DE AARDE VANUIT DE HEMEL GEZIEN DOOR BLINDE MENSEN
© Yann Arthus-Bertrand 2003
Na het succes van Londen, bevestigt de tentoonstelling zich van tactiele beelden aan Amsterdam
YANN ARTHUS-BERTRAND WILDE ZIJN FOTOGRAFISCHE VISIE DELEN MET BLINDEN: ALAIN MIKLI MAAKTE HET MOGELIJK Al 25 jaar streeft Alain Mikli dezelfde gedachte na, om een lichamelijke beperking een uitgesproken stijl te geven. Een Franse journalist schreef: ‘De brillenmode kan nu verdeeld worden in twee tijdperken: pre-Mikli en post-Mikli’. Vóór Alain Mikli werden brillen uitsluitend gezien als visuele hulpmiddelen. Sinds Mikli op het toneel verscheen, zijn er monturen om te zien én om gezien te worden. Alain Mikli bedacht een nieuwe filosofie in brillenmode: Correctie & Distinctie. Zijn hele loopbaan lang concentreerde hij zich op de wens om een voortdurende balans te vinden tussen comfort en technische en esthetische kwaliteiten. Om Yann Arthus-Bertrands verlangen om met zijn milieuboodschap een breder publiek te bereiken ontwikkelt hij nu een nieuwe taal en schenkt hij blinden de mogelijkheid om De Aarde vanuit de Hemel te ontdekken. Toen de fotograaf een beroep deed op Alain Mikli om zijn foto’s toegankelijk te maken voor blinden, gingen hun gedachten direct uit naar cellulose-acetaat. Het is het materiaal dat bij uitstek geschikt is om Earth from Above in reliëf te vertalen en qua detail topkwaliteit tastfoto’s te vervaardigen. Vanaf het moment dat Alain Mikli en Yann Arthus-Bertrand elkaar voor het eerst ontmoetten, werd er eerst een jaar aan research besteed voordat ze aan de productiefase van het project konden beginnen.
MATERIAAL: CELLULOSE-ACETAAT In 1853 loofde een Amerikaanse fabriek van biljartballen een prijs uit voor degene die een bruikbare vervanging voor ivoor zou vinden. John Wesley Hyatt nam deze uitdaging enthousiast aan en ontdekte in 1870 celluloid. Dit materiaal wordt gemaakt van katoen, de grondstof waarvan zijn oorspronkelijke naam is afgeleid. In 1849 vervaardigde het bedrijf Mazzucchelli kammen, knopen en biljartballen van been, hoorn en schildpadschilden. De zoon van de grondlegger van de onderneming zag het belang van celluloid in als vervangend materiaal en richtte een nieuwe fabriek op om celluloid te maken. De verbeterde samenstelling van celluloid kreeg de naam cellulose-acetaat. Vandaag de dag is Mazzucchelli de grootste fabrikant van acetaat ter wereld. Daarom wendde Alain Mikli zich tot deze onderneming om de vellen te vervaardigen voor de expositie Earth from the Air seen by Blind People en De Aarde vanuit de Hemel gezien door blinde mensen. Cellulose-acetaat is Alain Mikli’s lievelingsmateriaal. In 1978 liet Alain Mikli zich verleiden door de voortreffelijke kwaliteiten en ontwikkelde een nieuwe methode om cellulose-acetaat te verwerken. Technieken als pigmentafwerking, snijden, lamineren, persen en bakken vergen 12 maanden voorbereiding en research. Alain Mikli-brillen worden uitgesneden uit vellen cellulose-acetaat. Het materiaal wordt nooit ingespoten of in mallen verwerkt. Cellulose-acetaat bestaat voor 75% uit katoen en is de enige van oorsprong plantaardige soort plastic. Yann Arthus-Bertrand besloot deze plasticsoort te gebruiken omdat die perfect past bij zijn opvattingen over milieubescherming. Ten slotte wordt cellulose-acetaat ook toegepast in brailleteksten. Het is zeer aanrakingsgevoelig en stelt blinden in staat om even makkelijk met hun vingers te lezen als van papier.
EXPERTISE EN TECHNOLOGIE Alain Mikli en zijn medewerkers gebruikten foto’s van hoge resolutie (300 dpi) van Yann Arthus-Bertrand om de tastfoto’s te maken. Elke foto werd bewerkt in zijn oorspronkelijke formaat (80 x 120 cm). Elke punt of pixel van het originele beeld kreeg een niveau dat overeenkwam met zijn oorspronkelijke kleur. Ieder voorwerp – tot en met het kleinste blaadje van de boom – werd omlijnd. De foto’s werden vervolgens opnieuw gecreëerd in verschillende grijstinten overeenkomstig de verschillende niveaus. Hiertoe moesten de verschillende diepten van de oorspronkelijke foto’s worden bepaald: de diepste niveaus waren het lichtst in kleur (grijs, witte enz.), terwijl de niveaus met het meeste reliëf in donkergrijze en zwarte tinten verschenen. De acetaatvellen werden gepresenteerd als ‘acetaatsandwiches’. Deze sandwiches werden gemaakt door een doorschijnend grijs vel op een 6 mm massief wit vel te lijmen. De vellen werden vervolgens machinaal gegraveerd volgens een wiskundige logica waarbij op verschillende diepten werd gegraveerd. Hoe dieper in het grijze deel aan de oppervlakte werd gesneden, hoe doorzichtiger het werd zodat het wit erdoorheen kon schijnen. Met andere woorden, hoe dieper in het grijs werd gesneden, hoe lichter de grijstinten. De grijstinten corresponderen met de verschillende diepten die waren gegraveerd (10% meer of minder grijs komt overeen met 1 mm meer of minder diepte). Een computertechnicus ontwikkelde een computerprogramma bestaande uit de curven van de specifieke diepten en paste deze curven aan de dikte van de vellen aan. Een blinde testte elke afbeelding in verschillende fasen van het proces om zeker te zijn dat elk vel correct was. Als men op een probleem stuitte, werd iedere tastfoto opnieuw bewerkt tot hij kon worden begrepen.
KUNST EN TAAL Dankzij deze expositie heeft Alain Mikli een nieuwe taal kunnen ontwikkelen. Deze verhoudt zich tot beelden zoals braille zich verhoudt tot conventioneel schrift: een middel om cultuur te delen, de verbeelding te ontwikkelen en voorstellingen scherper te maken. Het is kunst bestemd voor blinden, een groep mensen die in principe geen toegang had tot tweedimensionale afbeeldingen. Er moest een manier worden gevonden om van tweedimensionale beelden naar driedimensionale beelden te gaan. In 1991 werd met de film Until the End of the World van Wim Wenders, waarvoor Alain Mikli de brillen ontwierp, reeds de vraag opgeworpen hoe een afbeelding toegankelijk voor blinden kon worden gemaakt. Alain Mikli heeft nu een manier gevonden om dat te doen. Dit project past perfect bij Alain Mikli’s totaalplan voor zijn onderneming. Deze ontwerper van brillenmode heeft altijd mensen geholpen om beter te zien. Nu helpt hij mensen om dingen waar te nemen. Deze expositie draait om gevoelens en is bedoeld om de verbeelding en dromen van zowel ziende als blinde mensen te stimuleren. De tastfoto’s zullen vergezeld gaan van een korte beschrijving in braille. Om Yann Arthus-Bertrands zorgen om het milieu en de toestand van de aarde echter volledig toegankelijk te maken, adviseren we blinden en slechtzienden om in gezelschap van vrienden te komen.
De Aarde vanuit de Hemel gezien door blinde mensen is een baanbrekende, unieke expositie waar iedereen van kan genieten. De technische uitdaging van het maken van tastfoto’s bracht Alain Mikli ertoe om een nieuwe taal voor blinden uit te vinden en ware kunstwerken te scheppen.
LIJST VAN DE TACTIELE BEELDEN VERWEZENLIJKT VANAF DE FOTO'S VAN DE DE AARDE
VANUIT DE HEMEL GEZIEN 'Coeur de Voh', Nieuw-Caledonië, Frankrijk (Z 20°57' O 164°41'). Katoenen weefsels drogen in de zon te Jaipur, Rajasthan, India (N 26°55' O 75°49'). Grand Prismatic-geiser, nationaal park van Yellowstone, Wyoming, Verenigde Staten (N 44°26' W 110°39'). De Corcovado boven Rio de Janeiro, Brazilië (Z 22°54' W 43°14'). Visser op het meer van Kossou bij Bouaflé, Ivoorkust (N 7°06' W 5°45'). IJslandschap, gebied Nunavut, Canada (N 75°57' W 92°28'). Vlucht rode ibissen bij Pedernales, Amacurodelta, Venezuela (N 9°57' W 62°21'). Het witte paard van Uffington, Oxfordshire, Engeland (N 51°34' W 1 33'). Geborduurde tuinbedden in het kasteel van Vaux-le-Vicomte, Maincy, Seine-et-Marne, Frankrijk (N 48°34' O 2°43'). Karavaan dromedarissen nabij Nouakchott, Mauritanië (N 18°09' W 15°29'). IJsbergen voor de kust van Adélie Land, Antarctica (Zuidpool) (Z 67°00' O 139°00'). Detail van een gebouw in São Paulo, Brazilië (Z 23°32 W 46°37'). Offshore windmolenpark van Middelgrunden, voor de kust van Kopenhagen, Denemarken (N 55°40’ - O 12°38’). Zandduin te midden van de vegetatie op Fraser Island, Queensland, Australië (Z 25°15’ O 153°10’). Kristalvorming op het Magadi-meer, Kenia (Z 1°52' O 36°17'). Werkplaatsen en kuipen van de ververs in Fez, Marokko (N 34°05' W 4°57'). Karavanen dromedarissen bij Fachi, Tenerewoestijn, Niger (N 18°14' O 11°40'. Gebarsten slib in de Camargue, Bouches-du-Rhône, Frankrijk (N 43°27' W 4°34'). World Trade Center, New York, Verenigde Staten. (N 40° 45’ W 73° 59’). Bomen midden in het water bij Taponas, Rhône, Frankrijk. (N 46° 07’ – O 04° 45’)
De Aarde vanuit de Hemel gezien door blinde mensen Amstel 1, 1011 PN Amsterdam, Nederlands
UW CONTACT Press et Communication pour Alain Mikli 175, rue du Chevaleret – 75013 Paris - France Tél. : 00 33 1 45 82 52 90 Email :
[email protected] www.mikli.com
