Creativiteit in verbondenheid

“Creativiteit in verbondenheid“.

Binnen de Gemeenschappelijke Regeling Sociale Werkvoorziening 'Fryslân' werken acht gemeenten samen om inhoud te geven aan de modernisering van de uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening.

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân Inleiding De Wet sociale werkvoorziening (WSW) is er voor om mensen met verstandelijke, fysieke en/of psychische belemmeringen te laten meedoen op de arbeidsmarkt. De meeste mensen werken in de beschutte omgeving van de werkvoorziening zelf, een gedeelte met begeleiding bij andere bedrijven. Veel SW bedrijven in Nederland kampen met financiële tekorten, onvoldoende doorstroom en groeiende wachtlijsten. Gemeenten moeten financieel bijdragen om de voorziening voor deze doelgroep aan de onderkant van de arbeidsmarkt overeind te houden. Dit alles geldt ook voor de acht gezamenlijke gemeenten in Friesland vertegenwoordigd in de Gemeenschappelijke regeling SW 'Fryslân' en vertegenwoordigd als aandeelhouder in de uitvoeringsorganisatie Caparis NV. Voor de gemeenschappelijke regeling SW 'Fryslân' zijn circa 2500 mensen werkzaam; 55% beschut binnen, 31% beschut buiten, 11 % via een detachering en 3 % in de vorm van begeleid werken. Op de wachtlijst voor de GR staan circa 492 personen met een gemiddelde wachttijd van 57 maanden (peildatum 25-05-2007). Naast de gezamenlijke jaarlijkse gemeentelijke bijdragen van ruim € 2,- mln. bedraagt het exploitatietekort in 2007 naar verwachting circa € 1,5 mln. en zal het negatief eigen vermogen in 2007 oplopen tot € 4.7 mln. Wij staan als Gemeenschappelijke regeling SW 'Fryslân' met de 8 samenwerkende gemeenten en Caparis NV voor een enorme uitdaging om de Sociale werkvoorziening binnen het geheel van het activerend arbeidsmarktbeleid te moderniseren en deze voorziening voor de doelgroep te behouden en te verbeteren. Het Rijk heeft voor deze modernisering per 1-1-2008 een aantal ingrijpende maatregelen aangekondigd. De huidige situatie geeft kansen om in de komende jaren gezamenlijk de uitvoering van de sociale werkvoorziening te verbeteren en veranderen. Met voldoende besef van urgentie en geloof in een haalbare missie hebben wij in 2006 vanuit de GR SW 'Fryslân' de mouwen opgestroopt en zijn wij aan de slag gegaan met deze uitdaging. Er is een aantal vragen geformuleerd in onze notitie “Onderzoek toekomst uitvoering WSW”. Aan de acht gemeenten is in 2006 gevraagd hun visie te ontwikkelen op de toekomstige uitvoering van de WSW. Met ondersteuning van Ernst & Young is op basis van hun notitie “koersbepaling in het licht van de modernisering WSW” een bestuurlijke conferentie gehouden op 1 december 2006. Tijdens deze conferentie zijn een aantal conclusies en uitgangspunten geformuleerd, die als input gediend hebben voor het verdere onderzoek naar de toekomstmogelijkheden van de SW, de positie van de GR, de positie van de acht deelnemende gemeenten en de uitvoeringsorganisatie Caparis NV. Met de acht deelnemende gemeenten is de afgelopen tijd geprobeerd een gezamenlijke richting te bepalen. Als dagelijks bestuur van de GR hebben wij met ondersteuning van een externe projectleider, ambtelijke inbreng van de acht gemeenten en externe adviezen gedurende het afgelopen halfjaar uitwerking gegeven aan onze opdracht om de mogelijkheden voor de toekomst verder te verkennen. In deze notitie wordt hiervan verslag gedaan en wordt u gevraagd akkoord te gaan met de genoemde beslispunten. Onder hoofdstuk 1 gaan we in op de moderniseringsopgave. Vanuit een historisch perspectief gaan we in op het vertrekpunt van het veranderingsproces. We geven een globale onderbouwing van de juridische en financiële beperkingen in onze keuzes voor de toekomst. We zoeken vooralsnog de oplossing in verbeteren in plaats van saneren. Bovendien gunnen we deze ingrijpende veranderingen de tijd om zich te bewijzen. We staan kort stil bij zaken die vanuit de nieuwe wet voor 1-1-2008 opgepakt moeten worden.

2007-06-06 def. versie

-1-

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân In hoofdstuk 2 gaan we in op de gezamenlijke koers die we als GR samen met de acht deelnemende gemeente ontwikkeld hebben voor de toekomst. Hoe kunnen we invulling geven aan inpassing van de SW door een integrale beleidsontwikkeling met de WMO, WWB, WI e.d.? Wat houdt een verbeterde regierol van de gemeente op de uitvoering van de WSW in op beleidsmatig, tactisch en uitvoeringsniveau? Welke ambities heeft de GR met betrekking tot de uitvoering? Welke consequenties hebben de moderniseringsvoorstellen voor de deelnemende gemeente, voor de rol en samenstelling van de GR. en voor de uitvoeringsorganisatie Caparis NV. Hoofdstuk 3 gaat over de inzet van experimenten. In de huidige situatie is er voor de afzonderlijke gemeenten geen ruimte voor eigen beleid, wel voor experimenten. In de komende jaren willen we als GR SW 'Fryslân' in verbondenheid met elkaar op een creatieve manier met de inzet van experimenten zoeken naar een verbeterde en financieel gezonde uitvoering van de SW in het totale veld van het activerend arbeidsmarktbeleid. Wij sluiten tenslotte af met de beslispunten. Deze notitie beperkt zich tot de hoofdlijnen. In de bijlagen worden bepaalde onderwerpen nader uitgediept en bepaalde keuzes van argumenten voorzien.


-2-

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân Hoofdstuk 1 Moderniseringsopgave 1.1.

Wettelijke veranderingen in vogelvlucht

De uitgangspunten voor de modernisering van de WSW hebben vanuit het Rijk geresulteerd in een aantal voorstellen tot veranderingen. Het nieuwe kabinet heeft hierop nog enkele kleine wijzigingen aangekondigd, maar verwacht de nieuwe wet rond de zomer te behandelen. 1. behoud van de WSW voor de doelgroep. Om de WSW voor de doelgroep te behouden en een antwoord te geven op de betaalbaarheid van de voorziening en oplopende wachtlijsten is de indicatie losgekoppeld van de gemeente en worden indicaties gestroomlijnd met andere voorzieningen. 2. versterking regierol gemeenten. Het rijksbudget wordt niet langer aan de uitvoeringsorganisatie maar als een lump sum vergoeding aan gemeenten verstrekt. Er is sprake van een vereenvoudiging van de financieringssystematiek. De gemeente wordt verantwoordelijk voor de inzet van de middelen en afgerekend op het resultaat. Eventuele overschotten bij voldoende gerealiseerde arbeidsplaatsen en terugbrengen van de wachtlijst zijn voor de gemeente. Tekorten zijn ook voor rekening van de gemeente. Verantwoording over het budget moet plaats vinden aan de gemeenteraden. De gemeente wordt verantwoordelijk voor het wachtlijstbeheer en voor het verzorgen van de aanvragen voor herindicatie. De regierol van de gemeente moet op zowel strategisch (budgetverantwoordelijkheid en sturing) tactisch (opdrachtgever via een inkooprelatie) en uitvoerend niveau ( cliëntsturing) ingevuld worden. Gemeenten hebben deze verantwoordelijkheid tot op heden neergelegd bij de GR SW 'Fryslân'. 3. Omslag van het SW bedrijf: beweging “van binnen naar buiten”. In SW bedrijven lag de focus de afgelopen decennia op basis van de toenmalige regelgeving erg op productie. Er zijn grootschalige op productiegerichte en kapitaalintensieve bedrijven ontstaan, die mede door de globalisering de concurrentie niet aankunnen. De betaalbaarheid van de SW voorziening is hiermee onder druk komen te staan en de ontwikkeling van de arbeidspositie en vaardigheden van de SW’er is teveel op de achtergrond geraakt. De beweging van het beschut werken binnen het SW bedrijf naar het bevorderen van werken buiten de beschutte SW omgeving zorgt ervoor, dat de op productie gerichte productieomgeving wordt afgebouwd en er aandacht komt voor competentieontwikkeling van SW’ers om het mogelijk te maken hen op een zo regulier mogelijke arbeidsplaats te plaatsen. De focus verandert van productie naar mensontwikkeling; van productie omzet naar trajectbegeleiding; van investeringen in machines en gebouwen naar investeringen in mensen. In die zin wordt detachering en begeleid werken gestimuleerd. Een WSW bedrijf mag binnen het activerend arbeidsmarktbeleid door gemeenten ook breder ingezet worden. Zoals uit de meerjarenbegroting blijkt onderschrijft Caparis NV deze noodzaak. De komende jaren komt “van binnen naar buiten” als prioritair uitgangspunt centraal te staan binnen haar bedrijfsvoering. 4. Sterker maken van de rechten en plichten van de werknemer/geïndiceerde. Voor de SW geïndiceerde komt er recht op een tijdige plaatsing ( binnen 12 maanden). Er dient van het beschikbare budget een minimum aantal normplaatsen te zijn ingevuld, anders heeft de gemeente de verplichting om de SW geïndiceerde voor eigen rekening in dienst te nemen. De SW geïndiceerde heeft bovendien het recht op de keuze uit minimaal twee begeleidingsorganisaties met betrekking tot begeleid werken. Daarnaast heeft de SW geïndiceerde de mogelijkheid zelf een begeleidingsorganisatie aan te dragen of kan hij aanspraak maken op een persoonsgebonden budget.


-3-

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân De gemeente moet via een verordening de vormgeving van cliëntenparticipatie regelen. 1.2. Veranderen doe je vanuit een historisch perspectief. De huidige constructie voor de uitvoering van de WSW met een GR Sociale Werkvoorziening 'Fryslân', waarin de acht deelnemende gemeente vertegenwoordigd zijn is na een fusie in 2002 tot stand gekomen. De GR is voor de uitvoering een samenwerkingsovereenkomst voor onbepaalde tijd aangegaan met Caparis NV. Gemeenten zijn aandeelhouders van Caparis NV. De deelnemende gemeenten zijn zowel juridisch als financieel met handen en voeten aan elkaar en deze constructie gebonden. Zo is inmiddels wel duidelijk geworden uit de onderzoeken die door Ernst & Young accountants voor de GR zijn verricht. Door Ernst & Young accountants is nagegaan welke keuze mogelijkheden er zijn en wat de financiële en juridische consequenties zijn van het besluit door een individuele gemeente om uit de GR te treden of om de GR op te heffen. Uit dit onderzoek komt duidelijk naar voren dat beide besluiten voor de gemeenten forse financiële en juridische consequenties heeft. Een aantal conclusies: - Uittreding kan niet voor 2010 vanwege een opzegtermijn van minimaal drie jaar - Bij uittreding kunnen de uittredingskosten per gemeente afhankelijk van de snelheid van uittreding en afbouw behoorlijk oplopen ( zie onderzoek) - Bij verandering van de verhoudingen binnen de GR dienen minimaal vijf andere gemeenten daarover overeenstemming te hebben. Voor wijziging van de doelstelling is unanimiteit vereist. - Naast uittredingskosten blijft de jaarlijkse bijdrage verschuldigd voor de SW medewerkers, die nog bij Caparis NV moeten worden ondergebracht - Bij opheffing van de GR is er naast het verlies van kennis en infrastructuur de noodzaak om dit per gemeente op te bouwen. Bovendien is er sprake van hoge frictiekosten in de liquidatieperiode en zijn de kosten van de verkoop van aandelen vanwege het negatieve vermogen per gemeente hoog. Ernst & Young adviseert om vanuit de huidige situatie te vertrekken en voor de langere termijn met elkaar een verbeteringstraject aan te gaan. De deelnemende gemeenten hebben zich in het Dagelijks Bestuur van de GR inmiddels uitgesproken over het voortbestaan van de GR en Caparis NV als uitvoeringsorganisatie voor de komende 5 tot 10 jaar. Uittreding of opheffing is complex en kostbaar. Structuur is een middel om te komen tot een doel. Er wordt voor gekozen om de huidige structuur te handhaven, maar verbeteringen door te voeren en te gaan werken aan een groeimodel voor de komende 5 à 10 jaar. Vanuit de gegeven omstandigheden gezamenlijk optrekken en invulling, sturing geven aan een activerend arbeidsmarktbeleid, waarvan de WSW integraal onderdeel uitmaakt biedt kansen. Door als samenwerkende gemeenten met elkaar de krachten te bundelen kunnen de belangen van de doelgroep voor nu en op de langere termijn beter gediend worden. Beslispunt De constructie van de Gemeenschappelijke regeling SW 'Fryslân' en de uitvoering via Caparis NV in verband met financiën en contractafspraken voor 5 à 10 jaar te handhaven. Via verbeteringen in de huidige structuur te kiezen voor een groeimodel naar een andere structuur.


-4-

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân

1.3. Veranderingsagenda We onderkennen een aantal fases in het veranderingsproces; Fase 1. Periode van 2006/2007. Oriëntatie op de ontwikkelingen, veranderingsmogelijkheden en een gezamenlijke koersbepaling. Besluitvorming over de toekomst van de GR en Caparis NV. Voorbereidingen voor implementatie van nieuwe wetgeving Fase 2. Periode van 2008 tot en met 2012 Overgangsfase waarin de huidige uitvoeringsorganisatie Caparis NV de gelegenheid krijgt om de omslag te maken van een intern gericht productiebedrijf naar een extern gericht mens ontwikkelbedrijf gericht op een positief exploitatiesaldo en het terugdringen van het negatief vermogen. De verbeteringen in de huidige situatie op weg naar een toekomstscenario staan centraal. Fase 3. Periode na 2012 Verdere vormgeving van een nieuwe invulling van de uitvoering van de SW in Friesland op basis van het inkoopmodel. 1.4.Wettelijke verplichtingen: Wat per 1-1-2008 geregeld moet zijn. Om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen vanwege de te verwachte wetswijzigingen WSW moet er met de ambtelijke voorbereidingen gestart worden. Wachtlijstbeheer De huidige wachtlijsten die Caparis NV hanteert terug te brengen naar een wachtlijst conform de wettelijke richtlijnen. Gemeenten moeten op de wachtlijst meer grip krijgen om hiermee invulling te geven aan de gemeentelijke verantwoordelijkheden met betrekking tot het beheer van de wachtlijst. Op termijn moet de wachttijd terug gebracht worden naar 12 maanden Cliëntenparticipatie Het wetsontwerp van de gemoderniseerde WSW stelt, dat de gemeenteraad bij verordening regels vaststelt over de wijze waarop personen betrokken worden bij de uitvoering van de WSW. Gemeenten kunnen zelf invulling geven aan het betrekken van de WSW doelgroep of hun vertegenwoordigers. In een eerste verkenning wordt gedacht aan een regionaal cliënten platvorm, die samengesteld is uit 2 afgevaardigden van elke gemeente die zonder last en ruggespraak overleg voert met de GR SW 'Fryslân'. Keuzemogelijkheid begeleid werken en PGB In de ontwerpwet wordt aangegeven, dat de gemeente mogelijkheden moet creëren voor SW geïndiceerde om zelf een organisatie voor begeleid werken te kiezen of te kiezen voor een Persoongebonden Budget (PGB). Gemeenten moeten aangeven hoe zij binnen GR verband hier vorm en inhoud aan willen geven. Beslispunt De Gr SW 'Fryslân' opdracht te geven de noodzakelijke voorbereidingen te treffen om aan de wettelijke verplichtingen per 1-1-2008 te voldoen met betrekking tot wachtlijstbeheer, cliëntenparticipatie en keuzemogelijkheden begeleid werken (verordening). Hiervoor per gemeente passende ambtelijke capaciteit beschikbaar te stellen.


-5-

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân Hoofdstuk 2. Toekomst en ambities 2.1.Uitdagingen voor de toekomst Sociale opgave De beweging van binnen naar buiten, van beschut naar regulier “onbeschut” werk, wordt door de GR vanuit sociaal oogpunt als een goede richting onderschreven. Het draagt bij aan positie verbetering voor mensen met een SW indicatie. Voor de komende jaren moet binnen het sociale beleid “de burger centraal” komen te staan en binnen de Sociale Werkvoorziening “de ontwikkeling van de SW medewerker”. Het gaat om de omslag binnen de sociale werkvoorziening van een intern gericht productiebedrijf naar een extern gericht mens ontwikkel bedrijf: van binnen naar buiten. De GR streeft ernaar om voor 2012 een derde van de WSW medewerkers via begeleid werken en detachering geplaatst te hebben, een derde via beschut binnen en eenderde beschut buiten aan het werk te hebben Beslispunt De GR stelt de ontwikkeling van de SW medewerker centraal en stelt zich tot doel voor 2012 eenderde van de SW medewerkers via begeleid werken en via detachering aan het werk te hebben, en daarnaast eenderde “beschut binnen” en eenderde “beschut buiten” werkzaam te laten zijn. Regierol gemeenten Op meerdere terreinen, waaronder nu ook de uitvoering van de WSW, hebben gemeenten een steeds grotere verantwoordelijkheid en daarbij behorende (financiële) risico´s gekregen. De complexiteit van het beleidsveld is gaande weg toegenomen waardoor een steeds grotere afhankelijkheid van andere partijen is ontstaan. De sturende rol van de gemeente verandert van uitvoerder naar planner/regisseur. Ook door maatschappelijke ontwikkelingen als individualisering, marktwerking en decentralisatie is de rol van de lokale overheid veranderd. De gemeente als hoeder van het algemeen belang die centraal en top down sturing gaf aan maatschappelijke ontwikkelingen heeft plaats gemaakt voor een overheid met een transparant dienstverleningsconcept, waarvan taken afgestoten zijn aan het maatschappelijk middenveld en de markt. Een lokaal bestuur dat veel meer berust op wederzijdse beïnvloeding, argumentatie en overtuiging en waar besluitvorming binnen een netwerk van overheden, marktpartijen en maatschappelijke organisaties plaats moet vinden. Het treedt meer en meer op als regisseur. De gemeente vult vanuit een brede visie op het activerend arbeidsmarktbeleid zijn rol als regievoerder in, waarmee zij sturing probeert te geven aan de realisatie van geformuleerde beleidsdoelen. Daar waar zij beschikt over de financiële middelen kan de gemeente de uitvoering zelf ter hand nemen of dienstverlening inkopen. Daar waar middelen van anderen voor dit beleid geïntegreerd ingezet moet worden is de gemeente aangewezen op samenwerking met derden. 2.2. Regierol strategisch. Het voeren van regie vereist visie. Een gezamenlijk regionale visie op een breed integraal arbeidsmarktbeleid waarvan de uitvoering van de WSW onderdeel uitmaakt is een eerste vereiste om sturing te kunnen geven. Beleidsterreinen groeien naar elkaar toe. Dit nodigt uit tot ‘verknoping’ van beleid, waarbij vanuit verschillende beleidsdisciplines integraal beleid wordt ontwikkeld. Dit geldt onder


-6-

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân andere voor de Wet werk en bijstand (WWB), voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) voor de Wet Inburgering ( WI), de Wet Educatie (WEB) én voor de gewijzigde WSW. Er zijn overeenkomstige elementen in de regelgeving; centraal staan de participatie van kwetsbare groepen en decentralisatie van de uitvoering. De toegenomen beleidsverantwoordelijkheid heeft twee kanten: meer beleidsruimte en de mogelijkheid om maatwerk te leveren, maar ook meer (financiële) risico’s. Vanuit een samenhangend sociaal beleid staat het welzijn van de burger centraal. Het hebben van werk in welke vorm dan ook komt voortdurend als centraal thema terug. De participatieladder geeft met allerlei voorzieningen de variatie aan van een sluitende aanpak van participatie aan de samenleving door middel van werk; dagopvang, dagbesteding, vrijwilligerswerk, sociale werkvoorziening, participatiebaan of andere vormen van gesubsidieerd werk tot een reguliere baan. Juist door het bepalen van de individuele route en de specifieke ondersteuning, die hierbij nodig is staat de burger centraal en is integrale beleidsvoering van de WSW met andere wetten noodzakelijk. Verknoping van beleid betekent naast deze burgergerichte aanpak ook ontschotting van financiële middelen. Naast bovengenoemde wetten en budgetten willen wij nog speciale aandacht vragen voor een geïntegreerde inzet van educatiemiddelen. Bij de gewenste mensgerichte ontwikkeling van SW medewerkers kunnen specifieke vormen van scholing en EVC (elders verworven competenties) bijdragen aan deze ontwikkeling. Gegeven de huidige situatie waarin Caparis NV de kennis en infrastructuur voor uitvoering van de WSW tot zijn beschikking heeft, maar ook vanwege de schaalvoordelen van een regionale aanpak is het noodzakelijk om in regionaal verband binnen de constructie van een gemeenschappelijke regeling als gemeenten met elkaar samen te werken. Voor de komende jaren wil de GR sterk inzetten op een geïntegreerde regionaal beleidsontwikkeling met een gemeentelijk accent. Beslispunt Via de GR SW 'Fryslân' gaan de acht deelnemende gemeenten gezamenlijk inzetten op een geïntegreerde regionale beleidsontwikkeling op het activerend arbeidsmarktbeleid bij de uitvoering van de WSW. 2.3. Regierol tactisch: opdrachtgever Verzakelijking relatie met Caparis NV. Vooralsnog ligt de uitvoering van de WSW bij Caparis NV. Vanuit de grotere gemeentelijke verantwoordelijkheid en daarbij behorende financiële risico’s moet door invulling van een sterkere opdrachtgeverrol binnen de GR de aansturing van Caparis NV. verbeterd worden. Contractafspraken Caparis NV en beleidsruimte gemeenten tot 2012 Op basis van het bedrijfeconomisch onderzoek van Ernst & Young is vast komen te staan, dat voor het voortbestaan van Caparis BV het noodzakelijk is, dat de volledige uitvoering van de WSW voor alle deelnemende gemeenten voor de komende 5 à 10 jaar bij Caparis NV moet worden uitgevoerd. Hiermee krijgt Caparis NV de kans om de doelstellingen van de meerjaren begroting 2008-2011 te realiseren. Het gaat hierbij om de omslag “van binnen naar buiten”, het terugbrengen van het exploitatietekort naar een –overschot en het wegwerken van het negatieve eigen vermogen. Voor de gemeenten blijft er hiermee tussen nu en 2012 nauwelijks tot geen ruimte over om invulling te geven aan eigen beleid.


-7-

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân Beslispunt De GR SW 'Fryslân' gaat ingaande 2008 met Caparis NV een contract voor 5 jaar aan waarbij Caparis NV in ieder geval de uitvoering van het beschutte werk wordt gegund. De GR zal met betrekking tot de inkoop van overige WSW activiteiten rekening houden met de “minimale massa”, welke nodig is om de doelstellingen van de meerjarenbegroting 2008-2011 van Caparis NV te kunnen realiseren, zoals vermeld in het rapport van Ernst & Young. Kengetallen en prestatie indicatoren Om beter te kunnen sturen op prestaties moeten in onderling overleg tussen de GR en Caparis NV deze prestaties op het gebied van de diverse WSW activiteiten ( beschut werk, detachering, begeleid werken, wachtlijst e.d.) “SMART” afgesproken worden en periodiek gevolgd. In de komende periode zal de GR in overleg treden met Caparis NV om gezamenlijk te komen tot kengetallen en prestatie indicatoren. Met elkaar wordt een planning & control cyclus afgesproken over verantwoording van de cijfers en moet e.e.a. vastgelegd worden in de jaarovereenkomst. Prestatieafhankelijke financiering Het uitvoeren van de gehele WSW voor alle gemeenten door Caparis NV is een noodzakelijke maar zeker niet voldoende voorwaarde voor het realiseren van de meerjarenbegroting. In de afgelopen jaren is immers de gehele WSW ook voor alle gemeenten uitgevoerd door Caparis NV en zijn er desondanks financiële problemen ontstaan. Een verandering van de relatie met de uitvoeringsorganisatie is noodzakelijk voordat in 2012 eventueel overgegaan kan worden naar een shared service scenario. De huidige relatie heeft twee belangrijke kenmerken voor Caparis NV: zekerheid en exclusiviteit. Het voorlopig in stand houden van de exclusiviteit is eerder aan de orde geweest en geregeld tot 2012. Het is echter gewenst om de zekerheid te verkleinen. Dat kan heel goed zonder het realiseren van de meerjarenbegroting in gevaar te brengen. Integendeel zelfs, door het bij voorkeur zo snel mogelijk opnemen van meer incentives en/of prestatieafhankelijke financiering in de opdrachtverlening, wordt de kans op het realiseren van de meerjarenbegroting eerder groter dan kleiner. Beslispunt De GR SW 'Fryslân' opdracht te geven om met Caparis NV prestatie-indicatoren, incentives (beloning) en andere vormen van prestatieafhankelijke financiering af te spreken. Over de verantwoording van de cijfers (P&C cyclus) afspraken te maken en deze vast te leggen in de jaarovereenkomst. gouden ketting Een andere stap in het verkleinen van de zekerheid is het zo snel mogelijk beëindigen of aanpassen van de Raamovereenkomst van geldleningen. Op grond van deze overeenkomst zijn wij als GR min of meer verplicht leningen te verstrekken aan Caparis NV met 1,3 keer de boekwaarde van de vast activa als plafond (gouden ketting). Op basis hiervan is het negatief vermogen in de afgelopen jaren opgelopen tot € 4,7 mln. in 2007. Het schrappen van deze verplichting betekent dat de financieringsrelatie tussen de GR en Caparis NV genormaliseerd wordt en meer recht doet aan een zakelijke relatie van opdrachtgever/opdrachtnemer. Beslispunt De GR SW 'Fryslân' opdracht te geven met Caparis NV in overleg te treden over beëindiging van de Raamovereenkomst van geldleningen.


-8-

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân personeel in dienst van de GR. Nagenoeg al het personeel ( ambtelijk + medewerkers op basis van een WSW dienstverband) is momenteel formeel in dienst van de GR, terwijl Caparis NV de feitelijke rol van werkgever vervuld. In de situatie dat de GR als opdrachtgever namens de acht deelnemende gemeenten optreedt en o.a. de opdrachtgever is van Caparis NV past deze invulling van het dienstverbanden niet meer. Voor nieuw personeel in de staf van Caparis geldt deze constructie inmiddels niet meer. Deze komen rechtstreeks in dienst van Caparis NV. De GR is van mening, dat nagegaan moet worden of en onder welke juridische en financiële condities hierin verandering aangebracht kan worden. Beslispunt De GR SW 'Fryslân' opdracht te geven om samen met Caparis NV na te gaan onder welke financieel en juridische omstandigheden dienstverbanden van ambtelijk personeel naar de uitvoerder Caparis NV omgezet kunnen worden.

-

Toekomst: Caparis NV in de opbouw naar een shared service organisatie.

In de afgelopen periode hebben gemeenten zich uitdrukkelijk uitgesproken voor het “inkoopmodel”, waarbij de gemeente de mogelijkheid hebben om bepaalde activiteiten bij Caparis in te kopen. Een van de mogelijkheden om invulling te geven aan een dergelijk inkoopmodel is het shared service center. Dit scenario waarin Caparis NV zich als shared service center organisatie wil ontwikkelen bestaat uit verschillende back office diensten ( financiële administratie, personeelszaken, contractmanagement enz.). Daarnaast werkt men vanuit drie regionale bedrijfslocaties ( Drachten, Heerenveen en Leeuwarden) waar de deelnemende gemeenten de verschillende WSW activiteiten kunnen inkopen. Caparis NV is nu al met een veranderingstraject gestart waarbij is gekozen in haar meerjarenperspectief voor een dergelijke organisatie-inrichting. Na 5 jaar in 2012 is er echter nog geen weerstandvermogen opgebouwd op basis waarvan Caparis NV een gezonde concurrentie aan kan gaan in de markt. Uitgaande van een gezond solvabiliteitspercentage van 20 à 25% dient binnen Caparis NV een weerstandvermogen opgebouwd te worden van circa € 7,5 mln. Om een dergelijke reserve op te bouwen zal ook


-9-

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân na 2011 de jaarlijkse gemeentelijke bijdrage moeten blijven gehandhaafd tot eind 2014. Daarna kan over en geleidelijke afbouw van de gemeentelijke bijdrage worden gesproken, mits dit niet direct ten koste gaat van de reserve, aldus het accountantsrapport van Ernst & Young. Beslispunt In de komende jaren wordt een inkoopmodel ingevoerd waarbij exclusiviteit en zekerheid voor Caparis NV geleidelijk af zullen nemen en marktwerking toe zal nemen. Na 2012 dienen afspraken te worden gemaakt over de opbouw van een weerstandsvermogen van circa € 7,5 mln. om Caparis NV als shared service organisatie voldoende marktpositie te geven. 2.4.

Afspraken tussen gemeenten en GR

Naast goede contractafspraken en monitoring hiervan is het aangaan van een samenwerkingsrelatie om tot gezamenlijk geformuleerde resultaten te komen een belangrijk onderdeel van het opdrachtgeverschap. Gemeenten moeten er alles aan doen om de doelstellingen van de omslag van binnen naar buiten en het financieel gezond maken van de uitvoeringsorganisatie Caparis NV gedurende de komende jaren te ondersteunen. Door het afnemen van meer diensten en medewerkers van Caparis NV wordt de omzet verhoogd, waarmee bijgedragen wordt aan een beter exploitatieresultaat. Voorkeurspositie bij aanbesteding van werken en diensten Er zijn inmiddels juridische mogelijkheden om SW bedrijven een voorkeurspositie bij aanbestedingen te geven. De GR wil samen met gemeenten de mogelijkheden hiervoor verder uitwerken. Bovendien zouden gemeenten meer uitgedaagd moeten worden om personeel via detachering in te huren of via begeleid werken in dienst te nemen. Beslispunt De GR SW 'Fryslân' opdracht te geven om de mogelijkheden van een voorkeurspositie bij aanbestedingen voor Caparis NV uit te werken en dit onderzoek te starten per 1 september 2007 Prestatieafspraken tussen de GR en gemeenten De GR zou met elke individuele gemeenten afspraken willen maken over 1. de hoogte van de jaarlijkse inkoop 2. de duur van de contracten, 3. het aantal SW medewerkers in te huren en 4. het aantal SW geïndiceerde in dienst te nemen via begeleid werken. Wij zouden hierover convenanten met gemeenten aan willen gaan. Om gemeente te prikkelen zich aan deze afspraken te houden kunnen we de hoogte van de jaarlijkse bijdrage hiervan af laten hangen vergelijkbaar met de systematiek die Ernst& Young heeft gebruikt in zijn rapport “nader bedrijfseconomisch bedrijfsonderzoek Caparis NV”. De totale gemeentelijke bijdrage blijft op het huidige niveau, maar afhankelijk van de prestaties van de verschillende gemeenten kan de bijdrage per gemeente hoger/ lager uitvallen.


- 10 -


Beslispunt De GR SW 'Fryslân' opdracht te geven een voorstel uit te werken voor het aangaan van convenanten met de acht deelnemende gemeenten waarin de jaarlijkse gemeentelijke bijdrage per gemeente afhangt van de mate waarin zij heeft bijgedragen aan de doelstellingen op basis van de systematiek uit het rapport van Ernst & Young. Gezamenlijke en integrale werkgeversbenadering Alle gemeenten in het werkgebied van de GR zijn bezig om al of niet samen met het CWI, UWV te komen tot een gecoördineerde werkgeversbenadering. Constructies via contract compliance, gezamenlijke acquisitie, arrangementen tussen ROC’s/gemeenten en werkgevers worden ingezet om hier invulling aan te geven. Het belang van de WSW als het gaat om de acquisitie van detacheringplekken, werkplekken voor begeleid werken of andere vormen van samenwerking moet hierin integraal onderdeel van uitmaken. Beslispunt Gemeenten te vragen om de GR te betrekken bij de werkgeversbenadering 2.5. Regierol uitvoering: invulling casemanagement Wanneer de klant centraal staat en er is sprake van een integrale benadering is sturing op klantniveau noodzakelijk. Vooralsnog is Caparis de uitvoerder en verantwoordelijk voor de inzet van begeleiding als het gaat om de ontwikkeling van de SW medewerker. Wellicht zou klantsturing voor wat betreft het beheer van de wachtlijst ingezet kunnen worden. Met de keuze voor een groeimodel zou in de komende jaren op het onderdeel van integrale klantbenadering een experiment uitgevoerd kunnen worden. 2.6. rol en samenstelling van de GR In de komende periode gaat het bij de GR SW 'Fryslân' vooral om namens de acht deelnemende gemeenten de rol van regisseur en opdrachtgever te versterken. Belangrijke items hierbij zijn: versterking van de regionalisering van het gemeentelijke uitvoeringsbeleid met betrekking tot de WSW vanuit een gemeentelijk geïntegreerd sociaal (arbeidsmarkt)beleid. Versterking van de GR in zijn rol van opdrachtgever Versterking van de uitvoerende organisatie Caparis NV in zijn rol van opdrachtnemer Verbetering van de informatie en verantwoording over het gevoerde beleid en de financiële middelen richting deelnemende gemeenten Om deze taken beter te kunnen vervullen moet het algemeen bestuur sterker en daadkrachtiger worden. De afstand tussen gemeenten en uitvoering WSW is te groot geworden en moet worden verbeterd door een grotere betrokkenheid van het ambtelijk apparaat van de deelnemende gemeenten (beleidsinhoudelijk en financieel) en door verbetering van de ( verantwoording) informatie naar het plaatselijk bestuur en gemeenteraden. Omdat de politieke verantwoording over de uitvoering van de WSW via de verschillende gemeenteraden loopt, wordt voorgesteld om raadsleden niet langer deel te laten nemen aan het algemeen bestuur van de GR. Door de GR aan te passen op dit onderdeel ligt het voor de hand om uit te gaan van alleen een algemeen bestuur bestaande uit de acht wethouders en het DB te wijzigen in een agenda commissie.


- 11 -


Om tot een verzakelijking van de relatie met de uitvoeringsorganisatie Caparis NV te komen moet deze strikt volgens de lijn van opdrachtgever en opdrachtnemer ingericht worden. Het dagelijks bestuur gaat in onderhandeling met Caparis NV als opdrachtnemer en laat zich door een ambtelijk secretaris en door beleidscapaciteit van de deelnemende gemeenten ondersteunen en adviseren. Ambtelijke ondersteuning voor de GR zal daarom niet langer door Caparis NV worden verzorgd maar geregeld worden door beschikbaarstelling van voldoende beleidinhoudelijke en financiële capaciteit vanuit de deelnemende gemeenten. Beslispunt De ambtelijke ondersteuning niet langer te laten verzorgen door Caparis NV. De GR maakt met de deelnemende gemeenten afspraken over de beschikbaarstelling van voldoende beleidinhoudelijke en financiële ambtelijke ondersteuning voor de GR. De gemeente bewaakt als aandeelhouder van Caparis het voortbestaan van een belangrijke voorziening voor de doelgroep SW en regelt vanuit de GR een efficiënte uitvoering van de SW binnen het totale arbeidsmarktbeleid. De aandeelhouders van Caparis NV ( wethouders) en het algemeen bestuur van de GR zouden meer vanuit een gezamenlijk belang op moeten trekken. Als Caparis NV zich gaat ontwikkelen tot een shared service center van waaruit WSW activiteiten kunnen worden ingekocht op een concurrente markt voor de uitvoering WSW is het de vraag of de gemeentelijke betrokkenheid als aandeelhouder nog wenselijk is. Beslispunt - De samenstelling van het Algemeen bestuur van de GR SW 'Fryslân' per 1 januari 2008 te laten bestaan uit enkel de vertegenwoordigende wethouders van de deelnemende gemeenten - Door de GR op deze wijze aan te passen kan worden volstaan met alleen een algemeen bestuur en een agenda commissie (voor 1 januari 2008)


- 12 -

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân Hoofdstuk 3. Experimenten Met de modernisering van de WSW krijgen gemeenten meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de uitvoering van de WSW. Deze mogelijkheden gaan gepaard met meer verantwoording en daarmee ook met meer risico’s. Vanwege juridische en financiële consequenties is het voor de komende 5 tot 10 jaar de beste optie om de gemeentelijke aansturing via een gemeenschappelijke regeling te laten verlopen en de uitvoering van de WSW via Caparis NV te laten gebeuren. In de komende jaren willen we als GR SW 'Fryslân' met de acht deelnemende gemeenten samen op een creatieve manier zoeken naar een verbeterde en financieel gezonde uitvoering van de SW in het totale veld van het activerend arbeidsmarktbeleid. Ondanks de financiële en juridische gebondenheid wil de GR alle creativiteit aanwenden om dit ingrijpende veranderingsproces binnen de uitvoering van de SW vorm te geven. Kernpunten uit het aanstaande veranderingsproces; GR voert regie samen met de acht deelnemende gemeenten, De SW medewerker en het SW-bedrijf gaan “van binnen naar buiten”, Gemeenten gaan voor integraliteit van beleid, budgetten en integrale klantbenadering Caparis NV gaat “van een exclusieve SW partner met zekerheid naar een marktpartij” In de dynamiek van de komende modernisering worden de gemeenten gevraagd om creatief mee te denken over nieuwe initiatieven en experimenten. De GR wil de gemeenten uitdagen om in de beschikbare beleidsruimte naar mogelijkheden te zoeken om ervaringen op te doen met een andere manier van uitvoering. Via experimenten, onderzoeken en pilots kan ervaring opgedaan worden met Caparis NV en nieuwe marktpartijen (uitzendbureaus, reïntegratiebedrijven e.d.), met een andere aanpak (integrale klantbenadering, klantvolgsysteem wachtlijstbeheer) en kan Caparis NV geprikkeld worden in zijn nieuwe rol van marktpartij. Juist van deze ervaringen kunnen we leren bij de invulling van het moderniseringsconcept. Caparis NV wordt op deze manier als opdrachtnemer in de juiste condities gebracht om de ingezette veranderingen en geformuleerde doelstellingen te realiseren. Een aantal suggesties die tot op heden binnen de GR bedacht zijn om als een experiment in te richten zijn: experimenteren met een andere aanpak van de deelnemers op de wachtlijst, een andere aanpak van het beheer van de wachtlijst. een pilot opzetten waarin op kleine schaal ervaring opgedaan wordt met een geïntegreerde klantbenadering vanuit een breed integraal arbeidsmarktbeleid. De mogelijkheden van de klant staan centraal en het beleid, het budget vanuit de WWB, WMO, educatie en andere beleidsterreinen kunnen ingezet worden. Beslispunt Gemeenten uit te nodigen zich beschikbaar te stellen om ter voorbereiding op de in deze notitie vastgelegde visie en koers via de opzet van experimenten ervaringen op te doen met het moderniseringsconcept.


- 13 -

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân Overzicht beslissingen + planning Beslissing De constructie van de Gemeenschappelijke regeling SW 'Fryslân' en de uitvoering via Caparis NV. in verband met financiën en contractafspraken voor 5 à 10 jaar te handhaven. Via verbeteringen in de huidige structuur te kiezen voor een groeimodel naar een andere structuur. De Gr SW 'Fryslân' opdracht te geven de noodzakelijke voorbereidingen te treffen om aan de wettelijke verplichtingen per 11-2008 te voldoen met betrekking tot wachtlijstbeheer, cliëntenparticipatie en keuzemogelijkheden begeleid werken (verordening). Hiervoor per gemeente passende ambtelijke capaciteit beschikbaar te stellen. De GR stelt de ontwikkeling van de SW medewerker centraal en stelt zich tot doel voor 2012 eenderde van de SW medewerkers via begeleid werken en via detachering aan het werk te hebben, en daarnaast eenderde “beschut binnen” en eenderde “beschut buiten” werkzaam te laten zijn. Via de GR SW 'Fryslân' gaan de acht deelnemende gemeenten gezamenlijk inzetten op een geïntegreerde regionale beleidsontwikkeling op het activerend arbeidsmarktbeleid bij de uitvoering van de WSW. De GR SW 'Fryslân' gaat ingaande 2008 met Caparis NV een contract voor 5 jaar aan waarbij Caparis NV in ieder geval de uitvoering van het beschutte werk wordt gegund. De GR zal met betrekking tot de inkoop van overige WSW activiteiten rekening houden met de “minimale massa”, welke nodig is om de doelstellingen van de meerjarenbegroting 2008-2011 van Caparis NV. te kunnen realiseren, zoals vermeld in het rapport van Ernst & Young. De GR. SW. 'Fryslân' opdracht te geven om met Caparis NV prestatie-indicatoren, intenties (beloning) en andere vormen van prestatieafhankelijke financiering af te spreken. Over de verantwoording van de cijfers (P&C cyclus) afspraken te maken en deze vast te leggen in de jaarovereenkomst. De GR SW 'Fryslân' opdracht te geven met Caparis NV in overleg te treden over beëindiging van de Raamovereenkomst van geldleningen. De GR SW 'Fryslân' opdracht te geven om samen met Caparis NV na te gaan onder welke financieel en juridische omstandigheden dienstverbanden van ambtelijk personeel naar de uitvoerder Caparis NV omgezet kunnen worden. In de komende jaren wordt een inkoopmodel ingevoerd waarbij exclusiviteit en zekerheid voor Caparis NV geleidelijk af zullen nemen en marktwerking toe zal nemen. Na 2012 dienen afspraken te worden gemaakt over de opbouw van een weerstandsvermogen van circa € 7,5 mln. om Caparis NV als shared service organisatie voldoende marktpositie te geven. De GR SW 'Fryslân' opdracht te geven om de mogelijkheden van een voorkeurspositie bij aanbestedingen voor Caparis NV uit te werken


Wie

Wanneer

- 14 -

Moderniseringsvoorstel GR SW Fryslân en dit onderzoek te starten per 1 september 2007 De GR SW 'Fryslân' opdracht te geven een voorstel uit te werken voor het aangaan van convenanten met de acht deelnemende gemeenten waarin de jaarlijkse gemeentelijke bijdrage per gemeente afhangt van de mate waarin zij heeft bijgedragen aan de doelstellingen op basis van de systematiek uit het rapport van Ernst & Young. Gemeenten te vragen om de GR te betrekken bij de werkgeversbenadering De ambtelijke ondersteuning niet langer te laten verzorgen door Caparis NV. De GR maakt met de deelnemende gemeenten afspraken over de beschikbaarstelling van voldoende beleidinhoudelijke en financiële ambtelijke ondersteuning voor de GR. - De samenstelling van het Algemeen bestuur van de GR SW 'Fryslân' per 1 januari 2008 te laten bestaan uit enkel de vertegenwoordigende wethouders van de deelnemende gemeenten - Door de GR op deze wijze aan te passen kan worden volstaan met alleen een algemeen bestuur en een agenda commissie (voor 1 januari 2008) Gemeenten uit te nodigen zich beschikbaar te stellen om ter voorbereiding op de in deze notitie vastgelegde visie en koers via de opzet van experimenten ervaringen op te doen met het moderniseringsconcept. Advies Akkoord te gaan met bovenstaande beslispunten en deze uit te werken in een planning voor het veranderproces.

Bijlagen: Koersbepaling in het licht van de modernisering van de WSW, Ernst & Young accountants Notitie juridische en financiële consequenties GR Sw 'Fryslân', Ernst & Young accountants Notitie nader bedrijfseconomisch onderzoek inzake Caparis NV, Ernst & Young accountants


- 15 -

Creativiteit in verbondenheid

Recommend Documents