DE ALARM KLOK 10 OKTOBER 2012
POLITIEK KOPSTUKKENDEBAT MAILING 66 VAN DEMENT OOSTENDE VZW Een mailing van onze vereniging naar onze talrijke sympathisanten, 1 | P a g i n a het stadsbestuur en de pers.
VERKIEZINGEN 2012. WAT MET ERFGOED?
HET {enige echte} KOPSTUKKENDEBAT Naar aanleiding van de nakende verkiezingen organiseerde Dement Oostende, samen met vzw Oostendse Oosteroever en het Interbellumcomité op vrijdagavond 21 september 2012 een Politiek Kopstukkendebat in Oostende. Het was een boeiend debat rond een aantal vragen waarmee toch vele Oostendenaars worstelen, en met als overkoepelend thema: “Wonen en Werken in Oostende”. De opkomst in Huize Astrid was zeer hoog, meer dan 200 toeschouwers woonden het debat bij. Volgende kopstukken namen deel aan het debat: Björn Anseeuw (N-VA), Krista Claeys (CD&V), Wouter De Vriendt (Groen), Bart Tommelein (Open VLD), Johan Vande Lanotte (SP.a), Ignace Vandewalle (Lijst Dedecker ), Christian Verougstraete (Vlaams Belang). Het debat werd in goede banen geleid door de moderatoren Gui Polspoel en Kris Carlier.
Een volledig verslag van het luik erfgoed is terug te vinden op het einde van deze mailing, maar hier enkele hoogtepunten. Moderator: Als je jezelf punten zou moeten geven op tien voor het erfgoedbeleid van de voorbije zes jaar, hoeveel zou je dan geven? Bart Tommelein (Open VLD): Ik geef zes op tien. Mijn probleem is eerder de zogenaamde erfgoedlijst, en de transparantie en de communicatie daar rond. Dat is een zeer onduidelijke lijst, waarvan heel wat eigenaars eigenlijk niet weten dat ze er op staan. Naar de toekomst toe moeten we een erfgoedbeleid voeren, waarbij de geklasseerd gebouwen sowieso geen probleem vormen. Maar die erfgoedlijst moet transparanter en in samenspraak met de eigenaars en een aantal private investeerders. Dan pas blijft het opknappen, het herwaarderen en de functionaliteit betaalbaar. Als het allemaal terug van de overheid moet komen…
2|Pagina
Johan Vande Lanotte (Spa): Minister Bourgeois heeft gezegd dat Oostende een voorbeeldig beleid voert, dus geef ik mijzelf een zeven op tien. Voorbeeldig wil zeggen dat er niet veel gemeenten zijn die een erfgoedlijst gemaakt hebben zoals wij. Toch maar een zeven omdat het nog maar het begin is. Het heeft drie tot vier jaar geduurd voor we die lijst met locuswaarden hadden. Een lage locuswaarde betekent ofwel behoud ofwel iets anders maar met een hoge architecturale waarde, het betekent dus niet dat het niet afgebroken kan worden, wel dat er bijzondere architecturaal eisen zijn. Een hoge locuswaarde betekent in principe geen afbraak. Dit is eigenlijk een klassering zonder echt een klassering te zijn, want er zijn geen subsidies aan verbonden. De lijst is er, we hebben ze moeizaam vastgelegd, en ze is goedgekeurd. Als we dit nu allemaal goed beheren dan hebben we een belangrijke opdracht vervuld, denk ik. Krista Claeys (CD&V): Ik geef ook maar een zes, om de simpele reden dat er in het verleden heel wat
onduidelijkheid was in onze stad. Het systeem van hoge en lage locuswaarden is goed. De lijst bestaat, maar het probleem was dat we in het verleden allerlei soorten lijsten gehad hebben. Door het gebrek aan transparantie beginnen de mensen zich te ergeren, en af te vragen waarmee we in godsnaam bezig zijn. We zitten met die lijst van lage en hoge locuswaarden, en dat moet zeker constant herbekeken worden. Want het grote probleem is dat dikwijls die huizen niet altijd bewoond zijn en dus leeg staan.
Geef punten voor het erfgoedbeleid: Bart Tommelein : Johan Vande Lanotte : Wouter De Vriendt : Björn Anseeuw : Ignace Vandewalle : Christian Veroughstraete :
6/10 7/10 4/10 3/10 4/10 4/10
Wouter De Vriendt (Groen): Ik geef het een vier. Dankzij een aantal organisaties en een zekere politieke druk werden er toch wel een aantal stappen gezet. Er werd namelijk een lokaal erfgoedbeleid ontwikkeld. Wat is het probleem met de erfgoedlijst? In Oostende zijn er 2498 panden die niet beschermd zijn, maar die toch opgenomen werden in de Vlaamse inventarislijst onroerend erfgoed, m.a.w. wetenschappelijk vastgelegd historisch waardevol gebouwen. Van die 2498 geïnventariseerde panden zijn er slechts 457 opgenomen met een hoge locuswaarde in de lokale erfgoedlijst. Dit stadsbestuur heeft dus een afbakening gemaakt door 457 panden een hoge locuswaarde, en dus in praktijk met inderdaad een hoge mate van bescherming, toe te kennen. Maar ondertussen zijn er wel 2000 panden vogelvrij verklaard. Bevoorbeeld café Petit Paris, ik heb hier een uitreksel uit het verslag waarin men inderdaad zegt dat het pand een lage locuswaarde heeft, maar dat de commissie deze sloopaanvraag gunstig adviseert. Dit pand, zo beeldbepalend, zo belangrijk voor de ziel en het karakter van onze stad, heeft inderdaad maar een lage locuswaarde gekregen. Dus belangrijk om te beseffen, als je al in het begin maar een lage locuswaarde toekent, dan zet je eigenlijk deur de facto open voor afbraak.
VOOR HEEL WAT BUURTEN EN PANDEN IS HET ‘TOO LITTLE AND TOO LATE’ 3|Pagina
U betwist dus het werk van die erfgoedcommissie, en het toekennen van die hoge of lage locuswaarden? Wouter De Vriendt (Groen): Ik heb inderdaad een aantal vragen bij toekennen van locuswaarden. Ik heb de indruk dat de Koningin der Badsteden al lang verleden tijd is, en nu evolueert naar een grijze betonnen dame. Het bewaren van historisch waardevolle panden is de eerst stap die moet gebeuren en dit is zeer belangrijk voor onze stad. Niet enkel en alleen omwille van het erfgoed maar ook omwille van het toeristisch en economisch belang.
Björn Anseeuw (N-VA): Ik geef een drie op tien. Ik blijf ook positief, maar ik vind ook dat je ambitieus moet blijven. Er zijn inderdaad een aantal stappen vooruit gezet de voorbije jaren. Die erfgoedlijst van de stad zou een stap vooruit kunnen zijn, ware het niet dat volgens mij voor heel wat buurten en panden “too little and too late” is. Als je natuurlijk eerst hele buurten zelf laat verkankeren, dan blijven er niet veel opties meer over. Het is allemaal veel te laat in gang geschoten. Men heeft veel te veel verloren laten gaan.
Ignace Vandewalle (Lijst Dedecker): Ik denk ook dat het erfgoedbeleid in Oostende gefaald heeft. Ik heb de indruk dat wij in Oostende onderhevig zijn aan een immocratie in plaats van een democratie. Het ruimtelijk ordeningbeleid wordt gedelegeerd door de rijke bouwheren en niet door gezond verstand. Wij moeten inderdaad meer doen om meer gebouwen te beschermen, maar we moeten ook rekening houden met het feit dat wij ruimte moeten laten voor het creëren van het patrimonium en het erfgoed van de toekomst. Ik geef dus een vier op tien. Christian Verougstraete (Vlaams Belang): Ik geef ook maar een vier. Het is natuurlijk belangrijk dat in een toeristische stad zoals Oostende, er naast zee en strand ook een vorm van aantrekkingskracht bestaat wat betreft het cultureel erfgoed. Het plaatsen van onroerende goederen op de erfgoedlijst is een positief punt, maar ik kan bijtreden dat bepaalde eigenaars zeggen dat er geen inspraak is geweest. Het is ook dikwijls zo dat een pand van buitenaf er zeer goed uitziet, maar dat dit niet het geval is binnenin. Wat kan je als overheid doen om te verhinderen dat die gebouwen verder verkrotten en hoe ze een nieuwe herbestemming te geven? Bart Tommelein (Open VLD): Ik hoor in dergelijke materie heel vaak het woord subsidie vallen. Zoals u weet zijn wij niet 100% tegen subsidies. Maar in deze materie, namelijk erfgoed en een stuk behoud, kun je onmogelijk vragen aan de private eigenaars om alle kosten op zich te nemen. Ik denk
dat je daar als overheid een stukje verantwoordelijkheid moet nemen. Ik hamer toch ook op de betaalbaarheid van dergelijke initiatieven. Als je zaken op een erfgoedlijst plaatst dan moet je heel duidelijk weten wat je met die panden gaat doen naar de toekomst. Dit is geen plan op korte termijn, maar een plan op lange termijn. Voor de wijken moeten we effectief een plan opmaken. Geven we hier een woonfunctie? Geven we daar een stuk museumfunctie mee? Gaan we daar een stuk middenstand insteken? Gaan we daar andere dingen mee doen? Dat maakt dat je flexibel zal moeten zijn in het geven van vergunningen. Een rigide systeem omdat een pand op de erfgoedlijst en er dus niets met dat gebouw zou mogen gebeuren, kan volgens mij niet. Ik pleit terug voor transparantie en communicatie tussen eigenaars en overheid, en ook privé investeerders.
Een rigide systeem omdat een pand op de erfgoedlijst en er dus niets met dat gebouw zou mogen gebeuren, kan volgens mij niet
4|Pagina
Wouter De Vriendt (Groen): Ik denk vooral dat we nood hebben aan betaalbare gezinswoningen en dat we daar een inhaalbeweging moeten maken. En ik denk dat we een ferme leegstandtaks nodig hebben. Een eigenaar moet waken als een goede huisvader over zijn eigendom. Je moet werken met een versterkte leegstandtaks, progressief met hoge boetes, en afhankelijk ook van de grootte van het gebouw. Krista Claeys (CD&V): De leegstandtaks is reeds redelijk hoog. Daar zit het probleem niet. Het probleem zit dat men tot in den treure leegstandtaks kan blijven betalen. Men moet dus op een bepaald moment de eigenaar kunnen verplichten tot actie. De stad moet de mogelijkheid kunnen krijgen om het over te nemen. We renoveren het en we stellen het ter beschikking voor de bevolking. Johan Vande Lanotte (SP.a): We hebben die erfgoedlijst gemaakt. Die lijst werd nog maar enkele jaren geleden vastgesteld, en we dienen daar een zekere continuïteit in te houden. Iedereen weet ondertussen dat die lijst er is nu voor de komende tien jaar. De eigenaars moeten gaan beseffen dat het niet meer zal veranderen, en dat men er rekening mee zal moeten houden. Voor hoge locuswaarden is de sloopvergunning quasi onmogelijk. De leegstandtaks hebben we verdubbeld onder deze legislatuur. Je kunt huizen onteigenen, maar enkel voor sociale huisvesting. Björn Anseeuw (N-VA): Het is een beetje te gemakkelijk om te zeggen dat als we waardevolle
panden willen behouden het dan onbetaalbaar wordt voor de eigenaars. Er zijn hier een aantal huizen gerenoveerd door jongen mensen waar men echte pareltjes van heeft gemaakt. Het hoeft dus niet onbetaalbaar te zijn om inderdaad mooie waardevolle panden opnieuw als eengezinswoning op een betaalbare manier te restaureren en bewoonbaar te maken. We moeten inderdaad zoveel mogelijk panden herbestemmen en deel laten uitmaken van ons modern dagelijks leven. Maar dat neemt niet weg dat je inderdaad eigenaars moet kunnen op aanspreken, want er zijn nogal wat eigenaars die speculeren met die leegstand, en daar moet je keihard tegen optreden. Niet alleen omwille van die panden zelf, maar ook omwille van de buurt omwille van het imago van de stad.
De eigenaars moeten gaan beseffen dat het niet meer zal veranderen, en dat men er rekening mee zal moeten houden Christian Verougstraete (Vlaams Belang): De taks op de leegstand en de verkrotting is een zeer degelijk instrument om een eigenaar te dwingen zijn eigendom te renoveren, want die taks loopt toch tamelijk op. De problematiek bestaat eerder bij vennootschappen die geld genoeg hebben om die taks te blijven betalen, maar er bestaan ook wettelijke mogelijkheden om over te gaan tot onteigening.
Er zitten hier zitten veel mensen die begaan zijn met Oostends erfgoed, zij willen natuurlijk weten voor welke partij zij moeten stemmen. Daarom wil ik vragen, vat in maximum 5 zinnen samen wat jouw partij de komende 6 jaar voor erfgoed zal doen ? Bart Tommelein (Open VLD): We willen van die lijsten een dynamisch gegeven maken. We willen de lijst transparant maken. We willen in communicatie treden met de eigenaars, maar ook met de projectontwikkelaars. Belangrijk is ook dat je voor die wijken en die panden bestemmingen zoekt die effectief haalbaar zijn. Johan Vande Lanotte (SP.a): Voor mij is het duidelijk. De lijst is klaar en staat vast, iedereen kent die nu, we gaan die nu zo houden. Dat betekent, bij panden met een lage locuswarde enkel sloop als er een nieuw project is. De gebouwen met een hoge locuswaarde moeten bewaard blijven. We zullen vooral een consequent beleid over die lijst voeren. De eigenaars zullen dat moeten begrijpen, want er is geen andere optie, we moeten vooruit. Dat is onze visie en de enige manier die tot resultaat kan leiden binnen 6 jaar.
Herbestemmen is de beste overlevingskans voor het erfgoed Krista Claeys (CD&V): Ik denk dat in dit dossier vooral duidelijkheid en transparantie nodig is. Als stad moeten wij meer wettelijk toegelaten middelen inzetten, zoals onteigening, om de 5|Pagina
eigenaar die niet zelf bereid is te renoveren te overtuigen en te zorgen dat dit erfgoed bewaard blijft. Wouter De Vriendt (Groen): Ik denk dat we met z’n allen moeten beseffen dat erfgoed de kracht en de sterkte is van Oostende, en dit omwille van heel veel redenen. Laat ons dat benutten en laat ons die sloophamer tegenhouden. Er is al heel veel afgebroken. We hebben een Vlaamse inventarislijst die wetenschappelijk onderbouwd is. Laat ons die lijst gebruiken, en laat ons dan zelf als overheid zorg dragen voor het erfgoed waarover we beschikken. Laat ons een harde strijd voeren tegen speculanten, tegen mensen die hun eigendommen doelbewust laten verkrotten en leegstaan, zodanig dat we de sterkte van erfgoed ten volle kunnen benutten Björn Anseeuw (N-VA): Voor N-VA is erfgoed inderdaad zeer belangrijk. Wij willen erfgoed inderdaad zo veel mogelijk bewaren, maar niet erfgoed om het erfgoed. Herbestemmen is de beste overlevingskans voor het erfgoed. We zien ook vandaag dat er nog te veel waardevolle eengezinswoningen verloren gaan door sloop en verkommering. Voor het imago van de stad en de leefbaarheid in de stad moeten we ook die panden sparen. Ignace Vandewalle (Lijst Dedecker ): ik denk dat we “in casu” van het erfgoedbeleid naar het “ad hoc” beleid moeten. We moeten zoeken naar oplossingen en die oplossingen zijn te vinden, enerzijds privé investeringen, anderzijds fiscale
oplossingen, en uiteraard ook een eventuele subsidiebeleid.” Christian Verougstraete (Vlaams Belang): Het is een feit dat ons cultureel erfgoed belangrijk is. We moeten dat ook zien als een toeristische troef. We moeten maken dat er in bepaalde wijken er ook leven in komt, dat er terug wat middenstand komt. Zodanig wordt het terug aangenaam wonen, zullen mensen sneller een eigendom te kopen en de nodige renovaties uitvoeren. Een vollediger verslag van het debat vindt u op het einde van deze mailing.
VANDE LANOTTE: “ER KOMT GEEN SLOOPVERGUNNING VOOR HOTEL DU LOUVRE” “Op een zomeravond in 2005 zaten we met een aantal vrienden wat te drinken op het terras van ’t Groot Huys. We waren jonge Oostendenaars die terugkeerden uit de steden waar we gestudeerd hadden en we herontdekten onze stad. Uit curiositeit vroegen we aan de uitbater wat er met het naastgelegen Hotel du Louvre te gebeuren stond. Onze verontwaardiging was groot toen we hoorden dat een bouwpromotor het art deco-gebouw met indrukwekkende gevel had opgekocht en wilde afbreken. We besloten om niet langer lijdzaam toe te kijken hoe onze stad vakkundig werd gesloopt. We wilden actie ondernemen.” Het debacle rond Hotel du Louvre, en de mogelijke sloop ervan, leidde in 2005 tot de oprichting van Dement Oostende. Reeds jaren strijden we voor het behoud van het pand, en ondertussen ook voor een goed erfgoedbeleid in onze stad. Op het kopstukkendebat konden we nu eindelijk toch die prangende vraag stellen, waarmee we al jaren zaten. We vroegen aan Johan Vande Lanotte of Hotel du Louvre nu wordt afgebroken of wordt hersteld in de komende zes jaar ? Johan Vande Lanotte: “De sloopvergunning is niet afgeleverd. Men vraagt zich af waarom we de weigering nu niet geven, daar zijn juridische redenen voor, en we hebben een bepaalde verantwoordelijkheid. Maar het is duidelijk dat er geen sloopvergunning gegeven zal worden. Het Hotel du Louvre wordt niet afgebroken, en we gaan daar geen sloopvergunning voor geven. De eigenaar weet dat, en wij wachten tot er initiatieven zullen komen. We merken dit ook in andere steden. Als je gewoon geen sloopvergunning aflevert, dan gaat er vroeger of later wel iets gebeuren. Mijn boodschap, hou het [erfgoed] reglement zo lang mogelijk stand, pas het toe, en als men voelt dat het echt wordt toegepast, dan zal er een wel andere oplossing naar voren komen.” Op de facebook pagina van Vanessa Vens vonden we al snel een meer officiëlere berichtgeving: “SP.A Oostende zal in de volgende coalitie geen sloopvergunning afleveren voor Hotel Le Louvre. Johan Vande Lanotte heeft op het kopstukkendebat met Dement verklaard dat de Oostendse administratie geen sloopvergunning zal afleveren voor Le Louvre en dat hij hoopt dat uiteindelijk met de huidige eigenaren na de verkiezingen een overeenkomst een erfgoedgetrouwe oplossing kan worden gevonden. Dit zal moeten wachten tot na de verkiezingen want de eigenaars kunnen er misschien op hopen dat ze na de verkiezing met een andere coalitie die vergunning misschien wel zouden kunnen afdwingen.” Dit is een enorme doorbraak in ons symbooldossier waar rond het in 2005 allemaal begon, en we hopen dat het geen verkiezingsbelofte blijft. Geen sloopvergunning wil nog niet zeggen dat het pand ondertussen gered is. De steeds verdere verkrotting is nog geen halt toegeroepen.
6|Pagina
STADSBESTUUR ANTWOORDT NIET OP SCHRIFTELIJKE VRAAG ROND ERFGOED Op 16 juli 2012 vroeg Groen gemeenteraadslid Wouter De Vriendt de cijfers op van de afgebroken erfgoedpanden in de laatste jaren. Geen ingewikkelde vragen, maar feitelijke gegevens over het aantal afgebroken historisch waardevolle panden, de adviezen van de erfgoedcommissie, etc. Meer dan twee maanden later had het stadsbestuur nog altijd niet geantwoord, hoewel de wettelijke termijn van 30 dagen voor het beantwoorden van een schriftelijke vraag al lang overschreden was. Op 3 september stuurde De Vriendt een herinnering per e-mail en begon hij naar het stadhuis te bellen. Een antwoord wordt telkens ‘snel’ beloofd, maar zonder resultaat. Wouter De Vriendt: “Is dit de transparantie die een gemeenteraadslid mag verwachten? Wat wil men verbergen? De bouwwoede van dure appartementen in Oostende maakt veel slachtoffers onder het erfgoed in onze stad. Onder de huidige coalitie werden tal van historisch waardevolle panden afgebroken. Groen verzet zich al lang tegen Sloopstende.” Op 18 september trok Wouter De Vriendt uiteindelijk naar het stadhuis om de antwoorden zelf bij elkaar te sprokkelen. Van de stadsdiensten verkreeg Wouter De Vriendt alle verslagen van de erfgoedcommissie sinds het begin van haar werking. En op 2 oktober ontving het gemeenteraadslid uiteindelijk het antwoord van het stadsbestuur op zijn schriftelijke vragen.
Hoeveel panden staan vandaag op het lokale Oostendse actieplan bouwkundig erfgoed, opgesplitst naar lage en hoge locuswaarde? Op de lijst staan 657 panden met hoge locuswaarde en 411 panden met lage locuswaarde. Sinds het in voege treden van het lokale Oostendse actieplan bouwkundig erfgoed, hoeveel panden met een hoge locuswaarde en hoeveel met een lage locuswaarde werden al afgebroken? Sinds de Gemeenteraad op 27 november 2009 de lijst heeft aanvaard werd door de stad nog één sloopvergunning (in 2011) afgeleverd voor een pand met hoge locuswaarde onder de voorwaarde dat de gevel is blijven staan. Er is voor 14 panden met een lage locuswaarde door de stad een vergunning gegeven. Zeven in 2010, vier in 2011 en drie in 2012. Hierbij zijn, zoals voorzien in het Gemeentebesluit, vooral architecturale kwaliteitseisen opgelegd naar vervangbouw. Behalve de ene sloopvergunning voor een pand met
7|Pagina
hoge locuswaarde die door de stad werd afgeleverd, hebben de hogere overheden, tegen de Stad in, een beperkt aantal sloopvergunningen afgeleverd. Sinds het in voege treden van het lokale Oostendse actieplan bouwkundig erfgoed, voor hoeveel panden met een hoge locuswaarde en voor hoeveel met een lage locuswaarde werd een aangevraagde sloopvergunning geweigerd? Voor zeven panden met een hoge locuswaarde is de stedenbouwkundige vergunning tot slopen geweigerd. Twee in 2010, één in 2011 en één in 2012. Voor acht panden met een lage locuswaarde is de stedenbouwkundige vergunning tot slopen geweigerd. Vijf in 2010 en drie in 2011. Welke personen zetelen in de lokale adviescommissie erfgoed (commissie A.be) en is deze samenstelling over de loop der jaren gewijzigd? Indien ja, graag een overzicht van de wijzigingen. Sinds het in voege treden van deze commissie, hoeveel keer is zij bijeengeweest? De Gemeenteraad heeft op 27 november 2009 kennis genomen van de resultaten van de studieopdracht Actieplan Bouwkundig Erfgoed, met de daaraan gerelateerde erfgoedlijst, en heeft een adviescommissie A.be opgericht. De samenstelling van deze commissie is als volgt:
Yves Verhoest, gemeentelijk stedenbouwkundig ambtenaar en Directeur RoWEM Stad Oostende, en voorzitter van de commissie Sabine Okkerse, namens de Vlaamse Bouwmeester Paul Vermeulen, namens architectenbureau De Smet-Vermeulen, met als plaatsvervangers Els Van Meerbeek of Henk De Smet Lieven Pascal, gemeentelijk stedenbouwkundig ambtenaar en hoofd van dienst Stedenbouw, Milieu en Ruimtelijke Ordening Stad Oostende. Pieter-Jan Defoort, juridisch adviseur/advocaat bij LDR advocatenbureau te Gent Karel Van Ackere, ruimtelijke planner en directeur procesregie van het autonoom gemeentebedrijf ‘Stadsvernieuwing Oostende‘ Het secretariaat wordt waargenomen door een afgevaardigde van de voormelde Directe. In praktijk betekent dit dat Chris Jodts, hoofdmedewerker Stedenbouwkundige Vergunningen, de technische voorbereiding voor zijn rekening neemt, en
Ines Monteny, administratief medewerker Ruimtelijke Ordening, fungeert als verslaggeefster. Sinds de oprichting van de commissie wordt jaarlijks gemiddeld tien maal vergaderd waarbij gemiddeld 11 dossiers worden behandeld. Sinds het in voege treden van de commissie A.be, hoeveel keer werd een positief sloopadvies gegeven en hoeveel keer een negatief sloopadvies? De commissie A.be behandelt sommige aanvragen diverse keren, soms 4-5 keer per pand. Op die manier kunnen panden eerst negatieve sloopadviezen krijgen die daarna op basis van de beoordeling van een beter vervangend kwalitatief nieuwbouwproject ook een positie sloopadvies krijgen. Indien de bebouwing architecturaal niet sterk en beeldbepalend genoeg is dan blijft de sloopweigering. Sinds het in voege treden van de commissie zijn ongeveer 68 negatieve adviezen verstrekt en 57 positieve adviezen.
Wouter De Vriendt maakte een analyse van de hem verstrekte informatie. Vaststelling 1: slechts 1 op 5 historisch waardevolle panden wordt door de Stad Oostende tegen afbraak beschermd Oostende telt 2.498 historisch waardevolle panden die niet-beschermd en dus kwetsbaar zijn voor afbraak (bron: Vlaamse Inventaris Onroerend Erfgoed VIOE). Daarvan verkregen slechts 457 panden een hoge locuswaarde: slechts 1 op 5. De rest komt voor afbraak in aanmerking. Het stadsbestuur spreekt over 657 panden met hoge locuswaarde, maar zij rekenen de gewestelijk beschermde panden uit de jaren ’90-2000 mee wat natuurlijk niet correct is. Deze moet je buiten beschouwing laten als je over het lokaal erfgoedbeleid spreekt. Want met of zonder lokaal erfgoedbeleid: gewestelijk beschermde panden worden sowieso niet afgebroken. Vaststelling 2: we stellen ons vragen bij de toewijzing van slechts een lage locuswaarde aan enkele zeer waardevolle, beeldbepalende panden Een lage locuswaarde zet de deur open voor afbraak. Als we dat weten, valt het toch wel op dat erfgoedpanden gelegen op locaties die interessant zijn voor projectontwikkeling een lage locuswaarde hebben gekregen, niettegenstaande hun meerwaarde en beeldbepalend karakter. Voorbeelden zijn het café ‘Petit Paris’, Nieuwpoortsesteenweg 79-81. In enkele gevallen werd zelfs besloten tot een degradering van ‘hoog’ naar ‘laag’: Koninginnelaan 27-29.
Foto : Koninginnelaan 79-81, ondertussen gesloopt.
8|Pagina
Vaststelling 3: de stad Oostende blijft ook na de erfgoedlijst sloopvergunningen uitreiken voor historisch waardevolle panden De lokale erfgoedcommissie gaf 57 positieve sloopadviezen voor historisch waardevolle panden. Resultaat is 1 sloopvergunning voor pand met hoge locuswaarde en 14 sloopvergunningen voor panden met lage locuswaarde. 15 historisch waardevolle panden werden na toelating van het stadsbestuur afgebroken. Daarbij komen nog de sloopvergunningen uitgereikt door hogere overheden. Dit gaat vaak om echte erfgoedpareltjes: Café Petit Paris (Petit Paris), rusthuis Les Etoiles (Koningsstraat), Le Lion d’Or (Torhoutsesteenweg), Huize Ter Linden (Kerkstraat), pand Smis (Alfons Pieterslaan), enz. Vaststelling 4: erfgoedcommissie telt geen enkele erfgoedspecialist, maar vooral bouwkundigen Leden zijn: een vertegenwoordiger van de Vlaamse Bouwmeester, een vertegenwoordiger van het architectenbureau De Smet-Vermeulen, 2 stedenbouwkundige ambtenaren, een juridisch adviseur en de directeur van het AGSO. De expertise van deze mensen ligt vooral bij stadsontwikkeling en bouw. Er is nood aan meer erfgoedspecialisten en minder stedenbouwkundigen in de commissie. Vaststelling 5: de erfgoedcommissie maakt zich ondergeschikt aan stedelijke ontwikkelingsplannen Een erfgoedcommissie moet onafhankelijk oordelen over de waarde van een pand in verhouding tot zijn omgeving. Het is niet de bedoeling dat de commissie zichzelf in haar werking schikt naar welk ruimtelijk ontwikkelingsplan dan ook. Het is immers net de bedoeling van een erfgoedcommissie om waardevolle panden te behoeden tegen de afbraak die in zo’n ontwikkelingsplan voorzien kan worden. Op 31 augustus 2011 stelde de commissie geen probleem te hebben met de sloop van de Hendrik Baelskaai 12 (Oosteroever) “vermits het past in een groter renovatieproject en het ontwikkelingsprofiel van de Oosteroever”. De samenstelling van de erfgoedcommissie is hier natuurlijk niet vreemd aan. Vaststelling 6: de erfgoedcommissie is intensief bezig met de ingediende dossiers, formuleert geregeld kritische opmerkingen en laat aanvragers regelmatig terugkomen met gewijzigde plannen De commissie kwam op 2,5 jaar tijd 24 keer samen. Het gaat daarbij niet altijd om sloopaanvragen, maar vaak ook om verbouwingen en renovaties. De commissie formuleert regelmatig opmerkingen waarbij ze vraagt rekening te houden met het oorspronkelijke karakter van het gebouw. Niettemin resulteerde dit toch in 15 sloopvergunningen voor historisch waardevolle panden. Vaststelling 7: nog steeds geen oplossing voor Hotel du Louvre Het stadsbestuur wilde het Hotel du Louvre laten afbreken. Na veel protest en een procedure bij de Raad van State werd de sloopvergunning vernietigd, maar wanneer zal de sloopvergunning door de Stad daadwerkelijk geweigerd worden? Ondertussen gaat de verkrotting verder. Zal dit als ultiem argument ingeroepen worden om de afbraak toch te laten doorgaan? Het Hotel du Louvre werd op 16 augustus 2012 nog in de erfgoedcommissie besproken. Men blijft mikken op restauratie gevel + nieuwbouw achteraan.
9|Pagina
ERFGOED IN DE DIVERSE VERKIEZINGSPROGRAMMA’S OOSTENDE 2012 GROEN: Er zijn grenzen aan de bouwwoede in onze stad. Voor een bouwbeleid op maat van de Oostendenaar met respect voor natuur en erfgoed. Al te vaak worden in Oostende dure appartementen gebouwd die voor gewone Oostendenaars niet te betalen zijn, maar die gericht zijn op tweedeverblijvers en ouderen uit het binnenland. Vaak gaat het om lelijke, banale architectuur en om hoogbouw op de verkeerde plaats. Onze stad wordt er zo niet mooier op. Architectuur kan ook vernieuwend zijn, met een grote meerwaarde, maar dat zien we in Oostende veel te weinig.
Voor Groen wordt de architecturale kwaliteit en esthetische meerwaarde van nieuwe projecten een belangrijker criterium op basis waarvan vergunningen worden toegekend of geweigerd Stad moet onderhandelen met Sleuyter voor een leefbaar en modern woonproject op de vroegere site van het Mediacenter. Neen tegen 22 bouwlagen Het erfgoed is wat Groen betreft een troef voor Oostende en illustratie van de roemrijke geschiedenis van de stad. Hiermee moet zorgvuldig omgesprongen worden. We leven niet in Oostende, maar in Sloopstende. Als de bouwpromotoren hun oog op een historisch waardevol pand laten vallen, is de kans groot dat het stadsbestuur nog steeds een afbraakvergunning toekent. In de plaats van erfgoed komt vaak banale architectuur en dure nieuwbouwappartementen. Het bestaande Oostendse actieplan Bouwkundig Erfgoed bevat een lijst met panden waar een locuswaarde aan werd toegekend. Panden met een hoge locuswaarde wil men in principe behouden. Slechts 457 panden kregen een hoge locuswaarde, en dit op een totaal van 2498 nietbeschermde en kwetsbare erfgoedpanden. Voor woningen in de Vlaamse Inventaris Bouwkundig Erfgoed wordt geen sloopvergunning meer uitgereikt Harde strijd tegen leegstand en verkrotting, met dubbele en progressief stijgende boetes Groen wil meer aandacht voor een nieuwe bestemming voor erfgoedpanden. Bij de realisatie van nieuwe projecten in Oostende, zoals woonprojecten, kinderopvang of een nieuwe locatie voor de sociale sector, gaat het stadsbestuur actief op zoek naar benutting van verwaarloosde erfgoedpanden Met een signaalkaart erfgoed kunnen Oostendenaars zelf waardevolle panden en verwaarlozing of leegstand signaleren aan het stadsbestuur 10 | P a g i n a
N-VA: Het onroerend erfgoed in Oostende is het gevolg van soms eeuwenoude menselijke activiteit. Het is een collectieve erfenis die we goed moeten beheren zodat we die kunnen doorgeven aan onze kinderen. Spijtig genoeg is er op vandaag zeer veel charme en sfeer teloor gegaan. De sfeer van bepaalde straten en wijken moet voortaan maximaal behouden blijven. De leegstandsheffing wordt drastisch verhoogd. Toch willen we huiseigenaars die renovatiewerken zelf uitvoeren en er dus langer over doen dan normaal, de nodige ruimte geven en vrijstellen van deze heffing. De stad stimuleert eigenaars van leegstaande gebouwen of terreinen om hun pand of terrein tijdelijk ter beschikking te stellen van wijkbewoners, verenigingen, kunstenaars… om deze te gebruiken als atelier, repetitieruimte, vergaderlokaal… Indien men hier op ingaat, wordt de verhoogde leegstandsheffing niet toegepast. De stad geeft hier het goede voorbeeld in het kader van leegstaande stadseigendommen, door ze ter beschikking te stellen. De stad blijft waakzaam voor de bescherming van gebieden met culturele, historische of esthetische waarde. Het karakter van de wijk wordt behouden. De N-VA wenst ook een actief beleid te voeren tegen leegstand en verwaarlozing van monumenten en waardevolle gebouwen. Heel wat panden die als waardevol worden beschouwd staan al gedurende een lange tijd leeg. Vaak maakt dit onderdeel uit van een perverse strategie om waardevolle gebouwen alsnog te kunnen afbreken. Waar de stad zelf eigenaar is, moet ze het voorbeeld geven.
CD&V : Een duurzaam patrimoniumbeleid: Het patrimonium van de stad is omvangrijk. Het behelst zowel de gemeentelijke wegen, fiets- en voetpaden, alsook allerlei gebouwen. Weinig of slechte investeringen in dit patrimonium kunnen tijdelijk een meevaller betekenen voor het gemeentelijke budget, maar zijn op lange termijn nefast. Wij koesteren ons patrimonium en streven naar het behoud van elk gebouw dat een meerwaarde heeft voor onze stad.
Open VLD: Erfgoed. Erfgoed. Open Vld is voorstander van de herbestemming van het Oostends erfgoed. Wij pleiten er voor om de erfgoedstrijd meer te richten op wijken of gehelen en niet louter op individuele panden. Er is nood aan een visie of een echt toekomstplan op vlak van het stedelijke erfgoed in Oostende. In die toekomstvisie moet aandacht gaan naar de leefbaarheid voor bewoners, gezinnen, … Erfgoed heeft ook een belangrijke economische functie. Het moet leven en in diezelfde context pleiten wij voor de ontwikkeling van toeristische initiatieven rond het Oostends erfgoed. Open Vld denkt aan de organisatie van erfgoedwandelingen als 'Erfgoed met smaak', Het Gouden Pand die er nu al worden georganiseerd, om de erfgoed in onze stad tot leven te brengen. De huidige onduidelijkheden op vlak van erfgoed door een gebrek aan duidelijke criteria moeten eruit. Er is dringend nood aan meer transparantie. De criteria moeten minder arbitrair zijn. Open Vld pleit voorts voor een gezonde mix van oud en nieuw in Oostende, voor samenwerking met de projectontwikkelaars en voor publiek-private samenwerking. Wonen: Wonen: Wij staan achter de beperking van de hoogbouw in de woonwijken. Wij steunen de diverse sociale projecten voor eenoudergezinnen. Zij vormen een bijzonder kwetsbare groep die helaas alleen maar groter wordt. Open Vld vraagt bijkomende investeringen in de stadsvernieuwing via het Autonoom Gemeentebedrijf Stadsvernieuwing Oostende (AGSO). Er moet bijzondere aandacht zijn voor de verloedering van het straatbeeld. Stadskankers zijn stadskansen. Maak Oostende opnieuw 'hip' en creëer een omgeving waarin mensen willen investeren. Belastingen op leegstand (huizen, gronden, … ) hebben enkel zin bij manifest misbruik zoals verkrotting. Daarnaast is er nood aan strengere controle van woningen, met bijzonder aandacht voor de woningen gelegen in de kansarme wijken van Oostende. Hiervoor moeten de nodige middelen in de begroting worden voorzien. De woonbegeleiding vooral voor kansarme jongeren moet verder worden uitgebouwd. SP.a (geen punt in het SP.a programma gevonden, wel op facebook pagina Vanessa Vens): SP.A Oostende wenst als enige de juridische zekerheid van de erfgoedlijst te behouden voor 10 jaar. De erfgoedlijst is een lijst van waardevolle panden in Oostende die door een groep specialisten een zekere waarde heeft gekregen op basis een aantal objectieve kenmerken waarmee wordt bepaald of een pand zal kunnen worden afgebroken of niet en wat er in de plaats zou kunnen komen. Deze lijst is echter niet hetzelfde als
een lijst van beschermde panden. Deze lijst kan slechts haar juridische status kan behouden indien ze niet wordt veranderd op korte termijn, omdat de stad anders op termijn veel meer processen tegen het afbreken van panden zal verliezen. Men dient immers eigenaren de zekerheid te geven dat deze lijst niet zal veranderen en dat ze beter investeren in de renovatie of bewoning van hun pand dan te hopen dat de lijst of de locuswaarde nog zal kunnen wijzigen waardoor het gemakkelijker zou kunnen worden om het af te breken. Indien men deze lijst zou willen wijzigen wordt de waarde en beslissingsbasis zelf van deze toekenningen in twijfel getrokken.
Afbeeldingen: GESLOOPT tijdens de laatste legislatuur! Hendrik Serruyslaan 5-7, Volledige kaai, Prinses Stefanieplein 45 Koninginnelaan 79-81
11 | P a g i n a
12 | P a g i n a
13 | P a g i n a
14 | P a g i n a
DEMENT LANCEERT PROJECT ‘OOSTENDE OMHELSD’ Ben je trots op het erfgoed van de stad Oostende? Wil je dit enthousiasme delen met andere Oostendenaars? Wil je graag op zoek naar de roots van de stad en een uniek verhaal van de stad in beeld brengen of op papier zetten? Wil je meehelpen om Oostende toeristisch te ontwikkelen? Dan is deze opleiding iets voor jou! Met de cursus 'Oostende omhelsd' wil de vzw Dement 'erfhoeders' vormen. Tijdens de cursus leer je over het belang van erfgoed voor toerisme in de stad aan zee. We brengen je de knepen bij van degelijk bronnenonderzoek en leren je praktische vaardigheden zoals interviewen, fotograferen en creatief schrijven aan. Alleen of samen met andere deelnemers diep je een erfgoedthema uit. Dit kan gaan van klassiekers zoals het Oostende van Koning Leopold II, over het maritieme erfgoed van de stad tot de verhalen van beroemde figuren die er ooit verbleven. Dit erfgoedthema kan dan door Westtoer, Toerisme Oostende of de dienst Cultuur van de stad Oostende verpakt worden in bijvoorbeeld een digitale applicatie, wandeling of tentoonstelling. Zo wordt de meerwaarde van het erfgoed voor toeristen en bewoners in de kijker geplaatst, en word je een echte erfhoeder. Het middel hiertoe is een vormingsprogramma van 18 sessies, uitgewerkt door de volkshogeschool VormingPlus Oostende-Westhoek. Tegen het einde van de cursus heeft elke deelnemer een prettig leesbaar en historisch correct verhaal over een Oostends erfgoedthema klaar. Het project ‘Oostende omhelsd’ geldt bovendien als pilootproject – zeg maar de eerste editie - van het kustbrede project ‘Kust omhelst erfgoed’. Het geheel geniet van financiële steun uit het Impulsprogramma Vlaamse Kust (het vroegere KustActiePlan). De andere financiële partners voor de Oostendse editie zijn de vzw Toerisme Oostende en de Cultuurdienst van de stad Oostende. Meer informatie en inschrijven op www.erfhoeders.be of www.vormingplusow.be. Doelstellingen. Cultuur-historisch. We willen de bestaande band tussen de kustbewoners en het historisch patrimonium van hun gemeente versterken. Erfhoeders dragen de fierheid over hun gemeente uit aan medebewoners en bezoekers. Er wordt een opleiding ontwikkeld waarbij geïnteresseerden kennis maken met historisch onderzoek, fotografie, interview- en schrijftechnieken. Na de opleiding kunnen de erfhoeders aansluiten bij een erfgoedvereniging in hun gemeente. Toeristisch. Erfhoeders ontwikkelen tijdens de opleiding een eindwerk dat toeristisch verpakt kan worden in bijvoorbeeld een digitale applicatie, wandeling of tentoonstelling. Op die manier wordt de meerwaarde van het erfgoed in de kijker geplaatst voor een breed publiek, zowel voor kustbewoners als voor bezoekers.
15 | P a g i n a
HET {enige echte} KOPSTUKKENDEBAT – HET VOLLEDIGE ERFGOEDDEBAT Op de tweede pagina kon u een bloemlezing terugvinden van het debat over erfgoed. Hier vindt u het volledige debat terug, voor de die-hards. Moderator: De vraag die ik wil stellen is in de eerste plaats aan de drie meerderheidspartijen. De afgelopen jaren heeft Oostende en zeer grondige metamorfose ondergaan. Er is geen straat in Oostende of er is wel iets aan veranderd, maar ik vraag me soms af of er niet teveel gekuist is. Ik heb in de nieuwsbrief van Dement gelezen dat er sinds 1996 ongeveer 6000 nieuwe appartementen zouden zijn vergund in Oostende. Veelal gebouwen die evengoed konden opgetrokken zijn in Vladivostok of in Singapore. Als je jezelf punten zou moeten geven op tien voor het erfgoedbeleid van de voorbije zes jaar, hoeveel zou je dan geven? Bart Tommelein (Open VLD): Ik geef zes op tien, net geslaagd. Maar dat cijfer is niet het belangrijkste. Ik denk dat er geen enkele discussie bestaat over geklasseerde gebouwen en dat men daar uiteraard niet aan tort. Hier moet een beleid gevoerd worden om zoveel mogelijk geklasseerde gebouwen effectief terug in orde te brengen. Mijn probleem is eerder de zogenaamde erfgoedlijst, en de transparantie en de communicatie daar rond. Dat is een zeer onduidelijke lijst, waarvan heel wat eigenaars eigenlijk niet weten dat ze er op staan. We hebben zelfs situaties waar de koper, en zelfs de notaris het niet weten. 16 | P a g i n a
Je moet een duidelijk keuze maken met deze panden. Als stad en als overheid moet je kunnen akkoorden sluiten met private initiatiefnemers en investeerders. Dat kunnen particuliere investeerders of ook projectontwikkelaars zijn, die zeggen aan aantal kankers in onze stad te willen aanpakken. Maar dat kun je niet alleen, want de grote discussie is altijd de betaalbaarheid van deze panden. Als jonge mensen zo’n panden willen aanpakken kunnen daar nooit een goed functioneel gebouw van maken. Als je een erfgoedbeleid wil voeren dan moet je in de eerst plaats kijken wat je met die panden wil doen. Welke functie we er kunnen aan geven. Naar de toekomst toe moeten we een erfgoedbeleid voeren, waarbij de geklasseerd gebouwen sowieso geen probleem vormen. Maar die erfgoedlijst moet transparanter en in samenspraak met de eigenaars en een aantal private investeerders. Dan pas blijft het opknappen, het herwaarderen en de functionaliteit betaalbaar. Als het allemaal terug van de overheid moet komen… Johan Vande Lanotte (SP.a) [richt zich tot de moderator]: Ik ben niet eens met uw opmerking dat er teveel is gebouwd. Ik denk dat we in de toekomst nog meer zullen moeten bouwen als we de stad niet willen laten leeglopen. Ik weet dat dit controversieel klinkt, maar als we alle kustgemeenste bekijken dan is de stad Oostende de stad het laagste procentuele aantal nieuwbouw. Wij hebben op 7,5 jaar tijd 8% van de woningen bijgebouwd, geen enkele andere
stad aan de kust heeft minder gebouwd. Wij hebben bepaald dat er in de woonwijken geen appartementen meer komen. We zien dus al die nieuwe appartementen langs de invalswegen of in het centrum, waar je dit meer opvalt. Dit is voor mij een eerste maar heel fundamentele opmerking. Als wij heel stabiel willen blijven dan zullen we achteruit gaan. Minister Bourgeois heeft gezegd dat Oostende een voorbeeldig beleid voert, dus geef ik mijzelf een zeven op tien. Voorbeeldig wil zeggen dat er niet veel gemeenten zijn die een erfgoedlijst gemaakt hebben zoals wij. Anderen zijn aan het kijken hoe wij dat gedaan hebben. Toch maar een zeven omdat het nog maar het begin is. Het heeft drie tot vier jaar geduurd voor we die lijst met locuswaarden hadden. En wat betekent dit nu? Een lage locuswaarde betekent ofwel behoud ofwel iets anders maar met een hoge architecturale waarde, het betekent dus niet dat het niet afgebroken kan worden, wel dat er bijzondere architecturaal eisen zijn. Een hoge locuswaarde betekent in principe geen afbraak. Dit is eigenlijk een klassering zonder echt een klassering te zijn, want er zijn geen subsidies aan verbonden. Wie bepaald nu die hoge of lage locuswaarde? Johan Vande Lanotte (SP.a): De lijst is gemaakt door een commissie die de stad heeft aangesteld, en bestaat uit experts, m.a.w. mensen die zich daarmee bezig houden en mensen rond de Vlaamse
bouwmeester. Zij hebben gedurende twee tot tweeënhalf jaar een lijst opgesteld, ze hebben deze volledig gescreend, en uiteindelijk werd die lijst volledig goedgekeurd op de gemeenteraad. Iedere bouwaanvraag voor een pand op deze lijst moet een commissie passeren. Terug, een commissie waar ambtenaren van de stad en de Vlaamse bouwmeester in zitten. Zij oordelen of de aanvraag al dan niet kan. Is dit nu het summum? We hebben vooral een belangrijke stap gezet, maar juridisch is dit systeem niet 100% waterdicht. Simpel gezegd, wat we gedaan hebben is zeggen dat je dit niet kunt afbreken, maar zonder het te klasseren. Omdat wij als stad niet kunnen klasseren. Voor bepaald woningen, zoals het Hotel du Louvre bijvoorbeeld, hebben wij gevraagd aan de hogere overheid om dit niet te klasseren. Zij hebben dit geweigerd, en daar kun je zelf niet veel aan doen. Dus zeven op tien vanwege de voorbeeldfunctie, maar ook een zeven omdat er nog een hele lange weg te gaan is. Informeren is daarbij heel belangrijk, we moeten ook leren daar beter mee om te gaan, maar ik blijf pleiten voor de erfgoedlijst. Ze is er, we hebben ze moeizaam vastgelegd, en ze is goedgekeurd. Je kunt ook niet dat om de vijf jaar de lijst veranderen. Er staan er nu 650 woningen, en dan hebben we nog een 200 woningen die geklasseerd zijn. Als we dit nu allemaal goed beheren dan hebben we een belangrijke opdracht vervuld, denk ik. Krista Claeys (CD&V): Ik geef ook maar een zes, om de simpele reden dat er in het verleden heel wat onduidelijkheid was in onze stad. Dit is ook de reden 17 | P a g i n a
waarom Dement ontstaan is. Wat is er nu eigenlijk geklasseerd? Wat staat er nu op die erfgoedlijst? Het systeem van hoge en lage locuswaarden is goed. De lijst bestaat, maar het probleem was dat we in het verleden allerlei soorten lijsten gehad hebben. Bijna de helft van Oostende stond op die lijst, mijn woning trouwens ook inbegrepen. De eigenaars wisten inderdaad van niets, en er was grote onduidelijkheid. Dat schept wrevel. Door het gebrek aan transparantie beginnen de mensen zich te ergeren, en af te vragen waarmee we in godsnaam bezig zijn. Dit is ondertussen toch wel aangepakt. We zitten met die lijst van lage en hoge locuswaarden, en dat moet zeker constant herbekeken worden. Want het grote probleem is dat dikwijls die huizen niet altijd bewoond zijn en dus leeg staan. Een probleem dat Dement ook regelmatig aankaart. We moeten kunnen veel sneller ingrijpen, en desnoods zelf actie ondernemen, om er voor te zorgen dat die huizen niet verder vervallen, en beschikbaar worden voor de markt. Wouter De Vriendt (Groen): Ik vrees dat het erfgoedbeleid van de stad Oostende gebuisd is. Ik geef het een vier. Waarom een vier? Omdat er dankzij een aantal organisaties, dankzij een zekere politieke druk, er toch wel een aantal stappen gezet zijn. Er werd namelijk een lokaal erfgoedbeleid ontwikkeld. In Oostende zijn er een aantal gebouwen beschermd, eigenlijk een gewestelijke materie. De stad Oostende was eigenlijk niet zo happig met die reeks van beschermingen sinds begin jaren 2000. Het is toch dankzij minister Paul van Grimbergen dat er hier toch een aantal zeer
belangrijke gebouwen beschermd werden. Nu is er een erfgoedlijst. En wat is het probleem met die lijst? In Oostende zijn er 2498 panden die niet beschermd zijn, maar die toch opgenomen werden in de Vlaamse inventarislijst onroerend erfgoed, m.a.w. wetenschappelijk vastgelegd historisch waardevol gebouwen. Van die 2498 geïnventariseerde panden zijn er slechts 457 opgenomen met een hoge locuswaarde in de lokale erfgoedlijst. Dit stadsbestuur heeft dus een afbakening gemaakt door 457 panden een hoge locuswaarde, en dus in praktijk met inderdaad een hoge mate van bescherming, toe te kennen. Maar ondertussen zijn er wel 2000 panden vogelvrij verklaard, geïnventariseerde panden met een lage of zelfs geen locuswaarde. Dit betekent dat we met een probleem zitten. Ik heb recent op 16 juli een schriftelijke vraag ingediend als gemeenteraadslid om nu eens de correcte cijfers te hebben. Ik wilde de statistieken kennen van hoeveel er gesloopt werd, hoeveel van die gesloopte gebouwen een hoge of lage locuswaarde hadden, wat de adviezen van de erfgoedcommissie waren,… Je moet weten dat ik als gemeenteraadslid het recht heb om schriftelijke vragen in te dienen, en het zou getuigen van transparantie als ik binnen een wettelijke termijn een antwoord kreeg. De wettelijke termijn is 30 dagen. We zijn vandaag 22 september en ik heb nog steeds geen antwoord gekregen. Begin september heb ik nog een herinnering gestuurd naar de stad. Door het uitblijven van een antwoord heb ik dan zelf naar het stadhuis gegaan. En daar heeft men eindelijk alle verslagen van de erfgoedcommissie overhandigd. De commissie die de sloopaanvragen, maar ook renovatieaanvragen,
bepaalde wijzigingen aan gevels, enz moet beoordelen van alle panden die zijn opgenomen in de lokale erfgoedlijst. Ik heb een aantal uittreksels mee om u een idee te geven van het aantal panden dat gesloopt werd in Oostende. Hotel Paloma in de ijzerstraat, de Van Iseghemlaan, Koningstraat, het rusthuis Les Etoiles in de Koningstraat, café Petit Paris, … Dat waren allemaal beeldbepalende gebouwen. Betreffende café Petit Paris, ik heb hier een uitreksel uit het verslag waarin men inderdaad zegt dat het pand een lage locuswaarde heeft, maar dat de commissie deze sloopaanvraag gunstig adviseert. Dit pand, zo beeldbepalend, zo belangrijk voor de ziel en het karakter van onze stad, heeft inderdaad maar een lage locuswaarde gekregen. Dus belangrijk om te beseffen, als je al in het begin maar een lage locuswaarde toekent, dan zet je eigenlijk deur de facto open voor afbraak. U betwist dus het werk van die erfgoedcommissie, en het toekennen van die hoge of lage locuswaarden? Wouter De Vriendt (Groen): Ik heb inderdaad een aantal vragen bij toekennen van locuswaarden. Als ik mag verwijzen naar een uitspraak van de bevoegde schepen, gewoon om een beeld te schetsen van het geringe belang dat de stad Oostende hecht aan erfgoed en aan het behoud van de ziel en het karakter. Bart Bronders zei in april 2008 dat de lijst van de Vlaamse Inventaris onroerend erfgoed opgesteld werd door een eenentwintig jarig meisje dat op een namiddag met een fototoestel alle mooie 18 | P a g i n a
gebouwen heeft gefotografeerd. Dat is dus de erfgoedvisie van onze stad. Ik heb de indruk dat de Koningin der Badsteden al lang verleden tijd is, en nu evolueert naar een grijze betonnen dame. Het bewaren van historisch waardevolle panden is de eerst stap die moet gebeuren en dit is zeer belangrijk voor onze stad. Niet enkel en alleen omwille van het erfgoed maar ook omwille van het toeristisch en economisch belang. Wouter, ik zou ook graag de anderen aan het woord laten. Wouter De Vriendt (Groen): Zeker, ik wil nog iets zeggen over herbestemming, want als je panden bewaard hebt moet je er ook nog iets mee doen. Maar dat is voor straks? Björn Anseeuw (N-VA): Ik geef een drie op tien. Ik blijf ook positief, maar ik vind ook dat je ambitieus moet blijven. Een vier vind ik nogal mild, Wouter, maar ik denk dat we inderdaad een aantal bekommernissen delen. Er zijn inderdaad een aantal stappen vooruit gezet de voorbije jaren. Die erfgoedlijst van de stad zou een stap vooruit kunnen zijn, ware het niet dat volgens mij voor een heel wat buurten en panden “too little and too late” is. Ik vind het nogal gemakkelijk om te horen vanuit de mond van de meerderheidspartijen dat er een aantal stadskankers waren en dat deze inderdaad opgekuist moesten worden, maar als je natuurlijk eerst hele buurten zelf laat verkankeren, dan blijven er niet veel opties meer over. Uiteindelijk denk ik dat de stappen die gezet zijn hoeven niet zo negatief
becommentarieert hoeven te worden, maar eigenlijk is het allemaal veel te laat in gang geschoten. Men heeft veel te veel verloren laten gaan. Ignace Vandewalle (Lijst Dedecker ): Ik denk ook dat het erfgoedbeleid in Oostende gefaald heeft. Het duidelijk bewijs ervan is de VZW Dement. De andere drukkingsgroepen hier aanwezig zijn, die ook organisatoren zijn van het debat, getuigen van een slecht beleid. Was er een goed beleid geweest dan waren die drukkingsgroepen er niet, en dan hadden wij eigenlijk hier vanavond zelfs niet moeten zitten debatteren. Een tweede vaststelling die ik maak is dat ik de indruk heb dat wij in Oostende onderhevig zijn aan een immocratie in plaats van een democratie. Het ruimtelijk ordeningbeleid wordt gedelegeerd door de rijke bouwheren en niet door gezond verstand. Wij moeten inderdaad meer doen om meer gebouwen te beschermen, maar we moeten ook rekening houden met het feit dat wij ruimte moeten laten voor het creëren van het patrimonium en het erfgoed van de toekomst. We moeten zorgen dat er een gezonde mix komt van het bewaren van het erfgoed uit het verleden en het erfgoed van de toekomst. Ik geef dus een vier op tien. Christian Verougstraete (Vlaams Belang): Ik geef ook maar een vier. Het is natuurlijk belangrijk dat in een toeristische stad zoals Oostende, er naast zee en strand ook een vorm van aantrekkingskracht bestaat wat betreft het cultureel erfgoed. Oostende heeft enorm veel positieve punten in de zin dat wij natuurlijk een koningin der badsteden zijn. Wij
hebben ook enorm veel erfgoed uit de periode van Leopold II, en we moeten dat blijven koesteren. We moeten maken dat het cultureel erfgoed bewaard wordt. Het feit dat heel wat gebouwen erkend zijn als cultureel patrimonium is een positieve zaak. Als beschermd monument kun je uw pand renoveren via subsidies van diverse overheden. Het plaatsen van onroerende goederen op de erfgoedlijst is een positief punt, maar ik kan bijtreden dat bepaalde eigenaars zeggen dat er geen inspraak is geweest. Het is ook dikwijls zo dat een pand van buitenaf er zeer goed uitziet, maar dat dit niet het geval is binnenin. Ik denk dat het belangrijk is, voor die lijst definitief is opgesteld, dat er meer inspraak is met de eigenaar, en ook uiteraard met de commissie die daar over beslist. En die ook moet erkennen of het wel de moeite waard is om die bepaalde woning op die erfgoedlijst te plaatsen. Ook de oppositie erkent dat de erfgoedlijst en een inventaris door deskundige mensen een stap vooruit is. Maar wat kan je als overheid doen om te verhinderen dat die gebouwen uit te lijst kunnen degraderen en verkrotten? Want iedereen is er over eens, zelfs het beste historische gebouw zonder een echte goede nieuwe bestemming , is ten dode opgeschreven. Hoe te stimuleren dat een gebouw een nieuwe herbestemming krijgt? Bart Tommelein (Open VLD): Ik hoor in dergelijke materie heel vaak het woord subsidie vallen. Zoals u weet zijn wij niet 100% tegen subsidies. Maar in deze materie, namelijk erfgoed en een stuk behoud, kun je onmogelijk vragen aan de private eigenaars 19 | P a g i n a
om alle kosten op zich te nemen. Ik denk dat je daar als overheid een stukje verantwoordelijkheid moet nemen. Maar ik zeg een stukje, want ik hamer toch ook op de betaalbaarheid van dergelijke initiatieven. Als je dergelijke zaken wil aanpakken zul je een combinatie moeten maken. Iedereen zit tegenwoordig graag op de kap van de projectontwikkelaars en de appartementsbouwwoede. Dat kan soms terecht zijn, maar ik vind het ook vaak ook onterecht. In een stad als Oostende hebben wij nood aan moderne appartementen. Als een onze stad die een toeristische functie heeft, nalaat om in de stad nieuwe moderne appartementen te bouwen dan gaat onze stad nog verder verkommeren. Appartementen voor elke inkomensklasse wel te verstaan, appartementen van duurder niveau moeten er ook zijn. Als je zaken op een erfgoedlijst plaatst dan moet je heel duidelijk weten wat je met die panden gaat doen naar de toekomst. Dit is geen plan op korte termijn, maar een plan op lange termijn. We hebben wijken waar heel wat van die erfgoedwoningen staan, de interbellumwijk, de Leopold II wijk, de hospitaalwijk,… Daar moeten wij, straat voor straat, een effectief plan opmaken. We moeten ons vragen stellen. Geven we hier een woonfunctie? Geven we daar een stuk museumfunctie mee? Expositieruimte? Gaan we daar een stuk middenstand insteken? Gaan we daar andere dingen mee doen? Dat maakt dat je flexibel zal moeten zijn in het geven van vergunningen. Een rigide systeem omdat een pand op de erfgoedlijst en er dus niets met dat gebouw zou mogen gebeuren, kan volgens mij niet. Ik pleit
terug voor transparantie en communicatie tussen eigenaars en overheid, en ook privé investeerders. Want zonder deze zal het niet gaan. Wouter De Vriendt (Groen): Ik wil toch wel reageren op een tweetal zaken. Ten eerste, de bouw van appartementen in Oostende. Ik hoor Bart zeggen dat we moderne appartementen nodig hebben. Ik denk vooral dat we nood hebben aan betaalbare gezinswoningen en dat we daar een inhaalbeweging moeten maken. Ik ken zeer veel jongen gezinnen die uitwijken naar Bredene of Gistel omdat daar wel betaalbare gezinswoningen te vinden zijn. Ik heb het dus niet over sociale woningen voor alle duidelijkheid. Ze worden in Oostende geconfronteerd met appartementenbouw die vaak niet in een gemiddelde prijsklasse maar in eerder een hoger segment bevindt. Het is heel moeilijk geworden voor gezinnen, en ook alleenstaanden trouwens, om een betaalbare woning te vinden. Een tweede punt. Ik denk dat we een ferme leegstandtaks nodig hebben. Een eigenaar moet waken als een goede huisvader over zijn eigendom. Neem nu bijvoorbeeld bouwpromotor De Simpel, eigenaar van Hotel du Louvre. Deze laten dit gebouw jarenlang laat leegstaan en verkrotten. Dit is een belangrijk symbooldossier voor iedereen. Het is dankzij de Raad van State dat het stadsbestuur de sloopvergunning niet heeft kunnen uitreiken. Het dossier is nog steeds hangende op de bureaus in het stadhuis. Je moet werken met een versterkte leegstandtaks, progressief met hoge boetes, en afhankelijk ook van de grootte van het gebouw. Het Brussels Gewest heeft zo’n systeem van
leegstandtaks uitgewerkt, waarbij voor grote beeldbepalend gebouwen een grotere heffing dient betaald te worden, vooral als je het doelbewust laat leeg staan omwille van speculatieve redenen. Krista Claeys (CD&V): De leegstandtaks is reeds redelijk hoog. Daar zit het probleem niet. Het probleem zit dat men tot in den treure leegstandtaks kan blijven betalen. Men moet dus op een bepaald moment de eigenaar kunnen verplichten tot actie. De stad moet de mogelijkheid kunnen krijgen om het over te nemen. We renoveren het en we stellen het ter beschikking voor de bevolking. Dit is één van de mogelijkheden dat we zeker moeten doen. Ik ben het ook niet eens dat de bouwpromotoren geen enkele verantwoordelijkheid dragen, integendeel. Zij kopen heel wat panden op in de stad, neem nu de Alfons Pieterslaan als voorbeeld. Ze laten alles verkrotten omdat er nog steeds geen bouwvergunning is aangevraagd of toegekend. Het zelfde gebeurt met de sociale huisvestingsmaatschappijen die ook woningen aankopen. De panden op het Filip van Maestrichtplein waren op den duur zodanig verkrot, dat er niets anders meer kan gebeuren buiten het plat te smijten. Ik denk dat we ten eerste instrumenten moeten kunnen geven aan de stad om zowel sociale huisvestingsmaatschappijen als bouwpromotoren te verplichten sneller te reageren, en ten tweede zelf het initiatief moeten kunnen te nemen om te renoveren. Welke instrumenten zie jij dan te geven?
20 | P a g i n a
Krista Claeys (CD&V): Dat is niet zo moeilijk, je kunt op een bepaald moment die mensen voor de feiten stellen. Dit is het laatste jaar dat uw pand leeg stond, ofwel renoveer je het, ofwel renoveer je het niet. Ik denk dat de diensten stedenbouw en ruimtelijke ordening daar perfect voor kunnen dienen. Johan Vande Lanotte (SP.a): Men is hier bezig zeven dingen ineens te vermengen. we hebben die lijst met veel moeite, en als enige stad in Vlaanderen, ingevoerd. Ik krijg hier wel negatieve punten, maar er is geen enkele andere stad die dan gedaan heeft, of zelfs gedurfd heeft. We hebben die erfgoedlijst gemaakt. Die lijst werd nog maar enkele jaren geleden vastgesteld. Het heeft tijd in beslag genomen. Men heeft ieder huis bezocht, en men heeft gekeken naar de Vlaamse inventarislijst. We spreken niet over 2500 te klasseren of te beschermen gebouwen, we spreken over 2500 gebouwen met iets specifieks. Dit is nu onze lijst, en we dienen daar een zekere continuïteit in te houden. Iedereen weet ondertussen dat die lijst er is nu voor de komende tien jaar. De eigenaars moeten gaan beseffen dat het niet meer zal veranderen, en dat men er rekening mee zal moeten houden. Voor hoge locuswaarden is de sloopvergunning quasi onmogelijk. De stad heeft er wel één gegeven, en dit voor een pand op het Filip van Maestrichtplein. Maar dit was een heel specifieke situatie waarbij men toch de gevel behouden hebben. De leegstandtaks hebben we verdubbeld onder deze legislatuur. Je kunt huizen onteigenen, maar enkel voor sociale huisvesting. Ik denk ook dat als de eigenaars weten dat we zouden kunnen onteigenen,
dit via de rechter gaat lopen, het ons veel zal kosten, en dat we gaan daar nooit betaalbare huisvesting van zullen kunnen maken. Het belangrijkste is de lijst en de continuïteit. Veel problemen vandaag zijn gekomen door transacties voordat de lijst er was. De panden op het Filip van Maestrichtplein zijn gekocht door de sociale huisvestingsmaatschappij voor de invoering van de erfgoedlijst. Ze mochten enkel gekocht worden op voorwaarde van de Vlaamse Maatschappij dat ze afgebroken werden, ze waren niet stabiel, niet veilig, en onaanvaardbaar voor renovatie. Hetzelfde voor het Hotel du Louvre, het is gekocht voor de lijst er kwam. En dan kwam de lijst er. Je moet dan inderdaad naar oplossingen zoeken. En nu aan Björn Anseeuw Björn Anseeuw (N-VA): Het is een beetje te gemakkelijk om te zeggen dat als we waardevolle panden willen behouden het dan onbetaalbaar worden voor de eigenaars, dat is een beleid dat niet haalbaar is, dat private eigenaars hier de klos van zullen zijn. Ik denk dat het tegendeel bewezen is in de straten hier rondom ons. Er zijn hier een aantal huizen gerenoveerd door jongen mensen waar men echte pareltjes van heeft gemaakt. Het hoeft dus niet onbetaalbaar te zijn om inderdaad mooie waardevolle panden opnieuw als eengezinswoning op een betaalbare manier te restaureren en bewoonbaar te maken. We moeten inderdaad zoveel mogelijk panden herbestemmen en deel laten uitmaken van ons modern dagelijks leven. Maar dat neemt niet weg dat je inderdaad eigenaars moet
kunnen op aanspreken, want er zijn nogal wat eigenaars die speculeren met die leegstand, en daar moet je keihard tegen optreden. Niet alleen omwille van die panden zelf, maar ook omwille van de buurt omwille van het imago van de stad. Wouter De Vriendt (Groen): Ik zou nog kort willen reageren op een uitspraak van Johan Vande Lanotte. Als je zegt dat de lijst nu is vastgelegd, en dat dit zo moet blijven voor een zeer lange tijd, wel, dan moet je mij uitleggen waarom uw bevoegde schepen Bart Bronders op 8 september 2011 in een artikel over de hoge locuswaarden, heeft gezegd dat om verkrotting tegen te gaan je de erfgoedlijst binnen enkele jaren opnieuw herbekeken moet worden. Hij zegt dus dat de 457 panden met een hoge locuswaarde nog kan herbekeken worden omdat een aantal eigenaars hun pand laat verkrotten, en dat is ook. Ik zou willen oproepen aan de overheden om zelf hun verantwoordelijkheid te nemen, als men een nieuwe bestemming zoekt voor een nieuw project, een kansarmoede project, een atelier ruimte, ga dan in de eerste plaats op zoek naar die leegstaande panden met een locuswaarde. Ik wil ook de sociale huisvestingsmaatschappijen oproepen om hun panden niet meer te laten verkrotten zoals met de twee panden van de Oostende Haard is gebeurd op het van Maestrichtplein. Een waardevol pand is moeten afgebroken worden door verkrotting. Dat is een verantwoordelijkheid van een overheid. Ook op dat punt zijn we te kort geschoten. Christian Verougstraete (Vlaams Belang): De taks op de leegstand en de verkrotting is een zeer degelijk 21 | P a g i n a
instrument om een eigenaar te dwingen zijn eigendom te renoveren, want die taks loopt toch tamelijk op. De problematiek stelt zich niet bij de klassieke privé eigenaar die in een bepaalde wijk woont waar al renovaties gebeuren. Die zal de tendens sowieso volgen in zijn eigen wijk. De problematiek bestaat eerder bij vennootschappen die geld genoeg hebben om die taks te blijven betalen, maar er bestaan ook wettelijke mogelijkheden om over te gaan tot onteigening. Er zitten hier zitten veel mensen die begaan zijn met Oostends erfgoed, zij willen natuurlijk weten voor welke partij zij moeten stemmen. Daarom wil ik vragen, vat in maximum 5 zinnen samen wat jouw partij de komende 6 jaar voor erfgoed zal doen ? Bart Tommelein (Open VLD): We willen van die lijsten een dynamisch gegeven maken. We willen de lijst transparant maken. We willen in communicatie treden met de eigenaars, maar ook met de projectontwikkelaars. Ik heb dus niet gezegd dat die promotoren in niets geen fout hebben, ik heb gezegd dat er verantwoordelijkheid moet gegeven worden aan promotoren, en er zijn er die de zaken ook willen mee aanpakken. Belangrijk is ook dat je voor die wijken en die panden bestemmingen zoekt die effectief haalbaar zijn. Er zijn mensen die zo’n pand inderdaad kunnen renoveren, maar die facturen lopen dikwijls hoog op, en het aantal mensen in Oostende die dit kunnen lopen niet in bosjes rond. Ik denk dat we daar in project moeten gaan, en we zijn daar zeer ambitieus in met Open VLD.
Johan Vande Lanotte (Spa): Voor mij is het duidelijk. De lijst is klaar en staat vast, iedereen kent die nu, we gaan die nu zo houden. Dat betekent, bij panden met een lage locuswarde enkel sloop als er een nieuw project is. De gebouwen met een hoge locuswaarde moeten bewaard blijven. Als stad kunnen we een kleine subsidie geven, en doen we nu reeds met de gevelrenovatie. We willen daarin helpen. In hoofdzaak moeten we proberen dat vanuit de hogere overheid gesubsidieerd wordt voor klassering, en dat we vooral een consequent beleid over die lijst voeren De eigenaars zullen dat moeten begrijpen, want er is geen andere optie, we moeten vooruit. Dat is onze visie en de enige manier die tot resultaat kan leiden binnen 6 jaar. Krista Claeys (CD&V): Ik denk dat in dit dossier, maar ook in vele andere dossiers, vooral duidelijkheid en transparantie nodig is. Dit ontbrak in het verleden. Als stad moeten wij meer wettelijk toegelaten middelen inzetten, zoals onteigening, om de eigenaar die niet zelf bereid is te renoveren te overtuigen en te zorgen dat dit erfgoed bewaard blijft. Als overheid moeten we het nodige doen om dat zelf in handen te nemen. Of het nu een particulier, een bouwpromotor of een sociale huisvestingsmaatschappij is, wat ook de eigenaar van dat gebouw, de stad moeten de middelen hebben en uitoefenen indien zij in gebreke blijven. Wouter De Vriendt (Groen): Ik denk dat we met z’n allen moeten beseffen dat erfgoed de kracht en de sterkte is van Oostende, en dit omwille van heel veel redenen. Laat ons dat benutten en laat ons die
sloophamer tegenhouden. Er is al heel veel afgebroken. We hebben een Vlaamse inventarislijst die wetenschappelijk onderbouwd is. Laat ons die lijst gebruiken, en laat ons dan zelf als overheid zorg dragen voor het erfgoed waarover we beschikken. Laat ons een harde strijd voeren tegen speculanten, tegen mensen die hun eigendommen doelbewust laten verkrotten en leegstaan, ook de grote bouwpromotoren, zodanig dat we de sterkte van erfgoed ten volle kunnen benutten Björn Anseeuw (N-VA): Voor N-VA is erfgoed inderdaad zeer belangrijk. Het is niet voor niets dat minister Bourgeois al zeer veel heeft geïnvesteerd in Oostende in erfgoed. Wij willen erfgoed inderdaad zo veel mogelijk bewaren, maar niet erfgoed om het erfgoed. Herbestemmen is de beste overlevingskans
voor het erfgoed. We zien ook vandaag dat er nog te veel waardevolle eengezinswoningen verloren gaan door sloop en verkommering. Voor het imago van de stad en de leefbaarheid in de stad moeten we ook die panden sparen. Ignace Vandewalle (Lijst Dedecker ): ik denk dat we “in casu” van het erfgoedbeleid naar het “ad hoc” beleid moeten. We moeten in plaats van onpersoonlijke brieven te sturen en onpersoonlijke leegstandtaksen te heffen de mensen gaan opzoeken en in gesprek gaan. We moeten zoeken naar oplossingen en die oplossingen zijn te vinden, enerzijds privé investeringen, anderzijds fiscale oplossingen, en uiteraard ook een eventuele subsidiebeleid.
Christian Verougstraete (Vlaams Belang): Het is een feit dat ons cultureel erfgoed belangrijk is. We moeten dat ook zien als een toeristische troef. Het is ook zo dat wij niet altijd beroep moeten doen op de stad om subsidies te geven. Privé initiatieven zijn voor de stad natuurlijk het goedkoopst. We moeten maken dat er in bepaalde wijken er ook leven in komt, dat er terug wat middenstand komt. Zodanig wordt het terug aangenaam wonen, zullen mensen sneller een eigendom te kopen en de nodige renovaties uitvoeren.
COLOFON: Dement Oostende vzw, Plantenstraat 82, 8400 Oostende Info :
[email protected] www.iloveo.be www.erfhoeders.be Wil je onze mailing niet meer ontvangen ? Geef ons een seintje. De "Alarm Klok" is een knipoog naar het officiële informatieblad van de stad Oostende.
22 | P a g i n a
