OP TUINBEZOEK MET MODESTE Modeste Herwig schrijft boeken over tuinen, fotografeert planten en bloemen en volgt de trends op de voet. In elk nummer van Buitenleven bezoekt ze een bijzondere tuin in Nederland. Deze keer: Lianne’s siergrassentuin in het Groningse De Wilp.
Wuivende pluimen in de border
Siergrassen zijn niet meer weg te denken uit de nieuwe generatie tuinplanten. Ze geven elke border een natuurlijke uitstraling en zijn een lange periode decoratief. Het grootste assortiment siergrassen van Nederland is te vinden in de kijktuin van Lianne Pot in het Groningse De Wilp. Tekst en fotografie Modeste Herwig
BUITENLEVEN
Bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift,
De tuin van Lianne ligt heel idyllisch langs een rustige landweg, twee kilometer buiten het Groningse dorpje De Wilp, omringd door weilanden en windsingels. Als ik op een mooie dag in september de tuin inloop vind ik eerst de kwekerij, hier staan tientallen kistjes met siergrassen voor de verkoop. Rondom het huis is een beplanting gemaakt die voor het grootste deel uit siergrassen bestaat. Vooral in dit jaargetijde is het hier prachtig; boven geel en rood verkleurd blad wuiven zilverige bloempluimen. Een tuin vol dynamiek, licht en ritme. “Ik woon hier met mijn man en twee zoons sinds 1994”, vertelt Lianne. “Ik werkte als maatschappelijk werkster in de stad, maar toen ik mijn eerste kindje kreeg wilde ik graag naar het platteland. We hebben lang gezocht naar een geschikte plek en toen ik mijn droom eigenlijk al had opgegeven, vonden we toevallig dit huis, met veel grond erbij. Een ideale plek om een tuin te beginnen. De grond is goed bewerkbaar, niet van die zware klei zoals op veel plaatsen in Groningen. Ik begon met het kweken van fruit, ondertussen las ik veel over tuinen en tuinplanten. Toen ik het boek Prachtig gras van Piet Oudolf in handen kreeg was ik verkocht. Er zijn zoveel soorten siergras, ze zijn het hele jaar door mooi, het blad is altijd in beweging: mijn fascinatie voor siergrassen was geboren.”
Onderhoudsvriendelijk Lianne Pot: “Een beplanting met siergrassen is heel onderhoudsvriendelijk, in een grassenborder zal onkruid weinig kans krijgen. Vlak na de aanplant is er nog veel ruimte tussen de pollen, dan is het wel zaak om onkruid regelmatig te verwijderen. Ik let hier in het najaar ook extra op, want veel soorten onkruid groeien gewoon door in de herfst en de winter. Als de siergrassen groter worden en de beplanting aansluit is er geen ruimte meer voor onkruid. Gebruik het liefst een mulchlaag tussen de grassen: een laag van houtsnippers of bijvoorbeeld boomschors. Nog een tip voor het maken van een ontwerp: zet vroeg bloeiende grassen vooraan in de border, dan de bloeiende vaste planten en achteraan de laat bloeiende grassen. Een grote pol gras neemt toch snel een vierkante meter in beslag, wel iets om rekening mee te houden in het ontwerp. Andere vaste planten die
Uitgebreide verzameling
makkelijk te kweken zijn en goed combineren met
Lianne volgde de opleiding tot ontwerper/hovenier in Frederiksoord en startte in 2000 haar bedrijf Lianne’s Siergrassen. Lianne laat me de tuin zien met verschillende grassenborders en een uitgebreide verzameling van meer dan 300 verschillende siergrassen. In 2006 heeft de Konink-
siergrassen zijn bijvoorbeeld Virginische ereprijs (Veronicastrum virginicum), duizendblad (Achilleasoorten), herfstasters en duizendknoop (Persicaria amplexicaulis).”
2008 september
Siergrassen terugknippen
Bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift,
Lianne Pot: “De meeste siergrassen zijn vaste planten. Ze sterven ’s winters bovengronds af, in het voorjaar komen er weer nieuwe grassprietjes vanuit de wortels. Het is mooier als de dode stengels afgeknipt worden, zodat er in het voorjaar alleen maar frisgroen blad is te zien. Bij de meeste soorten blijven de afgestorven stengels ’s winters mooi rechtop staan; ze zijn dan nog heel decoratief, zeker met een laagje rijp of sneeuw. Daarom knip ik de grassen pas in het voorjaar af, als de eerste nieuwe sprietjes verschijnen. Een andere reden om siergrassen pas in het voorjaar af te knippen is dat er ’s winters regenwater in afgeknipte stengels blijft staan, waardoor de pol kan gaan rotten of bevriezen. Soorten met een fraai wintersilhouet zijn bijvoorbeeld het prachtriet (Miscanthus), struisriet (Calamagrostis) en vedergras (Stipa).”
lijke Vereniging voor Boskoopse culturen Lianne benoemd tot houdster van de Nederlandse collectie van siergrassen. Dit is een beschermde titel, waarmee de vereniging aangeeft dat de collectie in De Wilp uit een representatief aantal planten bestaat en over goede kwaliteit beschikt. Het is een goede referentie voor hoveniers en ontwerpers in heel Nederland. Maar omdat de tuin ook geopend is voor particulieren kan iedereen de collectie in zijn geheel zien en de verschillen tussen de soorten ontdekken. Lianne: “Ik wilde de siergrassen eerst goed leren kennen, en ben daarom begonnen met het verzamelen van de verschillende soorten. Ik ging bij veel kwekers langs en kocht alles wat ik nog niet had. Daarna ben ik ook zelf siergrassen gaan kweken en heb ik de kwekerij opgezet. Dat is eigenlijk uit nood geboren: veel bijzondere siergrassen zijn moeilijk verkrijgbaar, en ik heb ze wel nodig voor de tuinontwerpen die ik maak.” Inspiratie van de prairie
Lianne heeft inmiddels veel gedaan aan de promotie van siergrassen. Via lezingen brengt ze kennis over, en natuurlijk ook door haar tuin open te stellen en daar rondleidingen te geven. Op de website heeft ze een uitgebreide database opgezet, waarin op naam maar ook op eigenschappen gezocht kan Bijschrift, bijschrift, bijschrift, bij-
Bijschrift, bijschrift, bijschrift, bij-
schrift, bijschrift, bijschrift,
schrift, bijschrift, bijschrift,
Siergrassen vermeerderen worden. “Ik merk dat er veel belangstelling is voor siergrassen, bezoekers van de tuinen willen er echt alles over weten en ze ook in hun eigen tuin toepassen. Er komen vooral veel mensen uit België, Denemarken en Zweden. Er zijn helaas nog veel vooroordelen tegen grassen: ze zouden woekeren en zich uitzaaien. Met de siergrassen is echter een onderhoudsvriendelijke beplanting te maken die het hele jaar door mooi is. Ik maak veel beplantingsplannen waarin siergras de hoofdrol speelt. Een nieuwe interesse van mij is de ‘prairie beplanting’. Zo’n beplanting is geïnspireerd op de prairies van Noord-Amerika, en bestaat uit hoge, bloeiende vaste planten in combinatie met siergrassen. Ze worden in een mix geplant, en in de loop der tijd stuur je de beplanting alleen wat bij. Alles mag zich natuurlijk ontwikkelen. Deze zomer ben ik zelf naar Amerika gereisd om de prairies te kunnen bekijken. Het is werkelijk prachtig en ik heb daar veel geleerd over deze beplanting. Gelukkig hebben we onlangs een stuk grond bij kunnen kopen, waar ik een groot stuk op deze manier ga beplanten.”
Lianne Pot: “Alle graspollen deel ik om de vijf jaar, om te voorkomen dat ze te groot worden. Laat je de pollen te lang staan, dan kunnen ze verhouten en dan is het moeilijk om ze nog uit de grond te krijgen. Het hart van de plant wordt dan ook vaak minder vol. Wil je mooie pollen houden dan is regelmatig delen dus wel nodig. Je krijgt zo meteen gratis meer planten, leuk om weg te geven of om op een andere plaats te planten. Het hangt een beetje af van de soort: smele (Deschampsia) deel ik om de drie à vier jaar en prachtriet (Miscanthus) om de vijf à zes jaar. Ik rooi de hele pol op, steek hem in kleinere stukken met een scherpe spade en plant de mooiste stukken dan weer terug. Dit is een klusje voor het voorjaar, ik knip de stengels dan meteen af. Verplaatsen van pollen (zonder ze af te knippen) kan ook in het najaar. Siergrassen zijn ook te vermeerderen door zaaien in het voorjaar, je hebt dan wel veel geduld nodig want het duurt enkele jaren voordat er een redelijk grote pol is ontstaan. Voor eenjarige siergrasjes, zoals het trilgras (Briza) en kwispelgerst (Hordeum), is zaaien de enige methode van vermeerdering.”
Bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift,
Siergrassen combineren
Mij doet een grassenborder denken aan de welgevulde bermen van vroeger, waar al die mooie grashalmen naast veel kleurige bloemen stonden. Een border vol siergrassen krijgt meteen een natuurlijke uitstraling. Terwijl Lianne me rondleidt door haar tuin zie ik veel verschillende siergrassen. Is er ook een gras dat echt haar favoriet is? “Bovenaan mijn lijstje met favorieten staat toch wel het pijpenstrootje, Molinia caerulea ‘Heidebraut’. Dit is een vroeg gras met fijn, frisgroen blad dat in een compacte
2008 september
Lianne’s favoriete siergrassen • Struisriet, Calamagrostis x acutiflora ‘Karl Foerster’ • Zegge, Carex montana • Smele, Deschampsia cespitosa • Zwenkgras, Festuca mairei • Prachtriet, Miscanthus sinensis ’Sarabande’ en ‘Silberspinne’ • Pijpenstrootje, Molinia caerulea ‘Heidebraut’ • Lampepeotsergras, Pennisetum alopecuroides ‘Black Beauty’/P. viridescens • Vedergras, Stipa tenuissima
Bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift, bijschrift,
pol groeit. De bloeiaren worden zo’n 120 centimeter hoog, bovenin is de pol heel transparant. Dit pijpenstrootje heeft een mooie herfstkleur en een fraai wintersilhouet. Ook prima voor een wat kleinere tuin. Ik combineer dit siergras graag met bloeiende vaste planten, zoals Zeeuws knoopje (Astrantia), ruit (Thalictrum) en ijzerhard (Verbena bonariensis). Meer planten heb je eigenlijk niet nodig voor een kleine grassenborder, plant deze vier soorten gewoon in een mix. Eventueel nog wat sieruien (Allium aflatunense ‘Purple Sensation’) toevoegen voor kleur in mei.” Opvallend is de grote collectie Miscanthus, die in een apart stuk van de tuin is geplant. Wat is nu je favoriete plant uit dit geslacht? “Heel mooi fijn blad heeft Miscanthus sinensis ‘Silberspinne’. De zilverige bloempluimen staan mooi boven de pol blad, de totale hoogte is ongeveer twee meter. Ook een goede keuze voor een moderne tuin”, vertelt Lianne. Tijdens de wandeling door de tuin zie ik ook enkele siergrassen in potten en bakken staan. “Veel soorten groeien prima in een pot, als deze maar ruim genoeg is. Een mooi siergras voor een pot is bijvoorbeeld het vedergras (Stipa tenuissima), maar denk ook eens aan de wat onbekende Carex montana, zo’n 40 centimeter hoog met sierlijk overhangend blad.”
BUITENLEVEN
Er zijn zoveel verschillende soorten, de ene nog mooier dan de andere soort. Ik ben ook op slag gegrepen door de schoonheid van deze planten, maar waar moet ik nu op letten bij mijn keuze? Lianne: “Siergrassen hebben veel toepassingsmogelijkheden. Als je de juiste soorten wilt kiezen voor je eigen tuin, kijk dan eerst eens naar de hoogte. De kleur van het blad is ook belangrijk: groengeel, groen, blauwgroen, rood getint of grijsgroen. Er zijn wintergroene grassen en soorten met een fraaie herfstkleur of een boeiend wintersilhouet. De wat hogere grassen ruisen mooi in de wind, dikke bloempluimen zijn aaibaar, daar wil je altijd even aan voelen. Je haalt de natuur in de tuin met siergrassen, ze geven je een gevoel van rust. Wil je een onderhoudsvriendelijke tuin die toch mooi beplant is? Kies dan voor siergrassen.”
Lianne’s Siergrassen, Jan Gosseswijk 31, 9367 TE De Wilp. Tel. 0594–644263, www.siergras.nl. De kijktuin is geopend van 1 april tot 1 november op vrijdag en zaterdag van 9 tot 17 uur. De toegang is gratis. Siergrasweekenden op 13, 14, 27 en 28 september.
