De basis van het Boekhouden Werkboek
Niveau 3 BKB/elementair boekhouden Hans Dijkink
de basis van het boekhouden Niveau 3 BKB/elementair boekhouden Werkboek
Hans Dijkink
Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten
Ontwerp omslag: www.gerhardvisker.nl Ontwerp binnenwerk: Aly Pepping, Thesinge Omslagillustratie: © iStock
Eventuele op- en aanmerkingen over deze of andere uitgaven kunt u richten aan: Noordhoff Uitgevers bv, Afdeling Hoger Onderwijs, Antwoordnummer 13, 9700 VB Groningen, e-mail:
[email protected] Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich aanbevolen.
0/ 15
© 2015 Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands.
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.stichting-pro.nl). All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior written permission of the publisher. ISBN (ebook) 978-90-01-86784-3 ISBN 978-90-01-86783-6 NUR 782
2
© Noordhoff Uitgevers bv
Inleiding Dit werkboek hoort bij het leerboek De basis van het boekhouden. Met de kennis van het leerboek kunnen de opgaven door de cursist worden opgelost. De opbouw is zodanig, dat de eerste opgaven vergelijkbaar zijn met de voorbeelden uit het leerboek. De latere opgaven zullen iets meer oplossingsvermogen van de cursist vragen. Steeds wordt in de opgaven materie meegenomen die in eerdere hoofdstukken al is behandeld. Zo zullen de opdrachten in de latere hoofdstukken steeds meer gaan lijken op de uiteindelijke examenopgaven. Herhaling is de kracht van het woord. De opgaven van een hoofdstuk worden afgesloten door een uitgebreide opdracht. Bij de opgaven is voldoende ruimte gelaten om ze uit te werken. De uitwerkingen bij het werkboek staan op de bij het leerboek horende website www.boekhoudenniveau3.noordhoff.nl. Deze site bestaat uit een studenten/ cursistengedeelte en een docentengedeelte. De toegang tot het studentengedeelte wordt verkregen via de code in het leerboek en de toegang tot het docentengedeelte via een speciale docentencode. De uitwerkingen van de opgaven die gemarkeerd zijn met een asterisk (*) zijn alleen voor de docenten/opleiders beschikbaar.
© Noordhoff Uitgevers bv
3
inhoud 1 De balans
6
2 Grootboekrekeningen
4
5 Het rekeningschema 10
6 Journaliseren
59
71
3 Hulprekeningen van het eigen vermogen 26
7 De kolommenbalans 81
4 Meer over registratie van facturen en goederen 40
8 Belastingen 97
© Noordhoff Uitgevers bv
9 Privé
104
13 Enkele bijzondere financiële feiten
137
10 De kosten van het personeel 110
14 Bijzondere inkoop- en verkoopboekingen 148
11 Duurzame productiemiddelen 118
15 Het eigen vermogen
12 Permanence
© Noordhoff Uitgevers bv
157
128
5
De basis van het boekhouden
1 De balans 1.1
1.2
Kruis aan welke van de volgende uitspraken juist is. A
De administratie is een onderdeel van de boekhouding.
B
De boekhouding is een onderdeel van de administratie.
C
De boekhouding en de administratie zijn twee woorden voor hetzelfde begrip.
Noem vier kerntaken van de boekhouding. 1 2 3 4
1.3
Sommige mensen beweren dat de boekhouding een onderdeel is van de totale administratie. Leg dit eens uit.
1.4
Noem vier activiteiten die wel tot de administratie behoren, maar die niet door de boekhoudafdeling worden uitgevoerd. 1 2 3 4
1.5
Noem enkele voorbeelden van financiële feiten. 1 2 3 4
6
© Noordhoff Uitgevers bv
1 De balans
1.6
Mevrouw De Wit wil een nieuwe zwarte auto kopen. Voordat ze de bestelling plaatst, wil ze eerst weten hoe ze er financieel voorstaat. Ze zet daarvoor al haar bezittingen en schulden op een rij. Na inventarisatie komt ze met de volgende lijst: Bankstel Schuld aan broer Openstaande nota garage Bed Hypotheek Huis
€ 2.000 € 3.000 € 700 € 1.200 € 150.000 € 125.000
Keuken Huidige auto Kleding Overige bezittingen Lening bank
€ 12.000 € 3.500 € 12.000 € 5.500 € 20.000
a Zet voor mevrouw De Wit de bezittingen op een rij en tel ze op. Bezittingen Onderwerp
Bedrag
Totaal bezittingen
b Zet alle schulden van mevrouw De Wit op een rij en tel ze op. Schulden Onderwerp
Bedrag
Totaal Schulden
© Noordhoff Uitgevers bv
7
De basis van het boekhouden
c Bereken het eigen vermogen van Mevrouw De Wit. Eigen vermogen Bezittingen Schulden Eigen vermogen
d Wat zou je mevrouw De Wit adviseren? Moet ze de zwarte auto kopen of juist niet?
1.7
Jansen wil op 1 april 2015 als ondernemer voor zichzelf beginnen. Voor zijn nieuwe zaak heeft hij de volgende bezittingen ingebracht: Banksaldo € 2.300 Bureau + computer Schuur € 12.000 Voorraad hout
€ 2.500 In de portemonnee € 500 € 700 Gereedschap € 2.200
Jansen leent daarnaast € 40.000 bij de bank en koopt daarvoor een nieuwe bestelbus. Maak een beginbalans voor de nieuwe onderneming van Jansen. Balans 1 april 2015 Debet
*1.8
8
Credit
Gebouwen Inventaris Vervoermiddelen Gereedschap Voorraad Kas Bank
Eigen vermogen Vreemd vermogen
Totaal
Totaal
Handelsonderneming vof Van Dam en Zn heeft twee bestelauto’s van € 35.000 per stuk. Op de bank staat € 10.000. Het kantoor wordt gehuurd voor € 20.000 per jaar. Het magazijn is eigendom van Van Dam en Zn. De waarde van het magazijn is € 150.000. Op het magazijn rust een hypotheek van € 90.000. Daarnaast zijn er nog rekeningen die Van Dam moet betalen. Het betreft hier een bedrag van € 12.000.
© Noordhoff Uitgevers bv
1 De balans
a Maak de inventarisatie van de bezittingen en schulden van deze firma. Bezittingen Omschrijving
Bedrag € € € € € €
Totaal
€
Schulden Omschrijving
Bedrag € €
Totaal
€
b Bereken het eigen vermogen. Bezittingen Vreemd vermogen
€ €
Eigen vermogen
€
c Maak een balans van de inventarisatie.
Totaal
© Noordhoff Uitgevers bv
Balans Van Dam vof € Eigen vermogen
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€
€ 230.000
Totaal
€ 230.000
9