samenleving
Waarom zou je emigreren?
Dag Nederland Emigreren is populair. Al jaren stijgt het aantal mensen dat vertrekt. Ook Myrthe en Thomas (Nieuw-Zeeland) en Daniëlle (Los Angeles) staan op het punt om Nederland te verlaten. TEKST Elles Beijers Fotografie Lars van den Brink
Myrthe en Thomas in zijn werkplaats. ʻIn Nederland gaat het vooral om carrière maken en geld verdienen, maar zo zitten wij niet in elkaar.’
88
Quest Psychologie — leven
xxxxxxxxx
leven — Quest Psychologie
89
xxxxxxxxx
90
Quest Psychologie — leven
samenleving
Daniëlle Kool: ʻIk geef mezelf in Los Angeles een jaar de tijd om te kijken waar ik sta.’
‘Je komt er altijd beter uit. Of je nou je geluk vindt of ontdekt dat je toch eigenlijk liever in Nederland woont’ cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. In 2012 zeiden maar liefst 143.000 mensen: ik vertrek. Oftewel 391 per dag. Daarmee zijn voor het derde jaar op rij de emigratiecijfers gestegen. Emigreren was nog nooit zo populair.
Het avontuur
V
an alle televisieprogramma’s lokt het onvolprezen Ik vertrek de meeste reacties op Twitter uit. Geen wonder. Mensen die zonder ook maar een vleugje Hongaars te spreken vol goede moed een camping beginnen in Vajta, dat levert hilarische scènes op. Maar tegelijkertijd is het heerlijke tv om bij weg te dromen. Want hoe zou het zijn om zelf je baan op te zeggen, je huis te verkopen en het grote avontuur tegemoet te gaan? Dat steeds meer mensen niet alleen maar over emigratie dromen, maar het ook doen, blijkt uit recente
Ook entertainment-journalist Daniëlle Kool (35) heeft de knoop doorgehakt. Zij zit binnenkort in het vliegtuig naar Los Angeles. ‘Afgelopen najaar was ik er twee weken om interviews te doen. Ondertussen werd ik gebeld door een filmmaatschappij met het aanbod om nog een interview mee te pikken, aangezien ik toch al in LA was. Daardoor besefte ik dat er best veel mogelijkheden zijn als ik daar zou wonen.’ Eenmaal terug in Nederland zette ze alles voor zichzelf op een rijtje, met name de kosten van het avontuur. ‘Of het financieel haalbaar is, leek me het belangrijkst. Het is geen goedkope stad. Voor een appartement betaal je al snel 1600 dollar en ook verzekeringen zijn belangrijk in de VS. Daarna heb ik gekeken wat ik daar eigenlijk voor zou moeten doen en of ik genoeg opdrachtgevers zou kunnen vinden.’ Op dat moment werkte ze nog als adjunct-hoofdredacteur bij het dagblad Spits, een vaste baan die maar weinig mensen zomaar zouden opgeven. Maar het lot hielp een handje. ‘Het bleek dat de redacties van Metro en Spits zouden worden samengevoegd. Er was een mogelijkheid om goede afspraken te maken en ik dacht: het is nu of nooit.’ Vrienden waren niet verbaasd over haar besluit, zegt ze. ‘Ze vinden het echt iets voor mij omdat ik veel heb met de Amerikaanse showbizzwereld en met het land. Maar wat mij echt de bevestiging gaf dat het een goed idee is, was dat mensen zeiden: Als je erover praat, zie je aan je hele gezicht dat je er blij van wordt.’ Waar ze het meest tegen opziet is het opbouwen van een sociaal leven straks. ‘Het zal wel even wennen zijn
»
leven — Quest Psychologie
91
samenleving
‘Mensen zeiden: als je erover praat, zien we aan je gezicht dat je er blij van wordt’ »
om weer actief op zoek te gaan naar mensen om mee af te spreken. Ik loop graag hard, dus ik ben alvast gaan speuren naar een hardloopclubje. In Amerika is het gelukkig vrij gemakkelijk om contact te leggen. Als ik daar ben, begin ik ook spontaan een praatje bij de lift. Tuurlijk, die contacten gaan niet heel diep, maar dat is van later zorg. Ik zoek ook gewoon mensen om leuke dingen mee te doen.’ Door haar naderende vertrek beseft ze hoeveel ze eigenlijk voor lief neemt. ‘Even gaan eten met een vriendin kan straks niet meer. Iedereen zegt: de wereld is zo klein, we komen allemaal langs. Maar dat is niet hetzelfde. Of ze zeggen voor de grap: we zetten jou er gewoon bij met de laptop via Skype. Maar dat gaat natuurlijk niet gebeuren.’ Is dat het dan wel waard? Ja, zegt ze. ‘Spijt hebben van dingen die je niet hebt gedaan, lijkt me veel erger. Dat ik over een paar jaar het verhaal van iemand anders hoor en denk: dat had ik ook graag gewild. Ik geef mezelf een jaar de tijd om te kijken waar ik sta. Of ik het kan rooien en of ik het leuk vind. Zijn de antwoorden ja, dan blijf ik.’
Obstakels en grenzen
Het is verstandig om jezelf voor te houden dat je altijd weer terug kunt, zegt emigratiepsycholoog Saskia Zimmermann. ‘Je kunt in Nederland besluiten om te gaan, maar je kunt dáár pas besluiten om te blijven. Je leven moet opnieuw vorm krijgen en dat heeft tijd nodig. Bovendien kan je situatie ook compleet veranderen.’ Zelf woont ze in het Franse Saint-Andréde-Cruzières, waar ze dertien jaar geleden met haar gezin neerstreek. ‘Inmiddels ben ik gescheiden en er waren momenten dat ik bijna was teruggegaan. Je weet het niet van tevoren. Zeg daarom ja tegen het avontuur en ga het helemaal aan. En als emigranten íets weten is het dat het altijd anders loopt dan je denkt.’ Je komt er in wezen altijd beter uit, of je nou je geluk hebt gevonden daar in Frankrijk/Canada/IJsland of tot de conclusie komt dat je eigenlijk liever in Nederland woont. ‘Mensen die teruggaan hebben tot in hun tenen gevoeld wat er zo belangrijk is in hun leven. En als dat je vrienden zijn,
92
Quest Psychologie — leven
In februari vertrekken ze naar Nieuw-Zeeland. Hun laatste jaar in Nederland beleven Thomas en Myrthe daardoor heel bewust.
Rust, ruimte en rijkdom
W
aarom is emigreren zo populair? ‘De belangrijkste reden is onvrede over Nederland. Bezuinigingen, files, het klimaat’, zegt Seb van der Kaaden, uitgever van het magazine VertrekNL. ‘Maar daarnaast is het goedkoper en sneller dan twintig, dertig jaar geleden. Je pakt het vliegtuig en je bent er, terwijl je vroeger drie maanden op een boot zat voordat je in het nieuwe land was aangekomen.’ Maar ook internet draagt bij aan het enthousiasme. ‘Dankzij e-mail en Skype kun je desnoods elke dag contact hebben met thuis. Dat maakt het vertrek minder definitief.’ Overweeg je naar het buitenland te verhuizen, laat je dan niet verleiden door het aantal zonuren. Kijk liever naar het noorden, tipt Van der Kaaden. ‘De Scandinavische landen hebben de drie R’s die ideaal zijn voor emigratie: rust, ruimte en rijkdom. Dat biedt het meeste toekomstperspectief.’
samenleving
dan ga je je leven na thuiskomst anders inrichten. Emigreren is de essentie opzoeken. Je verlegt je grenzen, je komt obstakels tegen. Het is net als met kinderen krijgen of een eigen zaak beginnen. Dat zijn ook grote processen waarin van alles met je gebeurt. Daar word je uiteindelijk een rijker mens van.’
Eindexamen Frans
Een goede voorbereiding kan natuurlijk het succes van je emigratieplannen wel vergroten. Zorg voor een goede financiële basis, bijvoorbeeld. Want wie alleen maar bezig is met zijn hoofd financieel boven water houden, komt niet eens toe aan integreren in de lokale cultuur. En de taal leren, zegt Saskia Zimmermann. ‘Dat klinkt heel logisch, maar mensen onderschatten het maar al te vaak. Kijk maar naar programma’s als Ik vertrek. Ik dacht ook dat ik het prima zou redden, ik had tenslotte een acht voor mijn eindexamen Frans. Nou, niet dus. Je kunt je grapjes niet maken, je kunt niet laten zien wie je bent. Laat staan een diepgaand gesprek voeren. In het eerste jaar kon ik net volgen wat er werd gezegd, maar tegen de tijd dat ik een antwoord bedacht had, was het gesprek al een heel andere kant opgegaan.’ Hou daarnaast je redenen om te emigreren kritisch tegen het licht. Waarom wil je eigenlijk weg? ‘Mensen gaan vooral vanwege de vrijheid’, zegt Zimmermann. ‘Ze hebben behoefte aan een ander leven, om hun eigen ding te doen zonder dat iedereen ze op de vingers kijkt. Maar als je het in Nederland lastig vindt om jezelf die vrijheid te geven, dan loop je er daar ook tegenaan.’ Nog een valkuil is vertrekken vanwege typisch Nederlandse frustraties. Oké, in Siena schijnt de zon vaker dan in Schagen, maar ga je weg vanwege ‘al die regeltjes uit Den Haag’, dan kom je bedrogen uit. ‘Als je het gevoel hebt dat er zoveel dingen om jou heen niet deugen, dan is de kans groot dat je dat elders ook zo ervaart, omdat het gaat over de manier waarop jij er tegenaan kijkt. En het is niet zo dat Frankrijk bijvoorbeeld minder bureaucratisch is dan Nederland. Je kent de Franse regels alleen nog niet.’
Werken om te leven
De voorbereiding op vertrek is op zijn zachtst gezegd een achtbaan. Het ene moment zie je je al helemaal zitten daar op die veranda met uitzicht op glooiende heuvels en het volgende moment vier je Kerst met je familie en denk je: ga ik dit echt allemaal achterlaten? Goed afscheid nemen is in deze fase belangrijk, tipt de emigratiepsycholoog. Dat kan er ook voor zorgen dat je
in de gaten krijgt wat je voor elkaar betekent. Myrthe Braam (27) herkent dat. Ze verhuist in februari met haar vriend Thomas Bauer (30) naar Nieuw-Zeeland. Ze beseft heel goed dat dit haar laatste jaar is in Nederland. ‘Daardoor geniet ik des te meer van een avond in de kroeg, omdat ik me bewust ben van wat ik heb. Ik weet in ieder geval zeker dat het geen vlucht is, want ik heb het heel leuk met mijn vrienden en mijn werk.’ Toch denken ze allebei dat ze 20.000 kilometer verderop beter op hun plek zijn. Thomas: ‘Ik ben er tien jaar geleden voor het eerst geweest en ik denk dat NieuwZeeland mij op het gebied van vrijheid, leefbaarheid en natuur meer te bieden heeft. De mensen zijn heel relaxed. Ze werken om te leven, in plaats van andersom. In Nederland gaat het vooral om carrière maken en geld verdienen, maar zo zit ik helemaal niet in elkaar.’ Myrthe: ‘Naar aanleiding van Thomas’ verhalen ben ik erover gaan lezen en ik herken wat hij bedoelt. Ik ben er misschien wat ouderwets in, maar ik vind het irritant hoe mensen bezig zijn met hun iPad en iPhone. Dat lijkt in Nieuw-Zeeland minder aanwezig te zijn en dat trekt me enorm.’
Papierwinkel
Maar er is voor het stel nog een aantal obstakels te overwinnen. Zoals een werkvergunning krijgen. Om daarvoor in aanmerking te komen heb je een aanbod nodig van een werkgever. Myrthe: ‘Met ons werk - ik ben productiemedewerker in de culturele sector en Thomas is meubelmaker - is dat niet te doen vanuit Nederland. Daarom gaan we op een toeristenvisum en hebben we negen maanden de tijd om een baan te vinden.’ Om het visumproces straks sneller te laten verlopen verzamelen ze nu al een vracht administratie. Geboortebewijzen, referenties van oude werkgevers en diploma’s die ze moeten laten vertalen. ‘In onze voorbereiding wisselen we elkaar af’, zegt Myrthe. ‘In het begin was Thomas er concreter mee bezig. Zijn piano was bijvoorbeeld in no time verkocht. Daarna had ik het wat meer. Ik las allerlei blogs en ontdekte wat we nu al kunnen doen om sneller aan een visum te komen. Door die afwisseling houden we elkaar scherp.’ Die hele papierwinkel straks, daar zien ze wel tegenop. ‘Je moet super gemotiveerd zijn om te emigreren’, zegt Myrthe. ‘In het begin vertelde ik het aan mensen en ik dacht: dit vind ik best eng. Door de voorbereidingen is dat de afgelopen maanden veranderd. Al ben ik blij dat we ruim de tijd hebben genomen, die tijd had ik wél echt nodig. Maar je waagt de stap omdat je denkt dat je dáár gelukkiger zult zijn.’ Q
leven — Quest Psychologie
93
