D UNTEXT. Cursusboek. DUNCAN Automatisering B.V., Postbus AL Schiedam Telefoon , Support

DUNTEXT

Cursusboek

®

DUNCAN Automatisering B.V., Postbus 469 3100 AL Schiedam Telefoon 010-4269512, Support 010-4260912

®

1

Inhoudsopgave 1

INHOUDSOPGAVE................................................................................................. 2

2

INLEIDING............................................................................................................ 5 Dit cursusboek .................................................................................................. 5 Basisvaardigheden ............................................................................................ 5 Programma installatie ....................................................................................... 5

3

KENNISMAKING MET HET PROGRAMMA ................................................................. 6 Help opvragen terwijl u werkt ............................................................................ 6 Context-help .................................................................................................... 6 Op zoek naar een bepaalde functie ................................................................ 6 Direct de juiste helpteksten ............................................................................. 7 Informatie opzoeken in de Help-index ............................................................. 7 Gebruik maken van de helpdesk....................................................................... 7

4

STARTEN MET HET PROGRAMMA........................................................................... 8 Een nieuw project aanmaken ............................................................................ 8 Structuur.......................................................................................................... 8 Bestandsnaam ................................................................................................ 8 Hoofdgegevens ............................................................................................... 9 Wat zijn structuurbestanden............................................................................ 10 Een opsomming van mogelijke structuurbestanden: .................................... 10 Een bestaand project openen ......................................................................... 11 Historische lijst met bestanden ..................................................................... 11 De optie ‘Werken met een reservekopie’ ........................................................ 11

5

BESTAND VULLEN EN MUTEREN ......................................................................... 12 Hoofdgegevens van het project....................................................................... 12 Extra bladen voor het project .......................................................................... 12 Externe documenten ....................................................................................... 13 Hoe werkt het ................................................................................................ 13 U werkt met bestandstype < V3.00 ............................................................... 13 U werkt met bestandstype > V3.00 ............................................................... 13 Projectgebonden: ja of nee? ......................................................................... 14 Tabel ............................................................................................................. 14 Het bestek maken ........................................................................................... 15 Opbouw van de STABU systematiek ............................................................ 15 Bladeren in de STABU catalogus.................................................................. 16 Algemene omschrijving ................................................................................. 16 Werkbeschrijving........................................................................................... 17 Specificatie titels ........................................................................................... 17 De relatie codes ............................................................................................ 18 Specificatie teksten tonen; hintvenster ......................................................... 18 Specificatie teksten tonen; openklappen....................................................... 19 Overnemen van varianten uit de STABU catalogus ..................................... 20 Overnemen van bouwdelen uit de STABU catalogus ................................... 21 Samenstellen en overnemen van een complete korttekst ............................ 22

6

BEWERKEN VAN HET BESTEK ............................................................................. 23 Beknopt overzicht van het bestek ................................................................... 23 Keuze(schrap)teksten muteren ....................................................................... 23 Vrije teksten invoeren en muteren .................................................................. 23 Lege keuzeteksten en teksthaken................................................................... 24 STABU helpteksten online bij besteksteksten................................................. 24 Vrij maken van een standaard tekst ................................................................ 25 Kopiëren van codes en codegroepen.............................................................. 26 Ongedaan maken van mutaties ...................................................................... 26 Pagina 2

Functionaliteit ................................................................................................ 27 Niveaus ......................................................................................................... 27 Hoe vergrendelen/ontgrendelen.................................................................... 27 Stuurcodes tonen in vergrendelde teksten ................................................... 27 Referentie- (moeder)bestekken gebruiken ..................................................... 28 Opgeven van een zoekbestek ...................................................................... 28 Hernummeren van codes ................................................................................ 29 Opmerkingen (memo) plaatsen ...................................................................... 30 Eigen zoek-markering plaatsen ....................................................................... 30 Bestek controleren op inhoudelijke fouten ...................................................... 31 Teksten knippen en plakken ........................................................................... 32 Markeren van te knippen of kopiëren teksten ............................................... 32 Plakken van de gekopieerde tekst ................................................................ 32 7

TEKST OPMAAK ................................................................................................. 33 Lettertypes instellen......................................................................................... 33 Keuze- en vrijeteksten ..................................................................................... 34 Woorden Vet, Onderlijnen en Cursief e.d. ...................................................... 34

8

EXTRA OPTIES ................................................................................................... 35 Werken met structuurbestanden ..................................................................... 35 Structuurbestand openen: ............................................................................. 35 Structuurbestanden toepassen: (alleen indien meer dan 1 structuur aanwezig) ...................................................................................................... 35 Controleren van een verouderde versie .......................................................... 36 Controleren van de versie verschillen ........................................................... 36 Opzoeken van de verouderde/vervallen teksten........................................... 36 Updaten van titels ......................................................................................... 36 Updaten van specificatietekst zonder keuzetekst(en) ................................... 36 Updaten van specificatietekst met keuzetekst(en) ........................................ 37 Vervallen teksten opnieuw plaatsen.............................................................. 37 Kolommen uitzetten......................................................................................... 38 Kolommen verschuiven ................................................................................... 38 Knoppenbalk instellen ..................................................................................... 38

9

AFDRUKINSTELLINGEN ...................................................................................... 39 Printertabellen maken ..................................................................................... 39

10

AFDRUKKEN VAN HET BESTEK ............................................................................ 40 Afdrukken van een conceptbestek .................................................................. 40 Afdrukken van een definitief bestek ................................................................ 42 Genereren van de inhoudsopgave .................................................................. 43

11

KOP- EN VOETTEKSTEN SAMENSTELLEN ............................................................. 44 Aanmaken koptekst......................................................................................... 44 Aanmaken van tekst item in kop ..................................................................... 45 Aanmaken van afbeeldings item in kop .......................................................... 45 Aanmaken voettekst........................................................................................ 46 Toepassen van kop- en voetteksten ............................................................... 46

12

INDELING VAN DE PROGRAMMA-BESTANDEN ....................................................... 47 Ondersteunende programma’s ....................................................................... 47 Basisprogramma ............................................................................................. 47

13

INDELING VAN DE MAPPENSTRUCTUUR ............................................................... 48

14

DE VERSCHILLENDE PROGRAMMA’S TOEGELICHT................................................ 49 Dunpad.......................................................................................................... 49 Dunsetup ....................................................................................................... 50 Dunnet........................................................................................................... 50 DunCatalogus ............................................................................................... 51

15

SYSTEEMHANDELINGEN IN HET PROGRAMMA ...................................................... 52 Pagina 3

Bestekken importeren en exporteren .............................................................. 54 SUF formaat (STABU Uitwissel Formaat) ..................................................... 54 FUF formaat (Forum Uitwissel Formaat) ...................................................... 54 Bestek importeren ......................................................................................... 54 Bestek exporteren ......................................................................................... 55

Pagina 4

2

Inleiding Dit cursusboek Dit cursusboek is bedoeld als naslagwerk na het volgen van de bijbehorende cursus. Het boek is zodanig opgezet dat de gebruiker de verschillende handelingen en functies na de cursus nog eens kan uitvoeren. Aan de hand van een aantal voorbeelden zal tevens een werkvolgorde uiteen worden gezet. Deze werkvolgorde is niet de verplichte werkwijze. Zij dient uitsluitend om met zo min mogelijk tijdsverlies de basiskennis op te doen met betrekking tot het gebruik van het programma. Deze basiskennis zal de gebruiker in staat stellen zijn vaardigheden bij het invoeren van een project voortdurend verder te ontwikkelen. Het is niet de bedoeling een kant en klaar systeem op te leggen aan de gebruiker. De beste werkwijze is echter dat de gebruiker zoveel mogelijk routinematig werkt, zodat uiteindelijk weinig nagedacht behoeft te worden over de werking van het programma. Dit resulteert in productieverhoging en kwaliteitsverbetering. Daarnaast kan de gebruiker zich dan beter concentreren op zijn werkzaamheden. Voorop staat dat de gebruiker uiteindelijk zelf bepaalt op welke wijze zijn projecten worden vervaardigd.

Basisvaardigheden Bij het gebruik van deze handleiding gaan wij er van uit dat u, met betrekking tot het Windows systeem, zichzelf al een aantal basis vaardigheden eigen hebt gemaakt. Dit is het geval als u al regelmatig gebruik maakt van het Windows systeem en bijvoorbeeld een tekstverwerker onder Windows gebruikt. Als dit niet het geval is dan kunt u het beste de basisvaardigheden opdoen door bijvoorbeeld het handboek van uw Windows systeem eerst goed door te nemen. Tevens nemen wij aan dat u al rederlijkerwijs bekend bent met de STABU systematiek en de coderingen. In ieder geval heeft u al meerdere STABU bestekken gelezen. In deze handleiding zal een korte samenvatting van de STABU opbouw aangereikt worden.

Programma installatie De installatieprocedure van het DUNCAN programma of de bestanden die gebruikt worden, zullen niet in dit cursusboek behandeld worden. Wij gaan er dus van uit dat het programma al op uw systeem geïnstalleerd is.

Pagina 5

3

Kennismaking met het programma Dit cursusboek zal uw kennis over het programma in combinatie met een cursus aanzienlijk vergroten. Er kunnen echter altijd een aantal programmafuncties onbesproken blijven. Om ook over deze functies meer te weten te komen kunt u gebruik maken van de Help-functie en de helpdesk van DUNCAN.

Help opvragen terwijl u werkt Bij het DUNCAN programma wordt een complete helpfunctie met helpteksten geleverd. Deze helpfunctie kunt u gebruiken om te achterhalen of een bepaalde functie toepasbaar is binnen het programma, hoe deze werkt en waar u deze in het programma kunt vinden. Tevens bestaat de mogelijkheid om vanuit een door u geopend dialoogvenster direct help op te vragen over de werking van de dialoog, zonder dat u deze teksten hoeft op te zoeken. Context-help Elke dialoog in de software is voorzien van context-help, in de vorm van een ?-knop rechts bovenin. Klik op deze knop en vervolgens op het item waar u help bij wilt zien. Op zoek naar een bepaalde functie Als u met uw cursor in een documentvenster staat en u wenst bijvoorbeeld een zoekbestand op te geven om deze als referentieproject te gebruiken, maar u weet niet hoe en waar u dat . kunt doen, dan klikt u op de knop Omdat u niet in een specifiek dialoogvenster stond zal er een algemene tekst verschijnen met daar onder een opsomming van functies voor dit documentvenster. In deze opsomming ziet u al snel de tekst ‘Zoekbestanden gebruiken’ waar u één keer op klikt om daar meer van te weten te komen. Hierna ziet u de regel ‘Instellen van zoekbestanden’ . Ook daar kunt u één keer op klikken om verder te gaan.

Pagina 6

Op dit moment weet u dat de functie in het programma beschikbaar is, alleen is nog niet duidelijk waar u deze in het programma kunt vinden. U kunt hier achter komen door in de hoofdtekst van het laatste helpscherm de letters te onthouden die tussen de haakjes in de titel staat vermeld. Bijvoorbeeld ‘‘. Deze letters vertegenwoordigen een menu optie. U sluit het helpscherm af en u kijkt naar de onderlijnde letters in de menubalk. Als eerste gaat u op zoek naar de onderlijnde letter ‘l’ van ‘Instellingen’. Klik één keer op deze menufunctie en hier vind u de onderlijnde letter ‘b’ terug in de optie ‘Bestand’. Ook hier klikt u één keer op waarna de onderlijnde letter ‘z’ zichtbaar wordt in de optie ‘Zoekbestanden’. De letters ‘‘ uit het helpscherm staan dus voor de menufuncties ‘Instellingen, Bestand, Zoekbestanden’. Direct de juiste helpteksten Als u in een dialoogvenster staat en u klikt op de knop ‘Help’ die tevens in dit venster wordt getoond, dan zal direct de betreffende helptekst die bij dit dialoogvenster behoord, verschijnen. Vanuit een bepaalde functie zal dus altijd de betreffende helptekst getoond worden. Informatie opzoeken in de Help-index Er is ook een andere manier om de juiste Help te vinden. Als u namelijk in het helpscherm op de knop ‘Zoeken’ klikt, dan heeft u de mogelijkheid om een trefwoord in te typen van een onderdeel waar over u informatie wenst op te vragen. Bij iedere letter die u intikt zal de lijst met trefwoorden verder zoeken. Type bijvoorbeeld ‘Zoekbestanden’. U kunt meteen daarna twee keer op de betreffende omschrijving in de trefwoordenlijst klikken waarna u meer informatie over het gekozen onderwerp krijgt.

Gebruik maken van de helpdesk Als er na het gebruik van de helpschermen nog vragen over blijven dan kunt u natuurlijk contact opnemen met de Support afdeling van DUNCAN, via telefoon of e-mail. Klik, voor het versturen van e-mail op het menu ‘Help’ en kies ‘DUNCAN e-mail support’. De medewerkers van de Support afdeling staan u graag te woord om een antwoord te geven op uw vragen. Er worden regelmatig klassikale cursussen gegeven maar ook een privé cursus op uw locatie kan verzorgd worden.

Pagina 7

4

Starten met het programma Er kan onderscheid gemaakt worden in het maken van nieuwe en het openen van bestaande projecten. Beide opties zijn onder het menu ‘Bestand’ te vinden.

Een nieuw project aanmaken Na het starten van het DUNCAN programma klikt u op de knop . Als u reeds een bestand hebt geopend dan zal dit geopende bestand eerst afgesloten worden zodat er niets per ongeluk verloren kan gaan.

De wizard ‘Nieuw bestand’ verschijnt. Deze wizard bestaat een aantal stappen: Structuur Nieuwe bestekken worden altijd gebaseerd op een structuur (sjabloon). Alle structuren bevatten de STABU systematiek, maar hebben bijvoorbeeld verschillende opmaak, voorblad of ingestelde zoekbestanden. Kies hier de geschikte structuur voor uw bestek, bijvoorbeeld 30 = Structuur STABU (Meer over structuurbestanden verderop in dit hoofdstuk). Indien u slechts één structuur heeft, dan zal deze stap worden overgeslagen. Klik op de knop 'Volgende'. Bestandsnaam In deze dialoog kunt u op de gebruikelijke (Windows) manier navigeren in de mappen van uw computer/netwerk. Kies een map en vul een bestandsnaam in bij de cursor. U kunt 15 posities benutten. Gebruikelijk is om hier een projectnummer voor te gebruiken; de omschrijving van het project komt in de volgende stap, bij de hoofdgegevens. Met de knop kan een nieuwe map worden Pagina 8

gemaakt. Kies eventueel de optie ‘Werken met een reservekopie’ door deze aan te klikken. Deze optie wordt verder in dit hoofdstuk alsnog toegelicht.

Hoofdgegevens De cursor knippert in de regel ‘Bestandstekst 1’. Deze moet verplicht worden ingevuld en bevat een verdere omschrijving van het project. De andere bestandsteksten kunnen desgewenst ook direct worden ingevuld met aanvullende (N.A.W.) gegevens. Wanneer het projectnummer gelijk is aan de bestandsnaam, dan hoeft dit niet te worden ingevuld. Alle ingevulde gegevens kunnen als veldvariabele worden opgevoerd in de kop- of voettekst van de afdruk van het bestek. De hoofdgegevens zijn in het project te wijzigen via de menu optie ‘Onderdeel, Hoofdgegevens’.

Klik op OK om de wizard te beëindigen en het bestek te openen. Pagina 9

Wat zijn structuurbestanden Afhankelijk van de moederbestanden en modules die bij u geïnstalleerd zijn, zullen er een aantal structuurbestanden aanwezig zijn. Deze lijst van structuurbestanden wordt alleen toegepast bij het aanmaken van nieuwe bestanden. Ieder structuurbestand, ook wel sjabloon genoemd, vertegenwoordigt een aantal instellingen. Bij een structuurbestand is bijvoorbeeld ingegeven welke zoekbestanden (moederbestanden) er gebruikt worden, of welke lettertypes, regellengte etc. Alle instellingen van het door u gekozen structuurbestand worden bij het aanmaken van een nieuw bestand éénmalig gekopieerd naar het nieuwe, door u ingegeven projectbestand. Op dat moment is er dus een basis gelegd voor het nieuwe project. Een opsomming van mogelijke structuurbestanden: • Structuren Elsevier (voor het opzetten van een begroting met één van de prijsbestanden van Elsevier, bijvoorbeeld BUKLA) • Structuur CLC (alleen voor het maken van nieuwbouwbegrotingen met prijzen-, elementen- en bouwdelenbestanden. Het bestek zal hierbij altijd volgens STABU2 zijn.) • Structuur NL/SfB (voor een zelf op te zetten begroting zonder moederbestanden, maar volgens de standaard NL/SfB hoofdstuk indeling. Het bestek zal hierbij altijd volgens STABU2 zijn.) • Structuur STABU (voor een zelf op te zetten begroting zonder moederbestanden, maar volgens de STABU2 hoofdstuk indeling. Bestek is ook volgens STABU2) • Structuur VRIJ (voor een zelf op te zetten begroting zonder moederbestanden, maar volgens een zelf aan te maken hoofdstuk indeling. Het bestek zal hierbij wel altijd volgens STABU2 zijn.) De keuze die hier gemaakt kan worden heeft alleen betrekking op het calculatie gedeelte van het programma. Als u ook het calculatieprogramma van DUNCAN in uw bezit heeft, dan kunt u in het aan te maken project tevens een begroting opnemen. Bij alle structuren is het besteksgedeelte altijd volgens de STABU2 systematiek. Wanneer u alleen het programma DunText in licentie hebt en niet de programma’s DunElement, DunKalk of DunMeerjaar dan is er waarschijnlijk alleen het structuurbestand ‘Structuur STABU’. De stap om een structuur te kiezen (bij een nieuw projectbestand) wordt dan overgeslagen. Na het aanmaken van een project kunt u binnen dit project niet meer wisselen van structuur. Er zouden dan verschillende structuren en coderingen door elkaar gebruikt gaan worden en dat is niet mogelijk.

Pagina 10

Een bestaand project openen Er kan onderscheid gemaakt worden in het maken van nieuwe en het openen van bestaande projecten. Beide opties zijn onder het menu ‘Bestand’ te vinden. Klik de volgende menuopties aan: ‘Bestand, Open’ of klik op de knop . Als u reeds een bestand hebt geopend dan zal dit geopende bestand eerst afgesloten worden zodat er niets per ongeluk verloren kan gaan. De dialoog ‘Open bestand’ verschijnt en de cursor staat op het invoerveld ‘Bestandsnaam’, waarbij het laatst bewerkte bestand staat weergegeven. Wanneer u dit bestand verder wenst te bewerken dan hoeft u alleen maar op de ‘Openen’ knop te klikken en het bestand wordt geopend. Door te dubbelklikken in de lijst met bestanden kan ook een ander projectbestand worden geopend. Historische lijst met bestanden Als u een eerder geopend bestand wilt zoeken, dan kunt u op de knop ‘Historische lijst’ klikken (bovenin de dialoog) waardoor u een historische lijst krijgt van eerder geopende bestanden. Kies het betreffende project uit de historische lijst en klik op de ‘Ok’ knop waardoor in de achterliggende dialoog de map met het bestand wordt weergegeven. Een lijst van de 4 laatst geopende bestanden vindt u ook terug onder het menu ‘Bestand’, na de optie ‘Afdrukken STABU catalogus’. Voor de netwerkversie van DUNCAN geldt dat alle lijsten met laatst geopende bestanden per gebruiker worden opgeslagen.

De optie ‘Werken met een reservekopie’ De optie ‘Werken met een reservekopie’ houdt in dat er bij het openen van een bestand direct een reservekopie wordt gemaakt. U werkt in feite in deze kopie. De reservekopie wordt om de 30 minuten gekopieerd naar het origineel. Wanneer u besluit het bestand te sluiten dan zullen tevens de laatst gemaakte aanpassingen gekopieerd worden naar het origineel. Daarna wordt de reservekopie verwijderd. Deze optie zorgt er voor dat het originele bestand nooit beschadigd kan worden wanneer bijvoorbeeld uw systeem, het netwerk of de stroom uitvalt. Ook kan bij een netwerkversie de reservekopie op het werkstation worden geopend zodat het netwerk verder wordt ontlast. Wij raden u daarom aan deze optie te gebruiken. Het standaard aanof uitzetten van deze optie of het veranderen van de 30 minuten opslagfrequentie, kunt u in het menu ‘Instellingen, Gebruiker, Algemeen’ tabblad ‘Algemeen’ instellen.

Pagina 11

5

Bestand vullen en muteren Afhankelijk of u wel of niet een bestand hebt geopend, worden verschillende menubalken zichtbaar. Bij een geopend bestand bevat de menubalk o.a. de opties ‘Onderdeel, Bewerken’ en ‘Zoeken’. Onder de menu-optie ‘Onderdeel’ vindt u de verschillende onderdelen die een project kan bevatten. Afhankelijk van de bij u geïnstalleerde programma’s kan deze menu-optie bestaan uit ‘Bestek, Calculatie’ of ‘Meerjaren’ e.d. In dit cursusboek komen de menu-opties ‘Bestek, Hoofdgegevens’ en ‘Extra bladen’ aan de orde.

Hoofdgegevens van het project Met hoofdgegevens worden de gegevens bedoeld die als kop- of voettekst op iedere pagina van het betreffende project geprint kunnen worden. Hierbij moet u denken aan de bedrijfsnaam, projectomschrijving, projectdatum e.d. De hoofdgegevens zijn te vinden onder menu ‘Onderdeel, Hoofdgegevens’. Binnen de geopende dialoog kunnen meerdere tabbladen aanwezig zijn, waaronder ‘Algemeen, Bestek’ , ‘Calculatie’, ‘Meerjaren’ en ‘Planning’. De optie ‘Algemeen’ bevat gegevens die op iedere afdruk geprint kunnen worden zoals de bedrijfsnaam en de projectomschrijving. Alle bedrijfsteksten voor een nieuw bestand kunnen reeds van te voren worden gedefinieerd in het hulpprogramma DunSetup, via de menu optie 'Bedrijf'. De optie ‘Bestek’ bevat gegevens die alleen op een bestek geprint worden en niet op bijvoorbeeld een begroting. De optie ‘Calculatie’ bevat o.a. de datum van de begroting.

Extra bladen voor het project Naast het besteksonderdeel kan gebruik worden gemaakt van de zgn. extra bladen om tekstbijlagen toe te voegen. Deze zijn bereikbaar via het menu ‘Onderdeel, Extra bladen’ of met de bijbehorende knoppen. Qua functionaliteit zijn alle extra bladen gelijk. Bij het voorblad, tussenblad, overzicht bijlagen en eindblad kan een STABU template worden opgeroepen door te klikken op de groene S-knop links onderin de knoppenbalk.

Pagina 12

Externe documenten De extra bladen zijn qua mogelijkheden in tekstverwerking niet vergelijkbaar met MS Word; het werken met tabellen, afbeeldingen etc. is niet mogelijk. Ook is er geen spreadsheetfunctionaliteit beschikbaar. Voor de qua opmaak meer geavanceerde bijlagen kunt u gebruik maken van de koppeling naar externe documenten, te bereiken via menu optie ‘Onderdeel, Extra bladen, Externe documenten’. Alle functionaliteit uit MS Office is wellicht wel te realiseren bij de DUNCAN software ontwikkeling, maar daarmee worden de hoofdfuncties uit het oog verloren. Daarom is er gekozen voor een andere oplossing: een koppeling naar externe documenten. De gedachte hierbij is: het beste van 2 werelden door software slim te combineren. En het nodige overzicht binnen een project behouden. Met externe documenten maakt u gebruik van Word, Excel en PDF bestanden die als bijlagen behoren bij het geopende projectbestand in DUNCAN. Hoe werkt het Afhankelijk van het gehanteerde bestandstype binnen DUNCAN (VH*.DBF of *.DNC) is de werking als volgt: Wanneer een bestand is geopend, kiest u menu 'Onderdeel, Extra bladen, Externe documenten'; de insteldialoog verschijnt. Hier kunnen koppelingen worden gelegd naar externe documenten. Klik op de knop 'Nieuw' voor het aanmaken van een eerste koppeling. U werkt met bestandstype < V3.00 Binnen de Windowsomgeving ziet u één DUNCAN project als meerdere losse bestanden (met voorvoegsel VH, BT, BU, KT, KU etc). Met de getoonde dialoog kunt u een document aanwijzen door te klikken op het bladerknopje. De optie 'Projectgebonden' bepaalt of er een kopie van het geselecteerde document wordt gemaakt en gekoppeld. Laat u deze optie uit, dan wordt het geselecteerde project direct gekoppeld. Selecteert u de optie 'Projectgebonden' dan wordt een kopie gemaakt van het document, die wordt geplaatst in dezelfde map waar het projectbestand is gelocaliseerd, met het voorvoegsel PD. U werkt met bestandstype > V3.00 Binnen de Windowsomgeving ziet u één DUNCAN project als één DNC bestand. U krijgt bij het nieuw aanmaken van een koppeling de keuzedialoog te zien. Documenten kunnen op 2 manieren worden gekoppeld: Alleen als verwijzing naar het document, als snelkoppeling. Het document bevat algemene, niet projectgebonden informatie en kan buiten DUNCAN worden benaderd via de Windows omgeving.

Pagina 13

Als projectgebonden document met projectgerelateerde informatie; het document maakt deel uit van het DUNCAN projectbestand en kan niet buiten DUNCAN om worden benaderd via de Windowsomgeving. Kies een optie om door te gaan en selecteer een document. Projectgebonden: ja of nee? Vaak zullen PDF bestanden (zijn statisch) als normale bijlagen worden gekoppeld. Word- of Excelbestanden, waarin projectgerelateerde informatie kan worden opgeslagen, zijn eerder projectgebonden, tenzij ze al bestaan en achteraf worden gekoppeld. Voor het overzichtelijk bij elkaar houden van externe documenten en het DUNCAN project (ook na 'Opslaan als' of kopieren ) is de optie 'Projectgebonden' aan te raden. Tabel In de tabel worden de gekoppelde bestanden weergegeven. Met het aanwijzen van een regel verschijnt een hinttekstvenster met extra informatie over het project. Door te dubbelklikken (of rechtsklikken en 'Openen' kiezen, of met de bijbehorende knop) wordt het document geopend in de gekoppelde toepassing. De volgorde van de documenten (belangrijk voor het afdrukken) kan worden aangepast met de pijlknopjes onderin de dialoog. De regel '-DUNCAN bladen --' geeft de plaats aan van de reguliere onderdelen (bestek, calculatie etc.) in de printvolgorde.

Pagina 14

Het bestek maken Aan de hand van voorbeelden wordt in dit hoofdstuk een aantal handelingen doorgenomen die nodig zijn om een bestek samen te stellen. We maken hierbij gebruik van de STABU catalogus en van een eerder gemaakt bestek. Hieruit worden teksten geselecteerd en gekopieerd naar het onderhanden bestek en deze worden daarna verder uitgewerkt. Klik op de menuoptie ‘Onderdeel, Bestek’ of op de knop besteksvenster te openen.

om het

Links in het venster staat de STABU2 codekolom, rechts daarvan ziet u de omschrijvingskolom. Nog verder rechts treft u kolommen aan waarin aanvullende informatie staat, zoals relatiecodes, versienummers, etc. Tevens zijn er kolommen beschikbaar die u kunt gebruiken om zelf informatie in te vullen, bijvoorbeeld hoeveelheden, sorteercodes, etc. Met behulp van de Tabtoets bladert u door de verschillende kolommen heen (SHIFT-Tab is terug). Dit kunt u ook doen met behulp van de horizontale schuifbalk onder in het venster. Van de laatste kolom keert u weer terug naar de eerste; de reeks kolommen is in een ‘loop’ gekoppeld. Opbouw van de STABU systematiek Voordat we verder gaan is het verstandig om eerst met u de STABU opbouw nog eens kort door te nemen (Zie het schema hieronder) Code- Omschrijving lengte

Voorbeeld

02

Hoofdstuk

21

BETON

05

Paragraaf

21.50

IN HET WERK GESTORT BETON

08

Artikel

21.00.30

INFORMATIE-OVERDRACHT: ALGEMEEN

10

Korttekst

21.50.10-a

IN HET WERK GESTORT BETON, BETONMORTEL

11

Bepaling

21.00.30.01

CONSTRUCTIEGEGEVENS

12

Rubriek

21.50.10-a-1

BETONMORTEL

13

Bouwdeel

21.50.10-a.01 FUNDERINGSBALK/-VOET

Hoofdstuknummers die beginnen met een ‘0’, zoals de hoofdstukken ‘00’ en ‘01’, zijn algemene hoofdstukken die betrekking hebben op de gehele inhoud van het project (bestek). Paragraven die met een ‘0’ beginnen, zoals ‘21.00’, bevatten algemene teksten (artikelen met bepalingen) die betrekking hebben op de inhoud van dat betreffende hoofdstuk (21). De overige hoofdstukken en paragraven bevatten de werkbeschrijvingen van het project.

Pagina 15

Bladeren in de STABU catalogus Als u gebruik wenst te maken van de STABU catalogus, dient deze eerst geopend te worden. Klik daarom nu op de knop om de catalogus te openen. Het beeldscherm splitst zich en de teksten van de STABU catalogus worden in een tweede venster weergegeven. Als voorbeeld zullen wij een bestekspost samenstellen uit hoofdstuk ‘22 METSELWERK’, met daarin opgenomen een algemene bepaling en een werkbeschrijving. Maak gebruik van de verticale schuifbalk of van het toetsenbord (PgUp, PgDn of de pijlcursortoetsen) om naar beneden te bladeren totdat u bij hoofdstuk 22 bent gekomen. Dubbelklik op de tekst ‘METSELWERK’ (hoofdstuk 22) waarna dit hoofdstuk wordt geopend en de paragraven van metselwerk getoond worden. De rode pijl in de kantlijn geeft aan waar u zich bevindt in de catalogus. U kunt dubbelklikken op tekst of op codes om open of dicht te klappen. Tevens kunt u het toetsenbord gebruiken door de grijze + te gebruiken (op het numerieke deel) om open te klappen en de grijze – om dicht te klappen. Merk op dat, wanneer u een hoofdstuk openklapt, de andere hoofdstukken van het scherm verdwijnen; u focust op dat ene hoofdstuk. Wilt u naar een ander hoofdstuk dan dubbelklikt u wederom op de tekst ‘22 METSELWERK’ (of toetst -) om dit hoofdstuk weer dicht te klappen. Dit betekent dus dat als u op een code dubbelklikt, het programma deze open of dicht klapt. Op deze manier kunt u, zonder iets over te nemen naar uw bestek, door een zoekbestand bladeren. Let op: met de ENTER toets neemt u over naar het projectbestek; deze dient dus niet voor het open of dichtklappen! Tip: om een beter overzicht te krijgen, kunt u het venster met de catalogus maximaliseren met de knop rechtsboven in het venster. Om terug te keren naar de gesplitste weergave klikt u op de knop . Algemene omschrijving Ga naar de code ‘22.00.30.01’. Merk op dat tot op heden alle teksten in HOOFDLETTERS worden getoond. De reden hiervan is dat al deze tekstcodes TITELS zijn; de teksten volgen hieronder. Als u bij de code bent aangekomen dan kunt u daar twee keer op klikken om de tekst open te klappen. U ziet nu bij de code ‘22.00.30.01’ een titel met bijbehorende tekst. Druk één keer op de ‘Enter’ toets om deze tekst over te halen naar het onderhanden bestek of klik met de rechter muisknop en kies ‘Overnemen’. De knop links onderin heeft dezelfde functie. Klik nu in uw zoekbestand twee keer op de code ‘22.00’ waarna het hoofdstuk dichtklapt wordt tot paragraaf nivo.

Pagina 16

Werkbeschrijving We gaan nu verder met de werkbeschrijving van het bestek. Blader naar beneden tot u bij de code ‘22.32’ bent aangekomen waarna u twee keer op deze code of tekst klikt om deze paragraaf te openen. Klik nu twee keer op de code ‘22.32.11-?’ (Korttekst). U ziet nu een lijst met zogeheten specificatie-of rubriek titels, ook wel x-coderingen genoemd. Deze x-coderingen zijn rood van kleur en kunnen worden opengeklapt. Specificatie titels U ziet nu de specificaties op het scherm die vallen onder de code ‘22.32.11-?’. Deze titels zijn ingedeeld in groepen. In deze lijst ziet u een aantal codegroepen voor komen: • 22.32.11-?-0 • 22.32.11-?-1 • 22.32.11-?-4 • 22.32.11-?-5 Deze groepen noemen we ook wel de ‘0 groep’ en de ‘1 groep’ etc. De eerste titel van iedere groep is de groepshoofd waar geen gegevens onder opgenomen zijn, maar die de groep inleid (de Xcodering, rood van kleur). Iedere groep bestaat dus uit een X-codering (rode titel) en varianten. Iedere variant (behalve de rode X-codering) bevat specificatieteksten en schrap/keuze-teksten, maar hierover later meer. Iedere groep vertegenwoordigt een tekstsoort m.b.t. de te door u te omschrijven bestekstpost.

Pagina 17

De relatie codes Rechts naast de omschrijving ziet u een kolom met daarin per titel een zogeheten relatiecode opgenomen. Hier hoeft u in principe niets mee te doen, maar u kunt er wel informatie van aflezen. U moet zich dan bezighouden met de letters die in deze code vermeld staan. De hoofdletter aan het begin van een relatiecode geeft aan wat voor soort tekst deze specificatie bevat. De kleine letter die u bijna aan het einde van de code ziet staan, geeft aan waar deze specificatie op gebaseerd is. Eerst een opsomming van de mogelijke hoofd- en kleine letters: De betekenis van de 1e letters: • A Algemene omschrijving/bepalingen • B Bouwstoffen • D BouwDeel / InstallatieDeel (Plaatsbepaling) • R Resultaat gericht De betekenis van de laatste letters: • a Algemene specificatie (met algemene tekst) • c Stabu eigen (met specificatie teksten) • d Stabu eigen (met specificatie teksten) • f Fabrikanten (vaste fabrikantnamen) • m Milieu (volgens DUBO maatregels) • x Dit is een groepstitel (zonder inhoud) Specificatie teksten tonen; hintvenster Zoals al eerder beschreven bevat iedere specificatie-titel gedetailleerde tekst. Deze tekst kunt u bekijken door de muispijl te plaatsen op één van de eerste letters van de specificatietitel (niet de x-codering); een hintvenster verschijnt rechts in beeld met de inhoud van de specificatie.

Pagina 18

Specificatie teksten tonen; openklappen U kunt ook dubbelklikken op de titel zodat deze openklapt. De specificatie-titel waar u op geklikt heeft zal boven aan het zoekvenster getoond worden met daar onder de specificatie-teksten. De specificatie wordt nu dus opengeklapt op uw scherm getoond. Als u deze weer wenst dicht te klappen, zodat de lijst met titels weer verschijnen, dan klikt u nogmaals twee keer op de titel van deze specificatie. Deze titel blijft nu bovenaan in het scherm staan en u ziet de overige titels er weer onder staan. De specificaties zijn nu weer dicht geklapt. Zo kunt u iedere specificatie inhoudelijk bekijken voordat u deze misschien in uw bestek gaat overnemen. Als we nu inhoudelijk naar een specificatie gaan kijken dan kunnen we deze in een aantal verschillende onderdelen indelen. Deze zijn: • Vaste teksten, die niet muteerbaar zijn. • Keuzeteksten, ook wel schrapteksten genoemd, waar u een keuze kunt maken uit een aantal aangeleverde teksten. • Vrije tekstposities, waar u eigen teksten kunt invoeren. Vaste teksten Vaste teksten zijn herkenbaar omdat deze niet tussen wat voor haakjes dan ook worden weergegeven. In het programma zijn de vaste teksten standaard zwart van kleur. Keuze teksten Een keuzetekst-positie wordt aangegeven door middel van de haakjes ‘< >‘ (ook wel keuzehaken of schraphaken genoemd). Deze zijn in het programma standaard rood (1 keus) of bruin (meerdere keuzes) van kleur. Tussen deze haakjes staan in de catalogus de keuzes weergegeven. Iedere keuzetekst begint met een schuine streep ‘ \’ als afbakening. U kunt straks in het projectbestek uiteindelijk maar één keuzetekst kiezen. Wat u nu doet is globaal beoordelen of u de betreffende specificatie voor uw bestek kunt gebruiken. Het daadwerkelijk kiezen van keuzeteksten doet u niet nu, maar pas later in uw bestek. Vrije teksten Een vrije tekstpositie is herkenbaar door rechthoekige haakjes ‘[ ]’. Deze zijn in het programma standaard blauw van kleur. Tussen deze haakjes kunt u later in uw projectbestek eigen teksten opnemen. In de catalogus kan niet worden getypt. Een vrij teksthaakje kan ook onderdeel zijn van een keuzetekst.

Pagina 19

Overnemen van varianten uit de STABU catalogus Als u bijvoorbeeld de code ‘22.32.11-?’ heeft open geklikt dan ziet u een lijst met specificatie titels. Als u na het lezen en bladeren door de specificaties een keuze heeft kunnen maken uit bijvoorbeeld de ‘0 groep’, dan kunt u deze overnemen door de cursor in deze variant te zetten en op de ‘enter’ toets te drukken. Neem bijvoorbeeld de variant ‘22.32.11-?-0 SCHOON METSELWERK, METSELVERBAND’ over naar uw bestek. Het programma vraagt u nu om van het vraagteken een zogeheten korttekst-letter te maken. Als u bij deze vraag op de ‘Ok’ toets klikt of ENTER toetst, dan zal het programma er automatisch de korttekstletter ‘a’ van maken. Het snelste neemt u dus een variant over door 2x ENTER te toetsen. U ziet dat de variant inclusief de voorliggende codeopbouw over wordt genomen in uw bestek. Ook ziet u dat het vraagteken uit de code vervangen wordt door de letter ‘a’. Deze letter heet de ‘korttekstletter’. Een korttekstletter vertegenwoordigt binnen de betreffende codegroep een besteksomschrijving. Korttekstletters zijn vrij toe te passen. Er kunnen dus meerdere letters in uw bestek voorkomen, afhankelijk van het aantal besteksposten dat met dezelfde voorcode in het bestek opgenomen moeten worden. Hierover later meer bij de optie ‘Kopiëren van codes’. Merk op dat, naast de resultaatsomschrijving uit de 0-groep, tevens een bouwstof uit de 1-groep is overgenomen. Deze bouwstof heeft een X-codering en wordt verplicht toegevoegd aan de korttekst. Later wordt deze zonder meer overschreven met een verder gespecificeerde variant uit de catalogus. Het uitwerken van deze overgenomen variant in het bestek doen we pas later als u de bestekspost compleet heeft gemaakt. We gaan nu verder naar de zogeheten ‘1 groep’. Zorg er in ieder geval voor dat de specificatie-titels dicht geklapt zijn zodat u een duidelijk overzicht heeft. Scrollt u daarna met de cursor naar beneden totdat de varianten van de ‘1 groep’ op uw scherm verschijnen. Ook hier kunt u de varianten inhoudelijk bekijken door deze open en weer dicht te klappen, of de hinttekst te gebruiken. Kies uit de ‘1 groep’ bijvoorbeeld de code ‘22.32.11-?-1 KALKZANDSTEEN MET MORTEL NEN...’ en neem deze over naar uw bestek met behulp van de ‘enter’ toets. Dit doet u ook bij de ‘4 groep’ en de ‘5 groep’.

Pagina 20

Overnemen van bouwdelen uit de STABU catalogus Eerder in dit hoofdstuk is beschreven hoe bijvoorbeeld een muur tot stand komt door de juiste specificaties uit de catalogus over te nemen naar het bestek. Deze besteksomschrijving (bijvoorbeeld t.b.v. een muur) dient alleen nog een plaatsbepaling te krijgen waarin u kunt omschrijven waar deze muur zich in het project bevindt. Als u met de cursus nog steeds bij de code 22.32.11-?.....’ bent dan klikt u één keer op het bouwdeelknopje dat links onder in het catalogus venster getoond wordt. U kunt ook de toets B gebruiken of klikken met de rechter muisknop en ‘Bouwdelen’ kiezen. Het onderscheid tussen de code van de specificaties en de bouwdelen zit hem in het laatste deel van deze codes: • 22.32.11-?-1 • 22.32.11-?.01

Specificatiecode (met ‘a streep’ en één cijfer.) Bouwdeelcode (met ‘a punt’ en twee cijfers.)

Bij een bouwdeel zijn de twee laatste cijfers het bouwdeelnummer. In de STABU catalogus zijn de bouwdelen net als de specificaties in groepen ingedeeld. Ieder bouwdeelnummer vertegenwoordigt een groep bouwdelen. Iedere groep heeft ook hier een groepshoofd (rood van kleur). Bouwdeelnummers zijn geen vaste nummers van STABU. Dit betekent dat als u bijvoorbeeld de bouwdeelnummers ‘.09’ en ‘.12’ in uw bestek overneemt, u deze later kunt hernummeren naar ‘.01’ en ‘.02’. Neem uit de bouwdelenlijst twee bouwdelen over naar het bestek met de teksten ‘BINNENWAND’ en ‘BUITENWAND’. Doe dit met behulp van de ‘enter’ toets. In het projectbestek staan onder de bouwdeeltitel standaard teksthaken [ ], om het bouwdeel verder te omschrijven. De besteksomschrijving is nu door u samengesteld en compleet in het bestek overgenomen, klaar voor mutatie. Tip 1: De pijlknoppen links onderin de catalogus zijn handig als navigatiemiddel te gebruiken. Deze worden verder toegelicht in de helpfunctie. Klik op de knop voor informatie. Tip 2: Alle getoonde kleuren van teksten en haken kunnen door de gebruiker worden ingesteld via het menu ‘Instellingen, Gebruiker, Kleuren’ (ook met de knop ‘Speciaal’).

Pagina 21

Samenstellen en overnemen van een complete korttekst De eerder overgenomen korttekst met varianten en bouwdelen kan ipv het los overnemen per onderdeel uit de catalogus ook al in de catalogus worden samengesteld door het plaatsen van selectievinkjes voor de gewenste varianten/bouwdelen. Hiertoe plaatst u voor elke gewenste variant uit een groep een vinkje (let op: 1 variant per groep kan in 1 korttekst worden opgenomen). Bij de bouwdelen kunnen meerdere vinkjes worden geplaatst. Hierna neemt u over (met ENTER of vanuit het rechter muisknop menu). De volgende dialoog verschijnt:

De selectie kan hier eventueel nog worden aangepast. Met OK worden de teksten overgenomen naar het bestek.

Pagina 22

6

Bewerken van het bestek Sluit na het overnemen van besteksteksten eerst de catalogus af (bijv. met de ESC toets) zodat het volledig besteksvenster op het scherm aanwezig is. Blader naar boven zodat u alle tekst uit het voorgaande voorbeeld vanaf het begin ziet staan. Tip: Met de toetscombinatie CTRL-Home of CTRL-End springt de cursor in één keer naar het begin of het einde van het bestek.

Beknopt overzicht van het bestek Op het beeldscherm (of printer) bestaat de mogelijkheid om een beknopt overzicht van het bestek te laten zien. Dit kunt u realiseren door twee keer op een specificatie-titel (bijv. 22.32.11-a-0) te klikken waarna alle specificatie-teksten verdwijnen en u alleen nog maar titels ziet. Op deze manier kunt u het bestek ook opbouwen vanuit de zoekbestanden en eenvoudig en snel doorbladeren. Als u na het bladeren bij het betreffende hoofdstuk bent aangekomen dan kunt u het gehele bestek daar weer open klappen door weer twee keer op een willekeurige specificatie-titel te klikken. Het gehele bestek wordt dan weer opengeklapt; de cursor blijft in het scherm op de specificatie staan waar u op heeft geklikt.

Keuze(schrap)teksten muteren Keuzeteksten in de specificatie worden gepresenteerd in groepjes met keuzerondjes ervoor. Door te klikken op een keuzerondje selecteert u een tekst; deze licht op. De niet gekozen teksten blijven grijs. Om deze teksten te verbergen kunt u klikken op het - vakje voor de keuzegroep, waarna de groep dichtklapt. Alle niet geselecteerde keuzeteksten binnen de bestekspost kunnen worden verborgen/getoond door te klikken op het map symbool voor de titel van de bestekspost. Wanneer binnen een specificatiegroep geen keus is gemaakt, dan verschijnt bij het inklappen de tekst ter indicatie.

Vrije teksten invoeren en muteren In besteksteksten ziet u ook blauwe teksthaakjes staan, [ ]. Hier kan eigen ‘vrije’ tekst worden ingevoerd. Plaats de cursor voor, op of na de teksthaakjes en type de gewenste tekst. Het sluithaakje zal bij het typen van iedere letter één positie opschuiven. Wanneer het einde van de regel is bereikt, dan zal automatisch naar een volgende regel worden opgeschoven. Plaats geen onnodige harde returns (d.i. ENTER); wanneer u later namelijk de regellengte aanpast, dan worden alle teksten automatisch breder of smaller gemaakt. Dit werkt echter alleen indien u getypte regels niet (onnodig) afsluit met een harde return.

Pagina 23

TIP: Gebruik een zachte return (SHIFT-ENTER) indien u een regel wilt afbreken, wanneer deze nog niet vol is. In combinatie met de veelvuldig gehanteerde opsomtekens met inspring van STABU blijft de uitlijning hiermee ook intact.

Lege keuzeteksten en teksthaken Alle lege keuzeteksten en lege teksthaken [ ] op het beeldscherm worden niet als witregel afgedrukt. Om de tekst op het beeldscherm vergelijkbaar te tonen als op de afdruk (zonder lege invulplaatsen en haken) kan een code worden vergrendeld. Hierover later meer.

STABU helpteksten online bij besteksteksten Stichting STABU levert naast de catalogus ook een Windows helpbestand, dat kan worden opgeroepen vanuit het menu ‘Help, STABU Inhoudsopgave’. Dit helpbestand bevat belangrijke informatie, zoals bijvoorbeeld de STABU Standaard. Ook verschijnt bij elke tekst in het bestek waar STABU help beschikbaar is een groen vraagteken in de kantlijn. Door hierop te klikken verschijnt direct de bijbehorende helptekst op het beeldscherm.

Pagina 24

Vrij maken van een standaard tekst Als u vanuit de STABU catalogus niet de specificatie-tekst heeft kunnen vinden die u graag had willen overnemen, dan kunt u het beste de specificatie kiezen die er het meest op lijkt waarna u deze in uw bestek tekstueel vrij kunt maken om alle teksten te muteren. LET OP: Gebruik deze functie zeer spaarzaam en maak er geen misbruik van, zodat besteksteksten foutief kunnen worden geïnterpreteerd. Voor alle duidelijkheid: de STABU systematiek ondersteunt deze manier van werken; met het kopieren en plakken van teksten naar een identieke, lege STABU code kan hetzelfde resultaat worden bereikt. Deze werkwijze kan alleen worden toegepast op specificatieteksten. Alle artikelen met bepalingen (uit de paragraven .00 of de hoofdstukken 00 en 01) kunnen niet worden vrijgemaakt, tenzij de STABU code een 9 bevat. Werk eerst de specificatietekst zo ver mogelijk uit (keuzeteksten kiezen, vrije tekst typen etc.); na het vrijmaken van de code kunnen geen andere keuzeteksten meer worden geselecteerd. Ga in uw bestek met de cursor op de betreffende specificatie staan, bijvoorbeeld de code ‘22.32.11-a-4’ die in uw bestek opgenomen is (als u het voorgaande voorbeeld heeft gevolgd). Klik nu één keer op uw rechter muistoets en kies uit het menu de optie ‘Relatiecode’. Er verschijnt een dialoog met de relatiecode van de betreffende specificatie. De ‘overschrijfmodus’ is geactiveerd (de cursor is lichtgrijs); u kunt direct over de bestaande karakters heentypen. Maak van het laatste nummer in de code een negen nummer (9) en klik op de ‘Ok’ knop.

Alle tekst van deze specificatie is nu vrij muteerbaar. U kunt echter geen gebruik meer maken van de keuzetekstfunctionaliteit.

Pagina 25

Kopiëren van codes en codegroepen Binnen een bestek kan het voorkomen dat u een al gemaakte bestekspost nog een keer kunt gebruiken maar dan met andere keuzeteksten. Als dit het geval is dan kunt u de bestekspost met de korttekstletter ‘a’ kopiëren naar ‘b’. Dit komt o.a. voor als er voor een andere gevel een zelfde steen gebruikt kan worden maar dan wel met een andere kwaliteit en afmeting. Werk eerst de te kopiëren specificatie zo ver mogelijk uit. Plaats de cursor in de korttekst 22.32.11-a. Klik dan één maal op de rechter muisknop en kies voor de optie ‘Code...’. De functietoets F5 of de hebben dezelfde functie. De korttekstcode is reeds knop ingevuld. Klik op de ‘Kopieer’ knop. Voer nu de nieuwe code in bijvoorbeeld ‘22.32.11-b’. Zorg dat de optie ‘Onderliggende codes’ aangevinkt is en klik dan op de ‘Ok’ knop. De gehele bestekspost ‘22.32.11-a’ is gekopieerd naar de code ‘22.32.11-b’. Hier kunt u nu de mutaties doorvoeren die afwijken t.o.v. de vorige bestekspost. Op alle niveaus kunnen codes worden gekopieerd. Het verplaatsen van een code werkt op gelijke wijze met de knop ‘Verplaats’. Zo kan van een normale STABU code een STABU 9 code worden gemaakt, waarbij (nadat tevens in de relatiecode een negen is geplaatst) de tekst vrij wordt gemaakt. Een bepaling waar eigen, vrije tekst aan toegevoegd dient te worden kan zo worden verplaatst naar een 9 code.

Ongedaan maken van mutaties U kunt eenvoudige typefouten corrigeren door op de ‘Backspace’ of de ‘Delete’-toets te drukken. Tevens kunt u een heel woord verwijderen door ‘CTRL-Backspace’ te gebruiken. Hierbij kan het voorkomen dat u de verkeerde tekst of te veel tekst verwijdert. Te veel verwijderde tekst kunt u terug halen. Dit doet u met behulp van de menuoptie ‘Bewerken, Ongedaan maken’ of de knop . Codes kunnen worden verwijderd (geschrapt) door de cursor te plaatsen in de code en via de rechter muisknop ‘Schrappen’ te kiezen. De knop links onderin het venster heeft dezelfde functie. Na het bevestigen wordt de code (met onderliggende teksten) verwijderd. Het schrappen van besteksteksten kan ook weer ongedaan worden gemaakt met behulp van de menuoptie ‘Bewerken, Ongedaan maken’ of de knop .

Pagina 26

Vergrendelen van teksten Binnen het bestekkenonderdeel is het mogelijk om codes te vergrendelen. Functionaliteit Deze functie heeft twee voordelen: 1. De tekst kan niet meer (per ongeluk) worden bewerkt na vergrendeling 2. De tekst oogt nu net zoals er wordt afgedrukt d.w.z. zonder lege schrapteksten, stuurcodes en zwart. Niveaus De vergrendeling kan op alle code niveaus worden geactiveerd en gede-activeerd, dus zowel per hoofdstuk als per korttekst en alles wat zich aan codelengtes daartussen bevindt. Hoe vergrendelen/ontgrendelen Plaats de cursor in de code kolom, klik met de rechter muisknop en wordt in kies ‘Vergrendelen’ of ‘Ontgrendelen’. Een sleutelicoon de kantlijn geplaatst om aan te geven dat een tekst is vergrendeld. Indien een heel hoofdstuk is vergrendeld dan kan één enkele code bijvoorbeeld los worden ontgrendeld om te bewerken. Stuurcodes tonen in vergrendelde teksten Via het menu ‘Instellingen - Gebruiker – Algemeen’ tabblad ‘Bestek’ kan worden aangegeven of de stuurcodes in de vergrendelde tekst zichtbaar moeten worden blijven.

Pagina 27

Handige opties Er zijn nog veel meer handige opties in het programma aanwezig die het samenstellen van een bestek nog gemakkelijker kunnen maken. Een aantal belangrijke functies worden in dit hoofdstuk toegelicht.

Referentie- (moeder)bestekken gebruiken Als u een bestek opbouwt vanuit de STABU catalogus, dan dient u de besteksposten iedere keer opnieuw samen te stellen en in te vullen. U kunt ook gebruik maken van eerder gemaakte bestekken die u op kunt geven als zoekbestanden. In deze projectbestekken zijn al compleet samengestelde besteksteksten opgenomen. Deze besteksposten zijn met één druk op de knop naar uw projectbestek over te halen. Opgeven van een zoekbestek Sluit eerst eventueel al geopende zoekbestanden, zoals de STABU catalogus en klik op de menubalk ‘Instellingen, Bestand, Zoekbestanden’ om een zoekbestand op te geven. Klik één keer op de eerste regel die leeg is (8 regels voor 8 zoekbestanden) en klik op de knop ‘Wijzig’ om hier een zoekbestand op te kunnen geven. Voer een omschrijving van het zoekbestand in en geef de directory en een bestandsnaam op. U kunt hiervoor de knop ‘Overzicht van bestanden’ gebruiken. Klik nu op de ‘Ok’ knop. Klik op ‘Ok’ en op de knop ‘Stoppen’ om terug te keren naar het bestek. Het zoekbestand is ingesteld en kan gebruikt worden. Klik nu op de knop om het ingestelde zoekbestek te openen. LET OP: elk projectbestek kent eigen koppelingen naar zoekbestanden, zodat voor elk werk specifieke bestekken kunnen worden gehanteerd. Tip 1: indien u klikt op een ‘lege’ knop van de zoekbestanden, dan verschijnt direct de insteldialoog om een zoekbestand op te geven. Tip 2: er zijn standaard 4 knoppen zichtbaar voor zoekbestanden. Via het menu ‘Instellingen, Gebruiker, Knoppenbalk’ kunnen de andere 4 knoppen worden bijgeplaatst.

Pagina 28

Bladeren en overnemen uit een zoekbestek In tegenstelling tot de STABU catalogus kunt u vanuit een referentiebestek complete besteksposten in één keer overhalen naar het projectbestek. Ga met uw cursor bijvoorbeeld op de code ‘22.32.11-a’ in het referentiebestek staan en klik op de knop ‘Overnemen met onderliggende’ die meerdere codes overneemt. Deze functie zorgt er voor dat alle bestekscodes die bij de code ‘22.32.11-a’ horen, zoals de code ‘22.32.11-a-1’ e.d., in één keer compleet in het projectbestek overgenomen kunnen worden. Op deze manier kunt u ook complete hoofdstukken van een zoekbestek in één keer overnemen naar het onderhanden bestek. Ga met uw cursor op het betreffende hoofdstuknummer staan en klik éénmaal op de knop ‘Overnemen met onderliggende’. Zo worden alle codes uit het zoekbestand die aan dezelfde code voldoen als het betreffende hoofdstuknummer, in één keer overgenomen. Er kan natuurlijk ook ‘normaal’ worden overgenomen met de knop

.

Hernummeren van codes Zoals al eerder genoemd zijn de korttekstletters ‘a’ en het bouwdeelnummer ‘.01’ vrij te gebruiken. Dit betekent dat het kan voorkomen dat u in het bestek geen korttekst ‘a’ heeft staan maar wel een ‘b’. Dit gebeurt als u bijvoorbeeld de korttekst ‘a’ heeft geschrapt of als u een specificatie ‘b’ uit een referentiebestek heeft overgenomen. Dit is te verhelpen door te hernummeren. Na het hernummeren zullen alle korttekstletters, bouwdeelnummers en negentig-codes (bepalingen) weer oplopend gesorteerd zijn. Klik op de menufunctie ‘Bewerken, Overige, Hernummeren codes’

Let op: indien een bestek ‘definitief’ is geworden, dient u het hernummeren te vermijden! Als met een nota van wijziging codes worden geschrapt en aangevuld, kan het zijn dat e.e.a. niet meer oplopend is genummerd. Hernummeren kan echter tot gevolg hebben dat eventuele verwijzingen vanuit bijlagen of andere besteksteksten niet meer kloppen!

Pagina 29

Opmerkingen (memo) plaatsen Het is mogelijk om op iedere willekeurige plek in het bestek een opmerking of een memo te plaatsen. Hier kunt u dan eigen teksten intypen. Opmerkingen plaatst u met behulp van de rechter muisknop waarna u op de menuoptie ‘Opmerking’ klikt. Het weer verwijderen van deze opmerking doet u door met de cursor op de bestaande opmerking te gaan staan, op de rechter muisknop te klikken waarna u weer voor de optie ‘Opmerking’ kiest. U kunt zelf bepalen of u opmerkingen wenst te printen of niet. Voor het concept bestek is het echter gemakkelijk om deze door u ingegeven opmerkingen mee te printen om op de print-out na te kunnen gaan waar u nog iets moest doen. Op de afdruk wordt duidelijk in de kantlijn aangegeven waar de opmerkingen zijn geplaatst. Tevens is het woord Concept verticaal op de pagina geprint. Let op: het plaatsen van opmerkingen in het bestek heeft een interne memofunctie; u kunt hiermee niets aan de wezenlijke inhoud van het bestek toevoegen. Indien u dit wenst, dan kunnen hier binnen de bestaande STABU systematiek 9 codes voor worden aangemaakt. Indien u een bestek afdrukt inclusief eigen opmerkingen (d.i. optioneel), dan zal dit worden gekenmerkt als conceptbestek.

Eigen zoek-markering plaatsen Als er verschillende plekken in het bestek zijn die u in een later stadium snel zou willen opzoeken om bijvoorbeeld direct vrije tekst aan te vullen, dan kunt u dat doen met behulp van het plaatsen van een zogeheten eigen markering. Deze markering kan alleen tussen vrije teksthaken geplaatst worden. Als er op een bepaalde plek in het bestek geen vrije teksthaakjes mogelijk zijn maar u wenst hier toch een eigen zoekmarkering te plaatsen, dan kunt u eerst het beste een opmerking / memo plaatsen waarin u dan alsnog de eigen zoekmarkering kan opnemen. Een zoekmarkering plaatst u met behulp van de rechter muisknop of met de sneltoets CTRL-E. Het programma plaatst een teken ♦υwaar naar gezocht kan worden. Het zoeken naar dit teken kunt u doen met behulp van de menufunctie ‘Zoeken, Diverse, Eigen markering’ uit de knoppenbalk. Het programma gaat de of met de knop zoekfunctie altijd uitvoeren vanaf de positie waar de cursor op dat moment staat. Het weg halen van deze zoekmarkering gaat gewoon met de ‘Backspace’ of de ‘Delete’ toets. In het printmenu kunt u zelf bepalen of de markeringen wel of niet afgedrukt moeten worden.

Pagina 30

Bestek controleren op inhoudelijke fouten Als u klaar bent met het bestek en u heeft het goed gecontroleerd dan nog kan het voorkomen dat u over een aantal foutjes heen leest. Het is immers een redelijk omvangrijk document geworden. Denk hierbij aan een vaste STABU tekst waar u een keuze had moeten maken maar waarbij u deze keuzehaakjes leeg heeft gelaten of wanneer u bij een bestekspost vergeten bent een bouwdeel op te nemen. Juist deze foutjes kan het programma voor u opsporen. U kunt deze controle optie vinden in de menubalk onder ‘Systeem, Bestand, Controleren systematiek’. Er verschijnt een dialoogvenster waarin u kunt aankruisen op welke onderdelen u wenst te laten controleren. Als u uw keuze wenst te bewaren voor de volgende keer dat u dit scherm opstart, dan klikt u één keer op de knop ‘Vastzetten’. Klik hierna op de knop ‘Ok’ en het bestek wordt gecontroleerd. De meest gebruikelijke controle opties zijn: • • • •

Titels zonder bouwdelen Titels zonder rubrieken X-codering Verplichte keuzeteksten

Overige opties komen minder voor.

Pagina 31

Teksten knippen en plakken Met de functies Knippen, Kopiëren en Plakken kunt u teksten van de ene naar de andere positie verplaatsen. Geknipte tekst wordt opgeslagen op het klembord, een tijdelijke opslagplaats in het geheugen van de computer. Wanneer u de tekst plakt, wordt de tekst van het klembord gehaald en in het document geplaatst op de positie waar uw cursor staat. Binnen het STABU bestek kunt u alle teksten naar het klembord kopiëren maar u kunt alleen de vrije teksten tussen vrije haakjes knippen. Terug plakken van teksten uit het klembord kan alleen tussen de vrije tekst haakjes gebeuren. Markeren van te knippen of kopiëren teksten Ga met uw muis op de eerste te kopiëren letter staan en houd daarna uw linker muisknop ingedrukt. Verplaats de muis over de teksten die u wenst te kopiëren. U ziet dat de te kopiëren tekst in een blok geplaatst wordt. Als u alle te kopiëren teksten heeft aangegeven, laat u dan de linker muisknop los. Druk nu één keer op uw rechter muisknop en er verschijnt een snelmenu waar u één keer op de optie ‘Kopiëren’ klikt. De gemarkeerde tekst staat nu in het klembord. Plakken van de gekopieerde tekst Ga met uw cursor op de plek staan in uw document, waar de tekst uit het klembord geplaatst moet worden. Dit kan bij STABU alleen tussen vrije haakjes zijn. Druk nu één keer op uw rechter muisknop waarna het snelmenu verschijnt. Klik één keer op de optie ‘Plakken’ waarna de tekst van het klembord in het bestek geplaatst wordt.

Pagina 32

7

Tekst opmaak Als u de opmaak van teksten in een document wilt wijzigen dan kunt u dat doen per codesoort. Dit wil zeggen dat alle hoofdstukteksten een bepaald lettertype kunnen krijgen evenals alle sub-paragrafen. Tevens kunt u incidentele woorden of zinnen laten onderlijnen of cursief laten printen.

Lettertypes instellen Voor het opmaken van teksten gebruikt u de menu optie ‘Opmaak, Lettertype’. Bij de optie ‘Codelengte’ ziet u de codestructuur en de codelengte van de STABU systematiek weergegeven. Bij een aantal onderdelen in deze lijst ziet u een aankruisblokje staan. Als dit aankruisblokje niet is afgevinkt dan wordt bij deze regel het lettertype overgenomen dat bij de regel ‘Standaard’ is opgegeven. Als u dubbelklikt op een aankruisvakje dan verschijnt er een vinkje waarna u voor dit onderdeel een ander lettertype kunt ingeven dan dat van de optie ‘Standaard’. Als u weer dubbelklikt en het vinkje verdwijnt dan wordt deze regel waar aan de optie ‘Standaard’ gekoppeld. Met behulp van de knop ‘Toon’ kunt u het resultaat in het bestek bekijken zonder dit direct op te slaan en toe te passen. U kunt hierbij de dialoogvenster het beste iets verschuiven zodat u meer van uw bestek ziet. Het instellen van deze gegevens is bestandsgebonden en heeft dus geen invloed op andere bestekken. U kunt wel een lettertype opmaak wegschrijven naar een systeemtabel met de knop ‘Schrijf’. Geef een label en een omschrijving van de instelling op. Bij het openen van een ander bestek of een structuur kan deze instelling met de knop ‘Lees’ weer worden ingelezen.

Pagina 33

Vervolg ‘Tekst opmaak’ Als u in het structuurbestand van het programma de lettertypes instelt, dan gelden deze instellingen voor alle nieuw aan te maken bestanden. Let er tevens op dat de lettertypes op het scherm niet per definitie het te printen lettertype hoeft te zijn. U kunt namelijk in het printmenu voor een ander lettertype kiezen dan het schermlettertype. In het printmenu heeft u wel de mogelijkheid om de lettertypes van het scherm over te nemen als deze het zelfde dienen te zijn. Dit om te voorkomen dat u in zo’n geval alle instellingen dubbel moet ingeven.

Keuze- en vrijeteksten U kunt keuze- en vrijeteksten niet afzonderlijk een ander lettertype geven. Het lettertype van deze gegevens is gebonden aan de codesoort. U kunt echter wel de keuze- en/of de vrijeteksten een kleur geven om een duidelijk onderscheid te krijgen tussen deze gegevens. Dit doet u menu behulp van de menu optie ‘Instellingen, Gebruiker, Kleuren’. Het instellen van deze kleuren heeft betrekking op alle bestanden. Als u met een netwerkversie werkt dan is dit echter wel onder uw eigen naam. Op deze manier kan een andere gebruiker zijn eigen kleuren handhaven.

Woorden Vet, Onderlijnen en Cursief e.d. U kunt met behulp van de knoppen incidentele woorden en/of zinnen e.d. laten accentueren. Dit kan ook met STABU vaste teksten behalve voor de functie ‘Doorhalen’. Deze functie mag alleen op vrije teksten worden toegepast. Markeer met behulp van de muis de tekst die u bijvoorbeeld cursief wenst te printen. Klik hierna één keer op de knop ‘Cursief’ waarna de tekst cursief getoond en afgedrukt zal worden.

Pagina 34

8

Extra opties In dit hoofdstuk komen nog een aantal handige opties aan de orde.

Werken met structuurbestanden Er zijn verschillende structuurbestanden, ook wel systematieken of sjablonen genoemd. Dit is o.m. afhankelijk van de modules die bij het programma zijn aangekocht. In deze structuurbestanden is bijvoorbeeld aangegeven welke zoekbestanden, kolommen, regellengte of lettertypes er in eerste instantie geactiveerd moeten zijn. Iedere keer als er een nieuw bestand wordt aangemaakt, zal het door u aangewezen structuurbestand of sjabloon gekopieerd worden naar de nieuwe door u opgegeven bestandsnaam. Deze structuurbestanden zijn opgeslagen in de directory die is opgegeven in het programma DunSetup. U kunt deze structuurbestanden openen en aanpassen om er bijvoorbeeld een standaard voorblad aan toe te voegen of standaard een ander schermlettertype in te stellen. Het voorblad en de lettertypes zullen dan bij het aanmaken van een nieuw bestand automatisch worden overgenomen. Een structuurbestand is dus een soort document sjabloon; u kunt een structuurbestand dus op dezelfde manier bewerken als een projectbestand. Structuurbestand openen: • Kies uit de menubalk voor ‘Bestand’ • Kies uit het sub-menu voor ‘Open’ • Verander het pad in de naam waar de structuurbestanden staan (vb. C:\DUNCAN\STRUCT\) • Kies uit het overzicht het structuurbestand STABU2 • Klik op de knop ‘Ok’ • Het gekozen structuurbestand is nu geopend en kan bewerkt worden. Alles wat u verandert, wordt bij het aanmaken van een nieuw bestand overgenomen. Structuurbestanden toepassen: (alleen indien meer dan 1 structuur aanwezig) • Kies uit de menubalk voor ‘Bestand’ • Kies uit het sub-menu voor ‘Nieuw’ • Geef bij de regel ‘bestand’ een nieuwe naam in • Klik op de ‘Ok’ knop • Kies uit het overzicht het structuurbestand STABU2 • Klik op de knop ‘Ok’ • Het nieuwe bestand is aangemaakt met de instellingen uit het gekozen structuurbestand.

Pagina 35

Controleren van een verouderde versie Als u een update van de STABU catalogus heeft geïnstalleerd dan kunt u de teksten van de al gemaakte bestekken automatisch laten controleren of deze verouderd zijn. Op deze manier kunt u uw bestek of moederbestand aan de veranderingen van de STABU catalogus gelijk houden. Controleren van de versie verschillen • Open het bestand dat gecontroleerd moet worden • Kies uit de menubalk voor ‘Bewerken’ • Klik op de regel ‘Controleren’ • Kies voor de regel ‘Versie’ Het bestek wordt doorlopen en de verouderde teksten worden gemarkeerd. Indien deze controle is beëindigd, dan zal in elke code met een vervallen versie het versienummer zijn gemarkeerd met een *. Tevens wordt een rode ster zichtbaar voor de titel van de specificatie. U kunt de kolom met versienummers verplaatsen door te klikken op de knop linksonder in het venster. Selecteer in de getoonde lijst van kolommen de kolom ‘Versie’ en verplaats deze naar boven door de linker muisknop ingedrukt te houden en de kolom naar boven te slepen (na de STABU code kolom). U ziet duidelijk welk versienummer hoort bij de code. Om nu eenvoudig de vervallen versie (gemarkeerd met een *) te zoeken is er de volgende zoekfunctie: Opzoeken van de verouderde/vervallen teksten Open het onderdeel ‘Bestek’. Klik op de menu-optie ‘Zoeken, Diverse, Vervallen versie’ of gebruik de sneltoets die in deze menuoptie getoond wordt. Het programma gaat op zoek naar de eerste gemarkeerde code. Als het programma stopt met zoeken dan is er een verouderde specificatie gevonden en staat de cursor op de betreffende code. Updaten van titels Indien het versienummer van een titel is verouderd, dan kunt u deze overschrijven met het huidige exemplaar uit de STABU catalogus. Plaats de cursor in de bewuste titel en klik met rechts. Kies ‘Update’ uit het getoonde menu. Updaten van specificatietekst zonder keuzetekst(en) Een verouderde bepaling, waar geen keuzeteksten in voorkomen (alleen vaste tekst), kan direct worden overgenomen uit de huidige STABU catalogus. Plaats de cursor in de bewuste specificatie en klik met rechts. Kies ‘Update’ uit het getoonde menu.

Pagina 36

Updaten van specificatietekst met keuzetekst(en) Plaats de cursor in de bewuste specificatie en klik met rechts. Kies ‘Update’ uit het getoonde menu. Er zijn nu twee mogenlijkheden: 1. Klik op de knop ‘Vervangen’ om de code geheel te vervangen; gemaakte keuzes en ingevulde vrije tekst vervalt hiermee! 2. Klik op de knop ‘Updaten’ om de bestaande code te updaten Het programma gaat de specificatie lezen en vergelijken met de nieuwe uit de catalogus. Veranderingen zoals spelling e.d. zal het programma automatisch wijzigen. Wellicht zijn er ook wel keuzemogelijkheden bij gekomen, deze zullen dan beschikbaar gesteld worden. Vervallen teksten opnieuw plaatsen Het kan voorkomen dat bijvoorbeeld de positie van een vrije invulling is komen te vervallen. Als dat voorkomt dan zal het programma de vrije teksten die op deze plaats zijn ingevoerd weghalen. Daarna zal het programma met een melding komen dat deze teksten op te roepen zijn. Voordat u dat doet, gaat u eerst met de cursor in een nieuw of ander vrij haakje staan zodat de verwijderde teksten geplaatst kunnen worden. • Ga met de cursor in een vrije invulling staan • Roep de vervallen teksten op (met door het programma aangegeven toetsen.) • Maak een keuze uit de lijst met teksten die u opnieuw wenst te plaatsen • Druk op de knop ‘Plaats’ • Herhaal deze actie bij een andere invulling voor de andere teksten als deze aanwezig zijn. Let op: indien een volgende vervallen tekst wordt ge-update, dan vervallen eventuele overgebleven vrije teksten uit een vorige update actie! Als de specificatie is ge-update dan kunt u met behulp van de menufunctie ‘Zoeken, Diverse, Vervallen versie’ (Shift F3) het programma laten zoeken naar de volgende verouderde specificatie. Na het updaten en bijwerken van grote delen van een bestand is het aan te raden het bestand te reorganiseren om deze te laten opschonen en controleren. Dit doet u met het menu ‘Systeem, Bestand, Reorganiseren, Bestek’ als alle vensters gesloten zijn.

Pagina 37

Kolommen uitzetten Op het scherm heeft u een aantal kolommen staan. U kunt met behulp van de verticale schuifbalk door deze kolommen bladeren. Deze kolommen hebben een bepaalde functie maar hoeven niet direct op uw scherm zichtbaar te zijn. U kunt overtollige kolommen met behulp van de menu optie ‘Opmaak, Kolommen’ uitzetten. Klik eerst één keer op de betreffende kolom en klik daarna op de optie ‘Zichtbaar’ zodat deze optie niet meer afgevinkt is.

Kolommen verschuiven In het besteksvenster kunt u kolommen verplaatsen door de titel van een kolom ingedrukt te houden met uw linker muisknop en deze daarna naar links of rechts te verschuiven. Ook kunt u dit doen met behulp van de knop ‘Kolommen’. U kunt bijvoorbeeld de kolom met versienummers verplaatsen door te klikken op de knop linksonder in het venster. Selecteer in de getoonde lijst van kolommen de kolom ‘Versie’ en verplaats deze naar boven door de linker muisknop ingedrukt te houden en de kolom naar boven te slepen (na de STABU code kolom).

Knoppenbalk instellen De knoppenbalk wordt samengesteld per gebruiker en kan het beste worden gemuteerd indien een projectbestand is geopend; er zijn dan meer beschikbare knoppen. Door te dubbelklikken in de knoppenbalk naast een knop in een lege (grijze) ruimte of via de menu optie ‘Instellingen, Gebruiker, Knoppenbalk’ wordt de dialoog getoond voor het instellen van de knoppenbalk. In de linker lijst staan de beschikbare knoppen in mappen die nog niet op de knoppenbalk staan. De mappen en knopnamen corresponderen met de menu opdrachten. Rechts staan in twee mappen (bovenste balk, onderste balk) de knoppen zoals getoond in het programmavenster. Door te dubbelklikken op mappen worden deze open- en dichtgeklapt. Indien u een knop wilt toevoegen aan de balk, gaat u als volgt te werk: • • •

•

• •

Zoek in de linker lijst de gewenste knop en selecteer deze Zoek in de rechter lijst de gewenste positie voor de knop en klik de knop aan waarboven de nieuwe knop moet worden ingevoegd Gebruik nu de bovenste pijlknop van de ‘Links en rechts’ pijlknoppen tussen de twee lijsten om de nieuwe knop toe te voegen Desgewenst kan met de knop ‘Witruimte’ een ruimte tussen twee knoppen worden geplaatst (wordt boven geselecteerde knop ingevoegd) Met de ‘Op en neer’ pijlknoppen kan de positie van een knop worden gewijzigd De knop ‘Toon’ vernieuwt de knoppenbalk en toont het resultaat.

Pagina 38

9

Afdrukinstellingen Een belangrijk onderdeel van DunText is het afdrukken van het projectbestek. De afdruk is immers het uiteindelijke resultaat waarmee gewerkt gaat worden. In het pakket is veel aandacht besteed aan het genereren van duidelijke, overzichtelijke afdrukken. Om alle afdrukmogelijkheden voor de verschillende layouts te benutten is het noodzakelijk deze onder te brengen in zgn. printertabellen. Er kan natuurlijk worden gewerkt met de standaard aanwezige instellingen. Echter, de ervaring leert dat dan veel opties onbenut blijven en dat niet de gewenste afdrukken kunnen worden gemaakt. Daarom bespreken we eerst het aanmaken van de printertabellen.

Printertabellen maken Kies uit het menu de optie ‘Bestand, Afdruk instellingen’ of klik op de knop . Voor de gebruikers van de netwerkversie: u dient als gebruiker de rechten van de applicatiebeheerder te hebben. De dialoog ‘Instellingen printer’ verschijnt: Indien de optie ‘Onderdeel’ aanwezig is, kies dan het onderdeel ‘Bestek’. Uit de lijst van instellingen klikt u de bovenste ‘Algemeen‘ aan. Rechts, onder ‘Tabellen’, staat de printertabel {Nieuw}; dit zijn de standaard instellingen van het programma. Dubbelklik op {Nieuw} of klik op ‘Wijzig’ om een nieuwe printertabel aan te maken. De volgende dialoog verschijnt: Vul als label in: b10 ; de b is van het onderdeel bestek, de 10 is een volgnummer. De omschrijving dient duidelijk te maken welke printvorm er met deze instellingen wordt gerealiseerd. Voor de verdere opties en instellingen kunt u uitleg vinden in de helpschermen; klik op ‘Help’. De knop ‘Kop’ opent een extra venster met instellingen voor de samenstelling van de kop. Ook kunt u hier een logo (in bitmap formaat) aanwijzen om mee te printen in de kop. Klik op ‘OK’ of ‘Opslaan’ om wijzigingen op te slaan in de printertabel. Op gelijke wijze kunnen voor de andere instellingen printertabellen worden gedefinieerd. Pagina 39

10

Afdrukken van het bestek Het bestek kan op verschillende manieren worden afgedrukt. We onderscheiden grofweg twee hoofdvormen: • Het concept bestek is een afdrukvorm die tussentijds wordt gemaakt van het bestek, om bijvoorbeeld overleg te voeren over een aantal inhoudelijke zaken. Vaak worden de eigen opmerkingen meegeprint, waarbij het woord concept verticaal op elke pagina wordt afgedrukt. • Het definitieve bestek is de afdruk die wordt uitgereikt aan de (toekomstige) uitvoerder(s). Het definitieve bestek is gecontroleerd (zie hfst. 7, ‘Bestek controleren op inhoudelijke fouten’, pag. 31), de codes zijn hernummerd (zie hfst. 7, ‘Hernummeren van codes’, pag. 29) en de inhoudsopgave is gegenereerd. Deze definitieve versie kan later nog worden aangevuld met een zgn. nota van wijziging.

Afdrukken van een conceptbestek Maak, voor het afdrukken van een conceptbestek, eerst een printertabel ‘Concept bestek’ via het menu ‘Afdrukinstellingen’, keuze ‘Instellingen, Algemeen’. Plaats in deze printertabel onder ‘Zichtbaar’ bij de optie ‘Eigen opmerkingen’ een vinkje; het woord Concept zal verticaal worden afgedrukt op de pagina. Kies uit het menu ‘Bestand, Afdrukken’ of klik op de knop volgende dialoog verschijnt:

. De

Selecteer de onderdelen die moeten worden afgedrukt: Voorblad, Tussenblad, Overzicht bijlagen, Bijlagen en Eindblad zijn de extra bladen die evt. zijn gemaakt; Inhoud is een extra blad met de inhoudsopgave, die is gegenereerd uit het bestek (zie volgende paragraaf); Bestek is het algemene deel van het bestek;

De velden Van code: T/m code: en Van pagina: T/m pagina: kunnen een beperking van het afdrukbereik bevatten. Indien leeg gelaten dan zal alles worden afgedrukt. Het 1e pagina nummer: staat standaard op 1; indien de afgedrukte bladen binnen een boekwerk moeten worden ingevoegd, dan kan hier een opvolgend paginanummer worden ingetypt.

Pagina 40

Vervolg ‘Afdrukken van een conceptbestek’ Indien een concept bestek wordt afgedrukt, dan zal vaak alleen het onderdeel Bestek worden aangevinkt. Eventueel wordt een code bereik opgegeven, bijvoorbeeld paragraaf 41.42 t/m 41.42, VLOERTEGELWERK. Alle andere instellingen worden gedaan op het tabblad ‘Instellingen’. Klik op het tabblad ‘Instellingen’ en de volgende dialoog verschijnt: Hier worden de eerder gemaakte printertabellen (zie vorig hoofdstuk) opgevoerd. Allereerst kiest u de correcte Uitgang: uw (afdelings)printer. Met de bladerknop kunt u de instellingen van de gekozen printer (tijdelijk) wijzigen; Papierformaat: regelt de afdrukstand en de marges op het papier; de instellingen Algemeen tot Lettertype zijn bekend van de afdrukinstellingen. Hiervoor zijn printertabellen beschikbaar. Indien u geen wijziging aanbrengt, dan blijven de {standaard} instellingen van kracht. Om een tabel te kiezen, klikt u bijvoorbeeld op de pijl in de lijst van Algemeen. Kies een printertabel; volgens deze tabel wordt nu afgedrukt. Om tijdelijke wijzigingen aan te brengen kunt u de bladerknoppen achter de instellingen gebruiken; in de lijst staat dan {tijdelijk}. Als alle instellingen zijn gedaan en de juiste printertabellen zijn geselecteerd dan kunt u gaan afdrukken. Om nu deze printvorm vast te houden, selecteert u het tabblad Algemeen en klikt u op de knop Schrijf tabel. De volgende dialoog verschijnt: Dubbelklik op {Nieuw} en vul het label pr10 in; de eerste letters pr van printertabel, de cijfers 10 als volgnummer. Vul bij de omschrijving in om welke soort afdruk het gaat en klik op OK om op te slaan. In de lijst verschijnt een printertabel. Klik op OK om de tabel te sluiten; bovenin de titelbalk van de afdrukdialoog verschijnt de tekst: Afdrukken tabel: concept bestek Duidelijk is nu dat het hier gaat om het afdrukken van een conceptbestek, met alle correcte instellingen aanwezig.

Pagina 41

Vervolg ‘Afdrukken van een conceptbestek’ LET OP: voor netwerkgebruikers van het programma geldt dat bovenstaande printertabellen bij de gebruiker worden opgeslagen. Alle printertabellen, aangemaakt bij Afdrukinstellingen zijn systeemtabellen; voor iedereen toegankelijk.

Afdrukken van een definitief bestek Het afdrukken van een definitief bestek gaat in principe op gelijke wijze als een concept bestek. U zult alleen geen eigen opmerkingen meeprinten en alle aanwezige extra bladen meeprinten. Wellicht hanteert u voor een eventuele opdrachtgever een specifieke layout. TIP: omdat in het beginstadium bij het instellen van het afdrukgedeelte veel wordt uitgeprobeerd, is het gemakkelijk om het resultaat (de afdruk) in plaats van op papier op het scherm te zien. Er zijn verschillende utilities die een printvoorbeeld kunnen creeëren. Een goed bruikbaar (shareware) programma is © FinePrint 2000 . U kunt het downloaden vanaf internet op adres http:// www.fineprint.com. Dit programma maakt een extra printerdriver aan op het systeem, die u in DUNCAN bij het afdrukken (Uitgang) kunt kiezen.

Klik op het blad om te vergroten

Pagina 42

Genereren van de inhoudsopgave De inhoudsopgave wordt gegenereerd vanuit het bestek. Deze handeling wordt vaak pas uitgevoerd als het bestek definitief is, zodat een actuele inhoudsopgave ontstaat met de juiste onderdelen en paginanummers. Het genereren is te vergelijken met het afdrukken van het bestek; het resultaat wordt echter niet verstuurd naar uw printer maar naar het extra blad ‘Inhoud’. Bovendien worden slechts de titels (vaak tot het hoofdstukniveau) in de inhoudsopgave vermeld. • • •

•

Zorg ervoor dat het extra blad ‘Inhoud’ is gesloten Kies uit het menu ‘Bestand, Afdrukken’ of klik op de knop Kies exact dezelfde instellingen zoals u het (definitieve) bestek straks wilt afdrukken. Dit is van groot belang, omdat anders de paginanummering van de inhoudsopgave niet correspondeert met die op de afdruk. Klik op de knop ‘Genereer inhoud’. De volgende dialoog verschijnt: •

•

• •

‘Opnemen t/m codelengte’: de ingevulde codelengte bepaalt tot welk titelniveau de inhoudsopgave wordt gegenereerd. Standaard is codelengte 2 (alleen hoofdstukken). • ‘Uitlijnen met teken’: de ruimte tussen de tekst en het paginanummer wordt opgevuld met dit teken, standaard punten (………..) ‘Inspring (mm)’: de ruimte van de kantlijn tot de tekst wordt hiermee bepaald. Indien de waarde op 0 staat, dan zal de inspring automatisch worden bepaald. ‘Opnemen’: u vinkt de onderdelen aan die, naast het algemene besteksdeel, in de inhoudsopgave dienen te verschijnen. Klik op OK om de inhoud te laten genereren. Indien gereed, dan zal de afdrukdialoog worden gesloten.

Open de inhoudsopgave via het menu ‘Onderdeel, Extra bladen, Inhoud’. Pas eventueel de regellengte aan met de knop links onderin het venster. Indien u nog aanvullende tekst wilt typen, dan dient u deze voor of na de stuurcodes in te voeren. Als de inhoud opnieuw wordt gegenereerd, dan zal deze tekst niet worden overschreven.

Pagina 43

11

Kop- en voetteksten samenstellen Indien u het bestek afdrukt, dan zal een standaard samengestelde kop boven de pagina’s worden geprint. U kunt hier instellingen voor doen via het menu ‘Bestand, Afdrukinstellingen’, bij ‘Instellingen, Algemeen’, met de knop ‘Kop’. Wanneer deze layout voor u voldoet, dan is er geen reden om een eigen kop- of voettekst aan te maken. Wanneer u echter een eigen bureaustijl cq. briefhoofd wilt toevoegen aan de afdruk van het bestek, dan kunt u hiervoor tabellen aanmaken. Ga als volgt te werk:

Aanmaken koptekst •

Klik op het menu ‘Instellingen, Systeem, Kop-/voetteksten’. De volgende dialoog verschijnt: Er kunnen meerdere kop- en voetteksten worden aangemaakt, bijvoorbeeld voor een eerste blad en voor vervolgbladen. Met afdrukken kan de gewenste tabel worden aangewezen.

•

Klik op de knop ‘Nieuw’ om een nieuw item aan te maken; kies voor koptekst. De volgende dialoog verschijnt: Vul een label en omschrijving in. Bij ‘Hoogte’ vult u de totale hoogte van de kop in, bijv. 30. Alle maten zijn in millimeters. De getoonde lijst bevat (straks) alle onderdelen die in deze kop voorkomen, variërend van tekst tot afbeeldingen.

Pagina 44

Aanmaken van tekst item in kop •

Klik nu op de knop ‘Nieuw’ om een nieuw item toe te voegen aan deze kop. Kies voor ‘Tekst’. De volgende dialoog verschijnt: Type de gewenste tekst in het veld bovenin. U kunt ook de variabelen uit de hoofdgegevens van een project gebruiken door te klikken op de knop ‘Veld’ en een variabele te kiezen. Maak de tekst op met een lettertype etc. De X (horizontaal) en Y (verticaal) positie bepalen de plek waar de tekst komt te staan in de kop. De plaatsbepaling is gedacht vanuit de linker bovenhoek van de pagina. Eventuele marges, ingesteld in DunSetup blijven gehandhaafd.

• •

Met de optie ‘Vanaf rechterzijde’ wordt de positie van de tekst vanaf de rechter bovenhoek ingesteld. Met de optie ‘Rechts uitlijnen’ wordt de tekst rechts i.p.v. links uitgelijnd.

Klik op OK om de koptekst op te slaan; deze wordt toegevoegd aan de lijst met items in de kop. Voeg zo nog enkele items toe. Met de knop ‘Test’ in de dialoog ‘Nieuwe koptekst’ kan een testafdruk worden gemaakt van een pagina.

Aanmaken van afbeeldings item in kop •

Klik nu op de knop ‘Nieuw’ om een nieuw item toe te voegen aan deze kop. Kies voor ‘Logo’, d.i. een afbeelding. De volgende dialoog verschijnt:

Type een omschrijving, bijv. ‘Bedrijfslogo’. Gebruik de knop een bitmapbestand (BMP) te selecteren. De X en Y positie bepalen de plaats in de kop. Vul ook de hoogte in (mm); de breedte van de afbeelding wordt automatisch bepaald.

om

Pagina 45

•

Geef eventueel aan of de afbeelding vanaf de rechter zijde moet worden gepositioneerd. Klik op OK om op te slaan; het item wordt toegevoegd aan de lijst. Als alle benodigde tekstitems en afbeeldingen zijn toegevoegd aan de kop, klik dan op OK om deze op te slaan; er is nu een tabel aangemaakt voor een koptekst.

Aanmaken voettekst Het aanmaken van een voettekst gaat op gelijke wijze als de koptekst. Het enige verschil is dat de opgegeven X en Y posities van tekst en afbeeldingen vanaf de onderkant van de pagina worden berekend.

Toepassen van kop- en voetteksten De zojuist gedefinieerde kop- en voetteksten kunnen worden toegepast in een printertabel bij de kopinstellingen. Ga als volgt te werk: •

•

•

•

Kies de menu optie ‘Bestand, Afdrukinstellingen’ en wijzig een printertabel (of maak een nieuwe tabel aan) bij ‘Instellingen, Algemeen’ van het onderdeel ‘Bestek’. Klik op de knop ‘Kop’; de volgende dialoog verschijnt:

Selecteer rechts in de dialoog de gewenste kop- en voettekst tabellen. Er kan onderscheid tussen eerste- en vervolg pagina’s worden gemaakt. Selecteer links waar een kop- of voettekst boven/onder moet verschijnen en vanaf waar de paginanummering moet worden toegepast.

Merk op dat het middelste gedeelte van de dialoog niet meer wordt ingesteld indien u gebruik maakt van de instellingen uit de aangemaakte kop-/voetteksten. Klik op OK om de printertabel op te slaan en pas deze toe bij het afdrukken van het bestek. Pagina 46

12

Indeling van de programma-bestanden De DUNCAN software bestaat uit verschillende programma’s met ieder een eigen doel. Zo zijn er ondersteunende programma’s en een hoofdprogramma.

Ondersteunende programma’s Dunpad Met dit programma kunt u opgeven waar de verschillende subdirectories van DUNCAN op uw computer aanwezig zijn. Dunsetup Als u de marges van een papierformaat wilt instellen of paden van prijsbestanden, structuren gaat opgeven, dan kunt u dat met behulp van het programma Dunsetup doen. Dunnet Als u een netwerk bezit en het programma is in het netwerk geïnstalleerd, dan kunt u met behulp van het programma Dunnet groepen en gebruikers aanmaken.

Basisprogramma Duncan Dit is het basisprogramma waarmee u bestanden en projecten kunt maken en muteren. De functionaliteit ervan wordt bepaald door de in bezit zijnde licentie; deze handleiding handelt over het onderdeel ‘DunText’. Mogelijkerwijs kan in hetzelfde programma tevens een begroting worden gemaakt met ‘DunKalk’, een meerjarenbegroting met ‘DunMeerjaar’ of een planning met ‘DunPlan’.

Pagina 47

13

Indeling van de mappenstructuur Om het programma beheersbaar te houden, wordt er bij de installatie een aantal directories aangemaakt, ieder met een eigen doel waar de verschillende bestanden in worden ondergebracht. In het volgende voorbeeld gaan wij er vanuit dat het programma in de standaard-directory is geïnstalleerd, namelijk: “C:\DUNCAN\”. De volgende directories kunnen voorkomen: C:\DUNCAN\ \BIN \CAD \TEMP \USER \PROJECT \REFBST\ \STABU2 \BASIS \CALC \ELSEVIER \STRUCT \SUF \SYSTEM \TABEL \TITEL

Hoofd-directory Programma-bestanden Tekening uitwissel-directory Tijdelijke programma-bestanden Gebruikers-gebonden instellingen Directory met projectbestanden Hoofd-directory zoekbestanden STABU catalogus Duncan basisbestek (vb) CLC calculatiebestand Elsevier calculatiebestanden Structuurbestanden voor het aanmaken van een project “Standaard Uitwissel Formaat” Systeembestanden voor het basisprogramma Tabel-bestanden gebruikt bij verschillende indexen Titel-bestanden gebruikt bij verschillende indexen

Eén en ander is wel afhankelijk van welke programma’s u in licentie heeft.

Pagina 48

14

De verschillende programma’s toegelicht Dunpad In principe hoeft u in het programma Dunpad nooit iets te veranderen mits u de directories, aangegeven door DUNCAN, anders gaat indelen. De volgende instellingen komen voor:

Het teken “$:\” geeft de actieve directory aan waar het programma staat, namelijk de directory “C:\DUNCAN\BIN\”. Het teken “..\” gaat een stap terug in de directory-structuur en gaat dus naar de directory “C:\DUNCAN\” toe. Door achter “$:\..\” de directory “PROJECT\” te typen zal deze naar de subdirectory “\PROJECT\” verwijzen. “$:\..\PROJECT\” is daarmee gelijk aan “C:\DUNCAN\PROJECT\”. Het maakt dan niet meer uit waar het programma geïnstalleerd is; het programma zal altijd de subdirectories kunnen vinden. Ook als het programma later op een andere computer geplaatst gaat worden.

Om te voorkomen dat u alles anders moet instellen als u het programma in een andere directory installeert, bijvoorbeeld “C:\DUN\”, wordt de padaanduiding “$:\..\” gebruikt. Het eerste teken “$:\” geeft een variabele driveletter aan. Dit kan dus “C:\” of “D:\” zijn.

Pagina 49

Dunsetup In het programma Dunsetup kunt u een papierformaat definiëren evenals zoekbestanden en extra bedrijfsgegevens (N.A.W.). De volgende instellingen zijn mogelijk: Paden zoals zoekpaden voor zoekbestanden of standaard paden zoals de STABU catalogus met hulpprogramma’s of de directory voor de uitwisselbestanden. Bedrijfsgegevens waar u een aanvulling op kunt doen zoals het opgeven van een adres en een telefoonnummer. Algemene instellingen van het hoofdprogramma zoals bijvoorbeeld het gebruik van de functietoetsen binnen het programma. Alle ingestelde waarden kunnen worden geprint via het menu ‘Bestand – Afdrukken Instellingen’. Dunnet Het programma Dunnet is ontwikkeld om groepen en gebruikers in te stellen en aan die gebruikers op te geven wat zij binnen het basisprogramma wel en niet mogen gebruiken. Ook kan iedere gebruiker zijn eigen instellingen veranderen zonder dat een andere gebruiker daar last van ondervindt. Het programma Dunnet wordt in een netwerk gebruikt maar kan ook van pas komen op een stand-alone werkplek.

Pagina 50

DunCatalogus Voor het bestekkenprogramma DunText is de STABU catalogus de belangrijkste database. Deze wordt twee maal per jaar door STABU ge-update en naar u verzonden. Om uw project- en bureaubestekken up-to-date te houden, is het verstandig om steeds de laatste STABU catalogus te gebruiken. Het programma DunCatalogus assisteert u bij het kopiëren en installeren van verschillende catalogi, o.a. de STABU catalogus. Kies, na het openen van het programma, de menu optie ‘STABU catalogus installeren’. Indien u vervolgens de getoonde schermen goed leest, dan kunt u eenvoudig de installatie voltooien.

Pagina 51

15

Systeemhandelingen in het programma Om projectbestanden te kunnen beheren, is het soms noodzakelijk om systeemhandelingen uit te voeren (bijvoorbeeld het kopieren van een bestand). Systeemhandelingen vindt u terug in het menu ‘Systeem’ en in het rechtermuisknop menu bij de dialogen ‘Open bestand’ en ‘Nieuw bestand’.

Projectbestanden beheren •

Kies de menu optie ‘Bestand, Open’.

•

Klik in de bestandenlijst een projectbestand aan en klik vervolgens met de rechter muisknop; het systeemmenu verschijnt. Kies een actie uit het menu; de bijpassende dialoog verschijnt.

•

LET OP: het verwijderen van een projectbestand kan niet ongedaan worden gemaakt; het bestand wordt definitief verwijderd van het systeem. Slechts met een evt. gemaakte backup kan een projectbestand worden teruggehaald. Met de knoppen in de dialoog kan een directory (map) worden aangemaakt of verwijderd (indien leeg).

Werken met een reservekopie Indien u een projectbestand nieuw aanmaakt of opent, dan kunt u kiezen of u wilt werken in de reservekopie (optie rechtsonder in dialoog). Deze optie staat al naar gelang de gebruikersinstelling is (zie het menu ‘Instellingen, Gebruikers, Algemeen’) aan of uit. Indien geselecteerd, dan zal het bestand zelf eerst worden gekopieerd naar een reservekopie, die vervolgens zal worden geopend; u werkt niet in het origineel maar in de reservekopie. Bij eventuele ‘calamiteiten’ zal het originele projectbestand niet beschadigen. De reservekopie wordt om de 30 minuten (zie het menu ‘Instellingen, Gebruikers, Algemeen’) gekopieerd naar het origineel.

Pagina 52

Backup en restore van een project Om een projectbestand te archiveren of te comprimeren ten behoeve van verzending op diskette of per E-mail, kan de systeemhandeling Backup worden gebruikt. • •

•

•

Kies het menu ‘Systeem, Bestand, Backup’; de volgende dialoog verschijnt: Vul het pad en de bestandsnaam in van het gewenste project. U kunt hiervoor de bladerknop gebruiken of putten uit de historische lijst . Vul tevens in waar de backup moet worden weggeschreven (Naar pad:). Klik op OK; de backup wordt gemaakt. Eén bestand, met de extensie .KLN vormt de backup. De eerste twee letters zijn VH, daarop volgt de bestandsnaam van het project.

Het terugzetten van een backup in het programma voert u uit via het menu ‘Systeem, Bestand, Restore’. TIP: Indien u een projectbestand wilt verzenden per E-mail aan de supportafdeling van DUNCAN, maak dan eerst een backup van het project en schrijf deze weg naar bijvoorbeeld het bureaublad (C:\WINDOWS\DESKTOP). Indien vanaf uw systeem direct E-mail verzonden kan worden, klik dan in het menu ‘Help, DUNCAN emailsupport ([email protected])'. Het E-mail programma wordt automatisch gestart om een nieuwe email aan te maken, met bovenstaand adres. Klik op de paperclip in de knoppenbalk om het backupbestand te verbinden.

Pagina 53

Bestekken importeren en exporteren Voor het uitwisselen van besteksteksten met bedrijven die gebruik maken van een ander bestekkenprogramma dan DUNCAN (bijvoorbeeld een deelbestek gemaakt met Kubus van een constructeur) kan gebruik worden gemaakt van twee uitwisselformaten: SUF formaat (STABU Uitwissel Formaat) Dit formaat is voorgeschreven door STABU en dient door alle bestekkenprogramma’s te worden ondersteund. Het SUF bestand bevat alleen de bestekscodes die voorkomen in het bestek; deze codes verwijzen naar de teksten in de STABU catalogus. U dient ervoor te zorgen bij het gebruik van het SUF formaat dat de catalogus versie van beide partijen gelijk is. Daarnaast wordt eigen, vrije tekst ook meegenomen. FUF formaat (Forum Uitwissel Formaat) Dit formaat is gemaakt door het Forum van Systeemhuizen en wordt ondersteund door alle leden van dit forum. Het FUF bestand bevat alle bestekscodes én teksten (vast en vrij), waardoor het altijd is in te lezen (versie van catalogus is niet van belang). Indien ondersteund door beide partijen, heeft dit formaat dan ook de voorkeur. Bestek importeren Kies de menu optie ‘Systeem, Converteren, Importeren’. De volgende dialoog verschijnt: •

•

•

Selecteer eerst het te importeren formaat: SUF of FUF • Kies bij ‘Van pad’ de bron waar het te importeren bestek zich bevindt. Gebruik de bladerknop om het bestand aan te wijzen. • Geef aan bij ‘Naar pad’ welke bestemming u wilt voor het bestek: opslaan als project-bestand of direct openen als zoekbestand (er dient dan een projectbestek geopend te zijn). Geef aan of u een hoeveelheid en/of eenheid wilt importeren. Een eventuele extra sorteercode (op bouwdeelniveau) kan ook worden ingelezen. Klik op OK om te importeren.

Pagina 54

Let op: de bestandsformaten van de uitwisselbestanden behoren als volgt te zijn samengesteld: SUF bestand: TS<projectnaam>.S01 , TS<projectnaam>.S02 , etc. FUF bestand: TS<projectnaam>.F01 , TS<projectnaam>.F02 , etc. Bestek exporteren Kies de menu optie ‘Systeem, Converteren, Exporteren’. De volgende dialoog verschijnt: •

•

Selecteer eerst het te exporteren formaat: SUF of FUF • Kies bij ‘Van pad’ de bron waar het te exporteren bestek zich bevindt. Gebruik de bladerknop om het bestand aan te wijzen. • Geef aan bij ‘Naar pad’ welke bestemming u wilt voor het bestek: opslaan als bestand of exporteren naar het klembord. Geef aan of u een hoeveelheid en/of eenheid wilt exporteren.

•

Een eventuele extra sorteercode (op bouwdeelniveau) kan ook worden geëxporteerd. Klik op OK om te exporteren.

Pagina 55