12-11-2012
De fysiologische basis van de melkproductie
De fysiologische basis van de melkproductie
Moedermelk; hoe? Moedermelk; hoeveel? Moedermelk; samenstelling?
Aandachtspunten
Lactose Vetten ADH tijdens lactatie
Anita Badart, diëtist / lactatiekundige IBCLC © 2012
http://www.rondengezond.nl
http://www.rondengezond.nl
Bron:: Riordan, 2005
© 2012
Hoe wordt melkproductie geregeld?
© 2012
http://www.rondengezond.nl
http://www.rondengezond.nl
Bron:: Riordan, 2005
© 2012
Hormonen tijdens lactatie
Steeds nieuwe aanmaak Prolactine: bloed moedermelk Oxytocine: spiercellen Hormonen vrij door drinken baby Productie = vraag en aanbod Tepels ‘wennen’ (max. tijd) = niet nodig
http://www.rondengezond.nl
toeschietreflex (TSR)
© 2012
http://www.rondengezond.nl
Bron:: Riordan, 2005
© 2012
1
12-11-2012
Moedermelk; hoeveel?
Moedermelk; hoeveel?
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Moedermelk; hoeveel?
Eerste dagen; 5-10 cc/keer Belly balls:
© 2012
http://www.rondengezond.nl
Moedermelk; hoeveel?
1e week na geboorte: ca. 550 cc / dag Vanaf 2e – 3e week: ca. 750-800 cc / dag Piek-melkproduktie ; 2 - 3 liter / dag Onafhankelijk van
‘stimulerende’ producten (verandering in) maternaal gewicht sporten /activiteiten vochtinname calorische inname (> drempelwaarde)
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Moedermelk; hoeveel?
Wat zit er zoal in? Past niet volledig op deze dia…. www.bellybelly.com.au/forums/whatsinbreastmilk.pdf
Voedingsfrequentie en drinkgedrag (+) Stress, mastitis, ziekte van moeder(-) Roken (-) Anticonceptie, bevattende oestrogenen (-)
http://www.rondengezond.nl
Bron: Prentice e.a., 1986
Moedermelk; samenstelling
Wél beïnvloed door
http://www.rondengezond.nl
energie proteïne vet natrium kalium calcium fosfor magnesium chloride koper zink ijzer bron: borstvoeding.com © 2012
http://www.rondengezond.nl
preterme moedermelk 69 kcal 2.1 g 3.9 g 40.2mg 68.4 mg 23.5 mg 14.0 mg 2.8 mg 72.7 mg 0.1 mg 0.4 mg 0.1 mg
rijpe moedermelk 69 kcal 1.05 g 3.9 g 18.0 mg 52.5 mg 28.0 mg 14.0 mg 3.5 mg 42.0 mg 0.025 mg 0.12 mg 0.03 mg
© 2012
2
12-11-2012
Moedermelk; samenstelling
Moedermelk; samenstelling
Verandert gedurende lactatie Verandert gedurende één voeding Met name vetzuursamenstelling sterk beïnvloed door maternale vetzuurinname; NIET het totale vetgehalte! Vitamines; soms afhankelijk van voeding, hoe sterk dit verband is, is per vitamine verschillend
Voor pasgeborenen 1wk, 1 mnd, 2 mnd…. Ochtend-, middag-, avond-, nachtvoeding Voormelk, achtermelk Met knoflook, worteltjes, spinazie….
http://www.rondengezond.nl
© 2012
http://www.rondengezond.nl
© 2012
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Lactose (melksuiker)
Voormelk (veel lactose) en achtermelk (veel vet) http://www.rondengezond.nl
© 2012
Lactose in (één portie) moedermelk
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Tijdsduur vanaf laatste voeding? Hoe vol/leeg is de borst? Hoe lang drinkt kindje effectief? NIET afhankelijk van voeding van de moeder!
http://www.rondengezond.nl
© 2012
3
12-11-2012
Vette feiten… Baby: brein 400 g
Geboren ≠ voltooid
Moeder: brein 1300 g
Leeftijd (gewicht) • Pasgeboren (3.5 kg) • 4-6 mnd (5.5 kg) • 1-2 jaar (11 kg) • 5-6 jaar (19 kg) • 14-15 jaar (50 kg) • Volwassen (70 kg)
Energie naar het brein:
ca. 11% lichaamsgewicht
ca. 75% Energie naar het brein:
ca. 2% lichaamsgewicht
ca. 25%
Brein: 60% droge stof = vet
© 2012
http://www.rondengezond.nl
Essentiële vetzuren
Gewicht brein (energie)
• • • • • •
400 g (74%) 650 g (64%) 1045 g (53%) 1235 g (44%) 1360 g (27%) 1400 g (23%)
Bron: Cunnane SC, Crawford MA,(’03) © 2012
http://www.rondengezond.nl
DHA status Westerse moeder ppartum
DHA en AA
Bouwstenen voor hersenen, netvlies, zenuwstelsel
Borstvoeding bevat DHA en AA
Via bloed moeder in borstvoeding. Echter: hoeveelheid DHA in bloed bij lacterende moeder daalt! Gevolg: hoeveelheid DHA in m-melk daalt…
http://www.rondengezond.nl
© 2012
© 2012
http://www.rondengezond.nl
DHA status ; invloed op moeder
Vetzuursamenstelling moedermelk
6.0
Westerse moeders: 0.30 g% DHA, 0.44 g% AA Veganisten: 0.15 g% DHA, 0.32 g% AA Traditionele volkeren: 0.73% DHA, 0.50 g% AA
Bij intake 450 mg ωLCP: 0.43 g% DHA
su ta ts A H D gn ig ijt S
5.0
m urt 4.0 ap p 3.0 2.0 1.0
http://www.rondengezond.nl
© 2012
http://www.rondengezond.nl
depressie
geen depressie
Otto et al (‘03) © 2012
4
12-11-2012
Invloed van vetzuren op kind
Invloed van vetzuren op kind
Onderzoek:
Moedermelk vs. kunstvoeding zonder deze vetzuren
Kunstvoeding mét DHA / AA vs. kunstvoeding zonder DHA / AA
Cognitieve ontwikkeling (?) Visuele ontwikkeling (?) Motorische ontwikkeling (?) Gedragsstoornissen (ADHD, schizofrenie, agressie)(?) Bloeddruk (?) Allergie risico (?) Vroege aanleg vetmassa (?)
☞ onderzoeksresultaten zijn niet eenduidig; i.h. a. positief / soms geen verschil, niet negatief © 2012
http://www.rondengezond.nl
http://www.rondengezond.nl
© 2012
Vetzuren; praktisch advies
Invloed van vetzuren op kind
Beperk verzadigd vet (harde margarines, roomboter, volvette
Verstorende omstandigheden:
zuivel, slagroom, vet vlees); óók bij ‘magere’ vrouwen
Verschillen in gevoeligheid afgenomen testen Verschillen zijn te subtiel; niet aan te tonen met prestatietesten Wanneer moet je meten? Ontoereikende DHA / AA-suppletie? Wat is Wat is het aanbod in de baarmoeder geweest?
Voldoende onverzadigd vet ; olijfolie, sojaolie, lijnzaadolie,
raapzaadolie, walnotenolie, halvarine / margarine in kuipjes, vloeibare margarine / bak&braad, (bij voorkeur met ω3 vetzuren). Aanbeveling is 55 gram/dag!
Adviseer noten als tussendoortje (ideaal tijdens voedingsmoment)
ideaal?
© 2012
http://www.rondengezond.nl
2x / week liefst vette vis (zalm, haring, makreel, paling) óf
visoliecapsule bevattende min. 200 mg DHA
http://www.rondengezond.nl
Tijdens lactatie; ADH
Vitamine D tijdens lactatie
Energie: + 500 kcal Micronutriënten;
Calcium Fe Mg Zn vit A vit B1/ B2 / B6/ B12 Foliumzuur vit C http://www.rondengezond.nl
© 2012
Suppletie 10 mcg bij getinte/donkere huid Suppletie 10 mcg bij lichte huid die niet ELKE dag minstens 15 minuten in de zon komt tussen 11 en 15 uur (hoofd en handen onbedekt) Suppletie bij voorkeur D3 Daarnaast ADH van 10 mcg/dag; gemiddelde inneming is 2-3 mcg/d!
1000 mg 20 mg 300-400 mg 16 mg 1250 RE 1.7 /1.7/ 1.9 mg / 3.8 mcg 400 mcg 110 mg © 2012
http://www.rondengezond.nl
© 2012
5
12-11-2012
Dank voor jullie aandacht!
http://www.rondengezond.nl
© 2012
6