gepubliceerd in Het Leidschendamse Krantje, 13 september 2006 De ambities van milieu-wethouder Eppe Beimers
‘We willen de A12 niet meer horen, zien en ruiken’ De A12 en de spoorlijn ondergronds in een tunnel, plaatsing van titaniumdioxidetegels en de aanleg van ‘bermbossen’: het college van burgemeester en wethouders overweegt ingrijpende maatregelen ter verbetering van de leefomgeving in Leidschendam-Voorburg. In gesprek met milieu-wethouder Eppe Beimers. De gemeente heeft de luchtkwaliteit, verreweg het grootste milieuprobleem in Leidschendam-Voorburg, hoog op de agenda geplaatst. Het college van B en W wordt daarbij onder druk gezet door de Europese Unie, die de lidstaten strenge normen oplegt, maar ook door de burger, die bij Milieudefensie een doehet-zelfpakket kan krijgen waarmee hij zijn recht op schone lucht kan halen. ‘Brussel’ en de burger kunnen besluiten over bestemmingsplannen, artikel 19-vrijstellingen, milieuvergunningen en gemeentelijke plannen flink vertragen. De rechter heeft al veel projecten afgewezen, zoals wegverbredingen, parkeergarages en gebouwen langs de snelweg. De angst dat veel plannen moeten worden geschrapt, zit er bij veel gemeenten flink in. Onze eerste vraag aan wethouder E.P. (Eppe) Beimers (CDA, verantwoordelijk voor milieuzaken in Leidschendam-Voorburg) is dan ook: Zou het college zich bij het aanpakken van dit probleem niet in de eerste plaats moeten laten leiden door bezorgdheid over de gezondheid van de inwoners van Leidschendam-Voorburg? Beimers: ‘Dat doen we ook. Wij laten ons primair leiden door de effecten van de luchtkwaliteit op de gezondheid van onze inwoners. Zonder goede lucht kunnen we hier immers niet leven. Dát is de drijfveer van het college. Dat neemt overigens niet weg dat ik vind dat ‘Brussel’ en nationale overheden gemeenten die nalatig zijn bij het nemen van maatregelen terecht confronteren met een krachtig sanctieinstrumentarium. Inmiddels hebben wij een pakket van maatregelen genomen en deels al gerealiseerd, waaronder de snelheidsverlaging op de A12 van 100 naar 80 kilometer. De minister van Verkeer en Waterstaat (Beimers’ partijgenote Karla Peijs-red.) wil deze maatregelen gedeeltelijk terugdraaien en de snelheidslimiet voor autoverkeer dat Den Haag uit gaat juist verhogen, van 80 naar 100 kilometer. In een gesprek dat ik vorige week met haar heb gevoerd, hebben wij dit plan verworpen, waarbij ik heb geconstateerd dat Leidschendam-Voorburg een stevige juridische positie heeft. Eerder hebben wij bij de Tweede Kamer tegen verhoging van de snelheidslimiet gepleit. Dat heeft ertoe geleid dat de minister haar voornemen heeft opgeschort en een definitief besluit zal nemen nadat zij met Leidschendam-Voorburg en het Stadsgewest Haaglanden overleg heeft gevoerd. Inmiddels heeft haar ministerie in een rapport zelf vastgesteld dat de luchtkwaliteit in onze regio sinds de introductie van de 80-kilometerlimiet is verbeterd. Ik kan u verzekeren dat het college volop gebruik zal maken van zijn juridische mogelijkheid tegen een eventueel besluit tot verhoging van de snelheidslimiet bezwaar aan te tekenen en eventueel in beroep te gaan.’ Het college stelt dat momenteel vrijwel overal in de gemeente aan de normen wordt voldaan. Maar in Voorburg zien mensen die op een afstand van ruim 700 meter van de A4 en het Prins Clausplein wonen bij mistig weer op de appels in hun tuin een laagje roet en in het kuiltje bij de steel een smerige drab. Dat komt dus ook in onze longen terecht. Deugen die normen eigenlijk wel? ‘Ik heb geen specifieke kennis op dit vlak, dus daarover kan ik geen uitspraken doen. Een norm is inderdaad maar een norm en in zekere zin hebt u gelijk als u stelt dat er in sommige situaties aanleiding is om te twijfelen aan de juistheid van de norm. Niet voor niets worden normen vaak na verloop van tijd aangescherpt.’
1
Tegen de bewoners in de omgeving van de Sijtwende-tunnel zegt de gemeente: de vervuiling is er binnen de normen. Maar de bewoners kijken naar hun roetfilters en maken zich grote zorgen. ´Op basis van onderzoek hebben wij vastgesteld dat de luchtkwaliteit bij de tunneluitgangen binnen de normen ligt. De lucht is er uiteraard niet zo fris als hoog in de Alpen, maar voldoet aan de normen die binnen de verstedelijkte omgeving van de Haagse agglomeratie gelden.’
Platformvoorzitter Johan van Workum (links), Jan Stoop van de Fietsersbond (midden) en wethouder Eppe Beimers. De omwonenden zullen er dus gewoon mee moeten leren leven? ´De bewoners mogen van hun gemeentebestuur verwachten dat het zich maximaal zal blijven inzetten voor een goede luchtkwaliteit. Laten we echter niet vergeten dat wij als gemeente niet bij machte zijn de verkeersstromen over de N14 te verminderen. De gemeente heeft daarop geen enkele grip.’ Voorburg heeft destijds lange tijd geprobeerd de aanleg van deze weg tegen te houden omdat men veel luchtvervuiling verwachtte. Vindt u, achteraf bezien, dat de gemeente het in dit gebied anders had moeten doen? ‘Ik vind het nog steeds jammer dat de wens van de gemeente Voorburg om één gelijkvloerse kruising te hebben in plaats van twee destijds niet is gehonoreerd. Als Rijkswaterstaat en de Provincie aan deze wens van Voorburg tegemoet waren gekomen, zouden we nu één gelijkvloerse kruising minder hebben. Ik kan u melden dat het college uit de gang van zaken rond de N14 een les heeft getrokken. Wij zijn er namelijk een groot voorstander van dat de A12 (de rijksweg tussen Utrecht en Den Haag die door Voorburg loopt, red.) in een tunnel onder de grond wordt gelegd. Dat zal erg veel geld kosten en veel tijd vergen, maar er zijn voldoende redenen dit bij het Rijk aan te kaarten. Op dit moment wordt in het landelijke gebied rond Voorburg, waar relatief weinig mensen wonen en veel koeien grazen, namelijk veel geld uitgegeven aan projecten die met de infrastructuur te maken hebben. Men gaat er 100 miljoen euro extra uitgeven voor bijvoorbeeld een verdere verdieping van de A4. Een uitstekend idee, omdat het milieu en het aangezicht van het landelijke gebied van Midden-Delfland daardoor ongetwijfeld sterk zullen verbeteren. Maar het moet naar mijn mening niet zo zijn dat in Voorburg, waar tienduizenden mensen in de directe omgeving van de A12 wonen, deze snelweg op straatniveau blijft liggen. Het college gaat dan ook zijn best doen de geesten rijp te maken voor de gedachte dat de huidige situatie rond de A12 niet kan blijven voortbestaan. Ik neem er persoonlijk althans geen genoegen mee. Ik besef dat het extreem veel geld zal kosten, maar het gaat om de gezondheid van grote aantallen inwoners die jaar in, jaar uit en dag in, dag uit overlast van die weg hebben. Het college wil de A12 bij wijze van spreken over een aantal jaren niet meer horen, zien en ruiken. Als we de A12 in een tunnel onder de grond zouden leggen, zou dat bovendien ruimtewinst opleveren. Voorburg-Noord en het Binckhorstgebied zouden op die manier beter op elkaar worden aangesloten. Daarmee zouden wij ook tegemoet komen aan de wens van de gemeente Den Haag het Binckhorstgebied
2
op te waarderen, door er bijvoorbeeld de woonfunctie te versterken en er kantoren te bouwen. En als we dan toch met die A12 bezig zijn, zouden we meteen ook de spoorlijn in een tunnel onder de grond kunnen leggen. Het zou alles bij elkaar tot een enorme verbetering van de kwaliteit van de lucht en de ruimtelijke omgeving leiden.’ Voorburg wilde dit 30 jaar geleden al. ‘Dat klopt. Erg jammer dat het toen niet is gelukt. Het denken over ondergrondse infrastructuur is de laatste 10 jaar ingrijpend veranderd. Door dit voortschrijdende inzicht is het college op dit idee gekomen. Met tunnels, in combinatie met bij voorbeeld luchtzuiveringstechnieken - pompen, zuigers, filters - in de tunnel zelf, kunnen we de luchtkwaliteit vérgaand verbeteren. Uit onderzoek blijkt dat die verbetering wel 80% kan bedragen! Daarnaast zouden we de vervuiling aan de bron kunnen aanpakken, zoals het verplicht stellen van roetfilters.’ Connexxion rijdt nog steeds met bussen zonder roetfilter. Moet de gemeente Connexxion niet veel meer onder druk zetten om die filters eindelijk aan te brengen? ‘Dit punt zal bij de eerstvolgende concessieverlening wat ons betreft zeer uitdrukkelijk aan de orde moeten komen. Dat is tot dusver helaas niet gebeurd, met het gevolg dat de bussen zonder roetfilters rijden. Op basis van het huidige contract kunnen we Connexxion niet dwingen. We kunnen uiteraard wel proberen Connexxion te bewegen tot plaatsing van filters over te gaan. Ik wil daartoe best een nieuwe poging wagen, maar onze juridische positie op dat punt is zwak.’ Jaarlijks overlijden naar schatting van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne ongeveer 18.000 Nederlanders vroegtijdig als gevolg van de slechte luchtkwaliteit. Hebt u enig idee hoeveel dat er in L'dam-Voorburg zijn? ‘Geen idee. Wij hebben daarover geen gegevens. Maar elk slachtoffer is er uiteraard een te veel.’ Bent u het met ons eens dat als mensen moeten leven in vervuilde lucht en zich zorgen moeten maken over de risico’s daarvan voor hun gezondheid, dat geen teken van rijkdom is? ‘Of het nu een teken van rijkdom of van armoede is, het is in elk geval een punt dat verbeterd moet worden. Mobiliteit zonder een zekere mate van luchtverontreiniging is vrijwel ondenkbaar. We kunnen hooguit bevorderen – dat doet het college ook – dat we voor wat onze energievoorziening betreft gaan overschakelen op schonere bronnen, waaronder aardgas.’ Waarom geeft de gemeente dan niet het goede voorbeeld door het eigen wagenpark op gas te laten rijden? ‘Dat gaan we geleidelijk aan ook doen.’ Wanneer gaat dat gebeuren? ‘Dat zal helaas gefaseerd moeten gebeuren omdat we een betrekkelijk jong wagenpark hebben en we in bestaande auto’s niet zomaar een aardgasmotor kunnen inbouwen. Onze dienstauto’s worden in het algemeen over 8 of 9 jaar afgeschreven. Als auto’s aan vervanging toe zijn, zullen we kiezen voor auto’s die op aardgas rijden. Het college heeft dit besluit inmiddels genomen omdat het van mening is dat wij als gemeente op dit punt het goede voorbeeld moeten geven en enigszins voorop moet lopen. Het is immers een van de weinige middelen die we als gemeente hebben om de luchtkwaliteit te helpen verbeteren. Bij Avalex speelt dezelfde discussie over de vuilniswagens. Samen met andere gemeenten in de regio hebben wij daar enige zeggenschap over de bedrijfsvoering. Ik heb geconstateerd dat ook in het Stadsgewest Haaglanden de geesten rijp zijn voor het idee vuilnis- en gemeentelijke auto’s te vervangen door wagens die op gas rijden. Maar we kunnen uiteraard niet zeggen: we doen nu meteen onze auto’s de deur uit en schaffen nieuwe aan die op gas rijden, ongeacht wat het kost.’ Het kan dus evengoed nog wel 10 of 12 jaar duren? ‘Het kan niet van vandaag op morgen. Het moet gefaseerd.’ U kunt toch een datum noemen waarop het voor elkaar moet zijn? ‘Dat punt wordt bereikt op het moment waarop de laatste auto is vervangen door een die op aardgas rijdt. Het gaat er echter niet om wanneer wij de laatste auto zullen hebben afgeschreven. De gemiddelde resterende afschrijvingstermijn ligt op ongeveer een jaar of vijf. We zijn aan het rekenen geslagen en
3
daaruit komt naar voren dat we zo’n 75% van ons wagenpark over een jaar of vijf schoon kunnen laten rijden. Dat lijkt mij een reëler scenario dan ons te focussen op de laatste wagen. Een van onze medewerkers is, in samenwerking met mijn collega Zwartepoorte en mij, op dit moment wel al bezig een aardgaspomp in onze gemeente te realiseren, zodat mensen die hun auto op aardgas laten rijden in elk geval in onze gemeente kunnen tanken. Het zou Leidschendammers die willen kiezen voor schoner rijden een steuntje in de rug kunnen geven. We zijn hierover concreet in gesprek met een bedrijf.’ Titaniumdioxidetegels kunnen fijnstof uit de lucht filteren. In Dortmund werkt het al goed en in Vlaardingen zijn de eerste uitkomsten van een experiment tamelijk positief. Is dit iets voor onze gemeente? ‘Ik vind dit een zeer goed idee. Op een congres heb ik begin juni de ondernemer gesproken die deze tegels op grote schaal gaat produceren. We zouden deze tegels gemakkelijk kunnen toepassen op plekken waar de luchtvervuiling aan de hoge kant is en de bestrating moet worden vervangen. Toepassing van deze tegels bevindt zich momenteel echter nog in een experimenteel stadium. De proeven ermee zijn positief, maar men onderzoekt nog of het in de praktijk ook echt werkt. Het lijkt een aantrekkelijke optie te zijn en het college volgt deze interessante ontwikkeling op dit moment met enthousiasme. Zodra de experimentele fase is afgelopen en als de resultaten overtuigend positief zijn, zullen we ze in onze gemeente zeker gaan gebruiken.’ Voor verbetering van de luchtkwaliteit zouden langs de snelwegen ‘bermbossen’ kunnen worden aangeplant. Zulke bossen kunnen het aangezicht van de wegen verbeteren en een grote bijdrage leveren aan het filteren van fijnstof uit de lucht. Bovendien blijken mensen op wegen met bomen erlangs rustiger te rijden, wat goed is voor de veiligheid en voor het milieu. In Voorburg is hiervoor weinig ruimte, maar in Leidschendam des te meer. Wat vindt u van dit idee? ‘Een aantrekkelijk idee dat ik graag in het college zal bespreken. Naar mijn mening zouden we zulke bossen heel goed kunnen inpassen in ons groenbeleid. Ze zouden inderdaad de luchtkwaliteit kunnen verbeteren, maar ook de kwaliteit van de landschappen in onze gemeente. Bovendien zou aanplant van zulke bossen goed zijn voor flora en fauna in onze gemeente. Een interessante mogelijkheid!’ In bepaalde wijken is het voor bewoners vaak lastig een fiets op hun eigen terrein te stallen omdat er bij hun woning geen schuurtje of voortuin is. Zij zijn min of meer gedwongen hun vaak dure fiets open en bloot op straat te stallen, wat de kans op diefstal vergroot en vaak een rommelige aanblik geeft. Zou de gemeente in dergelijke wijken niet voor kleine, afsluitbare buurtstallingen kunnen zorgen, waarbij een groep van bijvoorbeeld 12 burgers een sleutel krijgt? ‘Bepaalde wijken zijn zo intensief bebouwd, dat buurtstallingen in de openbare ruimte onmogelijk zijn. Wel hebben wij in de begroting geld gereserveerd voor de bouw van extra overdekte fietsenstallingen van goede kwaliteit. We zoeken daarvoor momenteel geschikte locaties. Of we daarbij ook afsluitbare boxen kunnen aanbrengen, zoals nu bij stations in beperkte mate het geval is, weet ik niet. We kunnen dit idee wel opnemen bij de uitwerking van ons fietsbeleid. Het college zal de Fietsersbond uitnodigen dit samen te bespreken.’ Staatssecretaris Van Geel heeft aangekondigd dat gemeenten per 1 januari 2007 parkeertarieven mogen differentiëren, waardoor het voor gemeenten gemakkelijker wordt vervuilende auto's te weren. Voor het parkeren van een auto die veel vervuilt wordt een hoger tarief gevraagd dan voor het parkeren van een relatief schone auto. Van Geel heeft aangekondigd met een certificeringssysteem te zullen komen. Gaat de gemeente hiervan gebruik maken? ‘Interessant idee, maar voor ons niet van belang omdat wij in onze gemeente geen betaald parkeren kennen.’ Dat is op zichzelf al een foute boel. ‘Ik begrijp dat u voor betaald parkeren bent, maar feit is dat we het niet hebben.’ Zou u tegen betaald parkeren zijn, ook als daarmee een instrument in handen zou hebben om vuile auto’s uit de stad te weren? ‘Wij onderzoeken momenteel andere mogelijkheden om voertuigen die overlast veroorzaken uit de gemeente te weren, zoals bijvoorbeeld tractoren met grote bakken erachter. Dergelijke voertuigen rijden op landbouwdiesel die nog goedkoper is dan goedkope diesel, rijden zonder roetfilters en zijspiegels en worden vaak bestuurd door jongelui van 16 jaar zonder rijbewijs. Men betaalt geen
4
motorrijtuigenbelasting en heeft geen kenteken. Deze voertuigen scoren dus op alle fronten fout. Vooral voor fietsers en voetgangers zijn ze uiterst gevaarlijk. Wellicht zou het daarbij ook moeten gaan om bepaalde typen vrachtauto’s, maar ook dat zullen we onderzoeken.’ Bij lokale milieuproblemen speelt op de achtergrond een groter milieuprobleem dat het mondiale milieu ernstig bedreigt en dat ook te maken heeft met de overdadige levensstijl in de rijke Westerse landen. Kan er van duurzaamheid wel wat terecht komen in een samenleving die voortdurend en op alle fronten is gericht op groei van de productie en de consumptie? ‘De welvaart die wij in het Westen kennen, heeft naast veel voordelen ook nadelen.Wij zullen bij het nastreven van economische vooruitgang veel meer moeten doen aan het voorkómen en bestrijden van milieuschade, onder meer via het toepassen van slimme technologie. U hebt daartoe in dit gesprek goede suggesties gedaan en ook het college zelf heeft goede ideeën in beeld. Ik zeg u eerlijk dat ik ook niet zou weten hoe wij de mondiale problemen zouden moeten oplossen. Ik ben in elk geval zeer gemotiveerd om het leefklimaat binnen de gemeente Leidschendam-Voorburg en binnen de regio te helpen verbeteren. Daarop ben ik voor iedereen aanspreekbaar.’ Johan van Workum Jan Stoop Dit interview is gehouden in het kader van de Week van de Vooruitgan (16 - 22 september 2006).Het is opgeschreven door Jos Teunissen, journalist. Johan van Workum is voorzitter van Platform Duurzaam Leidschendam-Voorburg. Jan Stoop is voorzitter van de afdeling Leidschendam-Voorburg van de Nederlandse Fietsersbond.
5
