Gepubliceerd op Wikifin (http://www.wikifin.be)
Crowdfunding: het standpunt van een deskundige Interview van 12/09/2013 Drie vragen aan Jean-Paul Servais, Voorzitter van de FSMA (Financial Services and Markets Authority) Crowdfunding wint steeds meer aan populariteit hoewel deze financieringsvorm al jarenlang bestaat? Crowdfunding is de laatste jaren enorm toegenomen, maar inderdaad, deze formule van collectieve financiering is in het verleden al vaker gebruikt. Zo werd bijvoorbeeld in 1885 reeds een beroep gedaan op de vrijgevigheid van de New Yorkers voor de renovatie van de sokkel van het Vrijheidsbeeld. Sociale media en vooral de uitbreiding van het internet, zorgden voor veel belangstelling voor crowdfunding. In 2012 werd 2,7 miljard dollar opgehaald via crowdfundingprojecten waarvan 1 miljard in Europa. Vermoedelijk wordt in 2013 de kaap van 5 miljard dollar bereikt. Gezien het succes dat deze financieringswijze aanneemt, volgt de FSMA deze evolutie op de voet. Wij houden in het oog of de initiatieven de wet naleven, maar we willen de initiatiefnemers ook niet ontmoedigen! U hebt het over reglementering. Schuilt er dan een gevaar in crowdfunding?
De verzamelde bedragen zijn vaak heel klein. Hierdoor onderschat men wel eens de risico's die verbonden zijn aan een crowdfundingproject. Maar vele druppels water vormen samen een oceaan. Dat is ook het geval voor crowdfunding. Daarom imoet de FSMA deze ontwikkeling nauwlettend in het oog houden. Wat zijn die risico's dan precies? Fraude is altijd mogelijk. We spreken van fraude als het opgehaalde geld voor een ander doel wordt gebruikt dan aangekondigd toen het werd ingezameld. Een ander gevaar is dat de belegger zijn geld misschien niet terugkrijgt. Het zijn immers vooral jonge ondernemingen die via crowdfunding geld ophalen om hun verdere ontwikkeling te financieren. Maar precies die starters hebben vaak meer risico op een faillissement. Beleggers moeten er ook rekening mee houden dat hun investering nauwelijks liquide is. Zij kunnen hun belegde som niet zomaar overplaatsen naar een ander project. Er bestaat ook geen secundaire markt waar zij hun aandelen kunnen doorverkopen aan andere beleggers. Geld dat geïnvesteerd wordt via crowdfunding, moet beschouwd worden als een belegging op lange termijn. Maar laten we geen al te negatief beeld ophangen van crowdfunding. Het kan een interessante financieringsvorm zijn voor ondernemers en aandachtige beleggers.
Crowdfunding, wat is dat? Las u het ook in de krant? Bart Swings, de Belgische skeeler en schaatser vraagt aan zijn fans om hem financieel te steunen voor zijn voorbereiding op de Olympische spelen. En misschien kent u wel een jonge onderneming die via internet aan het publiek vraagt om een steentje bij te dragen voor het startkapitaal van haar nieuwe zaak. Dergelijke initiatieven kregen de naam "crowdfunding". Crowdfunding gaat bij het grote publiek op zoek naar geld om een onderneming of een project te financieren. Het basisidee: kleine bedragen inzamelen bij een groot aantal mensen (het Engelse 'crowd' betekent ?menigte?). Mogelijke investeerders worden door de initiatiefnemers rechtstreeks via internet aangesproken. Crowdfunding ontstond in de Verenigde Staten, maar raakt stilaan over de hele wereld bekend. Eind 2011 werd er via meer dan 400 internetplatforms geld ingezameld. Zo werden meer dan een miljoen projecten gefinancierd: van rockbands over ngo?s in ontwikkelingslanden tot commerciële ondernemingen. In dat laatste geval gaat het meestal om nieuwe en/of kleinschalige bedrijven die een activiteit willen opstarten of uitbouwen, of een product willen lanceren, maar daar niet genoeg geld voor hebben.
De naam ?crowdfunding? wordt gebruikt wanneer projecten financiering zoeken bij het grote publiek. Dat gebeurt in verschillende situaties: verenigingen zonder winstoogmerk willen via internet giften inzamelen; ondernemers die financiering zoeken voor een goed idee of nieuw project; . artiesten zoeken financiering voor hun volgend project; etc. Die vlag kan heel wat ladingen dekken. Zo kan crowdfunding drie uiteenlopende doelstellingen nastreven: mensen vinden die bereid zijn geld te lenen of te schenken ter ondersteuning van een (vaak artistiek) project dat niet noodzakelijk winstgevend is; mensen vinden die bereid zijn geld te lenen, en dit in ruil voor een belofte tot terugbetaling en met een vooraf overeengekomen intrest; mensen vinden die bereid zijn in een onderneming te investeren zonder belofte tot terugbetaling, maar die in ruil voor een deel mee kunnen profiteren in de winst (bv. aan de beleggers voorstellen om aandeelhouder te worden van de onderneming). In wat volgt, hebben we het niet over crowdfunding als middel om giften te zamelen.
Wie kan beroep doen op crowdfunding? In principe kan elke commerciële, culturele of sociale organisatie haar toevlucht nemen tot crowdfunding.
Hoe werkt crowdfunding? Alle crowdfundingprojecten hebben één ding gemeen: het internet. Op een website worden één of meerdere projecten voorgesteld. De bezoekers kunnen kiezen welke projecten ze financieel willen steunen. Via een dergelijke website komen de ondernemers die fondsen zoeken in contact met internetgebruikers die projecten willen financieren. Sommige websites selecteren zelf een aantal projecten waarin de internetgebruikers kunnen investeren. Op andere sites beslissen de bezoekers zelf, door te stemmen op de projecten die voor een investering in aanmerking komen. Beide systemen worden soms ook gecombineerd: vakmensen maken vooraf een selectie van projecten, waarover het publiek dan stemt. Investeren kan af en toe rechtstreeks via elektronische betalingen aan het platform. In andere gevallen verwijst het platform de investeerders rechtstreeks naar de ondernemer voor concrete afspraken voor de betaling en het verdere vervolg. Het platform is dan een soort uitstalraam voor de ondernemers.
Uw rendement Is uw investering via crowdfunding geen gift, maar wel een lening aan of een belegging in een onderneming of een project? Dan verwacht u op een bepaald ogenblik intrest te krijgen of ten minste uw oorspronkelijk geïnvesteerd bedrag terug te krijgen. Gaat het om een lening, dan is het vrij makkelijk om uw rendement te berekenen. Vóór de onderneming geld begint in te zamelen, heeft zij vastgesteld hoeveel intrest zij voor de lening wenst te betalen. Er bestaan enorm veel varianten, allemaal met hun eigen specifiteiten. Zorg dus dat u goed begrijpt hoe de lening precies zal worden terugbetaald en met welk rendement. De meest courante formules in België zijn: Gelijke terugbetalingen: de onderneming verbindt zich ertoe om maandelijks een vast bedrag van de lening terug te betalen (kapitaal plus interesten). Dit betekent dat zij elke maand een vast bedrag op uw rekening zal storten, en dit tot op de vervaldag van de lening.
Variabele terugbetalingen: de onderneming verbindt zich er niet toe een vast maandelijks bedrag terug te betalen, maar betaalt de lening terug in functie van de behaalde omzet (doorgaans tussen 2 % en 7 % van de omzet). Als investeerder weet u dan dat u uw geïnvesteerd kapitaal (bv. 100 euro) en beloofd rendement (bv. 24 euro) zal terugkrijgen, maar dat het exact bedrag van de maandelijkse of driemaandelijkse terugbetalingen zal afhangen van de gerealiseerde omzet. De termijn waarop de lening plus het rendement volledig zal worden terugbetaald is dus variabel. Meestal ligt de eindvervaldag (de laatste terugbetaling) ergens tussen de 3 tot 6 jaar. Maar opgelet, de ondernemingen kunnen tot maximum 10 jaar de tijd nemen om het verschuldigde bedrag terug te betalen. Bij een belegging daarentegen wordt u blootgesteld aan de resultatenvan de onderneming. Net zoals bij bv. een "gewoon" aandeel of bepaalde obligaties, kan u er nooit zeker van zijn of u al dan niet winst zal maken. Als het project waarin u belegd hebt succesvol is, zal u doorgaans beloond worden voor uw investering dankzij de uitbetaling van een deelneming in de winsten en/of door winst te maken met het doorverkopen van uw aandelen. Maar u zal uw aandelen niet kunnen doorverkopen wanneer u zelf wilt wegens een gebrek aan liquiditeit. De regels voor het verkopen van de aandelen zijn vastgelegd in de financieringsvoorwaarden. Vaak is het de onderneming zelf die bepaalt wanneer de tijd rijp is om alle aandeelhouders terug te betalen. Reken op een gemiddelde termijn van 4 tot 10 jaar voor een project tot volle ontplooiing is gekomen, op voorwaarde dat het project waarin u hebt belegd, succesvol is. Bij een belegging, maar evenzeer ook vaak bij een lening, zal het bedrag dat u wordt terugbetaalduiteindelijk afhangen van het succes van het project. Wees ervan bewust dat een lening of belegging via crowdfunding een groot tot heel groot risico inhoudt. Bij een faillissement zal u vermoedelijk zelfs niets van uw oorspronkelijke inleg terugzien.
Het wettelijk kader De overheid heeft verschillende mechanismen ontwikkeld om spaarders en investeerders te beschermen. Wie zich voor een financiering tot het grote publiek wendt, moet in bepaalde gevallen erkend zijn door de Nationale Bank. Bovendien moeten ze spaarders en investeerders informeren over de risico?s en de kosten die verbonden zijn aan een belegging of investering. Voor ze een beroep doen op de spaarders, zijn ze vaak verplicht een prospectus te publiceren die op voorhand moet goedgekeurd worden door de FSMA (Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten). In bepaalde gevallen geldt die reglementering ook voor initiatieven rond crowdfunding. De crowdfundingdossiers die niet aan deze reglementering zijn onderworpen, houden niet noodzakelijk minder risico?s in; de kwaliteit van de informatie over die projecten is niet gewaarborgd. Wilt u meer weten over de regels voor crowdfunding? Lees dan zorgvuldig het wettelijk kader [1] !
De risico?s van een investering via crowdfunding Via crowdfunding investeren in een project is vaak erg riskant. Meestal wordt u zo gevraagd te investeren in kleine bedrijfjes of in projecten die nog in de kinderschoenen staan. Het valt dan nog af te wachten of een origineel idee wel degelijk succesvol blijkt. Is dat niet het geval, dan bent u uw geld bijna zeker kwijt, ook al heeft de onderneming beloofd u binnen een bepaalde termijn terug te betalen.
Wie in een crowdfundingproject investeert, moet ook beseffen dat hij zijn geld niet op om het even welk moment kan terugkrijgen. Werd u bv. via crowdfunding aandeelhouder van een onderneming, dan kan u die aandelen niet zomaar verkopen. Zulke aandelen zijn overigens bijna altijd "niet liquide", of anders gezegd niet snel verkoopbaar. U investeert dan ook beter geen geld dat u binnen zes maanden nodig heeft om bijvoorbeeld het trouwfeest van uw kind te betalen. Gebruik ook geen geld waarmee u binnen de drie jaar een huis wil kopen!
Een paar tips voor een goede belegging via crowdfunding Verzamel zo veel mogelijk informatie over het project en over zijn concurrentie. Stel de vraag of het project u haalbaar lijkt. Controleer ook de betrouwbaarheid van het crowdfundingplatform. Gebeurt de investering rechtstreeks via internet? Ga dan na of de crowdfundingwebsite een zekere naamsbekendheid geniet. Ga na wat er in de pers en op gespecialiseerde sites over gezegd wordt. Zo is de kans kleiner dat u voor onaangename verrassingen komt te staan! Wees op uw hoede voor sites die vanuit een exotisch land opereren! Let tot slot op de kosten die u zult moeten betalen. Het internetplatform moet immers zijn werking financieren door de investeringen die het aanbrengt voor de ondernemers die zich voorstellen. De kosten kunnen hoog oplopen! Vraag waarom bepaalde kosten worden gemaakt en informeer naar de omvang van de bedragen. Uw deelname aan sommige crowdfundinginitiatieven is lovenswaardig! U helpt jonge ondernemers hun droom waar te maken of ondersteunt de non-profitsector. Stel u vóór u investeert echter altijd de vraag of u bereid bent het geïnvesteerde bedrag te verliezen.
DE WIKIFINTIPS Via crowdfunding kan u een niet-financiële meerwaarde creëren. Controleer de betrouwbaarheid van de initiatiefnemers. Bepaal vóór u investeert duidelijk wat u wilt. Bent u bereid een project te ondersteunen zonder u zorgen te maken over hoe u uw geld zal terugkrijgen? Of ziet u crowdfunding als een rendabele investering? In dat laatste geval kan u maar beter uitgebreid informeren naar het bedrijf waaraan u geld wilt lenen, en naar de haalbaarheid van het project. Investeer via crowdfunding geen geld dat u op korte of middellange termijn nodig hebt. Investeer niet al uw spaargeld in één project. Verlies de kosten niet uit het oog die het crowdfundingplatform afhoudt van uw investering.
Bron-URL: http://www.wikifin.be/nl/themas/sparen-en-beleggen/anderebeleggingsmogelijkheden/crowdfunding Links [1] http://www.fsma.be/nl/Consumers/press/Article/press/div/2012/2012-07-12_crowdfunding.aspx
