DE BUURTBEGROTING EVALUATIE VAN DE PILOT FIJNAART

DE BUURTBEGROTING EVALUATIE VAN DE PILOT FIJNAART

Augustus 2015

INHOUDSOPGAVE Inleiding

pag. 3

Wat is de open buurtbegroting? Pilot Buurtbegroting Waarom de buurtbegroting? Toelichting gebruik website Evaluatie Het Proces Uitgangspunten Verloop van het proces Externe Communicatie Samenwerking met Conquaestor & BMA Collective

pag. 5

De website Geografische indeling Financiële informatie Statistische informatie Beleidsteksten Vormgeving website

pag. 8

Interne reacties Reacties projectgroep Reacties overige collega’s

pag. 11

Extern reacties Brabantse Waard Surplus Zorg Dorpstafel Gemeenteraad

pag. 13

Conclusie

pag. 15

Evaluatie pilot buurtbegroting

2

INLEIDING De rol van de overheid verandert, er wordt steeds meer van inwoners, ondernemers en verenigingen gevraagd. Samen de handen uit de mouwen steken en samen aan de slag gaan in de buurt zijn veel gebruikte termen. Hierbij hoort een gemeente die open en transparant is en ook zo communiceert met haar inwoners, ook over financiën. De begroting van de gemeente blijft echter lastig te doorgronden. Daarom is de gemeente Moerdijk gestart met de pilot open buurtbegroting Fijnaart. Wat is de open buurtbegroting? De buurtbegroting is een (digitaal) instrument dat via internet inzichtelijk maakt waaraan, waarom en waar (welke kern, buurt of straat) de gemeente en haar maatschappelijke partners hun geld besteden. In één oogopslag is dus op straatniveau te zien waar het geld wordt uitgegeven en aan waaraan. Daarnaast zijn er op de buurtbegroting ook statistische gegevens te vinden. De pilot website is te vinden op http://moerdijk.openbuurtbegroting.nl. De website is alleen voor de kern Fijnaart ingevuld. Pilot Buurtbegroting De gemeente Moerdijk heeft door middel van de pilot voor de kern Fijnaart onderzocht wat de meerwaarde van de buurtbegroting is, hoe het gebruikt kan worden en wat het opzetten van de buurtbegroting betekent voor de organisatie. Met de pilot is onderzocht of dit instrument in potentie een positieve bijdrage levert aan het kerngericht werken. Voor de pilot is een selectie gemaakt van de belangrijkste financiële en statische gegevens. Ook de activiteiten van Brabantse Waard en Surplus in Fijnaart zijn weergegeven. Het resultaat van de pilot en het proces ernaartoe zijn geëvalueerd. In de notitie zijn de belangrijkste punten uit de evaluatie te lezen. Waarom de buurtbegroting? Er zijn verschillende reden om de buurtbegroting in de gemeente toe te passen. Allereerst het voor inwoners transparant maken wat de gemeente en haar maatschappelijke partners allemaal bekostigen en uitvoeren aan projecten en activiteiten. Zo wordt duidelijk wat inwoners van de gemeente en haar maatschappelijke partners mogen verwachten. Het transparant zijn over de begroting draagt bij aan een constructieve dialoog tussen gemeente en inwoners. Het stimuleert inwoners mee te doen aan activiteiten en mee te denken. Kortom, het vergroot de betrokkenheid. Met het geleverde inzicht in de situatie per kern kan er bovendien beter maatwerk en kwaliteit worden geleverd. Het instrument levert zo een bijdrage aan het kerngericht werken en de uitvoering van de gebiedsplannen. De koppeling van de financiële gegevens aan statische gegevens en de eenvoudige geografische presentatie kunnen de leden van de gemeenteraad helpen meer inzicht te krijgen en gemakkelijker een afweging te maken. Ook voor de medewerkers van de gemeente en de maatschappelijke partners is het een middel om inzicht te verkrijgen in de activiteiten en mogelijk aanknopingspunten te vinden om samen vraagstukken op te pakken. Dit sluit aan bij het beleid van de gemeente die met alle betrokkenen (inwoners, ondernemers (maatschappelijke) organisaties enz.) ‘samen vorm wil geven’ aan de fysieke en sociale woonomgeving en meer ruimte wil bieden aan haar partners. Toelichting gebruik website De structuur van de website ziet er als volgt uit. Linksboven op de pagina kan in het paars omlijnde gedeelte aangevinkt worden voor welke kern(en) de gegevens zichtbaar dienen te zijn (voor deze


3

pilot is alleen Fijnaart ingevuld). In het blauwe kader midden boven op de website is de kaart te zien van het aangevinkte gebied. Met het wiel van de muis kan verder op de kaart worden ingezoomd, dit kan ook door op het plusje te klikken. Op de kaart zijn allerlei stipjes zichtbaar. Als hierop wordt geklikt is in het donkergroene kader daaronder meer informatie te zien over het specifieke begrotingsitem. Omschreven zijn dan de locatie, het bedrag en een extra opmerking over de activiteit of het bedrag. Het is ook mogelijk in te zoomen naar een begrotingsitem via de begrotingsthema’s in het lichtgroene kader. Dit kan echter alleen als één kern is aangevinkt, wanneer meerdere kernen zijn aangevinkt blijft in het donkergroene kader steeds het cijferoverzicht te zien met daaronder de cirkeldiagrammen. In het kader rechtsboven op de pagina (rood gemarkeerd) staan drie ‘tabbladen’. Wanneer het tabblad ‘Toelichting’ is geselecteerd, verandert de beleidstekst in het kader steeds mee met het begrotingsthema waarnaar op dat moment wordt gekeken. In hetzelfde (rode) kader is ook het tabblad ‘Statistieken’ te bekijken. Wanneer meerdere kernen geselecteerd zijn (linksboven) is op de kaart voor een specifieke parameter een overzicht van de gehele gemeente te zien. In het rode kader kan de gewenst parameter worden geselecteerd. Als slechts één kern geselecteerd is, is een overzicht van alle statistische parameters te zien voor de betreffende kern. Als laatste is het onder het tabblad ‘Documenten’ mogelijk om beleidsdocumenten van de gemeente te downloaden, zoals de paraplunota’s of de begroting zelf.


4

HET PROCES Uitgangspunten De begrotingsstructuur van de gemeente Moerdijk met de 5 thema’s (‘Samenleven’, ‘Een toekomstbestendige leefomgeving’, ‘Economie en bedrijvigheid’, ‘Veiligheid’ en ‘Samen werken, samen maken en samen doen’) wordt ook gebruikt voor de buurtbegroting. Op deze manier zijn de gegevens op de website gemakkelijk te herleiden en terug te vinden in de meerjarenbegroting van de gemeente. Een ander uitgangspunt is om de indeling van de 12 gebiedsplannen (Fijnaart, Klundert, Heijningen, Langeweg, Het buitengebied, Standdaarbuiten, Noordhoek, Moerdijk, Helwijk, Zevenbergschen Hoek, Willemstad en Zevenbergen) te gebruiken voor de buurtbegroting. De buurtbegroting is ten slotte bedoeld ter ondersteuning van de gebiedsplannen en het kerngericht werken. Voor de pilot wordt gebruikgemaakt van gegevens die al aanwezig zijn binnen de organisatie. Er wordt eventueel het een en ander omgerekend, maar er worden geen nieuwe gegevens voor de buurtbegroting gegenereerd. Er dient vooral onderzocht te worden of het instrument van de buurtbegroting van meerwaarde is. De compleetheid en een precieze berekening van de gegevens voor op de website zijn daarbij niet van het grootste belang. Verloop van het Proces Als uitgangspunt voor het proces is het plan van aanpak uit de offerte van adviesbureau Conquaestor genomen. Conquaestor heeft in het verleden het concept van de buurtbegroting samen met stadsdeel Amsterdam-Oost vormgegeven. Zij hebben de gemeente Moerdijk bij deze pilot begeleid. BMA Collective was door Conquaestor ingehuurd om de daadwerkelijke website te maken. Het plan van aanpak ziet er als volgt uit:

Begin december 2014 is gestart met stap 1: een interne bijeenkomst waarbij er van de verschillende afdelingen van de gemeente afgevaardigden aanwezig waren die samen de projectgroep vormden. Er is tijdens deze eerste bijeenkomst uitleg gegeven over de buurtbegroting en het plan van aanpak. Ook is er een eerste inventarisatie gedaan van de verschillende activiteiten en uitgaven voor Fijnaart in 2015. Het verder verzamelen van de (financiële) gegevens (fase 2) had veel voeten in de aarde, meer dan aanvankelijk was gedacht. Er is daarom een tussenstap georganiseerd in het proces. Per afgevaardigde van een afdeling is samen met Conquaestor, de projectcoördinator en de projectleider besproken wat er concreet van hem/haar werd verwacht. Veel collega’s die gevraagd werden financiële gegevens aan te leveren vonden dat erg lastig en hadden enige aansporing nodig om aan


5

de slag te gaan. Velen hadden de hulp nodig van de projectcoördinator die meekeek naar de cijfers en hoe deze konden worden toegespitst op Fijnaart. Bij Brabantse Waard en Surplus heeft het enige tijd geduurd voordat intern besloten was om mee te doen aan de pilot van de Buurtbegroting. Ook bij deze organisaties was hulp van de projectcoördinator nodig om de financiële gegevens te berekenen en te omschrijven. De financiële gegevens dienden door iedereen aangeleverd te worden middels een aangeleverde Excel-invultabel. Een aandachtspunt voor een volgende keer is om beter aan te geven dat de ingevulde teksten letterlijk op de website komen te staan en dus publieksvriendelijk dienen te zijn (geen jargon en afkortingen). Goed is om hierbij ook duidelijk aan te geven welke gegevens in welke kolom van het Excel-tabel op welk deel van de website terug komen. De reacties van collega’s tijdens het proces waren wisselend. Sommigen collega’s waren positief over de buurtbegroting en leverden de gegevens redelijk eenvoudig aan. Andere reacties van medewerkers waren echter negatief. Er waren collega’s die vonden dat het inzichtelijk maken van de begroting per kern een teruggang was naar de tijd van voor de herindeling van de gemeenten. Ook ervoeren velen het niet als regulier werk maar als extra werk waarvoor ze geen tijd hadden. Weer anderen zagen de meerwaarde er niet van in en waren bang dat het alleen maar meer vragen en (negatieve) opmerkingen zou oproepen bij inwoners. Bijvoorbeeld over waarom de ene kern meer krijgt dan de andere. Het werd door sommige collega’s ervaren als een bedreiging. In stap 3 zijn de aangeleverde gegevens door de projectcoördinator nagelopen en op een zo eenduidig mogelijke manier verwerkt. BMA Collective heeft de eerste aangeleverde input verwerkt tot de conceptwebsite. Hierna was er de mogelijkheid om opnieuw gegevens aan te leveren en aanpassingen te doen. Met de tweede versie van de aangeleverde gegevens is de definitieve website gecreëerd. De definitieve website is vervolgens gepresenteerd aan het college van B&W. Een paar dagen later is een bijeenkomst van de dorpstafel in Fijnaart gecombineerd met een beeldvormende raadsvergadering. Op deze avond is de buurtbegroting aan beide groepen tegelijkertijd gepresenteerd. Zowel aan de leden van dorpstafel als aan de raadsleden is tijdens de bijeenkomst gevraagd wat zij vonden van de buurtbegroting. De reacties waren redelijk positief maar verder erg wisselend. De een reageerde op de specifieke bedragen, de ander vroeg zich af of de inwoners ook meer zeggenschap zouden krijgen over de begroting. Externe communicatie In november 2014 is er een bericht uitgegaan vanuit de gemeente dat de komst van de buurtbegroting aankondigde. De bewoordingen in dit bericht waren niet zo handig gekozen waardoor inwoners in de veronderstelling waren mee te kunnen denken over de buurtbegroting. Dit was niet het geval en schepte de verkeerde verwachtingen bij de dorpstafel. Wanneer er naar buiten toe wordt gecommuniceerd over de buurtbegroting is het goed om helder voor ogen te hebben wat de gemeente met de buurtbegroting wil. Hoe zal het proces verder verlopen, is de buurtbegroting puur informatief bedoeld of in de toekomst ook als sturingsmiddel? Samenwerking met Conquaestor & BMA Collective In het begin liep de samenwerking met de adviseur van Conqueastor niet soepel. Er werd weinig sturing gegeven aan het proces en initiatief getoond. Pas toen de gemeente aan de bel trok werd er met een voorstel gekomen. Ook was het lastig om in contact te komen en werd er slecht gereageerd


6

op e-mail en telefoon. Halverwege het proces is de rol van adviseur door iemand anders overgenomen. Van deze nieuwe adviseur kregen we wel de betrokkenheid die we verwacht hadden en is er vanaf dat moment prettig samengewerkt. De samenwerking met BMA Collective verliep prettig. Zij hebben zich erg flexibel opgesteld toen het proces vertraging op liep. Ook voor de website zelf is er altijd positief meegedacht wanneer het format van website voor de situatie van Moerdijk niet handig was.


7

DE WEBSITE Geografische indeling Op de buurtbegroting wordt per deelgebied van de gemeente inzichtelijk gemaakt waaraan de gemeente (en haar maatschappelijke partners) haar geld besteedt. Het uitgangspunt was om de indeling van de gebiedsplannen (11 kernen en het buitengebied) ook toe te passen op de geografische indeling van de buurtbegroting. Dit bleek echter lastig te zijn omdat de statistische gegevens (zoals inwonersaantallen) die de gemeente in haar bezit heeft gebaseerd zijn op de postcode indeling van de gemeente. Uiteraard is het belangrijk dat de statistische gegevens corresponderen met de financiële gegevens. Bovendien is er een aantal financiële gegevens (zoals dat van de gemeentelijke organisatie) dat naar percentage van inwoneraantal zou worden verdeeld. Ook vanuit BMA Collective werd aangegeven dat zij voor de website met de CBS-wijkindeling werken die grotendeels, maar niet helemaal, correspondeert met de postcode-indeling. Het bovenstaande heeft ons daarom doen besluiten af te wijken van de indeling van de gebiedsplannen. Er is gekozen om Fijnaart te definiëren als postcodegebied 4793. De keuze voor de postcode-indeling betekent dat niet voor het buitengebied inzichtelijk kan worden gemaakt wat de gemeente uitgeeft. Het buitengebied is namelijk verdeeld over de diverse postcodegebieden. Een ander nadeel van de postcode-indeling is dat Helwijk en Willemstad een postcodegebied delen en er daardoor voor deze twee kernen geen apart beeld gegeven kan worden. Als laatste zijn er ook postcodegebieden die niet bij een kern horen en dus zijn samengevoegd met andere postcodes. Kortom, bij een eventueel vervolg van de buurtbegroting is voor de geografische indeling van de gemeente een nadere bestudering nodig. Hierbij dient ook de situatie van het havenen industrieterrein in Moerdijk meegenomen te worden. Dit gebied is tenslotte ook op financieel gebied een bijzondere. Financiële informatie De website van de buurtbegroting brengt achteraf in beeld (wanneer de begroting al is vastgesteld) wat de uitgaven voor de gemeente van dat jaar zijn. Het is dus louter informerend. Ook heeft het format van de buurtbegrotingswebsite alleen de mogelijkheid om de uitgaven van de gemeente weer te geven en niet de inkomsten. Zo staat er op het gebied van afval wel aangegeven wat er wordt uitgegeven in Fijnaart, maar niet wat de inwoners aan afvalstoffenbelasting betalen. Welke financiële gegevens dienen weergegeven te worden? Gekozen is om een zo breed en goed mogelijk beeld te geven van de begroting en in principe niks weg te laten. Uiteraard dient de privacy van de inwoners te worden gewaarborgd en wordt er niet per adres aangeven wie er een uitkering krijgt of gebruikmaakt van de jeugdzorg. Wel kan er per kern een totaalbedrag worden genoemd. Er zijn diverse beleidsvelden/begrotingsonderdelen waarvoor het lastig is om de bedragen toe te spitsen naar de verschillende kernen. Denk hierbij aan toerisme en recreatie, economie en de kosten van de gemeentelijke organisatie, maar met name ook aan de kosten voor het beheer van de openbare ruimte. Voor dit laatste thema geldt dat er gebruik wordt gemaakt van beeldkwaliteiten. Van te voren is niet bepaald waar het gras wordt gemaaid of welke straat wordt geveegd. Dit wordt gedurende het jaar zelf bepaald aan de hand van de beelden. Achteraf wordt niet bijgehouden waar de verschillende werkzaamheden hebben plaatsgevonden, terugkijken is daarom niet mogelijk. Voor vergunningverlening geldt dat pas aan het einde van het jaar in beeld gebracht kan worden voor welke kern vergunningen zijn verleend. Per jaar kan dit erg verschillen. Ook lastig toe te spitsen naar kernen zijn de kosten van partners (bijvoorbeeld de Politie en GGD) en gemeenschappelijke regelingen (bijvoorbeeld op het gebied van economie en veiligheid). Voor het vervolg zal nader


8

moeten worden bekeken hoe hier eenduidig mee om kan worden gegaan. Voor de pilot van Fijnaart is er nu regelmatig voor gekozen om de bedragen naar het percentage van inwoneraantallen te verdelen over de gemeente. Of, wanneer deze voor handen, was naar een specifiekere parameter (zoals het aantal km straten of aantal jeugdigen). Dit betekent wel dat een deel van de genoemde bedragen op de website (ongeveer de helft) benaderingen zijn op basis van parameters. De andere helft van de bedragen is wel direct uit de begroting herleid. Het gaat dan met name om subsidies aan stichtingen en verenigingen, de kosten voor accommodaties, voorlichtingsprojecten en projecten in de openbare ruimte. De verwachting is ook dat de benaderingen na verloop van tijd steeds preciezer worden omdat budgethouders hierin geoefender worden. Het blijven echter benaderingen en de vraag is of het beeld dat geschetst wordt het juiste is en of het voldoende is voor het inzicht dat men de inwoners wil verschaffen. Wanneer men de buurtbegroting bekijkt, valt op dat er met name veel stipjes op de kaart te zien zijn in de rode tinten die onder het begrotingsthema ‘samenleven’ vallen. De andere begrotingsthema’s hebben vaak geen concrete locatie waarop logischerwijs een stipje te plaatsen is. Daarnaast valt op dat bijna alle bolletjes gelegen zijn in de bebouwde kom van Fijnaart. Dit is uiteraard logisch te verklaren: de meeste voorzieningen zijn nu eenmaal daar gevestigd. Statistische informatie Voor de statistische gegevens is vooral gekeken welke gegevens bij de gemeente op http://moerdijk.plus.incijfers.nl aanwezig zijn. Belangrijk is dat de gegevens op postcodeniveau beschikbaar zijn en niet alleen gemeentebreed. Vervolgens is gekeken welke thema’s relevant en interessant zijn om de financiële gegevens meer duiding te geven. Hierbij is geprobeerd zo veel mogelijk aan te sluiten bij de indicatoren uit de meerjarenbegroting. Voor de verschillende beleidsterreinen zijn vaak ook specifieke onderzoeken verricht, deze zijn wellicht ook interessant om weer te geven op de website. Voor de pilot is dit op het gebied van veiligheid gedaan door gegevens uit de gemeentebeleidsmonitor weer te geven. Bij een eventueel vervolg kan gekeken worden welke onderzoeksgegevens nog meer gekoppeld kunnen worden aan de buurtbegroting. Een voorbeeld zijn de gegevens over het energieverbruik in de verschillende kernen, te vinden in het programma ‘Energie in Beeld’. In het bestaande format van de buurtbegroting worden de statistische gegevens niet in cijfers weergegeven, maar ten opzichte van het gemiddelde van de gemeente. Er zijn twee opties om de statistische thema’s te laten zien: meer/minder dan het gemiddelde (op het kaartje blauw/grijs) of beter/slechter dan het gemiddelde (op het kaartje groen/rood). Voor de statistische thema’s ‘voorzieningen, ‘zorg’, ‘scholen en opvang’ en ‘veiligheid’ is gekozen om deze volgens de beter/slechter methode weer te geven.


9

Beleidsteksten Per begrotingsthema is er onder het kopje ‘Toelichting’ kort uiteengezet wat de belangrijkste beleidspunten zijn voor de gemeente Moerdijk op dit terrein. De gemeente geeft haar beleid vorm aan de hand van de drie beleidsthema’s (‘maatschappij’, ‘leefomgeving’ en ‘economisch klimaat’). Er is niet, zoals in Amsterdam-Oost, beleid aanwezig per buurt. In de buurtbegroting van AmsterdamOost wordt per buurt een toelichting gegeven over de belangrijkste doelstellingen. Moerdijk heeft er voor gekozen om dit per begrotingsthema mee te laten veranderen. De gemeente Moerdijk heeft per kern wel een gebiedsplan, maar deze plannen zijn niet alleen van de gemeente maar juist van inwoners en ondernemers samen met de maatschappelijke partners en de gemeente. Vormgeving website Als vormgeving voor de pilotwebsite is hetzelfde raamwerk gebruikt als voor de buurtbegrotingswebsite van Amsterdam-Oost. Dit betekende dat aan de layout van de website weinig tot niks kon worden veranderd. Uiteraard zijn er allerlei mogelijkheden om voor een eventueel vervolg de structuur van website aan te passen, maar dit brengt ook extra kosten met zich mee. De reacties op structuur en de gebruiksvriendelijkheid van de website waren wisselend. Sommige bezoekers vonden de website onduidelijk (waar te klikken, hoe te lezen) en niet gebruiksvriendelijk, andere hadden geen moeite de website te begrijpen. Er was een aantal mensen dat het onderdeel met de statistieken in eerste instantie gemist had omdat dit onderdeel niet direct zichtbaar is (pas na 2x doorklikken).


10

INTERNE REACTIES Reacties Projectgroep De leden van de projectgroep geven aan dat inwoners naast de kwaliteit van het werk van de overheid het meest kritisch zijn op haar kosten en de verdeling van haar middelen. Met het systeem van de buurtbegroting kan men hiervoor meer gevoel krijgen. Het is een vorm van verantwoording van de te besteden middelen per kern, vooral als de buurtbegroting ook voor de andere kernen van de gemeente wordt ingevuld. Bovendien kan de buurtbegroting meer begrip kweken voor de keuzes die de gemeente maakt. De keerzijde van het inzichtelijk maken is dat het ook meer vragen zal gaan opleveren, maar er wordt aangegeven dat dergelijke discussies goed zijn. Voor het kerngericht werken is de buurtbegroting een goede toevoeging omdat het inwoners het inzicht geeft dat zij nodig hebben om als gelijkwaardige partner aan de dorpstafel deel te nemen. Uit de reacties van de projectgroep is op te merken dat de doelgroep van het instrument vooral inwoners zijn of zouden moeten zijn. Een enkeling geeft aan dat het ook op ambtelijk en bestuurlijk niveau van meerwaarde kan zijn omdat het systeem informatie die op andere plaatsen ook is vermeld toegankelijker weergeeft. Voor de financiële gegevens zijn nu nog teveel aannames gedaan om letterlijk de cijfers te kunnen gebruiken. Het instrument zou ook ambtelijk van meerwaarde kunnen zijn wanneer reële financiële cijfers worden getoond. Hoewel het proces langer heeft geduurd en de planning is uitgerekt, wordt door sommigen projectleden aangegeven dat de planning te krap was. Als advies wordt meegeven om aan het begin van het proces met een aantal mensen (per paraplunota), de desbetreffende financieel adviseur en de coördinator naar de financiële cijfers te kijken. Dit kan helpen om gemakkelijker keuzes te maken bij lastige budgetten. Daarnaast wordt over het proces opgemerkt dat er weinig tijd is geïnvesteerd in de ‘waarom’ vraag. Waarom willen we een buurtbegroting? Waarom zouden burgers een buurtbegroting willen? Het ‘hoe’ was al ingevuld, het systeem al gekozen. In het proces speelde daarom vooral de ‘wat’-vraag (welke gegevens) een rol. Wanneer deze ‘waarom’-vraag beter tot haar recht was gekomen, was het wellicht ook makkelijker geweest om collega’s enthousiast te krijgen voor de buurtbegroting. Nu is er veel energie nodig geweest om informatie boven water te krijgen. Door de projectleden is ook aangegeven dat het voor sommige budgethouders lastig is om budgetten te vertalen naar de kern. Voor andere budgetten was dit makkelijker en was het redelijk eenvoudig om concrete cijfers aan te leveren. Door de lastig toe te spitsen budgetten te koppelen aan inwoneraantal ontstaat een beeld, maar hoe realistisch is dit beeld? Bovendien heeft het een bepaalde schijnnauwkeurigheid in zich. Geadviseerd wordt op de website een optie te creëren waarbij per begrotingsitem onderbouwd wordt waarop het cijfer is gebaseerd. Een andere optie is om deze budgetten niet toe te spitsen naar kern, maar alleen gemeentebreed weer te geven. Bij de evaluatie met de projectgroep is vooral aanbevolen het instrument meer passend te maken aan de Moerdijkse situatie en de manier van werken middels de gebiedsplannen. Concreet wordt hierbij als voorbeeld genoemd de geografische indeling die niet klopt met de indeling van de gebiedsplannen. Ook wordt geadviseerd de nadruk meer te leggen op de activiteiten voor het komende jaar en de uitleg daarbij, in plaats van op de financiële cijfers. Benadruk vooral de projecten en activiteiten die niet regulier zijn en geef daarbij aan hoe de gemeente de inwoners hierbij wil betrekken. De buurtbegroting (de naam schept overigens een verkeerde verwachting) is nu vooral


11

een communicatiemiddel. De meerwaarde wordt door de projectgroep vooral gezien als inwoners ook daadwerkelijk ergens over mee kunnen denken. De website zou een dynamisch instrument moeten zijn dat inwoners om input vraagt. Wellicht is ook een koppeling met de kadernota mogelijk. Reacties overige collega’s Ook collega’s die een bijdrage leverden aan de buurtbegroting zien de meerwaarde van het instrument. Het geeft inzicht in wat de gemeente per kern doet en vooral ook wat dit kost en daarvan heeft een gemiddelde inwoner weinig idee, zo wordt aangegeven. Ook wordt de mogelijkheid gezien om dwarsverbanden te leggen door budgetten en dergelijken bij elkaar te leggen. Dit was voorheen niet goed in beeld. Hierbij wordt opgemerkt dat, als hier echt gebruik van moet worden gemaakt, de cijfers nader bestudeerd dienen te worden op juistheid van de inschattingen. Opgemerkt wordt ook dat het buitengebied niet apart is weergegeven op de buurtbegroting maar het wel een gebiedsplan buitengebied heeft. Dit wordt als vreemd ervaren. Wat betreft de vormgeving van de website zijn er diverse opmerkingen:  Het logo van de gemeente is onscherp.  De website voldoet niet aan de webrichtlijnen voor overheidswebsites.  De toelichting onder ‘Statistieken’ is wellicht onduidelijk. Als er bijvoorbeeld staat ‘Beter dan gemiddeld’ bij ‘Woninginbraken’, zijn er dan meer of minder inbraken? In datzelfde rijtje staat immers ook ‘Tandartsen’ en dat betekent waarschijnlijk dat het er meer zijn. Dit kan verwarrend zijn.  Wanneer de tab ‘statistieken’ is aangeklikt, staat in de legenda met kleurtjes een vergelijking tot het gemiddelde. De rode/oranje kleuren lijken overeen te komen met rode/oranje stipjes van de financiële gegevens die op de kaart staan, terwijl deze niks met elkaar te maken hebben. Dit is verwarrend.  Het zou handig zijn om met een pop-up button een korte toelichting over het gebruik van de site te krijgen wanneer de site voor het eerst wordt bezocht. Of een pop-up wanneer je met de muis ergens overheen gaat waarop geklikt kan worden.  Tip is om het kaartje meer ruimte te geven op de website.  Tip: voeg per begrotingsitem een foto toe die zichtbaar wordt wanneer over de puntjes op de kaart wordt gegaan met de muis.


12

EXTERNE REACTIES Brabantse Waard Brabantse Waard ziet de buurtbegroting als een extra instrument en neemt hieraan deel vanuit het partnerschap van de gebiedsplannen. Op dit moment is er een positief beeld over de buurtbegroting. Het geeft inzicht in de activiteiten en de kosten per kern, wat verhelderend kan werken. Hierbij wordt opgemerkt dat het anderzijds ook vragen kan oproepen. De deelname van Brabantse Waard was oorspronkelijk wat aarzelend, allereerst omdat ze lang getwijfeld hebben of ze mee wilden/konden doen. In de tweede plaats omdat de informatie die Brabantse Waard aanleverde geen bedragen bevat, maar alleen omschrijvingen van de projecten die gepland zijn voor 2015. Hiervoor koos Brabantse Waard omdat zij aannemers niet wijzer willen maken door via de buurtbegroting zichtbaar te maken hoeveel er voor een project (dat nog niet is aanbesteed) staat begroot. In de toelichtende tekst van Brabantse Waard staat wel een totaalbedrag voor alle werkzaamheden. In de toekomst kan dit wellicht ook in het cijferoverzicht (de tabel) worden verwerkt. Brabantse Waard geeft aan dat de website zich vanzelf wijst en dat het een mooie en overzichtelijke tool is. Als verbeterpunten noemt zij de kleine letters en aanklikmogelijkheden en de (relatief) grote afstand tussen het aanklikken van een begrotingsthema (linksonder) en het lezen van de toelichtende tekst (rechtsboven). Deze wisselende tekst zou gemist kunnen worden door bezoekers van de website. Voor een eventueel vervolg zou Brabantse Waard graag zien dat zij onderdeel wordt van het begrotingsthema ‘Wonen’ (dat valt onder ‘samenleven’), in plaats van los onderaan te staan als gemeentelijke partner. Wel moet daarbij duidelijk blijven dat dit een bijdrage is van Brabantse Waard. Surplus Zorg Surplus Zorg geeft aan dat zij erg voor transparantie zijn en dat de buurtbegroting deze geeft. Daarbij wordt aangeven dat het hen vooral gaat om de activiteiten die op de buurtbegroting staan en niet zozeer om de cijfers. Deze activiteiten zijn overigens ook op de website van Surplus te vinden. Een groot deel van de cijfers binnen Surplus Zorg staat niet op de website van de buurtbegroting. Deze cijfers hebben te maken met de bewoners van het Fendertshof en maken geen onderdeel uit van het gemeenschapsgeld. Ook bestedingen voor de thuiszorg zijn nu niet vermeld. Dorpstafel De buurtbegroting is besproken met de dorpstafel Fijnaart tijdens de bijeenkomst op 9 april 2015. Onder de leden van de dorpstafel waren de reacties op het instrument van de buurtbegroting over het algemeen positief. Men gaf aan dat het voor inwoners een goede aanvulling is op de dienstverlening van de gemeente. Een goed instrument waarop te zien is waaraan het gemeenschapsgeld in eigen dorp wordt besteed. Er was echter ook één reactie op de buurtbegroting van een inwoner die aangaf geen behoefte te hebben aan dit inzicht maar juist concrete acties (gericht op het verbeteren van de fysieke leefomgeving) verwacht. De reacties over het gebruik van de site waren wisselend. Eén iemand gaf aan de opzet van de site duidelijk te vinden en er goed mee te kunnen werken. Iemand anders vond de site niet aansprekend. Verreweg de meeste feedback kwam op de inhoud van de buurtbegroting, het cijfermateriaal. Een aantal inwoners heeft aangegeven graag ook hetzelfde overzicht voor andere kernen te willen zien


13

(en/of voor meerdere jaren), zodat de cijfers vergeleken kunnen worden. Ook waren er meerdere opmerkingen over de toelichting bij de cijfers. Deze vond men te summier, niet specifiek genoeg of men zou er graag meer uitleg over willen zien. Daarnaast wordt opgemerkt dat er geen tussentijdse aanpassingen (zoals latere raadsbesluiten of wijzigingen) te zien zijn. Het specifieke totaalbedrag dat nu vermeld staat voor Fijnaart vond men ten opzichte van het totale bedrag van de gemeente Moerdijk toch wel laag. Als laatste werd door een lid van de dorpstafel aanbevolen om de 6 begrotingsthema’s te voorzien van een index. Nu is niet altijd duidelijk wat er precies onder valt als men niet bekend is met ambtelijke woordkeuze. Gemeenteraad Op de avond waarop de buurtbegroting met de dorpstafel werd besproken (9 april 2015) waren ook de raadsleden hiervoor uitgenodigd, zodat de ervaringen en meningen direct konden worden gedeeld. Hierbij werd onder andere gesproken over meer betrokkenheid van de dorpstafel en/of inwoners bij het opstellen van de begroting. Dit zou bijvoorbeeld kunnen via een poll op internet of via gesprekken. De gemeenteraad blijft uiteindelijk uiteraard altijd het besluit nemen over de begroting en zal steeds de eindafweging maken. Er bleek bij de raadsleden weinig belangstelling te bestaan voor deze bijeenkomst. De reacties van degenen, die wel aanwezig waren, waren zeer wisselend. Van de mogelijkheid om nadien nog schriftelijke reacties in te brengen is door de raad geen gebruik gemaakt.


14

CONCLUSIE Geconcludeerd wordt dat de verschillende groepen (inwoners en professionals) de meerwaarde van de buurtbegroting (h)erkennen. Het instrument biedt transparantie over de besteding van gemeenschapsgeld en de verdeling ervan per kern. Daarnaast is het ondersteunend aan het kerngericht werken en geeft het een (statistisch) beeld van de kern. Het geeft inwoners meer inzicht zodat zij als gelijkwaardige partner kunnen deelnemen aan de dorpstafel. Zij zien de buurtbegroting dan ook als een goede aanvulling op de dienstverlening van de gemeente. Het raamwerk van de website sluit echter niet goed aan bij de situatie van de gemeente Moerdijk. Zo is de geografische indeling niet in overeenstemming met die van de gebiedsplannen. Ook wordt alle financiële informatie volgens hetzelfde stramien weergegeven en is er weinig variatie mogelijk. Sommige budgetten zijn daarnaast op een hoog abstractieniveau terwijl andere heel concreet zijn. Voor deze laatstgenoemde budgetten is er bovendien behoefte aan meer informatie; de huidige toelichting vindt men te summier. Diverse budgetten (waaronder de beheersbudgetten van RBOR, gemeenschappelijke regelingen en de kosten van maatschappelijke partners) zijn lastig naar de verschillende kernen toe te spitsen. Voor de pilot is aan de hand van aannames per kern een inschatting van deze kosten gemaakt. De helft van de genoemde bedragen zijn daardoor inschattingen, de andere helft is direct te relateren aan Fijnaart. De inschattingen zijn echter grof en vereisen op de website een nadere onderbouwing om schijnnauwkeurigheid te voorkomen. Binnen het raamwerk van de buurtbegroting is hiervoor nu geen mogelijkheid. De buurtbegroting is in deze vorm louter een informerend instrument over de uitgaven van de gemeente op basis van een vastgestelde begroting (en zonder de inkomsten weer te geven). Wellicht kan een meerwaarde worden bereikt wanneer inwoners ook daadwerkelijk over de begroting kunnen meedenken. De website zou dan een dynamisch instrument moeten zijn waarop de mening van inwoners wordt gevraagd. De reacties in de organisatie waren wisselend. Sommige collega’s zien de meerwaarde van het instrument in, andere hebben nog vraagtekens bij de gekozen methode en het geven van inzicht aan inwoners. Daarnaast zien sommige collega’s het aanleveren van gegevens niet als onderdeel van het kerngericht werken, maar als extra werk. Vanuit de maatschappelijke partners was de bijdrage aan de buurtbegroting aarzelend. Deels uit praktisch oogpunt (het leveren van de (financiële) informatie) maar deels ook omdat zij zich afvroegen of zij wel transparant over hun begroting wilden zijn. Kortom, het enthousiasme voor de buurtbegroting was bij de betrokken medewerkers niet groot. Samenvattend kan worden geconcludeerd, dat de buurtbegroting conform de pilot Fijnaart meer inzicht heeft gegeven in deze methode om als overheid transparanter te werken; het geeft een nader beeld van de kern en geeft inzicht in de besteding en verdeling van gemeentelijke (en maatschappelijke) middelen. Praktisch gezien voldoet de website van de buurtbegroting echter niet aan alle wensen die er gedurende het proces vanuit de diverse partijen zijn ontstaan.


15

Er bestaat zowel intern als extern daarom te weinig draagvlak om de buurtbegroting in deze opzet verder uit te gaan rollen over de andere kernen van de gemeente. Het is wel zaak om vanuit de opgave als “nieuwe”overheid de ontwikkelingen terzake nauwkeurig te blijven volgen, de ervaringen van andere gemeenten op dit punt te delen en wellicht ook via de regio (RWB) te kijken, waar kansen op verbetering (eventueel met subsidiemogelijkheden) liggen. Ook de dorps- en stadstafels zijn praktische informatiebronnen om de behoeften van de burgers hieromtrent te peilen. Dit alles met het achterliggende doel om de betrokkenheid van burgers en de kernen waar zij wonen beter te laten aansluiten op het gemeentelijk handelen.


16

DE BUURTBEGROTING EVALUATIE VAN DE PILOT FIJNAART

Recommend Documents