Cultuurbeleidsplan Zutendaal 2008-2013
1
DIT CULTUURBELEIDSPLAN HEEFT WEINIG OF NIETS MET CULTUUR TE MAKEN
… want we gaan het niet hebben over radio Klara, of Wim Vandekeybus, of Luc Tuymans, of Zita Swoon, of Pukkelpop, of Olympique Dramatique, of… we gaan het daarentegen wel hebben over gemeenschapsvorming, over de-individualisering, over rust en stiltezoekers, over schoonheid en gezelligheid,… met andere woorden over levenskwaliteit, over een goede voedingsbodem waarop cultuur gedijen kan
2
Voorwoord
Een nieuw cultuurbeleidsplan schept bij de cultuurconsument steeds weer hoge verwachtingen. Wel, dit is een voor de hand liggende redenering. De doelstellingen uit de vorige twee beleidsplannen werden voor een groot deel ingelost en het beleid heeft intussen een vrij goed zicht op de culturele noden in Zutendaal. We koesteren dan ook goede hoop om via dit beleidsplan de hoge verwachtingen in te lossen. Na evaluatie van de twee vorige beleidsplannen kwamen we tot de conclusie dat er in Zutendaal zeker nog kan gewerkt worden aan de basis, aan het scheppen van een ideale voedingsbodem voor het beleven van cultuur. Daarom ook ligt vooral de nadruk op de strategische doelstellingen, op een algemene filosofie die als basis dient voor het opstellen van een praktische uitwerking van deze doelstellingen. De drie pijlers waarop dit beleidsplan gebaseerd is, zijn in onze ogen op korte termijn enorm belangrijk voor Zutendaal, het groenste snoepje van Vlaanderen. Een eerste pijler is gemeenschapsvorming en de-individualisering, een maatschappelijk gegeven waaraan ook in een kleine landelijke gemeente moet gewerkt worden. Een tweede pijler is stilte als levenskwaliteit. Omtrent dit thema werden in het verleden al heel wat acties ondernomen, maar de drukte van elke dag met de daarbij horende geluiden en zelfs geluidsoverlast zorgt ervoor dat we ook in de nabije toekomst nood hebben aan stilte. Vijftig jaar geleden was stilte nog een vanzelfsprekendheid maar vandaag moeten we die stilte zelf creëren. We zullen gemeentelijk initiatieven brengen om deze onmisbare bron van creatieve ontwikkeling aan te bieden aan onze inwoners. Een derde en laatste pijler is het attractief en aangenaam houden van onze gemeente voor inwoners èn toeristen. We moeten een gezond evenwicht houden tussen de wensen en verlangens van de steeds groter wordende groep toeristen enerzijds en de woonkwaliteit van de Zutendalenaren anderzijds. Voor het eerst werd ook het beleidsplan voor de bibliotheek geïntegreerd in het cultuurbeleidsplan. De opstelling van dit beleidsplan was niet alleen een interessante denkoefening voor het cultuurbeleid van de eerstvolgende jaren, maar het vormt wellicht ook een bruikbaar werkinstrument voor deze legislatuur, net zoals dat het geval was bij de vorige beleidsplannen. Aan u als lezer om te oordelen!
Veerle Remans, schepen van cultuur
3
Inleiding
(...) Als ik mijn huis uit loop, ben ik in het bos,-ik kom er op mijn wandelingen zelden iemand tegen en ik hoor er precies hetzelfde als in mijn werkkamer: stilte, stilte. Hoor maar. Stilte die toch uit allerlei gerucht bestaat, maar dat eigen is aan het bos en deel uitmaakt van de stilte. Denk de vogeltjes weg, dat getierelier en wiekgeflapper, dat doffe getimmer van een specht tegen hout, verderop. Doe ook of je het helikoptergelijke gegons niet hoort van langs je oren dartelende bosinsecten, onderweg naar het ontbindende lijk van een konijn of egel. Dan is het niet stilte die je hoort, maar het ononderbroken geluidloze geeuwen van de dood (…) Dergelijke stilte heerst nooit in dit bos,altijd ritselt er wel iets, kraakt er iets, valt er roffelend een pijnappel of eikel op het zandpad. Altijd fluistert, bromt, roept, zingt, schreeuwt er iets, beweegt er iets. De bladeren vallen er met geluidjes als van knisperend papier. Het gaat waaien, zoals het waait in mijn hoofd, waar het ook nooit stil is, maar op een andere manier nooit stil dan in het bos. (…) Jeroen Brouwers (uit Datumloze Dagen)
4
Hoofdstuk 1.
SITUATIESCHETS
1.1 Demografische toestand
5
1.2 Geografische gegevens
Zutendaal Hasselt, Genk en Maastricht Bilzen, Lanaken en Maasmechelen
Met een oppervlakte van 3 206 ha heeft Zutendaal als “bosrijkste gemeente van Vlaanderen” (48,65% bestaat uit bos) steeds zijn uitzicht van landelijke en residentiële gemeente weten te bewaren. Naast de oude dorpskern waardoor Zutendaal haar kleinschalig en rustig karakter behoudt - ontstond er een nieuw centrum met een moderne, eigentijdse uitbouw rond het Oosterzonneplein. Rond dit plein is niet enkel het gemeentehuis gesitueerd, maar vinden we ook de cultuurdienst, het cultuurcentrum, de bibliotheek en het openluchtpodium met amfitheater. Het gemeentebestuur levert jaarlijks inspanningen om de gemeentelijke infrastructuur te verbeteren en uit te breiden. Op die manier wordt erover gewaakt dat Zutendaal steeds de, volgens een studie van de UIA (universiteit Antwerpen), “aangenaamste woongemeente van Vlaanderen” zal blijven, een oase van rust en dorpse gemoedelijkheid waar het niet enkel voor de toerist maar ook voor de Zutendalenaren aangenaam verblijven is. Geografisch gezien behoort het grootste deel van Zutendaal nog net tot het Kempisch Plateau. Het grondgebied heeft in het zuiden echter nog uitlopers in Haspengouw die duidelijk worden in de vier beekdalen die Zutendaal rijk is. In oostelijke richting ziet Zutendaal uit naar de Maasvallei. Zutendaal is een van de hoogste punten in de provincie en behoort tot het gebied Midden-Limburg. In het Landschapspark Hoge Kempen fungeert Zutendaal als een van de toegangspoorten. Belangrijk is dat Zutendaal omgeven wordt door grote buurgemeenten zoals Hasselt, Genk en Maastricht, en de iets kleinere gemeenten Bilzen, Maasmechelen en Lanaken. Al deze gemeenten beschikken over een degelijk cultuurcentrum en een breed cultureel aanbod. Ook de cultuurcentra in Tongeren, Sint-Truiden, Maaseik, Lommel en Herk-de-Stad liggen binnen een half uurtje rijafstand.
6
1.3 Sociaal-economische situatie Zutendaal telt 9 gehuchten met min of meer aparte levensgemeenschappen. In principe vormt Zutendaal 1 levensgemeenschap maar vooral de bevolking van de parochie Wiemesmeer (die zowat 1/3de van de bevolking vertegenwoordigt) blijft zichzelf graag zien als een zelfstandige leefgemeenschap met een eigen identiteit, vooral op socio-cultureel en sportief vlak. De loop van de geschiedenis en de typisch Kempense eigenzinnigheid zijn hier zeker niet vreemd aan. Dit soort situaties draagt overigens wel bij tot een meer kleurrijk dorpsleven en een bredere waaier aan activiteiten. Zutendaal heeft enkel lagere scholen (3). Dit betekent dat de studerende jongeren vanaf 12 jaar voor hun studies aangewezen zijn op buurgemeenten (voornamelijk Genk, Bilzen en Lanaken voor de middelbare scholen en Hasselt voor het hoger onderwijs). Dit betekent dus ook dat deze jongeren voor gemiddeld een 8-tal jaren de antennes op grotere gemeenten gericht hebben. Dit gegeven sterkt ons ook in de overtuiging dat Zutendaal zich dus niet echt inspanningen dient te getroosten om voor deze jongeren een groot cultureel aanbod te hebben. Wel wordt via enkele typische jeugdverenigingen en het jeugdhuis De Kaller gezorgd voor een degelijke opvang in de weekends. De identiteit van Zutendaal is duidelijk geënt op het groene, op de rijkdom aan bossen en op het aangename als residentiële gemeente. Een gemeentelijke werkgroep ad hoc waakt erover om dit imago niet enkel te versterken maar ook aan te vullen met elementen die Zutendaal als toeristische gemeente beter op de kaart kunnen zetten. Een aangename, gezellige uitstraling impliceert natuurlijk ook een actief dorpsleven met tal van ontspanningsmogelijkheden en activiteiten. Zowel de gemeentelijke cultuurdienst als de cultuurraad en vooral de talrijke verenigingen vormen een niet weg te denken categorie organisatoren die instaat voor een bruisend socio-cultureel leven in onze gemeente.
7
1.4 Cultuuraanbod in Zutendaal We merken dat de binnenactiviteiten zich in Zutendaal voornamelijk afspelen van oktober tot april, terwijl het culturele seizoen theoretisch loopt van september tot en met de maand mei. Wanneer we echter vergelijken met omliggende cultuurcentra zien we dat het ook daar vooral beperkt blijft tot de maanden oktober tot april. De laatste jaren heeft Zutendaal tevens een degelijk vakantieaanbod wat betreft buitenactiviteiten. Het filmaanbod gaat voornamelijk uit van de Gezinsbond-Zutendaal en de Grabbelpaswerking en is gericht op kinderen tot 12 jaar. De volwassenen wijken gemakkelijk uit naar andere gemeenten (Lanaken, Hasselt, Maasmechelen) waar zowel de populaire hedendaagse films als de meer cinefiele producties aan bod komen. Gezien de uitgebreide accommodatie in deze gemeenten is het dan ook nutteloos om in Zutendaal verdere investeringen te doen op dit gebied.Het gemeentelijk cultuurcentrum biedt wel de mogelijkheid om films te projecteren. Het theater dat hier op de planken komt richt zich tot zowat alle leeftijden. Zutendaal telt een viertal amateurgezelschappen die met de regelmaat van een klok hun producties brengen. Naast ‘t Bemmelke en het Zutendaals Theater staan Heidegalm in de Posthalt en theatergroep Edja jaarlijks op de planken in het cultuurcentrum. Wel stellen we vast dat er geen voorstellingen van professionele gezelschappen op Zutendaalse podia plaatsvinden, de opvoeringen voor scholen buiten beschouwing gelaten. In het verleden bleek dat het organiseren van dergelijke activiteiten voor een vereniging steeds verlieslatend was. Het aantal concerten dat op de Zutendaalse podia plaatsvindt, lijkt voldoende. Ook de kwaliteit en de variatie is gewaarborgd. Zowel de jeugd (vooral in jeugdhuis De Kaller) als het volwassen en/of klassiekgericht publiek komen aan hun trekken. Jeugdhuis De Kaller heeft een eigen programmatie en brengt regelmatig concertjes. Bij de fanfares en de koren presenteert men steeds vele gastorkesten of -koren die borg staan voor voldoende variatie. Tijdens de zomervakantie organiseert de gemeentelijke cultuurdienst een aantal Zonneconcerten in het openluchttheater aan het gemeentehuis. Ook hier tracht men met een erg gevarieerd aanbod een zo breed mogelijk publiek te bereiken. In de schoot van de jaarlijkse avondmarkt groeide het mini-rock-festivalletje ‘kROCK spécial’ uit tot een vaste organisatie. Ook tijdens het Feest van de Vurige Hoop waarbij de gemeente haar bewoners een muzikale nieuwjaarsreceptie aanbiedt, wordt elk jaar de kans gegeven aan een plaatselijk bandje. Wanneer we het aanbod feesten in Zutendaal bekijken, merken we dat de plaatselijke bevolking echt wel verwend wordt, zowel qua aantal als qua soort. Het aantal fuiven lijkt de laatste jaren wel wat verminderd maar het aantal is nog steeds voldoende om de behoeften op dit vlak te bevredigen. Ook wordt regelmatig gebruik gemaakt van de projectsubsidies die de gemeente voorziet voor uitzonderlijke manifestaties, evenementen of projecten. Enkel open, eenmalige en grootse activiteiten worden betoelaagd, activiteiten die het normale werkingsveld van de verenigingen overstijgen, dit om de verenigingen aan te sporen om nu en dan eens af te stappen van de (saaie) fuifcultuur. 8
Tentoonstellingen. Waar Zutendaal zich op het einde van de 20ste eeuw als een “kunstvriendelijke” gemeente profileerde - het hele jaar door werden door de lokale kunstcommissie tal van kunsttentoonstellingen georganiseerd waar de nadruk lag op hedendaagse kunst, omdat precies deze werken de mensen cultuurkritisch leren denken en handelen - gebeurt er op dit vlak de laatste jaren heel wat minder. De cultuurraad zocht naar oplossingen en heeft om te beginnen het reglement wat betreft het exposeren in het plaatselijk cultuurcentrum gewijzigd. Vanaf 2007 kunnen ook de plaatselijke amateurkunstenaars weer gebruik maken ven de tentoonstellingsruimte. Ook de samenwerking met de gemeente Beek werd op vlak van beeldende kunst weer aangezwengeld. Ook voor andere exposities is verbetering in zicht met de uitbreiding van het bezoekerscentrum De Lieteberg dat tevens wisselende tentoonstellingen zal tonen en een ‘stiltekelder’ ter beschikking zal stellen waar jaarlijks een beeldend kunstenaar dit thema kan uitwerken. De vaste expositieruimte onder de toeristische dienst wordt nog steeds als oudheidkamer gebruikt.
Ook qua vorming is het aanbod in Zutendaal voldoende. Het is vooral binnnen enkele goedwerkende socio-culturele verenigingen dat onderwerpen als gezondheid, hobby-vrije tijd, nutsvoorzieningen, sport, jeugd, talen, actualiteit en geschiedenis behandeld worden. Aanvullend zijn er regelmatig privélesgevers die in het cultuurcentrum cursussen organiseren (cursus computer, typen, Hongaars,…). De voorbije legislatuur werd vooral veel aandacht gegeven aan de culturele vorming op alle lagere scholen in Zutendaal. De laatste jaren wordt hiervoor telkens een vast budget voorzien. De scholen benutten dit voornamelijk om theatervoorstellingen, workshops en hun jaarlijks cultuurproject te financieren. Voor de Zutendaalse jeugd is er verder ook nog Kunstkring ’t Zolderke waar door verschillende leraars op vrijwillige basis teken- en schilderles gegeven wordt. Elke zondagmorgen kunnen zowel beginnelingen als gevorderden les volgen in het nieuwe lokaal boven de repetitieruimte van jeugdhuis De Kaller. De volwassenen kunnen hier zelfs twee maal per week terecht. Qua muzikale vorming kunnen jongeren reeds meerdere jaren terecht bij de Muziekacademie van Lanaken die in de Gemeentelijke Lagere School van Zutendaal een volwaardig filiaal heeft uitgebouwd. Hier kunnen de kinderen van de lagere school, aansluitend op de schooluren, de eerste jaren “notenleer” en “woord” volgen en wordt hun bovendien de mogelijkheid gegeven om een instrument te kiezen. Stippen we verder nog de verschillende Zutendaalse podiumverenigingen aan die een meer dan behoorlijke jeugdwerking hebben waar men garant staat voor een degelijke vorming. We denken hier o.a. aan het Zutendaals Jeugdtheater, Canta Libra, de St.-Ursulafanfare, jeugdkoor ‘t Muzicijntje, ... .
Voor vorming i.v.m. literatuur verwijzen we vooral naar de uitbreidingsactiviteiten van de bib (jeugdboekenweek, lees 1 7, bibliotheekweek, zomer van het spannende boek, de Vlieg, voorleessessies, het ‘thema van de maand’,…) en naar de organisatie van de jaarlijkse poëzieavond waar tweejaarlijks de jeugd centraal staat. Bijna alle klassen van zowel de Vrije Basisschool van Zutendaal komen tweewekelijks klassikaal naar de bibliotheek. In de Vrije Basisschool van Wiemesmeer staat elk jaar een nieuw boekenpakket uit de steuncollectie van de Provinciale Bibliotheek ter beschikking van de klassen.
9
Wat betreft museale collecties is er (buiten de hierbovengenoemde oudheidkamer en het insectenmuseum) in Zutendaal niet echt veel te bekijken. Met de komst van het nieuwe bezoekerscentrum De Lieteberg komt hier wel een drastische verandering in. Daar zal buiten het insectenmuseum tevens het volledige Panorama van de Hoge kempen, een schilderij van 33 meter lang en 2 meter hoog, getoond worden. Ook de ‘stiltekelder’ biedt vele mogelijkheden. Ook wat monumenten betreft, is Zutendaal niet erg ruim bedeeld. Toch proberen de plaatselijke cultuurverenigingen zoals het Davidsfonds, de Geschied- en Heemkundige Kring en de lokale afdeling van VTB-VAB regelmatig de grote (kerken & pastorie)) en kleine monumenten onder de aandacht te brengen via speciale projecten of organisaties in het kader van Monumentendag, De Nacht van de Geschiedenis of Erfgoeddag. De gemeente waakt er ook over dat de weinige monumenten die men heeft, goed onderhouden blijven en dat er regelmatig nieuwe bijkomen (kunstwerken in openbare ruimten, zwerfstenen in het kader van een literaire route).
1.5 Cultuurraad Een van de belangrijkste culturele actoren in Zutendaal is de gemeentelijke cultuurraad. Sinds zijn oprichting in 1994 heeft de Zutendaalse cultuurraad heelwat verwezenlijkingen op zijn actief. Buiten het normale advieswerk werd heel wat werk rond culturele materies verricht . De raad vertegenwoordigt het gros van de lokale socio-culturele verenigingen. Het bestuur (inclusief de schepen van cultuur en de cultuurbeleidscoördinator) vergadert één keer per maand, behalve in juli en augustus. De Algemene Vergadering vindt minimum 1 maal per jaar plaats. De relatie tussen het beleid en de cultuurraad is zeer goed, wat zich vertaalt in het zeer consequent aanvaarden van de adviezen van de raad. Ook met de vele voorstellen vanuit deze raad wordt rekening gehouden. De raad wordt dan ook echt aanvaard als beleidsondersteunend en -adviserend orgaan. Tijdens de vorige legislatuur werd gezocht naar een aantal ‘specialisten’ waarop men ‘in geval van’ beroep kan doen.
10
1.6 Cultuurverenigingen PODIUMVERENIGINGEN Berk en Brem (zangkoor) Canta Libra (zangkoor) De Gezellen van St.-Hubertus Heidegalm (accordeonorkest) Heidegalm (zangkoor) ‘t Muzicijntje (kinderkoor) Mariacantorij (kerkkoor) St.-Cecilia (kerkkoor) St.-Ursulafanfare t Bemmelke (toneelkring) Theatergroep EDJA Zutendaals Mannenkoor Zutendaals Theater (SOCIO-)CULTURELE VERENIGINGEN 1 Mei Comité ACV-KWB Wiemesmeer ACW Zutendaal Amitié vzw Bezoekerscentrum De Lieteberg vzw Buurtcomité Papendaalheide Creaclub ‘t Ateljeeke Davidsfonds Day After De Ortolaan De Kneuter Dienst Opvanggezinnen van de Landelijke Beweging Geschied- en Heemkundige Kring Gezinsbond Hand in Hand Hartvereniging afdeling Zutendaal Klavertje Vier vzw Kleinveebond KVLV Zutendaal Kunstkring ‘t Zolderke
Lente- en Diocesane Bedevaarten Limburgse Stichting Autisme Mijnwerkers-Brancardiers Natuurpunt OKRA Wiemesmeer OKRA Zutendaal Oudervereniging De Sleutel Oudervereniging Wiemesmeer Plateaukes (carnavalsvereniging) Parochiecentrum vzw Siercomité Wiemesmeer St.-Hubertuscomité Vereniging voor Alleenstaanden VOV Oudstrijders Vrienden van Lourdes VTB-VAB Zutendaal Wildbeheereenheid “Suetendael” Ziekenzorg Wiemesmeer Ziekenzorg Zutendaal Zutendaalse Middenstandsvereniging ZVHV Hondenschool Vlaamse Diabetesvereniging 11
1.7 Culturele ruimten op het grondgebied van Zutendaal Cultuurcentrum, Oosterzonneplein 1 Indeling: zaal met 176 zitplaatsen en podium ontvangsthal cultuurcafé met toog keuken 3 vergaderlokalen achter podium ruime parking Turnzaal, Schoolstraat 6/2 Indeling: zaal met podium parking school Zaal Avdâq, Schoolstraat 6/4 Indeling: zaal met klein podium keuken parking school De Wevel, Jachthoornplein 8 Indeling: 1 muziek, crea- en vergaderlokaal (opsplitsbaar in 2) lokalen kinderopvang Pierewiet lokalen speelpleinwerking WirWar ruime parking Atelier ’t Zolderke, Schoolstraat 6/6 Indeling: 1 groot teken- en schildersatelier Fanfarelokaal St.-Ursula, Schoolstraat 6/12 Indeling: 1 repetitielokaal Gang met zijruimten voor stockage + keukentje Bibliotheek, Oosterzonneplein 6 Indeling: 2 burelen uitleenbalie afdeling volwassenenliteratuur afdeling jeugdliteratuur snelle-info-afdeling leeshoek volwassenen leeshoek kinderen computerhoekje ruime parking achter de POB 12
Parochiecentrum, Schoolstraat 2 Indeling: 2 keukens 2 feestzalen met toog 2 vergaderlokalen parking Klavertje 4, Gijzenveldstraat 3 Indeling: voormalig wijkschooltje met 4 grote lokalen Cafetaria met toog en keuken ruime parking Zaal Posthalt, Jachthoornplein Indeling: feestzaal met podium keuken met toog lokaal onder podium 2 gemeentelijke vergaderlokalen met keuken parking Jeugdhuis De Kaller, Schoolstraat 4 Indeling: 1 polyvalente ruimte met toog 1 repetitieruimte met toog 1 vergaderlokaal 1 bergruimte ruime parking 2 podia Kiosk, Oosterzonneplein 1 Indeling: openluchttheater met overdekt podium ruime parking Mariapark (Beukenberg), Geerkensstraat - O.-L.-Vrouwestraat Indeling: natuurlijk openluchttheater ruime parking Sporthal De Blookberg, Blookbergstraat Indeling: 1 sportvloer 27 x 44m 6 kleedkamers 1 cafetaria met keuken 2 vergaderlokalen parking 13
Voetbalkantine ZVV, Blookbergstraat 16 Indeling: grote zaal met toog ruime parking Voetbalkantine De Zwaluw, Postesstraat 30 Indeling: grote zaal met toog ruime parking
14
Korte evaluatie van het cultuurbeleid tijdens de voorbije 6 jaar Het overgrote deel van de destijds vooropgezette doelstellingen werd verwezenlijkt. Het cultuuraanbod in Zutendaal is voldoende, ondanks het feit dat er weinig professionele kunstenaars (acteurs, beeldende kunstenaars, muzikanten,…) geprogrammeerd worden. Dit gebeurt in de cultuurcentra van de aangrenzende grote gemeenten. Zutendaal gonst steeds meer van de activiteiten die georganiseerd worden door zowel de verenigingen als de gemeente en de bibliotheek. Het aantal buurtfeesten is verdrievoudigd en de adviesraden werd “gefinetuned”. De communicatie met de inwoners en de informatieverstrekking is goed. De samenwerking van de cultuurdienst met de bibliotheek werd verbeterd en er is opnieuw een goed contact met de basisscholen waarvan een groot aantal klassen weer regelmatig op bibbezoek gaat. Zij kunnen tevens jaarlijks rekenen op een mooi budget voor cultuur op school. Ook is er een goed contact tussen de bib en de plaatselijke wereldwinkel die samen tal van activiteiten uitwerkten. Verder slaagde de bib erin haar drempel te verlagen en biedt nu haar uitleencollectie (geen leengeld meer) en het internetgebruik kosteloos aan. Ook de openingsuren werden gebruiksvriendelijker. Een klein aantal operationele doelstellingen werd helaas niet geconcretiseerd. Deze zullen, indien ze nog relevant zijn, opnieuw opgenomen worden in dit cultuurbeleidsplan. Een voornaam probleem voor de toekomst blijft het personeel dat nog steeds teveel bezig dient te zijn met administratieve opdrachten en minder inhoudelijk kan werken.
15
Hoofdstuk 2.
SWOT-ANALYSE
Conclusies uit de analyse van de bestaande situatie op basis van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen
Een analyse van de bestaande situatie leert ons dat Zutendaal in het recente verleden reeds een vrij goede en aanvaardbare culturele werking had. Ook de voorbije zes jaar werd vrij goed gewerkt vermits het merendeel van de vooropgestelde doelstellingen uit het vorige cultuurbeleidsplan gehaald werd. Anderzijds beseft de gemeente dat een goede werking constant om bevestiging vraagt. Het cultuurbeleidsplan en de bijgaande jaarlijkse actieplannen zijn hierbij een goede hulp. Wat betreft cultuurbeleving constateren we dat een goede opkomst bij bepaalde activiteiten niet noodzakelijk het gevolg is van een goed programma-aanbod. Wel noodzakelijk is een degelijke ‘culturele voedingsbodem’ die ervoor zorgt dat mensen gevoelig zijn voor wat er op cultureel vlak gebeurt. De antennes van de inwoners moeten cultuur ook kunnen opvangen. Dat is belangrijk. Verder heeft Zutendaal zeker groeimogelijkheden, mogelijkheden die echter op een realistische wijze moeten ingeschat worden. Zutendaal is en blijft nu eenmaal een kleine gemeente. Wij willen dan ook niet verder springen dan onze (financiële) stok lang is. In de volgende SWOT-analyse worden o.a. de mogelijkheden (de kansen) op een rijtje gezet.
16
2.1 Sterke punten .Zutendaal is een kleine gemeente. Op het eerste gezicht een contradictie met het begrip ‘sterk punt’. Bij nader inzicht echter een voordeel. Een kleine gemeente blijft op bestuurlijk vlak steeds overzichtelijk en zal dan ook zelden last hebben van boven het hoofd groeiende situaties. In een kleine gemeenschap worden problemen meestal sneller gesignaleerd en kan het gemeentebestuur een veel algemenere kijk behouden op het beleid. .Ondanks de financiële beperkingen tracht de gemeente de cultuurfinanciën elk jaar te bestendigen en zo mogelijk uit te breiden. In 2007 werden bijvoorbeeld de reguliere subsidies voor de (soci-)culturele verenigingen opgetrokken met 25%. Sinds het bestaan van de begrotingsposten “toelagen voor buurtfeesten” en “projectsubsidies” worden er effectief meer buurtfeesten en vernieuwende activiteiten georganiseerd. .De gemeente begrijpt dat investeren in cultuur betekent: investeren in de mens. Zij ziet in dat cultuur niet rechtstreeks centen oplevert, maar wel een positieve impact heeft op het lokaal maatschappelijk leven, dat de basis kan vormen van een gelukkige en “beschaafde” gemeenschap. .Het goed werkende verenigingsleven in Zutendaal is een sterk punt dat zeker niet mag verloren gaan, vooral met het oog op het zo belangrijke samenhorigheidsgevoel dat de gemeente wenst te versterken. In het verleden werd reeds veel geïnvesteerd in culturele accommodatie: het gemeenschapscentrum, de bibliotheek, zaal Avdâq, jeugdhuis De Kaller annex repetitielokaal, het fanfarelokaal, de gemeenschapslokalen en lokalencomplex De Wevel in Wiemesmeer. Al deze lokalen zijn eigendom van de gemeente. Ook het schutterijlokaal wordt wel eens als socio-culturele ruimte gebruikt. Daarnaast zijn ook het Parochiecentrum en zaal Posthalt plaatsen waar bijna dagelijks socio-culturele activiteiten plaatsvinden. Uit gesprekken bleek dan ook dat de gemiddelde Zutendalenaar erg tevreden is over het accommodatie-aanbod in Zutendaal. Belangrijk is ook dat vooral het gemeenschapscentrum dienstdoet als culturele ontmoetingsplaats bij uitstek (zowel op het vlak van cultuurcreatie als cultuurspreiding). Dit komt voornamelijk doordat het receptieve aanbod op de eerste plaats komt en door het gratis aanbieden van een volwaardige technische installatie (inclusief technieker!) .Verder beschouwen we ook de promotionele hulp aan de verenigingen als een van onze sterke punten. Iedereen krijgt de kans om zijn/haar activiteit gratis aan te kondigen via het maandelijks infoblad De Oosterzon, de evenementenborden aan de invalswegen en de gemeentelijke website. .Ook de cultuurcreatie bij jongeren is voor een kleine gemeente als Zutendaal vrij goed te noemen. Zo kunnen de kinderen en jongeren terecht in de muziekacademie van Lanaken, die een afdeling muziek & woord herbergt in de vrije basisschool van Zutendaal, bij tekenclub ‘t Zolderke, bij het Zutendaals Jeugdtheater, bij enkele koren, bij de vormingsactiviteiten van de bib en de jeugd- & sportdienst en bij de jeugdafdelingen van de fanfare. De voorbije 6 jaar werd ook hard gewerkt aan ‘cultuur op school’ een project dat financieel zwaar wordt ondersteund door de gemeente. Sterke punten bib: .de centrale ligging en goede bereikbaarheid met parking vlakbij .de klantvriendelijke openingsuren .de samenwerking met de scholen .het succes van de voorleessessies tijdens de zomervakanties, de verwendag en de jeugdboekenweek .ondanks het feit dat het een bib op maat van Zutendaal is, herbergt ze toch een ruim aanbod boeken, strips, kranten, tijdschriften en DVD’s .communicatie met de inwoners, maandelijks via een pagina in het gemeentelijk infoblad 17
2.2 Zwakke punten .Een kleine gemeente als Zutendaal heeft door zijn omvang vele voordelen maar ontdekt op de keerzijde van de medaille helaas ook enkele nadelen. .Zo is de financiële armslag van Zutendaal niet echt ruim te noemen. Onze gemeente heeft slechts een beperkte industriezone waardoor er weinig extra belastingen geïnd kunnen worden. Bossen brengen nu eenmaal weing op. Het is dus elk jaar weer roeien met de riemen die we hebben. Het is dan ook niet echt gemakkelijk om telkens opnieuw proberen aanspraak te maken op een deel van de eerder beperkte financiën waarover onze gemeente beschikt. .Een kleine gemeente met slechts 7000 inwoners betekent verder dat we beschikken over een dito recruteergebied om bijvoorbeeld specialisten voor de diverse advies- en beheerraden aan te zoeken. Ook voor de verenigingen is dit een handicap. We zien hier dan ook een groep mensen die verspreid over 56 (socio-)culturele verenigingen, meerdere bestuursfuncties op zich neemt. .Een tekort aan financieën impliceert bijgevolg ook een te magere bezetting van de cultuurdienst. Zo dient de cultuurbeleidscoördinator niet enkel in te staan voor het gemeentelijk cultuurbeleid maar ook voor de leiding van het gemeenschapscentrum, de leiding van de cultuurdienst, een gedeelte van de informatieverstrekking (het maandelijks samenstellen en layouten van het gemeentelijk infoblad, het updaten van de gemeentelijke website, het aanmaken van promotiefilmpjes), het opzetten van gemeentelijke initiatieven, de praktische ondersteuning bij tal van initiatieven, de ondersteuning van de cultuurraad, .... en de steeds groeiende administratie die dit alles met zich meebrengt. .Verder zou de samenwerking tussen verenigingen nog kunnen verbeteren. Alleen de koren hebben een officieus samenwerkingsverband. Regelmatig ook zien we een samenwerking van de plaatselijke afdelingen van het Davidsfonds, de heemkring en VTB-VAB. Voor het overige missen we zeker het samen organiseren van grotere evenementen. .Ook de (sociale) wijk Geerkensveld, met een aantal kansarmen, blijft achter op het gebied van socio-culturele activiteiten. Ondanks de aandacht vanuit de cultuurraad en het OCMW blijft het de vraag hoe we de culturele aandacht van deze mensen kunnen vastkrijgen en -houden. Het is een erg moeilijke oefening. .De relatie tussen de gemeente Zutendaal en haar partnergemeente Nettersheim (Duitsland) blijft op een laag pitje. Ook de samenwerkingsverbanden met buurgemeenten zijn miniem. Enkel de culturele samenwerking met de Nederlandse gemeente Beek werd weer opgenomen. .Het vrij minieme aanbod aan “hogere” culturele evenementen zien wij niet als een zwakte, gezien het aanbod voorhanden is in enkele grote buurgemeenten. .Op gebied van culturele accommodatie is er nog steeds een zwak punt, namelijk de repetitieruimte in jeugdhuis De Kaller. Deze wordt veel te weinig gebruikt, dit als gevolg van een te strenge reglementering (te duur en enkel bruikbaar tijdens beperkte openingsuren). Momenteel echter is er gewettigde hoop dat dit zal veranderen. .Tot slot vermelden we dat de communicatie tussen de culturele actoren onderling nog steeds niet optimaal is. Zwakten bib: .de bewegwijzering is miniem .geen uitbreidingsmogelijkheid: er is een gebrek aan ruimte om groepen te ontvangen, om gezellige hoekjes te voorzien en onvoldoende ruimte voor de nieuwe media. .onvoldoende tijd voor de nodige bijscholingen .onvoldoende aandacht voor updaten bibpagina’s op gemeentelijke website
18
2.3 Kansen De kansen liggen voor Zutendaal op velerlei vlakken. .Het cultuurtoerisme is een mogelijkheid die Zutendaal reeds met beide handen heeft aangegrepen. De uitbouw van het bezoekerscentrum De Lieteberg zit in een eindfase (2008 wordt het bouwjaar) en de recreatieve nabestemming van het zandontginningsgebied Papendaalheide biedt mooie mogelijkheden. .Ook de uitbouw van het stil gebied Zwarteput is een kans die Zutendaal niet mag laten liggen. .Cultuurparticipatie in de wijken en de daarbijhorende samenhorigheid staan hoog op de prioriteitenlijst van het Zutendaals cultuurbeleid. .Op het gebied van intergemeentelijke samenwerking is er alleen de jaarlijkse organisatie van de natuurlijke theaterfietstocht “Theater in het zadel”, samen met de buurgemeenten Genk en Opglabbeek. Verder werken de gemeenten Genk, As, Opglabbeek en Zutendaal samen op toeristisch vlak. Op cultureel vlak liggen hier zeker nog mogelijkheden. .De enkele jaren geleden opgerichte cel beeldende kunst (in de schoot van de cultuurraad) besliste om de expositieruimte in het gemeenschapscentrum ter beschikking te stellen van alle Zutendalenaren die bezig zijn met beeldende kunst, zowel professionelen als amateurs. Dit geeft weer mogelijkheden tot een beter gebruik van deze ruimten. .Er wordt nog steeds gewerkt aan een efficiënte bewaring en ontsluiting van het geschied- en heemkundig erfgoed van Zutendaal (in functie van zowel het cultuurtoerisme als de lokale belangstelling). Dit zal tevens bijdragen tot een betere cultuurspreiding. .Een betere communicatie tussen de culturele actoren onderling is een uitdaging die de gemeente niet mag laten liggen. Kansen bib: .het nieuwe bibliotheeksysteem biedt mogelijkheden voor informatievergaring & -verspreiding .het nieuwe imago waardoor de ietwat stoffige reputatie van een bib in het algemeen definitief van tafel kan worden geveegd .verdere samenwerkingsverbanden met de gemeenten Genk, As en Opglabbeek. Voor 2008 staat er reeds een ‘Letterfrettertournee’ op stapel .ook de samenwerking met de cel poëzie van de cultuurraad biedt een aantal kansen.
19
2.4 Bedreigingen
.Het ganse sociale leven (met als exponent de plaatselijke verenigingen), dreigt danig in te krimpen, dit door allerlei omstandigheden. De gemeente ziet het dan ook als haar uiterst belangrijke taak om te waken over het feit dat de voornaamste maatschappelijke bedreigingen die een reëel gevaar vormen voor het wegkwijnen van het socio-culturele (verenigings)leven, de kop ingedrukt worden. We denken hier onder andere aan het (bijwijlen agressief) binnendringen van plat populisme, van racisme, van individualisme en het verouderen en niet vervangen worden van bestuursleden in verenigingen. Voorwaar een moeilijke opdracht. .Ook de beperkte financiële slagkracht van een kleine gemeente is een serieuze bedreiging. De personeelslasten zijn hoog omwille van de verplichtingen daaromtrent die door de hogere overheden worden opgelegd. Kleinere gemeenten kunnen nu eenmaal niet met dezelfde personeelscapaciteit het hoofd bieden aan de steeds groeiende maatschappelijke behoeften en takenpaketten. .De veroudering van de bevolking en het anders georiënteerde engagementsgevoel bij de jongeren is zeker een bedreiging voor het voortbestaan van het voorlopig nog bloeiend verenigingsleven in Zutendaal. Bedreigingen bib: .snelle technologische evolutie in hard- en sofware kan een bedreiging vormen indien er niet genoeg tijd is voor opleidingen hieromtrent .te weinig gekwalificeerd personeel .een steeds ruimer wordend aanbod voor vrijetijdsbesteding via diverse kanalen .raadplegingen en zoeken naar informatie gebeuren steeds meer thuis via het internet
20
DRIE PIJLERS
Uit de vele formele en informele vergaderingen en gesprekken met gemeentelijke collega’s, beleidsmensen, culturele stakeholders, inwoners, bezoekers van gemeenschapscentra, mensen uit het verenigingsleven en leden van de gemeentelijke advies- en beheerraden konden we vrij makkelijk de drie grote pijlers (vertaald in strategische doelstellingen) distilleren waarop Zutendaal zijn gemeentelijk cultuurbeleid de volgende 6 jaar kan enten. Bij de opmaak van het vorige beleidsplan is gebleken dat het in een kleine gemeente als Zutendaal niet veel zin heeft om grote bevragingen onder de ganse bevolking te organiseren. De respons was steeds bedroevend en het resultaat nooit conform de inspanning die geleverd werd. Hier werd dan ook van afgezien. De enige enquête waarop beroep werd gedaan is de grote OCMW-enquête bij de Zutendaalse senioren. Deze steeds groeiende bevolkingsgroep verdient zeker de nodige aandacht en zal in dit plan dan ook regelmatig apart behandeld worden. Uit de SWOT-analyse kregen we al snel de bevestiging dat de drie beoogde pijlers konden gehandhaafd worden.
21
Hoofdstuk 3. STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN De volgende 3 doelstellingen zijn een gevolg van een brainstorming met de regiegroep. Alle doelstellingen volgen voornamelijk uit de evaluatie van het vorige plan, uit de ervaring, aandacht en alertheid van de mensen uit de regiegroep voor de (socio-)culturele situatie in Zutendaal en uit de verwerking van de trendnota’s. De doelstellingen zijn geënt op de wezenskenmerken van de gemeente. 3.1 Gemeenschapsvorming en de-individualisering Sinds de leegloop van (bestuurs)leden bij verenigingen en het regelmatige verdwijnen van verenigingen, is zowat iedereen het erover eens dat er moet gewerkt worden aan alternatieven voor de uitbouw van een (nieuw) samenhorigheidsgevoel en gemeenschapsleven. Het toenemende individualisme van onderuit wordt steeds sterker vertaald in de huidige politiek waardoor we met een ongerust gevoel uitkijken wat de toekomst brengt. We zijn er echter van overtuigd dat, indien we dit individualisme aan de basis kunnen aanpakken, er op vrij korte termijn iets kan veranderen. Tijdens de voorbije periode van plaatselijk cultuurbeleid werden de gemeenschapsvormende projecten reeds als erg belangrijk naar voren geschoven. We merken dat het aantal buurtfeesten verdrievoudigd is, enkel door het aanbieden van een premie en de nodige logistieke steun. Dit geeft voldoening en sterkt ons om op de ingeslagen weg verder te gaan. Er is een vermoeden dat dit fenomeen kan zorgen voor een gemeenschapsgevoel dat voor sommigen een springplank vormt naar het bredere verenigingsleven. Van de andere kant bestaat een gegronde vrees dat het engagement voor 1 dag, voor 1 organisatie, gemakkelijker ligt dan zich het ganse jaar inzetten voor een vereniging. Of dit dus één van de oplossingen is voor het verdwijnen van verenigingen (met in hun slipstream de activiteiten die ze organiseerden) kan absoluut in vraag gesteld worden. We willen dus zeker verder op zoek gaan naar nog andere en misschien betere alternatieven voor het verenigingsleven in zijn huidige vorm. Het heeft soms ook weinig zin om kost wat kost bepaalde verenigingen in stand te houden. Belangrijk is wel dat de specifieke, goedlopende verenigingen en organisaties de aandacht en steun blijven krijgen die ze verdienen. Nieuwe gemeenschapsvormende projecten dienen wel gevrijwaard te worden van het gevaar dat er geïsoleerde gemeenschappen kunnen ontstaan. Concreet zou volgens sommigen de eeuwenoude rivaliteit tussen de twee kerkdorpen Zutendaal en Wiemesmeer de laatste jaren weer wat zijn toegenomen. Dit kan natuurlijk ook te maken hebben met de algemene verzuring die algemeen in de hand wordt gewerkt door bepaalde politieke partijen en door de vele negatieve berichtgeving in de media. De gemeente Zutendaal engageert zich om de pijler “gemeenschapsvorming en de-individualisering” nader te bekijken, geschikte projecten uit te werken en hiervoor de nodige middelen te voorzien. Hier is tevens een belangrijke rol weggelegd voor de plaatselijke bibliotheek: De bib is één van de plaatsen waar mensen toevallig samenkomen. Meestal echter is dit een erg individueel gebeuren en beperkt elke lezer zijn bezoekje tot een wekelijks kwartiertje shoppen waarna hij zich thuis terugtrekt om te lezen. Dat kwartiertje in de bib kan echter op een andere manier worden ingevuld, interactief met personeel en andere bezoekers. Gemeenschapsvormende activiteiten kunnen opgezet of gepromoot worden. De bib moet verder evolueren tot een ontmoetingsplaats voor iedereen die houdt van boeken en alles wat hiermee samenhangt. Deze trend werd enkele jaren reeds ingezet met het organiseren van gezellige activiteiten zoals de jaarlijkse verwendag voor volwassenen en geanimeerde prijsuit22 reikingen voor de jeugd.
3.2 Stiltebeleving als verbindende (levens)kwaliteit Enkele jaren geleden ontstond in Zutendaal een aantal grootschalige ideeën omtrent het opvoeren van het aantal toeristen dat onze gemeente jaarlijks aandoet. De provincie Limburg begon zich zeer sterk te profileren als groene fietsprovincie en Zutendaal bleef niet achter, integendeel. Het bleek zelfs dat onze gemeente bij de 2 aangenaamste woongemeenten van Vlaanderen behoorde en dat er proportioneel gezien het meeste bos aanwezig was. Onze gemeente bleek moeiteloos als groene exponent van Limburg te kunnen fungeren. De gemeentelijke werkgroep die zich bezighield met de promotie vatte deze eigenschappen al gauw samen tot “Zutendaal, het groenste snoepje van Vlaanderen”. Kortom, Zutendaal is een erg attractieve gemeente zowel voor toeristen als voor de eigen inwoners. Als dit op een adequate manier zou gecommuniceerd worden met potentiële bezoekers, kon dit wel eens zorgen voor heel wat belangstelling, zowel van toeristen als van (plaatselijke) investeerders, zo dacht men. Deze gedachte werd sneller geconcretiseerd dan men had verhoopt. De plannen van de uitbouw van insectencentrum De Lieteberg kregen vaste vorm en de plaatselijke camping “Mooi Zutendaal” toonde interesse om drastisch uit te breiden met een groot verblijfspark. Op dat moment werkten de cultuur- als de milieudienst reeds het project “Stil gebied Zwarteput” uit dat moest zorgen voor een geschikte opvang en een juiste kanalisering van de stroom toeristen die Zutendaal te verwerken zou krijgen. Intussen werd in De Lieteberg ook het eerste Vlaams blotevoetenpad aangelegd en geopend. Dit zorgde vrij snel voor een veelvoud aan bezoekers. Het project Zwarteput kreeg dan ook de nodige aandacht . Zwarteput is het meest kwetsbare gebied van Zutendaal en ligt op de steilrand van Kempen en Haspengouw, doorsneden met enkele beken en bestaande uit bossen, weiden en enkele akkers. Het is het wandelgebied bij uitstek en (voorlopig nog) een ideale uitblaasplek waar je kilometers kan wandelen. Zwarteput, en met uitbreiding een ruimer project met stilte als verbindende kwaliteit, wordt een tweede voorname pijler waarop het cultuurbeleid in de komende 6 jaar gebouwd zal worden. Het is vooral de achterliggende gedachte van de stilte als onmisbare levenskwaliteit, die onder andere onontbeerlijk is voor de creatieve ontwikkeling van de mens, die aan de basis ligt van deze doelstelling. Zutendaal verbindt zich ertoe om de komende 6 jaar een aantal stilteprojecten uit te werken waarbij stiltebeleving als verbindende (levens)kwaliteit tot doel gesteld wordt. Ook hier speelt de bibliotheek een erg belangrijke rol. De bib is namelijk een stilteplek bij uitstek. Dit kan gecultiveerd worden. De grote uitdaging voor het personeel, de beheerraad en het gemeentebestuur is om de Zutendaalse bib (die toch met plaatsgebrek kampt) om te vormen tot een stille plek waar men niet enkel komt om vlugvlug zijn wekelijkse boeken te halen, maar de bib ook ervaart als een rustige omgeving waar gezelligheid, wijsheid, schoonheid en creativiteit stil staat te wachten in de vele boekenrekken. Als informatieverspreider heeft de bib overigens de taak om alle informatie omtrent stilte en het stil gebied Zwarteput te verzamelen en te verspreiden.
23
3.3 Zutendaal attractief en aangenaam blijven maken voor bezoekers èn inwoners Zowel uit vroegere bevragingen als uit de recente OCMW-enquête en de SWOT-analyse in dit cultuurbeleidsplan blijkt dat de Zutendalenaar over het algemeen erg tevreden is met het culturele leven in de gemeente. De bedoeling is dan ook om dit zo te houden en er alles aan te doen wat deze situatie kan bestendigen en zo mogelijk nog verbeteren. Zutendaal is echter klein en kwetsbaar. Vandaar ook dat we moeten waakzaam blijven en steeds trachten de toekomstige problemen te ondervangen en bij te sturen. De volgende 6 jaar zullen erg bepalend zijn voor de toekomst van onze gemeente. De toenemende stroom toeristen die Zutendaal zal bezoeken dient op een adequate manier opgevangen te worden (zie ook pijler 2). Het is erg belangrijk dat dit goed gebeurt, niet enkel voor de bezoekers maar zeker ook voor de huidige inwoners. Daarom dient de gemeente een gezond evenwicht te vinden tussen natuur en toerisme, tussen wat men de bezoekers aanbiedt en wat de inwoners van hun gemeente verwachten. Beide groepen hebben een aantal tegengestelde verwachtingen waaraan de gemeente moet voldoen. De uitbouw van het bezoekerscentrum De Lieteberg, annex blotevoetenpad, en het stil gebied Zwarteput kan, indien dit goed wordt aangepakt, versterkend werken zowel voor beide projecten als voor beide doelgroepen. De gemeente zal naast het attractief houden van het ”groene snoepje” zich met verdubbelde energie moeten blijven inzetten op het aangename van de woongemeente. De hoofdbedoeling moet namelijk blijven: levenskwaliteit aanbieden, voor iedereen die zich op het grondgebied van Zutendaal bevindt, tijdens een korte of een lange periode. Geen gemakkelijke maar zeker ook geen onmogelijke opdracht. De gemeente engageert zich om tijdens de periode 2008-2013 de moeilijke evenwichtsoefening te doen waarbij men bij lopende of nieuwe toeristische, culturele of andere projecten van grootschalige omvang, steeds het heil van zowel de inwoners als de bezoekers voor ogen houdt. Ook hier heeft de bibliotheek een opdracht. Voor het huidige plaatsgebrek dient er een oplossing gezocht te worden. Het zal de attractiviteit verhogen en knusse stilteplekken mogelijk maken waardoor ook gemeenschapsvormende projecten en activiteiten omtrent stilte georganiseerd kunnen worden. Vermits het bibbezoek van de -17-jarigen tijdens de voorbije jaren daalde, dient zeker ook op hen gefocust te worden. Op het eerste gezicht lijken de drie bovenstaande pijlers niet echt met cultuur in enge zin te maken te hebben. Dat is ook zo. Het zijn eerder algemene voorwaarden waarin een goed cultuuraanbod kan gedijen. Wij blijven echter bij de stelling uit het vorige beleidsplan (2003-2007) dat Zutendaal als kleine gemeente niet moet inzetten op het aanbieden van cultuur met een grote C, wat niet wegneemt dat de gemeente alle plaatselijke culturele initiatieven blijft stimuleren en steunen. Voor het grote cultuuraanbod zijn er nu eenmaal de grote steden en gemeenten die vlak in de nabijheid van Zutendaal liggen. De mobiliteit van de Zutendalenaar is er de voorbije jaren alleen maar op vooruitgegaan en alle grote cultuurcentra in de buurt (Hasselt, Genk, Maastricht, Maasmechelen) zijn perfect bereikbaar binnen de 20 minuutjes. Zutendaal focust de volgende jaren dus op levenskwaliteit. De gemeente wil hiertoe de voorwaarden scheppen waardoor de Zutendalenaar zich goed gaat voelen en openstaat voor cultuur in het algemeen, van buurtfeest in de eigen gemeente tot klassiek concert in een nabijgelegen stad.
24
MISSIE De voorbije jaren zette Zutendaal sterk in op het begrip gemeenschapsvorming, voornamelijk om een alternatief te vinden tegen de huidige individualisering en daarmee gepaard gaande het stille verdwijnen van alle soorten verenigingen. Vermits de ego-trend zich echter drastisch blijft doorzetten zal de gemeenschapsvorming bijgevolg ook de volgende 6 jaar prioritair staan in het Zutendaals cultuurbeleidsplan. Tijdens vergaderingen van de regiegroep ontstond langzaam het idee of er misschien een mogelijkheid bestaat om ook via het begrip stiltebeleving te komen tot een zekere gemeenschapsvorming. Op het eerste gezicht twee compleet tegengestelde begrippen, bij nadere beschouwing echter twee denkbeelden die wel eens versterkend kunnen werken wanneer ze gecombineerd worden. In samenwerking met de cultuurraad, de plaatselijke bibliotheek, de milieudienst en de milieuraad wil de gemeentelijke cultuurdienst deze moeilijke denkoefening doen om tijdens de volgende werkjaren te komen tot een coherent plan hieromtrent dat op maat van Zutendaal gesneden wordt. We zijn er ons van bewust dat deze missie het gevaar loopt om (althans gedeeltelijk) in de theoretische fase te blijven steken maar we maken ons sterk dat er zeker een aantal praktische uitwerkingen zal gevonden en uitgevoerd worden. Stiltebeleving is nu eenmaal niet beperkt tot uitgestrekte natuurgebieden. Rust en stilte kunnen zeker ook ervaren worden in van nature stille ruimten zoals de kerk en de bibliotheek of zelfs in intieme hoekjes in het centrum van de gemeente. In onze huidige maatschappij is het in dit land een kunst om stilteplekjes te vinden. Zutendaal wil graag de uitdaging aangaan om dergelijke plekken te creëren en samen met de bevolking (letterlijk of spiritueel) er naar op zoek te gaan. Als ultieme missie gaat Zutendaal op zoek naar de verbindende kwaliteiten van stilte om te kijken hoe de stiltebeleving mensen tot mekaar kan brengen en de levenskwaliteit kan verhogen. Belangrijk is echter dat het regelmatig stil en rustig wordt binnenin het hoofd en het hart. Pas dan is er een redelijke kans om bruggen te slaan. Met het oog op de verhoging van de levenskwaliteit van de Zutendalenaren bestaat de opdracht van de gemeentelijke openbare bibliotheek voornamelijk uit het creëren van een ideale, stille ruimte waar de Zutendaalse gemeenschap niet enkel zijn boeken uitzoekt maar ook onbewust een samenhorigheidsgevoel aankweekt, via rust en stilte. Verder wil de bib een open huis zijn, in een aangepaste infrastructuur met voldoende gemotiveerd en bekwaam personeel. De bedoeling blijft om op een gebruiksvriendelijke en dynamische manier een actuele, uitgebreide en gevarieerde collectie aan te kunnen bieden. Deze collectie dient in te spelen op recreatieve, educatieve en informatieve behoeften van de burgers. De bib ziet het als haar opdracht om de Zutendaalse inwoners via haar werking en collecties de mogelijkheid te bieden om hun levenskwaliteit op een hoger niveau te brengen.
25
Hoofdstuk 4. OPERATIONELE DOELSTELLINGEN 4.1 Gemeenschapsvorming en de-individualisering (Strategische doelstelling: De gemeente Zutendaal engageert zich om de pijler “gemeenschapsvorming en de-individualisering” nader te bekijken, geschikte projecten uit te werken en hiervoor de nodige middelen te voorzien.) Operationele doelstellingen: a. cultuurdienst en cultuurraad bekijken samen of er mogelijkheden zijn om het gemeenschapsleven in Zutendaal in stand te houden en zo mogelijk uit te breiden b. blijven subsidiëren en logistiek steunen van buurtfeesten c. gezamenlijke activiteiten tussen verenigingen of buurten blijven steunen d. blijven organiseren van publieksactiviteiten (zonneconcerten, theater in het zadel, Vlaanderen Feest, kROCK spécial, Feest van de Vurige Hoop met nieuwjaarsreceptie...) e. opzetten van een “kerkdorpoverschrijdende” gemeenschapsactiviteit, eventueel met een uitwisselingsaspect waarbij beide gemeenschappen elkaars kwaliteiten ontdekken en mekaar leren waarderen f. trachten te komen tot minstens 1 degelijke dorpsfanfare (gesprekken over fusie zijn in volle gang) g. blijven steunen van reguliere werking van verenigingen h. de bib blijft activiteiten organiseren waarop de ganse gemeenschap of specifieke delen van de bevolking van Zutendaal worden uitgenodigd (verwendag, week van de bib, jeugdboekenweek,…) i. er wordt werk gemaakt van een overkapping voor de gemeentelijke kiosk waar vele gemeenschapsactiviteiten plaatsvinden De gemeente steunt momenteel reeds een aantal activiteiten die bijdragen aan gemeenschapsvorming: a. Nacht van de Geschiedenis (jaarlijks, Davidsfonds) b. Uilenweekend (jaarlijks, VTB-VAB-VWB) c. Beek-Zutendaal, kunstexpositie (in principe jaarlijks, gemeentelijke cultuurdienst) (samenhorigheidsgevoel met Nederlandse vrienden uit Beek) d. Bib-activiteiten 1. verwendag tijdens bibweek 2. jeugdboekenweek met wedstrijd 3. samen krant lezen in leeshoekje 4. voorleessessies e. Avondmarkt f. St.-Hubertusfeesten g. Buurtfeesten De gemeente steunt in principe alle activiteiten die het samenhorigheidsgevoel in de hand werken en in Zutendaal georganiseerd worden. De steun is zowel financieel als logistiek. 26
4.2 Stilte als levenskwaliteit (Strategische doelstelling: Zutendaal verbindt zich ertoe om de komende 6 jaar een aantal stilteprojecten uit te werken waarbij stiltebeleving als verbindende (levens)kwaliteit tot doel gesteld wordt.) Operationele doelstellingen: a. b. c. d. e.
Organiseren van activiteiten in het stiltegebied Uitwerken project “bibliotheek als stiltegebied” Bib legt verzameling informatie aan over stilte Bib houdt leessessies in stil gebied Invullen van de “stiltekelder” in het bezoekerscentrum De Lieteberg (via PDPO-project bijkomende subsidies trachten te krijgen voor bouw en inrichting) .via een jaarlijks kunstproject .via permanente expo van het schilderij van Charles Wellens, het “Panorama van de Hoge Kempen” .via stilteactiviteiten f. Organiseren van tentoonstellingen en/of wedstrijden rond het thema stilte o.a.Beek-Zutendaal, kunstproject tussen de beide Limburgen g. Voortdurend werken aan de sensibilisering (via infopunt, folders, filmpje,...) 1. Foldertje jeugdkamperen 2. Via Rangers NP 3. Expo Beek-Zutendaal 4. Via portaalsite stilte vanuit centrum Waerbeke 5. Via stiltegroep Vlaanderen 6. Via schoolprojecten h. Sfeer creëren waar creativiteit zich kan ontwikkelen (bib, jeugdhuis) Jong talent perspectief bieden (concreet: repetitieruimte JH De Kaller democratischer maken, waardoor de groepjes gecentraliseerd zijn en repetities in andere buurten beperkt worden) i. Jaarlijkse poëzieavond: thema stilte in verwerken j. Nauwe samenwerking met milieudienst – integratie in milieubeleidsplan
27
4.3 Zutendaal attractief blijven maken voor inwoners èn bezoekers (Strategische doelstelling: De gemeente engageert zich om tijdens de periode 2008-2013 de moeilijke evenwichtsoefening te doen waarbij men bij lopende of nieuwe toeristische, culturele of andere projecten van grootschalige omvang, steeds het heil van zowel de inwoners als de bezoekers voor ogen houdt.) Het voornaamste toeristische project dat de komende jaren dient verwezenlijkt te worden is de (uit)bouw van het bezoekerscentrum De Lieteberg De Lieteberg is een bezoekerscentrum rond insecten dat o.a. een blotevoetenpad, een vlinderserre, een insectenmuseum en een uitkijktoren bezit. Er is een nieuw gebouw gepland dat in de komende jaren verwezenlijkt zou moeten worden. De uitwerking van dit project is vooral van belang voor het toeristische imago van de gemeente Zutendaal. Ook het feit dat dit centrum aan de rand van het stiltegebied Zwarteput ligt, het belangrijke schilderij “Het Panorama van de Hoge Kempen”’ (33 meter x 2 meter) herbergt en een ruime kelderruimte ter beschikking stelt voor stilteprojecten, maakt de verwezenlijking van dit project erg belangrijk voor Zutendaal. Operationele doelstellingen: .Voor het bezoekerscentrum verwijzen we naar de uitvoeringsplannen van de vzw Lieteberg. .De bibliotheek dient conform het nieuwe imago dat haar wordt aangemeten, de attractiviteit te verhogen van zowel de infrastructuur als het aanbod; .De bib zal haar collecties verder uitzuiveren. Hier staat de brochure “Wieden in vertrouwen” ter beschikking. .Verder zal de bib de informatieve collecties trachten meer gebruiksvriendelijk te plaatsen via het ZIZO-systeem en te werken met icoontjes .Ook zal de bib trachten alle scholen van Zutendaal voor een bezoek op regelmatige basis naar de bib te krijgen .Bij de jaarlijkse infodag voor nieuwe inwoners wordt een infomap ter beschikking gesteld waarin ook de bib, het stiltegebied, het bezoekerscentrum De Lieteberg en tal van andere “atrractieve” plekken worden opgenomen. Er kunnen tevens bezoeken aan deze plekken georganiseerd worden. .Ook het organiseren van publieksactiviteiten (zonneconcerten, theater in het zadel, Vlaanderen Feest, Feest van de Vurige Hoop met nieuwjaarsreceptie...) maakt een gemeente aangenaam om wonen.
28
NOG ENKELE DOELSTELLINGEN IN FUNCTIE VAN DE 3 GROTE PIJLERS Optimaliseren van personeelsorganigram In de huidige moderne tijden waarin de mens over veel vrije tijd beschikt, is de dienst vrije tijd waaronder in Zutendaal de diensten cultuur, bibliotheek, sport, jeugd en toerisme-heemkunde-informatie ressorteren, veel belangrijker geworden dan pakweg 20 jaar geleden. Het is dan ook belangrijk dat het personeelsbestand op dit vlak meegroeit. Mede omwille van de recente ontwikkelingen op gebied van beleidsplanning en de daarmee gepaard gaande administratie en planlasten blijft er minder tijd over om op het terrein daadwerkelijk acties te organiseren en uit te werken. Ondanks het feit dat er voor een kleine gemeente niet het personeelsbestand kan aanwezig zijn dat er voor een grote gemeente wel is, blijft meer gekwalificeerd personeel op deze diensten is meer dan een noodzaak! Operationele doelstelling: Vanuit de gemeentelijke diensten en de respectievelijke advies- en beheerraden een aangepast en haalbaar personeelsplan opstellen en zo mogelijk toepassen. Communicatie en promotie Om zowel de eerste als de tweede strategische doelstelling tot een goed einde te brengen is het erg belangrijk dat we meer aandacht gaan schenken aan de informatieverstrekking. De beschikbare kanalen werden in het verleden niet echt optimaal gebruikt. Tijdens de voorbije legislatuur was er voornamelijk het gemeentelijk infoblad “De Oosterzon” dat gebruikt werd als communicatiemiddel met de burger. De gemeentelijke website en de andere communicatiekanalen (kranten, radio, TV,...) werden te weinig aangewend. Hier ligt dus een mooie mogelijkheid om bepaalde doelstellingen (o.a. het stiltebeleid en de gemeenschapsvorming) beter en sneller te kunnen realiseren. Eind 2006 werd een professionele videocamera aangekocht samen met de nodige apparatuur voor het monteren van film. Ook hier zijn er dus mooie communicatiekansen vooral via het lokale TV-Limburg. Operationele doelstellingen a. optimaliseren personeel infodienst b. optimaal en frequent gebruik van nieuwe gemeentelijke website bevorderen door 1. maandelijkse wedstrijd te organiseren waarbij de deelnemers o.a. tips in bib kunnen vinden of door het opzoeken ervan hun gemeente beter leren kennen (waardebonnen te winnen, schiftingsvraag) 2. ludiek FEIT van de WEEK (foto, tekst, cartoon,...) 3. website zelf steeds up to date houden en attractiever maken c. verwezenlijking infopunt stilte in het Vonderpark d. verdere uitbreiding communicatie met de burger via gemeentelijk infoblad De Oosterzon e. contacten met de plaatselijke pers verbeteren f. zelf aanmaken van promotie- en activiteitenfilmpjes 29
Hoofdstuk 5. BELEIDSINSTRUMENTEN EN -MIDDELEN Uitgaven cultuur 2008 Het lijstje hieronder bevat de uitgaven die de gemeente voorziet in de begroting 2008. De verdeling van deze kredieten werd opgesteld op basis van de huidige behoeften. Onderhavig cultuurbeleidsplan zal bij elke nieuwe begrotingsopmaak dienstdoen als leidraad bij het bepalen van de cultuursubsidies, wat zichtbaar zal worden zowel in de begroting als in de actieplannen en de werkingsverslagen. Vele van onderstaande bedragen worden jaarlijks opnieuw voorzien. Voornamelijk de personeelskosten, de werkingskosten en de overdrachten en sommige van de investeringen (aankoop kunstwerken en muziekinstrumenten). personeelskosten onderwijs (leraar woord, 1u/week) onderwijs (PWA-toezichter) bib cultuur
1 861 euro 4 000 euro 119 281 euro 84 314 euro
werkingskosten werkingskosten bib werkingskosten cultuur waarvan o.a. cultuurprijs, -beurs, poëziedag gemeenschapscentrum tentoonstellingen cultuur op school + sinterklaastoelage organisatie feestelijkheden kunstpatrimonium infoblad (met activiteiten) cultuurraad beheerraad gemeenschapscentra
64 800 euro 107 102 euro 1 800 euro 8 200 euro 5 000 euro 5 607 euro 44 900 euro 1 250 euro 23 000 euro 1 100 euro 850 euro
overdrachten waarvan o.a.
theater in het zadel toelagen verenigingen
27 500 euro 1 860 euro 23 640 euro
investeringen 780 000 euro waarvan o.a. aankoop muziekinstrumenten 6 000 euro aankoop kunstwerken 12 500 euro gehandicaptentoilet & uitrusting CC 4 000 euro herinrichting kiosk 100 000 euro aankoop zwerfstenen in functie van poëzieroute 7 500 euro uitrusting bezoekerscentrum De Lieteberg 650 000 euro 30
Jaarlijkse toelage voor (socio-)culturele verenigingen Gemeentelijke subsidies dienen niet om verenigingen draaiende te houden, wel als stimulans om op een hoger peil verder te doen. De meeste verenigingen staan of vallen niet met de gemeentelijke subsidie maar bedruipen zichzelf. Een gemeentelijke toelage is slechts een vorm van waardering voor de werking van de verenigingen. Vandaar ook dat de cultuurraad een puntensysteem hanteert dat een billijke verdeling van de subsidiegelden mogelijk maakt. Een puntensysteem is nooit waterdicht maar op basis van de verdiende punten krijgen de verenigingen zeker waar ze recht op hebben. Het principe is eenvoudig: verenigingen die werken voor en bijdragen tot een gunstig (socio)-cultureel klimaat in Zutendaal, worden betoelaagd. Het subsidiereglement komt tegemoet aan de drie belangrijkste eisen die een goed subsidiebeleid kenmerken, namelijk objectiviteit (willekeurige praktijken worden uitgesloten), continuïteit en doelmatigheid. Het reglement wordt toegepast sinds 1998. Belangrijke uitgaven Belangrijke uitgaven op dit moment en in de nabije toekomst zijn de investeringen die gedaan worden voor het bezoekerscentrum De Lieteberg. Reeds in 2007 investeerde de gemeente 800 000 euro in de nieuwbouw en voor volgend jaar (2008) nog zo’n 650 000 euro voor de uitrusting ervan. Jaarlijks krijgt de vzw De Lieteberg nog een maximumtoelage van 4600 euro. Ook de overkapping van de kiosk (amfitheater aan de gemeente) staat op het programma. Hiervoor wordt 100 000 euro voorzien. Beide investeringen kaderen in de filosofie van de strategische doelstellingen van dit cultuurbeleidsplan. Ook de uitgaven die voorzien worden voor de organisatie van feestelijkheden werd fors opgetrokken. Ook dit komt ten goede aan bijvoorbeeld de gemeenschapsvorming en de gezelligheid van Zutendaal. Een uitgave die niet specifiek gericht is op cultuur maar toch van belang is voor de attractiviteit van onze gemeente is de toekomstige investering in het centrum van het dorp waar het kruispunt en de aanpalende omgeving wordt heraangelegd niet alleen in functie van het verkeer maar zeker ook ten voordele van de gezelligheid en de leefbaarheid. Projectsubsidies Jaarlijks wordt een bedrag van 2500 euro voorzien voor uitzonderlijke manifestaties, evenementen of projecten op cultureel vlak. Dit bedrag is in bovenstaande lijst opgenomen bij de toelagen aan verenigingen. Enkel die projecten worden betoelaagd, die het normale werkingsveld van de verenigingen overstijgen. Het gaat hier dus over open, eenmalige en grootse activiteiten. Ook voor de buurtfeesten wordt jaarlijks een bedrag van 2 500 euro uitgetrokken. Beide vormen van toelage zijn van belang voor de gemeenschapsvorming.
31
Personeel De diensten cultuur en bibliotheek ressorteren beide onder de dienst vrije tijd. Voor de bibliotheek is er 1 voltijdse bibliothecaris op B-niveau en 2 halftijdse bibliotheekassistenten. Voor de cultuurdienst (excl. info en toerisme) is er 1 voltijdse cultuurbeleidscoördinator op B-niveau en 1 halftijdse gesco op D-niveau. Info & toerisme wordt waargenomen door een voltijdse gesco op C-niveau. Verdere instrumenten Naast de financiële (reguliere, buurt- & projectsubsidies) en de materiële hulp (accommodatie, feesttentjes, vlaggen, containers, tafels, podium, expowanden, elektriciteitskast, standpijp, ...) die de gemeente bieden kan, zijn de voornaamste middelen o.a. de gemeentelijke promotiekanalen (infobladen, evenmentenborden, infobrochure, website), de cultuurraad, de beheerraden van de bib en het gemeenschapscentrum. Volgens een eerste inschatting lijken de middelen die voorhanden zijn voldoende om te starten met de uitvoering van het beleidsplan. De toekomst zal uitwijzen of er nog verdere inspanningen moeten gedaan worden om alles te kunnen verwezenlijken.
32
Hoofdstuk 6. SYNERGIE MET ANDERE BELEIDSPLANNEN Jeugdbeleidsplan Uit het jeugdbeleidsplan leren we dat er vanuit de jeugddienst zeker een aantal culturele activiteiten voor de jeugd zal georganiseerd worden in de schoot van o.a. Grabbelpas, de bibliotheek en de wereldwinkel. Verder rekenen zij op de projecten van ‘cultuur op school’, georganiseerd door de scholen zelf maar gesteund en gesubsidieerd door de gemeente. Een structurele samenwerking met de jeugddienst is er niet, wel wordt occasioneel samengewerkt aan projecten. Beide diensten zitten samen in hetzelfde lokaal en informeel dagelijks contact zorgt voor genoeg synergie wat betreft beleidsvisie. Milieubeleidsplan Met de milieudienst is er wel een structurele samenwerking vooral wat betreft de uitbouw van het stil gebied Zwarteput. Het is namelijk een samenwerkingsproject met twee mekaar aanvullende invalshoeken: een stil natuurgebied kan er niet zijn zonder het aspect milieu, bewustmaking en koppeling aan levenskwaliteit wordt gezien als een taak vanuit cultuur en informatie. Het is daarom erg belangrijk dat de mieubeleidsplannen (ruimtelijk structuurplan, milieujaarprogramma en milieubeleidsplan) en het cultuurbeleidsplan samen met de daarbijhorende actieplannen op mekaar zijn afgestemd. Hieronder de teksten uit de milieubeleidsplannen: In het Ruimtelijk Structuurplan Zutendaal werd het gebied Zwarteput opgenomen als uit te bouwen stil gebied: “De uitbouw van het stiltegebied Zwarteput, welk grote delen van de gehuchten Broek, Stalken en Roelen omvat, vormt een pilootproject.” “De landschappelijke kwaliteit van de overgangszone tussen het Kempisch Plateau en Vochtig-Haspengouw met de beekvalleien wordt bedreigd door een intensief en ongecontroleerd recreatief gebruik.” “ De steilrand en het gebied van de Zwarteput zijn erg kwetsbare gebieden en vereisen een specifieke bescherming.” “Om de natuurwaarden te beschermen en te versterken is het wenselijk dat in een aantal omgevingen specifieke acties uitgevoerd worden. Het betreft handelingen die gericht zijn op het behoud en herstel van waardevolle flora en fauna. “ “Herstel van de natuurlijke loop van beken, het herstellen en beheren van kleine landschapselementen en hooi- en weilanden in de beekvalleien zijn concrete initiatieven die ontwikkeld moeten worden.” “ Het aanplanten en beheren van kleine landschapselementen, het uitbouwen van het netwerk van trage wegen en het onderhoud van en herstel van hooi- en weilanden in de beekvalleien zijn concrete initiatieven die dit landschapsherstel implementeren.” “Het overgangsgebied Kempen-Haspengouw kan uitgewerkt worden met een grensoverschrijdend stiltegebiedbeleid. De haalbaarheid hiervan dient getoetst te worden aan de algemene reglementering rond stiltegebieden in Vlaanderen en aan het plan over de ontwikkeling van de lijninfrastructuur van de provincie Limburg (het eventueel doortrekken van de Zuiderring van Genk naar Maastricht op termijn).”
33
Ook in het milieubeleidsplan 2007-2011 vinden we een tekst hieromtrent: “Op te nemen in de actualisatie van het GNOP: realisatie van het stil gebied Zwarteput. In het kader van het programma rond plattelandsontwikkeling werd in 2005 een PDPO-project ingediend ter bevordering van de bewustmaking voor stilte en stiltebeleving. Hiertoe werden een gebied en doelstellingen afgebakend die op termijn moeten leiden tot meer respect voor de waarde van stilte als erfgoed. Het dossier werd goedgekeurd en het eerste jaar werd vooral gewerkt rond sensibilisatie. Ook aan de trage wegen in het gebied werd bijzondere aandacht gespendeerd aangezien zij hét middel zijn om mensen in contact te brengen met stilte en stiltebeleving.” Het gemeentelijk milieujaarprogramma 2007 heeft de volgende doelstellingen opgenomen: “Het overgangsgebied Kempen-Haspengouw, dat zich situeert aan de steilrand van het Kempisch Plateau, wordt aanzien als een gebied met hoge ecologische potenties. Het is een opvallend gave open ruimte waarin de relatie tussen de droge zandgronden en de venige beekdalen bewaard gebleven is. Om de talloze vormen van actieve recreatie te sturen en in de hand te houden wil de gemeente in het kader van de gemeentelijke structuurplanning, het uitgebreid bosbeheerplan en de mogelijke toekomstige natuurrichtplannen samen met de aangrenzende gemeenten Bilzen en Lanaken maatregelen uitwerken om te komen tot een samenhangend stiltegebiedbeleid gekoppeld aan maatregelen voor natuur- en landschapsherstel en –behoud en het behoud en de ontsluiting van cultuurhistorisch erfgoed, zoals de uitbouw van een netwerk van trage, onverharde wegen. … Voor de waterlopen en sloten zal, na de beoogde kwaliteitsverbetering door de volledige afwerking van het rioleringsnet en het uitwerken van het zoneringsplan, het deelbekkenbeheerplan Boven-Demer fragmentarisch uitgevoerd worden. De uitvoering van dit plan vormt een belangrijk onderdeel van de ecologische infrastructuur. Vooral in het overgangsgebied Kempen-Haspengouw kunnen de waterlopen in het kader van de uitbouw van een stiltegebied na het nemen van maatregelen voor natuur- en landschapsherstel en –behoud weer hun ecologische functie vervullen … Geplande handelingen - Het afbakenen en behouden van stille gebieden door de gemeentelijke overheid in samenwerking met andere partners. In de eerste plaats wordt getracht om zoals weergegeven in actie 44 samen met de gemeenten Bilzen en Lanaken een stiltegebiedbeleid op te zetten voor het gemeentegrensoverschrijdend overgangsgebied KempenHaspengouw gekoppeld aan maatregelen voor natuur- en landschapsherstel en –onderhoud en het behoud van cultuurhistorisch erfgoed, zoals trage, onverharde zandwegen en schansen. - Sensibiliseren van bepaalde doelgroepen voor stilte en stiltegebieden. De uitbouw van een stiltegebied in het overgangsgebied Kempen-Haspengouw gaat gepaard met het creëren van een draagvlak en sensibilisering voor stilte en stiltegebieden. Naast de ecologische invalshoek zal ook gewerkt worden met een culturele benaderingswijze van het aspect stilte en stiltegebied zodat een verrijkende wisselwerking ontstaat tussen natuur en cultuur. “
34
Hoofdstuk 7. PARTICIPATIEPROCES
Tijdens de eerste gesprekken binnen de cultuurraad en de beheerraad van de gemeenschapscentra viel onmiddellijk op dat men eigenlijk geen heil meer zag in het organiseren van enquêtes of hoorzittingen. De voornaamste redenen waren de magere resultaten tijdens de vorige periode van opmaak van het cultuurbeleidsplan 2003-2007. Veel energie met een pover resultaat. Er werd dan ook snel beslist om vooral binnen de cultuurraad, de beheerraad van de gemeenschapscentra, de beheerraad van de bibliotheek en de diverse werkgroepen binnen deze raden de huidige situatie te bekijken, de vorige beleidsperiode te evalueren en het nieuwe geïntegreerde plan structuur te geven. De tijd werd dan ook vooral besteed aan formele gesprekken in de raden en informele gesprekken met mensen uit het culturele milieu. In een kleine gemeente zoals Zutendaal zijn het vooral die mensen die weten wat de behoeften en/of mogelijkheden zijn voor het plaatselijk cultuurbeleid. Vanuit de bibliotheek zijn er de laatste jaren wel enkele specifieke bevragingen geweest en kunnen we beroep doen op de jaarlijkse cijfers. Ook de grootschalige behoefte-enquête van het OCMW waarin een hoofdstukje cultuur werd opgenomen, heeft ons iets meer inzicht gegeven in de cultuurparticipatie van senioren. Verder ontwikkelden de bestuursleden van de diverse raden op een natuurlijke wijze goede antennetjes voor al wat er gebeurt in het culturele leven van Zutendaal. Ook de schepen van cultuur en de mensen van de cultuurdienst staan kort genoeg bij de bevolking om signalen op te vangen. Dit zijn dan ook de voornaamste bronnen die dienst deden voor de opmaak van het Zutendaals cultuurbeleidsplan 2008-2013. Vrij snel werd een consensus bereikt over de koers die Zutendaal de komende 6 jaar zou varen. Het is belangrijk dat de mensen die zich engageren voor de diverse raden – en uiteindelijk de afgevaardigden zijn van het ganse culturele veld - allemaal in dezelfde richting kijken en gezamenlijk een stevig draagvlak vormen voor het te voeren cultuurbeleid in Zutendaal. We hebben dan ook een goed oog op het welslagen van de uitvoering van dit plan. Zeker van belang is dat dit beleidsplan goed gecommuniceerd wordt naar de inwoners. Passief gebeurt dit via een verwijzing naar het plan in het infoblad De Oosterzon en plaatsing van het plan op de gemeentelijke website. Actief zal dit op de eerste algemene vergadering van de cultuurraad in januari 2008 gebeuren via een overzichtelijke powerpointpresentatie. ‘Tastbare’ exemplaren van dit plan worden verdeeld in het culturele veld van Zutendaal. De jaarlijkse werkingsverslagen en actieplannen zullen steeds in samenspraak met de cultuurraad en de onderscheiden beheerraden opgemaakt worden en op de website van de gemeente geplaatst. Tussentijds zal er in het seizoen 2010-2011 een bijkomende openbare evaluatie van dit cultuurbeleidsplan plaatsvinden.
35
INHOUD
p. 3 p. 4 p. 5
p. 15 p. 16
p. 21 p. 22
p. 25 p. 26
p. 29 p. 30 p. 33 p. 35 p. 36
Voorwoord Veerle Remans, schepen van cultuur Inleiding Hoofdstuk 1 Situatieschets 1.1 Demagogische toestand 1.2 Geografische gegevens 1.3 Sociaal-economische situatie 1.4 Cultuuraanbod in Zutendaal 1.5 Cultuurraad 1.6 Cultuurverenigingen 1.7 Culturele ruimten Korte evaluatie van het cultuurbeleid tijdens de voorbije 6 jaar Hoofdstuk 2 SWOT-analyse 2.1 sterke punten 2.2 zwakke punten 2.3 kansen 2.4 bedreigingen Drie pijlers Hoofdstuk 3 Strategische doelstellingen 3.1 gemeenschapsvorming en de-individualisering 3.2 stiltebeleving als verbindende (levens-)kwaliteit 3.3 Zutendaal attractief en aangenaam blijven maken 3.4 conclusie Missie Hoofdstuk 4 Operationele doelstellingen 4.1 gemeenschapsvorming en de-individualisering 4.2 stiltebeleving als verbindende (levens-)kwaliteit 4.3 Zutendaal attractief en aangenaam blijven maken Nog enkele doelstellingen in functie van de 3 grote pijlers Hoofdstuk 5 Beleidsinstrumenten en middelen Hoofdstuk 6 Synergie met andere beleidsplannen Hoofdstuk 7 Participatieproces Inhoud
36
