Daar weegt geen wuivende palmboom tegen op

up date COC Update mei 2007 6e jaargang nr. 3

‘Daar weegt geen wuivende palmboom tegeN op’ Lekke autobanden, hatemails en dreigtelefoontjes

o c o l fon

ihn oud mei ’07

christelijk Nederland opent voorzichtig haar deuren

D

e afgelopen maanden woedde het debat over trouwambtenaren met gewetensbezwaren hevig. De inzet van het COC in dat debat is altijd helder geweest. In de toekomst moeten alle trouwambtenaren bereid zijn alle huwelijken te sluiten. Dat betekent dat gemeenten in de toekomst alleen nog maar ambtenaren moeten aannemen die geen voorbehoud maken. In talloze gemeenten wordt dat beleid ook vastgelegd door gemeenteraden en colleges. Dat stemt tot tevredenheid. Maar er is ook een ander effect. Hoewel de ChristenUnie niet blij is met de inzet van het COC heeft een gesprek tussen de fractievoorzitter van de ChristenUnie Arie Slob en ondergetekende geleid tot een afspraak om vaker de dialoog met elkaar te zoeken. Ook heeft het COC veel gelegenheid gekregen om in op religieuze kring georiënteerde media, zoals het Reformatorisch Dagblad, haar visie uit te dragen en het debat over homoseksualiteit en maatschappij te voeren. De SGP-jongeren hebben het COC uitgenodigd om op hun congres te komen spreken. Het bespreekbaar maken van homoseksualiteit in religieuze kring is belangrijk. Om sociale acceptatie rond homoseksualiteit te vergroten moet homoseksualiteit juist daar bespreekbaar worden gemaakt waar het nog te vaak als een taboe ervaren wordt of ronduit wordt afgewezen. Niet in de laatste plaats omdat ook in religieuze kring kinderen worden geboren die later niet hetero blijken te zijn. Met dat besef opgroeien in een sfeer van taboe en afwijzing vraagt een open houding van het COC, zodat ook deze homo’s, lesbo’s, bi’s en transseksuelen een manier vinden om hun seksuele oriëntatie een goede plek in het eigen leven te geven. Binnen de islamitische kring leert het COC haar weg steeds beter kennen. Nu ook de deuren naar de christelijke kring lijken te openen, is dat een kans voor het COC om homoseksualiteit ook daar waar er nog een taboe op rust beter geaccepteerd te krijgen. Dat is van groot belang voor alle homo’s en lesbo’s in het land en de samenleving als geheel.

voooorrd

up  date

frank van dalen

Voorzitter COC Nederland

3

manifestatie tegen weigerambtenaren

------------------------------------------------------------

4

transgenderzorg verder uitgekleed ------------------------------------------------------------------------------------

5

homohuwelijk in marokko -------------------------------------------------------

Kleine veranderingen in Kirgizië -----------------------------------------------------------------

8

Charlene en Esther: Nog steeds verliefd op Aruba

------------------------------------------------------------------------------------

Open brief aan Schorer-biograaf

10

Theo van der Meer

------------------------------------------------------------------------------------

Reünie 35-jarige COC Limburg -------------------------------------------------

14

kwart eeuw tijgertje

------------------------------------------------------------

brieven

16

------------------------------------------------------------

---------------------------------------

Eindredactie Loesje Verhoeven

----------------------------------Vormgever Daan Krikke

-----------------------------------------------------------------

7

Redactie

Robbert Blokland | Tijn Elferink

-----------------------------------------------------------------------Aandit ditnummer nummer Aan werkten werktenmee mee

6

Van alle tijden, van alle culturen

---------------------------------------

12

Wouter Christiaens | Frank van Dalen Wouter Christiaens | Frank van Dalen | Thomas von der| Dunk | Anna der Dunk | Anna Kirey| Anna | RenéStunova | Jan Kirey | René vanThomas Soeren von | Roeland van Spaandonk van Soeren | Roeland van Spaandonk | Anna Stunova | Jan Carel | Carel Warffemius | HansWarffemius Warmerdam Hans Warmerdam ---------------------------------------

Foto cover Pascal Ollegott

---------------------------------------

Administratie Bart-Jan Mulder

---------------------------------------

Druk

PRinterface ---------------------------------------

Redactieadres

COC Nederland | Update Postbus 3836 1001 AP Amsterdam telefoon 020 6234596 fax 020 62 677 95 [email protected] | www.coc.nl ---------------------------------------

erbij

Manifestatie tegen weigerambtenaren Er ging de afgelopen maanden bijna geen dag voorbij zonder dat het woord weigerambtenaar viel. Precies zes jaar na de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor partners van hetzelfde geslacht organiseerde COC Nederland op het homomonument een manifestatie tegen deze weigerambtenaren. Zo’n driehonderd mensen waren getuige hoe een Kamermeerderheid zich uitsprak tegen deze vorm van discriminatie.--------Inventarisatie Tijdens de manifestatie werden de definitieve resultaten van de inventarisatie naar weigerambtenaren bekendgemaakt. Uit onderzoek onder alle 443 gemeenten bleek dat er 94 weigerambtenaren werkzaam zijn in 54 gemeenten. In acht gemeenten zijn na de openstelling van het huwelijk in 2001 nieuwe weigerambtenaren in dienst gekomen. Het gaat om Barneveld, Geldermalsen, Korendijk, Reeuwijk, Rijssen-Holten, Staphorst, Neerijnen en Reimerswaal. Covenant Aanwezige politieke partijen tekenden een convenant met COC Nederland. Hierin is vastgelegd dat er geen wettelijke erkenning van gewetensbezwaarde ambtenaren komt en dat er initiatieven worden ondernomen opdat op termijn alle ambtenaren alle huwelijken zullen sluiten. Naast COC-voorzitter Frank van Dalen zetten Michiel van Hulten (PvdA), Anja Meulenbelt (SP), Anouschka van Miltenburg (VVD), Mathieu Heemelaar (GroenLinks) en Boris van der Ham (D66) hun handtekening onder het convenant. De partijen zijn samen goed voor een kamermeerderheid van 89 zetels. Gepaste oplossing In Smallingerland legde CU-wethouder Jan Rozema zijn functie als trouwambtenaar neer. De gemeenteraad eiste dat alle trouwambtenaren alle huwelijken sluiten.

Rozema blijft wel gewoon wethouder en neemt daarmee dus de ook politieke verantwoordelijkheid voor de uitvoering van deze raadsbeslissing op zich. Wouter Bos noemde de keus van Rozema ‘een gepaste oplossing’. Nieuwe weigerambtenaar Achtkarspelen is geen weigervrije gemeente meer. Het college van B&W nam het besluit van de gemeenteraad dat alle toekomstige ambtenaren alle huwelijken moeten sluiten niet over. Collegepartij PvdA ging daarop akkoord met het compromis dat trouwambtenaren ‘in principe’ alle huwelijken moeten sluiten. CU-wethouder Van der Veen maakte daarvan gebruik door trouwambtenaar te worden. Slob COC Nederland en de ChristenUnie gaan investeren in de onderlinge relatie. Dat is de uitkomst van het gesprek dat COC-voorzitter Frank van Dalen had met CUfractievoorzitter Arie Slob. COC Nederland nodigde de ChristenUnie-voorman uit nadat deze in de media stevige kritiek uitte op de standpunten van het COC en de wijze waarop deze haar lobby rond gewetensbezwaarde trouwambtenaren voerde. Slob verweet het COC te polariseren en met vuur te spelen. Om de relatie te onderhouden zullen Slob en Van Dalen elkaar vaker gaan treffen. “We zullen het niet over alles eens worden, maar we blijven het debat inhoudelijk met elkaar voeren.” Een actueel overzicht van weigergemeenten staat op coc.nl

up  date

------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------Roze Landdagen voor contract met Balkenende IV

Het College voor Zorgverzekeraars (CVZ) heeft het mes gezet in zorg aan transseksuelen. In het pakketadvies voor 2007 stuurt het CVZ erop aan dat zorgverzekeraars operaties aan onder andere borsten, adamsappel en baardgroei niet meer vergoeden. Volgens COC Nederland is de bezuiniging nauwelijks kostenbesparend en in strijd met het Europese recht. De belangenorganisatie heeft het CVZ een brandbrief gestuurd.

Ze lieten de eerste warme dag van het jaar schieten om te praten over de toekomst. Tientallen vertegenwoordigers van homo-organisaties kwamen in Utrecht bij elkaar voor de eerste Roze Landdag. Het kabinet-Balkenende IV wil binnen honderd dagen contracten met de samenleving sluiten. COC Nederland heeft daarom het initiatief genomen om twee dagen te organiseren om zo samen de inhoud van het contract rond seksuele diversiteit te bepalen. Het COC wil voor 2 juni zes masterplannen bundelen en aanbieden aan het kabinet. Er komen masterplannen over veiligheid & openbare ruimte, onderwijs, sport, ouderen & zorg, werkplek en bespreekbaar maken van homoseksualiteit in kringen van etnische minderheden. Het initiatief is belangrijk omdat COC hiermee invulling geeft aan de opgenomen passage in het regeerakkoord over homovijandigheid in de maatschappij. Het COC heeft alles op alles gezet om deze paragraaf erin te krijgen.

Transgenderzorg verder uitgekleed

up  date

In de brief roept het COC het CVZ op adviezen van experts van bijvoorbeeld het Genderteam van het Medisch Centrum van de Vrije Universiteit (VUMC) alsnog mee te nemen in het uiteindelijke advies. Nu worden de gevolgen voor transseksuele patiënten geheel buiten beschouwing gelaten. Met de voorgestelde maatregelen wordt een kleine, kwetsbare groep onnodig leed toegebracht en op hoge kosten gejaagd. Het college wil dat in de toekomst alleen operaties aan primaire geslachtskenmerken, penis en vagina, worden vergoed. “Wat is een transformatie van man naar vrouw waard als de vrouw vervolgens met baardgroei door het leven moet? Of als man met borsten?”, stelt COC-voorzitter Frank van Dalen. “Betrokkenen voelden zich al doodongelukkig en de operatie was bedoeld om dit op te lossen. Een operatie maar half uitvoeren lost het probleem niet op en is dus volstrekt onaanvaardbaar.” De gedachte van het CVZ achter het advies is dat operaties aan deze lichaamsdelen voor niemand worden vergoed. Het college gaat hierbij voorbij aan het feit dat de situatie van transgenders met geen enkele andere te vergelijken is. Zo is er een verschil in medische noodzaak tussen een borstenoperatie voor een transvrouw geboren met een mannenlijf en een borstvergroting bij andere vrouwen. Borsten zijn voor transvrouwen een

Justus Eisfeld belangrijk uiterlijk kenmerk om zich ook daadwerkelijk vrouw te voelen. Daarnaast staan ook overgebleven mannelijke kenmerken zoals adamsappel en baardgroei dit geluk in de weg. Transgenders worden in het dagelijks leven vaak geconfronteerd met schrikreacties, weet Justus Eisfeld. Hij is consultant bij COC Nederland en in z’n vrije tijd voorzitter van TransGender Europe. “Uit recent Engels onderzoek onder 850 transgenders blijkt dat bijna driekwart regelmatig te maken heeft met negatieve reacties. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft daarom in 2003 besloten dat geslachtsaanpassende operaties de enige werkzame behandelmethode is en dat deze medische noodzakelijkheid door verzekeraars moet worden vergoed.” Verschillende wetenschappelijke onderzoeken van onder andere het VUMC wijzen uit dat operaties kosteneffectief zijn, omdat een ongeopereerd lichaam voor transgenders ondragelijk kan zijn. Bovendien gaat het op jaarbasis om hooguit honderd personen, die door het Genderteam van het VUMC worden behandeld. De ogenschijnlijke kostenbesparing staat in geen verhouding tot het leed dat het met zich meebrengt. Uit andere landen waar operaties voor transgenders niet worden vergoed, is bekend dat patiënten naar alternatieven zoeken om hun zorgkosten te betalen. De ene helft belandt in de prostitutie, de andere in het criminele circuit. “Dit mag in een beschaafd land als Nederland niet de dagelijkse praktijk worden”, aldus Van Dalen.

-------------------------------------------------------Eerste grote onderzoek onder homogemeenschap Nederland De Vrije Universiteit van Amsterdam houdt een grootschalig onderzoek onder Nederlandse homo’s. Daarvoor is de uni op zoek naar deelnemers. Aan bod komen vragen als hoe je je partner hebt ontmoet, hoeveel relaties je hebt gehad, of trouw en monogamie onlosmakelijk bij elkaar horen en met welke BN’er je bij je moeder zou durven aankomen. Onder de deelnemers worden prijzen verloot, zoals een Ego design-laptop, een webcam, hip ondergoed, diverse dvd-boxen en een aantal luxe horloges. Surf voor de vragen naar gayonderzoek.nl.

Gefeliciteerd met jullie huwelijk! ----------------------------------------------------------Homohuwelijk’ in Marokko Een homoseksueel koppel in de Marokkaanse stad Meknes is symbolisch in het huwelijk getreden. Het huwelijk is opmerkelijk, omdat homoseksualiteit in Marokko strafbaar is. De symbolische huwelijksvoltrekking vond plaats bij een religieuze viering ter ere van Sidi Ali Bin Hamdoush, een van de vele lokale islamitische heiligen. Voor de ceremonie werden de rituelen van een traditionele Marokkaanse bruiloft gevolgd. Zo waren er vrouwen die schalen met henna en dadels droegen, liet een van de partners de ander melk drinken en werden er huwelijksliederen gezongen. Een van de mannen droeg een witte jurk. Mohammed al-Hamdoushi, een lokale functionaris en afstammeling van de heilige, stelde in de krant dat de autoriteiten moeten optreden tegen dit soort “verschijnselen”. Het heiligdom van Sidi Ali Bin Hamdoush zou het toneel zijn geworden van onbestrafte uitspattingen als seks, drank en magie. En dat terwijl de heilige volgens Hamdoushi een voorbeeldig moslim was die al op zijn zevende de koran uit zijn hoofd kende. Hoewel de druk van religieuze en politieke groeperingen op homoseksuelen toeneemt, is homoseksualiteit steeds openlijker aanwezig in de Marokkaanse samenleving.

e i nuws

---------------------------------------------------------------

‘Moslims dienen homo’s met respect te behandelen’

Het tonen van respect is een belangrijk onderdeel van de islam. Alleen daarmee zijn verschillen in de samenleving te overbruggen, ook als het gaat om islam en homoseksualiteit. Dat zei bijzonder hoogleraar Tariq Ramadan tijdens een Dialoog-bijeenkomst op de Universiteit van Tilburg. Ramadan sprak in Tilburg over islam en diversiteit voor een divers publiek van moslims en moslima’s, humanisten, christenen en atheïsten. Het project is een initiatief van Stichting Yoesuf, COC Nederland en het Humanistisch Verbond. “Acceptatie en tolerantie zijn vaak een vorm van impliciet racisme. Daarom wil ik niet getolereerd of geaccepteerd worden”, zei Ramadan. “Met welk recht kan iemand mij tolereren of accepteren? Het gaat om respect. Daarvoor moet je elkaar leren kennen en willen leren kennen. Wie op die manier respect geeft kan ook respect terug verwachten.” Het tonen van respect is een belangrijk onderdeel van de islam, die van oudsher met diversiteit te maken heeft gehad. Die diversiteit verklaart volgens Tariq Ramadan mede dat de islam open staat voor andere religies. Imams in Nederland moeten zich realistischer gaan opstellen. De Egyptisch-Zwitserse islamoloog Tariq Ramadan kent geen imam die homoseksualiteit ‘oké’ vindt, maar het is nou eenmaal wel de realiteit van alledag. “Islamitische regels zijn simpel, het leven is echter complex. Dat is de realiteit. Daarom is het van groot belang dat imams geboren zijn in dit land, dat ze de maatschappij en de realiteit kennen.” Ramadan erkent dat veel moslims moeite hebben met homoseksualiteit en het gedrag van homoseksuelen. “Maar het gaat niet om gedrag. Als ik iemands gedrag afkeur, betekent dat niet dat ik hem als persoon beoordeel.” Dat oordeel is volgens Ramadan namelijk enkel aan God. Daarover valt voor mensen niets met zekerheid te zeggen, dus moeten moslims ook homoseksuelen met respect behandelen, concludeert hij.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Keniaanse homo’s en lesbo’s verenigd in GALCK

In Kenia praat je niet over homoseksualiteit. Wie er wel over spreekt, doet dat om duidelijk te maken hoe afwijzend hij erover denkt. Voor veel Kenianen is homoseksualiteit iets on-Afrikaans dat is meegebracht door kolonisten en toeristen. Wie de liefde bedrijft met iemand van hetzelfde geslacht riskeert een forse straf. Nee, homo of lesbo zijn is in Kenia geen pretje. Al meer dan tien jaar proberen homo’s en lesbo’s zich te organiseren om zich samen sterk te maken tegen discriminatie. Want ook in Kenia is het leven sterker dan de leer. Het Humanistisch Instituut voor Ontwikkelingssamenwerking, beter bekend als Hivos, heeft in 2006 samen met Ford Foundation een aantal bijeenkomsten georganiseerd voor Keniaanse homo’s en lesbiennes. Samen met ervaren homoactivisten en deskundigen van Hivos-partners hebben de Kenianen in alle rust plannen kunnen maken voor de toekomst. De bijeenkomsten hebben eind vorig jaar geleid tot de oprichting van GALCK, de Gay and Lesbian Coalition of Kenya. De koepelorganisatie, die inmiddels registratie als wettige organisatie heeft aangevraagd, geeft voorlichting over wat homoseksualiteit is en welke misvattingen er bestaan. Zo stond de organisatie op WereldAidsDag met een eigen stand op de officiële ‘anti-aids’ voorlichtingsmarkt, en op het recente World Social Forum in Nairobi richtte GALCK eigen ruimte in. De activiteiten hebben geleid tot discussie. De Keniaanse pers bracht het nieuws over GALCK groot, zodat velen nu weten dat er georganiseerde homoseksuelen in hun land bestaan. Een bond van imams riep er schande van dat de politie niet had ingegrepen en de tent van GALCK had gesloten. Psychologen betoogden dat je heus van homoseksualiteit kunt genezen. Homo’s en lesbiennes uit Kenia hebben nog een lange weg te gaan, maar het begin is er.

GALCK-activisten tijdens hun activiteiten

up  date

ftuerae Van alle tijden, IN alle culturen

“Verbanning, heropvoeding, straf, criminalisering. Het is de rode draad die door de geschiedenis van homoseksualiteit loopt. Ondanks de liberalisering van nu moeten we alert blijven. In grote delen van de wereld is nog steeds sprake van discriminatie en criminalisering.” Dat zei de Australische historicus Robert Aldrich bij de presentatie van zijn boek Van alle tijden, in alle culturen. De Nederlandse cultuurhistoricus Thomas von der Dunk las dit toekomstig standaardwerk over de historie van de heren- en damesliefde.

D

up  date

e titel heeft iets triomfantelijks én iets bezwerends: Van alle tijden, in alle culturen. Opdat niemand nog beweren kan dat het hier om een tijdelijk decadent westers ‘vervalsverschijnsel’ gaat. Het is er altijd en overal geweest en het zal er dus altijd en overal zijn. Het rijk geïllustreerde boek presenteert zich als een eerste wereldgeschiedenis van de homoseksualiteit, van de oude Grieken tot nu. Het telt veertien hoofdstukken van de hand van veertien verschillende wetenschappers, allen met een westerse achtergrond. Twaalf van hen zijn mannen, die de ‘mannelijke’ en gecombineerde hoofdstukken voor hun rekening nemen, twee slechts vrouwen, die over lesbiennes schrijven: een apart chapiter, omdat hierbij als mannen verklede vrouwen een belangrijke rol spelen, en daarbij steeds de vraag blijft of die vrouwen uit seksuele motieven een andere identiteit aannamen, of omdat zij als ‘man’ veel meer vrijheid genoten. Die seksesegregatie qua auteurs is overigens karakteristiek, en als gebruikelijk overheerst de aandacht voor mannelijke homoseksualiteit. Het boek is sterk beschrijvend van aard; verklaringen voor veranderingen in opvattingen worden te weinig gegeven, en de rol van religie voor het morele interpretatiekader is te mager uitgewerkt. Ruim de helft van het boek is ook gewijd aan het Westen, het andere gedeelte aan de rest van de wereld – maar gezien de auteurs onvermijdelijk met een westerse buitenstaandersblik. Is dat veelzeggend voor het taboe dat buiten Europa en Amerika nog altijd heerst ten aanzien van de ‘zonde waarvan men de naam niet durft te noemen’? Van alle tijden en in alle culturen, inderdaad – die universele pretentie maakt het boek zeker waar. Maar wat er precies nu van alle tijden en alle culturen is, blijft na lezing toch enigszins onduidelijk, of het moet zijn de

enorme seksuele variëteit op zich. Wat is homoseksualiteit? Waar liggen de grenzen daarvan? Als collectief komen de auteurs er niet echt uit, en zekerheidshalve worden alle seksuele gedragingen en intieme vriendschappen van gelijkgeslachtelijke aard meegenomen. Het onderliggend kernprobleem is namelijk dat homoseksualiteit een modern begrip vormt, dat allereerst een bepaalde identiteit benoemt, en niet een bepaald gedrag. Of beter gesteld: voor de moderne homoseksueel horen vriendschap, liefde, erotiek en seks eigenlijk bij elkaar, liggen ze althans sterk in elkaars verlengde. In andere tijden en andere culturen ligt tussen beide een hele grote barrière. Neem het Europese verleden zelf. De Duitse Freikörperkultur uit het begin van de twintigste eeuw, de kameraadschap in leger of kostschool, en de renaissance-schilderkunst zijn niet vrij van sterke lichamelijkheid, en daarmee snel met een homo-erotische saus overgoten. Maar er werd toen, anders dan nu, een strikte scheiding gemaakt tussen fysieke aantrekkingskracht en de concrete seksuele daad, die toen als sodomie was verdoemd. En onder sodomie werd, veelzeggend, meestal elke penetratie verstaan die niet op de voortplanting was gericht dus ook de vrouw die door een man van achteren genomen werd. Een link van homo-identiteit naar homoseks is er dus niet bij voorbaat. Daaronder zit namelijk een volgend probleem: wat is seks? De definitie daarvan is al snel van invloed op de vraag of iemand zich als homoseksueel beschouwt. In menige niet-westerse cultuur wordt seks vrij nauw gedefinieerd als penetratie, en dan meestal van vagina of anus. Dat betekent dat bijvoorbeeld tongzoenen erbuiten valt, en lesbische seksualiteit bijna per definitie niet zou bestaan. Dat betekent dus ook dat dergelijke handelingen niet als homoseksueel gedrag worden geïnterpreteerd en betrekkelijk ‘argeloos’

kunnen plaatsvinden, wat bij buitenstaanders tot misverstanden kan leiden. Concreet gesteld: innige omhelzingen tussen mannen zijn in de Arabische wereld heel gewoon – in Nederland daarentegen, zullen twee hetero’s daar niet snel toe overgaan. En er is nog iets wat de zaak compliceert: de interpretatie van de homoseksuele penetratie als zodanig. Nu zijn wij gewend te onderscheiden tussen homo en hetero, maar bij veel niet-westerse machoculturen is het onderscheid actief-passief essentiëler: wie zich laat neuken is een mietje, wie neukt is een man. De gekozen positie geeft een hiërarchie aan, en homoseksueel gedrag heeft zodoende vaak een functie in initiatierites: de oudere die de jongere neemt als stap op diens weg naar volwassenheid. De dientengevolge veel voorkomende pederastie is in zulke gevallen vooral een rite de passage, en geen uiting van verkapte pedofilie. In dat opzicht heeft er in het Westen in de loop van de negentiende eeuw een wezenlijke omslag plaatsgevonden. Door de strikte scheiding van de (zondige) homoseksuele geslachtsdaad en alle andere vormen van intimiteit was in de vroegmoderne tijd tussen mannen een grote mate van lichamelijk contact mogelijk. Niet toevallig konden mannen zich toen onverdacht even fraai uitdossen als vrouwen en er zeer hechte, zogeheten romantische vriendschappen op nahouden, zonder dat daar direct iets ‘zondigs’ achter werd gezocht. Die mogelijkheid verdween in de negentiende eeuw, toen de homoseksueel ‘ontstond’, en daarmee een link met de getaboeiseerde homoseks werd gelegd. Niet voor niets is dit de eeuw van het eenvormige kleurloze confectiepak: mannelijke aandacht voor het eigen uiterlijk was voortaan al snel verdacht. Lees verder op coc.nl Recensie van: R. Aldrich (red.), Van alle tijden, in alle culturen. Wereldgeschiedenis van de homoseksualiteit, Amsterdam 2006, ISBN 90 468 0140 3.PRIVATE

Kleine veranderingen in Kirgizië

Toen een barvrouw van een populair café in Kirgizië weigerde kussende lesbiennes te bedienen, was voor een groep homo’s en lesbiennes de maat vol. het COC richtte in het zeer traditionele en politiek instabiele land een homobeweging op. In drie jaar tijd is Labrys uitgegroeid tot een organisatie die meer dan 200 lesbische en biseksuele vrouwen en transgenders opvang en informatie biedt en lobbyt voor de gelijkberechtiging van deze groepen. Labrys-lid Anna Kirey kijkt terug op drie jaar strijd.--------

A

ls ik terugkijk op de afgelopen drie jaren, dan realiseer ik me pas hoeveel we hebben meegemaakt. Het eerste jaar is pure euforie. We vergaderen in het kantoor van een andere organisatie, maken daar langetermijnplannen gericht op gemeenschapsvorming en -opbouw, treden voor het eerst zichtbaar naar buiten en zijn bezig om een plek voor onszelf te vinden. Begin 2005 lukt dat. Dankzij Mama Cash kunnen we een eigen kantoor huren en beginnen met het opzetten van vaste activiteiten en dienstverlening. Maar voor de officiële opening op 8 januari moet eerst nog wel veel werk verzet worden, want het kantoor is uitgewoond en er zijn nauwelijks elektrische voorzieningen. Een groep butches regelt de elektriciteit en een andere groep vrouwen mest het hele kantoor uit. Vanaf het begin is het bij elke activiteit volle bak. We zijn de eersten die women only disco’s organiseren. Het nieuws over ons kantoor en de activiteiten die we organiseren gaat als een lopend vuurtje door de stad. De eerste krantenartikelen over Labrys worden met enthousiasme gelezen en aan elkaar doorgegeven. Alcoholproblemen Na deze euforische periode beginnen we ons langzamerhand te realiseren dat Labrys niet de activistische organisatie kan worden zoals we die oorspronkelijk voor ogen hadden. Van de actieve leden is maar één vrouw openlijk lesbisch, er is grote angst voor het dagelijks geweld tegen ons en door de spanningen binnen onze eigen gemeenschap kunnen we ons niet zomaar out and proud presenteren. Veel vrouwen breken met hun familie, omdat ze niet aan het traditionele

leefpatroon van vrouwen kunnen voldoen. Ze willen niet thuis blijven wonen totdat ze trouwen en een gezin stichten met een echtgenoot. Plotseling wordt het kantoor van Labrys daardoor een schuilkelder voor weggelopen vrouwen. Het midden in de nacht aannemen van telefoontjes met hulpvragen behoort al snel tot de dagelijkse routine van de staf van Labrys. Verkrachting en mishandeling, onderdrukking door de eigen familie, te weinig vaardigheden om op eigen benen te staan en geen hoop voor de toekomst; de ervaringen van vrouwen maken ons duidelijk dat we in de eerste plaats aan empowerment onder lesbische en biseksuele vrouwen en transgenders moeten gaan werken. Politieondervraging Op 17 mei 2005 gaan we met een zekere angst met vertegenwoordigers van verschillende overheidsinstellingen en de media discussiëren over homofobie in Kirgizië. De uitlatingen van de vertegenwoordigers van het ministerie van Binnenlandse Zaken laten wat dat betref niets aan duidelijkheid te wensen over. Twee hand in hand lopende homomannen zouden door hen vrijwel zeker in elkaar geslagen worden. Ons wordt aangeraden vooral veilig in de kast te blijven zitten. Maar dat doen we dus niet. In november 2005 kloppen er twee politieagenten bij ons aan. Ze beginnen ons te ondervragen over waar we mee bezig zijn - zeven van ons zijn net bezig een kostuum te maken voor een drag kingshow de zondag daarop. We kunnen ze gelukkig overtuigen dat het niet nodig is om ons voor ondervraging mee te nemen naar het politiebureau. Media-aandacht Het jaar 2006 start met twee Labrys-oprichtsters die als transseksuelen uit de kast komen en een transseksuele man die een maand lang op ons kantoor zit

uit vrees voor zijn gewelddadige vader; de basis voor het T-werk van Labrys is gelegd. We richten een supportgroep op die elke veertien dagen bij elkaar komt om samen te koken, te eten en vooral te praten over het leven van transseksuelen in Kirgizië. In het voorjaar van 2006 treedt de groep voor het eerst naar buiten. Dat mag in Kirgizë met recht een politieke daad genoemd worden. Bij klinieken wordt advies gevraagd over hormoonbehandelingen en medische begeleiding van transseksuelen. Niemand wil daar op ingaan. Met veel moeite banen we ons een weg door het woud van medische en juridische instanties om te weten te komen wat er aan medische en juridische ingrepen nodig is als je transseksueel bent in ons land. We weten nu voor welke wetgeving we moeten ijveren. Één van onze grootste overwinningen is het aan de wereld laten weten hoe het leven van homoseksuele mannen, lesbische vrouwen, biseksuelen en transgenders in Kirgizië er uitziet. Met onze hulp documenteert Human Rights Watch een aantal cases. Tijdens de tweede viering van de Internationale Dag tegen Homofobie in mei 2006 weten we een echte doorbraak te bereiken met een openlijke FtM transgender (Female to Male). Alle grote kranten schrijven erover en zelfs het avondnieuws op de televisie besteedt er aandacht aan. Het is de eerste keer dat journalisten in Kirgizië schrijven dat holebi’s en transgenders ook rechten hebben en gelijk behandeld moeten worden. Veranderingen merkbaar In 2006 zijn we ook een groot project gestart in samenwerking met COC Nederland en zusterorganisaties in andere voormalige Sovjetrepublieken. Voor het eerst bundelen we daarmee de krachten met organisaties die onze doelstellingen delen. Labrys heeft nu een opvangplek, die altijd vol is, voor mensen die van huis zijn weggelopen. We hebben een uitgebreid aanbod aan informatiemateriaal voor lesbische, biseksuele en transgendervrouwen in het Russisch en Engels. We bieden opvang en gynaecologische diensten. We publiceren een eigen blad en werken aan een groot onderzoek naar het leven en de behoeften van lesbische, biseksuele en transgendervrouwen in Kirgizië. Er zijn nu meer mensen uit de kast en bereid openlijk te spreken dan toen we begonnen. Elke reis begint met de eerste stap en in het begin is het vaak een kwestie van vallen en opstaan, maar we gaan de goede kant op, want de eerste kleine veranderingen zijn al merkbaar.

up  date

Echtpaar Charlene en Esther:

‘Gelijke behandeling bestaat niet op Aruba’ tekst Robbert Blokland beeld Pascal Ollegott

Charlene en Esther Oduber-Lamers: twee getrouwde vrouwen zoals er wel meer zijn in Nederland. Ze zijn echter boegbeeld geworden van de strijd voor acceptatie van het homohuwelijk op Aruba. Na jaren van juridisch getouwtrek wordt hun huwelijk nu wettelijk geaccepteerd - maar praktisch zijn ze eigenlijk nog geen steek verder. “Je moet het als homoseksueel niet in je hoofd halen réchten op te eisen.”---------------------------------------

D

up  date

e 35-jarige Charlene Oduber-Lamers glimlacht als ze terugdenkt aan die ene dag dat ze haar vrouw Esther ontmoette. Het was Sinterklaasavond, 5 december 1998, in café Strass in Den Haag. “Ik zag haar en wist: ‘die is van mij!’ Soms heb je dat gewoon.” Charlene studeerde pedagogische wetenschappen in Leiden, Esther werkte als doktersassistent in een ziekenhuis in Rotterdam. In 1999 sloten de vrouwen een partnercontract, in 2001 traden ze in het huwelijk. Ze kregen een dochtertje. Hoewel het het koppel goed beviel in Nederland, ontwikkelden ze in 2003 toch plannen om naar Aruba te verhuizen. De vrouwen lieten een huis ontwerpen - een prachtig vrijstaand huis met een open tuin en een zwembadje. Ze kochten een stuk grond en regelden alle vergunningen om te beginnen met de bouw. Ondertussen bleven ze op Aruba in een appartementencomplex totdat het huis klaar zou zijn. “Ik ben ooit naar Nederland gekomen om te studeren”, legt de op Aruba geboren en getogen Charlene uit. “Op Aruba kon je destijds alleen maar rechten studeren. Maar mijn plan was altijd al om terug te keren naar het eiland.” Ondanks de jarenlange strijd met de Arubaanse overheid, heeft Charlene nog veel mooie woorden over voor haar thuisland. “We zijn allebei nog steeds verliefd op Aruba”, mijmert ze. “De manier van leven is over het algemeen veel rustiger, veel meer ontspannen dan die van Nederlanders. Op Aruba loop je na je werk even naar de zee en ga je zwemmen. Dat is toch iets heel anders dan op het station moeten rennen voor de intercity.” Homoseksualiteit ligt gevoelig op Aruba, dat wist Charlene wel. “Je mag lesbisch zijn, maar je moet het niet zeggen”, legt ze uit. “Als je naar een feest toe gaat, moet je iemand van een ander geslacht meenemen om de schijn op te houden dat je het níet bent. Eigenlijk ben ik op Aruba nooit mezelf geweest. Doorlopend camoufleer je wie je echt bent.”

in r e t view

Er is wel een - door Nederlanders gerund - gaycafé. “Maar homo’s moeten het niet in hun hoofd halen om rechten op te eisen. Gelijke behandeling bestaat niet, en al helemaal niet voor de Arubaanse wet.” Toen ze naar Nederland vertrok om te studeren, viel er eigenlijk een last van haar schouders. “Ik hou veel van mijn land. Maar zodra het vliegtuig opsteeg, voelde ik me eindelijk vrij. Die ambivalente gevoelens tegenover het land waar je van houdt zijn heel moeilijk te accepteren.” Toen de vrouwen zich probeerden in te laten schrijven bij het bevolkingsregister van Aruba rezen de eerste problemen. “De ambtenaren vroegen wie de moeder was. ‘Dat zijn wij allebei’, antwoordden we. Dat kon niet, besliste de overheid.” Esther kon als echtgenote van Charlene niet op Aruba ingeschreven worden. “En dat terwijl ze in Nederland al uitgeschreven was. Mijn vrouw was opeens stateloos, dus strafbaar. Ze kreeg een visum voor zes maanden: daarna zou ze weer terug naar Nederland moeten.” Volgens de wetgeving van Nederland en Aruba zijn authentieke aktes die in Nederland zijn gesloten óók geldig op Aruba en de Antillen. Dat bleek echter niet te gelden voor een homohuwelijk. En dus begon een juridische strijd die tot op de dag van vandaag voortduurt. “De impact van die eerste beslissing op ons leven was enorm”, legt Charlene uit. “Esther was bijvoorbeeld niet verzekerd. De voogdij over onze dochter was trouwens ook niet geregeld. Op het moment dat mij iets zou overkomen, zou Esther geen enkele aanspraak op de voogdij kunnen maken. Zij was op Aruba opeens haar ouderlijk gezag kwijt, terwijl ook dit toch een authentieke akte betreft. Óveral moesten we achter aan gaan om het alsnog goed te regelen. Je hebt geen idee hoeveel stress dat met zich mee bracht.” Het echtpaar schakelde de hulp in van de Nederlandse ambassade, die erkende dat dit niet moest kunnen. Deze stap genereerde een enorme publieke reactie: er ontspon zich op Aruba een openbaar debat over de kwestie van de twee vrouwen. “Iedereen had een mening”, verzucht Charlene. “Homofilie werd op één lijn gezet met bestialiteit en pedofilie. Er werd geroepen dat we de normen en waarden van Aruba maar te accepteren hadden. Alsof ik zelf niet van Aruba kom! Wat mankeert er aan mijn normen en waarden?” De zaak sleepte zich voort tot aan de Nederlandse Hoge Raad, die in april bepaalde dat het huwelijk van de twee vrouwen erkend moet worden. “Maar dat is slechts op papier”, nuanceert Charlene. “De uitspraak zegt niets over de rechten die je als lesbisch echtpaar kan opeisen. Wat ik al eerder zei: homoseksueel zijn mag. Maar je moet het niet in je hoofd halen ook maar iets te vragen of te eisen – zelfs al heb je daar wel recht op.” Het echtpaar woont inmiddels alweer anderhalf jaar in Nederland. “Het

leven op Aruba werd ons onmogelijk gemaakt”, verzucht Charlene. “Niet alleen omdat Esther maar geen verblijfsstatus kreeg en niet verzekerd was. Maar ook omdat we bedreigd werden. Door de maatschappelijke discussie waren we onze anonimiteit volledig kwijt. We zijn publiek tot personae non gratae uitgeroepen.” Dat was het ergste, vertelt ze: dat gevoel van niet welkom zijn. “De sfeer werd steeds grimmiger. Onze autobanden werden lek geprikt, we kregen haatmailtjes en dreigtelefoontjes. We konden amper de deur meer uit om boodschappen te doen.” De vrouwen durfden zelf die hete adem van de bevolking nog wel te trotseren. “Maar onze dochter wilden we daar pertinent niet aan blootstellen. Ik wil niet wonen tussen mensen die haten, mensen die kinderen leren dat homoseksualiteit slecht is. In zo’n klimaat mag onze dochter niet opgroeien. Daar weegt geen wuivende palmboom tegen op.” In november 2004 keerden de vrouwen terug naar Nederland. Charlene behield haar baan voor de Arubaanse overheid, al werd het werken haar in Nederland onmogelijk gemaakt. “Er was bijvoorbeeld geen werkplek voor me: ik moest maar thuis gaan werken”, legt ze uit. “Zat ik daar met een laptopje op de slaapkamer van mijn schoonouders, want een huis hadden we toen nog niet. Al onze spullen bevonden zich nog op Aruba. Die kwamen pas maanden later naar Nederland.” Begin 2005 besloot ze zich ziek te melden. Alle stress rond de affaire werd haar eigenlijk te veel. “Maar ook dat kon niet”, verzucht ze. Toen schakelde ze een advocaat in en begon ze de overheid op Aruba te bestoken met brieven waarin ze tekst en uitleg vroeg. “Niemand gaf antwoord. Een jaar lang hebben we niets gehoord. Tot er op een dag een brief kwam dat ik ontslagen was.” En weer stapte Charlene naar het gerechtshof om een niet onderbouwd besluit van de Arubaanse overheid aan te vechten. Haar vrouw, die oorspronkelijk op hun dochter zou passen, werkt nu als routecoördinator in Rotterdam. “Dat was nooit de bedoeling geweest. Maar de rechtszaken kostten ons zoveel geld, dat we inmiddels diep in de schulden zitten. Wij hopen dat we op termijn alle kosten vergoed krijgen. Maar ook dáárvoor zullen we weer een rechtszaak tegen de Arubaanse overheid moeten aanspannen. Dit sleept nog wel een paar jaar door.” Charlene en Esther hebben zich voorgenomen nu op alle fronten hun gelijk te halen en een precedent te scheppen voor toekomstige homokoppels die in eenzelfde situatie belanden. “We gaan de ongelijke behandeling van de Arubaanse overheid aanvechten bij het Europese Hof”, vertelt ze. “We gaan ze aanklagen wegens discriminatie.” Het is een heel werk om dat juridisch aan te tonen. “Maar na twee jaar van vechten heb ik alle materiaal om dat

hard te maken. Dat gaat van teruggestuurde belastingpapieren via schriftelijke beledigingen van de verantwoordelijke minister tot banken die in opdracht van de Arubaanse overheid geld van onze rekeningen hebben geboekt.” Ook hiervoor heeft het duo weer een advocaat in de arm genomen. “Met al die kleine dingen samen willen wij aantonen dat er op een directe en indirecte manier grove discriminatie plaatsvindt”, legt Charlene uit. “Op Aruba is er geen anti-discriminatiewetgeving zoals in Nederland. Daarom is het daar heel makkelijk om bijvoorbeeld homoseksuelen ongelijk te behandelen.” De vrouwen hebben geen idee hoe lang de strijd zal duren, maar hebben besloten door te blijven vechten. “In principe is Balkenende uiteindelijk verantwoordelijk voor het doen en laten van de Arubaanse overheid. Het heeft ons ook enorm verbaasd dat de Nederlandse overheid op geen enkel moment daadkrachtig heeft ingegrepen. In harde woorden zijn ze goed, maar daadwerkelijk ingrijpen is uitgebleven. Terwijl ze wel degelijk wisten dat dit allemaal speelde.” Het gaat niet eens meer om hun eigen positie; er staat nu een groter recht op het spel. “Als ik nu met deze strijd stop, kan ik mezelf niet meer recht in de ogen kijken.” COC Nederland staat achter de twee vrouwen en steunt ze waar mogelijk. En ook op Aruba en de Antillen zelf begint het tij wat te keren. “Er vormt zich eindelijk wat draagvlak voor homorechten. Een aantal bekende heteroseksuele Arubanen willen zich publiekelijk hard gaan maken voor de homo-emancipatie.” Op dit moment wordt daar in samenwerking met het echtpaar invulling aan gegeven. “Het lijkt een kleine geste, maar als je Aruba kent, begrijp je dat dit al een enorme stap in de goede richting is.”

up  date

Geen volksbeweging voor homoseksuelen

Afgelopen maand verscheen de biografie over jonkheer mr. Jacob Anton Schorer (1866-1957). Kamervoorzitter Gerdi Verbeet nam het eerste exemplaar in ontvangst uit handen van Schorer-directeur Ferdinand Strijthagen. Hans Warmerdam, historicus en oud-COC-bestuurder, ontdekte een paar lacunes en schreef een open brief aan auteur Theo van der Meer.---------------------------

H

ooggeachte heer Van der Meer,

Laat mij beginnen met u te complimenteren met dit prachtige boek, waar ik met spanning naar heb uitgekeken. Het is beslist een aanrader voor eenieder die in de geschiedenis van homoseksualiteit geïnteresseerd is. Uw verhaal over jonkheer Jacob Anton Schorer, die een groot deel van zijn leven vecht tegen de dubbele moraal van een christelijke elite, die heteroseksueel verkeer toestaat vanaf zestien jaar, echter homoseksueel verkeer tot 21 jaar in een wet in 1911 aan banden legt, is boeiend en bij tijden zelfs literair. Schorer belichaamt het Nederlandsch Wetenschappelijk Humanitair Komitee, dat ijvert voor de afschaffing van deze wet. Uw levensschets geeft een prachtig tijdsbeeld als de foto’s van Jacob Olie. U trekt historische lijnen, wijst op verbanden en legt netwerken bloot die de benarde positie van homoseksualiteit, en specifieker homoseksuelen, duidelijk maken. Uw streven uitputtend te zijn vormt geen belemmering voor de leesbaarheid van het boek, evenwel is het tegelijkertijd uw achilleshiel.

up 10 date

Hoewel ik besef dat het schier onmogelijk is een compleet beeld te geven, zijn er zaken die ik van een erudiet man als uzelf verwacht had. De wetenschappelijke geschiedschrijving over homoseksualiteit in Nederland – bewust gekozen als titel van zijn proefschrift in 1982 – vangt weliswaar niet aan met Rob Tielman, hij is wel een van de grondleggers ervan. Hij laat Schorers Komitee tegen rechtsongelijkheid starten in 1911. Bij u begint het Komitee in 1912. De bronnen zelf geven een duidelijk beeld. Herbert Lewandowski noemt in zijn Beschavings- en zedengeschiedenis van Nederland (1933) – een werk dat u niet geraadpleegd heeft – als startjaar 1911. Schorer zelf meldt in zijn jaarver-

slag van april 1936 dat het Komitee zijn 25-jarig bestaan dat jaar viert. Tellend kom ik uit op 1911. Ik kan achteloos mijn schouders ophalen. Wat dondert het. Voor een historicus behoort evenwel een jaartal zwaar te wegen. U rept er met geen woord over. Een andere lacune in uw geschiedschrijving van de beginjaren van het Komitee ontstaat door uw eenzijdige benadering van Jacob Israël de Haan. U vermeldt dat de homoseksuele letterkundige De Haan Schorer niet steunt in zijn streven. U laat echter na te vermelden dat dezelfde De Haan als rechtsgeleerde wel degelijk tegen de nieuwe zedelijkheidswet geageerd heeft. Al in 1908 verschijnt er een artikel van De Haans hand in De Amsterdammer en in 1912 attaqueert hij in Rechtsgeleerd Magazijn het begrip natuurwet, dat christelijke politici – tot op de dag van vandaag – zo graag hanteren om homoseksualiteit buiten de maatschappelijke orde te plaatsen. De Haan stelt dat evenals tijd, ruimte en causaliteit een natuurwet niets meer is dan een menselijke formulering van ervaring. Één passage wil ik u niet onthouden. ‘De vage, onrechtmatige eerbied voor de zoogenaamde natuurwetten leidt er toe, bepaalde handelingen, die men bijzonder slecht vindt, tegennatuurlijk te noemen. Deze handelingen zijn voor den een wel, voor den ander niet strijdig met zijn zedelijke norm.’ Scherpzinnig en onweerlegbaar betoogt De Haan dat iemand niet tegennatuurlijk kan handelen net zomin als iemand buiten tijd en ruimte kan handelen. Het is een ethische beoordeling van een natuurlijk menselijk gegeven. Jammer dat u dit niet in uw betoog heeft gebruikt, vooral omdat De Haan en Schorer, twee juristen, zich beiden op het standpunt hebben gesteld dat homoseksualiteit natuurlijk is. Schorer heeft weet gehad van De Haan. De

Gerdi Verbeet ontvangst het eerste exemplaar van Ferdinand Strijthagen

vraag waarom er geen contact is geweest laat u onbeantwoord. U slaagt erin Schorer neer te zetten als dé persoon die homoseksualiteit in de eerste helft van de twintigste eeuw een stem geeft. De samenleving waarin hij deze stem laat horen wordt door u grof geschetst. Ik mis de schrijnende armoede, de ongeletterdheid, crisis en werkeloosheid, het groeiende socialisme en de verheffing van de arbeiders. Ik mis een verklaring waarom er in Duitsland, waar alle mannelijke homoseksualiteit strafbaar is, een bloeiende homocultuur met wetenschappelijk onderzoek, tijdschriften en een bruisend nachtleven bestaat. Ik mis een verklaring waarom er in Zwitserland een blad met een lezerskring, een COC avant la lettre, ontstaat. Ik mis de invloed van een calvinistische, lustvijandige, nauwelijks geïndustrialiseerde standenmaatschappij op opvattingen over mannen, vrouwen, heteroseksualiteit en homoseksualiteit. Schorer is lid van de heersende elite. Hij hoeft niet te werken; hij leeft van zijn vermogen. Hij wijdt zijn leven aan zelfrechtvaardiging en verzet zich tegen een wet die hem als lid van de elite beperkt. Voor hem is er een natuurlijke ordening van alle dingen en homoseksualiteit maakt daar eveneens deel van uit. Jongemannen zijn vanaf hun zestiende levensjaar seksueel volwassen en dan behoren seksuele contacten met hen, net als met jongevrouwen, mogelijk te zijn. Als de elite de juiste wetenschappelijke inzichten aanvaardt dan zal zij ook de onrechtvaardigheid van deze wet inzien. Om deze reden richt Schorer zijn pijlen op studenten, de beïnvloedbare toekomstige, intellectuele elite, en leden van de rechterlijke macht en politici. Schorer is louter en alleen schatplichtig aan de Duitse seksuoloog Magnus Hirschfeld wat zijn ideeën over homoseksualiteit aangaat. De seksuologie is in

Homo-activist Niek Engelschman

die jaren een wetenschap die door progressieve lieden wordt beoefend. Voor hen bestaat er een duidelijk verband tussen maatschappelijke hervormingen op het gebied van gelijke rechten van arbeiders, vrouwen en seksuele zelfbeschikking. Ook in Nederland is dat zo. Het is een kant van de geschiedenis die u overigens gebrekkig belicht. Hoewel Schorer lid wordt van Hirschfelds Welt Liga für Sexual Reform, bezoekt hij nimmer een congres noch vermeldt hij de congressen in zijn jaarverslagen. De in 1932 opgerichte Nederlandse afdeling – waar hij dan zijn lidmaatschap op overschrijft – krijgt van hem alleen aandacht als zij over homoseksualiteit publiceert of een adres richt over rechtsgelijkheid aan de Tweede Kamer. De geringschatting die deze Nederlandse afdeling – vanaf 1935 de Nederlandse Vereniging voor Sexuele Hervorming – in uw werk ten deel valt is opmerkelijk, temeer daar zij publiekelijk een lans brak voor een positieve beoordeling van homoseksualiteit. Enkele leden zoals de jurist Benno Stokvis, een communist, en de arts en seksuoloog Bernard Premsela, een sociaal-democraat, hebben verschillende positieve werken over homoseksualiteit gepubliceerd. Publicaties hierover zijn u klaarblijkelijk niet bekend geweest. Een misser. Zeker omdat u er elders in uw werk zo bijzonder goed in slaagt netwerken bloot te leggen. Het door u beschreven bezoek van Hirschfeld aan Schorer in juni 1933 had aan kracht kunnen winnen als u had kunnen melden dat hij Premsela bezocht om te praten over de toekomst van de Welt Liga. Premsela komt er in uw geschiedschrijving bekaaid af. Zijn pleidooi voor een humane behandeling van homoseksuelen had aandacht verdiend. Hij kapittelt in 1942 – het boek Sexuele moeilijkheden verschijnt postuum in 1950 – de homofobe samenleving. De volgende zinsnede daaruit, wanneer hij over homoseksuelen spreekt, is illustratief. ‘Dat masker dragen zij waarlijk niet voor hun plezier; het is afschuwelijk een dubbel leven te moeten leiden! Doch zij zijn

daartoe genoodzaakt door de wrede houding van de grote massa, die de ontdekking van hun afwijking straft met verachting, hoon en broodroof.’ U meent dat deze stellingname niet eerder dan in de jaren zeventig ontstaat als de Westduitser Rosa von Praunheim zijn film Nicht der Homosexuelle ist Pervers, sondern die Situation, in der er lebt (1970) schiet. Saillant detail: het COC wenst deze zelfde Rosa niet te ontvangen, omdat hij met zijn film de emancipatie een slechte dienst zou bewijzen. Overigens laakt Premsela in het genoemde boek Schorers Komitee, omdat het de mannenliefde verheerlijkt en de acceptatie zo schaadt. Een reactie hierop uwerzijds was de moeite waard geweest. Iets anders dat mij in hoge mate verbaast, is dat u nalaat het lot van de Joodse lesbo Ans van Dijk scherper te bekritiseren. Zij is als enige vrouw na de oorlog wegens collaboratie terechtgesteld, terwijl de kroon aan de mannen die voor het moordenaarswerk verantwoordelijk zijn geweest gratie heeft verleend. Van u had ik echter verwacht dat u zou wijzen op de bizarre werkelijkheid die dit verhaal blootlegt. Drie juristen spreken zich in deze jaren over het gratiebeleid uit. De eerdergenoemde Stokvis pleit voor uitvoering van de straffen. Twee andere hoogstaande juristen, Jacob van Bemmelen en Willem Pompe, die voor homo’s geen plaats in dit land zien, roepen de regering op barmhartigheid voor recht te doen gelden. Het geeft te denken. Uw levensverhaal van Schorer maakt onomwonden duidelijk dat de voorvechter van homoseksualiteit maatschappelijk een behoudend man is geweest. Deze behoudendheid heeft hem lijnrecht tegenover Nico Engelschman, de oprichter van het COC, gebracht. Het is niet slechts het verschil in leeftijd of klasse geweest dat hen scheidt, hun mens- en maatschappijvisie en hun

n e p o f e i r b analyse van de homoseksuele problematiek is wezenlijk anders geweest. Engelschman wortelt in het door Schorer verfoeide socialisme en strijdt voor de verheffing van de gewone homoseksuele man. Om redenen u bekend heeft u nagelaten een van de COC-leden van het eerste uur de bijna honderdjarige Henri Methorst te spreken. Niet alleen kent hij Schorer in de jaren dertig en is hij uit dezelfde klasse afkomstig, hij is ook een van de weinige intellectuelen waar naar uw zeggen Schorer vertrouwen in heeft gehad. Methorst had mogelijk meer licht op deze zaak kunnen werpen. Engelschman, die volgens Methorst een politieke agitator en organisator pur sang was, slaagt in zijn doel en weet honderden gewone homo’s bij zijn organisatie te betrekken. Schorer mag Engelschman te min hebben gevonden en het COC te frivool, te volks; Engelschman is er in geslaagd een volksbeweging voor homoseksuelen neer te zetten. Zijn vraag, jaren later, wat Schorers Komitee nu feitelijk betekend heeft, is terecht. Het zou u gesierd hebben als u ook Engelschman de huldeblijk kon geven die Schorer wel van u krijgt. Tot slot: laat de kanttekeningen aanleiding zijn voor verder onderzoek. Er zijn over Napoleon vele biografieën verschenen. Laat deze over Jacob Anton Schorer de eerste zijn, niet de laatste. Hoogachtend, Hans Warmerdam Theo van der Meer, Jonkheer mr. Jacob Anton Schorer (1866-1957). Een biografie van homoseksualiteit. Schorer Boeken. Amsterdam, 2007. ISBN 978-90-73341-30-2. € 28,50

up 11 date

isinde kunnen zich daar aanmelden. Voor de reünie zelf is de organisatie nog op zoek naar namen en adressen van oud-vrijwilligers en -bezoekers. Verder verzoekt ze iedereen die in het bezit is van leuke of interessante foto’s, video’s of andere media van de afgelopen 35 jaar COC Limburg dit aan haar beschikbaar te stellen. “Daarnaast zijn we op zoek naar verhalen over vroeger. Vaak zijn er markante anekdotes die weliswaar ooit verteld werden binnen het COC, maar nog nooit zijn opgeschreven en wellicht vergeten”, aldus Van Dellen.

----------------------------------------------------------Nijmegen hand in hand Als jongen door je vriendin hand in hand meegesleurd worden door de winkelstraten van Nijmegen: een veel voorkomend straatbeeld in de winkelstraten van de Keizerstad. Maar twee jongens of twee meiden zie je minder vaak hand in hand langs de winkels struinen. Dat was zaterdag 14 april wel anders. COC Nijmegen organiseerde een ‘hand in hand’–actie. Het COC stelde onlangs voor de gemeentelijke homonota ‘Hand in hand’ te noemen. Om dat kracht bij te zetten, werd deze publieksactie georganiseerd.

Meer informatie is te vinden op www.coclimburg.nl. Namen, adressen, audiovisuele fragmenten en anekdotes kunnen worden opgestuurd naar COC Limburg, t.a.v. Reünie, Bogaardenstraat 43, 6211 SN Maastricht of gemaild worden naar [email protected].

---------------------------------------------------------Reünie 35-jarige COC Limburg COC Limburg bestaat dit jaar 35 jaar. En dat moet gevierd worden, zoals ze in Limburg zeggen. “Nu is het in een jubileumjaar altijd mooi terugkijken naar wat de vereniging in de afgelopen jaren heeft bereikt en waar nog de uitdagingen liggen”, zegt bestuurslid Wilfred van Dellen. “Tijdens dit jubileum willen wij echter vooral de vele vrijwilligers die op de een of andere manier energie en tijd hebben geïnvesteerd in het bereiken van de doelstelling van COC Limburg in de schijnwerpers zetten.”

up 12 date

Daarom houdt COC Limburg op zaterdag 10 november 2007 een reünie voor alle (oud-)vrijwilligers, bezoekers en vrienden van COC Limburg. Hiertoe behoren ook Noord- en Midden-Limburg en de diverse stadsgroepen. Het programma is volgens de organisatie nog in ontwikkeling, maar de nadruk zal liggen op ‘elkaar weer ontmoeten’, verhalen over vroeger uitwisselen en horen wat er na de COC-periode met iedereen is gebeurd. Het definitieve programma verschijnt uiteindelijk op de website van COC Limburg. Geïnteresseerden

----------------------------------------------------------Roze Gebaar 25 jaar Het Roze Gebaar heeft tijdens Koninginneweekend zijn 25-jarig bestaan gevierd. De organisatie voor homo, lesbische en biseksuele doven en slechthorenden organiseerde van 27 april tot en met 1 mei verschillende activiteiten, waaronder een gala-avond en allerlei workshops. Het feest van deze landelijke werkgroep van COC Nederland werd geopend door de Amsterdamse loco-burgemeester Tjeerd Herrema. COC Nederland zal samen met de dovengemeenschap met initiatieven komen om homoseksualiteit beter geaccepteerd te krijgen binnen de dovengemeenschap. Daarnaast moeten er meer doventolken komen op roze evenementen en zal het aantal woorden in gebarentaal rond homoseksualiteit moeten worden uitgebreid.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Training voor invoering Wmo

Wat is de Wmo nou precies? Om die vraag te beantwoorden heeft COC Nederland voor haar lidverenigingen een training ontwikkeld. Tijdens de eerste training eind maart werd duidelijk waar binnen deze wet kansen liggen en hoe die op lokaal niveau kunnen worden ingevuld.--------Wmo, ook bekend als Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Klinkt allemaal mooi, maar wat hebben we er nou precies aan? “Ik hoop praktische tips te krijgen die ik kan gebruiken”, zegt René de Beer, secretaris van COC Limburg, aan het begin van de training. “Onze vereniging is niet zo groot en we hebben wel met veel gemeenten te maken.” Peter Bootsma, kandidaat-voorzitter van COC Leiden, vraag zich af of de Wmo wel voor het COC is bedoeld. “Hoe kan een gemeente hier dan invulling aangeven?” Op die laatste vraag komt tijdens de training al snel een antwoord. Het kerndoel van de Wmo is namelijk ‘meedoen’. “Dat meedoen aan de maatschappij geldt voor iedereen, ongeacht leeftijd, maatschappelijke positie of beperkingen”, legt COC-regioconsultant Wouter Christiaens uit. Samen met zijn collega Steef Mertens helpt hij lidverenigingen homobelangen te vertalen naar beleidsplannen. “Dus voor de hele diversiteit aan burgers. Ook voor burgers die vanwege hun seksuele voorkeur of sekse-identiteit soms van sociale deelname en

maatschappelijke ondersteuning worden uitgesloten.” Hoe gemeenten hier invulling aan kunnen geven is beschreven in de handreiking ‘Wmo en Seksuele Diversiteit’. Deze handreiking is te downloaden op www.invoeringwmo.nl en is te bestellen bij COC Nederland. Unieke kans De Wmo is een wet die op lokaal niveau invulling geeft aan burgerparticipatie. Iedere burger moet dus mee kunnen doen aan de maatschappij. Maar iedere lokale situatie is uniek en er zal dus per situatie bekeken moeten worden hoe er invulling gegeven kan worden aan het lokale homobeleid. Dit blijkt nog niet zo gemakkelijk. Tijdens de training komt al snel naar voren wat knelpunten zijn. Een van de grote problemen waar COCverenigingen tegen aanlopen, is het werven en het behouden van vrijwilligers. Vaak zijn vrijwilligers actief binnen sociale activiteiten of de eigen horeca, maar zelden zetten ze zich in op het vlak van lokale politiek. Deze rol wordt vaak door de bestuurders van een COC-

vereniging vervuld. Vaak is dat dan alleen de gemeente waar de vereniging actief is, terwijl er tot het werkgebied van de vereniging meerdere gemeenten behoren. Door onderbezetting komt het er niet van om een relatie op te bouwen met gemeenten in de regio. De Wmo biedt een unieke kans om in contact te komen met al die gemeenten. Iedere gemeente moet namelijk beleid ontwikkelen in het kader van de Wmo en daar kunnen burgers inspraak op hebben. De Wmo staat voor het meedoen van alle burgers en specifiek de zwakkeren binnen de maatschappij. Het COC is een belangenbehartiger. Op nationaal niveau wordt hier invulling aan gegeven door COC Nederland, maar in 22 gemeenten gebeurt dit op lokaal niveau. Opkomen voor de zwakkeren is belangen behartigen. En zo zijn er ook ‘roze zwakken’ en daar dient het COC voor op te komen. Als er contact is met een gemeente, kan er ook gewerkt worden aan homobeleid in het algemeen. Als er binnen een gemeente homobeleid op de agenda staat, betekent dit dat er aandacht is voor het onderwerp en zo kan er gewerkt worden aan een veiligere en tolerantere samenleving.

-------------------------------------------

Help op lokaal niveau

De Wmo geeft burgers directe inspraak in het zorg- en welzijnsbeleid van een gemeente. Vaak worden de belangen van de specifieke doelgroepen behartigd door koepelorganisaties, maar je kunt ook zelf het Wmo-beleid van een gemeente vormgeven. Hiervoor heeft iedere gemeente een Wmoraad in het leven geroepen. Vaak zijn deze raden al geïnstalleerd, maar in sommige gemeenten moeten ze nog worden opgericht of zijn er nog zetels beschikbaar. Ook jij kunt plaatsnemen in zo’n Wmo-raad om de belangen van holebitrans personen te behartigen. Dit is meestal een klus van enkele uren per maand. Voor meer informatie hierover kun je terecht bij je gemeente.

Nieuwe website Aan het einde van de dag kan worden geconcludeerd dat er nog veel werk moet worden verzet. De verenigingen kunnen dit niet alleen en zullen ondersteund moeten worden door enthousiaste vrijwilligers. COC Nederland zal zorgdragen voor zoveel mogelijk praktische informatie die beschikbaar zal zijn op de nieuwe website www.wmohomobeleid.nl. Wil je meer informatie over de Wmo of heb je behoefte aan ondersteuning, neem dan contact op met de vereniging in jouw regio of kijk voor praktische tips en algemene informatie op www.wmohomobeleid.nl of stuur een email naar [email protected].

up 13 date

a d n e ag ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------

In het weekend na Hemelvaart, dus op 18, 19 en 20 mei, vindt het Internationale Badminton- en Tennistoernooi plaats van Roze Blok Delft. Voor de badmintonafdeling is dit het vierde achtereenvolgende jaar dat sporters uit binnen- en buitenland naar Delft komen. De tennisafdeling van het Roze Blok doet voor het eerst mee. Rondom het toernooi wordt een ontvangst (vrijdagavond 18 mei), een diner en feest (19 mei) en een brunch (20 mei) georganiseerd. Het feest op 19 mei, dat ‘hemels’ belooft te worden, is ook toegankelijk voor mensen die niet aan het toernooi deelnemen. Wie mee wil doen, kan zich inschrijven via rozeblok.nl/heaven. Gasten die van ver komen kunnen overnachten bij leden van Roze Blok Delft. De internationale sporttoernooien vormen volgens Maarten Freriks van Roze Blok een ‘circuit apart’ in de gayscene. “Sporters van diverse disciplines reizen jaarlijks diverse Europese steden af waar grote en kleinere toernooien plaatsvinden. Maar ook buiten Europa worden toernooien gehouden en bezocht, zoals afgelopen zomer de Outgames in Montreal en de Gaygames in Chicago. Voor veel deelnemers zijn de toernooien dan ook, naast een sportief evenement, een weerzien van vrienden en bekenden. Voor wie dichterbij echter eens kennis wil maken met het fenomeen gay sporttoernooi, is Delft een leuke start.”

De Amsterdamse sportclub Tijgertje bestaat dit jaar 25 jaar. De club begon in 1982 met zelfverdedigingcursussen voor homo’s en lesbo’s. Aanleiding was het geweld waarmee de Roze Zaterdag in Amersfoort werd verstoord. Homo’s en lesbo’s werden uitgescholden en bekogeld met stenen. De cursussen zelfverdediging hebben inmiddels plaatsgemaakt voor urban defence, elke dinsdag om 21.00 uur in sporthal Dojo in de Amsterdamse wijk De Pijp en elke donderdag om 21.00 uur in de dojo van Sportcentrum Van Hogendorp. Wat Tijgertje met zijn verjaardag precies gaat doen, is nog niet duidelijk. Bekend is wel dat het jubileum in de zomer zal worden gevierd.

Hemels sportweekend bij Roze Blok Delft

Kwart eeuw Tijgertje

www.rozeblok.nl ------------------------------------------------------------

Vrijwilligers gezocht voor Roze Zaterdag

Op zaterdag 28 juli 2008 kleurt Tiel roze voor de Roze Zaterdag. De organisatie zoekt vrijwilligers om dit evenement mogelijk te maken. “Plannen genoeg voor Roze Zaterdag”, zegt Christiaan Spikker van de organisatie. “Maar zonder hulp komt er niet veel van terecht. Daar hebben we vrijwilligers voor nodig. Mensen die ons op de dag zelf willen helpen, maar ook mensen die mee willen helpen in de voorbereiding. Weet jij alles van aggregaten? Of is het begeleiden van de parade meer iets voor jou? Ervaring of geen ervaring, het is allemaal geen probleem, want wij kunnen ieders hulp gebruiken.” Ook zoekt de organisatie vrijwilligers voor promotieactiviteiten. Erg welkom zijn mensen die tijdens verschillende evenementen, zoals Roze Maandag op de Tilburgse kermis, de PANN-feesten in Utrecht en de Gay Pride in Amsterdam, mee flyeren. Meld je aan via [email protected] en geef je naam en adres door. Meer info: www.rozezaterdagtiel.nl

up 14 date

Voor meer informatie kun je terecht bij Frank Laan op telefoonnummer 06-29206292. Mailen kan ook: [email protected].

------------------------------------------------------------

Dat smaakt naar meer

Zo’n vijftien Leidse jongeren van verschillende culturele komaf kookten eind april gezamenlijk een Marokkaanse maaltijd. Deze kookworkshop met het motto ‘koken met potten en homo’s’ werd georganiseerd in een samenwerkingsverband van COC Leiden, Bureau Discriminatiezaken Leiden en Club Populair. Het enthousiasme van de deelnemers was zo groot dat na afloop werd aangedrongen op herhaling van gezamenlijke activiteiten - in welke vorm dan ook. Tieners en twintigers met Marokkaans, Tunesisch, Turks en Hollands bloed bereidden samen een maaltijd. Samir, restauranthouder en medeorganisator van de kookworkshop, wilde weten waarom de jongeren meededen. Hafid was met zijn broer Samir meegekomen om te helpen. Maar: “Ik ben hier ook uit nieuwsgierigheid. Ik ben hetero en weet eigenlijk niets van homoseksualiteit.” De Hollandse Kimberley had eigenlijk nooit eerder over homoseksualiteit nagedacht. “Ik ben hetero, maar ben vooral erg benieuwd om te horen wat mensen nu tegen homo’s zouden kunnen hebben.” Maarten Bergwerff van COC Leiden is blij dat het beeld dat allochtone en homojongeren op gespannen voet met elkaar staan op deze avond niet werd bevestigd. Ook al werden verschillen niet zomaar beslecht. “De aanwezige moslimjongeren keuren homoseksualiteit an sich nog altijd af, op religieuze gronden. Het mag gewoon niet. Tegelijkertijd geven ze aan dat ze respect hebben voor individuele homoseksuelen, normaal met lesbo’s en homo’s kunnen omgaan en het al dan niet oordelen verder aan Allah overlaten.” Kijk voor meer informatie en nieuwe activiteiten op cocleiden.nl.

a s e r dsen

--------------------------------

--------------------------------

--------------------------------

--------------------------------

COC NEDERLAND

Rozenstraat 14, 1016 NX

COC Noord-Holland Noord

COC Friesland

COC Amsterdam

tel: 020-6263087

Wezenstraat 36 A, 1781 GL

Postbus 708,

Postbus 786, 1440 AT tel: 0229-420370

AMSTERDAM

DEN HELDER

LEEUWARDEN

--------------------------------

PURMEREND

Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam

fax: 020-6268300

tel: 0223-612582

8901 BM

Rozenstraat 8, Amsterdam

www.cocamsterdam.nl

--------------------------------

Activiteiten:

tel: 020-6234596, fax: 020-6267795

[email protected]

DEVENTER

Maria Annastraat 5-7 tel: 058-2124908

‘t Huisje, Achter de Kerk 5

www.coc.nl

De Rose Jon(k)er

COC IJsselstreek

www.cocfriesland.nl

www.cocpurmerend.nl

(startpagina COC-verenigingen)

Postbus 3836, 1001 AP

Brink 64a,

[email protected]

[email protected]

[email protected]

tel: 020-6234596 fax: 020-6267795

7411 BW

--------------------------------

www.rosejonker.nl

tel: 0570-619149

LEIDEN

--------------------------------

Landelijke Werkgroepen: † Internationaal Beleid

[email protected]

www.cocdeventer.nl

Postbus 11101, 2301 EC

Postbus 768,

[email protected]

--------------------------------

ARNHEM

[email protected]

Langegracht 65

3000 AT

--------------------------------

Schiedamsesingel 175

† Homoseksuelen met een

COC Midden-Gelderland

EINDHOVEN

tel: 071-5220640

www.cocleiden.nl

tel: 010-4141555

verstandelijke beperking

Postbus 359, 6800 AJ

Prins Hendrikstraat 54,

[email protected]

fax: 010-4146517

--------------------------------

† Politiek [email protected]

ROTTERDAM

tel: 020-6234596

Rijnkade 3, tel: 026-4423161

5611 HL

† Roze Gebaar [email protected]

www.diverzo.nl [email protected]

tel: 040-2455700

† Training, Advies & Scholing

--------------------------------

www.coceindhoven.nl

COC Limburg

[email protected]

[email protected]

Bogaardenstraat 43, 6211 SN

--------------------------------

BERGEN OP ZOOM

--------------------------------

TILBURG

ENSCHEDE

tel: 043-3218337

Postbus 36, 5000 AA

www.coclimburg.nl

Capucijnenstraat 156

Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam

COC West-Brabant West&Tholen

COC Twente/Achterhoek

[email protected]

tel: 0629262036

tel: 020-6234596, fax: 020-6267795

Postbus 590, 4600 AN

Postbus 444, 7500 AK

--------------------------------

www.expreszo.nl

Blokstallen 4, tel: 0164-254235

Walstraat 12

MIDDELBURG

www.coctilburg.nl

[email protected]

www.cocbergenopzoom.nl

tel: 053-4305177

COC Midden-Zeeland

--------------------------------

--------------------------------

[email protected]

--------------------------------

Lange Noordstraat 52, 4331 CE

UTRECHT

STICHTING SAFE SERVICE

--------------------------------

BREDA

tel: 0118-612280

COC Midden-Nederland

COC Groningen & Drenthe

www.cocmiddenzeeland.nl

Postbus 117, 3500 AC

Postbus 7299, 4800 GG

Postbus 144, 9700 AC

[email protected]

Oudegracht 221

Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam

St. Annastraat 10, tel: 076-5226662

Boterdiep 46

--------------------------------

tel: 030-2318841

EXPRESZO

GRONINGEN

MAASTRICHT

www.cocrotterdam.nl

[email protected]

--------------------------------

[email protected]

tel: 020-6233794, fax: 020-6249691

www.cocbreda.nl

tel: 050-3132620

NIJMEGEN

www.cocmiddennederland.nl

www.safeservice.nl

[email protected]

www.homogroningen.nl/coc

In de Betouwstraat 9,

[email protected]

www.vrijbewijs.nl

--------------------------------

[email protected]

6511 GA

--------------------------------

--------------------------------

Villa Lila

[email protected]

DEN BOSCH

ZOETERMEER

COC ‘s-Hertogenbosch

tel: 024-3600345

p.a. COC Haaglanden

--------------------------------

HAARLEM

Postbus 1420, 5200 BL

COC Kennemerland

fax: 024-3233717

Basta - Scheveningseveer 7

Vughterstraat 277 tel : 073-6141675

Postbus 342, 2000 AH

www.cocnijmegen.nl

2514 HB

--------------------------------

www.boschroze.nl [email protected]

tel: 023-5325453

[email protected]

tel: 070-3659090

www.coc-kennemerland.nl

--------------------------------

vestigingen:

--------------------------------

ALKMAAR

DEN HAAG COC Haaglanden

COC Noord-Holland Noord

Basta - Scheveningseveer 7

Postbus 1040, 1810 KA

2514 HB, tel: 070-3659090

[email protected]

--------------------------------

HILVERSUM

OSS

COC Brabant Noord-Oost

www.cochaaglanden.nl

[email protected]

--------------------------------

Postbus 551, 5340 AN

COC

ZWOLLE

Sint Barbaraplein 6, 5341 LK

Kamperstraat 17, 8011 LJ

Bierkade 14 a, tel: 072-5111650

www.cochaaglanden.nl

Midden-Nederland

tel: 0412-626666

tel: 038-4210065

www.cocalkmaar.nl

[email protected]

Postbus 1631, 1200 BP

www.cocoss.nl

www.coczwolle.nl

tel: 06-12544306

[email protected]

[email protected]

[email protected]

up 15 date

e i r b ven ------------------------------------------------------------

Lood om oud ijzer

Zowel Kamerleden als bewindslieden van de PvdA kunnen het regeerakkoord ondertekenen en vervolgens meewerken met de oppositie bij het uitbannen van homodiscriminatie door ambtenaren. Sterker nog, zij zijn daartoe verplicht. Een regeerakkoord herschrijft immers niet de grondwet die uitdrukkelijk elke vorm van discriminatie door de overheid verbiedt. Een grondwet waarop Kamerleden en bewindslieden een eed hebben afgelegd. Dat, zoals nu, elke gemeente de voltrekking van het homohuwelijk garandeert is irrelevant. Ook discriminatie door een individuele overheidsdienaar opgevangen door een andere overheidsdienaar blijft discriminatie. Want of je als homokoppel nu naar een andere gemeente, of naar een andere ambtenaar moet hollen, dat is lood om oud ijzer. L. Holkenborg, Amsterdam ------------------------------------------------------------

Met de tijd mee

Goed om te zien dat COC met de tijd mee gaat en Update een nieuw jasje heeft gegeven. Hoewel het geheel absoluut een verbetering is, heb ik soms wel wat moeite om de letters te lezen. De verbetering is de leesbaarheid helaas niet ten goede gekomen. Misschien kan daar nog eens naar worden gekeken. A. Manders, Zwolle

----------------------------------------------------------Homofobie

Gewetensbezwaarde trouwambtenaren zouden het recht mogen hebben werk te weigeren en homokoppels mogen doorschuiven? Ik denk dat we hier niet met gewetensbezwaren te maken hebben, maar met homofobie die heeft geleid tot selectief bijbel lezen. In 2 Kor. 6:14 staat: Trekt niet een ander juk aan met de ongelovigen; want wat mededeel heeft de gerechtigheid met de ongerechtigheid, en wat

up 16 date

gemeenschap heeft het licht met de duisternis? En mij dunkt dat wij geen duurzamer juk met iemand aantrekken dan door het huwelijk. En ik heb nog nooit een trouwambtenaar aan koppels horen vragen of zij beiden wel in Jezus geloven. Of ook of zij al eens gescheiden zijn geweest. Want scheiden ligt minstens zo moeilijk in de bijbel als homoseksualiteit. Allemaal smoesjes dus van homofoben die zich willen indekken met de bijbel. Verder zegt de wet dat het niet de trouwambtenaar is die trouwt, maar het paar zelf. De ambtenaar ziet alleen toe dat alles correct verloopt. En kan natuurlijk net zomin weigeren zijn werk voor homokoppels te doen dan bakkers, of slagers. Van de dolle is het hierbij dat de PvdA dit allemaal ook nog gedoogt. Dat had eens om ras moeten gaan, of antisemitisme. Dan zero tolerance. Want zo is het toch? Homofiele mensen kan toch gevraagd worden om geduld en begrip waar men dat uit goed fatsoen niet meer kan vragen aan negers en Joden. Toch? P. van Zutphen, Amsterdam

----------------------------------------------------------Proficiat!

Proficiat Charlene en Esther met jullie overwinning bij de Hoge Raad. Heel knap hoe jullie hebben gestreden tegen de gevestigde orde. Fijn dat ik via het COC een bijdrage heb kunnen leveren aan dit succes! C. Broeren, Alkmaar

------------------------------------------------------------

Uit het Slob

Iedere keer dat ik denk aan de uitspraken van heer Slob van de ChristenUnie, krijg ik weer jeuk. “Het COC speelt met vuur” en “COC polariseert”... Wat een nonsens. Waar haalt die man het vandaan? Als we het toch over respect hebben, waarom respecteert heer Slob het dan niet dat wij strijden tegen discriminatie? Goed dat COC het gesprek met deze man blijft aangaan. Ik zou allang boos zijn weggelopen. F. Dhanai, Rotterdam

----------------------------------------------------------Harry Wiersinga

Henriëtte, we zullen je missen. S. Pot, Den Haag

----------------------------------------------------------Klassenmaatschappij

Als men goed luistert naar politiek Den Haag inzake weigerachtige trouwambtenaren, dan moet men concluderen dat wij een soort levensbeschouwelijke klassenmaatschappij zijn. Helemaal bovenaan staan de vier procent hervormde brahmanen, gevolgd door de overige christenen die weer gevolgd worden door andere groepen. Onderaan staan de humanisten, die in eerste instantie belastingbetaler zijn. Volgen alleen nog de onaanraakbaren, de moslims. De wensen van de brahmanen worden in Den Haag maximaal gerespecteerd. En mochten die onverhoopt discriminatie inhouden van andere groepen, dan volgen door niet-confessionelen, ondanks hun riante tweederdemeerderheid, slechts schijngevechten waarna desnoods hele bevolkingsgroepen, als de homoseksuele, worden verraden. De PvdA doet dat al voor pluche an sich, de VVD wil daar altijd ook nog wat extra begrotingsdiscipline terugzien. De twee G’s, God en Geld, zijn in ons land nooit weggeweest. In welke constellatie dan ook. L. Meesters, Amsterdam

Helaas was de vorige Update niet voor iedereen goed leesbaar. We hebben ons best gedaan de leesbaarheid te verbeteren. Opmerkingen, aanvullingen en tips zijn welkom via [email protected], 020 - 623 45 96 of COC Nederland, Postbus 3836, 1001 AP Amsterdam.