Congresprogramma. 36ste congres Kindergeneeskunde NORMAN ROSENBLUM HYPE OF HOOFDROLSPELER? KEUZES VOOR DE TOEKOMST!

Congresprogramma 36ste congres Kindergeneeskunde 5, 6 en 7 november 2014

TWEELINGPRIJS VOOR PUBLICATIES (MAARTEN KAPPELLE)

TER MEULEN FONDS: STATE-OF-THE-ART SPREKER

TULIPS LATE BREAKERS

NORMAN ROSENBLUM

HET GOEDE DOEL

INTESTINAAL MICROBIOOM:

EFFECTIEF COMMUNICEREN

HOT TOPICS

<6>

OCHTENDLOOP

LUNCHSESSIE

BEHANDELING THUIS

GREAT ACHIEVEMENTS

HYPE OF HOOFDROLSPELER? <9>

VAN GOED NAAR EEN BETERE KINDERARTS:

LEDENVERGADERING

KEUZES VOOR DE TOEKOMST!

PROGRAMMAOVERZICHT

KINDERSLAAPGENEESKUNDE:

SLIMMER ETEN

<13>

STATE-OFTHE-ART

SLAMSESSIES

EARLY WARNING SYSTEMS

NODOPROCEDURE

LICHTPUNTJES IN DE DONKERE UREN WORKSHOPS

<22>

Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde

Het goede doel: Little Lambs

4

De NVK koos als Goed Doel voor het congres van 2014 voor een Zuid-Afrikaans project.

Great Achievements: Nieuwe initiatieven, bijzondere projecten

8

Waar mensen samenwerken, bedenken zij samen oplossingen voor problemen. Grote en kleine plannen die aandacht verdienen. Op het NVK Congres krijgen de mensen achter deze nieuwe initiatieven een podium. Laat u inspireren door hun innovaties!

Van GOED naar een betere kinderarts: keuzes voor de toekomst!

14

Perspectieven voor de opleiding Kindergeneeskunde vanaf 2020

State-of-the-Art

Vier State-of-the-Art sprekers heeft de Congrescommissie uitgenodigd. In het kader van de Ter Meulen Fonds-sessie spreekt Norman Rosenblum over What makes top clinicians, clinical scientists? De andere drie sprekers zijn chirurg én piloot Marck Haerkens, immunoloog Charles Dinarello en avonturier Edmond Öfner.

Intestinaal microbioom: hype of hoofdrolspeler?

9

Over de voors en tegens van probiotica. Gastroenterologische experts laten hun licht schijnen over dit onderwerp.

Congresprogramma 2014

SLAMsessies

In 2014 introduceert de NVK een nieuwe, dynamische presentatievorm: de SLAMsessie. De SLAMsessies vervangen de postersessies en vrije voordrachten, die vele jaren een bekend en vertrouwd fenomeen vormden van het jaarlijkse congres.

Verhuist u mee? Over zorg voor zieke kinderen thuis

18

Slaapproblemen zijn een veelgehoorde klacht in de spreekkamer van de kinderarts. U geeft opvoedtips, schrijft melatonine voor, misschien wat nedeltran. Maar wat als dit niet werkt?

26

Enve rder Praktische congresinformatie 4 Woord vooraf 5

Symposium: NODO nodig? 10

11

Donderdag 6 november

17

Vrijdag

7 november

C O L O F O N NVK Congrescommissie 2014 Karin Fijn van Draat (voorzitter) Anneliese Nusmeier (voorzitter) Mijke Breukels Jolita Bekhof Nicole van de Kar

29

JA-Symposium: Effectief communiceren met patiënten van diverse etnische herkomst 15 Hot Topic: Je eigen archief online 26

Gezonde voeding: begin bij het begin

Rutger van Ree Ellen Herkert Henriëtte ter Heide Samenstelling: Henriëtte ter Heide, Karin Fijn van Draat, Anneliese Nusmeier.

14

Kinderslaapgeneeskunde: 25 lichtpuntjes in de donkere uren

Workshops: Nieuw dit congres; zelf aan het werk! 6

Woensdag 5 november

7

Van WAT (working apart together) naar WAT (working apart together)

Het volledige overzicht van het programma, inclusief de onderdelen van het sociaal programma overzichtelijk bij elkaar op twee pagina's.

Slimmer eten met je kind

Congresdagen

6

Symposium: Pediatric Early Warning Systems 26

Teksten: Sjon van Regteren, Anita van Stel Realisatie en productie: Sj-tekst Ontwerp en opmaak: Studio René Bakker Druk: Roto Smeets Grafiservices Utrecht Advertenties: Bureau Van Vliet

4

Het goede doel 2014 Little Lambs De NVK koos als Goed Doel voor het congres van 2014 voor een Zuid-Afrikaans project.

Kent u Little Lambs, het project dat Zuid-Afrikaanse kinderen een kansrijke toekomst wil geven? Little Lambs biedt onderwijs, twee maaltijden per dag, dagopvang en medische zorg aan 260 kinderen in het township Hout Bay (Kaapstad). Dit project is een mooie vorm van krachtenbundeling – net als ons congres. Daarom komt de sponsorloop op donderdagochtend ten goede aan Little Lambs. Voor meer informatie: www.littlelambs.org.za.

Praktische informatie App Ook dit jaar is de NVK CongresApp beschikbaar met daarin niet alleen het programma opgenomen, maar ook de abstracts van de SLAMsessies. Locatie NVK Congres NH Conference Centre Koningshof, Locht 117, 5504 RM Veldhoven Tel. 040 -253 74 75 E-mail: [email protected] Tarieven 2014 1. Volledig programma, incl. sociaal programma 2. Middagprogramma woensdag 5 november 3. Avondprogramma woensdag 5 november 4. Dagprogramma donderdag 6 november 5. Avondprogramma donderdag 6 november 6. Dagprogramma vrijdag 7 november

Regulier* € 550,€ 100,€ 100,€ 185,€ 100,€ 185,-

Gereduceerd** € 375,n.v.t. n.v.t. € 125,n.v.t. € 125,-

U ontvangt bij voorinschrijving uw badge twee weken van tevoren per post op het door u bij inschrijving opgegeven adres. U dient uw badge mee te nemen naar het congres voor registratie en zichtbaar te dragen tijdens het congres. Accreditatie is aangevraagd voor 15 punten: woensdag 5 november 3 punten, donderdag 6 november 6 punten en vrijdag 7 november 6 punten.

* Bij inschrijving na 14 oktober worden € 50,- administratiekosten in rekening gebracht. ** Inschrijfprijzen voor NVK-senior- en juniorleden (AIOS, ANIOS, studenten) en JGZprofessionals.

Overnachtingen Overnachten in het NH Hotel Koningshof is mogelijk vanaf dinsdag 4 november. De kosten voor een eenpersoonskamer bedragen g104,per nacht (inclusief ontbijt). De kosten voor een tweepersoonskamer bedragen g122,- per kamer per nacht (inclusief ontbijt). In tegenstelling tot voorgaande jaren dient u uw kamer rechtstreeks bij het NH Hotel Koningshof te boeken. Via een link op de NVK-website (onder tabblad Congreslocatie en overnachting) kunt u gemakkelijk via de speciaal voor het NVK Congres gemaakte reserveringsmodule uw kamer reserveren.

Registratie en accreditatie U kunt zich online inschrijven via www.nvk.nl, tabblad Congres, onderdeel NVK Congres 2014. Op deze website vindt u alle praktische informatie over de locatie, overnachtingen, de prijzen, het vervoer (onder andere de congresbus), de plattegrond van het congrescentrum enzovoort. Betaling geschiedt uitsluitend via iDEAL. Tijdens de congresdagen kunt u zich ook bij de congresbalie inschrijven en met pin betalen.

Kempenhal of Industriehal De Inspectie heeft de NVK verplicht er op toe te zien dat niet-beroepsbeoefenaren de industriehal niet betreden. Dit in verband met de regelgeving omtrent het exposeren door de industrie. Vanuit de NVK zal er daarom op worden toegezien dat niet-beroepsbeoefenaren geen toegang hebben tot de Kempenhal, alwaar de exposanten hun stands hebben geplaatst. Nadere informatie vindt u op de NVK-site.

Vragen over uw inschrijving? Neem dan contact op met SCEM, telefoon 0345-520019 of [email protected]. Voor andere vragen kunt u mailen met het congressecretariaat, [email protected].

CONGRESPROGRAMMA 2014 NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KINDERGENEESKUNDE

5, 6 EN 7 NOVEMBER 2014

Woord vooraf

5

Met trots presenteren wij u het programma van het congres Kindergeneeskunde 2014. Plaats en tijd zijn vertrouwd, maar qua inhoud zijn er belangrijke veranderingen te melden. Er heeft een frisse wind gewaaid door de opzet van het congres en wij verwachten u beter te voorzien van precies datgene waar u behoefte aan heeft als u in november naar Veldhoven komt. Wij willen u met dit congres inspireren, sluimerende interesses wakker schudden en de onderlinge contacten met collega’s stimuleren. Voor ons is het congres geslaagd als u na afloop met nieuwe kennis, energie en plannen naar huis gaat en er door interactie met collega’s nieuwe initiatieven zijn ontstaan die de zorg voor zieke kinderen verbeteren. Hoe gaan we dat bereiken? Wat is er dan precies veranderd? Het congresprogramma is ingekort naar 2½ dag en begint op woensdagmiddag. Op woensdagochtend is er een multidisciplinair congres voor professionals in de jeugdgezondheidszorg dat ook voor kinderartsen interessant is. De ochtend- en middagprogramma’s lopen op woensdag vloeiend in elkaar over en dit biedt voor kinderartsen en artsen werkzaam in de jeugdgezondheidszorg mogelijkheden voor een kijkje in elkaars keuken en onderling contact. Belangrijke vernieuwde onderdelen van het congres zijn: • Vier fantastische State-of-the-Art sprekers met zeer verschillende achtergronden. Naast kennisoverdracht zullen deze sprekers u wellicht inspireren als arts maar daarnaast ook als mens. • De SLAMsessies, een geheel nieuw concept. Snel, to-the-point, informatief, een podium voor jonge onderzoekers om hun nieuwste resultaten te presenteren. Wedstrijdelementen en interactie met het publiek verlevendigen deze sessies. De zes SLAMsessies, waarbij in één uur tien presentaties van drie minuten plaatsvinden, vervangen de posterwalks en vrije voordrachten. • Workshops waarbij u kleinschalig en interactief nieuwe vaardigheden leert die variëren van medisch-inhoudelijk (bijvoorbeeld reanimatie, medische hulpverlening in afgelegen gebieden) tot persoonlijke ontwikkeling (bijvoorbeeld onderhandelingsvaardigheden). • Tijdens de Great Achievements hoort u inspirerende verhalen over nieuwe manieren van werken. Succesvolle vertrouwde programmaonderdelen blijven gehandhaafd, zoals de jaarlijks terugkerende uitreiking van Prijzen voor Jonge Onderzoekers en de Tweelingprijs voor publicaties (Maarten Kappelle). De Ter Meulen Fonds-sessie en het Tulips late breakers-symposium ontbreken niet, evenals het speeddaten, de Hot Topics en symposia die inspireren, reflecteren of een praktisch nascholingskarakter hebben. En natuurlijk is er ook het sociale programma met onder andere het amusement van het Concilium Paediatricum Hilaricum. Met dit gevarieerde programma bieden we voor iedereen, van algemeen kinderarts tot academische subspecialist, van AIOS of jonge klare tot zeer ervaren collega, interessante mogelijkheden om zich na te scholen in de breedste zin van het woord, nieuwe intercollegiale contacten te leggen, bestaande contacten te onderhouden en kennis op te doen van de laatste wetenschappelijke inzichten en ontwikkelingen in de kindergeneeskunde. Karin Fijn van Draat

We heten u bijzonder graag van harte welkom in november! Namens de Congrescommissie, Karin Fijn van Draat & Anneliese Nusmeier Voorzitters van de NVK Congrescommissie

Anneliese Nusmeier



State-of-the-Art U kent ze wel, van die mensen die – ongeacht het onderwerp waaover zij spreken – de aandacht van een willekeurig publiek weten te pakken en tot het eind vast weten te houden. Zulke sprekers zijn er ook op het NVK Congres in 2014.

6

Norm Rosenblum

State-of-the-Art

Marck Haerkens

Charles Dinarello

Vier sprekers heeft de Congrescommissie uitgenodigd voor een State-of-the-Art lezing. De een vanwege zijn briljante kindergeneeskundig wetenschappelijk onderzoek, de andere een specialist op het terrein van veiligheid in de zorg. Er is een boeiende voordracht over teambuilding en conflictbeheersing en er is een wereldberoemde expert op het gebied van immunologie en infecties. We stellen ze kort aan u voor zodat u weet waarom u deze sprekers niet mag missen. Norm Rosenblum verricht als kindernefroloog wetenschappelijk onderzoek naar moleculaire en cellulaire mechanismen die betrokken zijn bij de ontwikkeling van de nieren. Hij is ook een geroemd opleider en speelt niet onverdienstelijk cello. In zijn presentatie zal hij vooral ingaan op een opleidingsprogramma waarmee wetenschappers en clinici zich succesvol kunnen ontwikkelen. Marck Haerkens combineert de chirurgie met het vliegen van bijvoorbeeld een Apache helikopter. Met zijn Wings of Care BV is hij actief als spreker, trainer en adviseur op het snijvlak van beide disciplines. Als veiligheid ergens een issue is, dan is dat in de luchtvaart. Zijn kennis en ervaring zet hij in, om patiëntveiligheid en teamwork in de zorg verder te verbeteren. Charles Dinarello is een wereldberoemde arts en onderzoeker op het terrein van de immunologie, hij is dé expert in de pathogenese van inflammatoire aandoeningen. Ook is hij – inmiddels 71 jaar oud – redacteur van verschillende wetenschappelijke tijdschriften en ook nog steeds verbonden aan het Radboudumc. Maar bovenal is Charles Dinarello een begenadigd spreker. Edmond Öfner noemt zichzelf ‘avonturier met zeven wetten’. Wat hij met die wetten bedoelt en doet gaat hij u zeker vertellen op het congres. Hij trok al over de allerhoogste bergen, de poolkap en door woestijnen en zet zijn opgedane kennis en ervaring nu in voor managementtrainingen. Hij praat onder meer over teambuilding en conflicthantering. Norm Rosenblum staat geprogrammeerd op donderdag 6 november, 09.00-09.45 uur (sessie 12: TMF-Symposium), Marck Haerkens op vrijdag 7 november, 09.00 – 09.45 uur (sessie 36), Charles Dinarello op vrijdag 7 november, 13.30 – 14.30 uur (sessie 49) en Edmond Öfner op vrijdag 7 november, 15.00 – 16.00 uur (sessie 55). Alle State-of-the-Art lezingen vinden plaats in de Brabantzaal.

Edmond Öfner

Zelf aan het werk in de WORKSHOPS De workshop is uiteraard een lang geleden geïntroduceerde werkvorm. Maar voor het NVK Congres toch nieuw.

workshops

Vooral bedoeld om de term interactief nog meer invulling te geven. De workshops op het NVK Congres zijn bedoeld om in kleine groepen zelf aan het werk te gaan met zeer uiteenlopende onderwerpen. Maak wel snel een keuze want de groepen zijn klein en je moet je van tevoren inschrijven; nu dus! Er zijn workshops met betrekking tot persoonlijke ontwikkeling, op juridisch gebied, sommige gaan over nascholing of hebben een organisatorisch uitgangspunt en er zijn natuurlijk ook geneeskundige workshops. Zo heeft de sectie Neurologie een workshop voorbereid over bewegingsstoornissen en organiseren de WOKK en APLS workshops met verdieping op het gebied van kindermishandeling en acute kindergeneeskunde.

Andere voorbeelden zijn Strategisch vrouwelijk leiderschap door Caty Asscher en een workshop over de balans tussen werk en privé. En dat zijn nog maar enkele van de vele onderwerpen. In het programmaoverzicht (pagina 18-19) is in één oogopslag duidelijk wat de workshops zijn. Schrijf je vandaag nog in. Er zijn maar liefst 13 workshops waarvan enkele meerdere keren op het programma staan (sessies 5, 8, 21, 22, 23, 24, 28, 32, 34, 47, 48, 53, 54).



7

Nieuw op het congres

SLAMsessies In 2014 introduceert de NVK een nieuwe, dynamische presentatievorm: de SLAMsessie. De SLAMsessies vervangen de postersessies en vrije voordrachten, die vele jaren een bekend en vertrouwd fenomeen vormden van het jaarlijkse congres. Over het hoe en het waarom! Postersessies en vrije voordrachten verdwijnen, SLAMsessies verschijnen. De aanleiding daarvoor is dat met name de postersessies hun kracht een beetje verloren hadden. De posters werden steeds minder enthousiast bezocht, de onderwerpen kwamen daardoor onvoldoende uit de verf. Daarom besloot de Congrescommissie dat het anders moet.

Drie minuten is erg weinig. Dat noodzaakt de sprekers om direct tot de essentie te komen, meteen de aandacht van het publiek te grijpen en overtuigend te blijven tot de laatste seconde. Dat is niet iedereen meteen gegeven. De een spreekt wat makkelijker dan de ander en zeer weinigen zullen ervaring hebben met deze battle-achtige setting. Ook daar heeft de Congrescommissie over nagedacht. Alle deelnemers doen namelijk verplicht mee aan de – kosteloze – presentatietraining die in september en oktober op diverse plaatsen in Nederland worden georganiseerd. Daar trainen de deelnemers hun prestatievaardigheden, maar is er bijvoorbeeld ook aandacht voor de keuze van een titel voor de SLAMsessie. Dat is de eerste binnenkomer en voor het publiek een reden om al dan niet aanwezig te zijn.

Zowel de inhoud als de voordracht is belangrijk Net als bij de dichters zit er in de NVK SLAMsessies een wedstrijdelement. Het gaat dus niet alleen om het onderwerp en de presentatie. Er moet ook gewonnen worden. Dus wat maakt jouw presentatie beter dan die van de ander? Moge de beste spreker winnen!

De SLAMsessies vinden plaats op donderdag 6 november (sessies 19 en 26 in het Auditorium en 16 en 27 in de Parkzaal) en vrijdag 7 november (sessie 39 in de Parkzaal en sessie 43 in het Auditorium).



SLAMsessies

Voorzitter van de Congrescommissie Karin Fijn van Draat liet zich inspireren door Poetry SLAMS. Een poetry SLAM is een kruising tussen literatuur en sport. Enkele SLAMdichters, kortweg 'SLAMmers', gaan op een podium een wedstrijd met elkaar aan. Daarbij is zowel de inhoud als de voordracht belangrijk. Uiteindelijk gaat het maar om één ding: het publiek enthousiast maken. Poetry SLAMS – een fenomeen dat afkomstig is uit de Verenigde Staten – zijn populair vanwege de ongedwongen sfeer en de laagdrempeligheid. Promovendi en jonge onderzoekers in de kindergeneeskunde zijn met de call for papers uitgenodigd om zich in te schrijven voor de SLAMsessies. Van de 138 ingediende abstracts zijn er 60 geselecteerd. Deelnemers krijgen drie minuten de tijd om hun onderwerp met power en flair over het voetlicht te brengen. Het gaat dus net als bij de dichters niet alleen om het onderwerp maar ook om de wijze van presenteren. Daarna volgt nog drie minuten discussietijd.

Essentie

Nieuwe initiatieven, bijzondere projecten

Great Achievements

8

Waar mensen samenwerken, bedenken zij samen oplossingen voor problemen. Deze initiatieven hebben positieve effecten: verbeterde efficiëntie, grotere tevredenheid, verlichting van werkdruk of een beter resultaat. Grote en kleine plannen die aandacht verdienen. Op het NVK Congres krijgen de mensen achter deze nieuwe initiatieven een podium. Laat u inspireren door hun innovaties! In ziekenhuizen en daarbuiten inspireren kinderartsen en andere hulpverleners elkaar tot boeiende initiatieven en zetten zo zaken in beweging. Soms is dat een grote doorbraak op (kinder)geneeskundig gebied: een nieuwe therapievorm, een medicijn voor een tot dan toe ongeneeslijke ziekte of de uitvinding van een nieuw diagnostisch apparaat. Zaken die in de pers breed worden uitgemeten. Maar er gebeurt nog veel meer in de kindergeneeskundige praktijk. Niet al deze inspirerende initiatieven halen de krant, maar ze zijn wel interessant voor vakgenoten. Wij noemen ze Great Achievements. Initiatieven die navolging verdienen, of die een panklare oplossing bieden voor een probleem op jullie afdeling of ziekenhuis. Laat je inspireren door wat collega’s ontwikkeld hebben. Hebben jullie een slim plan om werkdruk te verminderen, patiënttevredenheid te verhogen of andere zaken te verbeteren? Denk er dan nu alvast aan om die op het volgende NVK Congres te presenteren, zodat collega’s ook van jullie ideeën kunnen meegenieten. Een selectiecommissie bestaande uit Mijke Breukels, Edwin Knots, Paul Brand, Hugo Heijmans, Maroeska te Loo en Eduard Verhagen kozen uit de inzendingen van het afgelopen jaar de volgende Great Achievements.

To Know or to Understand - Experience Based Learning for Boys with Hemophilia

Ingezonden door Marlene Beijlevelt, hemofilieverpleegkundige, namens het AMC. Zij beoogt jonge hemofiliepatiënten meer kennis te geven over de gevolgen van hun ziekte en ze te laten ervaren wat het betekent. Zo zijn deze jongens beter voorbereid op de toenemende zelfstandigheid als ze de overstap maken van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs. Het ToP-programma: van RCT naar zorg in basispakket

Ingezonden door Martine Jeukens, projectcoördinator, namens het AMC. Het ToP-programma voorziet in ondersteuning van ouders en extreem vroeggeboren kinderen. De vroeggeboorte levert veel stress, die de interactie met het kind negatief beïnvloedt. De transmurale ontwikkelingsondersteuning voor prematuren en hun ouders wordt uitgevoerd door een kinderfysiotherapeut en na ontslag ook in de thuissituatie. Crew resource management (CRM) is van het grootste belang om teams groot en klein optimaal te laten functioneren

Great Achievements

Ingezonden door Jan Loeffen, kinderarts-kinderonco-hematoloog, namens het Radboudumc. Mensen maken fouten, dat zal nooit veranderen. Maar als je als team effectief functioneert – in een blame-free omgeving – dan zijn bedreigingen voor het team of de patiëntveiligheid in een vroeg stadium te herkennen en ondervangen. De afdeling Kindergeneeskunde van het Radboudumc zet daarvoor al vijf jaar afdelingsbrede CRM-teamtrainingen in.

Initiatieven die een panklare oplossing bieden

Veiligheidsrondes op de kinderafdeling: teamwork is de sleutel!

Ingezonden door Jennifer Verhoeven, kinderarts-intensivist, namens het Maasstad Ziekenhuis. Elke drie weken lopen vertegenwoordigers van ALLE disciplines (dus ook secretaresses en schoonmaak naast (para)medici en verpleging) van de afdeling Kindergeneeskunde en Neonatologie een veiligheidsronde. Sinds de invoering in 2012 leidde dat al tot meer dan 100 kleine en grote verbeteracties door een hoger veiligheidsbewustzijn bij ALLE medewerkers van de afdeling.

De vier Great Achievements worden gepresenteerd op donderdag 6 november in de Brabantzaal, 11.15 – 12.45 uur (sessie 14).



© Knorre | Dreamstime.com

9

Intestinaal microbioom: hype of hoofdrolspeler?

The good, the bad and the ugly Over de voors en tegens van probiotica. Gastroenterologische experts laten hun licht schijnen over dit onderwerp.

Darmflora

In hoeverre biedt de darmflora inzicht in het ontstaan en

behandeling van aandoeningen als irritable bowel syndrom, inflammatory bowel disease en non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD). Kinderartsen maag-darm-leverziekten Hankje Escher, Barbara de Koning en kinderarts Arine Vlieger zullen spreken over de voors en tegens van probioticagebruik bij deze verschillende aandoeningen. Immunoloog Eric Claassen, expert op het gebied van probiotica, zal een state-of-the-art geven over de verschillende soorten probioticamengsels en het werkingsmechanisme. Lang is gedacht dat jonge kinderen geen klachten konden krijgen van infecties met Clostridium difficile, vanwege de veronderstelde afwezigheid van receptoren voor toxinen. Recent zijn echter nieuwe inzichten ontstaan: ook kinderen blijken niet op voorhand gevrijwaard van klachten als zij besmet zijn. Microbioloog Joffrey van Prehn uit het VUmc zal aan de hand van voorbeelden uit de klinische praktijk toelichten welke kinderen in aanmerking komen voor diagnostiek en behandeling van Clostridium difficile. In het tweede deel van dit symposium gaat Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog in het AMC, in op de mogelijkheden van faecestransplantatie, een oude techniek die door veelbelovende onderzoeksresultaten nieuw leven ingeblazen is. De meeste ervaring hiermee is inmiddels opgedaan bij patiënten met ernstige Clostridium difficile infecties. Wellicht gaat deze tot de verbeelding sprekende behandeling ook een rol spelen in de behandeling van andere aandoeningen zoals IBS, leververvetting en obesitas, mogelijk zelfs bij kinderen.

Deze sessie (sessie 3) vindt plaats op woensdag 5 november in de Parkzaal, 13.30 – 17.00 uur.



Woensdag 5 november

Veel kinderartsen krijgen van ouders de vraag voorgelegd of probiotica effectief zijn bij de behandeling en preventie van tal van aandoeningen, variërend van onschuldige virale gastro-enteritis tot auto-immuunaandoeningen en van irritable bowel syndrome (IBS) tot de preventie van necrotiserende enterocolitis bij premature neonaten. Het beantwoorden van deze vraag is niet eenvoudig omdat nog maar weinig kennis voorhanden is over de effecten van probiotica, de optimale samenstelling en dosering en over het bestaan van bijwerkingen of negatieve late-termijneffecten. Misschien wel het belangrijkste hiaat in kennis is de onbekendheid met wat een ‘gezond’ microbioom is en of er ziektespecifieke veranderingen zijn die wellicht met probiotica kunnen worden gemanipuleerd, in het bijzonder bij kinderen. Kinderarts maag-darm-leverziekten Tim de Meij (VUmc) is samen met collega’s van de microbiologie ondergedoken in de fascinerende wereld van het intestinale microbioom bij kinderen. Door het beschikbaar komen van nieuwe technieken is het mogelijk geworden de samenstelling ervan steeds gedetailleerder in kaart te brengen. Wanneer is er sprake van een ‘normaal intestinaal microbioom’ en zijn er typische micro-organismen die ziekte veroorzaken? De Meij zal in het symposium betogen dat gezonde kinderen een kern aan gezonde bacteriën bij zich dragen en dat verstoring van het microbioom gevolgen heeft voor de gezondheid van het kind.

Verhuist u mee? Over zorg voor zieke kinderen thuis 10

Van WAT (working apart together) naar WAT (working apart together) De zorg voor zieke kinderen verandert. Zo worden kinderen steeds eerder uit het ziekenhuis ontslagen. Thuis gaan behandelingen zo nodig door; een verpleegkundige voert de medische handelingen in de voor het kind vertrouwde omgeving uit. Als verantwoordelijk behandelaar en zorgverlener verandert er veel voor u. Bent u zich van alle consequenties bewust? Tijdens het multidisciplinaire symposium dat georganiseerd wordt door de NVK in samenwerking met V&VN (Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland) Kinderverpleegkunde, gaat een aantal deskundigen in op de consequenties. Technologische ontwikkelingen maken dat bijna alles wat in het ziekenhuis plaatsvindt, ook thuis mogelijk is.

Maar, hoe weet u dat de zorg in de thuissituatie goed en veilig wordt uitgevoerd? Hoe zorgt u als kinderarts voor een zorgvuldige overdracht aan de verpleegkundige en hoe blijft u op de hoogte van het beloop? Door wie wordt deze zorg bekostigd? Jacobien Wagemaker, voorzitter V&VN Kinderverpleegkunde, belicht de veranderingen voor de professionals in het veld. Jan Peter Rake, algemeen kinderarts in Martini Ziekenhuis Groningen, spreekt over de (on)mogelijkheden van medischverpleegkundige zorg voor het zieke kind thuis. Wat vinden het kind en het gezin van de verplaatste zorg? Hierbij komen ook ouders en patiënten aan het woord.

De sessie over zorg thuis voor zieke kinderen vindt plaats op woensdag 5 november 13.30 – 17.00 uur (sessie 1 in de Brabantzaal).

NODO nodig?

De NODO-procedure in de praktijk De pilot met de verplichte NODO-procedure (nader onderzoek doodsoorzaak minderjarigen) is op 1 januari 2014 afgerond. Volgens deze procedure moesten bij onverklaard en onverwacht overlijden van een minderjarige een forensisch arts en de kinderarts samen besluiten of nader onderzoek geïndiceerd was. Bij de introductie was er vanuit de beroepsgroep enig verzet tegen de inhoud en de implementatie. Hoe is dat nu, na de

Woensdag 5 november

Rian Teeuw, kinderarts Sociale pediatrie AMC

Elise van de Putte, kinderarts-onderzoeker UMCU

Wilma Duijst, forensisch arts en rechter

pilot van veertien maanden?

De NODO-procedure werd in de pilotfase vormgegeven door twee centra in Nederland, het AMC/VUmc en het UMCU in samenwerking met de GGD Nederland. Deze unieke bundeling van expertise uit de forensische en de curatieve geneeskunde heeft meerwaarde, vinden betrokken deskundigen. Delen de kinderartsen deze opvatting? In dit symposium kijken kinderartsen terug en vooruit. Rian Teeuw, kinderarts Sociale pediatrie AMC, geeft een samenvatting van de wijze waarop de procedure werd vormgegeven. Vervolgens belicht Elise van de Putte, kinderarts-onderzoeker in het UMCU, alle geëvalueerde aspecten: de ervaring van ouders en professionals, de uitkomsten in termen van diagnoses, (niet-)natuurlijk overlijden en een overzicht van de onderzoeken die uiteindelijk tot de diagnose geleid hebben. De sprekers hopen op veel interactie met de deelnemers aan het symposium over deze voor de kindergeneeskunde relevante aspecten. Wilma Duijst, forensisch arts en rechter, licht toe op welke manier een evaluatie van het Ministerie van Veiligheid & Justitie gebruikt zal worden in de besluitvorming over de voortgang en het verbeteren van de NODOprocedure.

Deze sessie (sessie 2) onder voorzitterschap van W.A. Avis en J.C. Mulder vindt plaats op woensdag 5 november, Auditorium, 13.30 – 15.00 uur.



Ω medisch wetenschappelijk

°

medische nascholing

• Δ

medisch: organisatie en veiligheid opleiding en onderwijs

•

*

persoonlijke ontwikkeling/samenwerking juridisch

woensdag 5 november: Bestuur nodigt uit! Het NVK bestuur wil graag de afstand tussen bestuur en leden verkleinen. Om die reden hebben vakgroepvertegenwoordigers een uitnodiging ontvangen om op één van de drie congresdagen het bestuur te ontmoeten. Op woensdag 17.15 – 18.00 uur in Zaal 22 (sessie 9).

Sociaal programma Ook op dit NVK Congres momenten van ontspanning en amusement. Tijdens de borrel in de Kempenhal om 17.15 uur is er

11

gelegenheid om bij te kletsen met vrienden en collega's. Aansluitend, zo rond 18.00 uur, het diner in de Beneluxzaal. Op de grens van ernst en knipoog treedt om 20.00 uur in het Auditorium D. Denys op, hoogleraar Psychiatrie AMC-UvA, in samenwerking met B. Tarenskeen, toneelspeler, schrijver en regisseur. Zij trakteren u op een cabareteske voorstelling onder de titel Wat is angst? “Een visie op angst en wat angst met de mens doet. In onze über-veilige maatschappij floreert angst als nooit tevoren. Angst (aanjagen) trekt aandacht, levert geld op, is commercie.”

BRABANTZAAL 13.30-17.00 uur

1 13.30 uur 14.00 uur 14.20 uur 14.50 uur 15.10 uur 15.30 uur 15.50 uur 16.10 uur

°

Symposium: Verhuist u mee? Over zorg voor zieke kinderen thuis Van WAT (working apart together) naar WAT (working apart together) Inleiding Thuis in het ziekenhuis H. Heymans, voormalig directeur en kinderarts, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam Interview met patiënten/ouders, kinderverpleegkundige en kinderartsen J.P. Rake, kinderarts, Martini Ziekenhuis, Groningen Ronde-tafeldiscussies Pauze Schuivende panelen voor kinderverpleegkundigen en kinderartsen J. Wagemaker, voorzitter V&VN Kinderverpleegkunde, Utrecht Ronde-tafeldiscussies Samenvatting en terugkoppeling Ronde-tafeldiscussies Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina 10.

AUDITORIUM 13.30-15.00 uur

2

13.30 uur 13.50 uur 14.20 uur

14.50 uur

Symposium: NODO nodig? Voorzitters: W.A. Avis, kinderarts, Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede en J.C. Mulder, kinderarts (gepensioneerd), voorzitter Landelijke Werkgroep Wiegendood Hoe werd de NODO-procedure vormgegeven? A.H. Teeuw, kinderarts, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam Wat levert de NODO-procedure op? E.M. van de Putte, kinderarts, WKZ-UMCU, Utrecht Hoe nu verder? W. Duijst, forensisch arts, GGD IJsselland, Nijmegen; rechter-plaatsvervanger, Rechtbank Arnhem en voorzitter Forensisch Medisch Genootschap Discussie

°*

Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina 10.

6 15.30 uur

16.15 uur

PARKZAAL 13.30–17.00 uur

3 13.30 uur

°

Symposium: Kinderen en roken: Wat kunt u hier als kinderarts tegen doen? Voorzitter: P.J.F.M. Merkus, kinderarts-pulmonoloog, Radboudumc, Nijmegen Het roken van diverse kanten belicht P.C. Dekker, longarts, Rode Kruis Ziekenhuis, Beverwijk en W. de Kanter, longarts, Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis, Amsterdam Interactieve discussie aan de hand van stellingen, met concrete adviezen om het roken in uw praktijk aan te pakken P.L.P. Brand, kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen en E.R.V.M. Rikkers-Mutsaerts, kinderarts-pulmonoloog, LUMC, Leiden Symposium sectie kinderMDL: Bacteriën in de darm. Intestinaal microbioom: hype of hoofdrolspeler? Inleiding en de ‘pro- en prebioticaquiz’ T. de Meij, kinderarts MDL, VUmc, Amsterdam


°

Ω


Woensdag 5 november

15.30-17.00 uur


°

medische nascholing

12

• Δ


13.40 uur 14.00 uur

14.30 uur 15.00 uur 15.30 uur 15.50 uur 16.00 uur

•

*


Intestinale microbioom: wat is normaal? T. de Meij, kinderarts MDL, VUmc, Amsterdam Intestinale ziekten: de rol van het microbioom - Prikkelbare darm, A.M. Vlieger, kinderarts MDL, St. Antonius Ziekenhuis, Nieuwegein - Inflammatoire darmziekten, J.C. Escher, kinderarts MDL, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam - Leverziekten, B. de Koning, kinderarts MDL, Erasmus MC, Rotterdam Pro-/prebiotica, wat is de evidence? E.Claassen, hoogleraar Erasmuc MC, Rotterdam; Athena Instituut, VU, Amsterdam Pauze Clostridiuminfecties, ver van het bed van de kinderarts? J. van Prehn, medisch microbioloog VUmc, Amsterdam Faecestransplantatie: indicaties en beloften M. Nieuwdorp, internist-endocrinoloog, AMC, Amsterdam Quiz en afsluiting Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina 9.

BARONIEZAAL

°

13.30-15.00 uur

4

Symposium: eHealth in de kinderdermatologie: www.huidhuis.nl Twee korte presentaties worden gevolgd door het bespreken van twee casus in groepen. De onderwerpen van de casus zijn: - de jeukende huid - het bruine vlekje S.G.M.A. Pasmans, (kinder)dermatoloog/immunoloog, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam

15.30-17.00 uur

7

Symposium: Kind en beeldscherm: een te hecht koppel Voorzitter: E.A. Landsmeer, kinderarts, Rivierduinen, GGZ K&J/Psychotrauma-centrum, Leiden Inleiding E.A. Landsmeer, kinderarts, Rivierduinen, GGZ K&J/Psychotraumacentrum, Leiden Leefgewoontes veranderen, verandert u mee? Computerogen, een brandend probleem N.E. Schalij-Delfos, oogarts, LUMC, Leiden Media-consumptie en motorische fitheid, gelukkig te beïnvloeden! M.P. L’Hoir, klinisch pedagoog; GZ-psycholoog; psychotherapeut; sr. onderzoeker, TNO, Leiden Slaap en beeldschermgebruik S. Pillen, kinderneuroloog, Centrum voor Slaapgeneeskunde, Kempenhaeghe, Heeze

15.30 uur 15.40 uur

16.05 uur 16.30 uur

°

Woensdag 5 november

ZAAL 80 13.30-15.00 uur

5

Workshop: Intercollegiale feedback (max. 12 deelnemers) • P.L.P. Brand, kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen en K. Illy, kinderarts, Ziekenhuis Rivierenland, Tiel Het geven van feedback aan een collega is niet gemakkelijk, maar wel belangrijk en zinvol. In deze workshop wordt een methode geoefend om het geven van feedback makkelijker te maken. Het is een zeer interactieve workshop. Achterover leunen is er niet bij. Gebruikmakend van diverse korte filmpjes worden steeds situaties uit het dagelijks leven geschetst. Vervolgens is het aan de deelnemers om in korte rollenspellen deze methode van intercollegiale feedback toe te passen.

15.30-17.00 uur

8

Workshop: Bewegingsstoornissen bij kinderen (max. 30 deelnemers) J.H. Schieving, kinderneuroloog, Radboudumc, Nijmegen Bewegingsstoornissen komen vaak voor bij kinderen. Het herkennen van de juiste bewegingsstoornis is belangrijk bij de keuze om al dan niet aanvullend onderzoek te verrichten en vergemakkelijkt het stellen van de diagnose. De workshop start met een kort overzicht en gestructureerde aanpak voor het beoordelen van bewegingsstoornissen en wordt gevolgd door samen video’s te beoordelen.

9

Bestuur nodigt uit! Een vertegenwoordiger van uw maatschap is voor één van deze bijeenkomsten uitgenodigd.

ZAAL 22 17.15-18.00 uur

°



Van GOED naar een betere kinderarts: keuzes voor de toekomst!

Perspectieven voor de opleiding Kindergeneeskunde vanaf 2020

13

Zijn de recent opgeleide kinderartsen nog wel goed voorbereid op de actuele en toekomstige praktijk? Ongeveer tien jaar na de aanvang van de opleidingsherziening Kindergeneeskunde en acht jaar na de start van In Vivo is het tijd om dit eens goed met u te evalueren. Waarmee is de grootste winst bereikt en waar liggen de belangrijkste uitdagingen? Hoe zorgt de beroeps© Nienke Elenbaas

groep ervoor dat bij een aanstaande nieuwe revisie goed wordt ingespeeld op de toekomstige zorgbehoefte van het kind?

De opleidingsgroep zal met de hele medische staf moeten inspelen op de herzieningen in de toekomst.

fessional activities of is dat dezelfde wijn in nieuwe zakken? En komt het leren en toetsen van parate kennis en vaardigheden niet in de verdrukking? In hoeverre is significant minder exposure te compenseren door e-learning, skills labs en virtual reality? Moet de kinderarts van de toekomst niet zelf kunnen echoscopiëren? En moeten we niet een systeem invoeren met ruimte voor ontwikkeling van één kerntaak buiten de zorg waarbij de AIOS een profielkeuze doet voor onderzoek & wetenschap, onderwijs & opleiding of management & organisatie? Ook zal de opleidingsgroep met de hele medische staf moeten inspelen op de herzieningen in de toekomst. Welke algemeen pediatrische competenties moeten academische subspecialisten onderhouden om vooral tijdens de dienst de AIOS goed te kunnen blijven opleiden? En hoe moeten we life-long learning gaan vormgeven? Gemke: “Hoe kijken kinderartsen tegen hun dossier in GAIA aan? Moeten bevoegdheid en bekwaamheid van iedere kinderarts niet in een levenslang portfolio worden bijgehouden? Of zijn dit sowieso zinloze rituelen die hun werkelijke doel niet bereiken? We kijken uit naar een levendige interactie en discussie met veel feedback van aanwezigen.”

Ontwikkeling van competenties

Tegenwoordig ligt in de opleiding veel focus op de ontwikkeling van competenties. Hoe verhouden deze zich tot entrusted pro-

Van GOED naar een betere kinderarts is het onderwerp van sessie 29 (donderdag 6 november Brabantzaal, 16.00 – 17.30 uur).




In dit symposium gaat een aantal deskundigen, waaronder vertegenwoordigers van het Concilium Pediatricum, de Junior Afdeling NVK en aanpalende specialismen, in discussie met praktiserende kinderartsen en AIOS van Nederland. Marianne ten Kate-Booij (gynaecoloog en voorzitter van de Raad opleiding van de OMS), Matthijs de Hoog (opleider en VZ CP), Ellen Herkert (AIOS), Hein Brackel en Reinoud Gemke (beiden opleiders en lid CP) zullen in korte inleidingen verschillende perspectieven schetsen van de opleiding Kindergeneeskunde vanaf 2020, waarbij ze aandacht besteden aan de nieuwe ontwikkelingen in relatie tot het veranderende zorglandschap. Vervolgens krijgt u als deelnemer een aantal discussiepunten voorgelegd. Reinoud Gemke licht toe: “De vraag is in hoeverre de jonge klare nu en in de toekomst gereed is voor een plek in de (algemene) praktijk. Welke verwachting heeft de vakgroep in het ziekenhuis? Sluit het systeem van verdieping en profilering goed aan bij die beroepspraktijk? Sommige betrokkenen stellen dat kinderartsen beter voor een langere periode in een algemeen ziekenhuis zouden kunnen worden opgeleid. Wat vindt u als deelnemers aan het symposium daarvan?

JA-Symposium 14

Effectief communiceren met patiënten van diverse etnische herkomst Goede communicatie leidt tot betere zorg. Veel zorgverleners blijken echter problemen te ondervinden in de communicatie, vooral met patiënten van diverse etnische herkomst. Effectief communiceren met deze patiënten en met hun ouders vereist een specifieke benadering en eveneens specifieke vaardigheden. Dit symposium, geïnitieerd door de Junior Afdeling van de NVK, brengt de knelpunten in beeld en geeft praktische adviezen om de communicatie met migranten te verbeteren. Malika Chegary, kinderarts in het AMC, is een van de sprekers. Zij participeerde in het INVEST-project, (INtercultureel Vakmanschap En SpecialistenTraining), dat zich richt op een verbetering van interculturele communicatie en consultvoering in de medische praktijk. Chegary licht toe: “Bij de behandeling van patiënten met een andere etnische herkomst krijgen artsen te maken met denkbeelden, gevoelens en verwachtingen waaraan zij vanuit hun eigen culturele achtergrond niet gewend zijn.” In de vier Amsterdamse opleidingsziekenhuizen is de laatste

Het JA-Symposium is op donderdag 6 november in de Baroniezaal, 11.15 tot 12.30 uur (sessie 17).

Nordin Dahhan, kinderarts Mozaïekpoli van het Sint Lucas Andreas ziekenhuis richtte samen met Bart Wolff drie jaar geleden INVEST op.

Frank Kortmann, emeritus hoogleraar transculturele psychiatrie, Nijmegen.


Malika Chegary, kinderarts AMC en bestuurslid NVK JA.

jaren veel ervaring opgedaan in de communicatie met migranten. Het INVEST-project maakt gebruik van videoregistratie van arts-patiëntcontacten met directe feedback naar arts-assistenten. Tijdens het symposium zal Frank Kortmann, emeritus hoogleraar transculturele psychiatrie, Nijmegen, vertellen over cultuurverschillen in de communicatie tussen hulpvrager en hulpverlener binnen de psychiatrie. Vervolgens gaat onder anderen Nordin Dahhan, kinderarts in het AMC en Mozaïekpoli van het Sint Lucas Andreas ziekenhuis, in op de verbeteringen die met het gebruik van video – registratie en bespreking – te behalen zijn. Recent werden de ervaringen uit het INVESTproject en de Mozaïek-kinderpolikliniek van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam gebundeld en gekoppeld aan praktische richtlijnen, in het boek Medische communicatie en etnische diversiteit (Van Gorcum, 2014).




°

medische nascholing

• Δ


•

*


donderdag 6 november Sociaal programma De sponsorloop start om 07.00 uur. De loop is over vijf kilometer. De NVK doneert voor elke deelnemer een bijdrage aan het goede doel van dit jaar: Little Lambs. Meer informatie over dit goede doel vindt u op pagina 4. Na afloop van een dag confereren is er een aperitief in de Kempenhal (19.00 uur). Aansluitend (20.00 uur) bent u van harte welkom bij het buffetdiner in de Beneluxzaal met een ongetwijfeld wederom spraakmakend optreden van het Concilium Paediatricum Hilaricum.

15

kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen – GlaxoSmithKline (sessie 10, Baroniezaal, 07.30 – 08.15 uur).

Bestuur nodigt uit! Het NVK bestuur wil graag de afstand tussen bestuur en leden verkleinen. Om die reden hebben vakgroepvertegenwoordigers een uitnodiging ontvangen om op één van de drie congresdagen het bestuur te ontmoeten. Op donderdag, 08.00 – 09.00 uur dan wel 12.15 – 13.00 uur in Zaal 22 (sessie 9).

Ontbijtsessies*

Lunchsessie

Exhaled Nitric Oxide in Childhood Allergic Asthma Management. A Randomised Controlled Trial, K. Desager, kinderlongarts, UZ Antwerpen – Accuramed (sessie 11, Zaal 1, 07.30 – 08.15 uur). Bevorderen therapietrouw: Rol van de dokter, P.L.P. Brand,

Early life nutrition in de Baroniezaal om 12.45 – 13.45 uur door H. van Goudoever, hoogleraar Kindergeneeskunde, hoofd Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam; hoofd Kindergeneeskunde, VUmc, Amsterdam (sessie 56).

ZAAL 1 07.30-08.15 uur

11

Ontbijtsessie: Exhaled Nitric Oxide in Childhood Allergic Asthma Management. A Randomised Controlled Trial * K. Desager, kinderlongarts, UZ Antwerpen Deze sessie is georganiseerd door Accuramed

12 09.00 uur

Ter Meulen Fonds-Symposium: Ω PLENAIRE SESSIE What makes top clinicians/clinician scientists? N. Rosenblum, professor Physician Scientist Training, University of Toronto, Canada Understanding Asthma: from Genetics to Improved Treatment G.H. Koppelman, hoogleraar Kinderpulmonologie, UMCG, Groningen


09.45 uur

•

Een korte introductie van Norman Rosenblum treft u aan op pagina 6, State-of-the-Art sprekers.

11.15-12.45 uur

14

°


13.15-14.30 uur

18

13.15 uur

13.30 uur

Symposium: Lachgas voor procedurele sedatie bij kinderen: de terugkeer van een goede oude vriend Voorzitters: P. Leroy, kinderarts-intensivist, MUMC, Maastricht en P.G. Valerio, kinderarts, OLVG, Amsterdam General introduction on the History, Pharmacology and Environmental Aspects of Nitrous Oxide P. Leroy, kinderarts-intensivist, MUMC, Maastricht Non-pharmacological Interventions During Procedural Sedation in Children F. Kreier, kinderarts, OLVG, Amsterdam

°

Ω

*De ontbijt- en lunchsessies worden georganiseerd door de betreffende bedrijven en vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de NVK Congrescommissie. Accreditatie is aangevraagd.




Great Achievements: Δ To Know or to Understand - Experience Based Learning for Boys with Hemophilia M.B. Beijlevelt, hemofilie-research nurse, AMC, Amsterdam Het ToP programma: van RCT naar zorg in basispakket M. Jeukens-Visser, senior onderzoeker afdeling Revalidatie, AMC, Amsterdam Crew resource management (CRM) is van het grootste belang om teams groot en klein optimaal te laten functioneren J. Loeffen, kinderarts-kinderonco-hematoloog, Radboudumc, Nijmegen Veiligheidsrondes op de kinderafdeling: Teamwork is de sleutel! J.J. Verhoeven, kinderarts-intensivist, Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam

TIJD

woensdag 5 november

11.30 uur 13.30 uur 14.00 uur 14.30 uur 15.00 uur 15.30 uur 16.00 uur 16.30 uur 17:00 uur 17.15 uur 18.00 uur 20.00 uur 21.00 uur

07.00 uur 07.30 uur 08.00 uur 09.00 uur 09.45 uur 10.00 uur 10.45 uur 11.15 uur 12.00 uur 12.15 uur 12.30 uur 12.45 uur 13.15 uur 14.00 uur 14.15 uur 14.30 uur 14.45 uur 15.00 uur 15.30 uur 16.00 uur 17.15 uur 17.30 uur 18.45 uur 19.00 uur 20.00 uur

vrijdag 7 november

DAG

donderdag 6 november

OVERZICHT PROGRAMMA 36 STE CONGRES KINDERGENEESKUNDE

07.30 uur 08.00 uur 09.00 uur 09.30 uur 09.45 uur 10.45 uur 11.00 uur 11.30 uur 12.15 uur 12.30 uur 13.00 uur 13.30 uur 14.15 uur 14.30 uur 14.45 uur 15.00 uur 15.45 uur 16.00 uur

BRABANTZAAL

ALGEMEEN

AUDITORIUM

Ontvangst en registratie

*

1

Verhuist u mee? Over zorg voor zieke kinderen thuis

2

NODO nodig?

1

vervolg Verhuist u mee? Over zorg voor zieke kinderen thuis

6

Kinderen en roken: Wat kunt u hier als kinderarts tegen doen?

12

Ter Meulen Fonds-Symposium: Norman Rosenblum en Gerard Koppelman

Ω 13

Voordrachten en prijsuitreiking Prijs Jonge Onderzoekers

Great Achievement

Δ

15

Wetenschappelijk onderzoek bij kinderen: hoe hoort het?

19

SLAMsessie

Ω

SLAMsessie

Ω

30

Een tuchtklacht, en dan?

*

38

Richtlijnen in de kindergeneeskunde

*

43

SLAMsessie

Ω

50

Gezonde voeding: begin bij het begin

Ω

Koffie/theepauze

9 Borrel in Kempenhal Diner in Beneluxzaal Theater: Wat is angst? - Damiaan Denys & Bo Tarenskeen Afsluiting

Sponsorloop (van 07.00 - 08.00 uur) Ontvangst en registratie

9

Koffie/theepauze

34

14

Lunchpauze

Ω

9

Koffie/theepauze

Ω

*

34

Ω

18

Lachgas voor procedurele sedatie bij kinderen

25

Hot Topics

29

Van GOED naar een betere kinderarts

33

Algemene Ledenvergadering

36

Marck Haerkens

37

PEWS. Wordt de zorg er beter van?

42

RENAL WIFI - Which Injury leads to Failure and Insufficiency?

49

Charles Dinarello

55

Edmond Öfner

34

Δ

26

Aperitief in Kempenhal Diner Beneluxzaal + Concilium Paediatricum Hilaricum

Ontvangst en registratie

9

ΔΩ Δ

Koffie/theepauze 9

Lunchpauze Ω

Koffie/theepauze •Ω

Afsluiting van het congres 2014 in de Limburgfoyer onder het genot van een hapje en een drankje.

Symposium State-of-the-Art Great Achievement

Hot Topics Prijsuitreiking Workshop

SLAMsessie Algemene Ledenvergadering Speeddaten

PARKZAAL

BARONIEZAAL

ZAAL 80

3

Bacteriën in de darm. Intestinaal microbioom: hype of hoofdrolspeler?

Ω

4

eHealth in de kinderdermatologie: www.huidhuis.nl

5

Intercollegiale feedback

3

vervolg Bacteriën in de darm. Intestinaal microbioom: hype of hoofdrolspeler?

Ω

7

Kind en beeldscherm: een te hecht koppel

8

Bewegingsstoornissen

10

SLAMsessie

16

Ω

17

56

20

Medisch onderwijs geven in andere culturen

27

SLAMsessie

31

Complimenten voor het complement

SLAMsessie

44

51

11

32

Ω

Medische communicatie en etnische diversiteit

Spreken voor een breed publiek

Hot Topics

45

Kinderslaapgeneeskunde: lichtpuntjes in de donkere uren

52

° • Δ

*

*

22

APLS-plus

*

22

APLS-plus

21

Kindermishandeling

21

Kindermishandeling

23

Strategisch • leiderschap

24

Juridische risico’s

5


•

28

Baas over eigen tijd

47

Competentie-• gericht leiderschap

48

Inzicht chronische ziekte

54

Je kunt • meer ALS je denkt…

48

Inzicht chronische ziekte

* •

•

*

41

Meningokokken B, rotavirus, kinkhoest en varicella vaccinaties

Tulips late breakers met Ω uitreiking van de Tweelingprijs voor publicaties (Maarten Kappelle)

46

Tarwe-allergie: hype of echte allergie?

Speeddaten

5


•

•

•

Ontbijtsessie GSK

Dure en weesgeneesmiddelen

medische nascholing medisch: organisatie en veiligheid opleiding en onderwijs

ZAAL 83

Ω

Lunchsessie Early life nutrition tot 13:45 uur

40


ZAAL 82

Ontbijtsessie Accuramed in Zaal1

Ω

35

39

Ontbijtsessie GSK

ZAAL 81


9

•

53 Evidence Ω based medicine

Bestuur nodigt uit! Woensdag, van 17.15-18.00 uur, donderdag en vrijdag van 08.00-09.00 en 12.15-13.00 uur in zaal 22. Het bestuur is op zoek naar

34

direct contact met de leden. Uw maatschap zal voor één van deze bijeenkomsten worden uitgenodigd. Advanced Wilderness Life Support (AWLS)


°

medische nascholing

18

• Δ


13.50 uur

14.10 uur

15.00-16.00 uur

25 15.00 uur 15.30 uur

16.00-17.30 uur

29

•

*


The implementation of Nitrous Oxide Sedation in a Paediatric Hospital: Lessons from International Experiences D. Annequin, kinderanesthesioloog, psychiater, Hôpital Trousseau Paris, Frankrijk The Practical Application and Pragmatical Organization of Nitrous Oxide Sedation in Children: a Dutch Single Centre Experience as an Inspiration Lesson for Nationwide Implementation S. Genco, kinderarts, OLVG, Amsterdam

Δ Hot Topics: Ketenzorg: het nieuwe protocol Vitaal bedreigde neonaat buiten het ziekenhuis R. van der Lee, kinderarts-neonatoloog, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam Voorkomen van ‘onnodige’ operaties. Een nieuwe kijk op de behandeling van appendicitis bij kinderen R.R. Gorter, AIOS Chirurgie, Kinderchirurgisch Centrum Amsterdam, VUmc, Amsterdam Symposium: Van GOED naar een betere kinderarts: keuzes voor de toekomst! H.J.L. Brackel, kinderarts-pulmonoloog, Catharina Ziekenhuis, Eindhoven R.J.B.J. Gemke, kinderarts-intensivist, VUmc, Amsterdam E. Herkert, AIOS, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam M. de Hoog, kinderarts-intensivist, opleider, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam M.J. Ten Kate-Booij, gynaecoloog, opleider, Erasmus MC, Rotterdam

° •


17.30–19.00 uur

33

Algemene Ledenvergadering

09.45-10.45 uur

13

Ω Voordrachten en prijsuitreiking Prijs voor de Jonge Onderzoekers 1e Genomineerde voor de Prijs voor de Jonge Onderzoeker 2e Genomineerde voor de Prijs voor de Jonge Onderzoeker 3e Genomineerde voor de Prijs voor de Jonge Onderzoeker Aansluitend uitreiking Prijs voor de Jonge Onderzoeker, beschikbaar gesteld door Pfizer.

11.15-12.45 uur

15

Symposium: Wetenschappelijk onderzoek bij kinderen: hoe hoort het? Ω Voorzitters: E. de Bont, kinderarts, UMCG, Groningen, voorzitter commissie Wetenschap NVK en S. Veen, kinderarts, bestuurslid NVK portefeuille Onderzoek Hoe pak ik het aan? De nieuwe richtlijn omgaan met kinderen in onderzoek M. de Vries, kinderarts, ethicus, LUMC, Leiden; J. Smink, research nurse, AMC, Amsterdam en H. van Achterberg, gespecialiseerd verpleegkundige, Amphia Ziekenhuis, Breda De wet en geneesmiddelenonderzoek bij kinderen; het Nederlandse en Europese perspectief S. de Wildt, kinderarts-intensivist, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam Medisch-ethische toetsing van onderzoek met minderjarigen in Nederland C.T.M. Brekelmans, wetenschappelijk stafmedewerker Medische Zaken, CCMO, Den Haag Een pro-con debat over dilemma’s uit de dagelijkse praktijk Deelnemers debat: J.C.J. Dute, collegelid, College voor de Rechten van de Mens, Utrecht; R. de Jonge, bestuurslid Patiëntenvereniging Aangeboren Hartafwijkingen, Maarssen; A.E. Westra, AIOS kindergeneeskunde, postdoc onderzoeker Medische Ethiek, LUMC, Erasmus MC, Rotterdam

AUDITORIUM

11.15 uur

11.35 uur


11.55 uur 12.15 uur

13.15-14.15 uur

19

*

SLAMsessie: Ω Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs. Een overzicht van de 'SLAMMERS' aan deze sessie kunt u vinden op de NVK website.




°

medische nascholing

15.00-16.00 uur

26

• Δ


•

*


SLAMsessie: Ω Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs.

19

Een overzicht van de 'SLAMMERS' aan deze sessie kunt u vinden op de NVK website.

16.00-17.30 uur

30 16.00 uur


°*

Symposium: Een tuchtklacht, en dan? Tuchtrechtspraak in de kindergeneeskunde, lessen voor de kinderarts W.G. Leeuwenburgh-Pronk, kinderarts, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam; G.B. Berkers, arts-onderzoeker, UMCU, Utrecht Toelichting juridische positie van de AIOS in de tuchtrechtspraak A.A.E. Verhagen, kinderarts, opleider, UMCG, Groningen Een praktische leidraad: hoe verloopt de tuchtrechtprocedure? H.C.B. van der Meer, adviseur Gezondheidsrecht, KNMG, Utrecht Uitkomsten NVK-enquête onder aangeklaagde kinderartsen M.C. de Vries, voorzitter KER, LUMC, Leiden Hoe voorkom je een klacht? D.P. Engberts, hoogleraar Normatieve aspecten van de Gezondheidszorg, LUMC, Leiden Afsluiting

PARKZAAL 11.15-12.15 uur

16

Ω SLAMsessie: Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs. Een overzicht van de 'SLAMMERS' aan deze sessie kunt u vinden op de NVK website.

13.15-14.30 uur

20 13.15 uur 13.40 uur

14.05 uur

15.00-16.00 uur

27

Symposium sectie Tropische Geneeskunde: Medisch onderwijs geven in andere culturen Intercultural Dimensions P. van Rheenen, kinderarts, UMCG, Groningen Emergency Triage Assessment and Treatment A. Baauw, kinderarts, UMCG, Groningen L. Pollock, Pediatrician and Clinical Research Fellow, Malawi, Liverpool Wellcome Trust Clinical Research Programme, Malawi Helping Babies Breathe R. Boontje, kinderarts, neonatoloog, Medisch Centrum Leeuwarden H. Roggeveen, kinderarts, Artsen zonder Grenzen

°•


16.00-17.30 uur

31 16.00 uur

16.05 uur 16.15 uur

Symposium: Complimenten voor het complement Inleiding W. Armbrust, kinderarts reumatoloog-immunoloog, Beatrixkinderziekenhuis, UMCG, Groningen Kort overzicht van het complementsysteem G.E. Legger, kinderarts reumatoloog-immunoloog, UMCG, Groningen Presentatie vier casus: 1. Immuundeficiënties in het complement systeem J. van Montfrans, kinderarts-kinderimmunoloog, WKZ-UMCU, Utrecht 2. Heriditair angio-oedeem M. Stadermann, kinderarts-kinderallergoloog, Diakonessenhuis, Utrecht


°



SLAMsessie: Ω Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs.


°

medische nascholing

• Δ


20

17.15 uur

•

*


3. Atypische HUS V. Gracchi, kinderarts-kindernefroloog, UMCG, Groningen 4. SLE G.E. Legger, kinderarts reumatoloog-immunoloog, UMCG, Groningen Plenaire discussie en bespreking

BARONIEZAAL 07.30-08.15 uur

10

Ontbijtsessie: Bevorderen therapietrouw: rol van de dokter * P.L.P. Brand, kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen Deze sessie is georganiseerd door GlaxoSmithKline.

11.15-12.30 uur

17 11.15 uur

JA-Symposium: Medische communicatie en etnische diversiteit Ω Transculturele psychiatrie K. Kortmann, emeritus hoogleraar transculturele psychiatrie, Nijmegen INtercultureel Vakmanschap En SpecialistenTraining M. Chegary, kinderarts-onderzoeker, Emma kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam Videobespreking N. Dahhan, kinderarts, Emma kinderziekenhuis, AMC en Sint Lucas Andreas ziekenhuis, Amsterdam

11.40 uur 12.05 uur

°•


12.45–13.45 uur

56

Lunchsessie: Early life nutrition H. van Goudoever, hoogleraar Kindergeneeskunde, hoofd Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam; hoofd Kindergeneeskunde, VUmc, Amsterdam

16.00-17.30 uur

32

Workshop: Spreken voor een breed publiek (max. 30 deelnemers) • J.E. de Bruijn, sprekerscoach, Utrecht Hoe vertelt u een medisch verhaal voor een breder publiek? Hoe bereikt u slimme en geïnteresseerde mensen, die geen expert in uw vakgebied en zelfs geen arts zijn? Als uw boodschap belangrijk genoeg voor u is, en uw betrokkenheid is groot, dan gaat dat zeker lukken. Dan kunt u de switch maken van informeren naar inspireren. In deze workshop krijgt u de tools in handen om inspirerend te spreken voor een breed publiek.

21

Workshop: Kindermishandeling vanuit medisch, forensisch en veiligheidsperspectief, een WOKK-like workshop (max. 30 deelnemers) E.M. van de Putte, kinderarts, WKZ-UMCU, Utrecht; I.M.B. Russel, kinderarts, WKZ-UMCU, Utrecht en W.A. Karst, forensisch arts, Nederlands Forensisch Instituut, Den Haag

22

Workshop: APLS-plus – wat (nog) niet in de cursus voorkomt (max. 30 deelnemers) N.M. Turner, kinder-(cardio)-anesthesioloog-intensivist, onderwijskundige, WKZ-UMCU, Utrecht Tijdens deze interactieve workshop wordt stilgestaan bij enkele aspecten van de opvang van het vitaal bedreigde kind waar tijdens de APLS-cursus weinig tijd voor is. Er wordt vanuit gegaan dat de deelnemers kennis van de basisprincipes van APLS bezitten.

ZAAL 80 13.15-14.30 uur en 14.45-16.00 uur

°*


ZAAL 81 13.15-14.30 uur en 14.45-16.00 uur

°





°

medische nascholing

• Δ


•

*


ZAAL 82

21

13.15-14.15 uur

23

• Workshop: Strategisch leiderschap (max. 30 deelnemers) C.G.I. Asscher, Asscher Consultancy, Amsterdam Het gaat niet alleen om je werk goed doen, het gaat er ook om de goede dingen te doen. Wat vind jij belangrijk op je afdeling/binnen je werk? Weet je dat op de kaart te houden of zeg je teveel ja tegen alle dingen die voor anderen belangrijk zijn: de afdeling, de mensen in opleiding, de patiëntenzorg? Weten wat je wilt en de doelen die daarmee verbonden zijn, is een voorwaarde om koers te houden. Een netwerk bouwen van mensen die jou daarin kunnen stimuleren en steunen eveneens, want in je eentje gaat het niet lukken. Met enige praktische oefeningen gaan we dit terrein verkennen.

15.00-16.00 uur

28

Workshop: Baas over eigen tijd, hoe houd ik de balans? (max. 30 deelnemers) • C.G.I. Asscher, Asscher Consultancy, Amsterdam Tijd is uniek, het is niet vervangbaar, als de tijd voorbij is, kan je het niet bijkopen (Peter Drucker). Toch doen wij in ons dagelijks bestaan alsof we er oneindig veel van hebben. We maken ‘to do’ rijtjes, besteden tijd aan planning, om het vervolgens niet volgens die planning uit te voeren omdat er zoveel ‘tussendoor’ is gekomen. Hoe moet het dan wel? Wat zijn daarvoor de richtlijnen en welke handvatten kan je daarvoor gebruiken?

13.15-14.15 uur

24

Workshop: Juridische risico’s bij zorg op afstand (max. 30 deelnemers) A.C. de Die, advocaat, Velink & De Die advocaten, Amsterdam Steeds vaker communiceren we in de praktijk met gebruikmaking van moderne communicatiemiddelen. Als arts of verloskundige zie je de patiënt niet steeds meer persoonlijk. Soms geef je op afstand advies of maak je een inschatting. Als het goed gaat, is er niets aan de hand, maar wat als het niet goed gaat? Ben je dan aansprakelijk? En wat gebeurt er dan? Over die juridische vragen gaat deze workshop.

14.30-16.00 uur

5

Workshop: Intercollegiale feedback (max. 12 deelnemers) • P.L.P. Brand, kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen en K. Illy, kinderarts, Ziekenhuis Rivierenland, Tiel Het geven van feedback aan een collega is niet gemakkelijk, maar wel belangrijk en zinvol. In deze workshop wordt een methode geoefend om het geven van feedback makkelijker te maken. Het is een zeer interactieve workshop. Achterover leunen is er niet bij. Gebruikmakend van diverse korte filmpjes worden steeds situaties uit het dagelijks leven geschetst. Vervolgens is het aan de deelnemers om in korte rollenspellen deze methode van intercollegiale feedback toe te passen.

9


34

Workshop: Advanced Wilderness Life Support (AWLS) Outdoor Medicine Hands-on scenario trainingen: Insteek van de AWLS-scenario’s zijn het aanleren van een gestructureerde opvang van acuut zieke of traumatische patiënten in een outdoor setting met beperkte middelen. Hierbij wordt extra aandacht gegeven aan omgevingsfactoren zoals warmte, koude, hoogte, drukverschil enzovoort. Daarnaast is een belangrijk onderdeel de beslissing tot en organisatie van een evacuatie, patiënttransport en communicatie met de hulpdiensten.

ZAAL 83

*

ZAAL 22

EXPOSITIEHAL Tijdens pauzes




08.00-09.00 uur en 12.15-13.00 uur

© Alekuwka | Dreamstime

22

Als behandeling van slaapproblemen een standaardonderdeel is van de zorg, verbetert het functioneren overdag en profiteert het hele systeem eromheen.

Kinderslaapgeneeskunde

Lichtpuntjes in de donkere uren Slaapproblemen zijn een veelgehoorde klacht in de spreekkamer van de kinderarts. U geeft

Vrijdag 7 november

opvoedtips, schrijft melatonine voor, misschien wat nedeltran. Maar wat als dit niet werkt? Veel kinderen met slaapproblemen zijn prikkelbaar, hyperactief en hun schoolprestaties lijden eronder. Gezinsleden hebben er last van. Door slaapgebrek neemt de kans op overgewicht en diabetes toe. Als behandeling van slaapproblemen een standaardonderdeel is van de zorg voor deze kinderen, verbetert het functioneren overdag en profiteert het hele systeem eromheen. Het diagnosticeren van slaapstoornissen is voor veel kinderartsen nog onontgonnen terrein, waarvoor tijdens de opleiding weinig aandacht is. Sigrid Pillen is als kinderarts-kinderneuroloog verbonden aan het tertiaire centrum Kempenhaeghe (centrum voor epileptologie, slaapgeneeskunde en neurocognitie) te Heeze. Tom van Mierlo is algemeen kinderarts in Ziekenhuis Gelderse Vallei te Ede met interesse in de sociale kindergeneeskunde (onder andere ADHD en slaapstoornissen bij jonge kinderen). Tijdens het symposium leggen Pillen en Van Mierlo de deelnemers elk een casus voor, interactief, met nadruk op anamnese naar het type slaapstoornis. Nele Vandenbussche, kinderarts-slaapgeneeskundige Kempenhaeghe, en Jeanette Hop, kinderpsychiater Altrecht, nemen deel aan het panel. De deskundigen geven praktische adviezen om slaapproblemen bij mentale retardatie en ADHD te evalueren en behandelen. Zinnige en mogelijke diagnostiek

Van Mierlo licht de inhoud van het symposium verder toe: “We bespreken welke diagnostiek mogelijk en zinnig is. Is het zinvol bij een kind met ontwikkelingsachterstand een EEG ter uitsluiting van epilepsie te maken? Moet je een melatoninemeting doen? Wanneer is een meer omvattend onderzoek als polysomnografie zinvol? Vervolgens gaan we in op de behandeling. Welke farmacologische en niet-farmacologische behandelopties zijn er? Hoe zit

Sigrid Pillen, kinderartskinderneuroloog, Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe.

het met melatonine en lichttherapie? Zijn er andere medicamenteuze opties? De praktische benadering en behandelopties, zoals besproken binnen de casus, zijn ook buiten deze specifieke ziektebeelden toepasbaar. Pubers van wie de biologische klok verschuift, kunnen met bijvoorbeeld lichttherapie of melatonine weer in een goed ritme komen. Als we er eerder bij zijn, Tom van Mierlo, kunnen we veel ellende voorkomen. algemeen kinderarts, De kennis die deelnemers tijdens dit Ziekenhuis Gelderse interactieve symposium opdoen, is Vallei. zodoende direct toepasbaar binnen de brede praktijk.” Pillen en Van Mierlo zijn beiden betrokken bij de oprichting van een multidisciplinaire werkgroep Kind en slaap. Van Mierlo: “De werkgroep is onafhankelijk en staat open voor iedereen die zich met slaapproblemen bij kinderen bezighoudt. Er zijn kinderartsen, kinderneurologen en kinderintensivisten aangesloten, naast orthopedagogen, kinderpsychiaters en pedagogisch medewerkers. Zo kunnen we slaapproblematiek vanuit meerdere invalshoeken bekijken. Ons doel is om dit onderwerp en de mensen met expertise bekender en beter vindbaar te maken. Dat doen we door onderwijs, maar ook via het opzetten van een interactieve website met informatie voor behandelaars. Dit symposium is voor ons weer een stap om slaapproblematiek van kinderen onder de aandacht te brengen!” Kinderslaapgeneeskunde: lichtpuntjes in de donkere uren op vrijdag 7 november, Parkzaal, van 13.30 tot 14.45 uur (sessie 51).



Hot Topics

Hoe bouw en onderhoud ik als A(N)IOS/ kinderarts mijn eigen archief online?

Roelof van Ewijk, AIOS Kindergeneeskunde. OOR Emma Kinderziekenhuis - AMC. Momenteel werkzaam in het Medisch Centrum Alkmaar.

Wendela Leeuwenburgh – Pronk, kinderarts, Emma Kinderziekenhuis - AMC.

Congressen, refereeravonden, onderwijssessies en wetenschappelijke artikelen; slechts een enkeling beschikt over de gave om al deze informatie fotografisch op te slaan. En dan midden in de nacht verschijnt daar die ene patiënt, die net buiten de protocollen valt, maar waar je recent zo’n goed artikel over had gelezen. Probleem is dan: waar kun je het terugvinden? Een papieren naslagwerk in de witte jas, vaak uitpuilend en in zo’n klein lettertype dat het al een puzzel is om te ontcijferen, is niet meer van deze tijd. In dit digitale tijdperk maakt het oude zakboekje plaats voor de smartphone, tablet of computer. Dit vergemakkelijkt het vinden van die ene presentatie, die link, dat mooie instructiefilmpje of de samenvatting van een belangrijk artikel. Op vele manieren sorteren we onze informatie en zoeken we naar handige methodes om op het juiste moment snel ons extern geheugen te kunnen raadplegen. Binnen deze Hot Topic bespreken Roelof van Ewijk (spreker) en Wendela Leeuwenburgh

23

(discussieleider) verschillende manieren waarop je informatie kan ordenen en online je eigen notities kunt raadplegen, categoriseren en delen. Ze bespreken enkele veelgebruikte toepassingen, hun inventarisatie onder collega’s en geven tips over het taggen en indelen van je extern geheugen; de kunst van de taxonomie. Ook u wordt uitgenodigd om uw tips te delen! Van Ewijk presenteert de tweede Hot Topic van sessie 44 op vrijdag 7 november (Parkzaal, 11.30 – 12.30 uur). De eerste Hot Topic van deze sessie 44 met de titel Wanneer wordt ‘gezond eten en leven’ een ongezond fenomeen? wordt gepresenteerd door A. van Bellegem. De andere twee Hot Topics gaan over Ketenzorg, gepresenteerd door R. van der Lee, kinderarts-neonatoloog, en over het voor-komen van onnodige operaties, gepresenteerd door R.R. Gorter AIOS Chirurgie (sessie 25, donderdag 6 november in de Brabantzaal, 15.00 – 16.00 uur).

Pediatric Early Warning Score, wordt de zorg er beter van? Klinische achteruitgang van patiënten gedraagt zich vaak volgens voorspelbare fysiologische patronen. Dit vormt de onderbouwing voor het bestaan van waarschuwingssystemen, zoals de Pediatric Early Warning Score (PEWS). Men kan zich echter afvragen hoe zinvol deze systemen zijn. schot, algemeen kinderarts Radboudumc Amalia kinderziekenhuis en projectleider PEWS Nijmegen, benadrukt: “Het belangrijkste doel van het symposium is iedereen te doordringen van de mogelijkheden en de valkuilen van de PEWS-systemen. Zorgvuldige implementatie en inbedding in de brede organisatie zijn cruciaal. Ik zal vanuit onze ervaringen de zin en onzin van PEWS toelichten. Idealiter willen we met de deelnemers aan het symposium een aanzet tot consensus formuleren, die de opstap zou kunnen vormen naar een landelijk PEWS-systeem. Ook Joris Lemson, anesthesioloog-intensivist PICU Radboudumc Amalia kinderziekenhuis, Frank Bosch, internist en intensivist in Rijnstate, Arnhem, en verschillende deskundigen uit de algemene praktijk zullen deelnemen aan een panel dat de discussie aangaat met de deelnemers aan dit symposium. Ik hoop op veel input uit de zaal.” De sessie over PEWS (sessie 37) vindt plaats op vrijdag 7 november, Brabantzaal, 09.45 – 11.00 uur.



Vrijdag 7 november

Validering van de bestaande systemen berust op het gebruik van de eindpunten ‘PICU opname’ of ‘reanimatie’ als surrogaat marker voor kritisch zieke patiënten. Deze eindpunten zijn voor de algemene praktijk (zonder PICU) wellicht minder bruikbaar. Er is (nog) geen wetenschappelijk bewijs dat het gebruik van PEWS-systemen de overleving ten goede komt. Effectieve implementatie en borging van dergelijke systemen kosten daarentegen veel tijd en zijn verre van eenvoudig. Het gevaar van overwaardering bestaat eveneens: een lage PEWS suggereert een stabiele, veilige situatie, waarvan niet altijd sprake blijkt te zijn. Aanvullende risicofactoren op een gecompliceerd ziektebeloop, zoals bijvoorbeeld family concern en worried sign, worden lang niet altijd meegenomen in dergelijke systemen en kunnen onopgemerkt blijven. In de volwassen geneeskunde maakt men al veel langer gebruik van early warning scores en rapid response systems. Op welke manier kan de kindergeneeskunde profiteren van de ervaringen die daarbij zijn opgedaan? Organisator van het symposium Joris Fuijk-

Gezonde voeding: begin bij het begin 24

Slimmer eten met je kind ‘Wat mag mijn zuigeling drinken en eten?’ is de veelgehoorde vraag van nieuwe ouders. Vooral ouders van eerstgeborenen hebben behoefte aan ondersteuning. Onderzoek wijst uit dat ongezonde voeding in het eerste jaar kan leiden tot het ontstaan van ziektes op latere leeftijd, zoals bijvoorbeeld obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten. Tessa Roseboom, hoogleraar Vroege ontwikkeling en gezondheid aan AMC-UvA, zal een voordracht houden over dit onderwerp en haar specialisatie: ‘hoe beïnvloeden factoren tijdens de vroege ontwikkeling de latere gezondheid’. Ze gaat onder andere in op haar onderzoek naar de gezondheid van mensen die tijdens de Hongerwinter geboren werden. Régine Steegers-Theunissen, arts-epidemioloog bij de afdeling Verloskunde en gynaecologie van het Erasmus MC, ontwikkelde na het succes van het M-health platform ‘Slimmer zwanger’ nu ook ‘Slimmer eten met je kind’, dat zich richt op het gedurende 26 weken coachen van beide ouders via de smartphone bij het aanleren van gezond eten van hun kind. Steegers licht toe: “Dit nieuwe platform onderscheidt zich door het interactieve en persoonlijke karakter van de coaching die is gebaseerd op wetenschappelijke modellen waarbij rekening wordt gehouden met de borst- of kunstvoeding en de leeftijd van het kind. Afhankelijk van de aanwezige risicofactoren ontvangen ouders wekelijks persoonlijke vragen, tips, weetjes en recepten via sms, e-mail en een website. De tool wordt gelanceerd tijdens het symposium.” Gezonde voeding: begin bij het begin, is de titel van sessie 50 in het Auditorium op vrijdag 7 november van 13.30 tot 14.45 uur.

© 3dmask | Dreamstime

Vrijdag 7 november

Symposium tijdens het NVK Congres 5 november 2014

Multidisciplinaire zorg voor het kind NVK, AJN, V&VN en SCEM nodigen jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen, kinderartsen en kinderverpleegkundigen uit om de samenwerking en zo de zorg voor gezonde en zieke kinderen te verbeteren.

Programma en inschrijven www.scem.nl / Agenda




°

medische nascholing

• Δ

•


*


vrijdag 7 november

25

Ontbijtsessies*

Bestuur nodigt uit!

Bacteriële meningitis bij kinderen in Nederland: impact van vaccinatie, A. van der Ende, Het Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële meningitis, Amsterdam – GlaxoSmithKline, Baroniezaal, 07.30 – 08.15 uur (sessie 36).

Het NVK bestuur wil graag de afstand tussen bestuur en leden verkleinen. Om die reden hebben vakgroepvertegenwoordigers een uitnodiging ontvangen om op één van de drie congresdagen het bestuur te ontmoeten. Op vrijdag 08.00 – 09.00 uur dan wel 12.15 – 13.00 uur in Zaal 22 (sessie 9).

Speeddaten Evenals vorig jaar staat ook dit jaar weer het Speeddaten op het programma (sessie 52). Ervaren kinderartsen staan klaar voor jongere kinderartsen om in vijf minuten alle mogelijke vragen te beantwoorden.

Sociaal programma We sluiten het congres 2014 rond 16.00 uur af onder het genot van een hapje en een drankje In de Limburfoyer.


36

ΔΩ

PLENAIRE SESSIE, State-of-the-Art: Veiligheidscultuur – een interventie waard? M.H.T.M. Haerkens, chirurg, vlieger, Wings of Care, Vught Een korte introductie van Marck Haerkens treft u aan op pagina 6.

09.45-11.00 uur

37

09.45 uur

10.00 uur

10.15 uur

10.30 uur

Symposium: Pediatric Early Warning Systems. Wordt de zorg er beter van? Δ Voorzitter: J. Lemson, anesthesioloog-intensivist, PICU Radboudumc Amalia kinderziekenhuis, Nijmegen Zin & onzin van Pediatric Early Warning Systems J. Fuijkschot, kinderarts, Radboudumc Amalia kinderziekenhuis, projectleider PEWS, Nijmegen Medical Emergency Team; what else? Een historisch overzicht en een korte blik in de toekomst F.H. Bosch, internist-intensivist, ziekenhuis Rijnstate, Arnhem, President-elect of the European Federation of Internal Medicine FACP Veiligheidssystemen en cultuurverandering R.J. Houmes, anesthesioloog-kinderintensivist, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam; medical coordinator Neonatal and Pediatric ECMO Program Paneldiscussie: de (on)mogelijkheden van PEWS. Panelleden: J. Lemson, anesthesioloog-intensivist, PICU Radboudumc Amalia kinderziekenhuis, Nijmegen, J. Fuijkschot, kinderarts, Radboudumc Amalia kinderziekenhuis, Nijmegen en anderen. Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina 23.

11.30-13.00 uur

42 11.30 uur

12.25 uur

13.30-14.30 uur

49

° °

State-of-the-Art: Blocking Interleukin-1 in the Treatment of Inflammatory Diseases in Children and Adults C.A. Dinarello, arts-onderzoeker, University of Colorado, USA

Ω

Een korte introductie van Charles Dinarello treft u aan op pagina 6.

15.00-16.00 uur

55

PLENAIRE SESSIE State-of-the-Art: Samenwerken op Topniveau! E.I. Öfner, avonturier, partner De Beukelaar Groep, Noordwijk

•Ω

Een korte introductie van Edmond Öfner treft u aan op pagina 6.



Vrijdag 7 november

11.50 uur

Symposium sectie Kindernefrologie: RENAL WIFI - Which Injury leads to Failure and Insufficiency? Inleiding: ARF wordt AKI J.A.E. van Wijk, kindernefroloog, VUmc, Amsterdam Medicatie is niet altijd ongevaarlijk C.M.L. van Dael, kindernefroloog, VieCuri/MUMC, Maastricht Wat komt er na de A, de K, en de I? K. Cransberg, kindernefroloog, Erasmuc MC-Sophia, Rotterdam


°

medische nascholing

26

• Δ


•

*


AUDITORIUM 09.45-11.00 uur

38

09.45 uur 10.00 uur

10.45 uur

11.30-12.30 uur

43

°*

Symposium: Richtlijnen in de kindergeneeskunde; medische en juridische consequenties Voorzitter: L.C.M. Kremer, kinderarts, AMC, Amsterdam Richtlijnen en de relatie met zorg en wetenschap S. Repping, hoogleraar, UvA-AMC, Amsterdam Inhoud van richtlijnen: 1. NVK Samenvattingen a.d.h.v. de richtlijn Koorts bij kinderen A.M. van Wermeskerken, kinderarts, Flevoziekenhuis, Almere 2. Richtlijn Congenitale CMV J.W. Bolt-Wieringa, kinderarts, Medisch Centrum Haaglanden, Den Haag 3. Richtlijn Palliatieve zorg A.A.E. Verhagen, kinderarts, hoogleraar Algemene Kindergeneeskunde, UMCG, Groningen Richtlijnen en de juridische consequenties Spreker: nader in te vullen

Ω

SLAMsessie: Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs. Een overzicht van de 'SLAMMERS' aan deze sessie kunt u vinden op de NVK website.

13.30-14.45 uur

50 13.30 uur 13.55 uur 14.20 uur

°

Ω Symposium: Gezonde voeding: begin bij het begin Periconceptionele en embryonale gezondheid: nieuwe inzichten en mHealth R.P.M. Steegers-Theunissen, hoogleraar Periconceptie Epidemiologie, Erasmus MC, Rotterdam Je bent wat je moeder at: lessen van de Hongerwinter T.J. Roseboom, hoogleraar Vroege Ontwikkeling en Gezondheid, AMC-UvA, Amsterdam Voedingskennis van kinderartsen, introductie e-learning Voeding J.M. Hulst, kinderarts MDL, Erasmus MC-Sophia, Rotterdam en A. van den Berg, kinderarts MDL, HAGA ziekenhuis, Den Haag Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina 24.

PARKZAAL 09.45-10.45 uur

39


Vrijdag 7 november

11.30 -12.30 uur

44 11.30 uur

12.00 uur

Ω

SLAMsessie: Tien kinderartsen/onderzoekers presenteren ieder in drie minuten hun onderzoek, waarna steeds een discussie met de bezoekers volgt van eveneens drie minuten. Aan het einde van de sessie vindt de uitreiking plaats van een SLAMaward en de publieksprijs.

°•

HOT TOPICS Wanneer wordt ‘gezond eten en leven’ een ongezond fenomeen: de invloed van superfood en andere trends op kinderen A. van Bellegem, kinderarts, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam Hoe bouw ik als A(N)IOS/kinderarts mijn eigen archief online? R. van Ewijk, AIOS Kindergeneeskunde, Opleiding OOR Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam Een korte introductie van Roelof van Ewijk en het online archief treft u aan op pagina 23.

13.30-14.45 uur

51

°

Symposium: Kinderslaapgeneeskunde: lichtpuntjes in de donkere uren Sprekers: T.D. van Mierlo, kinderarts, Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede; N.L.E. Vandenbussche, kinderarts, Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe, Heeze; S. Pillen, kinderneuroloog, Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe, Heeze; J.W. Hop, kinderen jeugdpsychiater, Stichting Altrecht, Zeist Een beknopte inleiding op deze sessie treft u aan op pagina 22.




°

medische nascholing

• Δ


•

*


BARONIEZAAL

27

07.30-08.15 uur

35

Ontbijtsessie: Bacteriële meningitis bij kinderen in Nederland: impact van vaccinatie* A. van der Ende, Het Nederlands Referentielaboratorium voor Bacteriële Meningitis, Amsterdam. Deze sessie is georganiseerd door GlaxoSmithKline.

09.45-11.00 uur

40

Symposium: Het kind en de rekening: de problematiek van de dure en weesgeneesmiddelen in de Kindergeneeskunde Algemene introductie K. Noordam, kinderendocrinoloog, afdelingshoofd Kindergeneeskunde, Radboudumc, Nijmegen Juridische aspecten van het off label voorschrijven N. Kien, advocaat-partner, Kien Legal B.V., Rotterdam Kind en de rekening voor dure en weesgeneesmiddelen A. van Royen-Kerkhof, kinderarts-immunoloog/-reumatoloog, WKZ-UMCU, Utrecht Standpunt Patiënten en hun ouders E. Vroom, voorzitter Duchenne Parent Project, Amsterdam Het Kinderformularium als wegbereider T. van der Zanden, coördinator, NKFK-Kinderformularium, Rotterdam Afsluiting

09.45 uur


°*

11.30-13.00 uur

45

Symposium: Tulips late breakers met uitreiking van de Tweelingprijs voor publicaties (Maarten Kappelle)

Ω

13.30-14.30 uur

52

Speeddaten Ervaren collega’s afkomstig uit verschillende disciplines staan ter beschikking van de jongere kinderartsen. In vijf minuten mag de jongere collega alle denkbare vragen afvuren op een oudere mede-kinderarts.

•

41

Symposium: Nieuwe en oude bekenden: een update over meningokokken B, rotavirus, kinkhoest en varicella vaccinaties Voorzitters: L. Sanders, hoogleraar Immunologie van infectieziekten, UMCU, Utrecht en H. de Melker, epidemioloog, senior onderzoeker Rijksvaccinatieprogramma, RIVM, Bilthoven Meningokokken B infecties in Nederland; vaccinatie erbij? S.P. Stoof, arts-onderzoeker, RIVM/UMCU, Utrecht Rotavirus vaccinatie; wat houdt ons nog tegen? P. Bruijning, kinderarts-epidemioloog, UMCU, Utrecht Meer grip op kinkhoest N.A.T. van der Maas, arts-epidemioloog, RIVM, Bilthoven De epidemiologie van waterpokken en gordelroos in Nederland M. van Boven, epidemioloog, modelleur, RIVM, Bilthoven

ZAAL 80/81 09.45-11.00 uur

09.45 uur 10.00 uur 10.20 uur 10.40 uur

46 11.30 uur 11.35 uur

12.05 uur 12.25 uur

Symposium sectie Kinderallergologie: Tarwe-allergie: hype of echte allergie? Inleiding Y. Meijer, kinderarts-allergoloog, Centrum voor Kinderallergologie, WKZ-UMCU, Utrecht Feiten en fabels over brood en gluten F.J.P.H. Brouns, Chair "Health Food Innovation", Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, Maastricht University Coeliakie, een update V.M. Wolters, kinderarts MDL, WKZ-UMCU, Utrecht De ‘echte’ tarwe-allergie: van jeuk tot shock H. de Groot, allergoloog, Centrum voor Allergie en Kind, RdGG, Delft

°




Vrijdag 7 november

11.30-13.00 uur

°


°

medische nascholing

28

• Δ


•

*


ZAAL 80 5

• Workshop: Intercollegiale feedback (max. 12 deelnemers) P.L.P. Brand, kinderarts, hoogleraar Klinisch onderwijs, UMCG, Groningen en K. Illy, kinderarts, Ziekenhuis Rivierenland, Tiel Het geven van feedback aan een collega is niet gemakkelijk, maar wel belangrijk en zinvol. In deze workshop wordt een methode geoefend om het geven van feedback makkelijker te maken. Het is een zeer interactieve workshop. Achterover leunen is er niet bij. Gebruikmakend van diverse korte filmpjes worden steeds situaties uit het dagelijks leven geschetst. Vervolgens is het aan de deelnemers om in korte rollenspellen deze methode van intercollegiale feedback toe te passen

53

Workshop: Oefenen met evidence based medicine (max.15 deelnemers) Ω J. Bekhof, kinderarts, Isala, Amalia Kindercentrum, Zwolle en V.J. Langenhorst, kinderarts, Isala, Amalia Kindercentrum, Zwolle Hoe betrouwbaar is een test? Wat doe je met een positieve testuitslag en wat met een negatieve testuitslag? Leer voor eens en altijd alles over de Likelihoodratio!

11.30-13.00 uur

47

Workshop: Competentiegericht leiderschap (max.25 deelnemers) • M.P. Pronker, Pronker training & advies / Persoonlijke coaching, Halfweg Competentiegericht leiderschap is geen incidenteel proces door middel van een enkel functionerings- en beoordelingsgesprek per jaar, maar een continu proces dat zich richt op een heldere en open afstemming van organisatorische en personele doelen en belangen door onder andere het faciliteren van professionals door middel van informeren en stimuleren.

13.30-15.00 uur

54

Workshop: Je kunt meer ALS je denkt… (max.25 deelnemers) • M.P. Pronker, Pronker training & advies / Persoonlijke coaching, Halfweg Tijdens deze workshop worden de deelnemers onder het motto ‘Logica bestaat niet’ geconfronteerd met de beperkingen van het 'onbetrouwbare' brein en de belemmeringen van het denken op basis van persoonlijk ontwikkelde logica. Alle onderwerpen worden verduidelijkt door herkenbare praktijkgerichte situaties en uit het leven gegrepen verhalen. Tevens krijgen de deelnemers een tool uitgereikt om effectief om te gaan met onze mentale belemmeringen.

48

Workshop: Inzicht van de psychosociale consequenties van een chronische ziekte op de kwaliteit van leven. Hoe de kinderarts kan bijdragen aan het optimaliseren van het dagelijks functioneren bij kinderen met een chronische ziekte (max.30 deelnemers) Voorzitter: B. Flapper, sociaal kinderarts, opleider Sociale kindergeneeskunde, UMCG, Groningen Inleiding M. Grootenhuis, hoogleraar Pediatrische psychologie, Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam KLIK portaal: communicatie dagelijks functioneren van kinderen met een chronische ziekte L. Haverman, post-doc onderzoeker, gz-psycholoog i.o., Emma Kinderziekenhuis, AMC, Amsterdam Suikerplein: online polikliniek voor kinderen met diabetes mellitus C. Verhaak, klinisch psycholoog, Radboudumc Amalia Kinderziekenhuis, Nijmegen Afsluiting B. Flapper, sociaal kinderarts, opleider Sociale kindergeneeskunde, UMCG, Groningen

9


13.30-15.00 uur

ZAAL 81 13.30-14.30 uur

ZAAL 82

ZAAL 83

Vrijdag 7 november

11.30-13.00 uur en 13.30-15.00 uur

°

ZAAL 22 08.00-09.00 uur en 12.15-13.00 uur



Verkorte Productinformatie Relvar Ellipta® Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke bijwerkingen te melden. Samenstelling: Relvar Ellipta bevat per afgegeven dosis 22 microgram vilanterol (als trifenataat) en 92 of 184 microgram fluticasonfuroaat. Indicatie: Astma (sterktes 92/22 en 184/22): reguliere behandeling van astma bij volwassenen en adolescenten vanaf 12 jaar, voor wie het gebruik van een gecombineerd geneesmiddel (langwerkende `2-agonist en geïnhaleerde corticosteroïde) geschikt is (patiënten bij wie de astma niet voldoende onder controle is met geïnhaleerde corticosteroïden en geïnhaleerde kortwerkende `2-agonisten ‘naar behoefte’). COPD (alleen sterkte 92/22): symptomatische behandeling van volwassenen van 18 jaar en ouder met COPD met een FEV1 < 70% van de voorspelde normale waarde (na bronchusverwijder) met een geschiedenis van exacerbaties ondanks regelmatige bronchusverwijdende behandeling. Dosering: Astma: volwassenen en adolescenten van 12 jaar en ouder: eenmaal daags één inhalatie Relvar Ellipta 92/22. Als niet voldoende controle wordt bereikt kan de dosis worden verhoogd tot 184/22. De dosis moet worden getitreerd naar de laagste dosis waarbij een effectieve controle van de symptomen wordt behouden. Als symptomen optreden in de periode tussen doseringen dient een geïnhaleerde, kortwerkende `2-agonist te worden genomen voor directe verlichting. COPD: volwassenen van 18 jaar en ouder: eenmaal daags één inhalatie van Relvar Ellipta 92/22. Contra-indicaties: overgevoeligheid voor een van de werkzame stoffen of hulpstoffen. Waarschuwingen: Relvar Ellipta mag niet worden gebruikt voor de behandeling van acute astmasymptomen of een acute exacerbatie van COPD waarvoor een snel- en kortwerkende bronchusverwijder nodig is. Patiënten moeten niet stoppen met de behandeling met fluticasonfuroaat/ vilanterol voor astma of COPD zonder toezicht door een arts, omdat symptomen kunnen terugkomen na staken van de behandeling. Tijdens de behandeling met Relvar Ellipta kunnen astmagerelateerde bijwerkingen en exacerbaties optreden. Een paradoxaal bronchospasme

kan optreden met een directe toename van piepen na toediening. Dit moet direct worden behandeld met een kortwerkende geïnhaleerde bronchusverwijder. Gebruik van Relvar Ellipta moet direct worden gestaakt. Cardiovasculaire effecten, zoals hartritmestoornissen (bijv. supraventriculaire tachycardie en extrasystolen) kunnen worden waargenomen bij Relvar Ellipta. Relvar Ellipta moet met voorzichtigheid worden gebruikt bij patiënten met een ernstige hart- en vaataandoening. Bij patiënten met een matige tot ernstige leverfunctiestoornis moet de dosis van 92/22 microgram worden gebruikt en zij moeten gecontroleerd worden op systemische corticosteroïdgerelateerde bijwerkingen. Fluticasonfuroaat/vilanterol moet met voorzichtigheid worden toegediend bij patiënten met longtuberculose of bij patiënten met chronische of onbehandelde infecties. Er is melding gemaakt van verhoogde bloedglucosewaarden bij diabetespatiënten. Een toename van pneumonie is waargenomen bij patiënten met COPD. Bij de hogere dosis 184/22 kwam pneumonie vaak voor bij patiënten met astma. De hoeveelheid lactose per afgegeven dosis bedraagt 25 mg. Patiënten met de zeldzame erfelijke aandoeningen galactose-intolerantie, Lap-lactasedeficiëntie of glucosegalactosemalabsorptie mogen dit geneesmiddel niet gebruiken. Interacties: gelijktijdig gebruik van zowel niet-selectieve als selectieve `2-adrenerge receptorantagonisten moet worden vermeden tenzij er dwingende redenen zijn om deze te gebruiken. Gelijktijdige toediening van krachtige CYP3A4-remmers zoals ketoconazol en ritonavir kan leiden tot toegenomen systemische blootstelling aan zowel fluticasonfuroaat als vilanterol en dient te worden vermeden. Relvar Ellipta moet niet worden gebruikt in combinatie met andere langwerkende `2-adrenerge agonisten of geneesmiddelen die langwerkende `2-adrenerge agonisten bevatten. Zwangerschap: het gebruik van Relvar Ellipta door zwangere vrouwen moet alleen worden overwogen als het verwachte voordeel voor de moeder groter is dan elk mogelijk risico voor de foetus. Borstvoeding: Er is onvoldoende informatie over de uitscheiding van de werkzame stoffen en/of hun metabolieten in de moedermelk. Een risico voor pasgeborenen/zuigelingen kan niet worden uitgesloten. Bijwerkingen: zeer vaak: hoofdpijn, nasofaryngitis; vaak: pneumonie, bovenste luchtweginfectie, bronchitis, griep, candidiasis

van de mond en de keel, orofaryngeale pijn, sinusitis, faryngitis, rhinitis, hoesten, dysfonie, abdominale pijn, artralgie, rugpijn, botbreuken, pyrexie; soms: extrasystolen. Verpakking: een verpakking Relvar Ellipta bevat 30 doses. Aflevering: U.R. Voor medische vragen of bijwerkingen over dit product belt u met het Medical Customer Support Center, tel. (030) 6938123. Voor de volledige productinformatie zie de geregistreerde Samenvatting van de Productkenmerken (mei 2014). GlaxoSmithKline BV, Huis ter Heideweg 62, 3705 LZ Zeist. Verkorte Productinformatie (mei 2014) Referenties: 1. Relvar Ellipta SmPC tekst. GlaxoSmithKline; 2013. 2. O’Byrne PM et al. Once-daily fluticasone furoate alone or in combination with vilanterol in persistent asthma. Eur Respir J. Published on Oct 2013 as doi:10.1183/09031936.00064513 3. Boscia JA et al. Effect of Once-daily fluticasonefuroate/vilanterol on 24-hour pulmonary function in patients with Chronic Obstructive Pulmonary Disease: A randomized, three-way, Incomplete Block, Crossover Study. Clin Ther 2012; 8:1655-66

pt

o

el H t r

St

Sp n u e

Een droomontmoeting met een topsporter geeft een ernstig ziek kind een steuntje in de rug

Sport Helpt U als kinderarts weet als geen ander dat ernstig ziek kinderen steun nodig hebben in hun strijd. Meer dan tweehonderd Nederlandse topsporters hebben dat ook begrepen. Als u (of een van de pedagosisch medewerkers) een aanvraag indient, komt een van hen langs in het ziekenhuis voor een droomontmoeting met een ernstig ziek kind. Een onvergetelijke ervaring en een belangrijk steuntje in de rug. Aanvragen: > button Aanmelden •www.sporthelpt.nl www.nvk.nl > button Sport Helpt •

Nutrilon Nenatal. Het optimale en complete productassortiment voor de allerkleinsten.

Haar toekomst begint vandaag www.nutriciavoorprofessionals.nl

NL/FFT/0031/14 (1) prod. april 2014 - exp. maart 2016

g e w l e p m i s k Omdat i b e h d j i t n e e g voor astma

(fluticasonfuroaat en vilanterol inhalatiepoeder)

uur De eerste ICS/LABA die effectief is voor de behandeling van Astma en COPD*1-3 Meest voorkomende bijwerkingen zijn hoofdpijn, nasofaryngitis1 * Relvar Ellipta is geïndiceerd voor de reguliere behandeling van astma bij volwassenen en adolescenten (*12 jaar) voor wie het gebruik van een ICS/LABA geschikt is1 * Relvar Ellipta is geïndiceerd voor de symptomatische behandeling van volwassenen van 18 jaar en ouder met COPD met een FEV1 < 70% van de voorspelde normale waarde (na bronchusverwijder) met een geschiedenis van exacerbaties ondanks regelmatige bronchusverwijdende behandeling1

Congresprogramma. 36ste congres Kindergeneeskunde NORMAN ROSENBLUM HYPE OF HOOFDROLSPELER? KEUZES VOOR DE TOEKOMST!

Recommend Documents