemeente bij co-creatie: loslaten en verantwoordelijkheid afgeven • Bewoners eerder betrekken zodat er in hun wijken rekening gehouden kan worden met eigen activiteiten • Wijkwethouder vaker de wijk in • Tegenprestatie en intensivering op het vlak van groen/leefbaarheid • Decentralisaties: kansen vinden in het verbinden van de drie decentralisaties op wijkniveau in relatie tot sociale cohesie van wijken omdat zaken dreigen weg te vallen • Efficiënter en effectiever met geld omgaan kan b.v. door eerst te kijken wat en met wie je iets wilt, daarna pas budget, meer zoeken naar externe partijen voor cofinanciering en als wijken onderling ook zaken delen (ideeën, hulpmiddelen), niet alles zelf willen uitvinden c.q. bekostigen

Evaluatie door ambtenaren van betrokken afdelingen Ook is gesproken met enkele ambtenaren van de afdelingen maatschappelijke ontwikkeling en dienstverlening, wijkonderhoud en exploitatie, beheer openbare ruimte, ruimtelijke ordening en verkeer en projectbureau. Aan hen is de vraag gesteld hoe zij het wijkgericht werken ervaren en wat volgens hen verbeterpunten zijn. Hieronder een korte samenvatting van het gesprek. De medewerkers geven allen aan dat wijkgericht werken in de huidige tijd van steeds groter belang wordt. Voorheen was het veelal gericht op het fysieke domein (openbare ruimte, wegen, groen, veiligheid, e.d.) maar we zien steeds meer focus op het sociale domein (Wmo, jeugd, participatie). In beide gevallen staat het benutten van de oploskracht van inwoners centraal. Door de bezuinigsopgave op het gebied van openbare ruimte komt dit thema de komende tijd ook meer naar de voorgrond. Een belangrijke uitdaging is om de aanwezige kennis, kunde en capaciteit in de wijk beter te benutten. Van belang is om te zoeken waar en hoe burgerkracht en inzet van vrijwilligers en netwerken meer benut kan worden. De wijkraad wordt gezien als belangrijke schakel voor verbinding met de wijken, maar er zijn meerdere bewonersgroepen in de wijk zoals rondom buurtpreventie of via school of een vereniging. Belangrijk is dat de wijkraad de netwerken in de wijk juist benut, dan kunnen ze zich meer opwerpen als algemeen aanspreekpunt en belangenbehartiger. De rol van de wijkadviseurs wordt als zeer prettig ervaren. Zij dienen als centraal aanspreekpunt voor de organisatie. De verbinding met de wijkadviseurs wordt als prima ervaren. Een suggestie is dat ambtenaren meer aanwezig zouden kunnen zijn bij overleggen in de wijk. Op deze manier kunnen we al vroegtijdig slimme verbindingen maken en kansen benutten. De wijkraad krijgt jaarlijks een budget dat ze kunnen besteden voor de wijk. Het is van belang dat wijkraden ook op de hoogte zijn van andere financieringsmogelijkheden die inwonersinitiatieven kunnen ondersteunen zoals fondsen en goede doelen stichtingen. Daarnaast wordt opgemerkt dat geld nooit een probleem mag zijn als inwoners een goed idee hebben. Tijdens het overleg worden de verschillen tussen de wijken onderstreept. Die verschillen zitten bijvoorbeeld in capaciteit, betrokkenheid en draagvlak van de wijkraad, activiteiten voor inwoners en de mate van (integrale) overleggen in de wijk. In alle wijken staat ‘zorg voor elkaar’ of ‘zorgzame buurt’ op de agenda. Er is ook groot verschil hoe wijken dat oppakken. Voor sommige wijken is het lastig om hier concreet vorm aan te geven. De rol van de wijkraad is vooral inwoners informeren, enthousiasmeren, verbinden, goede voorbeelden laten zien en inwoners rondom thema’s bij elkaar brengen om ideeën vorm te geven. De aangekondigde bezuinigen is een thema waarover we graag van gedachten wisselen met de wijken. Centrale thema’s zijn bijvoorbeeld accommodaties, openbare ruimte, zorg en ondersteuning. Er ontstaan steeds meer initiatieven vanuit inwoners. We willen dit omarmen door mee te bewegen, ruimte te geven en mee te denken. Als we willen dat inwoners meebewegen en de oploskracht van de wijk meer benutten, is het relevant dat we op een juiste manier inwoners benaderen (communicatie, aansluiten bij betrokkenheid inwoners). Tevens wordt het risico benoemd van het overvragen van vrijwilligers. Suggesties: • Netwerk in de wijk meer benutten, slimme verbindingen maken • Wijktafel organiseren vanuit de gemeente rondom een specifiek thema of onderwerp • Informeren over fondsen en goede doelen stichting • Vaker successen vieren • Ondersteuning bij stimuleren inwonersinitiatieven en verbreden draagvlak en betrokkenheid • Inwoners rondom actuele thema’s in de wijk uitnodigen en bij elkaar brengen (wijkraad) • Meedenken en ruimte geven aan initiatieven van inwoners, aansluiten bij hun betrokkenheid

Bijlage 3

Overzicht van de suggesties die genoemd zijn in de evaluatie

Suggesties voor wijkraden • Voorstellen of behoeften bij bewoners ophalen of informatie delen met bewoners door middel van bijeenkomst te organiseren in de wijk • Andere bewonersgroepen in de wijk meer betrekken, vooral bij ontwikkelingen in het sociale domein • Niet zelf alles regelen/ uitvoeren, ga niet altijd aan het stuur zitten (netwerk benutten) • Ga meer de wijk in en stel je open • Aandacht voor communicatie, zichtbaarheid wijkraad in de wijk naar de inwoners • Uitnodigen raadsleden op openbare wijkvergaderingen • Inwoners meer betrekken bij het wijkactieplan • Wijkraad zelf meer initiatief bij invulling programma wijkbezoek • Actiepunten in wijkactieplan: focus, prioriteren Suggesties voor gemeente • Blijvende aandacht voor communicatie, beargumenteer waarom een voorstel van de wijkraad wordt afgewezen • Risico: overvragen vrijwilligers • Aanwezigheid wijkwethouder op openbare vergadering • Elk jaar een programma publiceren met daarin de planning werkzaamheden openbare ruimte • Bewoners in vroegere fase van planvorming betrekken en altijd wijkraad informeren • Betrokkenheid wijkwethouders: regelmatig contact/ overleg gewenst • Goede overdracht bij wisseling ambtenaren • Verduidelijking rollen wijkwethouder ten opzichte van vak- en projectwethouder, voor de wijk en ook om te zorgen dat je als college onderling goed geïnformeerd blijft • De taak/rol van wijkadviseurs na ondertekenen wijkactieplan kan duidelijker • Sommige ambtenaren zouden vaker de wijk in mogen voor de “buitenblik” • Ambtenaren aanwezig bij openbare wijkraadvergadering, zodat meer inwoners komen • Voortgang WAP 2x per jaar bespreken in openbare vergadering in aanwezigheid van de wijkwethouder • Gehele college aanwezig bij wijkbezoek • Wijkwerkoverleg/ wijktafel organiseren vanuit de gemeente rondom een specifiek thema of onderwerp • Meer informatie vanuit de gemeente over de mogelijkheid van wijkwerkoverleg Gemeente & wijkraad • Blijf nadenken hoe je wijkbewoners bereikt of beter bereikt • Wijkactieplan meer dynamisch, wordt nu voor twee jaar vastgesteld • Mogelijke onderwerpen wijkwerkoverleg voor toekomst: o rol wijkbewoners bij beheer en onderhoud openbare ruimte o rol wijkbewoners bij de 3 decentralisaties (jeugd, zorg, participatie) o wijkaccommodaties o alcohol en jongeren Co-creatie Wijkraad • Succesvolle initiatieven presenteren/ publiceren voor meer bekendheid • Meer amusement in wijkgebouw organiseren om bewoners betrokken/ binnen te krijgen t.b.v. onderling contact en sociale cohesie • Wijkraden onderling brainstormen/ ervaringen delen over stimuleren bewonersinitiatieven • Tegenprestatie en intensivering op het vlak van groen/leefbaarheid • Efficiënter en effectiever met geld omgaan kan b.v. door eerst te kijken wat en met wie je iets wilt, daarna pas budget, meer zoeken naar externe partijen voor cofinanciering en als wijken onderling ook zaken delen (ideeën, hulpmiddelen), niet alles zelf willen uitvinden c.q. bekostigen • Bundelen van initiatieven die spelen in de wijken, als wijken meer samen organiseren • Organiseren van inloop/themabijeenkomsten

•

Inwoners rondom actuele thema’s in de wijk uitnodigen en bij elkaar brengen

Gemeente • Initiatiefnemers serieus nemen, er is veel kennis in de wijk aanwezig • Netwerken wijkraad meer inzetten • Meer aansluiten bij de behoefte/ betrokkenheid/ drijfveren van de inwoners, dus niets opleggen • Laat inwoners zelf met initiatieven komen, geef ruimte • Bewoners tijdig betrekken/ informeren bij ontwikkelingen • Wijkwethouder vaker de wijk in • Wijkraden informeren over bestaan van fondsen en goede doelen stichtingen • In gesprek gaan met initiatiefnemers en meedenken met de plannen • Open houding van de gemeente: meedenken, denken in kansen, financiële ondersteuning, faciliteren, persoonlijke benadering • Waar mogelijk inwoners vanuit maatschappelijke stage of Talent Verplicht inzetten • Wijktafel organiseren vanuit de gemeente rondom een specifiek thema of onderwerp Gemeente & wijkraad • Netwerk in de wijk meer benutten, slimme verbindingen maken • Meer samen in wijk thema’s aanpakken