De elegante en vrome jonge vrouw op dit paneel is mijn mama, Maria van Bourgondië

Dames met Klasse

Het onderdeel Van prinsesje tot landvoogdes werd geschreven door Annemie Swaelens

MODULES 1.

>>>>> VAN PRINSESJE TOT LANDVOOGDES>>>>> OPDRACHT

De elegante en vrome jonge vrouw op dit paneel is mijn mama, Maria van Bourgondië. Je kan achterhalen in welk jaar precies ik ben geboren; zoek daartoe de datering in de tekst bovenaan op het schilderij. De exacte datum? 10 januari. Wat is dan mijn sterrenteken? Wie zien we in mama's gezelschap? De figuur met de trotse pose is abt van de Duinenabdij in Koksijde; de andere man is er econoom. Mijn papa is er dus niet bij. Kan je dit verklaren, als je weet dat mama in die tijd regerende vorstin van de Nederlanden is?

klik op de foto om ze te vergroten.

http://www.pienternet.be/damesmetklasse/mod_prinses_opdracht.html (1 of 25)11-10-2005 19:02:44

Dames met Klasse

2. Als ik op de wereld kom, is mijn vader, Maximiliaan uit het huis Habsburg, aartshertog van Oostenrijk; in 1508 wordt hij keizer van het Heilig Roomse Rijk. Van enkele jaren later dateert dit officiële portret: scherpe gelaatstrekken, weelderige mantel en indrukwekkend harnas. Tast je met de ogen zijn rechterarm eens af? Op de elleboogschelp verschijnen enkele woorden in het Latijn: QVIS CONTRA NOS. In het Nederlands luidt de hele zin: Als God voor ons is, wie zal dan tegen ons zijn? Die komt uit de brief van de apostel Paulus aan de christenen van Rome (8,31). Hoe versterkt de tekst het imago van mijn vader? Zo'n beeltenis hang ik later in de bibliotheek van mijn paleis in Mechelen. Die koele blik van hem! Zó volgt hij de huwelijksmarkt voor mij en mijn broer Filips. Hierover dadelijk meer …

3. Van mijn mama kan ik me nauwelijks iets herinneren. Ze sterft als ik goed 2 jaar ben. Portretten maken haar voor mij en mijn vader innig aanwezig. Maximiliaan laat die tot vele jaren na haar dood in 1482 schilderen; deze versie dateert van ca. 1500. Op die manier uit hij natuurlijk zijn liefde voor zijn vrouw; maar ook vanuit dynastiek standpunt zijn die beelden interessant (dynastie: regerende familie, vorstenhuis). Kan je verduidelijken wat ik bedoel? Tip: gebruik de stamboom van het Bourgondisch-Habsburgs huis.


Dames met Klasse

4. Na de dood van mijn mama vorig jaar, ben ik liefdevol door mijn stiefoma in haar residentie in Mechelen opgenomen. De peuter die je ziet, vertrekt dra op huwelijksreis! Het gaat richting Frankrijk, want ik ben uitgehuwelijkt aan kroonprins Karel; die is 13. Zijn en mijn vader zijn vijanden inzet is het hertogdom Bourgondië-, maar ze hebben recent vrede gesloten. En hiervan ben ik het slachtoffertje! Hoe oud ik precies ben als de schilder me portretteert, kan je in de inscriptie bovenaan vinden. Waarom is dit portretje half april 1483 in Vlaanderen gemaakt? Ik zie er stevig en gezond uit, niet? Waarom is dit van belang? Op weg naar het kasteel van mijn prins, word ik zelfs naakt onderzocht! Wat een toekomstige koningin al niet moet verduren… Stiefoma heeft me mooi uitgedost! Zij heet ook Margareta. Wat kan dan in haar en mijn opsmuk niet ontbreken?

Margareta van Oostenrijk, 1483, Versailles

5. Wie heb ik meegenomen? De papegaai van mijn mama. Die zal nog heel wat lief en leed met me delen … Had jij op je 3 al een eigen diertje/vogeltje?


Dames met Klasse

6. In het slot van Amboise aan de Loire ontmoet ik hem dan eindelijk, Karel! De wens van mijn vader, Margareta koningin van Frankrijk, wordt al snel werkelijkheid; korte tijd na ons huwelijk, sterft mijn schoonpapa. Mijn man is nu koning Karel VIII; omdat hij zo jong is, wordt zijn zus regentes. Ik met mijn 3 jaar word la petite royne! Mijn min mag bij me blijven en ik krijg een gouvernante om me op te voeden. Weet je wat een min is?

Portret Karel VIII van Frankrijk

7. Ik heb zelf ook een versie van mijn eerste portret. Het is in een tweeluik opgenomen: rechts ik, links mijn broertje. Later hang ik dit diptiek in mijn residentie in Mechelen. Aan het begin van de 16de eeuw ben ik een van de weinige personen die op een portret zichzelf als kind kan zien. Wanneer en hoe verandert dat? In jouw fotoalbum zitten vast wel plaatjes van toen jij 3 was! Weet je hoeveel?

Filips de Schone


Dames met Klasse

8. Mijn eerste portret is dus om politieke redenen, in een context van huwelijksonderhandelingen ontstaan. Je zou kunnen stellen dat wat aan het einde van de 15de eeuw gebeurt, nu nog geldt: huwelijksbureau's stellen in fraaie catalogi potentiële partners voor, maar dan wel volwassenen! Er is natuurlijk ook het emotionele aspect van zo'n portret, de herinnering. In de bibliotheek van mijn paleis in Mechelen hang ik later tal van portretten van mijn jonge neefjes en nichtjes. Hoe het officiële en ontroerende samengaan, zie je in dit drieluik.

9. Voorgesteld zijn Karel -de latere keizer- in het midden, en twee van zijn zusjes. Het gaat om dynastieke portretten voor de huwelijksmarkt. Waaraan merk je dat? Kan je de leeftijd van die kinderen schatten? Klopt het met wat je op de lijst leest? Waarom is het wapenschild van de meisjes slechts voor de helft ingevuld, nl. met het HabsburgsBourgondisch wapen? Eén element op de triptiek is alvast informeel, ontroerend zelfs. Wat bedoel ik? Een peuter nog, en al … Madame in de huwelijkscarrousel! Na de dood in 1506 van hun papa, mijn broer dus, voed ik deze kleintjes in Mechelen op. Ik stap dan in een nieuwe rol, die van pleegmoeder. Vooral mijn nichtjes bereid ik voor op wat ik en vele andere prinsessen meemaken: vanaf de wieg ingeschakeld in het Europese machtsspel. Maar zover zijn we nú nog niet. Keren we terug naar Margareta, het koninginnetje van Frankrijk! 10. Ik ben geen kind meer! Aan het Franse hof in Amboise ben ik opengebloeid tot een jonge dame van 11 met een verfijnde opvoeding: mijn kennis van het Frans is prima, ik heb Latijn geleerd, tekenen, schilderen, borduren, zingen en musiceren … en de typische hofdansen. Mijn koninklijke echtgenoot houdt dolveel van me: hij laat een officieel portret van mij schilderen en geeft me schitterende cadeau's. Flatterend, ik in mijn jurk van rood fluweel! Een detail aan de uitsnijding spreekt van onze verbondenheid als bruidspaar. Kijk goed! En


Meester van het Sint-Jorisgild, Eleonora, Karel en Isabella

Dames met Klasse

vergeet niet dat de naam van mijn man in het Frans met een C begint.

Jean HEY, Margareta van Oostenrijk, 1490-91

11. Zie je wat ik bedoel? Voor het schitterende juweel om mijn hals moet je geen speurdersogen hebben. Alhoewel … Welke sierlijke vormen/details zie je? Welke edele materialen? Het is een bruidsgeschenk van mijn jonge man. Waarom kan je dat stellen?


Dames met Klasse

12. Tussen de vingers hou ik een gebedssnoer; het wijst op mijn vroomheid, maar ook op …? Je vindt me misschien wel ernstig kijken voor een 11-jarige … Jij staat waarschijnlijk lachend op foto's! Voor een prinses van mijn rang behoort die gelaatsuitdrukking tot de code. Ik geef je enkele opvoedingsprincipes aan het Franse hof mee: ' Gedraag u altijd eerzaam, wees koel en zelfverzekerd, vermijd een vranke blik en luide woorden, wees standvastig en beslist, kortom, neem nooit een slappe houding aan . […] Het past dat mannen en vrouwen mooi recht lopen en het hoofd hoog houden en zich in alles rustig, welopgevoed en zelfverzekerd betonen. […] Hoed u voor een treurige, droeve uitdrukking…' De schilder en ikzelf kennen onze lessen!


Dames met Klasse

Maar aan het einde van 1491, heb ik redenen genoeg om te huilen …

13. Hoe het lot toeslaat, zie je op deze miniatuur. Wie zijn de figuren? Wat gebeurt er precies in de scène? Karel kiest een andere bruid, een interessantere partij voor hemzelf en zijn land. Ik word verstoten. Ons huwelijk ontbinden, is niet moeilijk: het is fysiek niet voltrokken. Kan je je in mijn gevoelens inleven? Bij mijn afwijzing en mijn vernederende vertrek schrijft de Franse hofdichter aangrijpende verzen, onder andere Tous les regretz. De tekst is op muziek gezet. Tous les regretz Quonques* furent au monde

* ooit

Venez a moy quelque part que je soye Prenes* mon coeur en sa douleur profonde

* gebiedende wijs, mv

Et le fendes* que madame le voye

* idem


M. Riccio, Changement de fortune, 1507-09

Dames met Klasse

Probeer je een gevoelige vertaling te maken? Nu beluisteren we het chanson. In mijn liedboeken zijn tal van regretz-chansons opgenomen die naar mijn vele tegenslagen verwijzen. Wil je meer hierover weten, kies dan het thema muziek. Voort gaat mijn leven. Wat staat me dra te wachten, denk je? Na nog heel wat moeilijkheden, verlaat ik Frankrijk. Stiefoma vangt me in Mechelen op. 14. Ja, je hebt mijn nieuwe levensfase goed ingeschat! Alweer huwelijksonderhandelingen, dus opnieuw reclame voor het Habsburgs-Bourgondisch huis en zijn huwbare kinderen. Wie is de nieuwe kandidaat? De Spaanse kroonprins Juan, hij is 2 jaar ouder dan ik en de enige zoon van de Katholieke Koningen! Zó beslist het mijn vader Maximiliaan. Heb je enig idee waarom mijn broer Filips op de andere helft van het tweeluik staat? Broer en zus huwen met zus en broer! Spanje, waar ik misschien koningin word, beleeft in die jaren belangwekkende gebeurtenissen. Er is de versterking van de koninklijke macht, samengaand met de godsdienstige eenheid van het land, wat de herovering of reconquista van Zuid-Spanje op de Moren met zich brengt en de verdrijving van de laatste joodse gemeenschappen (1492). En in hetzelfde jaar, de ontdekking van de Nieuwe Wereld door Columbus ! (Meer hierover in het thema Nieuwe Wereld.) 17 ben ik als ik Mechelen verlaat en naar mijn nieuwe land reis. Mijn papegaai neem ik opnieuw mee … , brengt hij me nu meer geluk dan aan het Franse hof? In Burgos trouwen Don Juan en ik. Een huwelijksportret heb ik niet. Maar een verwijzing naar onze bruiloft kan wel in een bijbelse scène zijn opgenomen. Aan welke bruiloft denk je dan?


Dames met Klasse

Anon., Diptiek Filips de Schone & Margareta van Oostenrijk, 149495

15. Hoe herken je me in de scène? Zes maanden zijn we heel gelukkig. Begin oktober 1497 overlijdt Juan aan een koortsaanval, ik blijf zwanger achter… In december baar ik een meisje, dat al snel sterft … O Fortuna! Spanje treurt, ik ben één en al droefenis en pijn… Een balans van mijn jonge leven? Geliefde, echtgenote en verstoten… geen koningin meer. Geliefde, echtgenote, weduwe, kinderloos … geen koninginnenkroon. In het najaar van 1499 keer ik naar de Nederlanden terug. Dra draait de huwelijkscarrousel opnieuw voor mij!


Dames met Klasse

Juan de Flandes, Bruiloft van Kanaän

16. Waar en bij wie kom ik deze keer terecht? Mijn vader en mijn broer kiezen Philibert, hertog van Savoye. Herinner je je uit de inleiding het waarom van die keuze? Ik verlaat voor de derde keer mijn geboortegrond … en wie neem ik mee? Ja, alweer mijn papegaai! Het huwelijk vindt plaats eind 1501. We kunnen het uitstekend met elkaar vinden.Vermits Philibert weinig interesse voor politiek heeft, laat hij de staatszaken aan mij over. Dat ligt me prima! Mijn hofhistoriograaf noemt mij 'de eerste minister van mijn man'. Het traditionele rollenpatroon zet ik dus op de helling!

Conrat Meit, Portretbuste Philibert II van Savoye

17. Hier zie je mij in die periode. Mijn huwelijkswapen, boven de schouwlijst, verenigt het wapen van Savoye met dat van Oostenrijk, Bourgondië en Vlaanderen. In deze prachtige slaapkamer richt ik me, geknield en biddend, tot de tronende Madonna met Kind, op het rechterluik. De Mariaverering is zeer belangrijk voor mij. Wat zijn in mijn devotie blijkbaar belangrijke aspecten? Maar er is meer! Een vorstin in vol ornaat, biddend voorgesteld in een devotiediptiek, is in deze periode eerder uitzonderlijk. Dat is normaal mannen voorbehouden. Het diptiek zegt dus ook iets over mijn politieke rol in Savoye. Verklaar dit nader.

Diptiek met Margareta van Oostenrijk in verering voor Maria met het Kind


Dames met Klasse

18. Brutaal slaat het noodlot weer toe. Na nog geen 3 jaar huwelijk, word ik in 1504 voor de tweede maal weduwe. Wat er met Philibert gebeurt, kan je volgen op de miniatuur. Rechts zie je hoe hij afscheid van me neemt; hij vertrekt op jacht.

19. Bekijk nu de scène links op de achtergrond. Hou er rekening mee dat er hitte heerst en dat het water ijskoud is. Reconstrueer het gebeuren.


Dames met Klasse


Dames met Klasse

20. Rillend en koortsig wordt mijn man thuisgebracht. Maar geen remedie baat. Ik stort in elkaar … en hul mij in een diepe rouw, wat ook mijn kledij bepaalt. Fortune infortune fortune/. Kan je me begrijpen als ik nu voor dit devies kies? Met zijn woordspeling is de tekst niet zo eenvoudig naar het Nederlands te vertalen. Hier enkele voorbeelden: Fortuin overstelpt onfortuinlijk; Fortuin overstelpt haar met tegenspoed; Een leven rijk aan noodlottig fortuin. Welke vertaling vind je het meest geslaagd? Waarom? Maar je kan mijn devies ook zó lezen: Fortune infortune fort une. Dan ben ik de fort une, een sterke vrouw die het grillige lot het hoofd biedt.

21. Het bestuur van het hertogdom Savoye geef ik uit handen, ik heb immers geen kind en ben ook niet zwanger van Philibert. Maar ik moet wel mijn inkomsten als weduwe veiligstellen. Terwijl ik dat behartig, verongelukt mijn papegaai: één van mijn honden eet hem op. Mijn gezel van zovele jaren wordt de ik-figuur in de Brief van de groene minnaar, geschreven door mijn hofdichter. De papegaai is zo triest en eenzaam wegens mijn verdriet en afwezigheid, dat hij zélf in de muil van een hond vliegt. 'Mijn gezel van zovele jaren …': weet je nog waarom ik dit zeg? Kan je als papegaai/groene minnaar een paar gevoelige zinnen in een liefdes- en tegelijk afscheidsbrief aan mij schrijven? Tip: de papegaai is ook een jaloerse minnaar! Gevoeligheid en tact zijn zeker geen troeven van de machthebbers … . Nog maar net weduwe, zit ik opnieuw in de prinsessenhandel.


Dames met Klasse

22. Wie hebben we hier? Hendrik, Hendrik VII van Engeland! Mijn vader en hij onderhandelen flink wat over ons huwelijk. Hij is 50, ik 25! Het huwelijk gaat niet door. Ik beslis weduwe te blijven. Alleen zó kan ik als adellijke dame zelfstandig zijn en nog een politieke rol vervullen. Een nieuw verlies treft me: de dood van mijn broer Filips. Zijn zoon Karel is pas 7, vandaar dat mijn vader Maximiliaan me als landvoogdes van de Nederlanden aanstelt. Zoals je weet, in bestuurszaken ben ik ervaren! Daarbij komt ook de opvoeding van 4 van de keizerlijke kleinkinderen. 3 van hen ken je al, je zag hun portretten voor de huwelijksmarkt. Ik reis naar Mechelen, dat wordt mijn residentiestad.

Michel Sittow (?), Hendrik VII

23. Mijn Blijde Intrede Mechelen vindt plaats in de zomer van 1507. Van mijn inhuldiging kan ik je geen beelden tonen, maar wel van die van mijn neef in Brugge in 1515.

Conrat Meit, Portretbuste Margareta van Oostenrijk;


Dames met Klasse

24. Meerderjarig verklaard -hij is nog geen 15- neemt Karel zélf het bestuur van de Nederlanden op zich, wat het einde van mijn regentschap betekent. Ik ben in bepaalde beslissingen eigengereid, wat niet bij eenieder in de smaak valt … Wie is Karel in het beeld? Waar vind je mij in de hele feestelijkheid? Merk je iets bijzonders aan mijn kledij? Ik toon je nu al een officieel portret van mij als weduwe; zo dadelijk meer hierover. Blijde Inkomst Karel in Brugge, 1515

25. Omdat Karel vrij snel koning van Spanje wordt, kan ik opnieuw landvoogdes in de Nederlanden zijn, van 1517 tot 1530. Mijn bevoegdheden zijn beperkter dan voordien, wat me niet zint. Na heus aandringen bij mijn neef Karel, krijg ik volledige regeringsvolmachten. Daarbij hoort een officieel imago! Politieke figuren zijn normaal mannen, in officiële portretten voorgesteld in wapenrusting en met een zwaard. Kijk maar naar mijn neef Karel.

Bernard van Orley & atelier, Portret Margareta van Oostenrijk als weduwe

26. Dus ik moet me een eigen look geven: niet die van een huwbare dochter of van een echtgenote op de achtergrond, maar iets nieuws! Imagebuilding!

Koorboek MvO, ca. 1515;


Dames met Klasse

Jan van Battel, Karel van Habsburg als koning van Spanje

27. Bekijk je eerst mijn jurk? Die ken je al! Vanwaar? Maar een belangrijk detail is toegevoegd, nl. ? Mijn blonde haren zijn nog even onder de transparante sluier te zien; erboven draag ik een witte kap. Mijn beeld is dat van een weduwe, maar tegelijk van een vorstin. Zie je het goudbrokaat om de pols?



Dames met Klasse

28. De mouwen kunnen ook nog met een ander koninklijk materiaal worden opgesmukt, nl.?


29. In dit medaillon presenteer ik mezelf nog uitdrukkelijker: ik onderstreep mijn dubbele keizerlijke verwantschap. Kan je het opschrift lezen? En vertalen? Noteer: cesa(r)um: van keizers / amita betekent tante. Dochter van … dat weet je! Tante van …: mijn neef Karel wordt in 1519 tot keizer en opvolger van zijn grootvader verkozen. Zie je ook mijn margrietje? Waar?

Conrad Meit, medaillon met portret Margareta van Oostenrijk als weduwe


Dames met Klasse

30. Ik ben ook een vrome vrouw. Hoe merk je dat? Waarom is dit -strategisch gezien- een beeld van mij dat prima werkt? Vink aan wat past: 1° Ik ben nog vrij jong en niet onaantrekkelijk. Toch beweeg ik me niet langer op de huwelijksmarkt, wat een zeer belangrijk wapen is om mijn gezag over de Nederlanden te handhaven. 2° Ik straal rust en vertrouwen uit, ik wijd me volledig aan mijn familie en dien de belangen van mijn neef Karel en de Habsburgse dynastie. 3° Mijn rouw en vroomheid betuigen eer aan mijn 2 overleden echtgenoten, aan mijn overleden broer, aan mijn zo vroeg gestorven mama en aan mijn papa de keizer die in 1519 overlijdt. Mijn hofschilder maakt minstens 10 exemplaren van dit type portret. Wat doe ik ermee, denk je?


31. In dit overzicht van de afstamming (of genealogie) van Karel v zie je mijn officieel beeld in combinatie met mijn devies. Wat betekent het samengaan van beide? Merk je ook mijn naambloem op?

Jean Franco, Genealogie van Karel v, 1527-30, fol. 52


Dames met Klasse

32. In dit werk toont mijn hofschilder de traditionele figuren die tot de scène van de Kruisiging behoren: Christus, Maria, Johannes; daarbij God de Vader en de Heilige Geest. En nog twee dames in de wolkenpartijen. Herken je me in één van beiden? Waar en waaraan?

Bernard van Orley, Kruisiging, ca. 1523-24

33. Ik verpersoonlijk hier de caritas/ naastenliefde. Samen met de barmhartigheid en de gerechtigheid inspireert die christelijke deugd mijn beleid. Ik ben als een goede en strenge moeder van het land, zoals ik ook pleegmoeder van mijn neefjes ben geweest. Mijn dubbele moederrol wordt op het schilderij nog op een bijzondere manier versterkt. Hoe? Zo'n portret wordt allegorisch genoemd: een begrip wordt als persoon met attributen voorgesteld. Met mijn beeld van weduwe ben je nu vertrouwd. Maar ik vraag mijn hofbeeldhouwer in Mechelen ook een ander portrettype te ontwikkelen.


Dames met Klasse

Bernard van Orley, Kruisiging, ca. 1523-24

34. Je denkt waarschijnlijk dat we in de tijd terugkeren, naar Savoye. Toch niet. Mijn beeld als vorstelijke gemalin van Philibert is lange tijd na zijn dood ontstaan. Vergelijk mijn gezicht met dat in de weduweportretten. En ook mijn kledij. In de bibliotheek van mijn paleis presenteer ik zo'n bustenpaar van groot formaat en uit marmer; daarbij ook de complete wapenrusting van Philibert. Elders hangen ook geschilderde portretten van hem. Waarom vind ik mijn imago van trouwe levensgezellin van mijn laatste man zeer belangrijk? Tip: herinner je wat de naam van mijn residentie is.


Dames met Klasse

Conrat Meit, Portretbusten van Philibert II van Savoye en Margareta van Oostenrijk, Londen;

35. Herhaaldelijk wordt mijn wijs beleid in de Nederlanden geprezen. Ook in deze genealogie wordt gezegd dat ik wijs en omzichtig regeer. Wijs regeren betekent onder andere de Nederlanden uit het krijgsgewoel houden! Wat niet altijd evident is! Er zijn de oude strijd tussen Habsburg en het Franse koningshuis Valois, de intriges om de keizerskroon in 1519 en het onevenwicht dat in Europa ontstaat als één en dezelfde man, mijn neef Karel, over zo'n groot territorium heerst.

Jean Franco, Genealogie van Karel V, 1527-30


Dames met Klasse

36. Een beroemd militair treffen tussen de Franse koning Frans I en Karel V is de slag bij Pavia, NoordItalië (zie kaart).

klik op de foto om ze te vergroten.

37. De tegenover elkaar opgestelde troepen zijn duidelijk te herkennen aan hun banieren. De koning van Frankrijk is de figuur in zijn gouden wapenrusting en met zijn schimmel waarover een met leliën (lys) versierd dekkleed is gespreid. Bekijk nu goed de voorgrond. Wat is duidelijk de afloop van de veldslag? Zijn overwinning levert Karel tijdelijk het overwicht in Noord-Italië op. In de vrede tussen Habsburg en Valois speel ik samen met de moeder van Frans I een zeer belangrijke rol. Zijn vrouwen beter geplaatst om vrede tot stand te brengen dan mannen? De slag bij Pavia, ca. 1530

38. Voor Karel V, mijn neef, ligt de weg nu open naar een keizerskroning door de paus. Die heeft plaats in Bologna, 1530. Zo wordt het illustere voorbeeld van Karel de Grote in 800 gevolgd!


Dames met Klasse

Triomftocht Karel V na zijn kroning tot keizer, 1530

39. 1530. In december overlijd ik … Mijn hart wordt bijgezet in de tombe van mijn mama in de hoofdkerk van Brugge, mijn lichaam in het prachtige baldakijngraf in mijn grafkerk in Brou (Fr.). Mijn officiële beeltenis is die van vorstelijke gemalin van Philibert II van Savoye. Lees je op mijn praalgraf een laatste maal mijn devies? Fortune infortune fort une. Heb een mooi leven! Vaarwel …

Lodewijk van Boghem en Conrad Meit, Baldakijngraf Margareta van Oostenrijk, Brou


Dames met Klasse

Conrad Meit, Margareta van Oostenrijk, Brou © 2005 Pienternet - Credits - Production by Ajouta


De elegante en vrome jonge vrouw op dit paneel is mijn mama, Maria van Bourgondië

Recommend Documents