Cultuur in de buurt Deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
Een onderzoek naar cultuurparticipatie in enkele buurten van Rotterdam
M.J.W. Epskamp, C. de Vries, L.P.M. van Dun Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) januari 2011 In opdracht van Dienst Kunst en Cultuur
Dit rapport is deel 2 in een serie van zes onderzoeksrapporten onder de noemer “Cultuur in de buurt”. De zes rapporten betreffen de volgende buurten:
1.
Carnisse, Feijenoord en Hillesluis
2.
Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
3.
Delfshaven en Schiemond
4.
Kleinpolder en Overschie
5.
Beverwaard, Groot-IJsselmonde Noord en Zuid, Lombardijen en Oud-IJsselmonde
6.
Hoogvliet-Zuid, in het bijzonder “Zalmplaat”
© Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) Auteurs: M.J.W. Epskamp, C. de Vries, L.P.M. van Dun Project: 10-3300 Prijs: € 10,-
Adres: Blaak 34, 3011 TA Rotterdam Postbus 21323, 3001 AH Rotterdam Telefoon: (010) 267 15 00 Telefax:(010) 267 15 01 E-mail:
[email protected] Website:www.cos.rotterdam.nl
2
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
INHOUD
1
Inleiding
5
2
Achtergrondstatistiek
7
2.1 2.2
7 7
Bevolkingskenmerken Sociaal-economische kenmerken en buurttevredenheid
3
Cultuurdeelname
4
Andere vormen van vrijetijdsbesteding
10
5
Sociale Index
15
Bijlage I
Onderzoeksverantwoording
BI.1 Opzet van het onderzoek BI.2 Betekenis van de percentages, significantie BI.3 Definities van gehanteerde begrippen
Bijlage II
Publicatieoverzicht COS
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
9
17 17 17 18
21
3
4
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
1
Inleiding
De Dienst Kunst en Cultuur (DKC) voert wijkgericht beleid ter stimulering van de cultuurdeelname. Zij heeft daarom de wens om meer zicht te krijgen op de cultuurdeelname in bepaalde buurten van Rotterdam. Dit rapport bevat kengetallen over cultuurdeelname in vijf geografisch aangrenzende buurten: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid. De eerste drie buurten liggen in de deelgemeente Noord, de vierde ligt in de deelgemeente Kralingen-Crooswijk en de laatste ligt in de deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek. De gegevens over cultuurdeelname zijn gebaseerd op de laatste vier edities (2003, 2005, 2007 en 2009) van het Vrijetijdsonderzoek (VTO). Door de respons van meerdere edities samen te voegen, zijn voldoende betrouwbare uitspraken mogelijk over cultuurdeelname op buurtniveau. In bijlage I is meer te lezen over de opzet van dit onderzoek. De volgende tabel geeft het aantal respondenten weer waarop VTO-resultaten voor verschillende geografische gebieden zijn gebaseerd. Het gaat daarbij om personen van 13 jaar en ouder (jongere Rotterdammers vallen buiten het onderzoek). De aangrenzende buurten Agniesebuurt en Provenierswijk worden in het onderzoek als één buurt beschouwd; voor uitspraken over de afzonderlijke buurten is de respons te laag. Tabel 1.1
Aantal respondenten waar de VTO-resultaten op gebaseerd zijn respons
Hillegersberg-Zuid Agniesebuurt-Provenierswijk Oude Noorden Oud-Crooswijk Subtotaal van deze vijf buurten Deelgemeente Noord Deelgemeente Kralingen-Crooswijk Deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek Rotterdam
193 200 290 225 908 1.103 1.646 1.041 17.112
In hoofdstuk 2 zijn achtergrondgegevens over Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, OudCrooswijk en Hillegersberg-Zuid opgenomen. De gegevens over cultuurdeelname zijn te vinden in hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4 bevat kengetallen over andere vormen van vrijetijdsbesteding (eveneens gebaseerd op de laatste vier VTO edities). Hoofdstuk 5 bevat gegevens uit de Sociale Index. Er zijn nog vijf andere ‘Cultuur in de buurt’ deelrapportages uitgebracht: deel 1: Carnisse, Feijenoord en Hillesluis deel 3: Delfshaven en Schiemond deel 4: Kleinpolder en Overschie deel 5: Beverwaard, Groot-IJsselmonde Noord en Zuid, Lombardijen en Oud-IJsselmonde deel 6: Hoogvliet-Zuid, in het bijzonder “Zalmplaat” Bij elke deelrapportage is een Exceldocument gemaakt met aanvullende gegevens over de betreffende buurten.
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
5
6
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
2
Achtergrondstatistiek
In dit hoofdstuk wordt in heel kort bestek een schets gegeven van de buurten waar dit rapport over gaat. Enkele kenmerken van de bevolking en de buurten worden gepresenteerd.
2.1
Bevolkingskenmerken
Hillegersberg-Zuid, Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden en Oud-Crooswijk hebben samen ruim 41.000 inwoners. Oude Noorden is met 17.017 inwoners verreweg de grootste van de vijf buurten. In Oud-Crooswijk is de leeftijdsverdeling (aandeel jongeren en ouderen) gemiddeld voor Rotterdam. In de andere buurten wonen relatief weinig ouderen en in Agniesebuurt-Provenierswijk wonen ook relatief weinig jongeren. Hillegersberg-Zuid valt op door een zeer klein aandeel niet-westerse bewoners. De andere buurten hebben in vergelijking met Rotterdam bovengemiddeld veel niet-westerse bewoners. Tabel 2.1
Achtergrondkenmerken bevolking per buurt/deelgemeente/stad Aantal inwoners
Hillegersberg-Zuid Agniesebuurt-Provenierswijk Oude Noorden Oud-Crooswijk
7.681 8.631 17.017 7.828
Percentage jeugd, 0-18 jaar
Percentage ouderen, 65+
Percentage niet-westers
20 17 21 20
9 10 9 14
9 49 54 53
Subtotaal van deze vijf buurten
41.157
20
10
45
Deelgemeente Noord Deelgemeente Kralingen-Crooswijk Deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek
50.321 49.222 41.930
17 16 22
10 13 18
39 36 15
592.939
20
14
37
Rotterdam Bron: Bevolkingsbestand 1-1-2010
2.2
Sociaal-economische kenmerken en buurttevredenheid1
Hillegersberg-Zuid is een sociaal-economisch sterke buurt, met weinig bijstandsgerechtigden, veel hoge inkomens, veel koopwoningen en een hoge buurttevredenheid. Voor Oude Noorden en Oud-Crooswijk geldt het omgekeerde. In Agniesebuurt-Provenierswijk staan relatief weinig koopwoningen. Op de andere drie factoren scoort dit gebied ongeveer gelijk aan het Rotterdamse gemiddelde. Het verschil tussen de buurten blijkt ook uit de gemiddelde WOZ-waarden van woningen (niet weergegeven in tabel 2.2). In Hillegersberg-Zuid bedraagt die bijna 250.000 euro, in Agniesebuurt-Provenierswijk is het gemiddelde ruim 190.000 euro en in Oude Noorden en Oud-Crooswijk ligt de gemiddelde WOZ-waarde onder de 170.000 euro.
1
Voor toelichting op de gebruikte begrippen zie bijlage I.
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
7
Aandeel hoge inkomens
Aandeel koopwoningen
Aandeel (zeer) tevreden met wonen in de buurt
Sociaaleconomische achtergrondkenmerken en buurttevredenheid per buurt/deelgemeente/stad Aandeel uitkeringsontvangers
Tabel 2.2
Hillegersberg-Zuid Agniesebuurt-Provenierswijk Oude Noorden Oud-Crooswijk
1,6 8,6 12,7 15,6
28 14 9 5
63 23 19 7
87 66 49 42
Subtotaal van deze vijf buurten
10,3
13
26
60
Deelgemeente Noord Deelgemeente Kralingen-Crooswijk Deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek
7,8 8,8 4,4
16 20 29
33 27 51
66 70 80
Rotterdam
8,3
15
33
66
Bronnen: dienst SoZaWe 1-1-2010 (wwb); Regionaal inkomens Onderzoek/CBS 2007 (hoge inkomens); vastgoedinformatiesysteem 1-1-2010 (koopwoningen); onderzoeksbestand Grote Woontest 2008 (tevreden wonen in buurt).
8
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
3
Cultuurdeelname
In dit hoofdstuk wordt de deelname aan vrijetijdsactiviteiten op het gebied van cultuur besproken. Het gaat om bezoek aan culturele voorstellingen, bezoek aan films, bezoek aan cultureel erfgoed, bezoek aan festivals, bezoek aan lokale cultuurcentra (LCC) en het zelf beoefenen van kunstzinnige activiteiten. Zie bijlage I voor definities van de verschillende vormen van cultuurdeelname.
Bezoek aan film
Bezoek aan cultureel erfgoed
Bezoek aan festivals
Bezoek aan Lokale Cultuurcentra (LCC)
Zelf kunstzinnige activiteiten beoefenen
Hillegersberg-Zuid Agniesebuurt-Provenierswijk Oude Noorden Oud-Crooswijk Subtotaal van deze vijf buurten Deelgemeente Noord Deelgemeente Kralingen-Crooswijk Deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek Rotterdam
Bezoek aan voorstellingen
Tabel 3.1 Cultuurparticipatie in enkele buurten, deelgemeenten en heel Rotterdam, in %
78 64 54 55 62 67 67 75 63
64 66 57 56 60 64 64 58 57
73 59 43 46 54 59 61 69 54
65 84 66 69 71 76 77 62 66
16 18 13 17 15 15 15 21 16
45 42 38 36 40 43 42 39 38
Hillegersberg-Zuid telt veel bezoekers van voorstellingen, films en cultureel erfgoed. Bij nadere beschouwing van cultureel erfgoed blijkt, dat ruim de helft van de bevolking musea bezoekt en dat ruim tweederde bezienswaardige gebouwen, dorpen of stadsdelen bezoekt. Het percentage festivalbezoekers is in Hillegersberg-Zuid ongeveer gelijk aan het Rotterdamse gemiddelde. De Parade en het Internationaal Filmfestival trekken relatief veel bezoekers uit de buurt, maar het bezoek aan de Wereldhavendagen, Zomercarnaval en Dunyafestival is benedengemiddeld. In Hillegersberg-Zuid bezoekt 16 procent van de bewoners lokale cultuurcentra, een aandeel gelijk aan het stedelijk gemiddelde. Relatief veel bewoners beoefenen zelf kunstzinnige activiteiten. Zo bespeelt bijvoorbeeld 15 procent van de bewoners een muziekinstrument (10 procent in Rotterdam gemiddeld). Agniesebuurt-Provenierswijk valt op door een hoog percentage festivalbezoekers. Verschillende festivals, zoals Zomercarnaval, Dunyafestival, De Parade en het Internationaal Filmfestival trekken hier veel bezoekers. Daarnaast zijn in Agniesebuurt-Provenierswijk bezoekers van films, cultureel erfgoed en lokale cultuurcentra sterker vertegenwoordigd dan in de stad als geheel en ook het aandeel beoefenaars van kunstzinnige activiteiten is er bovengemiddeld groot. Alleen het bezoek van culturele voorstellingen is gemiddeld.
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
9
In Oude Noorden is de cultuurparticipatie relatief laag op het gebied van voorstellingen en alle verschillende vormen van cultureel erfgoed (musea, archieven, galeries en ateliers en bezienswaardige gebouwen, dorpen en stadsdelen). Ook het aandeel LCC-bezoekers is er aan de lage kant. Het film- en festivalbezoek is gemiddeld voor Rotterdam, evenals het aandeel beoefenaars van kunstzinnige activiteiten. Het aandeel bewoners dat verhalen/gedichten schrijft of poetry slam beoefent, is er met 10 procent beduidend hoger dan in de stad als geheel (6 procent). Ook Oud-Crooswijk telt relatief weinig bezoekers van culturele voorstellingen en cultureel erfgoed. Op de andere vier terreinen wijkt de cultuurparticipatie weinig af van het Rotterdamse gemiddelde. Wel blijkt uit een nadere analyse van verschillende festivals, dat relatief veel bewoners het Zomercarnaval bezoeken (37 procent). De Parade trekt in Oud-Crooswijk juist weinig bezoekers (12 procent). Verder is opvallend dat veel bewoners tekenen, schilderen of grafisch werk produceren (22 procent). In de volgende figuren wordt de cultuurdeelname per buurt op enkele kaarten weergegeven. Alleen die buurten zijn ingekleurd, waar voldoende respondenten de betreffende enquêtevragen hebben beantwoord. Omdat er voor het bezoek aan lokale cultuurcentra weinig respondenten zijn op buurtniveau (hiernaar is slechts in twee van de vier meetjaren gevraagd), wordt dit gegeven niet op kaart weergegeven. Figuur 3.1
Bezoek aan voorstellingen per buurt
1 1 2 3 4
10
Hillegersberg-Zuid Oude Noorden Agniesebuurt-Provenierswijk Oud-Crooswijk
2
4
3
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
Figuur 3.2
Bezoek aan film per buurt
1 1 2 3 4
Hillegersberg-Zuid Oude Noorden Agniesebuurt-Provenierswijk Oud-Crooswijk
Figuur 3.3
2
4
3
Bezoek aan cultureel erfgoed per buurt
1 1 2 3 4
Hillegersberg-Zuid Oude Noorden Agniesebuurt-Provenierswijk Oud-Crooswijk
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
2
4
3
11
Figuur 3.4
1 2 3 4
Bezoek aan festivals per buurt
Hillegersberg-Zuid Oude Noorden Agniesebuurt-Provenierswijk Oud-Crooswijk
Figuur 3.5
1 2
4
3
Beoefenen van kunstzinnige activiteiten per buurt
1 1 2 3 4
12
Hillegersberg-Zuid Oude Noorden Agniesebuurt-Provenierswijk Oud-Crooswijk
2
4
3
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
4
Andere vormen van vrijetijdsbesteding
In dit hoofdstuk wordt kort stilgestaan bij de deelname aan vrijetijdsactiviteiten op andere terreinen dan cultuur. Dit kan dienen als context om de uitkomsten wat betreft de cultuurdeelname te duiden. Het gaat hier om sportdeelname, bezoek aan buurtvoorzieningen (openlucht), onbetaald werk en recreatieve bestedingen.
Bezoek aan buurtvoorzieningen (openlucht)
Onbetaald werk
Aandeel uitgaven aan horeca/uitgaan
Bestedingen aan horeca/uitgaan
Deelname aan andere vormen van vrijetijdsbesteding, in % (bestedingen in €)
Sporten (minstens maandelijks)
Tabel 4.1
Hillegersberg-Zuid Agniesebuurt-Provenierswijk Oude Noorden Oud-Crooswijk
70 49 45 47
70 60 62 68
57 35 32 45
97 91 81 82
€ 133 € 97 € 76 € 65
Subtotaal van deze vijf buurten
52
64
40
87
€ 91
Deelgemeente Noord Deelgemeente Kralingen-Crooswijk Deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek
55 57 62
65 64 72
38 45 49
89 89 93
€ 97 € 104 € 118
Rotterdam
52
64
44
86
€ 87
Bron: VTO 2003-2009.
Veel bewoners van Hillegersberg-Zuid sporten maandelijks of vaker. Daarnaast bezoeken veel bewoners openluchtbuurtvoorzieningen als pleinen, parken en speelvelden en verricht een aanzienlijk deel onbetaald werk. Vrijwel alle bewoners besteden geld aan horeca of uitgaan en de gemiddelde maandelijkse uitgaven hieraan per bewoner liggen ver boven het Rotterdamse gemiddelde. In Agniesebuurt-Provenierswijk is het aandeel bewoners dat onbetaald werk doet relatief klein. Ook sporten de bewoners wat minder en bezoeken ze wat minder buurtvoorzieningen dan Rotterdammers gemiddeld. Ze geven wel meer geld uit aan horeca en uitgaan. In Oude Noorden wordt relatief weinig gesport en onbetaald werk verricht. Het bezoek aan buurtvoorzieningen is er ongeveer gemiddeld. De uitgaven op het gebied van horeca en uitgaan zijn aan de lage kant. Oud-Crooswijk blijft achter op het gebied van sport en recreatieve bestedingen. Er wordt wat meer gebruik gemaakt van openluchtvoorzieningen dan gemiddeld in Rotterdam. Het verrichten van onbetaald werk is er even gebruikelijk als in de stad.
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
13
14
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
5
Sociale Index
Hillegersberg-Zuid scoort een 7,4 op de Sociale Index 2010 en wordt daarmee als ‘sociaal sterk’ gekenschetst. Agniesebuurt-Provenierswijk (5,7), Oude Noorden (5,3) en Oud-Crooswijk (5,2) zijn ‘kwetsbaar’. Hillegersberg-Zuid krijgt ook een hoger rapportcijfer dan de andere buurten voor het aspect Meedoen (participatie op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en in de samenleving). Eén van de thema’s van het aspect Meedoen is Sociale en culturele activiteiten (participatie op het gebied van sport, uitgaan, creatieve hobby’s en cultuur). Hillegersberg-Zuid en Agniesebuurt-Provenierswijk zijn op dit gebied ‘sociaal sterk’, de andere buurten scoren ‘sociaal voldoende’. De percentages in de tabel tonen het aandeel bewoners dat maandelijks of vaker creatieve hobby’s beoefent, cultuur bezoekt en uitgaat (de percentages zijn gemiddelden op basis van de Sociale Index enquêtes van 2008, 2009 en 2010). In Hillegersberg-Zuid en AgniesebuurtProvenierswijk zijn de percentages hoger dan gemiddeld in Rotterdam. De percentages van Oude Noorden zijn ongeveer gemiddeld voor de stad. Oud-Crooswijk scoort benedengemiddeld. Dit beeld komt grofweg overeen met het beeld geschetst op basis van de VTO cijfers in hoofdstuk 3 en 4: Hillegersberg-Zuid en Agniesebuurt-Provenierswijk scoren over het algemeen (ruim) beter dan Rotterdam op het gebied van cultuurparticipatie en uitgaan, terwijl de andere twee buurten onder (nabij) het stedelijke gemiddelde scoren. Tabel 5.1
Resultaten Sociale Index Sociale Index
Meedoen
Sociale en culturele activiteiten
Hillegersberg-Zuid Agniesebuurt-Provenierswijk Oude Noorden Oud-Crooswijk
7,4 5,7 5,3 5,2
7,1 6,2 5,6 5,8
7,9 7,5 6,9 6,2
Subtotaal van deze vijf buurten
5,7
6,0
7,1
44%
31%
60%
Deelgemeente Noord Dlgem. Kralingen-Crooswijk Dlgem. Hillegersberg-Schiebroek
5,9 5,9 7,0
6,2 6,3 6,9
7,7 7,4 7,2
46% 44% 44%
36% 36% 33%
65% 66% 59%
Rotterdam
5,8
6,2
6,7
43%
29%
56%
Creatieve hobby's Cultuurbezoek Uitgaan 47% 46% 44% 39%
34% 40% 27% 24%
68% 65% 56% 52%
Bronnen: Sociale Index 2010 (rapportcijfers); Sociale Index 2008-2010 (percentages)
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
15
16
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
Bijlage I
BI.1
Onderzoeksverantwoording
Opzet van het onderzoek
De gegevens die zijn gebaseerd op de Vrijetijdsenquête van het COS kunnen worden beschouwd als een “gemiddelde” voor de periode 2003-2009. Omdat in 2007 en 2009 meer respondenten zijn bevraagd dan in eerdere meetjaren, ligt het zwaartepunt van de metingen “gemiddeld” rond 2007-2008. In de eerste twee meetjaren zijn 13 tot en met 75-jarige Rotterdammers geënquêteerd, in de laatste twee meetjaren zijn tevens 76-plussers bevraagd. Om zo veel mogelijk respondenten mee te laten tellen, zijn de 76-plussers in de laatste jaren ook meegeteld. Omdat dit voor alle gebieden binnen Rotterdam is gedaan, blijft de vergelijkbaarheid tussen gebieden optimaal en dat was ook het voornaamste doel van dit onderzoek. Voor één van de in dit rapport behandelde vormen van cultuurdeelname is de respons nog wat kleiner. Het gaat om bezoek aan lokale cultuurcentra (LCC). Hiernaar is alleen in 2007 en 2009 gevraagd. De cijfers over LCC-bezoek zijn hierdoor minder betrouwbaar dan die over andere vormen van cultuurdeelname. Waarom de aantallen respondenten van belang zijn, wordt duidelijk in de volgende paragraaf.
BI.2
Betekenis van de percentages, significantie
Metingen via een steekproef leveren een schatting van de werkelijkheid. Het toevalskarakter van de steekproef heeft als consequentie, dat schatting en werkelijke waarde kunnen afwijken. De mogelijke afwijkingen ten gevolge van het toeval kunnen worden uitgedrukt in betrouwbaarheidsmarges. Gangbaar is een uitdrukking in 95 procentsbetrouwbaarheidsmarges. De 95 procentsbetrouwbaarheidsmarge geeft aan hoe groot het verschil tussen de geschatte waarde en de werkelijke waarde zou kunnen zijn ten gevolge van het toeval. De betekenis van zo'n marge is dat, indien de steekproef en de meting vele malen zouden worden herhaald, de werkelijke waarde zich in 95 van de 100 gevallen binnen de betrouwbaarheidsmarge zal bevinden. Een betrouwbaarheidsmarge (dus: de onnauwkeurigheid) is kleiner naarmate de steekproef groter is, maar verschilt ook met het gemeten percentage: percentages van rond de 50 procent hebben de grootste onnauwkeurigheid. Hoe verder het percentage van de 50 procent af zit, des te kleiner is de onnauwkeurigheid.2 De volgende tabel geeft voor in steekproeven of delen daarvan gemeten percentages de betrouwbaarheidsmarges voor een meting van 50 procent (dus voor het ongunstigste geval), en ter illustratie ook voor een meting van 10 procent en van 90 procent.
2
Bij het berekenen van de betrouwbaarheidsmarge bij percentages kan worden uitgegaan van de volgende benaderende formule: de absolute 95%-betrouwbaarheidsmarge is 1,96 x √p(100-p) / √(n-1), waarbij p het gemeten percentage is en n de omvang van de (deel-) steekproef. Bij 50% hoort voor heel Rotterdam dus een betrouwbaarheidsmarge van 1,96 x √(50x50) / √17.159 = 0,748%. Bij 10% hoort dan een marge van 1,96 x √(1x99) / √4.521 = 0,449%.
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
17
Tabel BI.1
De betekenis van percentages voor verschillende gebieden (95% betrouwbaarheidsmarges)
Bij een
met als aantal
uitkomst voor:
respondenten…
…betekent een uitkomst …betekent een uitkomst …betekent een uitkomst van 10% eigenlijk:
van 50% eigenlijk:
van 90% eigenlijk:
Hillegersberg-Zuid
193
tussen 5,8 en 14,2 %
tussen 42,9 en 57,1 %
tussen 85,8 en 94,2 %
Agnies. en Proven.
200
tussen 5,8 en 14,2 %
tussen 43,1 en 56,9 %
tussen 85,8 en 94,2 %
Oude Noorden
290
tussen 6,5 en 13,5 %
tussen 44,2 en 55,8 %
tussen 86,5 en 93,5 %
Oud-Crooswijk
225
tussen 6,1 en 13,9 %
tussen 43,5 en 56,5 %
tussen 86,1 en 93,9 %
5 buurten samen
908
tussen 8,0 en 12,0 %
tussen 46,7 en 53,3 %
tussen 88,0 en 92,0 %
Dlgem. Noord
1.103
tussen 8,2 en 11,8 %
tussen 47,0 en 53,0 %
tussen 88,2 en 91,8 %
Dlgem. Kral.-Croosw.
1.646
tussen 8,6 en 11,4 %
tussen 47,6 en 52,4 %
tussen 88,6 en 91,4 %
Dlgem. Hill-Schiebr.
1.041
tussen 8,2 en 11,8 %
tussen 47,0 en 53,0 %
tussen 88,2 en 91,8 %
17.112
tussen 9,6 en 10,4 %
tussen 49,3 en 50,7 %
tussen 89,6 en 90,4 %
Rotterdam
Ook bij de vergelijking van percentages of verdelingen (bijvoorbeeld: tussen twee buurten) is het mogelijk dat een gemeten verschil wordt veroorzaakt door het toeval. Het gemeten verschil wordt in dat geval ‘niet significant’ genoemd. Om te bepalen of het verschil tussen twee gemeten percentages significant is, bestaat een wiskundige techniek: de zogeheten t-toets. De uitkomsten van zo’n toets zijn niet eenvoudig weer te geven zoals met betrouwbaarheidsmarges is gedaan in de voorgaande tabel. Wel kan gesteld worden, dat de grens tussen ‘significant’ en ‘nietsignificant’ wat kleiner is dan het totaal van de beide betrouwbaarheidsmarges. Kortom: verschillen of afwijkingen van enkele procenten mogen vaak niet worden beschouwd als werkelijke verschillen, maar kunnen evengoed zijn veroorzaakt door het toeval.
BI.3
Definities van gehanteerde begrippen
Als eerste worden hieronder de zes besproken vormen van cultuurdeelname gedefinieerd. Bezoek aan culturele voorstellingen: Percentage bezoekers aan minstens een van de volgende soorten voorstellingen: toneelvoorstellingen, cabaret, kleinkunst, opera, operette, muziekconcerten (klassiek, pop, wereldmuziek, rock, urban, blues, jazz, harmonie, fanfare, brassband), musicals, dance-/houseparties, ballet-/dansvoorstellingen, kooruitvoeringen, literaire bijeenkomsten, lezingen over kunst/kunstgeschiedenis. In de VTO 2009 is ook stand up comedy meegerekend. Films: Percentage bezoekers aan films in bioscopen of filmhuizen. Cultureel erfgoed: Percentage bezoekers aan minstens een van de volgende soorten cultureel erfgoed: musea, archieven, galerieën, ateliers en bezienswaardige gebouwen, dorpen en stadsdelen.
18
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
Festivals: Percentage bezoekers aan minstens een van de volgende festivals: Wereldhavenfestival/Wereldhavendagen, Zomercarnaval/Solero Zomercarnaval, Dunyafestival, De Parade, Internationaal Filmfestival Rotterdam, FFWD Danceparade, Festival de Wereld van Witte de With, R'Uitmarkt, Dag van de Romantische Muziek, Metropolis Popfestival, Gergiev festival, De keuze van de R’damse Schouwburg. Sinds 2005 ook: Pleinbioscoop, Museumnacht. Sinds 2007 ook: North Sea Jazz Festival, Poetry International Festival, Operadagen Rotterdam. In 2009 ook: Nieuwsjaarsnacht bij Erasmusbrug, Zomer Zondagen, North Sea Round Town, Camping Rotterdam, Musica Republica. Lokale cultuurcentra: Percentage bezoekers aan minstens een van de volgende LCC’s: Gebouw ’t Klooster (Feijenoord), Gebouw De Larenkamp (Charlois), Wijktheater ’t Kapelletje (Noord), LCC Delfshaven (Delfshaven), Gebouw Zevenkamp (Prins Alexander), De Tamboer (Kralingen-Crooswijk), De Castagnet (Hillegersberg-Schiebroek), LCC Lombardijen (IJsselmonde), De Zevensprong (Hoogvliet), De Hoekstee (Hoek van Holland), De Kristal (Prins Alexander). Kunstzinnige activiteiten: Percentage dat minstens een maal heeft gedaan aan een van de volgende activiteiten: tekenen, schilderen, grafisch werk, websites ontwerpen, beeldhouwen, boetseren, pottenbakken, sieraden maken, fotografie, film, video, werken met textiel, wandkleden maken, weven, verhalen/gedichten schrijven, zang/rap, muziekinstrument bespelen, muziek maken op de computer, toneel, mime, dans/ballet. In 2009 ook: graffiti, dj’en, kleding maken, poetry slam, cabaret, kleinkunst. Hieronder worden de andere besproken vormen van vrijetijdsbesteding gedefinieerd: Sporten (minstens maandelijks): Het percentage bewoners dat minstens 12 keer per jaar aan sport doet. Bezoek aan buurtvoorzieningen (openlucht): Het percentage bewoners dat wel eens een van de volgende buurtvoorzieningen bezoekt: plein, speeltuin, speelveld, kinderboerderij of park. Onbetaald werk: Het percentage bewoners dat wel eens in georganiseerd verband aan vrijwilligerswerk doet en/of op eigen houtje informele (ongeorganiseerd) hulp verleent. Aandeel uitgaven aan horeca/uitgaan: Het percentage bewoners dat wel eens geld uitgeeft aan een van de volgende zaken: uit eten gaan, horeca en/of uitgaan. Bestedingen aan horeca/uitgaan: Het gemiddelde bedrag in Euro’s per maand dat bewoners uitgeven aan een van de volgende zaken: uit eten gaan, horeca en/of uitgaan.
Hieronder worden de in dit rapport gepresenteerde achtergrondkenmerken van de besproken buurten gedefinieerd: Aandeel uitkeringsontvangers WWB: Het percentage 15 tot en met 64-jarige inwoners van een buurt/deelgemeente/stad, dat een uitkering ontvangt van de gemeentelijke dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid, in het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB).
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
19
Aandeel hoge inkomens: Het percentage huishoudens per buurt/deelgemeente/stad met een hoog gestandaardiseerd huishoudensinkomen (vanaf 29.100 euro per jaar). Deze grens is zo gekozen dat voor heel Nederland 20% van de huishoudens in deze inkomenscategorie valt. Voor heel Rotterdam geldt dat 15% van de huishoudens in deze inkomenscategorie valt. Aandeel koopwoningen: Het percentage van de woningen in een buurt/deelgemeente/stad dat eigendom is van bewoner. Buurttevredenheid: Het percentage mensen per buurt/deelgemeente/stad dat tevreden of zeer tevreden is over “het wonen in deze buurt”. Deze cijfers zijn afkomstig uit het onderzoeksbestand van de Grote Woontest 2008, een onderzoek van de Smart Agent Company.
Hieronder zijn de in dit rapport gepresenteerde gegevens van de Sociale Index gedefinieerd. Voor een nadere toelichting op de Sociale Index zie www.cos.nl/sigt. Sociale Index: Het totale rapportcijfer van de buurt/deelgemeente/stad op de Sociale Index 2010. Meedoen: Het rapportcijfer van de buurt/deelgemeente/stad op het aspect Meedoen van de Sociale Index 2010. Sociale en culturele activiteiten: Het rapportcijfer van de buurt/deelgemeente/stad op het thema Sociale en culturele activiteiten van de Sociale Index 2010. Creatieve hobby's: Percentage bewoners dat minimaal één keer per maand tijd besteedt aan het maken van muziek, schilderen of andere creatieve hobby's. Gemiddeld percentage van de Sociale Index 2008, 2009 en 2010. Cultuurbezoek: Percentage bewoners dat minimaal één keer per maand een theatervoorstelling, concert, cultureel festival en/of museum bezoekt. Gemiddeld percentage van de Sociale Index 2008, 2009 en 2010. Uitgaan: Percentage bewoners dat minimaal één keer per maand uitgaat, bijvoorbeeld naar een café, een restaurant of een discotheek. Gemiddeld percentage van de Sociale Index 2008, 2009 en 2010.
20
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
Bijlage II
Publicatieoverzicht COS
Deze publicaties zijn gratis te downloaden op www.cos.rotterdam.nl. Cultuurdeelname, Vrijetijdsbesteding, Recreatie Rotterdammers in hun vrije tijd, 2009 Cultuurparticipatie van Rotterdammers, 2009 Quickscan Rotterdamse jongeren in hun vrije tijd, 2009 Quickscan Clubcircuit Rotterdam Rotterdammers over de buitenruimte Vrijwilligerswerk en informele hulp in Rotterdam 2009. Resultaten uit de Vrijetijdsomnibusenquête 2009 Bezoekersenquête Midden-Delflanddag 2010 Mantelzorgers in Rotterdam 2007 - 2009 Bezoek en waardering wijkparken Rotterdam Cultuurdeelname in Rozenburg Evenementen in Hoek van Holland 2009 Op zoek naar een verklaringsmodel voor vrijwilligerswerk Nadere analyses vrijwilligerswerk in Rotterdam Cultuurparticipatie in deelgemeenten Ruimte voor creativiteit. Onderzoek naar de bedrijfshuisvestingsvraag van creatieve ondernemers in Rotterdam Belangstelling voor opera in Rotterdam 2008. Resultaten uit de Omnibusenquête 2008 Vrijwilligers(organisaties) in Hoogvliet. Meningen en behoeften Klanttevredenheid SKVR Recreatief bezoek van Rotterdammers aan Rotterdam 2005 Rotterdammers en de bibliotheek 2005
2011 2011 2011 2010 2010 2010 2010 2010 2010 2010 2009 2009 2009 2009 2008 2008 2008 2006 2006 2005
Sociaal beleid, Welzijn en Volksgezondheid Feitenkaart Participatie en Burgerschap 2009 Tijdsbesteding van Rotterdamse ouderen Wijkmonitor Overschie 2008 Jonge moeders in Rotterdam. Stand van zaken 2008 Werken bij Roteb Maatschappelijke opvang in Rotterdam Subsidiëring van welzijnsinstellingen door deelgemeenten en gemeentelijke diensten in Rotterdam, 2007 Sterfte in Rotterdam tijdens de hittegolven in juli 2006
2010 2010 2009 2008 2008 2008 2007 2006
Ruimtelijke ordening en verkeer Rotterdammers over het verkeer 2010. Resultaten uit de Omnibusenquête 2010 Mobiliteit in Rotterdam, de stadsregio en Nederland 2004-2008 Vervolgenquête Fiets in de metro. Evaluatie van de pilot 'Fiets in de metro in de daluren' Evaluatie Rotterdams Restauratiefonds 2006 Tevredenheidsonderzoek Evenementenparkeerregeling 2007 Rotterdammers over het openbaar vervoer 2007. Resultaten uit de Omnibusenquête 2007 Masterplan Lijnbaanhoven Draagvlakmeting parkeren onder de Noorderhavenkade Belevingsonderzoek groene golf Schiekade/Schieweg Rotterdammers over imagobepalende plekken in de openbare ruimte
2010 2010 2009 2008 2007 2007 2007 2006 2006 2005
Wonen Woonruimteverdeling in Vlaardingen in 2009 Monitor woningbouwafspraken stadsregio Rotterdam 2009 Kans van Slagen. Monitor woonruimteverdeling stadsregio Rotterdam. 2009 kwartaal 4 Monitor woonruimteverdeling stadsregio Rotterdam 2009 Feitenkaart Aandachtsgroepen volkshuisvestingsbeleid Rotterdam en regio 2007 Komen en Gaan. Selectieve migratie in Rotterdam in 2009. Evaluatie Huisvestingsvergunning Rotterdam, juli 2006 - juli 2009 Woonruimteverdeling Voorne-Putten en Rozenburg juli 2008 - juli 2009 Woningbehoefte stadsregio Rotterdam 2010 - 2020 Kansen op de Schiedamse woningmarkt 2007 Monitor Gentrification in pilotgebieden Bewoners over het nieuwe dure huursegment Rotterdammers over de verkoop van huurwoningen 2006 Rotterdammers over herstructurering 2006 Bewonersonderzoek Nesselande
2010 2010 2010 2010 2010 2010 2010 2009 2009 2008 2007 2006 2006 2006 2005
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid
21
Algemeen Feitenkaart Omnibusenquête 2010 Staat van Rotterdam 2010 Kerncijfers & trends Rotterdam 2009 Binnenstadsmonitor 2009 - De staat van de Rotterdamse binnenstad Aandachtsgebieden in beeld 2007 Handleiding voor het opstellen van meetbare doelstellingen
2010 2010 2009 2009 2008 2006
Politiek en bestuur Analyse opkomst gemeenteraadsverkiezingen 2010 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010 Rotterdammers over burgerparticipatie 2007. Resultaten uit de Omnibusenquête 2007 Feitenkaart Het oordeel van Rotterdammers over het gemeentebestuur voorjaar 2007 Opkomen voor Rotterdam Skyline op ooghoogte
2010 2010 2007 2007 2006 2006
Demografie Feitenkaart Bevolkingsmonitor 3e kwartaal 2010 Bevolkingsprognose Rotterdam 2010-2025 Feitenkaart Prognose huishoudens 2025 Trendprognose Rotterdam 2020 Chinezen in Rotterdam Monitor allochtone ouderen IJsselmonde
2010 2009 2008 2006 2006 2005
Onderwijs VVE-monitor Rotterdam 2009, 4de meting Leerlingprognoses Primair Onderwijs Rotterdam 2007-2022 Integratie in het primair onderwijs Rotterdam Wonen en leren van volwassenen in de regio
2010 2008 2005 2005
Arbeid en Inkomen Feitenkaart Rotterdamse kantorenmarkt per 1 januari 2010 Monitor lage inkomens Westland 2010 Monitor Lage inkomens Delft 2010 De Rotterdamse marktbezoeker 2010 Monitor bedrijventerreinen stadsregio Rotterdam 2010 Feitenkaart Inkomensgegevens Rotterdam en regio 2007 Feitenkaart Inkomensgegevens Rotterdam op deelgemeente- en buurtniveau 2007 Rotterdam voor afgestudeerden. Binding van afgestudeerde bestuurskundigen met Rotterdam Monitor Gemeentelijke Lastendruk Rotterdam, 2003-2006 Rotterdammers over werken bij de gemeente 2005 Feitenkaart economie en arbeidsmarkt in Rotterdam
2010 2010 2010 2010 2010 2010 2010 2008 2006 2005 2005
Communicatie en klanttevredenheid Rotterdammers over de gemeentelijke dienstverlening 2010 Lezersonderzoek 65 Magazine Evaluatie pilot klantgericht werken in het Haven- en Industriegebied Klanttevredenheid Team Horeca & Evenementen Waardering dienstverlening parkeren 2008 Kijk- en Luisteronderzoek SLOR 2008 Rotterdammers over bouwoverlast in het centrum van Rotterdam. Resultaten uit de Omnibusenquête 2008 Het digitaal bewonerspanel Prins Alexander over het evenementenbeleid Het digitaal bewonerspanel Prins Alexander over de deelgemeentegids Tevredenheidsmeting Feijenoord 2007 Gebruik en waardering JOS Intranet Stadswinkel op voorhand Rapportage Mediagebruik Rotterdamse Ambtenaren Communicatie wijkveiligheid. Effectmeting maart 2005. Tussendijken Communicatie wijkveiligheid. Effectmeting maart 2005. Middelland
2010 2010 2010 2010 2009 2009 2008 2008 2008 2007 2006 2006 2005 2005 2005
Leefbaarheid en Veiligheid Vervolgmeting monitor CO2-uitstoot Rotterdam, Woningen. Versie mei 2010 Rotterdammers over het milieu 2009. Resultaten uit de Omnibusenquête 2009 Energieverbruik door Rotterdamse huishoudens 2004 Dak- en thuislozenopvang Vlaardingen. Nulmeting 2007 Monitor hot spots Rotterdam, vijfde meting (2007) Rotterdammers over singels, sloten en vijvers. Resultaten uit de Omnibusenquêtes 2002 - 2007 Effectmeting overlast Oude Noorden Beleving luchtkwaliteit onder Rotterdammers 2006
2010 2009 2009 2008 2007 2007 2007 2006
Bovenstaand overzicht is een greep uit het publicatieaanbod van het Centrum voor Onderzoek en Statistiek. Een compleet publicatieoverzicht is te raadplegen op www.cos.rotterdam.nl.
22
Cultuur in de buurt, deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid