Natuurweek i n het Z wi tser se Val d’Hérens
Tekst Caroline Vogel • Foto’s xxxxxx
De aarde zien, voelen, horen, ruiken en proeven Zwerven door de Zwitserse Alpen met iedere dag een andere gids. De ene keer een bevlogen geoloog, de andere keer een botanist. Bedoeld om je verbonden te voelen met de aarde. Redacteur Caroline Vogel deed mee aan de Basic Discovery Natuurweek in de Zwitserse ▶ 34 g r a s d u i n e n – j a n u a r i 2 0 1 1
Alpen. Een totaalervaring! Tekst Caroline Vogel • Foto’s Caroline Vogel en Sandy Cannon-Brown
j a n u a r i 2 0 1 1 – g r a s d u i n e n 35
E
en hoog ‘tuut-tuut-tuut-tuut’ klinkt in de Zwitserse bergen, en niet voor de eerste keer vanochtend. ‘Wie heeft nummer 9?’ vraagt gids Pascale na een halfuurtje zwijgend achter elkaar lopen, de oren gespitst op vogelgeluiden. ‘Deze horen we al sinds het begin van de wandeling.’ Ai, het is dus toch “mijn” vogel en ik heb zijn geluid niet herkend. Mijn schaamte wordt nog groter als nummer 9 een doodgewone koolmees blijkt te zijn! Alle elf stonden we – de deelnemers van de Basic Discovery Natuurweek – vanochtend al om half zes op om te kunnen beginnen aan de derde wandeldag. Vandaag zijn we met Pascale, die ons zoveel mogelijk dieren probeert te laten zien én horen. Ze had daarvoor een leuke oefening bedacht: ieder van ons kreeg via haar iPhone een vogelgeluid te horen, gekoppeld aan een nummer. Ik had dus vogelgeluid nummer 9. Vervolgens liepen we vanuit het dorpje Arolla stil de bergen in, richting het helderblauwe Lac Bleu. Zodra iemand “zijn” geluid herkende, moest hij of zij dat kenbaar maken en volgde een uitleg van Pascale. Een koolmees dus, een meesje dat niet alleen veelvuldig in mijn eigen tuin te vinden is, maar ook in de bergen van Zwitserland. Misschien kwam het door het taal|verschil, dat ik ‘m niet herkende?
Zaadjes planten Basic Discovery is een initiatief van Suzanne Wolff, een Nederlandse die in Zwitserland woont. Zij organiseert de Natuurweek sinds 2008, met als doel de deelnemers basiskennis bij te brengen: ‘Ik vind dat we respectloos met de natuur omgaan. Meer kennis van de natuur leidt tot respect en zorgvuldigheid. Ik woon in deze streek en de mensen die bij mij op bezoek komen, zijn altijd vol bewondering over wat ik ze vertel en laat zien. Zo ben ik op het idee gekomen voor het organiseren van natuurweken. Ik wil deelnemers de liefde voor de natuur meegeven, als het ware zaadjes planten in de hoop dat die liefde doorwerkt in hun verdere leven. Zo zijn er al twee mensen die door de Natuurweek de opleiding voor boswachter zijn gaan doen. Dat is toch geweldig?’ Natuurlijk, de meeste deelnemers zijn al natuurliefhebbers, maar houden van en er veel over weten zijn twee verschillende dingen. ‘Ik kom al jaren in de bergen en weet er eigenlijk niets van af’, vertelt 36 g r a s d u i n e n – j a n u a r i 2 0 1 1
een van de deelnemers. Daarom lopen we deze week iedere dag met een andere gids, met ieder zijn eigen specialiteit. Vaste aanwezige is Suzanne, die niet alleen organiseert, maar ook deelneemt en af en toe een Engelse of Franse soortnaam in het Nederlands vertaalt.
Liefde voor stenen De ontdekkingsreis begint op maandagmorgen aan de ontbijttafel in ons berghotelletje in Val d’Hérens, met de 78jarige geoloog Steve. ‘Ik wil graag mijn passie met jullie delen’, betoogt deze krasse Engelsman. ‘Wetenschap alleen is niet voldoende. Ik houd van stenen en ik hoop jullie straks ook.’ Hij zit vol verhalen en mooie quotes. Deze bijvoorbeeld, uit een gedicht van een Amerikaanse geoloog: ‘The boulders are our brothers, the clouds our cousins’ (de rotsen zijn onze broers, de wolken onze neven). Ook heeft Steve een grote wereldkaart mee-gebracht om te laten zien hoe de tekto-nische platen in de loop der tijd zijn verschoven en waar bergketens zijn ontstaan door het botsen van die tektonische platen. ‘De stenen die je hier ziet, zijn hier niet geboren,’ vertelt hij tijdens de wandeling. ‘Veel komen uit Afrika, dat tegen Zuid-Europa is gebotst.’ Hij wijst op basalt en graniet, ontstaan in het Midden-Atlantische Rif. Hij laat ons kalksteen zien, ontstaan uit de schilden en skeletten van dieren en waarin fossielen te ontdekken zijn. Hij vertelt over de drie soorten gesteenten die er wereldwijd ▶
Rechtsmidden: hond Djoeku zit prinsheerlijk in een jubelende alpenwei. Rechts: deelnemer Romee bekijkt een rapunzel met behulp van een loep. Grote foto: geoloog Steve verkent de gletsjermonding van de Mont Miné. Verrassing! Raclette tijdens de wandeling. Al sinds de middeleeuwen staat raclette bekend als een voedzame maaltijd. Vooral boeren uit de bergen van Zwitserland aten het: kaas aan de spies, smelten boven een open vuur en met een mes de gesmolten kaas op een stuk brood schrapen. Uiterst rechts: botaniste Marlene over de eetbaarheid van xxxx. j a n u a r i 2 0 1 1 – g r a s d u i n e n 37
38
39
zijn: stollingsgesteente, metamorf gesteente en sedimentair gesteente. Af en toe stopt iemand een stukje steen in zijn zak, als souvenir. Ondanks zijn leeftijd stapt Steve stevig door, richting de gletsjer van Mont Miné. Hij stopt maar een enkele keer, om iets aan te wijzen of om zijn mening te geven. Over het klimaat bijvoorbeeld: ‘Klimaatverandering is een doorlopend proces, maar door onze manier van leven geven wij het nu een stevige trap.’ Om zijn mening kracht bij te zetten, maakt hij met zijn rechterbeen een driftige schopbeweging.
Brandnetels(n)oepje Niet alleen de wandelingen zijn een deel van onze ontdekkingsreis, ook het eten dat we in het hotel krijgen voorgeschoteld. Van brandnetelsoep en tagliatelle met een pesto van daslook tot hartige taart met wilde spinazie. Allemaal geplukt in de omgeving van het hotel. Op elk gerecht ligt een bloemetje, dat niemand opeet, want dat zijn we niet gewend. Maar dat veel bloemen eetbaar zijn, blijkt wel als we de tweede dag op stap gaan met botaniste Marlene en haar hond Djoeku. Zij laat ons onderweg van alles proeven. Marlene is vooral een fan van de brandnetel: ‘De plant is heel gezond omdat hij veel vitamine C bevat. Bovendien is brandnetel een cultuurvolger. Zijn er geen mensen, dan zijn er geen brandnetels.’ Vervolgens laat ze zien hoe je een brandnetelblad eet zonder je te prikken. Voorzichtig plukt ze een blad door het bij de bladstengel beet te pakken. Vervolgens strijkt ze met haar duim en wijsvinger over de boven- en onderkant van het blad, in de richting van de haartjes waarin de prikstoffen zitten. Door herhaaldelijk te strijken, verdwijnen die prikstoffen. Dan rolt ze het blad op, vouwt het tot een pakketje en stopt het in haar mond. Of wij haar voorbeeld willen volgen. En het moet gezegd, zo’n gezond brandnetelsnoepje is goed te eten. In de weelderige bloemenweides die we passeren, groeit veel eetbaars. Klaver bijvoorbeeld, en de heel jonge uitlopers van lariks. Of de jonge bloem van kleine berenklauw, met de nadruk op ‘kleine’. Jonge bloemen van grote berenklauw zijn niet eetbaar. Ook niet te eten, maar wel prachtig om te zien zijn de karakteristieke roze bloemen van de Turkse ▶ 40 g r a s d u i n e n – j a n u a r i 2 0 1 1
Van boven naar onder: gids Pascale speurt naar steenbokken en gemzen. Redacteur Caroline (rechts) luistert aandachtig naar verbindingscoach Yasemin. Suzanne, initiatiefnemer van de Basic Discovery Natuurweek. Lopen in stilte, met aandacht voor de Zwitserse natuur.
lelie, de blauwe bloemen van rapunzel en verschillende soorten orchideeën, waarvan de meiorchis ook nog eens heel lekker ruikt.
Zonnegroet Dan komt de dag waarop we ons gaan verbinden met de natuur, een dag waar ik van tevoren erg benieuwd naar was. Gids Yasemin is vooral coach en zij gaat ons voor in een stille wandeling bergop, zodat we onze aandacht kunnen richten op de natuur. Na een halfuur lopen doen we een yogaoefening: de zonnegroet. Verder zitten we rustig op een rotsblok (metamorf of sedimentair?) te genieten van het imposante berglandschap en we doen nog meer opdrachten die Yasemin voor ons bedacht heeft. Verbinding maken met de natuur maakt bij sommigen van ons heel wat los, ook bij mij. Het overkomt je en verzetten heeft geen zin. Volgens Suzanne gebeurt zoiets tijdens iedere Natuurweek; er is altijd wel iemand bij wie de emoties loskomen en de tranen de vrije loop krijgen. Gelukkig zijn er troostende armen en dito woorden. De laatste dag breekt aan, een dag zonder duidelijk programma. De mannen in de groep kiezen ervoor om naar de hut hoog in de bergen bij het hotel te lopen. Wij vrouwen gaan voor een makkelijk rondje in de buurt van Suzannes huis, waar we met z’n allen buiten aan een grote tafel lunchen. Haar huis ligt op een prachtige plek, met een weids uitzicht op besneeuwde bergtoppen. De tuin wordt omringd met ‘juichende alpenweiden’, zoals een van de deelnemers de bloemenpracht zo treffend verwoordt. Inmiddels kennen we al heel wat planten bij naam, zoals de grote graslelie met zijn sierlijke witte bloemen en de gewone rolklaver met zijn kleine gele bloempjes. En wat hoor ik ineens? Het hoge riedeltje van de koolmees ...
Reisaanbieding
€ 100 ,kor ting
6x 0vernachten in Val ’Hérens De Basic Discovery Natuurweek is niet zomaar een vakantie, het is een totaalervaring. Goed verzorgd, met cadeautjes bij aankomst, lekkere taarten en thee na de wandelingen, heerlijke ontbijtjes en diners. De lunches variëren van zelfgesmeerde boterhammen tot een verzorgde raclette midden in de bergen. Het berghotel (www.hotelferpecle.ch) wordt tijdens de Natuurweek alleen bewoond door de deelnemers. Handig om te weten: je kunt hier niet met euro’s betalen en de gidsen geven hun uitleg in het Engels. Inbegrepen: - Zes overnachtingen in een romantisch berghotel (zie foto boven) - Uitgebreid Zwitsers ontbijt - Dagelijks gevarieerde picknick-lunch - Niet-alcoholische dranken, thee en koffie - Afternoon tea met taart uit eigen keuken - Eerlijk en heerlijk driegangendiner bereid met verse ingrediënten uit de omgeving - Vervoer ter plaatse - Vier topgidsen die je meenemen naar de meest bijzondere plekken in deze streek Niet inbegrepen De heen- en terugreis en verzekeringen. Val d’Hérens is te bereiken met de auto (ongeveer 10 uur rijden), met de trein (zie www.swisstravelsystem.ch, www.cff.ch) of met vliegtuig, trein en bus (vliegen naar Genève, vandaar met de trein naar Sion en vervolgens met de bus (www.carpostal.ch) naar Ferpècle.
Rechtsboven: uitvalsbasis hotel Col d’Herens, gelegen op 1766 meter. Uiterst rechts: wandelen van Arolla naar Lac Bleu, tijdens de ‘dierendag’. 42 g r a s d u i n e n – j a n u a r i 2 0 1 1
Reisdata en prijs Reisdata: 26 juni t/m 2 juli; 18 t/m 24 september en 25 september t/m 1 oktober 2011. Prijs: € 1000,- (je krijgt € 100,- korting op de prijs van € 1100,-). Aanmelden: stuur een mail naar
[email protected] of bel naar (06) 29 45 98 63 en vermeld dat je een lezer van Grasduinen bent. Meer informatie vind je op www.basicdiscovery.org
