4.3 Balans 4.3.1 Inleiding De balans met de toelichting verschaft op systematische wijze informatie over de samenstelling van de bezittingen (activa) en schulden (passiva) aan het eind van het begrotingsjaar en over de ontwikkelingen daarvan. De gemeente is niet vrij in het kiezen van de vorm bij het opstellen van de balans. Deze is vastgelegd in het BBV. De gecomprimeerde balans van Dordrecht (bedragen x € 1.000) Balansdatum
Vaste activa Immateriële activa
31-12-2008
Balansdatum
1-1-2008
Vaste passiva
0
0
Materiële activa
348.271
310.923
Voorzieningen
Financiële activa
187.069
190.335
Schulden > 1 jr
535.340
501.258
Vlottende activa Voorraden Leningen kort Liquide middelen Overlopende activa
TOTAAL ACTIVA
31-12-2008
1-1-2008
118.596
108.090
67.443
53.458
65
3.092
52.485
27.207
238.589
191.847
773.929
693.105
Eigen vermogen
Vlottende passiva
31-12-2008
1-1-2008
551.626
536.473
8.423
7.296
111.797
37.850
671.846
581.619
31-12-2008
1-1-2008
Schulden < 1 jr
37.556
56.028
Overlopende passiva
64.527
55.458
102.083
111.486
773.929
693.105
TOTAAL PASSIVA
Activa De activa op de balans zijn de bezittingen van de gemeente en bestaat uit vaste en vlottende activa. Op de passiva-zijde van de balans staan de schulden vermeld. Ook deze zijn te splitsen in vaste en vlottende passiva. Het onderscheid tussen de vaste en vlottende activa en passiva is dat de vaste activa en passiva een looptijd hebben van langer dan één jaar. De vaste activa is onder te verdelen in (im)materiële en financiële vaste activa. De materiële vaste activa zijn gesplitst in investeringen met een economisch nut, en investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. De financiële vaste activa bevat alle financiële bezittingen van de gemeente, zoals aandelen, deelnemingen en verstrekte langlopende geldleningen. De vlottende activa bevatten alle vorderingen met een looptijd korter dan één jaar. Onderdelen hier zijn de voorraden goederen en grond, het onderhanden werk dat later geactiveerd wordt, de saldi bij de bank en in de kas, de debiteuren en de vooruitbetaalde bedragen. Passiva De vaste passiva is onder te verdelen in het eigen vermogen en het vreemd vermogen. Het eigen vermogen bevat de algemene reserve, de bestemmingsreserves en het saldo van de rekening. Het vreemd vermogen kan worden onderverdeeld in voorzieningen, vaste en vlottende schulden en overlopende passiva. Essentieel van vreemd vermogen is dat er voor de gemeente een verplichting bestaat. De vaste schulden zijn onderhandse leningen bij derden, zoals banken, pensioenfondsen en bedrijven. Deze leningen hebben een looptijd van meer dan één jaar. Vlottende schulden zijn alle crediteuren en het rood staan op de bank. De overlopende passiva zijn vooraf ontvangen bedragen, die betrekking hebben op het volgende jaar.
Algemeen Uit de balans in deze jaarrekening blijkt dat het eigen vermogen (reserves en voordelige rekeningsaldo) is toegenomen van € 536 miljoen eind 2007 tot € 552 miljoen eind 2008. Deze toename heeft effect op de vermogenspositie. Een oordeel over een vermogenspositie kan worden gevormd door bepaling van de solvabiliteitsratio. Solvabiliteit kan daarbij worden gedefinieerd als de mate waarin een instelling in staat is aan haar korte en lange verplichtingen te voldoen. Hiertoe wordt aan de hand van de balans het eigen vermogen uitgedrukt in een percentage van het totale vermogen. De ratio wordt bepaald aan de hand van het eigen vermogen dat als buffer dient voor het opvangen van eventuele tegenvallers. Het eigen vermogen van de gemeente Dordrecht grotendeels bestaat uit bestemmingsreserves waarover niet vrijelijk kan worden beschikt. Indien het eigen vermogen per eind 2008 wordt uitgedrukt in een percentage van het totale vermogen leidt dit tot een ratio van 71,3% wat kan worden gekenmerkt als uitermate solide (eind 2007 77,4%). De ontwikkeling van de solvabiliteit in de afgelopen jaren is in de volgende grafiek weergegeven.
EV/TV
90,0%
60,0%
64,5%
64,5%
2002
2003
73,8%
75,4%
73,0%
2004
2005
2006
77,4%
71,3%
56,6%
30,0%
0,0% 2001
2007
2008
4.3.2 Balans per 31 december 2008 ACTIVA
31-12-2008
1-1-2008
Bedragen x 1.000 Vaste activa
Immateriële vaste activa Kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en Kosten van onderzoek en ontwikkeling
0 0 0
Materiële vaste activa Investeringen met een economisch nut - gronden uitgegeven in erfpacht - overige investeringen met een economisch nut Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut
348.271 18.317 301.624 28.330
Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan: - deelnemingen - gemeenschappelijke regelingen - overige verbonden partijen Leningen aan: - woningbouwcorporaties - deelnemingen - overige verbonden partijen Overige langlopende Leningen u/g Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Bijdragen aan activa in eigendom van derden
0 0 0 310.923 17.582 265.881 27.460
187.069
190.335
19.988 0 18
19.969 0 18
22.914 1.713 714 14.059 126.540 1.123
23.900 1.239 762 15.106 128.191 1.150
Totaal vaste activa
535.340
501.258
118.596
108.090
Vlottende activa Voorraden Grond- en hulpstoffen: - niet in exploitatie genomen bouwgronden - overige grond- en hulpstoffen - Voorziening nog niet in exploitatie genomen bouwgronden Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie -Voorziening onderhanden werken Gereed product en handelsgoederen Vooruitbetalingen
49.430 6
33.503 -40
68.822
74.289
677 -339
476 -138
Uitzettingen korter dan één jaar Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Overige Vorderingen Overige uitzettingen
67.443 38.627 0 811 27.976 29
Liquide middelen Kassaldi Bank- en girosaldi
65 65
Overlopende activa Nog te ontvangen voorschotbedragen van Europese en Nederlandse overheden Overige nog te ontvangen bedragen Vooruitbetaalde bedragen
53.458 37.614 0 811 15.004 29 3.092 80 3.012
52.485 0 15.640 36.845
27.207 0 10.270 16.937
Totaal vlottende activa
238.589
191.847
Totaal-generaal
773.929
693.105
PASSIVA
31-12-2008
1-1-2008
Bedragen x 1.000 Vaste passiva
Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserves - Voor egalisatie van tarieven - Overige bestemmingsreserves Nog te bestemmen resultaat
551.626 39.131
285 500.783 6.413
384 449.798 47.160
Voorzieningen Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen, risico's Onderhoudsegalisatievoorzieningen Door derden beklemde middelen met een specifieke aanwendingsrichting
8.423
7.296
147 2.678
1.494 2.193
5.598
3.609
Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Obligatieleningen Onderhandse leningen van: - pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen - banken en overige financiële instellingen - bedrijven - overige sectoren - buitenlandse instellingen Waarborgsommen Verplichtingen uit hoofde van financial-lease overeenkomsten
536.473
44.145
111.797
37.850
0
0
111.747 0 0 0 50 0
0 37.850 0 0 0 0 0
Totaal vaste passiva
671.846
581.619
37.556
56.028
Vlottende passiva Netto vlottende schulden met een rente typische looptijd korter dan één jaar Kasgeldleningen Bank- en girosaldi Overige schulden
0 12.525 25.031
Overlopende passiva Overlopende verplichtingen Vooruitontvangen bedragen van Europese en Nederlandse overheden Overige overlopende passiva
29.000 27.028 64.527
14.722 38.105 11.700
55.458 10.779 27.162 17.517
Totaal vlottende passiva
102.083
111.486
Totaal-generaal
773.929
693.105
Gewaarborgde geldleningen Directe garantieverleningen
107.592
118.060
Achtervang waarborgfondsen
265.754
285.545
4.3.3 Toelichting op de balans ACTIVA
Voorraden 15% Financiële vaste activa 24%
Vorderingen en liquide middelen 9% Overlopende activa 7% Immateriële vaste activa 0%
Materiële vaste activa 45%
1. Vaste activa Bijgaand wordt op hoofdlijnen een toelichting gegeven op de ontwikkeling van de componenten van de activa. Voor een uitgebreidere toelichting wordt verwezen naar de Staat van activa. Immateriële vaste activa Er zijn geen immateriële activa meer. Materiële vaste activa De materiële vaste activa bestaan uit de volgende onderdelen:
In erfpacht uitgegeven gronden Overige investeringen met een ec. nut Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut Totaal
Boekwaarde 31/12/08 18.317 301.624
Boekwaarde 1/1/08 17.582 265.881
28.330 348.271
27.460 310.923
De investeringen met economisch nut zijn gestegen. Zie voor toelichting het staatje “Overige investeringen met economisch nut” Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de overige investeringen met economisch nut weer: Boekwaarde 31/12/08 Gronden en terreinen 22.218 Woonruimten 2.598 Bedrijfsgebouwen 187.476 77.221 Grond-, weg- en waterbouwkundige werke Vervoermiddelen 766 Machines, apparaten en installaties 6.155 Overige materiële vaste activa 5.191 Totaal 301.624
Boekwaarde 1/1/08 23.055 1.897 160.854 69.083 737 5.807 4.449 265.881
De overige investeringen met economisch nut kunnen als volgt worden onderverdeeld:
Gronden en terreinen Woonruimten Bedrijfsgebouwen Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Ov. materiële vaste activa Totaal
Boekwaarde 1/1/08 23.055 1.897 160.854
Investeringen 362 788 36.945
Desinvesteringen -1.178 0 -3.775
69.083 737
10.396 183
64 0
-2.321 -155
0 0
0 0
5.807 4.449 265.881
3.635 1.421 53.730
-889 -4 -5.782
-1.126 -675 -10.911
0 0 0
-1.272 0 -1.293
Afschrij- Bijdragen vingen van derden 0 0 -86 0 -6.548 0
De grootste in het boekjaar gedane investeringen zijn (bedrag x miljoen): Gronden en terreinen MFA Oud-Krispijn, Grond Jacob Marisstraat
0,4
Woonruimten Jan Schaeferhof Jan Schaeferhof Jan Schaeferhof Jan Schaeferhof Merbau 227 Jan Schaeferhof Diversen Totaal
0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2 0,8
2 27 28 29 30
Bedrijfsgebouwen MFA Oud-Krispijn, Gebouw Jacob Marisstraat Insula College, aanpassing RMPI - De Drechtster, Atmosfeerstraat 32 aanpas.2 Aanpassing vergadervleugel Bouw. 30 jr Insula college, uitbreiding Koningsstraat 294 Parkeergarage Sportboulevard Verbouwing Achterom 103 Nieuwbouw loods op sportpark Reeweg Nieuwbouw Bogermanschool voor 9 groepen Pand Achterom Div.aanpassingen Energiehuis investering JF Kennedyschool Bosstr.uitbr.1 groep+okv 9 groepen Stedelijk Dalton Lyceum Leerpark aandeel MO Meridiaan uitbreiding groep 2 + okv 10 groepen Sr.M.Polanoschool, Meidoornlaan 2a aanpassing Verbouwing Nieuwe Haven 26 Sr.M.Polanoschool, Meidoornlaan 2a uitbreiding Sportboulevard: Advieskosten Achterom - Fietsenstalling MFA De Koloriet (Res.afschr.Econ.nut) Nieuwbouw Blije Gaarde Sportgebouw Leerpark Nieuwbouw Samenwerkingsgebouw Leerpark Verbouwing Dordrechts Museum Parkeergarage Achterom-investering Sportboulevard: Voorbereidingskosten Stedelijk Dalton Lyceum Leerpark Diversen Totaal
-1,8 -0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,5 0,5 0,6 0,7 0,8 1,0 1,1 1,1 1,3 2,0 3,5 3,7 5,7 5,8 6,4 1,7 37,0
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken PROM: Rioolprogramma 2008 Standplaats Brandts Buijsstraat aanlegkosten Standplaats Minnaertweg - aanlegkosten Uitvoering reconstructie Zuidendijk fase I Rioolvervanging 2007 Rioolvervanging 2006 Diversen Totaal
3,0 0,3 0,4 0,3 4,1 2,0 0,3 10,4
Afwaarderingen -20 0 0
Boekwaarde 31/12/08 22.218 2.598 187.476 0 77.221 766 0 6.155 5.191 301.624
Vervoermiddelen Daihatsu Hijet 1300 Pick-Up 52-VF-XV
0,2
Machines, apparaten en installaties MFA Oud Krispijn (inr. wijkcentr: ICT en inventar) Aanschaf PC´s, Laptops, Schermen 2008 Nieuwe parkeermaatregel TBP 01: Server Based Computing Techn.installatie Koloriet (Res.afschr.Econ.nut) Techn.installatie Koloriet (eigen invest.) Diversen Totaal
0,1 0,1 0,3 0,5 0,9 0,9 0,8 3,6
Overige materiële activa hardware/inrichting 2e verd. SVG MFA Oud Krispijn (inr. wijkcentrum: meubilair) Inrichting/verhuizing NH 26 DM Algemeen, Brandveiligheidsmaatregelen (2003-2008) Diversen Totaal
0,1 0,1 0,2 0,4 0,6 1,4
De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop:
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Ov. machines, apparaten Ov. materiële vaste activa Totaal (afronding)
Boekwaarde 1/1/08
Investeringen
Desinvesteringen
21.050 6.387 22 27.460
1.922 126 210 2.259
-206 -6 0 -212
Afschrijv- Bijdragen ingen van derden -561 -616 0 -1.177
Afwaarderingen
Boekwaarde 31/12/08
0 0 0 0
22.206 5.892 233 28.330
0 0 0 0
De grootste in het boekjaar gedane investeringen zijn: Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Inrichting buitenruimte Foyer Colijnstraat Kunstwerken restant te begroten Ondergrondse containerisatie ov.wijken Constructies/Kunstwerken Botermarkt vervanging kademuur PROM: Handelskade steenglooiing Diversen Totaal
0,2 0,2 0,3 0,4 0,3 0,4 0,1 1,9
Overige machines, apparaten en installaties Vervanging openbare verlichting Verkeersregelinstallatie Totaal
0,3 miljoen -0,2 miljoen 0,1 miljoen
Overige materiële activa PROM: Cruyff Court aanleg
miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen
0,2 miljoen
Financiële vaste activa Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2008 wordt in onderstaand overzicht weergegeven:
Kapitaalverstrekkingen aan: - deelnemingen - gemeenschappelijke regelingen - overige verbonden partijen Leningen aan: - woningbouwcorporaties - deelnemingen - overige verbonden partijen Overige langlopende leningen Overige uitzettingen met een looptijd > 1 Voorziening vordering Landsbanki Bijdragen aan activa in eigendom van derd Totaal
Investeringen 18 0 0
Desinvesteringen 0 0 0
Aflossingen, afschrijvingen 0 0 0
23.900 1.239 762 15.106 128.191
0 474 0 15 56.718
0 0 0 0 -48.319
-985 0 -48 -1.053 -8.400
0 0 0 -9 -51
1.150 190.335
195 57.420
0 -48.319
-221 -10.708
0 -59
Boekwaarde 1/1/08 19.969 0 18
BoekAfwaarwaarde deringen 31/12/08 0 19.987 0 0 0 18 22.914 1.713 714 14.059 128.140 -1.600 1.123 187.069
Hier volgt een specificatie van de boekwaarden per 1-1-2008: Deelnemingen Eneco NV Bank Nederlandse Gemeenten Waterbedrijf Europoort NV Netwerk BV Kennisbedrijven Totaal
13,1 0,6 6,0 0,1 0,2 20,0
miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen
Overige verbonden partijen Het betreft hier een deelneming in de Commanditaire Vennootschap GEM de Hoven. Leningen aan woningbouwcorporaties Er zijn 4 woningbouwcorporaties die nog leningen hebben lopen. Hierop hebben zij aflossingen gedaan van ruim Leningen aan deelnemingen Het betreft hier een lening aan Waterbus B.V. Leningen aan overige verbonden partijen Openbare Bibliotheek t.b.v. selfservicesys Media-apparatuur Totaal Hierop zijn in 2008 aflossingen gedaan.
0,6 miljoen 0,2 miljoen 0,8 miljoen
Overige langlopende leningen St. Alg. Psychiatrisch Ziekenhuis (De Grote Rivieren) Wegschap Tunnel Dordtse Kil FC Dordrecht Overig Totaal Hierop zijn in 2008 aflossingen gedaan.
12,8 1,8 0,3 0,2 15,1
miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen
Overige uitzettingen met een looptijd > 1 jaar 1. Saldo aan begin van het jaar: Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Effectenbezit EZH middelen vastrentende waarden Overige vastrentende waarden Duurzame belegging Overigen Totaal
9,0 0,1 66,4 24,4 28,3
miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen
128,2 miljoen
2. Investeringen: Gedurende 2008 hebben de volgende (her)beleggingen plaatsgevonden: Rendement belegging 2007 t/m 2016 1,6 miljoen A. Inleg 2e en 3e tranche van in 2007 gestarte duurzame belegging bij Loyalis (looptijd tot 2018, minimumrendement 1,7 miljoen B. Herbelegging EZH-middelen (t.b.v. vermindering renterisico 2010-2011). Hiertoe zijn een viertal vastrentende EZHbeleggingen verkocht en herbelegd in 4 Credit Linked Notes, t.w. : B1. CLN Halifax bank of Scotland/General Electric Euro Capital Funding (looptijd tot 2016, coupon 6,25%) 16,0 miljoen B2. CLN Dexia Credit Local/GE (looptijd tot 2014, coupon 5,6%) 11,0 miljoen B3. CLN ING Bank NV/GE (looptijd tot 2021, coupon 5,6%) 11,0 miljoen B4. CLN Royal bank of Scotland/GE (looptijd tot 2018, coupon 5,5%) 11,0 miljoen C. Aanvullende storting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SO) 4,4 miljoen Totaal 56,7 miljoen 3. Vrijval, aflossing en afschrijving in 2008: EZH middelen vastrentende waarden Overige vastrentende waarden Totaal
48,3 miljoen 8,4 miljoen 56,7 miljoen
In het laatste bedrag zit begrepen een bij een IJslandse bank geplaatste uitzetting van € 3,4 miljo Op de expiratiedatum (24-dec-2008) werd echter geen geld terugontvangen. Is als kortlopende vordering verantwoord. Bijdragen aan activa in eigendom van derden Het betreft hier een uitgaaf 1e inrichting school.
2. Vlottende activa Voorraden De in de balans opgenomen voorraden worden uitgesplitst naar de volgende categorieen: Grond- en hulpstoffen, gespecificeerd naa 31/12/2008 niet in exploitatie genomen bouwgronden 49.430 overige grond- en hulpstoffen 6 49.436 Onderhanden werk - bouwgronden in expl 68.822 Gereed product en handelsgoederen 677 Vooruitbetalingen -339 Totaal 118.596
1-1-2008 33.503 -40 33.463 74.289 476 -138 108.090
Van de niet in exploitatie genomen bouwgronden kan het volgende overzicht worden gegeven:
Gronden in voorraad Voorziening
Boekwaarde 1/1/08 39.095 -5.593
Totaal
33.503
InvestDesinvest- Bijdragen eringen ringen van derden 20.180 -2.064 -320 82 -3.854 0 20.261
-5.918
-320
BoekAfwaarwaarde deringen 31/12/08 1.904 58.796 0 -9.365 1.904
49.430
De nog niet in exploitatie genomen gronden betreffen gronden (en opstallen) die zijn aangekocht om te dienen als ruilobject en gronden die destijds zijn aangekocht voor de ontwikkeling van uitbreidingsplannen. Van de bouwgronden in exploitatie kan van het verloop in 2008 het volgende overzicht worden weergegeven:
Grondexploitaties(activa) Voorziening
Boekwaarde 1/1/08 109.403 -35.114
Investeringen 367 22.403
Totaal
74.289
22.770
DesBoekinvesteBijdragen Afwaarderi waarde 31/12/08 ringen van derden ngen -21.959 0 0 87.811 -6.278 0 0 -18.989 -28.236
0
De afwaardering betreft een technische correctie op de bouwgrondexploitatie van de voorziening Betreft onderdeel Woonwagens omdat deze niet onder de bouwgrondexploitatie vallen. Deze zijn nu opgenomen onder transitorische activa/passiva. Onderstaand is een nadere uitzetting van de diverse grondexploitaties opgenomen:
0
68.823
Strategische verwervingen Diverse verwervingen
Boekwaarde Vermeer1/1/08 deringen 34.954.535 16.405.870
Verminderingen 770.240
BoekVoorwaarde zieningen 31/12/08 31/12/ 08 50.590.166 -3.975.349
Niet in exploitatie zijnde gronden
Omschrijvingen Woningbouw 2005 Zeehavenbuurt De Hoven Jagers- & Windhondenpolder Smitsweg Sluisweg / Achterhakkers Leeuwstraat/Zuidendijk Zuidhoven Smitshoek Makoré Herontwikkeling schoollocaties Scholenschuif Dubbeldam Zuidpolder - rubriek 7 Glazenstraat Bleekersdijk, school Vest Belthure Park Moskee Wielwijk De Holland Beekenstein 4 Bamendaweg Sint Suraplein / Boogjes Nijhofflaan Activering Economische ontwikkeling Damplein (voorheen Watertoren) Locatie Eulerlaan Dordtse Kil IV Galileolocatie Totaal
Boekwaarde 1/1/08 0 0 -1.694.698 -3.031.588 370.725 224.897 157.196 105.835 63.873 -1.010.073 3.067 10.376 229.547 0 1.942.992 3.666.371 109.185 2.864.074 2.013 0 9.686 2.298 2.382 16.505 0 47.787 48.339 4.140.789
Vermeerderingen 0 0 1.217.376 0 71.407 14.206 7.138 0 0 0 0 0 323.000 0 246.738 397.041 0 144.072 0 0 49.171 772 0 10.622 1.811.055 169.154 42.924 4.504.675
Verminderingen 0 0 106.387 0 105.835 63.873 37.003 3.067 10.376 0 0 0 109.185 2.013 0 0 0 2.382 0 0 0 0 440.122
Boekwaarde 31/12/08 0 0 -477.322 -3.137.975 442.133 239.103 164.334 0 0 -1.047.076 0 0 552.548 0 2.189.730 4.063.412 0 3.008.146 0 0 58.857 3.070 0 27.126 1.811.055 216.940 91.263 8.205.342
Voorzieningen 31/12/08 -1.486.523
-2.302.329
-1.601.195
-5.390.048
Actieve grondexploitaties
Omschrijvingen Stevensweg Quickterrein Ontwikkeling Vest 124 Mallegat / Krabbepolder Amstelwijck Corridor Admiraalsplein Leerpark - rubriek 7 Stadswerven Woonwagens deconcentratie Bagijnhof - Achterom Gezondheidspark Totaal
Boekwaarde VermeerVermind1/1/08 deringen eringen -438.302 438.302 271.909 26.538 0 149.260 52.228 0 -3.794.946 0 135.283 38.474.471 31.589.347 -138.029 19.910 11.963.351 0 4.539.363 8.112.448 4.529.538 0 40.346.173 5.253.077 0 0 0 0 0 0 0 14.457.234 4.352.782 0 109.403.568 14.672.376 36.263.993
TOTAAL GENERAAL
148.498.893
35.582.921
BoekVoorwaarde zieningen 31/12/08 31/12/08 0 298.448 201.488 -3.930.229 6.885.124 -118.120 7.423.989 -10.023.695 12.641.986 -6.955.870 45.599.250 0 0 0 18.810.016 -2.008.876 87.811.952 -18.988.441
37.474.354 146.607.460 -28.353.838
Uitzettingen korter dan één jaar De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar of minder kunnen als volgt gespecificeerd worden: Soort vordering
Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Overige vorderingen Overige uitzettingen Totaal
Boekwaarde
Voorziening oninbaarhe id 31/12/08
Balanswaarde
Balanswaarde
31/12/08
31/12/07
38.627 0
37.614 0
811 27.976 29 67.443
811 15.004 29 53.458
0
29 29
Vorderingen op openbare lichamen Belastingdienst te vorderen BTW incl. BCF GR Drechtsteden Regio ZHZ Regiogemeenten deelnemend aan SCD Waterschap Hollandse Delta Diversen Totaal
21,8 11,0 1,3 0,7 0,2 3,9 39,0
miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen
Verstrekte kasgeldleningen Geen. Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Betreft een rekening-courant met de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden. Overige vorderingen Betreffen vorderingen die voortvloeien uit de normale bedrijfsuitoefening. De toename van de overige vorderingen wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door een aantal grote privaatrechtelijke vorderingen die in 2008 zijn opgenomen. Daarnaast is aan gemeentelijke belastingen en heffingen het te vorderen bedrag per 31 december 2008 ten opzichte van 31 december 2007 toegenomen met circa € 1,7 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door de raming van nog op te leggen posten. (enkele grote aanslagen moesten nog worden opgelegd). In het totaal per 31 december 2008 te vorderen bedrag is een vordering opgenomen op het BTW compensatiefonds (BCF) van totaal circa € 24,3 miljoen, deze zal per 1 juli 2009 worden verrekend. Van de overige vorderingen, zowel privaatrechtelijk als publiekrechtelijk (€ 45,6 miljoen) is per medio april 2009 circa € 30,6 miljoen ontvangen. De nog openstaande vorderingen bedragen per medio april 2009 circa € 15 miljoen (33% van het totaal te ontvangen bedragen per 31 december 2008). Een onderverdeling van dit bedrag is: Grote vorderingen op openbare lichamen Grote privaatrechtelijke vorderingen Overige vorderingen waaronder gemeentelijke belastingen en heffingen
€ 7,4 miljoen € 3,4 miljoen € 4,2 miljoen
Bij de beoordeling van de volwaardigheid van de vorderingen is geconcludeerd dat de bestaande voorziening voor oninbaarheid licht kon dalen naar een bedrag van circa € 1,6 miljoen. Liquide middelen Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten: Kassaldi Bank- en girosaldi
31-12-2008 65 65
1-1-2008 80 3.012 3.092
Overlopende activa: De post overlopende activa kan als volgt onderscheiden worden: 31-12-2008 Nog te ontvangen van Europese en Ned. O Vooruitbetaalde bedragen Overige nog te ontvangen bedragen Totaal
0 36.845 15.640 52.485
1-1-2008 0 16.936 10.270 27.206
Dit betreffen posten uit normale bedrijfsuitoefening die voortvloeien uit het toerekenen van baten en lasten aan het boekjaar.
PASSIVA
Kortlopende schulden 5%
Overlopende Passiva 8%
Voorzieningen 1% Langlopende schulden 14% Resultaat 1% Reserves 71%
Eigen vermogen Het in de balans opgenomen Eigen Vermogen bestaat uit de volgende posten: Algemene reserves
31-12-2008 44.145
1-1-2008 39.131
285 500.783 6.413
384 449.798 47.160
551.626
536.473
Bestemmingsreserves voor egalisatie van tarieven overige bestemmingsreserves Resultaat na bestemming (rekeningsresultaat) Totaal
Het verloop in 2008 wordt in onderstaand overzicht per soort reserve weergegeven. Dit overzicht is exclusief het nog te bestemmen rekeningsresultaat over 2008 (6 miljoen).
Reserves
VerBestemmindering ming ter dekking resultaat van afschrijvingen 2007
Saldo 1/1/08 Toe-voeging Onttrekking
Algemene reserves Egalisatie van tarieven Overige bestemmingsreserves Totaal
39.131 384 449.798 489.313
40.549 6 143.056 183.611
35.535 105 138.454 174.094
47.160 47.160
Verloop Reserves 31-12-2002 t/m 31-12-2008 (x €1.000)
600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 0
2002
2003
2004
Algemene reserve
2005
2006
2007
Bestemmingsreserve
2008
0 0 777 777
Saldo 31/12/08 44.145 285 500.783 545.213
Onder “Bestemming resultaat 2007” staan de toevoegingen of onttrekkingen vermeld uit hoofde van de bestemming van het resultaat van het voorgaand boekjaar. Onder de afschrijvingen staan de verminderingen vermeld in verband met afschrijvingen op activa waarvoor een specifieke bestemmingsreserve is gevormd. Voor verdere informatie over de voor het weerstandsvermogen meest relevante reserves verwijzen wij u naar paragraaf 3.2 “Risicomanagement en weerstandscapaciteit” en de Staat van reserves. Tevens is een bijlage op de cdrom van de overige reserves (en voorzieningen) een nadere uiteenzetting van de bestemming / het doel en de mutaties gegeven. Voorzieningen Het verloop van de voorzieningen in 2008 wordt in onderstaand overzicht weergegeven.
Voorzieningen
Saldo 1/1/08
Toevoeging
Vrijval / Aanwending
Saldo 31/12/08
Ivm bijdragen van derden Onderhoudsvoorzieningen Overige voorzieningen Voorzieningen grondexploitatie over naar activa
3.609 2.193 47.224 -40.707
3.087 1.550 6.671 -10.212
1.098 1.065 53.748 -50.919
5.598 2.678 147 0
Totaal
12.319
1.096
4.992
8.423
Verloop Voorzieningen 31-12-2002 t/m 31 -12-2008 (x € 1.000)
120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
In het kader van het besluit van 10 juli 2007 tot wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten zijn per 1 januari 2008 een aantal voorzieningen omgezet naar overlopende passiva. Per 1-1-2008 was dit 7.1 miljoen. De voorzieningen van grondexploitaties zijn overgeheveld naar de activa. Per 1-1-2008 was dit 41 miljoen. Voor verdere informatie over de voorzieningen verwijzen wij u naar de Staat van voorzieningen op de cd-rom en naar hoofdstuk 4.2 “Risicomanagement en weerstandscapaciteit”. Tevens is in een bijlage op de cd-rom per voorziening een nadere uiteenzetting van de bestemming / het doel en de mutaties gegeven. Vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden is als volgt:
31-12-2008
1-1-2008
0
0
111.747 0 0
37.850 0 0
0 111.747 0 50 111.797
0 37.850 0 0 37.850
Onderhandse leningen: binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen binnenlandse banken en overige financiele instellingen binnenlandse bedrijven overige binnenlandse sectoren buitenl. Inst., fondsen, banken, bedrijven en ov. sectoren Door derden belegden gelden Waarborgsommen Totaal
In onderstaand overzicht wordt het verloop weergegeven van de vaste schulden over het jaar 2008. Saldo 1/1/08 0 37.850 0 0 37.850
Obligatieleningen Onderhandse leningen Door derden belegde gelden Waarborgsommen Totaal
Vermeerderingen 0 164.268 0 50 164.318
Aflossingen 0 90.371 0 0 90.371
Saldo 31/12/08 0 111.747 0 50 111.797
In onderstaand overzicht wordt het verloop weergegeven van de vaste schulden over het jaar 2008 etc. De toename van de onderhandse geldleningen van € 37,8 naar € 111,8 miljoen wordt vooral veroorzaakt doordat de gemeente Dordrecht in 2008 twee langlopende leningen heeft opgenomen voor een totaalbedrag van € 76 miljoen. Deze leningen worden in de financieringsparagraaf nader gespecificeerd. De totale rentelasten voor het jaar 2008 met betrekking tot de vaste schulden bedraagt € 2,4 miljoen. Vlottende passiva Onder de vlottende passiva zijn opgenomen: 31/12/2008
1/1/2008
37.556 64.527 102.083
56.028 55.458 111.486
Schulden < 1 jaar Overlopende passiva Totaal
In het kader van het besluit van 10 juli 2007 tot wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten zijn per 1 januari 2008 een aantal voorzieningen omgezet naar overlopende passiva. Per 1-1-2008 was dit 7.1 miljoen. Op de balans per 31-12 staan geen bedragen meer voor opgenomen kasgeldleningen bij de schulden < 1 jaar. Kortlopende schulden De in de balans opgenomen kortlopende schulden kunnen als volgt gespecificeerd worden: 31/12/2008
1/1/2008
0 12.525 25.031 37.556
29.000 0 27.028 56.028
Kasgeldleningen Bank- en girosaldi Overige schulden Totaal
Overlopende passiva De specificatie van de post overlopende passiva is als volgt: 31/12/2008
1/1/2008
14.722 38.105 11.700 64.527
10.779 27.162 17.517 55.458
Overlopende verplichtingen Vooruitontv. van Europese en NL overhede Overige overlopende passiva Totaal
Dit betreffen posten uit normale bedrijfsuitoefening die voortvloeien uit het toerekenen van baten en lasten aan het boekjaar. De specificatie van post “Vooruitontvangen bedragen van Europese en Nederlandse overheden” is als volgt: Uitkering met specifiek bestedingsdoel
Saldo per Toevoeging Vrijval Saldo per 1-1-2008 2008 31-12-2008 31-12-2008 Brede doeluitkering GSB-SIV 7.974.323 18.715.086 16.937.266 9.752.142 0 Brede doeluitkering Niet fysieke economie 1.244.090 0 800.159 443.930 Brede doeluitkering Wet bodembeschermi 4.810.379 0 2.723.222 2.087.157 Brede doeluitkering Impulsbudget SV 589.245 0 0 589.245 SO BIRK subsidie, project Maasterras 5.600.000 160.000 5.760.000 Voorziening bijdrage van derden S&R 0 198.737 198.737 Vooruitontv bedragen SO/Beleid 0 9.331 -9.331 Van Voorzieningen naar overlopende passiva:
Saldo bijdrage van derden 4.834.353 Vooruitontvangen ESF geld Albert Schweitzer (vz 530) 600.000 Vooruitontvangen tbv externe betrekkingen (vz506) 34.895 Vooruitontvangen bedragen GOA/OALT (vz 517) 374.805 Vooruitontvangen bedragen Antilianen (vz 197.701 Vooruitontvangen Reg. Meld&Coordinatiep 566.800 Vooruitontvangen bedragen Bedrijfsvervoer (vz 509) 206.825 Vooruitontvangen bedragen klimaatbeleid (vz 513) 68.604 Vooruitontvangen bedragen Geluid (vz514 59.966 Vooruitontvangen bedragen BLS 0 Totaal 27.161.985 Saldo bijdrage van derden (31-12-2008) -Saldo werkdeel WWB 2008
2.792.300 32.599.290
15.567.520 600.000
0
14.721
20.174
124.805 197.701 36.521
250.000 0 530.279
143.988
62.837
68.604
0 59.966 2.792.300 38.104.956
21.656.318
15.389.117
-Overige bijdrage van derden Totaal
10.733.167
178.403 15.567.520
Niet uit de balans blijkende verplichtingen Waarborgen en garanties Het in de balans opgenomen bedrag voor verstrekte waarborgen aan natuurlijke- en rechtspersonen kan als volgt naar de aard van de geldlening gespecificeerd worden: Geldnemer Diversen Bejaardentehuizen c.a. Instellingen gehandicaptenzorg Gemeenschappelijke regelingen Sportverenigingen
Oorsprongewaarborg kelijk bedrag Borg-stelling d per 1/1/08 11.944 54.385 2.505 641.719 7.975
100% 100% 100% div 100%
Totaal Garanties met indirect kredietrisico (achtervang) Achtervang waarborgfondsen Achtervang 10 woningbouwinstellingen Totaal
50%
gewaarborgd per
8.385 35.701 1.250 67.512 5.212
5.035 31.763 1.160 63.586 6.048
118.060
107.592
285.545
265.754
403.605
373.346
Bij Achtervang waarborgfondsen stond de garantie vorig jaar nog op 100%, deze is echter maar 50% doordat het Rijk voor de andere 50% borgstelling geeft. Lease- en meerjarige verplichtingen Aan leaseverplichtingen voor o.a. auto’s, automatiseringsapparatuur en andere apparatuur is in 2007 een bedrag betaald van ruim 137.000 euro. Aan meerjarige huurcontracten voor gebouwen, automatiseringsapparatuur, koffieautomaten etc. is er in 2007 een bedrag betaald van ruim 2,1 miljoen. Verder is er nog een verplichting met betrekking tot het overgenomen onderhoud aan bomen van de Stichting de Biesbosch. In 2000 is hiervoor een afkoopsom betaald door Stichting De Biesbosch van € 522.483. De ontvangen afkoopsom is gestort in de Algemene Exploitatie reserve.
