de ALARM KLOK MAILING 42 van Dement Oostende VZW 9 juli 2009 Een mailing van onze vereniging naar onze talrijke sympathisanten, het stadsbestuur en de pers.
Voorwoord Met deze mailing blikken we nog eens terug op de uitreiking van het Gouden Pand. We overlopen nog eens graag de kandidaten en het verloop van de dag. Ondertussen is Dement Oostende ook bezig met het dossier rond Hotel Paloma. Begin juni werd plots gestart met de sloop. Maar na enkele weken van protest verdwenen de slopers met de noorderzon, en werden de uitgebroken vensters terug dichtgetimmerd. Wat is er gebeurd? We hopen dat de vele diensten en overheden die we gecontacteerd hebben i.v.m. deze schandalige sloop iets in gang hebben gestoken. In een volgende mailing gaan we hier dieper op in. Laten we zeggen dat Hotel Paloma nu een goede knipbeurt heeft gekregen, rot hout en valse plafonds zijn verwijderd. Hotel Paloma staat klaar voor een grondige renovatie en herbestemming. Of is het verkeerd om te dromen… 1
Uitreiking Gouden Pand 2009 De uitreiking van het Gouden Pand 2009 ging door op zondag 24 mei 2009, in de Forumzaal Bibliotheek Kris Lambert Oostende. Steeds onder het credo "I love O" promoten wij, de liefde voor onze stad. Wij zijn fier op onze stad, haar ziel en haar beeldbepalend erfgoedkarakter en dragen de stad in ons hart. Deze fierheid dragen wij uit en daarom organiseerden wij voor de derde keer het “Gouden Pand”: een architectuur prijs voor de mooiste renovatie in Oostende. En de winnaar is... het relaas van de jury Na de verwelkoming en de voorstelling van de juryleden en de verschillende panden, ging de vakjury en politieke jury onder leiding van Raoul Servais in besloten beraad. Elk jurylid gaf hierbij zijn favoriete pand te kennen, en lichtte zijn motivering toe. Alle panden konden meerdere juryleden bekoren, geen enkel pand liet iemand onberoerd. Vooraan het beraad plaatste een lid van de vakjury een kritische noot, nl. dat voor verschillende van de panden (nog) niet alle maatregelen zijn genomen voor een optimale energieprestatie. Aanbrengen van dakisolatie, centrale verwarming, dubbele beglazing (waar mogelijk) en dergelijke kunnen bijdragen tot energiebesparing. Het pand in de Frans Musinstraat 6 werd door meerdere juryleden geroemd om de zorg waarmee het is ingericht. Op een heel charmante, bescheiden manier werd het pand teruggebracht van een uitgeleefd gebouw tot een warm huis.
Foto: Frans Musinstraat
De "Bed & Breakfast" in de Vrijhavenstraat 27 kon heel wat leden van de politieke jury overtuigen. Men erkende dat de wijk Hazegras sterk onder druk staat door de realisatie van nieuwbouwprojecten. In die zin is de verzorgde renovatie van een historisch pand des te lovenswaardiger; ze brengt ook een injectie van activiteit in de wijk.
2
Foto links : Vrijhavenstraat Foto onder : Kan. Dr. L Colenstraat
Verschillende leden van de vakjury gaven hun voorkeur aan de woning in de Kan. Dr. L. Colensstraat 13, omwille van de zeer persoonlijke benadering van de renovatie. Dit leidde tot een uniek pand, dat inspireert, charmeert en niemand onberoerd laat. Maar de woning in de Heilig Hartlaan 5 kreeg de meeste juryleden achter zich. Het feit dat de eigenaars dermate zorg hebben geïnvesteerd in een pand uit de interbellum periode, een bouwperiode die nog niet steeds naar waarde wordt geschat, samen met de manier waarop zij tewerk gingen, gaf voor meerdere leden van de politieke jury de doorslag. In de vakjury werd voorts geoordeeld dat het pand de hoogste meerwaarde had gerealiseerd om een oud pand naar de hedendaagse woonnormen over te zetten, zonder dat de eigenheid verloren ging. Raoul Servais kondigde de resultaten van het juryberaad aan. Het publiek had zich ondertussen een gelijkaardige beoordeling gevormd. De vier panden wierven een bijna gelijk aantal stemmen bij het publiek, maar ook hier wist de woning in de Heilig Hartlaan net iets meer (24 t.o.v. 23 voor de tweede) aanwezigen te overtuigen. Terecht merkte Raoul Servais op dat voor deze verkiezing niemand als verliezer mag worden beschouwd. Het feit dat deze vier prachtige panden van de teloorgang werden gered, is de verdienste van de eigenaars. Het betekent in elk van de vier gevallen een belangrijke winst voor de stad Oostende, en is Oostende dus winnaar.
3
Waarom een architectuurprijs “Het Gouden Pand 2009” Heel wat Oostendenaars doen veel moeite om een pand te renoveren in onze stad. Een renovatie die door mensen als U en ik en met private middelen tot stand werd gebracht. Ze doen dit om uiteenlopende redenen, maar in de kern gaat het er steeds om dat ze een zekere "charme en ziel" in het pand hebben gezien. Hoewel, kiezen om een pand te renoveren is niet steeds de eenvoudigste weg, zeker niet in Oostende. Door de organisatie van "Het Gouden Pand" danken en loven we deze Oostenaars voor hun actieve bijdrage aan het beeldbepalende karakter van onze Koningen Der Badsteden. Want hun bijdrage bepaalt mee hoe Oostende er in de toekomst zal uitzien. Hun renovatie kleurt mee de ziel en karakter van onze stad. Hun interventie houdt Oostende leefbaar met een evenwicht tussen erfgoed en nieuwbouw, tussen gezinswoningen en tweedeverblijf appartementen, tussen jong en oud, in het stadscentrum én daarbuiten. Kandidaten Enige tijd terug lanceerde DEMENT een open oproep aan eigenaars om zich kandidaat te stellen voor het “Gouden Pand 2009”. De criteria hiervoor waren: • Alle panden met erfgoedwaarde (19e, 20e, belle-epoque, interbellum,...) • Renovatie is afgewerkt binnen de laatste 5 jaar. • Gefinancierd met privé-fondsen (initiatieven van de Oostendenaar) • Kleine of grote panden • De renovatie beperkt zich niet alleen tot de gevel, maar tot het hele pand. • De renovatie heeft respect voor het orgineel karakter en de nieuwe elementen passen in de omgeving en het pand, zonder afbreuk te doen aan de huidige levenskwaliteitsnormen • De eigenaar of afgevaardigde kan aanwezig zijn bij de prijsuitreiking. Hierop kwamen diverse reacties binnen. Echter was één pand beschermd, haakte één eigenaar nog af en waren de andere panden nog onvoldoende afgewerkt. Maar deze laatste zijn veelbelovende kandidaten voor volgende edities. Dit jaar waren er dus 4 finalisten : • • • •
Kandidaat A: Frans Musin straat 6 - bouwjaar 1909 - Belle Époque Kandidaat B: Heilig Hartlaan 5 - bouwjaar 1939 - Interbellum Kandidaat C: Kan. Dr. L. Colenstraat 13 - bouwjaar 1911 - Belle Époque Kandidaat D: Vrijhavenstraat 27 - bouwjaar 1908 - Belle Époque
Jury leden Traditiegetrouw wordt de mooiste renovatie gekozen door een jury, dit jaar was dit onder het voorzitterschap van Raoul Servais, Oostendenaar en internationaal animatiecineast. Hij werd bijgestaan door een vakjury en een politieke jury met vooraanstaande Oostendse politici. De Voorzitter: Raoul Servais, revolutionaire animatiecineast Als Oostendenaren in hart en nieren zijn wij, DEMENT Oostende fier op onze stad ÉN zijn ambassadeurs. Sinds kort mag Raoul Servais zich eredoctor aan de Universiteit Gent noemen. Maar voor Oostende is hij al heel lang hij een levende legende. Als animatiecineast verkende én verbreedde hij de grenzen van de animatiefilm. Wereldwijd sleepte hij talrijke prijzen in de wacht en hij geniet een groot aanzien van Azië tot in Amerika. Hiervoor werd hij dan ook terecht bij de lijst “De Grootste Belg” gerekend wanneer de gelijknamige verkiezing op de VRT plaatsvond. Het was een grote eer en genoegen hem als voorzitter te mogen verwelkomen voor het “Gouden pand 2009”. 4
De vakjury was samengesteld uit vertegenwoordigers uit de erfgoed- en bouwwereld met elk hun expertise en inbreng op dit domein : Henk De Smet, architect HDSPV (De Smet Vermeulen Architecten), Gent; Rika Devos, doctor-assistent VA&S Universiteit Gent; Stijn Everaert, bouwsmederij Willy Everaert nv, Oostende; Ulla Provoost, architect, Oostende; Benoit Ronse, aannemer gespecialiseerd in verbouwingen, Oostende Voor het eerst werd een politieke jury toegevoegd aan de vakjury, gezien de beleidsmakers de lijnen dienen uit te zetten voor een toekomstige evenwichtige en leefbare stad. Hierbij werd een vertegenwoordiger van alle in de Oostendse gemeenteraad zetelende partijen aangeschreven: John Crombez, sp.a; Wouter De Vriendt , Groen!; Geert Lambert, SLP; Christian Verougstraete, Vlaams Belang; Johan Verstreken, CD&V. J-M Dedecker liet zich verontschuldigen en stuurde geen plaatsvervanger; Bart Tommelein gaf te laat zijn reactie door.
Prijzen Als hoofdprijs maakten de geselecteerde panden kans op een kunstwerk van de Oostendse kunstenaar Patrick Steen met de titel “Dement weglopend konijn”. Dit jaar kon het aanwezige publiek meestemmen voor de publieksprijs, met name een gesigneerd boek van Raoul Servais. Hierbij kaapte het enige interbellum pand, met name de Heilig Hartlaan 5 beide prijzen weg. Zowel de jury als het publiek waren het eens over de winnaar. Alle kandidaten kregen een ingekaderde foto-collage van hun pand, gemaakt door fotograaf Adriaan Huys (zie ook de fotomontages van de panden in deze mailing). Het Gouden Pand 2009 kwam tot stand met de medewerking van Bouwpunt.
Speech Raoul Servais op Gouden Pand 2009 “De ondeugende Parijse jongeren uit de jaren '60 hadden de leeftijden van de homo sapiens onderverdeeld in zeer bizarre categorieën. De tachtigjarigen, ouderdomscategorie waaronder ikzelf toebehoor, kregen de weinig flaterende benaming van « Les Sons et Lumières », Klank en Lichtspel ouderling dus. Dit in analogie met gerestaureerde antieke en historische gebouwen die het voorrecht hadden te mogen genieten van spotlights en muzikale entertainment. Hoewel ik eveneens een restauratie opknapbeurt zou kunnen verdragen, denk ik niet dat dit de reden is waarvoor de vereniging « Dement » mij hier heeft uitgenodigd. Neen, wellicht verwacht men van mij een getuigenis over het Oostende van weleer, toen het nog de Koningin der Badsteden werd genoemd.
5
Ik heb inderdaad van de laatste stuiptrekkingen van de « Belle Epoque » kunnen genieten. De stad kende toen nog de nostalgie van deze zorgeloze ante-bellum periode. Indien het toerisme van een selecte en begoede populatie naar een meer volkse toeloop was overgegaan, bleef niettemin de sfeer van een aristocratische badplaats overeind, en dit dank zij een betrekkelijke homogene architectuur waarvan één onzer koningen er grotendeels verantwoordelijk voor was. Beschikten de architecten van destijds over meer« urbaniserende » hoedanigheden of waren zij gewoon bescheiden genoeg om het bouwwerk van de naburige huizen te eerbiedigen ? Ik weet het niet. Maar in de verscheidenheid bleef er eenheid en deze eenheid schonk de gezellige maar ook insoliete atmosfeer die er toen in de meeste Oostendse straten heerste. Met de oorlog verdwenen zoveel van die bouwwerken : De grote luxueuze hotels op de zeedijk, het stadhuis, de kursaal, de stadsbibliotheek en zoveel neoklassieke of Art Nouveau gevels. Het waren wellicht geen monumenten met werelderfgoed statuut. Men vond er geen Petit Trianon, geen Acropolis of geen toren van Pisa, maar wel hele specifieke straten met een aaneenschakeling van burgerlijke woningen, waarvan sommigen mij deden denken aan deftige oude juffrouwen waarvan het kantwerk uit kronkelend gesmeed ijzer bestond. Of nog andere huizen, zoals deze die bewoond werd door mijn familie, sober en onopvallend, maar dat niettemin onderdak had geboden aan Keizer Napoleon toen hij de forten van Oostende kwam bezichtigen. Dit verdween eveneens in het oorlogsgeweld, en daardoor zal ik nooit een aandenkplaat kennen waarop staat geschreven: “Hier logeerde Napoleon Bonaparte, Keizer van Frankrijk en hier werd Raoul Servais geboren” ! - Wat een publiciteit heb ik niet daardoor verloren zien gaan. Alleen daarvoor verdiende Reichmarschalk Hermann Göring de doodstraf! Maar de vernielzucht van de Luftwaffe werd helaas verder gezet door onze vastgoedmakelaars, zij het op een minder agressieve wijze. 6
De Oostendse “Atlantik Wall” was slechts een zeer bescheiden poging om de stad van de zee af te zonderen, en zeker niet te vergelijken met de hoogbouwmuur die onze vastgoedmakelaars na de oorlog op de Albert I Promenade lieten optrekken. Smalle, hoge flatgebouwen die een schaduw werpen op zeedijk en strand. Een samenraapsel van verschillende stijlen en materialen die, vanuit de zee gezien, de indruk geven van een staalboek, een échantillon collectie, waar ook de betere architectuur in de aanpalende mediocriteit wordt verslonden. Geen enkele poging tot symbiose! Geen groots, alomvattend concept! Wat een gemiste kans! Na de nazi verwoesting van de zeedijk was er gelegenheid om, ofwel de overgebleven gebouwen binnenin te moderniseren en de gevels te restaureren, zoals men dat met veel talent heeft verwezenlijkt in de meeste Engelse badsteden, of, indien alleen puin overbleef, hoogbouw concipiëren waarvan de flatgebouwen schranksgewijs worden aangelegd, met maximaal benutten van zon en zicht en met kleine groene ruimten tussenin. Een gelukkige formule die men terug vindt bij een paar Noord Franse badsteden. Maar de verwoesting beperkte zich niet tot de zeedijk. Ik was ooit getuige hoe het Koninklijk Theater weerstand bood aan de golven die vanuit de Vlaanderenhelling rolden om met geweld tegen zijn gevel te botsen. Het Koninklijk theater had aan de tsunami, die Oostende onder water bracht, kunnen weerstaan, maar niet aan de absurde gril van sommige politici en vastgoedtenoren die deze culturele tempel wisten te vernietigen ten voordele van een reusachtige balk die de pretentie had de Sint-Pieters en Paulus kerktorens in hoogte ver te overtreffen. Een megalomane onderneming die nogmaals hielp het specifiek 19e eeuws karakter van de stad te vernietigen. Hedendaagse architectuur is zeker niet te verwerpen en er bestaan te Oostende talrijke moderne openbare en private gebouwen met ontegensprekelijke esthetische hoedanigheden. Ook dergelijke recente openbare werken hebben de stad merkelijk weten te verfraaien. En zo moet het, maar wel op voorwaarde dat het de getuigenissen van een prestigieus verleden eerbiedigt en restaureert om samen een nieuwe stedelijke synergie te verwekken. Het verheugt mij dat een organisatie zoals “Dement” hierboor waakzaam blijft en het verheugt mij eveneens dat wij heden particulieren in het daglicht mogen stellen die concreet hebben geïnvesteerd in het behoud van ons architecturaal patrimonium. Raoul Servais, 24 mei 2009 Gouden Pand editie 2010 Volgens jaar richten we opnieuw het Gouden Pand in. Graag doen we nu reeds een verzoek aan jullie om op zoek te gaan naar mooi gerestaureerde panden. Mail het ons door !
Bezoek onze website voor nieuwtjes en berichten! Welke gebouwen lopen gevaar in Oostende ? Wat zijn onze acties ? http://www.dementoostende.blogspot.com/ www.iloveo.be Meer informatie ? Commentaar ? Sympathie ? Ken je personen die ook geïnteresseerd zouden zijn in onze mailings ? Wens je onze affiche uit te hangen (A3 of A5-formaat) ? Lid worden ? Geef het ons door op volgend adres :
[email protected] vzw Dement Oostende, Plantenstraat 82, 8400 Oostende Wil je onze mailing niet meer ontvangen ? Geef ons ook een seintje. De "Alarm Klok" is een knipoog naar het officiële informatieblad van de stad Oostende. En met een alarmklok maken we ook een link naar de verdwenen klok van de Hazegras-kerk : symbool voor het respect waarmee ons bestuur het erfgoed behandelt.
7
