Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 1 van 24
Het geïntegreerd cultuurbeleidsplan 2008-2013 Gemeente Dilbeek
10 december 2007
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 2 van 24
INHOUDSTAFEL
I.
Voorwoord
II. Sterkte- zwakte analyse van de culturele en maatschappelijke situatie
p. 3 p. 5
Opdracht Cultuurbeleidsproces 2003-2007 Sterkte- zwakteanalyse III. Algemene doelstellingen
p. 11
De inwoners genieten van een toonaangevend cultuuraanbod Alle inwoners kunnen deelnemen aan het cultuurleven Vrijwilligers zijn een pijler van het Dilbeeks cultuurleven De inwoners kunnen terecht bij één cultuurhuis De cultuurdienst, het cultuurcentrum en de bibliotheek zijn lerende organisaties IV. Ondersteuning van het culturele werk door de gemeente
p. 13
V. Beschrijving van het participatieproces
p. 15
VI. Bijlagen
p. 18
Operationele doelstellingen en concrete acties Gemotiveerde conclusies uit het beleidsplan 2003-2007 bij de situatieschets
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 3 van 24
I. VOORWOORD Begin 2007 kregen de nieuwe gemeentebesturen een belangrijke ‘huistaak’ mee van de Vlaamse Overheid. De opmaak van een nieuw cultuurbeleidsplan werd in vele steden en gemeenten voorwerp van overleg en drukke besprekingen. Vijf jaar na de start van het decreet Lokaal cultuurbeleid werden de beleidsmakers en culturele actoren opnieuw aan het denken en plannen gezet. Het grote verschil en de meerwaarde lag erin dat ze ditmaal gezamenlijk en geïntegreerd zouden plannen. Voor Dilbeek werd dit alvast een aangename uitdaging waar de betrokken culturele beleidsmakers meteen hun tanden in zetten. An Vanlierde, cultuurbeleidscoördinator, Wim Van Parijs, cultuurfunctionaris en stafmedewerker van Cultuurcentrum Dilbeek en Ward Kerckhof, bibliothecaris van de gemeentelijke bibliotheek ‘De Wolfsput’ gingen aan de slag als kerngroep. Daarmee was de trend gezet: Dilbeek wil zijn culturele pijlers in de toekomst nauwer met mekaar laten samenwerken. In de ruimere stuurgroep rond dit beleidsplan zetelden naast de betrokken schepen meerdere verantwoordelijken uit het ruimere culturele werk en de gemeentelijke administratie. Met een intensief vergaderritme zette de groep zich aan het beleidsvoorbereidend werk. De lokale culturele belanghebbenden werden opgelijst en in kaart gebracht, de beleidsmakers namen zichzelf onder de loep in een sterkte-zwakte-analyse, en stoomden een eerste formulering van de missie klaar, brainstormden rond de strategische en operationele doelstellingen en probeerden al middelen af te bakenen. Ondertussen werd er breed en divers geconsulteerd en geparticipeerd, met een heuse digitale enquête voor de anonieme culturele deelnemer, en met een rechtstreekse confrontatie met de betrokken actoren op twee beleidsbrunches en een praatcafé. Tegelijk werd binnen de geëigende structuren van de Cultuurraad, de vzw Cultuur Centrum Dilbeek en de bibliotheek de stand van zaken regelmatig toegelicht, geëvalueerd of bijgestuurd. Volgens de instructies van de Vlaamse overheid wordt hiermee een mobiliserend plan afgeleverd waarbij enkel de strategische doelen worden weergegeven. Voor wie deze plannen concreter vertaald wil zien, verwijzen we naar de bijlageteksten waar, helemaal in de geest van het decreet, het lokale bestuur en de inwoners de accenten leggen. In deze voorgestelde actiepunten is
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 4 van 24 trouwens de sfeer van de consultatie- en participatiemomenten te proeven: een palet van vernieuwende en frisse ideeën met een hoog gemeenschapsvormend gehalte. Laat Dilbeek in de toekomst nog méér bruisen! Maar met het indienen van dit Cultuurbeleidsplan is het werk helemaal niet af. Het begint pas! Jaarlijks moeten er actieplannen en detailplanningen uitgewerkt worden, en dienen er middelen afgebakend te worden. Wellicht zal er hier en daar bijgestuurd moeten worden. Maar het culturele raamwerk waarbinnen al die activiteit zich de komende zes jaar zal afspelen is uitgetimmerd, participatief en in overleg. Vandaar een welgemeend woord van dank aan iedereen die er van zeer nabij of iets verder bij betrokken was. Ieders gewaardeerde inbreng was nuttig en zinvol. De Dilbeekse gemeenschap zal er volwaardig van genieten ! Willy Segers Schepen voor Cultuur 1 oktober 2007
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 5 van 24 II. STERKTE - ZWAKTEANALYSE VAN DE CULTURELE EN MAATSCHAPPELIJKE SITUATIE Opdracht Dilbeek organiseert en ondersteunt een regionaal verankerd , toegankelijk, breed en kwalitatief cultuur- en vormingsaanbod. Dilbeek
Het Cultuurcentrum Dilbeek (CCD), de gemeentelijke cultuurdienst en de bibliotheek stellen zich samen achter deze opdracht. Organiseert en ondersteunt
We hebben een dubbele taak. We moeten tegelijk cultuur •
zelf aanbieden (bijvoorbeeld met de theaterprogrammering en de bibliotheekcollectie) en
•
actief ondersteunen (bijvoorbeeld, logistieke en administratieve ondersteuning voor verenigingen en activiteiten, lokalen aanbieden voor vormingsinitiatieven).
Regionaal verankerd
De gemeente, in haar geheel, organiseert geen cultuur vóór de regio, maar werkt wél in een regionale context. Het CCD heeft een regionale opdracht, de bibliotheek heeft een regionale uitstraling, net zoals het Vijverfestival en de Gordel. Hogere beleidsniveaus (Vlaams-Brabant, Vlaanderen) hebben een uitgesproken aandacht voor regiowerking. Het cultuurcentrum, de bibliotheek en de cultuurbeleidscoördinator zijn elk actief in regionale samenwerkingsverbanden. De regionale context wordt zeer bepaald door de geografische ligging in de Vlaamse Rand rond Brussel en de culturele problematiek van ontnederlandsing die daar het gevolg van is. In deze regio is het dus belangrijk om ook in de cultuurbeleidsvoering op een geëigende manier om te gaan met deze problematiek en de Vlaamse uitstraling en het Nederlandstalig karakter van Dilbeek centraal te stellen. Toegankelijk, breed en kwalitatief
Kwaliteit en toegankelijkheid mogen niet in tegenspraak zijn. Het cultuurbeleid moet het breedst mogelijke aanbod voo
het breedst mogelijke publiek organiseren zonder toe te geven op kwaliteit.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 6 van 24 Cultuur- en vormingsaanbod
Dat aanbod omvat het sociaal-culturele, educatie, professionele kunsten, amateurkunsten, erfgoed en literatuur.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 7 van 24 Het Cultuurbeleidsproces 2003-2007 Het cultuurbeleidsplan 2003-2007 bevat een zeer omvattende situatieschets, waarbij objectieve en subjectieve gegevens in kaart worden gebracht. De situatieschets bevat een schat aan informatie en geeft een volledig beeld van het culturele leven in Dilbeek. Het huidig cultuurbeleidsplan wil geen herhaling zijn. We beschrijven enkel die elementen, die relevant zijn voor de sterkte-zwakte-analyse en de strategische doelstellingen. Het cultuurbeleidsplan formuleert een aantal gemotiveerde conclusies in een aantal deeldomeinen (zie bijlage 2). We bekijken in hoeverre ze nog gelden. Cultuuraanbod.
Het culturele aanbod staat nog steeds sterk. Het cultuurcentrum blijft een belangrijke speler op de cultuurmarkt. Intussen heeft Dilbeek er bovendien het Vijverfestival bijgekregen; dat betekent een meerwaarde voor het cultuuraanbod. “Voor elk wat wils” is nog steeds van toepassing. Cultuurparticipatie
Dilbeek heeft een aantal succesvolle laagdrempelige evenementen, met onder meer de Open Monumentendag, Oosthoek Live en het Vijverfestival. Toch blijven we moeite hebben om een aantal doelgroepen te bereiken. We nemen dit mee bij de formulering van nieuwe strategische doelstellingen. Samenwerking en wisselwerking
Het cultuurcentrum en de bibliotheek blijven onze sterke merken. Maar door een gebrekkige samenwerking laten we kansen liggen. Met dit gezamenlijk cultuurbeleidsplan zetten we een stap in de goeie richting. Het moet, meer dan het vorige beleidsplan, een kader bieden voor een doorgedreven samenwerking tussen de cultuurdienst en cultuurbeleidscoördinator, het cultuurcentrum en de bibliotheek. Gemeenschapsvorming
Het cultuurcentrum blijft inzetten op haar receptieve functie. Heel wat groepen, verenigingen en organisaties vinden zo de weg naar het cultuurcentrum en krijgen daarmee de nodige ondersteuning. Wijkwerking kent een opmerkelijke bloei; de gemeente en het cultuurcentrum kunnen daar een ondersteunende rol opnemen. Het Vijverfestival is nieuw in het cultuuraanbod: met een brede programmering en uiteenlopende workshops rond andere culturen draagt het onmiskenbaar bij tot gemeenschapsvorming.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 8 van 24 Interne organisatorische invulling van het cultuurbeleid
In 2003 was er geen bindmiddel voor de verschillende culturele spelers. Sinds januari 2007 is er opnieuw een cultuurbeleidscoördinator in dienst. Daarmee is een belangrijke voorwaarde voor samenwerking vervuld. Dit plan moet daarmee verder aan de slag. Cultureel erfgoed
Erfgoedwerking in Dilbeek is het domein en de verdienste van vrijwilligers (met in de eerste plaats de vzw Dilbeeks Erfgoed). Toch moet een gemeente als Dilbeek meer investeren in toerisme, erfgoedthematiek en patrimonium. Het oprichten van een dienst voor toerisme en het uitbouwen van een gemeentelijk archief worden opgenomen als operationele doelstellingen in het huidig cultuurbeleidsplan. Het cultuurbeleidsplan 2003-2007 blaakte van ambitie. Het stelde een hele rist operationele en concrete doelstellingen voorop. In 2007 stellen we vast dat de uitvoering vaak achterwege bleef. De verklaring is meervoudig. Net door die nadruk op operationele doelstellingen, vaak geformuleerd in het enthousiasme van het moment, verloor het plan snel aan actualiteit. Bovendien moest Dilbeek het in 2005 en 2006 zonder cultuurbeleidscoördinator stellen: daarmee stokte het initiatief. Ten slotte werd het cultuurbeleidsplan 2003-2007 te weinig gedragen door de beleidsmakers. Het nieuwe beleidsproces wil daaruit lessen trekken. Er is gewerkt aan een breed politiek draagvlak en een constante communicatie met het bestuur. De schepen voor cultuur engageerde zich bij het planningsproces als gangmaker en als verbindingsofficier tussen administratie en bestuur.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 9 van 24 Sterkte - zwakteanalyse Sterktes
•
De uitgebreide, gespreide en diverse infrastructuur (bibliotheek, CCD, cultuurdienst hebben samen heel wat gebouwen en lokalen in beheer).
•
Het CCD, de bibliotheek en Dilbeek in het algemeen zijn sterke cultuurmerken met een rijke traditie en een sterke uitstraling in de regio.
•
Het grote verenigingsleven is een rijke grondlaag voor het cultuurleven.
•
Het aanbod voor schoolkinderen is goed uitgebouwd; dat is onmiskenbaar een troef wat toegankelijkheid en laagdrempeligheid betreft.
•
Dilbeek heeft een groot vormingsaanbod, vaak van onderuit georganiseerd.
Zwaktes
•
We hebben weinig kennis en vaardigheden in huis omtrent de nieuwe taken voor het cultuurbeleid (gemeenschapsvorming, levenslang leren, e-cultuur).
•
We hebben geen traditie van beleidsplanning en samenwerken. Het vorige cultuurbeleidsplan was wat dat betreft een gemiste kans, zij het dat er tijdens de vorige beleidsperiode wel verschillende samenwerkingen zijn gegroeid tussen CCD en jeugddienst.
•
Het vrijwilligersengagement wordt wel ondersteund, maar erg ad hoc en zonder beleid of richting.
•
Cultuur zit vast in logge procedures. Beslissingen worden traag genomen en onze instellingen zijn structureel behoudsgezind.
Kansen
•
Erfgoed krijgt de laatste jaren veel aandacht. Erfgoed kan mensen mobiliseren.
•
Informatie- en communicatietechnologie maken veel mogelijk voor de integratie en samenwerking van cultuurdienst, cultuurcentrum en bibliotheek.
•
Er is weinig instroom in het klassieke verenigingsleven, maar mensen zijn wel bereid tot vrijwilligersengagement op projectbasis.
•
De gemeente bouwt een nieuwe muziekacademie met auditorium.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 10 van 24 Bedreigingen
•
Cultuur is geen beleidsprioriteit en er is geen budgettaire groeiruimte.
•
Een deel van de infrastructuur (vooral het Ontmoetingscentrum Westrand) is dringend aan renovatie toe.
•
Het klassieke verenigingsleven vergrijst door een gebrek aan instroom.
•
De cultuur- en informatiewereld verandert razendsnel, vooral door technologische ontwikkelingen. Dit hoeft geen bedreiging te zijn, maar we hebben wel sterk het gevoel dat we de competenties niet in huis hebben om op die trein te springen en dat we daardoor meer en meer buitenspel komen te staan.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 11 van 24 III. ALGEMENE DOELSTELLINGEN Uit sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen distilleren we de beleidsaccenten voor de komende zes jaar. De inwoners genieten van een toonaangevend cultuuraanbod Dilbeek is een voortrekker. Onze regionale uitstraling en sterke infrastructuur zetten we in voor toonaangevende projecten, die inspelen op ondersteuning van hogere beleidsniveaus.
Het cultuurbudget zal niet aanzienlijk groeien. Extra middelen moeten verdiend worden. De cultuurdienst, het cultuurcentrum en de bibliotheek spelen hun naam en uitstraling uit. Met frisse projecten solliciteren ze naar de steun van hogere beleidsniveaus. De Dilbekenaar geniet van een cultuuraanbod waar andere gemeenten zich aan spiegelen. Dilbeek stapt mee in het regionaal cultuurverhaal. Het is voor onze gemeente belangrijk om het cultuurbeleid niet enkel te beschouwen vanuit lokaal perspectief, maar ook aandacht te hebben voor de regionale dimensie ervan. Die regionale dimensie heeft de voorbije jaren vorm en invulling gekregen, bv. voor onze bibliotheek of ons cultuurcentrum via de samenwerkingsverbanden (ondersteund door de provincie Vlaams-Brabant) tussen bibliotheken onderling, of tussen cultuurcentra en gemeenschapscentra onderling. Gezien de positieve ervaringen met regiowerking in de voorbije jaren en gezien de plannen van de provincie Vlaams-Brabant om hier de komende jaren verder op in te zetten, komt het er voor onze gemeente op aan deze evolutie te volgen, mee vorm te geven en in te vullen om zo gebruik te maken van de opportuniteiten die deze – door de provincie ondersteunde – regiowerking inzake cultuur kan bieden. Alle inwoners kunnen deelnemen aan het cultuurleven De cultuurdienst, het cultuurcentrum en de bibliotheek bouwen netwerken om inwoners over drempels heen te helpen, met name: bereikbaarheid, kostprijs, taal en sociale achtergrond.
Een derde van de Vlamingen neemt niet deel aan het maatschappelijk leven. Dat is doorgaans een passieve keuze; mensen ondervinden drempels van kostprijs, taal, bereikbaarheid, omgangsvormen en communicatiestijlen. Cultuurdienst, cultuurcentrum en bibliotheek dragen participatie hoog in het vaandel, in de overtuiging althans, maar ze slagen er moeizaam in om die “moeilijke publieken” te betrekken. De lagere schoolwerking van cultuurcentrum en bibliotheek zijn belangrijke uitzonderingen; bibliotheek- en theaterbezoek op jonge leeftijd werken sterk drempelverlagend. Algemeen, evenwel, hebben cultuurdienst, cultuurcentrum en bibliotheek te
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 12 van 24 weinig de kennis en vaardigheden in huis om de niet-participanten te bereiken. Daarom willen ze netwerken uitbouwen met organisaties die meer weten over hoe je mensen over drempels heen helpt. Vrijwilligers zijn een pijler van het Dilbeeks cultuurleven De vrijwilligers die actief zijn in het verenigingsleven, voor culturele projecten en in culturele instellingen krijgen structureel een goede ondersteuning, zowel administratief, logistiek als educatief.
Het Dilbeeks cultuurleven is vaak een joint venture van vrijwilligers en professionelen. Het professioneel aanbod doet vaak een beroep op vrijwilligers, en het aanbod dat vrijwilligers creëren wordt vaak logistiek of administratief ondersteund door professionelen. Maar er zit weinig beleid achter die realiteit. Dilbeek maakt werk van een structurele ondersteuning en waardering van vrijwilligersinzet en stimuleert nieuwe projecten op die manier. De inwoners kunnen terecht bij één cultuurhuis De cultuurdienst, het cultuurcentrum en de bibliotheek stemmen hun dienstverlening af en garanderen een optimale inzet van de middelen.
Dilbeek heeft geen traditie van beleidsplanning. Het cultuurcentrum, de cultuurdienst en de bibliotheek hebben geen traditie van samenwerken. De bibliotheek en het cultuurcentrum zijn in hetzelfde huis gevestigd, maar de samenwerking beperkt zich tot het logistieke. De cultuurdienst zit ver weg in het Pampoelhuis in Groot-Bijgaarden. De drie instellingen moeten ruimtelijk en inhoudelijk dichter bij mekaar komen; communicatie- en informatietechnologie maken het mogelijk om aan het publiek een gelijke basisdienstverlening aan te bieden. De cultuurdienst, het cultuurcentrum en de bibliotheek zijn lerende organisaties. De cultuurdienst, het cultuurcentrum en de bibliotheek hebben de competenties in huis om de maatschappelijke veranderingen en verwachtingen te integreren in hun werking.
Om de inwoners te laten genieten van toonaangevende projecten, om de werking en organisatie van cultuurcentrum, bibliotheek en cultuurdienst op mekaar af te stemmen, om op een nieuwe manier samen te werken met vrijwilligers en om mensen te doen participeren, moeten de drie culturele instellingen hun lerend vermogen opkrikken en innovatiever gaan denken. We halen de kennis en vaardigheden in huis om de nieuwe opdrachten voor het lokaal cultuurbeleid beter te vervullen.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 13 van 24 IV. ONDERSTEUNING VAN HET CULTURELE WERK DOOR DE GEMEENTE Onderstaande tabel geeft een overzicht van de geplande uitgaven van de gemeente Dilbeek voor cultuur over de periode 2008-2013, per jaar, uitgesplitst naar •
basiswerkingsuitgaven
•
bijkomende werkingsuitgaven (voor een nieuwe of uitgebreide werking)
•
investeringsuitgaven
voor, achtereenvolgens, het Cultuurcentrum Dilbeek (CCD), de Cultuurdienst (CD), de Bibliotheek (BIB), het Verenigingsleven (VL) en de vzw Dilbeeks Erfgoed (DE). De cijfers voor CCD gaan over de vier vestigingsplaatsen, met name Westrand, Kasteel La Motte, RCI en Solleveld. Onderstaande bedragen geven de netto kost aan het gemeentebestuur weer. Dit zijn de (geplande) begrote uitgaven, minus overdrachten van hogere overheden voor cultuur (Vlaamse en provinciale subsidies, maar ook VIA-middelen, sociale maribel e.d.) en minus ontvangsten die rechtstreeks voortvloeien uit prestaties van de cultuursector (bijvoorbeeld: ontvangsten van lidgelden van de bibliotheek). De planningstabel neemt de begroting van 2007 als basis, om bedragen jaarlijks te indexeren met 1,5%, tenzij anders aangegeven in de voetnoten.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 14 van 24
werking investeringen werking investeringen werking investeringen werking investeringen werking investeringen werking investeringen werking investeringen
1
basis extra
2007
CCD € 1.636.145
CD € 284.192 1 € 53.500
BIB € 506.134
VL € 78.500
2
basis extra
2008
basis extra
2009
basis extra
2010
basis extra
2011
basis extra
2012
basis extra
2013
3
€ 1.682.155 4 € 11.500 6 € 302.991 € 1.746.077 € 11.673 € 307.536 € 1.812.428 € 11.848 € 312.149 € 1.881.300 € 12.025 € 316.831 € 1.952.789 € 12.206 € 321.584 € 2.026.995 € 12.389 € 326.407
€ 288.455 5 € 70.000 7 € 297.534 € 292.782 € 70.000 € 301.997 € 297.173 8 € 145.000 € 306.527 € 301.631 € 90.000 € 311.125 € 306.155 € 90.000 € 315.792 € 310.748 9 € 146.500 € 320.529
€ 60.000 € 513.726
€ 79.677
€ 521.431
€ 80.872
€ 529.253
€ 82.085
€ 537.192
€ 83.317
€ 545.250
€ 84.566
€ 553.428
€ 85.835
DE
€ 7.500
€ 7.612
€ 7.726
€ 7.842
€ 7.960
€ 8.079
€ 8.200
Uitgave Dilbeekse wegwijzer Afwerking RFID zelfbedieningsproject 3 De jaarlijkse stijging van de kosten voor de werking van CCD wordt geraamd op 3,8% omdat ongeveer zestig procent van die kosten loonkosten zijn: er moet voldaan worden aan de wettelijke verhogingen omwille van onder meer anciënniteit en indexering. Omdat het CCD kan genieten van extra loonsubsidies van het VIA (VIA 2 middelen) kan de stijging tot 2008 beperkt blijven tot 2,81%. Die middelen zijn evenwel (gedeeltelijk) geplafonneerd en CCD bereikt dat plafond in 2008. 4 Kosten voor busvervoer naar het schoolprogramma van CCD. In 2007 zijn deze nog ingeschreven op het budget onderwijs van de gemeente. 5 Uitbouw toerismecel: aanwerving toerisme-medewerker plus werkingsbudget (€60.000) + uitvoering CBP (€10.000) 6 Jaarlijkse investeringssubsidie (€70.000) + 1/6 van de totale geraamde kost voor renovatie Westrand (€1.381.105) en Recreatiecentrum Itterbeek (€16.840) 7 1/6 van de totale geraamde kost voor de uitbouw van de gemeenschapslokalen voor Sint-Gertrudis-Pede (totaal: €1.785.200) 8 Verdere uitbouw toerismecel (€80.000) + heruitgave Dilbeekse wegwijzer (€55.000) 9 Heruitgave Dilbeekse wegwijzer (€56.500) 2
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 15 van 24
V. BESCHRIJVING VAN HET PARTICIPATIEPROCES Een beleidsplan moet gedragen worden door het bestuur, door de inwoners, door de verenigingen en door de administratie. De cultuurschepen, de cultuurbeleidscoördinator, de bibliothecaris en de cultuurfunctionaris hebben veel geïnvesteerd in een participatief planningsproces. De voortgang van dat proces is opgevolgd door een stuurgroep, samengesteld uit de schepen voor cultuur, de sectorcoördinator vrije tijd en onderwijs, de cultuurbeleidscoördinator, de bibliothecaris, een cultuurfunctionaris en een kleine vertegenwoordiging van de cultuurraad. De praktische uitvoering en de redactie lagen bij de kerngroep van cultuurbeleidscoördinator, bibliothecaris en cultuurfunctionaris. De belangrijkste participatieacties waren: •
een online bevraging
•
twee beleidsbrunches
•
Dilbeeks eerste gezamenlijk personeelsoverleg voor cultuurdienst, CCD en bibliotheek
•
een overleg met de Dilbeekse schooldirecties
•
een praatcafé
Online enquête De kerngroep zette een online bevraging op als communicatie-instrument: “Dilbeek werkt aan een cultuurbeleidsplan en dit zijn de thema’s die in zo’n plan aan bod komen”. De enquête was representatief noch wetenschappelijk en met de resultaten is geen rekening gehouden. Beleidsbrunches De kerngroep organiseerde twee beleidsbrunches waarop de belangrijkste stakeholders werden uitgenodigd om rond welbepaalde uitdagingen voor het cultuurbeleid te brainstormen. De opkomst was groot, de reacties achteraf erg positief. De methodiek was productief: de tafelgenoten werden uitgenodigd om hun gedachten en bemerkingen op post-its neer te schrijven en bij het passende thema op te hangen. Nadien werden de post-its gezamenlijk voorgelezen en besproken. De beleidsbrunches dienden als input voor de sterkte - zwakteanalyse en de distillering van algemene doelstellingen daaruit.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 16 van 24 Scholenoverleg De sterkte-zwakteanalyse noemde het aanbod en de werking voor schoolkinderen als belangrijke sterkte voor het Dilbeeks cultuurbeleid. De schooldirecties zijn een belangrijke partner voor de bibliotheek en het cultuurcentrum. De kerngroep had een vruchtbaar rondetafelgesprek met de Dilbeekse schooldirecties. Personeelsoverleg Voor het eerst in de geschiedenis van het CCD, de cultuurdienst en de bibliotheek staken de medewerkers de koppen samen in een gezamenlijk personeelsoverleg. De post-it-methode van de beleidsbrunches werd opnieuw ingezet, met een rijke oogst aan concrete acties als resultaat. Praatcafé In nauw overleg met de schepen organiseerde de kerngroep een cultureel praatcafé om de eerste concrete doelstellingen af te toetsen en verder inspiratie op te doen voor nieuwe acties. Het praatcafé mikte op een breed publiek van “cultuurbewuste burgers”, maar in de praktijk werden er geen nieuwe mensen bereikt. Het praatcafé bracht weinig nieuws, maar bevestigde de stand van zaken. Formele goedkeuring Er is geen beleidsplan zonder de formele adviezen van de bibliotheekraad, de cultuurraad en de beheerraad van het cultuurcentrum. Opdat die raden een ernstig en gegrond advies zouden kunnen uitbrengen, werd er in de loop van 2007 regelmatig teruggekoppeld over de stand van zaken. Beleidsblad In januari 2008 krijgen alle Dilbeekse inwoners een beleidsblad in de bus, waarin het bestuur zijn beleid (onder meer omtrent cultuur) voor de komende jaren op een vlotte manier voorstelt.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 17 van 24 Schematisch overzicht
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 18 van 24 VI. BIJLAGEN 1. Operationele doelstellingen en concrete acties Tijdens de beleidsbrunches, tijdens het praatcafé en tijdens de verschillende overlegmomenten en brainstormsessies zijn een aantal acties en concrete plannen naar voren geschoven om uitvoering te geven aan de algemene doelstellingen. Ze worden hieronder opgelijst en kort toegelicht. Die lijst is geen vrijblijvende opsomming van ideetjes; de acties hebben een draagvlak. Maar de lijst is evenmin een meerjarenactieplan. Het beleidsplan laat de beleidsmakers best de vrijheid om van jaar tot jaar in een actieplan te beslissen hoe ze de strategische doelstellingen willen realiseren. De inwoners genieten van een toonaangevend cultuuraanbod
•
Dilbeek past de één-procent-regel rond kunst bij openbare werken van bij het projectopzet toe.
•
Dilbeek staat op de kaart van het regiotoerisme.
•
Amateurkunstenaars komen met hun werk naar buiten op een (twee)jaarlijks amateurkunstenfestival.
•
De infrastructuur van het CCD wordt onderhouden en gerenoveerd.
•
De zaterdagse boerenmarkt krijgt een culturele aanvulling (bijvoorbeeld een wagenspel).
•
Vrijwilligers voeren het Sint-Alenaspel op in het vijverpark.
•
Dilbeek sluit een erfgoedconvenant af.
Alle inwoners kunnen deelnemen aan het cultuurleven
•
Inwoners hebben vlotte toegang tot internet en publieke pc’s.
•
In de naschoolse opvang genieten kinderen van tweewekelijkse voorleesmomenten.
•
Anderstaligen die Nederlands willen leren kunnen terecht in een taal-o-theek.
•
Nieuwe inwoners leren de gemeente kennen in een onthaalprogramma.
•
Jaarlijks nodigt Dilbeek alle inwoners uit op een nieuwjaarsreceptie.
•
In januari 2008 krijgen alle inwoners een extra editie van het infoblad in de bus dat de beleidsplannen voor de komende jaren voorstelt.
•
De Dilbeekse erfgoedplekken krijgen elk een lesmap voor het lager onderwijs.
•
Het cultuurcentrum neemt een straat op sleeptouw om daarvan een Kunststraat te maken.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 19 van 24 Vrijwilligers zijn een pijler van het Dilbeeks cultuurleven
•
Een (twee)jaarlijkse dag van de vrijwilliger zet vrijwilligers in de bloemetjes.
•
Subsidiereglementen worden uitgeklaard, aangevuld en vereenvoudigd.
•
Jaarlijks wordt er een cultuurprijs uitgereikt voor een verdienstelijk project.
•
Dilbeek lanceert en ondersteunt een kwaliteitslabel voor initiatieven met een sociaalculturele meerwaarde.
De inwoners kunnen terecht bij één cultuurhuis
•
Dilbeek krijgt een communicatie-ambtenaar.
•
De Dilbeekse wegwijzer wordt driejaarlijks opnieuw samengesteld en uitgegeven.
•
Inwoners kunnen het hele gamma van het lokale vrijetijdsaanbod overzichtelijk en eenvoudig raadplegen.
•
Het gemeentelijk archief ontwikkelt een publiekswerking rond erfgoed.
•
De medewerkers van bibliotheek, CCD en cultuurdienst ontmoeten mekaar op een jaarlijks personeelsoverleg.
•
Uitvoerende medewerkers van bibliotheek, CCD en cultuurdienst werken in kleine groepjes samen aan kleinschalige projecten.
•
De cultuurdienst verhuist naar de Kasteelhoeve.
•
Leegstaande gebouwen (Oud Keperke, Pampoelhuis) krijgen een zinvolle bestemming na een participatief proces.
•
Met eerstelijnsvragen over bibliotheek, CCD of cultuurdienst kun je bij alledrie terecht.
•
Bibliotheek, CCD en cultuurdienst stemmen hun aanbod voor scholen af.
•
Bibliotheek, CCD en cultuurdienst stemmen hun informaticasystemen af voor een betere dienstverlening.
De cultuurdienst, het cultureel centrum en de bibliotheek zijn lerende organisaties
•
Het personeelskader van de bibliotheek wordt aangepast volgens de vereisten van het decreet lokaal cultuurbeleid.
•
Nieuwe medewerkers van de bibliotheek, CCD en cultuurdienst doorlopen een gemeenschappelijk onthaalprogramma.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 20 van 24 2. Gemotiveerde conclusies uit het beleidsplan 2003-2007 bij de situatieschets (letterlijk) Cultuuraanbod
Wat zeer duidelijk opvalt bij het verzamelen van de objectieve en subjectieve gegevens is dat in Dilbeek heel wat gaande is op vlak van cultuur. Het cultuuraanbod is zeer breed en divers: er is het aanbod van het cultuurcentrum, van verenigingen, jeugdclubs, de gemeentelijke adviesraden, en de gemeente zelf. De programmering van Westrand slaat aan. Er is veel ruimte en infrastructuur voorhanden. Initiatieven zoals de Harmonicapas voor jongeren, de 55+pas voor senioren, de activiteiten van grabbel- en swappas zijn toppers. Dit grote aanbod is – naast de inzet van talrijke vrijwilligers en professionelen - ook te danken aan de jarenlange en consequente investering van het gemeentebestuur in de cultuursector. Deze inspanningen hebben, naast dit ruim en gediversifieerd aanbod ook geleid tot andere realisaties: een uitgebouwd cultuurcentrum en andere infrastructuur, financiële ondersteuning van het gemeenschapsleven,… . Het cultuurcentrum onderkent het belang van doelgroepenwerking en speelt hierop in door middel van een grote diversiteit in het aanbod met theater, hedendaagse dans, architectuur, Academie La Motte (een lezingenreeks over actualiteit) cursussen, film… Het lijkt erop dat er op vlak van cultuuraanbod voor elk wat wils is, een aanbod waar velen hun gading kunnen in vinden. Zwaktes zijn dan weer dat vooral het gekende aanbod in de kijker wordt geplaatst en dat er vanuit de gemeente weinig aandacht wordt besteed aan of te weinig stimulansen gegeven worden aan andere initiatieven. Cultuuraanbod wordt nog teveel bekeken vanuit de gestructureerde organisaties en traditionele verenigingen. Cultuur in Dilbeek speelt zich nu al zowel centraal als decentraal af. Westrand is uiteraard de spil in het cultuuraanbod, maar toch wordt het uitbreiden van het aanbod naar alternatieve plaatsen nog te weinig gestimuleerd, en andere gemeentelijke locaties zoals de Watermolen en Castelhof worden nog te weinig benut. Er wordt vooral ruchtbaarheid gegeven aan de formele, gekende plaatsen voor cultuur en ontmoeting. Er is zoveel aanbod in de gemeente dat het in deze fase bijna onmogelijk is om alles volledig in kaart te brengen. Het is ook moeilijk enig zicht te krijgen op onrechtstreekse ondersteuning van cultuur en van het gemeenschapsleven, en op privé-initiatieven, die buiten het gangbare circuit
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 21 van 24 van de gekende verenigingen worden genomen. Diepgaander onderzoek dringt zich op maar is door de beperking in tijd nog niet mogelijk geweest. Cultuurparticipatie
De grote sterkte van de gemeente op vlak van cultuurparticipatie (en gemeenschapsvorming) is dat er een breed gamma actieve verenigingen, (uiteenlopende) initiatieven en activiteiten zijn, waar vele Dilbekenaren aan deelnemen. Ook zijn er - al dan niet door de gemeente georganiseerd of gesteund - een aantal jaarlijks terugkomende, grote evenementen, die heel wat mensen op de been brengen, zoals bvb. OMD, Jogging ‘80, Paas-je-Rot, Oosthoek Live…Deze traditionele festiviteiten doen het nog steeds zeer goed, hebben een lage drempel en werken tevens gemeenschapsvormend. Ook de aanwezigheid van het cultuurcentrum (vooral vestigingsplaats Westrand, dat als een open huis beschouwd wordt) is vanzelfsprekend een grote troef. Daartegenover moeten we vaststellen dat de structuur van de gemeente de laatste jaren geëvolueerd is: Dilbeek is sinds de fusie uitgegroeid tot een grote gemeente met zeer veel inwijkelingen en anderstaligen, een slaapgemeente in de nabijheid van Brussel. Deze specifieke kenmerken bemoeilijken de cultuurparticipatie: cultuuractiviteit binnen de gemeente blijft voor vele inwoners een ver-van-mijn-bed-show. Een ander probleem is de slechte bereikbaarheid van heel wat activiteiten. Dit vormt zeker een probleem voor Dilbekenaren die niet in het bezit zijn van een auto en aangewezen zijn op andere vormen van vervoer (vooral jongeren en senioren). Het openbaar vervoer in Dilbeek is zeker niet afgestemd op vervoer tussen de deelgemeenten en op tijdstippen waarop de socio-culturele activiteiten zich afspelen (zoals avond en weekend). Daarenboven stellen we vast dat er misschien heel wat mogelijkheden en kansen om aan het culturele leven deel te nemen bestaan, maar dat een deel van de bevolking hier nog geen gebruik van lijkt te maken, of enkel op zeer passieve wijze. Gebrekkige of niet efficiënte informatie en communicatie zijn hier zeker belangrijke oorzaken van. Men weet niet goed wat er allemaal gaande is. Daarom moet de informatieverstrekking inzake het cultuuraanbod geoptimaliseerd worden: de bekende kanalen zijn verouderd, de nieuwe worden niet naar behoren benut. Zoals al eerder werd vermeld heeft Dilbeek heel wat (anderstalige) inwijkelingen. Goede communicatie met deze burgers en het kunnen verspreiden van juiste informatie zijn essentieel, maar de taalwetgeving legt een aantal beperkingen op. Diezelfde taalwetgeving stuit op haar beurt dan weer op veel
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 22 van 24 onbegrip bij de anderstaligen. Dit is een moeilijk gegeven waar we op creatieve wijze een oplossing voor zullen moeten vinden. Samenwerking en wisselwerking
Een sterk punt blijft het feit dat Dilbeek zeer veel culturele actoren heeft die reeds een degelijke werking hebben uitgebouwd en een gevestigde waarde vormen binnen het culturele leven van onze gemeente, zoals bvb. het cultuurcentrum, de bibliotheek, de cultuurraad, jeugdraad,…. Alhoewel er op verschillende vlakken al succesvol wordt samengewerkt tussen deze verschillende actoren, werken deze structuren nog te geïsoleerd van elkaar. Ook de samenwerking tussen de gemeente en deze culturele spelers kan beter. Binnen de gemeentelijke administratie krijgt cultuur door de cumulatie van allerlei taken op de gemeentelijke cultuurdienst slechts gedeelde aandacht. De samenwerking en communicatie tussen de diensten kunnen ook verbeterd worden. Gemeenschapsvorming
Naast het programma-aanbod van het cultureel centrum, gaan er veel aandacht en middelen naar actieve receptiviteit en naar een goede lokalenservice. De receptieve functie van het cultuurcentrum wordt hoog gewaardeerd door allerhande groepen in de samenleving. Het maakt het samenkomen en samen cultuur bedrijven een stuk gemakkelijker. Het cultuurcentrum biedt een goede ondersteuning van receptieve organisaties in verschillende gradaties (materieel, technisch, logistiek, promotioneel, inhoudelijk). Veel amateurkunstenaars en het verenigingsleven genieten hiervan. Hier moeten we nochtans opnieuw oppassen voor de valkuil dat gemeenschapsvorming te vaak enkel in het kader van de traditionele verenigingen wordt gezien. Kans én bedreiging is dan weer dat, ondanks de fusie, erg veel zich blijft afspelen binnen de eigen deelgemeente en gericht op deze deelgemeente. De gemeente gebruikt dit gegeven te weinig en hanteert onvoldoende de buurtwerking als middel om inwoners te betrekken. In de werking van de verschillende huizen van het cultuurcentrum lijkt gemeenschapsvorming te weinig structureel aanwezig alhoewel er veel aandacht en middelen gaan naar de bovenvermelde actieve receptiviteit en naar een goede lokalenservice. Ook andere infrastructurele voorzieningen zoals het jeugdcentrum Castelhof en gemeenschapscentra moeten worden ingeschakeld. Dilbeek telt 9 gemeentelijke adviesraden, die een belangrijke gemeenschapsvormende rol hebben. De goede communicatiestrategie in sommige adviesraden (vb. jeugdraad) draagt zeker bij tot een groter samenhorigheidsgevoel. Tussen de diverse culturele spelers onderling is er te weinig samenwerking. Er is onvoldoende (op elkaar afgestemde) communicatie en informatie en de gemeente stimuleert dit ook niet.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 23 van 24 Toch bieden de reeds bestaande mogelijkheden, kanalen en vele actoren een belangrijke kans om de gemeenschapsvorming en cultuurparticipatie te verbeteren en verhogen. Wel moet de vraag gesteld worden of de doorsnee-inwoner van onze gemeente nood heeft om nog actief deel uit te maken van de gemeenschap. Interne organisatorische invulling van het cultuurbeleid
Een andere opgave is het definiëren van de huidige positie van het gemeentebestuur in het culturele landschap. Deze is niet gemakkelijk te omschrijven en zelfs onduidelijk. Het lijkt wel of het gemeentebestuur een beetje verzinkt tussen alle andere culturele spelers. Vanuit de gemeente wordt, naast het ter beschikking stellen van de traditionele middelen, voortdurend en bijkomend een nieuwe soort inbreng gevraagd. De functie van verbindingsmiddel tussen de verschillende culturele spelers wordt momenteel niet opgenomen. In plaats van een duidelijke koers uit te stippelen waar de diverse culturele spelers zich op kunnen richten en afstemmen, wordt er eerder rondgedobberd. De gemeente moet veel meer meespelen in het bepalen van de cultuurkoers. De groei van het inwonersaantal heeft - ook op cultureel gebied - de verhouding tussen het gemeentebestuur en de burgers, verenigingen, en andere instellingen gewijzigd. Een aangepaste of andere rol van het gemeentebestuur afbakenen, wordt een belangrijke opdracht. Cultureel erfgoed
Op vlak van cultureel erfgoed beschikt Dilbeek over belangrijke troeven. De gemeente telt heel wat monumenten maar ook ander zeer waardevol (cultuur)patrimonium. Er werden in erfgoedbeheer en –ontsluiting al veel middelen geïnvesteerd, niet enkel aan renovatie van gebouwen maar ook door volledige ondersteuning van de Open Monumentendag etc. Toch worden de mogelijkheden te weinig in de kaart gebracht, ter beschikking gesteld en uitgebouwd. Er wordt op dit ogenblik te weinig geïnvesteerd in erfgoedwerking en de toeristische ontwikkeling van de gemeente, waardoor onmogelijk een duurzaam beleid kan worden uitgebouwd. Investeren in mensen en middelen komt de kwaliteit en continuïteit van de werking nochtans ten goede. Op dit ogenblik wordt de inbreng van vrijwilligers, die zich inzetten voor de erfgoedthematiek te weinig erkend en geoptimaliseerd.
Cultuurbeleidsplan Dilbeek 2008-2013 | pagina 24 van 24 3. De gemeenteraadsbeslissing van de gemeenteraad van 18 december houdende de goedkeuring van het cultuurbeleidsplan
4. Het advies van de cultuurraad over het cultuurbeleidsplan
5. Het advies van de bibliotheekraad over het cultuurbeleidsplan
6. De samenstelling van het beheersorgaan van de bibliotheek
7. Het advies van het beheersorgaan van het cultuurcentrum over het cultuurbeleidsplan
8. De samenstelling van het beheersorgaan van het cultuurcentrum
