Congres Provincie Noord-Holland/Stichting Herstelling d.d. 20 januari 2011.
Congres: De re-integratiemethode van Herstelling: ook iets voor u? Datum: 20 januari 2011. Plaats: Provinciehuis te Haarlem.
Conclusies en aanbevelingen Plenaire bijdragen Gedeputeerde Rob Meerhof heette alle gasten hartelijk “welkom in het prachtig gerestaureerde provinciehuis. Herstelling bestaat dit jaar vijftien jaar. Dat is voor de provincie een mooie aanleiding om het project in de schijnwerpers te zetten. De provincie heeft in 1996 samen met de gemeente Amsterdam het initiatief genomen voor de oprichting van het werkervarings-project. Herstelling geeft jongeren uit een achterstandspositie een nieuwe kans op een opleiding of een baan. De resultaten van het project zijn goed. De doelstelling sluit aan bij het provinciale streven om jongeren binnenboord te houden. Voor Herstelling en de jongeren zijn de forten van de Stelling ideale werkplaatsen. Herstelling wordt ingezet voor werkzaamheden die anders niet worden uitgevoerd. En omdat de forten behoren tot het UNESCO werelderfgoed is het erg belangrijk dat deze werkzaamheden worden gedaan.” De Amsterdamse wethouder Andrée van Es beheert de portefeuilles Werk, Inkomen en Participatie, Diversiteit en Integratie, Inburgering en Bestuurlijk stelsel. Zij bekende groot fan te zijn van Herstelling als traject voor ‘kwetsbare jongeren’. • “Herstelling heeft zich bewezen als methode om jongeren weer op het rechte pad en in het arbeidsproces te krijgen. En daar ben ik heel blij mee. Want het college heeft zich de ambitie gesteld zich vol in te zetten op het stimuleren van mensen op weg naar betaald werk.” Het college heeft …“de ambitie neergelegd om dit jaar 3500 Amsterdammers vanuit de bijstand uit te laten stromen naar werk. Dat moet in 2014 opgelopen zijn naar 4200 mensen.” “Betaald werk is de ultieme vorm van participatie,” stelde zij. Herstelling was daarin een voorbeeld van hoe het moet. • Tevens gaf de wethouder Herstelling opdracht in het kader van het actieplan bestrijding jeugdwerkloosheid de brugfunctie tussen …“diverse werkgevers en branche-organisaties en de publieke re-integratie..” nog verder vorm te geven. • De werkgevers in de zaal daagde zij uit optimaal gebruik te maken van Herstelling. “Dit kan middels social return*, of door middel van integrale samenwerking. En ook u hoeft dat niet alleen te doen. U kunt erop rekenen dat ik me, als wethouder voor de volle honderd procent in zal zetten op de bestrijding van werkloosheid en jeugdwerkloosheid in het bijzonder.” (* Social return (social return on investment) wordt ook wel aangeduid als contract compliance. De gemeente neemt in het bestek voor aanbestedingen een sociale clausule op:
1 van 6
Congres Provincie Noord-Holland/Stichting Herstelling d.d. 20 januari 2011. bij de beoordeling van offertes kent ze punten toe voor het creëren van stageplaatsen, leerwerkplekken, arbeidsplaatsen of andere activiteiten voor inwoners van het stadsdeel die moeilijk aan het werk komen. Daarmee creëert de gemeente een flinke financiële prikkel voor opdrachtnemers om bij te dragen aan de sociale doelen van de gemeente. Bron: Sociaal Bestek 2/2009) Fred Teeven, de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, beval in zijn speech de aanpak aan andere gemeenten in Noord-Holland aan. • “Niet alleen qua missie heeft Stichting Herstelling … een goede keuze gemaakt, maar ook de aandacht voor een professionele manier van werken is een schot in de roos…. Zo kan stichting Herstelling op den duur misschien een voorbeeld vormen voor andere gemeenten, regio’s en provincies.” • Met name ook het Schoolfort kon op zijn instemming rekenen. De meeste projecten die enkele jaren geleden waren aangewezen als campus-project deden het, volgens een evaluatierapport, wel goed. “Ik moet er wel bij zeggen dat de doelgroep van het Schoolfort iets lichter was dan voor de campuspilots oorspronkelijk was beoogd: de meeste deelnemers waren nog niet uitgevallen uit het onderwijs maar dreigden af te haken. Ik zie dat overigens niet als een tekortkoming van het project maar als een extra bewijs dat je er niet vroeg genoeg bij kunt zijn als het gaat om afglijdende jongeren.” • Over het boek over de methodiek zei de staatssecretaris: “Het doet me deugd dat u zoveel waarde hecht aan een goede methodiek. Vanuit de rijksoverheid propageren wij, zoals u weet, evidence based beleid. Een goede theoretische onderbouwing en het gebruik van een eenduidige, schriftelijk vastgelegde, methodiek passen daarbij.” • Daarnaast lichtte hij een tipje van de sluier op van nieuwe wetgeving “inzake het adolescentenstrafrecht. Zoals u wellicht weet, denk ik erover om voorwaardelijke straffen te koppelen aan het verplicht volgen van een opleiding. …. Gemeentelijke projecten, net als die van stichting Herstelling, lijken daarvoor bij uitstek geschikt. ”
Workshops Rol van de gemeente Hoe kunnen andere gemeenten met de Herstelling-manier van werken aan de slag? Wat is daarvoor nodig en wat kan van Herstelling verwacht worden? Inleider: in verband met ziekte van Bas van Delden, directeur DWI, nam Yoeri van der Lugt, directeur werkbedrijf Herstelling, de honneurs waar. 1.
Rol van de gemeente: Chemie (het moet ‘klikken’ tussen de partijen); Bestuurlijk commitment ter bestrijding van jeugdwerkloosheid; Intensieve trajecten vragen bereidheid om te investeren; Doorbreken van verkokering: voeren van integraal beleid; Drijfkracht: bezielde werkmeesters en consulenten; Resultaat telt: gericht op uitstroom.
Inrichtingseisen (hoe werkt Herstelling het best?): Behoud van cultureel erfgoed; Prikkelarme setting (op enige afstand van de stad);
2.
2 van 6
Congres Provincie Noord-Holland/Stichting Herstelling d.d. 20 januari 2011. 3.
Hanteren van harde, aan werkgeverseisen ontleende, criteria voor gedrag, houding en ontwikkeling; Concrete werksetting (Het werk moet ertoe doen; concreet zijn. Geen ‘proefjes’); Duidelijke structuur qua werk en gedrag; Maatwerk staat voorop; Gesloten keten voor in- en uitstroom; Al doende leren. ‘Leren met je handen’. Detailniveau: Iets tastbaars doen op ambachtsniveau, maar…; ontwikkeling van werknemersvaardigheden staat voorop (ontwikkeling vakvaardigheden is een pré); Hard op inhoud en gedrag, zacht op de relatie (hulp bij het oplossen van problemen); Helpen ontdekken en ontwikkelen van talent en mogelijkheden; Doorbreken van apathie en passiviteit als gevolg van werkloosheid; Verandering van mindset; van ‘moeten’ naar ‘willen’.
Herstelling zegde, in de persoon van Yoeri van der Lugt, aan gemeenten alle ondersteuning toe bij het opstarten van een dergelijk traject.
Opdrachtgevers De opdrachtgevers van projecten zijn eigenaren en beheerders van cultureel erfgoed. Wat verlangen zij van ons en wij van hen? Hoe organiseer je het werk met Herstelling? Inleider: Jaap Hulscher, directeur Stadsherstel In een gevarieerde discussie kwamen de kansen en onzekerheden van Herstelling in zijn relatie met de opdrachtgevers aan de orde. Zowel van de zijde van opdrachtgevers, als de stichtingen die forten beheren en forteigenaren als Staatsbosbeheer en Stadsherstel, als van de zijde van de drie aanwezige Herstellingen ( naast de Amsterdamse die van Den Helder en van Gooi en Vechtstreek), werden verbeteringen en bedreigingen geformuleerd. 1. De bezuinigingen die zowel op gemeentelijk als op provinciaal aan de orde zijn, zouden de formule van Herstelling, vrijwel gratis arbeid gecombineerd met de kosten van materialen, in gevaar kunnen brengen en zelfs eventueel tot een bijna concurrerende marktpartij maken, een partij die zich door zijn werkmethodiek niet kan meten met de normaal functionerende partijen. De flexibiliteit in productietijd, die bij Herstelling vereist is, werkt dan negatief. Gezien de stevige steun die tijdens het congres werd betuigd door de staatssecretaris, door de gedeputeerde en de wethouder zou een dergelijke ontwikkeling toch niet moeten kunnen plaatsvinden, want daarmee komt dit succesvolle re-integratiemodel op de tocht te staan. Wel zal de huidige ontwikkeling aanleiding zijn tot een nauwere samenwerking tussen de drie Herstellingen. Bovendien zal moeten worden bezien of in andere grote gemeenten in Noord Holland vergelijkbare initiatieven moeten worden geïnitieerd. 2. Uit de discussie blijkt dat Herstelling een ontwikkeling heeft doorgemaakt van ploegen die met beheer bezig waren tot groepen die restauraties aanpakken. Wanneer die restauraties gereed zijn, dan zouden de opdrachtgevers het een goede gedachte vinden, dat ook dat beheer weer door Herstelling wordt gedaan.
3 van 6
Congres Provincie Noord-Holland/Stichting Herstelling d.d. 20 januari 2011. 3. Omdat de inzet op met name forten flexibiliteit vraagt ten gevolge van de eisen die de natuurlijke omgeving stelt( broeden, nestelen, winterslaap) zou het voor de continuïteit van de inzet van de ploegen van Herstelling een goede gedachte zijn een databank te ontwikkelen, waarin een gevarieerd aanbod van vraag naar herstel gebundeld is. Bedoeling is dat de verstoring van de natuurlijke omgeving tot een minimum beperkt wordt. 4. Ook overheden zouden bij de aanbesteding van grote restauratiewerken en bij het vaststellen van grote subsidies aan restauratieprojecten kunnen bezien of een procentueel gedeelte van dat werk voor re-integratieprojecten kan worden ingezet. 5. Tenslotte kan worden aangegeven dat voor de aanwezige opdrachtgevers de inzet van Herstelling een uitkomst is om in feite onhaalbare, onrendabele projecten van restauratie van historisch erfgoed, in het groen en in de bouw, mogelijk te maken. De bijkomende factor een bijdrage te leveren aan de re-integratie van jonge uitvallers in deze specifieke ambachtelijke bedrijfstakken wordt daarbij als zeer positief ervaren, ook uit publicitair perspectief.
Vroegtijdige schooluitval. Wat zijn onze ervaringen met het project Schoolfort? Wat leren we daar uit en wat moet er veranderen? Inleider: Rob Moerbeek, teammanager DWI, schoolfort, gemeente Amsterdam. In het Schoolfort gaan jongeren aan de slag die dreigen uit te vallen uit het schoolsysteem. Onder leiding van een ervaren werkmeester verrichten zij lichte onderhoudswerkzaamheden aan cultureel erfgoed, zoals Fort Uitermeer en de Houtrakpolder. De bedoeling is, dat zoveel mogelijk van hen terugkeren naar school om deze succesvol af te ronden. Sommigen starten een ander traject zoals Herstelling. Stelling: ‘Methodiek Schoolfort hoort bij het reguliere onderwijs en zou als zodanig moeten worden gefinancierd uit de onderwijsbudgetten’. Behaalde resultaten: 1. Complete afronding traject: 87% Schoolfort t.o. 65% totale onderzoeksgroep 2. Verbetering op gebied scholing en/of werk: 94% Schoolfort t.o. 79% totale onderzoeksgroep 3. Lange termijn: • Motivatietoename • Vermindering strafbare gedragingen • Toename gevoel eigenwaarde en (zelf)discipline Onderzoeken UVA en bureau Intraval Resultaten gestelde hoofddoelen: 1. Hoger dan gehele onderzoeksgroep 2. Verbetering school- en/of werksituatie 3. Effectief werkzame hoofddoelkenmerken: • Korte trajectduur • Nadruk op discipline en structuur 4 van 6
Congres Provincie Noord-Holland/Stichting Herstelling d.d. 20 januari 2011.
Boodschap 1. De onderzoeksresultaten beamen nut project Schoolfort; 2. Integraal aanbod van scholing en werk blijkt met name geschikt voor de praktijkrichting VMBO doelgroep 3. Te danken aan preventieve aanpak ‘vitale’ ruimte: • Aanpassing van beeldvorming/referentiekader • Kennismaken met werk
Multiproblematiek Multiproblematiek ( verslavingen,schulden, jonge eenoudergezinnen) en het belang van een goede en tijdige diagnose. Wat zijn onze ervaringen, hoe gaan we daarmee om? Wat werkt en wat niet? Inleider: Walter Faber, unitregisseur Ketenunit jeugdcriminaliteit/veelplegers Amsterdam. Aanbevelingen: 1. Meer aandacht voor preventieve trajecten met de methodiek van Herstelling, ook als het gaat om zinvolle dagbesteding voor deelnemers met een strafmaatregel in combinatie met nachtdetentie. 2. Uitbreiding preventieve maatregelen ter voorkoming van het ontstaan van schulden. 3. Meer aandacht voor, met name bij praktijkonderwijs en VMBO-scholen, ontwikkelingen van de arbeidsmarkt, kennis van de branches en de benodigde werk-attitude. Een relevant CV en sollicitatietraining zouden onderdeel moeten zijn van het standaard lesprogramma. 4. Praktisch ingestelde jongeren (zonder startkwalificatie en veelal afkomstig van het speciaal onderwijs) kennis, kunde en ervaring in de branche laten opdoen binnen een assessment-achtige en prikkelarme omgeving onder verantwoordelijkheid van het onderwijs. 5. Realiseren van tijdelijke, kleinschalige, werkgerelateerde trajecten voor gedragsproblematische jongeren met LVB problematiek, waar middels structuur en training de jongere zich alsnog sociaal leert te verhouden in een werk/leeromgeving ter voorkoming van definitieve maatschappelijke uitsluiting en uitkeringsafhankelijk zijn.
Werkgevers Wat doen we voor werkgevers, wat verwachten zij van ons, hoe gaan we om met de jongeren, hoe trekken we ze erbij? Inleider: Guus Post, secretaris Bouwend Amsterdam.
Doel van Herstelling is de deelnemers aan het eind van een traject een baan te bezorgen bij een werkgever. Het traject is daarom vooral gericht op het bijbrengen van ‘werknemersvaardigheden’. 1. Formule ‘Herstelling’ heeft zich duidelijk bewezen. Geen aanbevelingen voor verbeteringen. 2. Werkgevers hebben een economisch belang. Deelnemers moeten geen kostenposten zijn. Zij moeten op het moment van overname minstens zichzelf kunnen terugverdienen. De werkgevers geven aan, dat ze mensen willen hebben, die aan het 5 van 6
Congres Provincie Noord-Holland/Stichting Herstelling d.d. 20 januari 2011. werk kunnen zonder problemen. Wat hen betreft kan Herstelling niet streng genoeg zijn. Zij willen “gewoon een goede kracht.” Dat betekent bijvoorbeeld, dat die behoorlijk Nederlands spreekt, op tijd komt, normaal kan communiceren, kan samenwerken en motivatie toont. Als aan die voorwaarden is voldaan leren wij ze het vak wel. Dat is in elke beroepsrichting hetzelfde. 3. Herstelling vraagt op haar beurt aan de werkgever de deelnemer, zonder vooroordelen, een kans te geven te laten zien wat hij/zij waard is. 4. De normale gang van zaken bij Herstelling om de kans op succes maximaal te maken is: a. Zoeken van de juiste werkplek, indien mogelijk rekening houdend met de beroepswensen. b. Starten met een stage van drie maanden. c. De deelnemer blijft tijdens de stage een uitkering ontvangen van de gemeente Amsterdam en blijft onder begeleiding van Herstelling. d. De werkgever kan in die tijd zien of de deelnemer geschikt is. Eventuele problemen kunnen direct getackeld worden. Het beslismoment ligt na ongeveer een maand. Dan weet een werkgever of een kandidaat voldoende vaardigheden bezit voor het werk waarvoor hij wordt ingezet. e. De deelnemer krijgt een reëel beeld van het beroep en maakt dus een gemotiveerde keuze. f. Gaan we door, dan garandeert de werkgever de deelnemer een baan na de stage. Deelnemers worden tijdens de stage intensief begeleid. Nadat een deelnemer is aangenomen verzorgt Herstelling ‘nazorg’voor deelnemer en werkgever. g. Deelnemers kunnen, als de kans op een baan daarmee wordt vergroot, scholing volgen. Denk hierbij aan VCA, rijbewijs vorkheftruck etc. of een vakgericht voorschakeltraject. h. Duurzaam uitplaatsen naar een baan is belangrijk. Herstelling heeft naast een goed netwerk van werkgevers ook een goede relatie met scholen, kenniscentra en opleidingsbedrijven. 5. In het kader van de in Amsterdam voorgeschreven ‘social return*’ (5%-regeling in Amsterdam) kan Herstelling van grote waarde zijn, aangezien DWI grote moeite zal hebben om geschikte kandidaten aan te leveren, waar werkgevers wat mee kunnen.
6 van 6
