3.
•
Ét
D Sc
3.
/ I T ' *
r
•
3
-v
1
• i.
• --
J r: Procesmanagement
Inleiding V o o r l i g g e n d b e e l d k w a l i t e i t s p l a n is o p g e s t e l d a l s t o e t s i n g s k a d e r bij d e o n t w i k k e l i n g v a n h e t p l a n g e b i e d S t e e n b r e i III t e V a s s e , gemeente Tubbergen. B a s i s v a n dit b e e l d k w a l i t e i t s p l a n is h e t s t e d e n b o u w k u n d i g o n t w e r p dat v o o r d e locatie o p g e s t e l d is. V e r d e r zijn u i t g a n g s p u n t e n m e t b e t r e k k i n g tot s f e e r e n a r c h i t e c t u u r b e p a l e n d . D a a r b i j is g e z o c h t naar een authentiek T w e n t s beeld en een s a m e n h a n g met het omliggende open landschap. D e l o c a t i e S t e e n b r e i III t e V a s s e l i g t a a n d e o o s t z i j d e v a n d e k e r n Vasse, uitkijkend over de M a n d e r s e E s en het coulissenlandschap v a n N o o r d o o s t T w e n t e . H e t p l a n - g e b i e d S t e e n b r e i III i s h e t v e r v o l g v a n e e r s t e f a s e n v a n het plan S t e e n b r e i e n sluit direct a a n op d e straten De Steenbrei en De Rietakker. Steenbrei vormt de afsluiting v a n de bebouwing a a n d e z e zijde v a n V a s s e . Integratie m e t h e t o m l i g g e n d e l a n d s c h a p i s één v a n d e u i t g a n g s p u n t e n v a n het stedenbouwkundig ontwerp. •
D i t b e e l d k w a l i t e i t s p l a n v o o r h e t p l a n g e b i e d S t e e n b r e i III i s o p g e s t e l d d o o r C Z T R u i m t e l i j k A d v i e s & P r o c e s m a n a g e m e n t uit D e v e n t e r in o p d r a c h t v a n d e N a o b e r k r a c h t D i n k e l l a n d T u b b e r g e n .
•1J*
Beeldkwaliteit en het beeldkwaliteitsplan In h e t b e e l d k w a l i t e i t s p l a n i s h e t s t e d e n b o u w k u n d i g o n t w e r p v e r t a a l d in w e l s t a n d s c r i t e r i a v o o r d e inrichting e n d e b e b o u w i n g . H i e r d o o r d r a g e n d e v e r s c h i l l e n d e i n r i c h t i n g s e l e m e n t e n s t e r k bij aan de beeldkwaliteit van het gebied. K e r n b e g r i p p e n bij b e e l d k w a l i t e i t z i j n " s t r u c t u u r " , " i d e n t i t e i t " e n " b e l e v i n g s w a a r d e " . E e n d u i d e l i j k e , h e l d e r e s t r u c t u u r d r a a g t bij a a n d e l e e s b a a r h e i d v a n d e o m g e v i n g . D e g e b r u i k e r is h i e r d o o r in J staat e e n duidelijke ruimtelijke voorstelling v a n e e n gebied t e m a k e n e n z i c h t e oriënteren. I d e n t i t e i t z o r g t v o o r h e r k e n b a a r h e i d en de belevingswaarde geeft de waardering van de gebruiker voor zijn o m g e v i n g . O n d e r d e l e n die bijdragen a a n de structuur zijn: . herkenbare dragers van een stedenbouwkundig plan; . d e a a n w e z i g h e i d v a n z i c h t b a r e oriëntatiepunten z o w e l i n bebouwing als in ruimte; . d u i d e l i j k h e i d o v e r k n o p e n , s c h a k e l s e n hiërarchie i n d e ruimtelijke structuur. Identiteit w o r d t in b e l a n g r i j k e m a t e b e p a a l d d o o r : . h e r k e n b a a r h e i d i n d e e l g e b i e d e n , d o o r s a m e n h a n g e n d e stijl, . materialisatie, functie en typologie, d a a r m e e geeft het onderscheid ten opzichte van andere gebieden; . gebruiken v a n beeldbepalende herkenbare e l e m e n t e n , die refereren aan bekende archetypen; . authenticiteit en herhaling.
.2.
De belevingswaarde heeft betrekking op het aanzien en d e betekenis v a n e e n ruimte of object. D e belevingswaarde wordt onder andere bepaald door: . de architectonische kwaliteit en expressie; . de vorm en s a m e n h a n g van geheel van bebouwing en ruimte; . de kwaliteit v a n aanleg en beheer; . het gebruik van ruimte en gebouwen. Het m a g duidelijk zijn dat e e n juist h a n t e r e n v a n de b e p a l e n d e e l e m e n t e n v o o r structuur, identiteit e n beleving e e n o n d e r s t e u n i n g en versterking biedt a a n het s t e d e n b o u w k u n d i g ontwerp v a n e e n gebied. O m de goede beeldkwaliteit te verkrijgen ishet van belang dat er e e n visie isop plaatsing, verschijning en s a m e n h a n g v a n die e l e m e n t e n die specifiek v o o r de locatie e n het s t e d e n b o u w k u n d i g o n t w e r p zijn. D e z e visie l e g g e n w e v a s t in e e n beeldkwaliteitsplan. Het beeldkwaliteitsplan vormt het kader voor de toetsing door w e l s t a n d v a n te o n t w i k k e l e n b o u w p l a n n e n . E r zijn bindende r a n d v o o r w a a r d e n o p g e n o m e n v o o r de inrichting v a n de o p e n b a r e r u i m t e v a n d e w e g e n e n h e t g r o e n , d e o v e r g a n g v a n privé-gebied naar openbaar gebied en voor de architectonische vormgeving van de te b o u w e n woningen. Het beeldkwaliteitsplan heeft meerdere functies: . Het v o r m t s a m e n m e t het b e s t e m m i n g s p l a n het ruimtelijk kader, hierin zijn de hoofdlijnen v a n de structuur, d e bouwmogelijkheden en de beeldkwaliteit vastgelegd; . H e t d i e n t a l s t o e t s i n g s k a d e r bij d e g e m e e n t e l i j k e b e o o r d e l i n g o p welstandsaspecten van bouwplannen; . Het dient als ruimtelijk kader voor de plannen voor ontwerp, inrichting e n b e h e e r v a n de o p e n b a r e ruimte.
Stedenbouwkundig ontwerp In d e e e r d e r e f a s e n v a n h e t p l a n S t e e n b r e i i s s p r a k e v a n individuele b e b o u w i n g v a n vrije kavels, in de v o r m v a n vrijstaande w o n i n g e n . D e z e plandelen k e n n e n e e n grote diversiteit a a n a r c h i t e c t u u r s t i j l e n e n m a t e r i a l i s a t i e . In d e v o o r l i g g e n d e d e r d e f a s e w o r d t g e s t r e e f d n a a r e e n m e t h e t l a n d s c h a p geïntegreerd s t e d e n b o u w k u n d i g p l a n w a t e e n b i j z o n d e r e beëindiging v a n d e kern Vasse gaat vormen. H e t s t e d e n b o u w k u n d i g o n t w e r p g a a t uit v a n h e t a f r o n d e n v a n h e t d o r p e n h e t creëren v a n e e n c i r c u l a t i e m o g e l i j k h e i d v o o r h e t verkeer. Dit heeft v o r m g e k r e g e n ine e n g e b o g e n straat die D e Steenbrei en d eD e Rietakker verbindt. D e w o n i n g e n a a n deze straat draaien m e e en geven zo doorzicht naar het omliggende l a n d s c h a p . Eén c l u s t e r v a n w o n i n g e n i s georiënteerd r o n d e e n e r f . D e woningdichtheid n e e m t af naar de buitenzijde toe waardoor er e e n geleidelijke o v e r g a n g n a a r het l a n d s c h a p ontstaat. Dit w o r d t benadrukt door de bouwmassa's en bouwhoogtes welke eveneens a f n e m e n . T u s s e n de woningen aan de buitenzijde van de straat is op m e e r d e r e plaatsen e e n groene corridor ontworpen, deze vista's geven doorzicht naar het landschap. H e t p l a n b e s t a a t uit 1 4 v r i j s t a a n d e w o n i n g e n e n 2 x e e n d u b b e l e woning. D e kavels w o r d e n individueel verkocht en ontwikkeld. D e van binnen naar buiten: - afname hoogte - dorp naar landschap
.6.
bebouwing aan de straat of erf heeft geen doorlopende v o o r g e v e l r o o i l i j n . Eén h o e k p u n t v a n e l k h o o f d g e b o u w d i e n t e v e n w e l o p d e v o o r s t e r o o i l i j n t e l i g g e n . D e oriëntatie v a n d e w o n i n g e n isop de w e g gericht. O m v o l d o e n d e s a m e n h a n g inde diversiteit te verkrijgen w o r d e n d e o v e r g a n g e n privé-openbaar v o o r z i e n v a n b e e l d b e p a l e n d e h a g e n . A a n de buitenzijde v o r m e n lage struwelen de s a m e n h a n g e n d e o v e r g a n g s z o n e . W a a r nodig lopen d e z e lage b o s s c h a g e s door tot aan de Deep'nweg. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van i n h e e m s e beplantingssoorten. B o m e n staan strategisch geplaatst in d e lijn v a n d e b e b o u w i n g , h i e r d o o r v o r m e n z e g e e n belemmering van binnen naar buiten en camoufleren ze d e bebouwing van buitenaf gezien. D e verharding inde buitenruimte iseenvoudig met een v e r s c h i l l e n d e k l e u r s c h a k e r i n g v o o r d e straat e n het erf. In het profiel v a n de straat is rekening g e h o u d e n m e t e e n r u i m e verharding, zonder inrichtingsonderscheid voor de verschillende gebruikers. Enkel de parkeervakken en sporadische g r o e n e l e m e n t e n zijn a f w i j k e n d . H e t e r f is n o g m i n d e r gedifferentieerd, eenduidige verharding v a n erfgrens tot erfgrens met s u m m i e r e aanduidingen voor bijvoorbeeld parkeervakken.
Architectuur Naast het samenbindend interieur v a n de openbare ruimte wordt e r o o k in d e a r c h i t e c t u u r g e s t r e e f d n a a r e e n s a m e n h a n g e n d b e e l d . hiertoe zijn beeldkwaliteitscriteria v o o r t w e e stijlen opgesteld, t e w e t e n e e n d o r p s e stijl e n e e n m e e r l a n d s c h a p p e l i j k e stijl. Ruimtelijk zijn d e z e stijlen a a n het gebied t o e b e d e e l d : dorps w o n e n voor het binnengebied en de landelijk w o n e n voor de p l a n r a n d e n h e t erf. C r o s s o v e r s t u s s e n d e s t i j l k e n m e r k e n zijn m o g e l i j k e n d e e l s z e l f s w e n s e l i j k o m m e e r s a m e n h a n g t e creëren. D e dorpse stijl is t e k e n m e r k e n a l s s t a t i g e w o n i n g e n i n traditioneel m e t s e l w e r k . D e w o n i n g e n zijn t w e e l a a g s , v a a k m e t e e n steile kap en grote gootoverstekken, erkers en raampartijen. D e b o u w m a s s a b e s t a a t uit e e n e e n v o u d i g e v o r m m e t o n d e r g e s c h i k t e a a n b o u w e n (erkers, u i t b o u w e n e.d.). D e w o n i n g e n zijn g e b o u w d v a n b a k s t e e n e n de k a p p e n zijn belegd m e t p a n n e n o f riet.
I Bouwstijlen
|^
Woningen in een dorpse stijl
Woningen in een landelijke stijl
D e landelijke b o u w s t i j l i s e e n r e f e r e n t i e n a a r w o n i n g e n u i t h e t o o r s p r o n k e l i j k e a g r a r i s c h e l a n d s c h a p . D e w o n i n g b e s t a a t uit e e n e e n v o u d i g e h o o f d v o r m e n i s éénlaags m e t k a p . E r i s s p r a k e v a n een zadeldak, eventueel met wolfseinden, en grote overstekken. D e w o n i n g e n zijn uitgevoerd in traditioneel m e t s e l w e r k , de k a p p e n zijn v a n m a t t e d a k p a n n e n o f riet. D e r a m e n zijn klein m e t e e n roedeverdeling.
Waterhuishouding In S t e e n b r e i s p e e l t w a t e r e e n b e l a n g r i j k e r o l . D e g e m e e n t e e n h e t w a t e r s c h a p zijn o v e r e e n g e k o m e n o v e r te g a a n tot volledige afkoppeling v a n het r e g e n w a t e r v a n het riool. Het r e g e n w a t e r w o r d t d u s niet via het riool a f g e v o e r d , m a a r w o r d t o p g e v a n g e n i n het g e b i e d zelf. R e g e n w a t e r dat o p d e d a k e n valt, w o r d t via goten en regenpijpen naar de tuinen geleid en via de tuinen en d e straat naar o p e n b a a r groen w a a r i n ondergronds infiltratiekratten z i j n v e r w e r k t . O o k h e t r e g e n w a t e r d a t o p privé e n o p e n b a r e v e r h a r d i n g valt, w o r d t n a a r d e z e infiltratievoorzieningen geleid. Afkoppeling verkleint niet alleen de druk op het rioolnetwerk en d e zuiveringsinstallatie, m a a r laat o o k het r e g e n w a t e r op de plek w a a r h e t valt. D a a r k a n h e t g e l e i d e l i j k in d e b o d e m i n f i l t r e r e n . I n S t e e n b r e i III w o r d e n d e h e m e l w a t e r a f v o e r e n d u s n i e t o p h e t riool a a n g e s l o t e n . D e r e g e n o p v a n g dient op het eigen erf te worden verzorgd met bijvoorbeeld grindkoffers, een tuinmoerasje of -vijver en / of het water (bovengronds) afvoeren naar de w e g o f de infiltratievoorzieningen. Het water kan ook worden opgevangen in e e n r e g e n t o n o f w a t e r b a s s i n o m h e t in d r o g e p e r i o d e s t e f k u n n e n benutten als sproeiwater. . D a k e n , goten, regenpijpen e n alle a n d e r e materialen w a a r m e e h e t r e g e n w a t e r in c o n t a c t k o m t , m o g e n g e e n v e r v u i l i n g v a n h e t regenwater veroorzaken. H i e r o p m o e t d u s w o r d e n g e l e t bij h e t m a k e n v a n e e n b o u w p l a n door bijvoorbeeld niet-uitloogbare of gecoate metalen voor te schrijven. O o k c h e m i s c h e resten, s c h o o n m a a k m i d d e l e n , etc. zijn e e n bedreiging v o o r e e n g e z o n d e waterkwaliteit. B e w o n e r s hebben daarin een eigen verantwoordelijkheid.
[ff
Regenwater dat op daken, terrassen en erven valt, wordt naar de straat afgevoerd. Via de molgoot in de straat (blauwe onderbroken lijn) wordt het water bovengronds afgevoerd naar infiltratiekratten (blauw).
Onder: voorbeelden van regenwateroplossingen
.15.
in de tuin
Energie Passieve zonne-energie B e l a n g r i j k in d e r e d u c t i e v a n e n e r g i e v o o r v e r w a r m i n g zijn i s o l a t i e en gebruik m a k e n v a n passieve z o n n e - e n e r g i e . Hierbij valt te d e n k e n a a n h e t oriënteren v a n l e e f r u i m t e s z o a l s w o o n k a m e r e n keuken. Dit heeft grote c o n s e q u e n t i e s v o o r d e w o n i n g p l a t t e g r o n d e n k a n nauwelijks worden veranderd nadat de woning eenmaal is gerealiseerd. W e l kan ine e n later s t a d i u m e e n serre w o r d e n a a n g e b o u w d , m a a r o o k hierbij m o e t al ind e o n t w e r p f a s e w o r d e n n a g e d a c h t w a t h i e r v o o r d e m e e s t w e n s e l i j k e plek is. Z o w e l g e d a c h t v a n u i t het w o n e n zelf, als g e d a c h t v a n u i t het r e n d e m e n t v o o r d e v e r w a r m i n g v a n d e w o n i n g . S e r r e s k u n n e n o o k r e e d s bij a a n v a n g w o r d e n g e r e a l i s e e r d o f z e l f s in h e t o n t w e r p w o r d e n geïntegreerd. . Plaats garages, bergingen en traphuizen indien mogelijk zoveel mogelijk aan de noordkant van het bouwvolume, zodat deze d e benutting v a n passieve z o n n e - e n e r g i e niet b e l e m m e r e n .
oplossingen voor passieve en actieve
*r4 J / V. 4%y titfaSKS£
.16.
zonne-energie
Actieve zonne-energie V o o r de o p w e k k i n g v a n elektriciteit w o r d e n s t e e d s v a k e r z o n n e p a n e l e n toegepast. Voortschrijdende techniek m a a k t dat de opbrengst per vierkante meter zonnepaneel steeds groter wordt en d e prijs s t e e d s lager. D e v e r w a c h t i n g is tegelijkertijd d a t elektriciteit via het net steeds duurder wordt. D e terugverdientijd wordt h i e r m e e steeds korter. Z o n n e p a n e l e n inpassen in het o n t w e r p biedt de k a n s de panelen integraal o n d e r d e e l t elaten zijn v a n het o n t w e r p v a n de w o n i n g . Hierdoor wordt zowel een optimale opbrengst als een goede beeldkwaliteit bereikt. Z o n n e p a n e l e n op de kap k u n n e n z e e r bepalend zijn v o o r het beeld. W a n n e e r de z o n n e p a n e l e n beperkt blijven tot kleine a a n t a l l e n ( b i j v o o r b e e l d 4 ) i s bij e e n h e l d e r e n c o n s e q u e n t p a t r o o n e e n e n a n d e r n o g i n p a s b a a r . Bij g r o t e r e a a n t a l l e n v e r a n d e r t d e k a r a k t e r i s t i e k v a n d e b e b o u w i n g s t e r k . In d a t g e v a l z i j n e r alternatieven d e n k b a a r die v o o r k o m e n dat het h o o f d v o l u m e w a t betreft karakteristiek e n beeldkwaliteit te veel inboet. • panelen op een kleiner en lager bijgebouw. • panelen op e e n carport. • panelen op e e n losse opstelling in de tuin. Wellicht zullen niet alle b o u w e r s direct tot het plaatsen v a n z o n n e p a n e l e n o v e r g a a n . H e t is z a a k h i e r e c h t e r in h e t o n t w e r p a l w e l rekening m e e te h o u d e n , w a a r d o o r r o m m e l i g e d a k v l a k k e n niet n o d i g z i j n , a l s n a v e r l o o p v a n tijd t o c h z o n n e p a n e l e n w o r d e n geplaatst. • Gebruik z o n n e p a n e l e n die t e v e n s als dakbedekking dienst d o e n . H e t g e h e l e d a k v l a k o p z u i d b e s t a a t z o d o e n d e u i t één materiaal. • I n d i e n d i t n i e t l u k t o f n i e t g e w e n s t i s , creëer d a n e e n d a k v l a k o p zuid zonder onderbrekingen als d a k r a m e n , schoorstenen, e t cetera, of plaats deze strategisch zodat een zo groot en rechthoekig mogelijk dakvlak overblijft v o o r de plaatsing v a n zonnepanelen.
i
_
mm
ESCH
7 1 Colofon
Ruimtelijk Advies Procesmanagement
Opgesteld door:
Con Zaat C Z T Ruimtelijk Advies & Procesmanagement Deventer
In o p d r a c h t v a n :
Noaberkracht Dinkelland Tubbergen November 2014
