De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Januari 2016 Justin Jansen, Erasmus Universiteit Rotterdam Occo Roelofsen, McKinsey & Company
Poll: Hoe gaat het met ondernemerschap in Nederland? 46% 40%
Re
la t
ie f
sle
ch t
id de ld
Relatief slecht
5%
Ge m
D. D
9%
go ed
Gemiddeld
ie f
C. C
la t
Relatief goed
Re
B. B
“Er heerst een goede sfeer waarin ondernemerschap wordt aangemoedigd, maar er kan meer gebeuren”
di g
Geweldig
Ge w el
A. A
| 2
Het aantal Nederlandse ondernemingen neemt toe, meer dan in andere landen Aantal ondernemingen in Nederland
Groei van het aantal ondernemingen in Nederland versus andere landen (index, 2008-2013)2
(‘000)1
180
NL
1.7% p.a. 1,247
1,248
1,298
1,320
1,332
160
140 GE SE FI NO UK US
120
100 0 2011
2012
2013
2014
1 Panteia - Actieve onderneming (per 31 december), inclusief ZZP BRON: Panteia, OECD
2015
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2 OECD’s index enterprises in “Total industry, construction and market services”
| 3
Ondernemerschap is essentieel voor de Nederlandse economie 2015
Segment
MKB
Definitie
Aantal bedrijven
Bruto toegevoegde Waarde
Werkgelegenheid
dznd
%
dznd werkzame personen 100%
8.092
3.560
Grootbedrijf
3,3
46%
Middenbedrijf
12,1
20%
Kleinbedrijf
ZZP
BRON: Panteia - Ondernemerschap
▪ 2-50 werknemers, en ▪ Jaaromzet < EUR 7 mln, óf ▪ Balanstotaal < EUR 5 mln
1.299
2.440 490
27%
830
7%
33%
27% 830
|
Tussen 2008 en 2014 verdwenen in het kleinbedrijf ongeveer 340.000 banen, dit is 12% van de totale werkgelegenheid in het kleinbedrijf in 2008 2008-2014, dznd 7.892
7.735
>500
3.106
3.315
+7%
100 - 499
1.429
1.442
+1%
559
-6%
1.239
-14%
-10%
Bedrijfsgrootte Aantal werknemers
50 - 99
BRON: CBS Statline
598
10 - 49
1.444
1-9
1.315
1.181
2008
2014
-340
|
Sinds 2008 is de werkgelegenheid in het MKB afgenomen met 2% per jaar 2008-2014, dznd Bedrijfsgrootte
Gemiddelde groei per jaar
Aantal werknemers
%
-2,0%
3,000 50 - 99 werknemers
-1,0%
10 - 49 werknemers
-2,5%
1 - 9 werknemers
-1,7%
1,500
0 2008 BRON: CBS Statline
09
10
11
12
13
2014 |
Tevens ligt Nederland achter op andere Europese landen in aantal groeiers Snelgroeiend (>75% in 3 jaar) en netto banencreatie Subtop (15-75% in 3 jaar) Licht groeiend (<15% in 3 jaar)
kleinbedrijven1
Verdeling in Europese landen naar groeicohorten op basis van omzetgroei %, 2007-2010
Duitsland
4
Belgie
5
23
UK
5
23
Frankrijk
4
Finland
5
21
Denemarken
4
21
Nederland
7
21
19
18
Netto banencreatie in het MKB %, 2008-2014
28 25 20 23 20 17
48
53
Duitsland
53
Frankrijk
20.2 17.9
Belgie
11.0
46
Luxemburg
5.3
46
UK
5.1
42
7 32
EU gemiddelde Nederland
-0.9 -2.4
-40% 1 Gedefinieerd als bedrijven met 10-49 werknemers volgens Europese definitie BRON: Panteia, 2007-2010; Europese Commissie, SME Performance Review, 2014
|
Over de afgelopen 6 jaar is het aantal stabiele / krimpende ondernemingen toegenomen en het aantal snelgroeiende ondernemingen afgenomen %
Stabiel/Krimpend (≤10% groei per jaar)
Kleine ondernemingen1 per groeitype
Groeiend (10-20% groei per jaar) Snelgroeiend (>20% groei per jaar)
100%
57
33
+20%
61
Het aantal stabiele / krimpende kleine ondernemingen is toegenomen met 20%
69
32 26
-20% -49%
11
7
5
2008
2011
2014
Het aantal groeiende ondernemingen is gedaald met 20% en het aandeel snelgroeiende bedrijven is gedaald met bijna 50%
1 Gedefinieerd als bedrijven met 10-49 werknemers volgens Europese definitie
|
De uitdaging zit dus niet meer in het aantal start-ups maar in scale-up van de stabiele groep in klein-MKB CONCEPTUEEL Omzet (niet op schaal) EUR >1 mld 100 mln
50 mln 5 mln Tijd
Nederland kent in internationaal perspectief relatief veel start-ups
Kleinbedrijven met een omzet van 1-5 mln EUR hebben moeite op te schalen
BRON: Team analyse, SER, Ministerie van Economische Zaken, Nederlands Centrum voor het Familiebedrijf
Nederlandse bedrijven rond de 50 mln EUR omzet groeien vaak niet (zelfstandig) door
|
Poll: Wat is de voornaamste oorzaak voor haperende groei van kleine ondernemingen? A A.
Exportmogelijkheden
B. B
Financiering (eigen en vreemd vermogen)
C. C
“Er is geld genoeg, alleen het proces van het vinden is het probleem” 31% 32%
Ambitie van de ondernemer
D. D
Wetgeving
E. E
Vaardigheden
F. F
Structurele veranderingen (bijv. internet)
“Nederland voelt teveel aan als een gespreid bedje” 12% 13%
10%
2% A.
B.
C.
D.
E.
F.
| 10
Wij zagen de volgende thema’s Financiering
Vaardigheden
Wetgeving
Structurele veranderingen
Conjunctuurgevoelig
|
Toch zijn er kleine ondernemingen in Nederland die snel groeien; wat doen zij goed?
Samenwerking
D. D
Financiering
13% 7%
rin g
C. C
an cie
800%
Groeiambitie
Fin
Content management en webredactie
B. B
35%
g
500%
Diversiteit
en w er kin
Content management en webredactie
A. A
Gr oe ia m bi tie
880%
45%
rs ite it
Uitzendbureau (transport en logistiek
Groei 2011 - 2013
Di ve
Bedrijfsomschrijving
Poll: Wat zit in het DNA van ondernemers met snelgroeiende bedrijven?
Sa m
Voorbeelden van snel groeiende Nederlandse bedrijven
| 12
Poll: Welk initiatief zou het groeien van kleinondernemingen in Nederland verder ondersteunen? 29%
A. A
Verbeter het aanbod in ontwikkelingsmogelijkheden
B. B
Bredere “data standard” voor MKB
C. C
Vergroot de beschikbaarheid van risicobeoordelingen
D. D
Verhoog ambitie van kleinondernemers
E. E
Vergroot het aantal vreemd vermogen aanbieders
F. F
Overheidsfinancierings-instrumenten beter benutten
24% 20%
5%
Pas regelingen aan die het kleinbedrijf belemmeren
4% 1%
G. G Fonds voor achtergestelde leningen
H. H
9%
8%
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
H.
| 13
Er gebeurt al veel om ondernemerschap te stimuleren Huidige activiteiten
Status t.o.v. doelstelling
1
Betere kwantitatieve informatie
Kwaliteit van financiële informatie verbeteren en transparant maken (EZ)
2
Grotere beschikbaarheid vreemd vermogen
Aanbod groeit, afwijzingen nog steeds hoog
3
Grotere beschikbaarheid eigen vermogen
Verschillende pilots, nog weinig schaal
4
Uitbreiding ondernemersvaardigheden
Platform voor het delen van kennis en ervaring gericht op groei van ondernemingen
5
Ambitie
6
Exportmogelijkheden
BRON: Bron
? Netwerk opgezet door de EC om ondernemers te steunen bij internationale handel en innovatie | 14
Hoe kunnen we kleine ondernemingen in Nederland helpen om harder te groeien? “Elkaar meer stretchen”
Inspireren
Inspireren “TedEx voor ondernemers”
“Groter dromen aanmoedigen”
Overtuiging creëren
Rolmodellen
“Het maken van een business plan verplicht maken in elke opleiding”
“Ook verhalen over falen delen”
GROEI “APK voor ondernemers” “Mentor en meesterschap programma’s”
BRON: McKinsey proprietary research
Activeren
Faciliteren
Talent en vaardigheden
Versterkings mechanismen
“Meer netwerken en klankboorden creëren en benutten, ook voor delen van kennis”
| 15
Poll: Stel je bent Minister van Economische Zaken, welk idee zou je implementeren? 50%
A. A
Reclame campagne om groei van MKB bedrijven te stimuleren
B B.
Ondernemer roadshow door Nederland
C. C
Lessen over ondernemen toevoegen aan het middelbare school curriculum
21%
6%
D D.
Meer overheidsfondsen beschikbaar stellen
E. E
Werkgroep van ondernemers aanstellen met als taak het optimaliseren van wet- en regelgeving
F. F
Iets anders, namelijk…
12%
9% 2%
A.
B.
C.
D.
E.
F.
“Financieringstafels om het proces van financiering te versoepelen”
| 16
De haperende groeimotor van het Nederlands kleinbedrijf Justin Jansen, Erasmus Universiteit Rotterdam Occo Roelofsen, McKinsey & Company
|
