Damals & Heute Vroeger & Nu 079221-9001 SELECTA door ADVYS www.advys.be
Handleiding
Een memoryspel dat net iets anders is Zoek de beeldparen van vroeger en nu Een spel voor reminiscentie en communicatie
1
www.advys.be
Memory 1 tot 4 spelers Inhoud: • 28 houten plaatjes met 28 verschillende afbeeldingen • Spelregels en achtergrondinformatie bij de afbeeldingen
Maak een reis door de tijd in de wereld van vroeger & nu! Herinnert u zich nog het klapperen van een schrijfmachine en het typische geluid “roetsch” bij het verwijderen van het papier? Ondertussen is er veel verandert! De computer heeft de schrijfmachine vervangen; zachte typgeluiden zijn nu te horen in plaats van luid geklapper. En als u aan de auto’s van vroeger denkt, die waren zo tof: lederen stoelen en glimmende chroomlijsten. Mensen reisden in plaats van te racen, de straten waren vrij en een ritje was altijd een hele belevenis. Eén ding is maar weinig veranderd: de liefde voor uw eerste eigen auto. Kunt u zich nog het eerste ritje herinneren als bestuurder of passagier? Zoals u ziet, er wacht u een spannende reis. Herinneringen worden opgehaald. Vast en zeker schiet er u iets te binnen bij het bekijken van de afbeeldingen.
De spelregels 1. Bekijk de afbeeldingen goed. Welke koppels horen samen? Wat zijn de verschillen tussen vroeger en nu? 2. Wanneer u de afbeeldingen goed bekeken heeft, worden ze met de beeldzijde naar beneden gedraaid en geschud. Leg ze daarna naast elkaar zodat alle spelers er goed bij kunnen. 3. Een eerste persoon mag beginnen en draait een plaatje om. Bekijk de afbeelding goed en draai er nog een om. Laat ook de andere spelers de afbeeldingen goed zien. 4. Passen de afbeeldingen bij elkaar, dan mag de speler ze houden en nogmaals 2 plaatjes omdraaien. Op het eind van de originele handleiding kunt u zien welke afbeeldingen bij elkaar horen. 5. Passen de afbeeldingen niet bij elkaar, worden ze opnieuw omgedraaid en gaat de beurt over naar de volgende speler. Er wordt steeds in wijzerzin gespeeld. 6. Er wordt op deze manier verder gespeeld totdat alle paren gevonden zijn. 7. Diegene met de meeste paren wint. Veel plezier met deze Memory!
2
www.advys.be
Spelvarianten voor een kortere spelduur 1. Wanneer u de afbeeldingen goed bekeken heeft, worden ze met de beeldzijde naar beneden gedraaid en geschud. Leg ze daarna naast elkaar zodat alle spelers er goed bij kunnen. 2. Een eerste persoon mag beginnen en draait een plaatje om. Bekijk de afbeelding goed en draai er nog een om. Laat ook de andere spelers de afbeeldingen goed zien. 3. Passen de afbeeldingen bij elkaar, dan mag de speler ze houden en nogmaals 2 plaatjes omdraaien. Op het eind van de originele handleiding kunt u zien welke afbeeldingen bij elkaar horen. 4. Passen de afbeeldingen niet bij elkaar, wordt er slechts 1 afbeelding opnieuw omgedraaid, de andere blijft ‘open’ liggen. Nu gaat de beurt over naar de volgende speler. 5. Deze speler mag nu ook weer 2 afbeeldingen omdraaien. Passen 2 van de 3 open liggende afbeeldingen samen, dan mag de speler het paar houden en nogmaals 2 afbeeldingen omdraaien. 6. Kan er geen paar gevormd worden uit de 3 afbeeldingen die open liggen, wordt er opnieuw maar 1 afbeelding omgedraaid en blijven er dus 2 open liggen op tafel. 7. Er wordt op deze manier verder gespeeld totdat alle paren gevonden zijn. 8. Diegene met de meeste paren wint. Spelvariant voor weinig spelers U kunt de speelduur verkorten door het aantal afbeeldingen te beperken en verder de gewone spelregels te volgen. Voor een communicatief spel De gebruikte afbeeldingen roepen veel herinneringen op. Leg de ze open voor u. Welke herinneringen roepen ze op? Welke kleine verhaaltjes hangen er aan vast? Welke geluiden horen bij de afbeeldingen en is er verschil tussen de geluiden van vroeger en nu? Wissel de herinneringen uit tussen de verschillende spelers en als u zin heeft kunt u afsluiten met het spel zoals hierboven beschreven.
3
www.advys.be
Oud schrift / Modern schrift Tekst op de plaatjes: “Vroeger was alles anders. Het schrift was veel zwieriger en niet zo rechtlijnig als nu. Auto’s waren versierd met glanzende chroomlijsten. Vandaag de dag zijn de auto’s degelijker en rijden met een enorme snelheid.” Het oude schrift is in de vergetelheid geraakt. Waar men nu enkel zeer rechtlijnige lettertypes gebruikt zoals deze, zo werd vroeger alles zwieriger geschreven.
Antiek fotoapparaat of balgcamera / moderne spiegelreflexcamera In 1939 worden de eerste balgcamera’s voorgesteld, waarna de techniek van fotoapparaten snel verder ontwikkelde. Ook vandaag nog wordt het principe van de balgcamera in de grootformaat fotografie nog gebruikt. Het is nu vanzelfsprekend dat iedereen overal zijn camera mee naar toe neemt. Vroeger was dit niet het geval; een camera was zeer zwaar, omslachtig in gebruik en onhandig. De fotoplaten moesten stuk per stuk ontwikkeld worden. Vandaar ook dat de mensen de fotograaf enkel op speciale gelegenheden lieten komen. Snapshots of kiekjes werden zelden gemaakt. Geen wonder dat de jongere generaties denken dat het leven vroeger eerder stijf en ernstig was. Maar eigenlijk ging het er toen toch ook vrolijk aan toe?
Buizenradio of volksontvanger / moderne transistorradio De buizenradio had al snel de bijnaam “stoomradio” want ging er iets kapot dampte het toestel krachtig en gaf de radio geen geluid meer. Eind jaren ’40 werd de transistorradio ontwikkeld die functioneerde op lage spanning en compacter gebouwd was dan die goede oude buizenradio. Door die compacte bouwwijze kon de radio gemakkelijk meegenomen worden. De techniek werd steeds verfijnder; vandaag de dag heb je afstandsbedieningen voor radio’s waardoor men vanuit zijn luie zetel van zender kan veranderen. Met een druk op de knop wordt automatisch een zender gezocht, een fijne uitvinding bij het veelvoud aan zenders die men nu heeft. Vanaf midden jaren ’60 is het zelf mogelijk auto’s van radio’s te voorzien. Vroeger een revolutie, nu een vanzelfsprekendheid.
Hoge hoed / (baseball) pet Hoeden zijn niet enkel modieuze hoofddeksels, lange tijd dienden ze als teken van stand of als symbool voor een bepaald beroep. De hoge hoed ontwikkelde zich van rijhoed tot grootburgerlijke dag- en avondhoed. Ze maakt nu nog steeds deel uit van de uitrusting van een schoorsteenveger. Vandaag de dag speelt een hoofddeksel een veel minder belangrijke rol in de mode. Wat wel nog als mode-item beschouwd wordt is de baseballpet.
4
www.advys.be
Grammofoon / pick-up of platendraaier Muziek heeft de mens altijd al doen bewegen. De vraag was hoe men muziek kon bewaren. Eind jaren 1900 werd de grammofoon uitgevonden die het mogelijk maakte muziek en gezang af te spelen. De meeste grammofonen werden met een veermotor aangedreven en moesten steeds opnieuw opgewonden worden. Deze techniek zorgde er vaak voor dat het toestel op een lager aantal toeren begon te draaien bij het afspelen, waardoor de muziek niet altijd waarheidsgetrouw weergegeven werd. Rond 1920 werd dit mechanische mechanisme vervangen door een elektrische variant, waarbij de klank elektromagnetisch versterkt werd door een hoorn. De platenspeler was uitgevonden. Weet u nog wat uw eerste plaat was?
Oud strijkijzer / nieuw stoomstrijkijzer Strijkijzers op zich bestaan al zeer lang. Heel in het begin dienden verhitte stenen of ijzer als strijkijzer. Daarna werden strijkijzers uitgevonden die door middel van kolen verhit werden, maar deze lieten regelmatig vervelende zwarte roetsporen na op het verse linnen. Om een kreukloze was te bekomen helpt hitte alleen niet. Met wat vochtigheid krijg je stof al mooi glad. Hiervoor gebruikte men vroeger een lap stof die men nat maakte en tussen het ijzer en de het linnen legde. Het was een zware klus strijken; een ijzer woog tussen de 4 en de 5 kg en kon je moest hem steeds opheffen om hem te verplaatsen. Over de stof glijden ging niet. De eerste stoomstrijkijzers waren verbonden aan een ketel. Uit deze ketel kon stoom worden onttrokken voor het strijken. Nu worden strijkijzers met stroom aangedreven en bezitten ze allemaal een automatische temperatuurregelaar die je af kunt stellen op elk soort textiel. Een regelrechte revolutie kwam er in de jaren ’60 met de teflonplaat. Teflon maakte het immers mogelijk het strijkijzer over het textiel te laten glijden en zo de strijklap overbodig maakte.
Oude mechanische naaimachine / nieuwe elektrische naaimachine
Vanaf de oertijd verbond de mens pelsen, leder en stof met draden om kledingstukken te maken. Ze werkten met beender-, bronzen- en later staalnaalden. Tot aan de jaren 1900 naaide men met de hand. Een goede kleermaker haalde tot 30 steken per minuut. Natuurlijk kwam er de wens om deze arbeid sneller en beter te laten verlopen met een machine of ook ijzeren hand. De eerste naaimachine dateert van 1900. Dit eerste model haalde tot 200 steken per minuut. Vroeger werden de naaimachines aangedreven door een riem, wat het werk niet bepaalt vlot maakte. Vandaag de dag zijn de naaimachines elektrisch aangedreven en naaien ze stoffen aaneen op een zeer hoog tempo.
5
www.advys.be
Schrijfmachine / computer
Herinnert u zich nog het klapperen van een schrijfmachine en het typische geluid “roetsch” bij het verwijderen van het papier? We hebben vele jaren gewerkt met deze schrijfmachines die in 1714 uitgevonden werd. In 1888 werden de machines uitgerust met een gestandaardiseerd toetsenbord. Nu staan de bureaus vol met computers en printers en het toetsenbord maakt veel minder lawaai. Maakte je vroeger een foutje bij het typen op een schrijfmachine, moest je aan de hand van een correctieband de fout herstellen of overtypen, een vervelend werkje. Vandaag de dag wordt al het geschrevene opgeslagen op diskette en kan de opgeslagen tekst te allen tijde veranderd worden en met behulp van een printer opnieuw afgedrukt worden.
Oude tractor / nieuwe tractor De eerste tractor met automotor werd uitgevonden op het eind van de jaren 1900. Dit werktuig vergemakkelijkte het bewerken van landbouwgrond aanzienlijk. Toen ze in Engeland en Amerika al een heel belangrijke rol speelden in de landbouw gebruikten wij nog steeds onze paarden, ossen en koeien. Omdat deze machines zeer duur waren kon de overgrote meerderheid van boeren zich een dergelijk ding niet veroorloven. In de eerste helft van de jaren ’20 brak de tractor ook bij ons door. Een grote mijlpaal in de ontwikkeling van de tractor waren de nieuwe banden, die ervoor zorgde dat de het vermogen om de werktuigen te trekken verhoogden. Hiervoor werden nog steeds ijzeren wielen gebruikt, waarmee men niet over grote afstanden op straat kon rijden. Deze wielen gaven een probleem bij iedere overgang van akker naar verharde weg. Waar men vroeger de tractoren bekeek als een technisch wonder dat de paarden verving in zijn rol als trekdier, zo kan men nog steeds opkijken naar deze machines: Grote gevaarten met sterke motoren zijn het, met bestuurcabines, die alle comfort bieden.
Vaatwasser uit het jaar 1929 / moderne vaatwasser De eerste elektrische vaatwasser in Europa werd in 1929 ingevoerd had een ronde metalen trommel. Men moest het bestek en het servies van bovenaf in de machine steken en de trommel vullen met heet water. Met behulp van een draaiend rad werd het hete water verspreid en zo werd de vaat gespoeld. Na enkele minuten eindigde het spoelprogramma en liet men het water weer weglopen, om vervolgens hetzelfde nog een keer te herhalen. De vaat kon daarna, weliswaar niet helemaal droog, maar ultra schoon uit de machine gehaald worden. Toentertijd was de capaciteit van zo’n machine de hoeveelheid vaat van één maaltijd van een achtkoppige familie. Het enige dat deze modellen gemeen hebben met de huidige modellen, is dat ze de vaat proper maken. Nu zijn vaatwassers bijna niet meer weg te denken uit de moderne huishoudens. Met een druk op de knop wordt de vaat zowel gespoeld als gedroogd, en werken ze zelfs energie- en waterbesparend.
6
www.advys.be
Oude televisie met houten kast / moderne televisie met kunststof kast In 1929 kwam de eerste televisie met zwart-wit beeld op de markt. De echte massaproductie bleef uit tot de jaren ’50, toen de eerste officiële televisiezenders begonnen met hun uitzendingen. Er kwam een sprong vooruit in de aankoop van televisies toen de kroningsplechtigheid van Elisabeth II en de wereldkampioenschappen voetbal in 1955 ook uitgezonden werden. Het televisie kijken is nu bijna niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. De ontwikkeling van deze toestellen staat niet stil. De kleurentelevisie kwam in 1967 op de markt, en is vandaag een vanzelfsprekendheid. Dit geldt ook voor de afstandsbediening, de teletekst, videorecorders en de geluidskwaliteit. Waar er vroeger maar één zender was, konden we er vanaf het jaar 1963 steeds meer ontvangen. In het jaar daarop waren er meer dan 10 miljoen televisietoestellen geregistreerd.
Limousine van vroeger / moderne auto Dat voor de Duitsers de auto het lievelingsspeelgoed is, is makkelijk te begrijpen als je weet dat het ook gaat om een Duitse uitvinding. Gottlieb Daimler en Karl Benz ontwikkelden gelijktijdig en onafhankelijk van elkaar een viertaktmotor. De eerste motoren waren echter te groot om in een auto ingebouwd te worden. In het jaar 1885 IS Daimler er dan toch in geslaagd een motor te ontwikkelen die de juiste grootte had en zo ontstond de eerste auto. De motor werd ingebouwd in een koets. De wagen had 0,5 PK en kon een snelheid halen van 6km per uur.
7
www.advys.be
8
www.advys.be
