3 3
K Ko oe elliin ng g
Checklist PAGINA
V e r b e t e r i n g va n h e t r e n d e m e n t va n d e k o u d e p r o d u c t i e Condensor 3.1.
Verlagen van de condensatietemperatuur
71
3.2.
V e r b e t e r e n v a n d e r e g e l i n g v a n h e t e xp a n s i e v e n t i e l
75
3.3.
Verminderen van het verbruik van de koeltorenventilatoren
77
Verdamper 3.4.
Verhogen van de verdampingstemperatuur
79
Compressor 3.5.
A a n p a s s e n va n h e t v e r m o g e n va n d e k o e l m a c h i n e a a n d e r e ë l e b e h o e f t e n
81
3.6.
O p h e f f e n v a n d e r e g e l i n g d o o r wa r m e - g a s i n j e c t i e
83
3.7.
V e r h o g e n v a n d e d r u k d r e m p e l wa a r b i j d e c o m p r e s s o r wo r d t aangeschakeld
85
3.8.
Verbeteren van de regeling van de koelmachine
Vervanging 3.9.
87
89
Voorbereiden van de toekomstige vervanging van de koelmachine
V e r b e t e r i n g va n h e t n e t
91
3 . 1 0 . B e p e r k e n v a n h e t g e k o e l d - wa t e r d e b i e t i n d e i n s t a l l a t i e
95
3.11. Uitbalanceren van het hydraulische net
R e g e l i n g va n d e k r i n g e n
97
3 . 1 2 . V e r b e t e r e n v a n h e t b e h e e r v a n d e g e k o e l d - wa t e r c i r c u l a t i e
99
3 . 1 3 . V e r h o g e n v a n d e t e m p e r a t u u r v a n h e t g e k o e l d - wa t e r n e t
Af g i f t e
101
3.14. Verbeteren van de efficiëntie van de ventilatorconvectoren
103
3.15. Verbeteren van het beheer van de koelingsplafonds
105
3.16. Verbeteren van het beheer van de klimaatregelingstoestellen
69
3 3
K Ko oe elliin ng g
70
3 3 1
K Ko oe elliin ng g V e r l a g e n va n d e c o n d e n s a t i e t e m p e r a t u u r
M MA AA AT TR RE EG GE EL L De condensatietemperatuur verlagen: • de luchtcondensors schoonmaken • de watercondensors ontkalken • de omgeving van de condensor verbeteren
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T •
D o o r d e l u c h t c o n d e n s o r s s c h o o n t e m a k e n , k a n h e t v e r b r u i k v a n d e k o e l m a c h i n e wo r d e n ve r m i n d e r d m e t o n g e v e e r - 1 0 % b i j g e r i n g e ve r vu i l i n g ( j a a r l i j k s e s c h o o n m a a k b e u r t ) , - 30% na jarenlange vervuiling
•
D e s c h o o n m a a k va n d e wa t e r c o n d e n s o r s l e v e r t e e n b e s p a r i n g o p v a n 1 5 t o t 2 5 % o p h e t verbruik van de koelmachine.
•
E e n v e r b e t e r i n g v a n d e o m g e vi n g v a n d e c o n d e n s o r d i e z o r g t v o o r e e n v e r l a g i n g v a n d e condensatietemperatuur met 1°C, betekent nog eens ongeveer 3% besparing.
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G D e g r a a d v a n ve r vu i l i n g va n d e c o n d e n s o r s k a n wo r d e n nagegaan door het ve r s c h i l te meten tussen de condensatietemperatuur en de luchttemperatuur bij de ingang va n d e c o n d e n s o r . D e z e m o e t o n g e v e e r 1 5 t o t 2 0 K b e d r a g e n bij volle belasting (en een e ve n r e d i g e wa a r d e bij gedeeltelijke belasting). Om de condensatietemperatuur te kennen, deze niet r e c h t s t r e e k s m e t e n b i j d e c o n d e n s o r m a a r we l d e d r u k wa a r d e aflezen en vergelijken met de overeenstemmingstabel " d r u k / t e m p e r a t u u r " va n h e t k o e l m e d i u m . U v i n d t d e z e t a b e l vo o r d e k o e l m e d i a R 2 2 , R 1 3 4 a e n R 4 0 7 c i n d e f i c h e 3.4 " V e r h o g e n va n d e v e r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r " .
S c h o o n m a a k va n d e l u c h t c o n d e n s o r s : D e r i b b e n va n d e l u c h t g e k o e l d e c o n d e n s o r s r e g e l m a t i g s c h o o n m a k e n , i n h e t b i j z o n d e r o p h e t e i n d e va n d e l e n t e ( v e r v u i l i n g d o o r z a d e n , s t u i f m e e l , e n z . ) . D e k o e l s p i r a a l k a n wo r d e n g e r e i n i g d m e t b e h u l p v a n e e n l u c h t c o m p r e s s o r o f m e t wa t e r o n d e r lage druk. V o o r z i c h t i g t e we r k g a a n e n a l t i j d t e g e n d e l u c h t s t r o o m i n wa n t d e r i b b e n h e b b e n e e n zwa k k e m e c h a n i s c h e we e r s t a n d ! W o r d t d e c o n d e n s o r m e t wa r m wa t e r g e r e i n i g d o m h e m e v e n t u e e l t e o n t v e t t e n , d a n m o e t d e t e m p e r a t u u r v a n h e t g e b r u i k t e wa t e r l a g e r z i j n d a n d e c o n d e n s a t i e t e m p e r a t u u r o m g e e n o ve r d r u k i n d e m a c h i n e t e c r e ë r e n . O o k m o e t d e s t r o o m t o e v o e r v a n d e t o e s t e l l e n wo r d e n afgesneden en alles moet goed droog zijn alvorens te herstarten.
O n t k a l k i n g va n d e w a t e r c o n d e n s o r s m e t o p e n k o e l t o r e n : Het verschil tussen de condensatietemperatuur e n d e wa t e r t e m p e r a t u u r b i j d e u i t g a n g v a n d e condensor is een andere indicator van de ve r vu i l i n g . D e z e m o e t o n g e v e e r 6 t o t 1 0 K bedragen. Indien de condensor vuil is, hem chemisch ontkalken. Vervolgens een wa t e r o n t h a r d e r installeren indien de kring daar nog niet mee is uitgerust en de we r k i n g va n de onthardingsinstallatie regelmatig controleren.
71
3 3 1
K Ko oe elliin ng g V e r l a g e n va n d e c o n d e n s a t i e t e m p e r a t u u r
V e r b e t e r i n g va n d e o m g e vi n g va n d e condensor: Z i c h v e r g e wi s s e n d a t d e c o n d e n s o r z i c h n i e t b e v i n d t i n e e n o m g e v i n g d i e g e vo e l i g i s vo o r l u c h t r e c i r c u l a t i e ( o n d e r e e n a f d a k , … ) . D i t k a n m a k k e l i j k wo r d e n n a g e g a a n : d e t e m p e r a t u u r va n de aanzuiglucht is dan veel hoger dan de ruimtetemperatuur.
Indien de condensor zich b e v i n d t o p e e n d a k m e t zwa r t e r o o f i n g , d a a r wi t g r i n d o v e r uitstrooien om lokale o ve r ve r h i t t i n g van de lucht in zo n n i g e p e r i o d e n t e v o o r k o m e n . O o k h e t c r e ë r e n va n s c h a d u w voor de condensor helpt tegen oververhitting door blootstelling a a n d e zo n . .
mp
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G De voorgestelde maatregelen zorgen voor een verlaging van de condensatietemperatuur, wa a r d o o r h e t d r u k n i ve a u b i j d e u i t g a n g v a n d e c o m p r e s s o r v e r l a a g t z o d a t d e z e d u s m i n d e r we r k h e e f t e n m i n d e r e n e r g i e v e r b r u i k t . Om dit aan te tonen, ve r g e l i j k e n we het gedrag van een compressor bij c o n d e n s t a t i e t e m p e r a t u r e n va n 4 0 ° C e n v a n 5 0 ° C o p b a s i s v a n d e n o m i n a l e k e n m e r k e n g e g e ve n d o o r d e l e v e r a n c i e r .
72
3 3 1
K Ko oe elliin ng g V e r l a g e n va n d e c o n d e n s a t i e t e m p e r a t u u r 1. Condensatietemperatuur van 40°C: Bij een verdampingstemperatuur van 0°C §
bedraagt het door de opgenomen elektrisch 6,3 kW
compressor vermogen
§
bedraagt het aan de verdamper afgegeven koelvermogen 21,9 kW
2. Condensatietemperatuur van 50°C: Daar de temperatuur van de vloeistof hoger i s b i j d e i n g a n g v a n h e t e xp a n s i e v e n t i e l , neemt ook de verdampingstemperatuur met 1 of 2° toe. § het door de compressor opgenomen elektrisch vermogen bedraagt 7 kW §
het aan de verdamper afgestane koelvermogen bedraagt 19,3 kW
Het "rendement" van de machine (COP) is verslechterd: VOOR: (21,9 kW geproduceerd) / (6,3 kW opgenomen) = 3,5 N A: (19,3 kW geproduceerd) / (7 kW opgenomen) = 2,8 Me n z e g t d a n d a t d e " e n e r g i e - e f f i c i ë n t i e " van de koelmachine met 20% is verminderd. O p g e m e r k t wo r d t d a t e e n s t i j g i n g v a n d e buitentemperatuur met 10°C hetzelfde resultaat zou hebben opgeleverd.
Uittreksel uit een catalogus van compressoren
73
3 3 1
K Ko oe elliin ng g V e r l a g e n va n d e c o n d e n s a t i e t e m p e r a t u u r
74
3 3 2
K Ko oe elliin ng g V e r b e t e r e n va n d e r e g e l i n g va n h e t e x p a n s i e ve n t i e l
M MA AA AT TR RE EG GE EL L Indien het expansieventiel van het thermostatische type is: • het vervangen door een elektronisch expansieventiel • of werken met een ventilator aan variabele snelheid of met in cascade geregelde ventilatoren om de temperatuur bij de condensor te beperken
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T Een verlaging van de condensatietemperatuur met 1°C levert een besparing van ongeveer 3% op. D e v e r v a n g i n g va n h e t e xp a n s i e ve n t i e l d o o r e e n e l e k t r o n i s c h m o d e l k o s t o n g e v e e r 7 5 0 € ( i n c l u s i e f we r k u r e n e n v e r v a n g i n g v a n d e r e g e l a a r ) . D e i n s t a l l a t i e va n e e n t o e r e n r e g e l a a r o p d e v e n t i l a t o r e n i s s n e l t e r u g v e r d i e n d .
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G H e t e xp a n s i e v e n t i e l b e vi n d t zi c h t e r h o o g t e v a n d e s e c t i e v e r a n d e r i n g i n d e k r i n g : a a n d e e n e k a n t i s h e t k o e l m e d i u m vl o e i b a a r , a a n d e a n d e r e k a n t g a s v o r m i g . E xp a n s i e v e n t i e l e n m e t e e n e l e k t r i s c h e a a n s l u i t i n g zi j n e l e k t r o n i s c h . D e a n d e r e z i j n t h e r m o s t a t i s c h .
Schema expansieventiel
Elektronisch expansieventiel
Elektromagnetisch expansieventiel
B i j v e r v a n g i n g va n e e n t h e r m o s t a t i s c h d o o r e e n e l e k t r o n i s c h e xp a n s i e v e n t i e l m o e t o o k d e r e g e l a a r v a n d e k o e l m a c h i n e wo r d e n v e r v a n g e n .
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G H e t e xp a n s i e v e n t i e l v a n d e k o e l m a c h i n e i s g e d i m e n s i o n e e r d o m e e n z e k e r d e b i e t koelmedium door te laten, bij een bepaald drukverschil. W anneer dit drukverschil kleiner wo r d t , v e r m i n d e r t o o k h e t d e b i e t v a n h e t k o e l m e d i u m . D e c o m p r e s s o r , d i e b l i j f t d r a a i e n , wo r d t d a n s l e c h t g e k o e l d . Daarom legt de constructeur een minimale druk op bij de uitgang van de condensor. Dit uit zi c h i n e e n m i n i m u m t e m p e r a t u u r i n d e c o n d e n s o r ( h e t t h e r m o s t a t i s c h e xp a n s i e v e n t i e l we r k t g e wo o n l i j k b i j e e n m i n i m u m c o n d e n s a t i e t e m p e r a t u u r v a n 3 5 ° C v o o r h e t k o e l m e d i u m R 2 2 ) .
V e r va n g i n g va n h e t e x p a n s i e ve n t i e l d o o r e e n e l e k t r o n i s c h m o d e l 75
3 3 2
K Ko oe elliin ng g V e r b e t e r e n va n d e r e g e l i n g va n h e t e x p a n s i e ve n t i e l
I n t e g e n s t e l l i n g t o t h e t t h e r m o s t a t i s c h e xp a n s i e v e n t i e l , g a r a n d e e r t h e t e l e k t r o n i s c h m o d e l e e n c o n s t a n t d e b i e t va n h e t k o e l m e d i u m wa n n e e r h e t d r u k v e r s c h i l d a a l t . H e t k a n d u s we r k e n a a n e e n l a g e r e h o g e d r u k e n e e n l a g e r e m i n i m u m c o n d e n s a t i e t e m p e r a t u u r ( b . v . 2 0 ° C v o o r R 2 2 ) ! H e t i s d u u r d e r i n a a n k o o p m a a r d e p r i j s wo r d t r u i m s c h o o t s g e c o m p e n s e e r d d o o r h e t g e b r u i k v a n d e i n s t a l l a t i e . Me t e e n e l e k t r o n i s c h e xp a n s i e v e n t i e l k a n m e n d e condensatietemperatuur immers optimaliseren naar gelang de belasting van de compressor.
O p t i m a l i s a t i e va n h e t b e h e e r va n d e ve n t i l a t o r e n H o u d t m e n h e t t h e r m o s t a t i s c h e xp a n s i e v e n t i e l , d a n k a n m e n h e t b e h e e r v a n d e v e n t i l a t o r e n optimaliseren. W a n n e e r d e k o e l m a c h i n e we r k t i n d e wi n t e r , m o e t h e t l u c h t d e b i e t d a t d o o r d e c o n d e n s o r s t r o o m t wo r d e n v e r k l e i n d . D i t d o e t m e n v a a k d o o r d e v e n t i l a t o r e n t e l a t e n we r k e n i n o f / o f f c yc l u s s e n . E e n d e r g e l i j k e we r k wi j ze m e t k o r t e c y c l u s s e n ( + / - 2 m i n . ) d i e l e i d e n t o t " m o e h e i d " va n d e m o t o r , wo r d t a f g e r a d e n . H e t d o e n we r k e n va n d e ve n t i l a t o r a a n v a r i a b e l e s n e l h e i d d o o r p l a a t s i n g v a n e e n e xt e r n e toerenregelaar maakt het mogelijk: - h e t ve r b r u i k v a n d e v e n t i l a t o r l i c h t j e s t e d o e n d a l e n , - d e we r k i n g va n d e c o m p r e s s o r t e o p t i m a l i s e r e n : z o l a n g d e b e l a s t i n g b e p e r k t b l i j f t , wo r d t d e s n e l h e i d va n d e ve n t i l a t o r a a n g e p a s t o m d e m i n i m u m v e r e i s t e d r u k a a n t e h o u d e n ; naarmate de belasting toeneemt, gaat ook de druk geleidelijk omhoog. I n d i e n d e c o n d e n s o r o ve r ve r s c h i l l e n d e v e n t i l a t o r e n b e s c h i k t , v e r k r i j g t m e n e e n ve r g e l i j k b a a r r e s u l t a a t d o o r z e i n c a s c a d e t e d o e n we r k e n , v i a e e n m e e r t r a p s p r e s s o s t a a t . Opmerkingen: 1 De plaatsing van een toerenregelaar op bestaande ventilatoren kan soms de vervanging van de ventilatormotor vereisen (tegenwoordig steeds minder vaak). De aankoop van de toerenregelaar wordt wel soms gesubsidieerd door de elektriciteitsverdeler en kan ook zo r g e n v o o r e e n v e r l a g i n g v a n h e t g e l u i d s n i v e a u . 2 Zich vergewissen dat de onderkoeling na condensatie voldoende blijft met het verbeterde beheer van de ventilatoren. Indien de onderkoeling ontoereikend is, kunnen de d r u k v e r l i e ze n i n d e v l o e i s t o f l e i d i n g n a a r h e t e x p a n s i e v e n t i e l e e n g e d e e l t e l i j k e v e r d a m p i n g van de vloeistof teweegbrengen. Dit fenomeen (flashgas) hindert de goede werking van het expansieventiel door de toevoer stroomopwaarts van een emulsie.
76
3 3
K Ko oe elliin ng g
3
V e r m i n d e r e n va n h e t ve r b r u i k va n d e k o e l t o r e n ve n t i l a t o r e n
M MA AA AT TR RE EG GE EL L De regeling van de koeltoren wijzigen door bij voorrang de ventilatoren uit te schakelen
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T H e t v e r m o g e n va n e e n v e n t i l a t o r i s e ve n r e d i g m e t z i j n snelheid tot de derde macht. Een halvering van de s n e l h e i d v a n d e ve n t i l a t o r b e t e k e n t d u s e e n d e l i n g v a n het verbruik door 8!
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G Z i c h v e r g e wi s s e n d a t d e r e g e l i n g v a n d e i n s t a l l a t i e n o r m a a l we r k t : 1.
e e r s t m o e t h e t a a n t a l e n d e s n e l h e i d v a n d e v e n t i l a t o r e n wo r d e n a a n g e p a s t ( b i j e e n v e n t i l a t o r m e t 2 s n e l h e d e n b i j vo o r b e e l d ; i d e a a l i s e c h t e r e e n v e n t i l a t o r m e t m e e r snelheden),
2.
p a s d a a r n a wo r d t d e p o s i t i e va n d e v e r d e e l k l e p ( r e c i r c u l a t i e k l e p ) a a n g e p a s t e n verfijnd.
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G D e vo l l e d i g e k l i m a a t r e g e l i n g s i n s t a l l a t i e e n d u s o o k d e k o e l t o r e n i s g e d i m e n s i o n e e r d v o o r perioden van grote hitte (b.v. 30°C, 50% RV). •
D e a n d e r e d a g e n i s e r g e va a r d a t d e c o n d e n s o r t e s t e r k k o e l t e n d a t d e c o n d e n s a t i e d r u k t e l a a g i s vo o r e e n g o e d e we r k i n g v a n h e t t h e r m o s t a t i s c h e xp a n s i e v e n t i e l .
O m d i t p r o b l e e m t e v e r m i j d e n , t r e f t m e n t we e t y p e s r e g e l i n g a a n , d i e b i j v o o r r a n g i n we r k e n op: -
de koeltorenventilatoren,
-
d e d r i e we g - v e r d e e l k l e p .
R e g e l i n g d o o r s t u r i n g va n d e ve n t i l a t o r e n 77
3 3
K Ko oe elliin ng g
3
V e r m i n d e r e n va n h e t ve r b r u i k va n d e k o e l t o r e n ve n t i l a t o r e n
De d r i e we g - v e r d e e l k l e p blijft a l t i j d v o l l e d i g o p e n s t a a n wa n n e e r d e ve n t i l a t o r e n we r k e n . W anneer de temperatuur van de c o n d e n s o r t e l a a g i s , wo r d e n d e ve n t i l a t o r e n e e n v o o r e e n i n cascade uitgeschakeld. W anneer de ventilatoren uitgeschakeld zijn en de temperatuur bij de condensor te l a a g b l i j f t , l a a t d e d r i e we g v e r d e e l k l e p e e n d e e l va n h e t wa t e r d a t r e c h t s t r e e k s va n d e condensor komt door en mengt het met het wa t e r van de koeltoren.
R e g e l i n g d o o r s t u r i n g va n d e d r i e w e g k l e p Deze regeling is te vermijden! H e t wa t e r b i j d e u i t g a n g v a n d e t o r e n wo r d t s y s t e m a t i s c h v e r m e n g d m e t h e t wa t e r u i t d e c o n d e n s o r . D i t s ys t e e m i s n i e t e r g e f f i c i ë n t : d e v e n t i l a t o r e n d r a a i e n p e r m a n e n t , o n g e a c h t d e k o e l i n g s b e h o e f t e n . N i e t a l l e e n wo r d t e r e n e r g i e v e r s p i l d m a a r b o v e n d i e n z i j n d e we r k i n g s k o s t e n v a n d e v e n t i l a t o r e n n i e t t e v e r wa a r l o z e n .
78
3 3 4
K Ko oe elliin ng g V e r h o g e n va n d e ve r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r
M MA AA AT TR RE EG GE EL L De verdampingstemperatuur verhogen: • de kwaliteit van de warmtewisseling op het niveau van de verdamper controleren • minder sterk gekoeld water gebruiken indien de behoeften van het gebouw het toelaten
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T E e n ve r h o g i n g v a n d e v e r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r m e t 1 ° C l e v e r t e e n g e m i d d e l d e b e s p a r i n g va n 3 % o p : - 2 % vo o r d e z u i g e r c o m p r e s s o r e n , - 3 % vo o r d e c e n t r i f u g a a l c o m p r e s s o r e n , - 4% per graad voor de schroefcompressoren. Als ze sterk bevuild zijn, kan de schoonmaak van de verdampers een besparing opleveren t o t 1 5 % va n h e t v e r b r u i k v a n d e k o e l m a c h i n e .
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G C o n t r o l e va n d e ve r d a m p e r s Het is nuttig om het ve r s c h i l te volgen tussen de ve r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r e n d e g e k o e l d - wa t e r t e m p e r a t u u r b i j d e u i t g a n g v a n d e ve r d a m p e r . D i t v e r s c h i l z o u n o r m a a l o n d e r d e 6 à 10°C moeten liggen. I s d i t n i e t h e t g e v a l , d a n m o e t d e v e r d a m p e r wo r d e n o n d e r z o c h t : - O f we l i s h i j v u i l , wa t a f b r e u k d o e t a a n h e t r e n d e m e n t . I n d a t g e v a l m o e t h i j c h e m i s c h wo r d e n o n t k a l k t ( m e t s t e r k e z u r e n ) . - O f d e wa r m t e wi s s e l i n g s o p p e r vl a k t e va n d e v e r d a m p e r i s k l e i n e r g e wo r d e n ( b . v . d o o r h e t d i c h t e n v a n b u i z e n d i e g e b a r s t e n z i j n d o o r d e vo r s t , b i j we r k i n g va n d e k o e l m a c h i n e m e t o n vo l d o e n d e wa t e r i r r i g a t i e ) . D e v e r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r k a n wo r d e n a f g e l e z e n v a n d e o n d e r s t a a n d e o v e r e e n s t e m m i n g s t a b e l t u s s e n t e m p e r a t u u r e n r e l a t i e ve d r u k ( t e n o p z i c h t e v a n d e a t m o s f e r i s c h e d r u k o p h e t ogenblik van de opneming) voor een aantal koelmedia. De in aanmerking te nemen druk is d i e we e r g e g e v e n d o o r d e m a n o m e t e r o p d e z u i g l e i d i n g v a n d e k o e l m a c h i n e . Temperatuur [°C]
R22
Relatieve druk [bar] R134A R407c
Temperatuur [°C]
R22
Relatieve druk [bar] R134A R407c
-20 -18 -16 -14 -12
1,43 1,62 1,83 2,05 2,28
0,31 0,43 0,56 0,69 0,84
1,79 2,02 2,25 2,50 2,77
10 12 14 16 18
5,78 6,20 6,64 7,10 7,58
3,12 3,40 3,70 4,01 4,34
6,77 7,25 7,75 8,27 8,81
-10 -8 -6 -4 -2
2,52 2,78 3,05 3,33 3,63
0,99 1,15 1,33 1,51 1,71
3,05 3,34 3,65 3,98 4,32
20 25 30 35 40
8,08 9,42 10,91 12,55 14,35
4,68 5,61 6,66 7,82 9,11
9,38 10,91 12,60 14,46 16,50
0 2 4 6 8
3,95 4,28 4,63 5,00 5,38
1,91 2,13 2,36 2,60 2,85
4,68 5,06 5,46 5,88 6,31
45 50 55 60 65
16,33 18,49 20,84 23,40 26,17
10,53 12,10 13,83 15,73 17,80
18,75 21,20 23,87 26,78 29,94
79
3 3 4
K Ko oe elliin ng g V e r h o g e n va n d e ve r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r
M i n d e r s t e r k g e k o e l d w a t e r g e b r u i k e n i n s o m m i g e p e r i o d e n va n h e t jaar Z o r g e n vo o r e e n g l i j d e n d e v e r t r e k t e m p e r a t u u r v a n h e t wa t e r v a n d e b i j v o o r b e e l d : 6 ° C i n d e z o m e r , 9 ° C i n h e t t u s s e n s e i z o e n e n 1 2 ° C i n d e wi n t e r .
verdamper,
De koelmachines worden gestuurd door de vertrektemperatuur van het gekoeld water maar vaak ook door de retourtemperatuur! Dit leidt soms tot verwarring waardoor de vertrektemperatuur van het gekoeld water (de enige die belang heeft) te hoog of te laag is. H e t i s d u s b e l a n g r i j k o m i n d e s t o o k r u i m t e o p d u i d e l i j k e w i j ze a a n t e g e v e n o f d e r e g e l i n g steunt op de vertrek- dan wel op de retourtemperatuur en welke waarde is ingesteld. D e z e o p l o s s i n g i s g e s c h i k t o n d e r d e vo l g e n d e v o o r wa a r d e n :
•
D a t h e t k o u d e ve r b r u i k va n h e t g e b o u w s a m e n h a n g t m e t d e e v o l u t i e v a n d e b u i t e n t e m p e r a t u u r . D i t i s h e t g e v a l wa n n e e r d e k o e l i n g s b e h o e f t e n a f h a n g e n v a n d e v e r s e - l u c h t b e h a n d e l i n g e n va n d e b e z o n n i n g v a n o p h e t o o s t e n o f we s t e n g e o r i ë n t e e r d e g e v e l s , e n n i e t va n d e i n t e r n e t o e vo e r ( i n f o r m a t i c a , v e r l i c h t i n g , m e n s e l i j k e a a n we z i g h e i d , e n z . ) , d i e c o n s t a n t i s , o f va n d e b e zo n n i n g v a n o p h e t z u i d e n g e o r i ë n t e e r d e g e v e l s ( m e e r zon in het tussenseizoen dan in de zomer, dus helemaal niet evenredig met de buitentemperatuur). Concreet kan men nagaan of dit het geval is door te controleren of het verschil tussen de ve r t r e k - e n d e r e t o u r t e m p e r a t u u r v a n h e t g e k o e l d wa t e r k l e i n e r i s i n d e wi n t e r d a n i n d e z o m e r . B i j vo o r b e e l d : v e r t r e k 6 ° C - r e t o u r 8 ° C i n d e wi n t e r , g e vo l g d d o o r 6 ° C - 1 1 ° C i n d e zo m e r wi j s t e r o p d a t d e v e r t r e k t e m p e r a t u u r i n d e wi n t e r k a n wo r d e n o p g e v o e r d , a a n g e zi e n d e b e h o e f t e n b e p e r k t e r z i j n .
•
Dat de koudevraag op alle op de koelmachine aangesloten kringen samenhangt met de evolutie van de buitentemperatuur. Indien een kring constante behoeften heeft (voor een c o m p u t e r l o k a a l b i j v o o r b e e l d ) d r e i g t e e n we r k i n g a a n e e n h o g e r e wa t e r t e m p e r a t u u r onvoldoende te zi j n ( t e n zi j de wa r m t e wi s s e l a a r van het computerlokaal overgedimensioneerd is). Deze regeling kan manueel (2 of 3 aanpassingen per jaar) of automatisch gebeuren. In het l a a t s t e g e v a l m o e t d e vo e l e r zi c h b e vi n d e n o p e e n p l a a t s d i e r e p r e s e n t a t i e f i s v o o r d e b e h o e f t e n va n d e i n s t a l l a t i e ( b u i t e n v o e l e r b i j v o o r b e e l d ) .
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G Verv uiling v an de v erdampers W a n n e e r d e v e r d a m p e r s v u i l z i j n , v e r l o o p t d e wa r m t e wi s s e l i n g t u s s e n d e k o e l m a c h i n e e n d e g e k o e l d - wa t e r k r i n g m i n d e r g o e d , d e v e r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r d a a l t , d e c o m p r e s s o r m o e t h a r d e r we r k e n e n … h e t r e n d e m e n t v a n d e k o e l m a c h i n e v e r m i n d e r t .
Verlaging v an de gemiddelde t emperat uur v an het gekoeld w at er Het studiebureau heeft de installatie gedimensioneerd op basis van het vereiste vermogen i n p e r i o d e n va n g r o t e h i t t e ( + / - 3 2 ° C , h e l d e r e h e m e l ) . V o o r d e g e k o e l d - wa t e r k r i n g h e e f t h e t b i j vo o r b e e l d e e n v e r t r e k t e m p e r a t u u r v a n 7 ° C e n e e n r e t o u r t e m p e r a t u u r v a n 1 2 ° C v o o r z i e n . H e t i s e ve n we l n i e t n o d i g o m h e t wa t e r h e t h e l e j a a r d o o r o p d i e t e m p e r a t u u r t e k o e l e n ! D o o r d e t e m p e r a t u u r v a n h e t g e k o e l d wa t e r o p t e v o e r e n wa n n e e r d i t m o g e l i j k i s , v e r m i n d e r t h e t we r k va n d e c o m p r e s s o r e n ve r b e t e r t d e e f f i c i ë n t i e va n d e k o e l m a c h i n e .
80
3 3
K Ko oe elliin ng g
5
Aa n p a s s e n va n h e t ve r m o g e n va n d e k o e l m a c h i n e a a n d e behoeften
M MA AA AT TR RE EG GE EL L Het geïnstalleerd vermogen opsplitsen om het nominaal vermogen aan te passen aan de behoeften van het gebouw
P PO OT TE EN NT TIIË ËL LE EB BE ES SP PA AR RIIN NG G E e n o v e r g e d i m e n s i o n e e r d e i n s t a l l a t i e b r e n g t e xt r a we r k i n g s v e r l i e z e n m e e o p h e t n i v e a u v a n alle hulptoestellen (pompen, ventilatoren, …); h e t r e n d e m e n t va n d e m a c h i n e : i n d i e n h e t o p g e n o m e n v e r m o g e n l a g e r i s d a n 2 0 % v a n h e t n o m i n a l e ve r m o g e n va n d e k o e l m a c h i n e , k e l d e r t h e t k o u d e p r o d u c t i e r e n d e m e n t ; het risico van beschadiging van de koelmachine dat toeneemt met het aantal aanschakelingen.
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G I n d i e n d e k o e l m a c h i n e s t e r k o v e r g e d i m e n s i o n e e r d i s , wa t v a a k h e t g e v a l i s , i s h e t m o g e l i j k h e t a a n t a l we r k e n d e c o m p r e s s o r e n t e b e p e r k e n . O m d e b e s t a a n d e t o e s t a n d t e b e o o r d e l e n , wo r d t e e r s t d e we r k i n g v a n d e k o e l m a c h i n e s geobserveerd (nuttige instrumenten hiervoor zijn impulstellers en bedrijfsurenmeters, zie o o k f i c h e 3.9 ) : I s e r e e n m a c h i n e d i e q u a s i n o o i t we r k t ? W o r d e n d e ve r s c h i l l e n d e t r a p p e n v a n d e k o e l m a c h i n e s a c h t e r e e n v o l g e n s i n we r k i n g g e s t e l d ? O f wo r d e n z e a l l e m a a l t e g e l i j k a a n g e s c h a k e l d , o n g e a c h t h e t s e i z o e n e n d e we e r s o m s t a n d i g h e d e n ? Zo ja, dan zijn er verschillende mogelijkheden om het vermogen van een zuigerkoelmachine te beperken: • Verbeteren van het beheer van de machines om te vermijden dat er een i n we r k i n g wo r d t g e s t e l d g e d u r e n d e enkele minuten. De laatste machine bijvoorbeeld r e g e l e n o p b a s i s va n d e b u i t e n temperatuur (goede indicator van de b e h o e f t e n a a n v o o r v e r wa r m i n g v a n d e l u c h t e n d e b e h o e f t e n va n d e l o k a l e n o p h e t o o s t e n e n h e t we s t e n ) , m e t t e m p o r i s a t i e zo d a t ze m a a r a a n s l a a t wa n n e e r d e b e h o e f t e g r o o t g e n o e g i s e n g e d u r e n d e ze k e r e t i j d a a n h o u d t . Een prioriteit instellen voor het geval dat een van de andere machines uitvalt. • V o o r zi e n i n e e n t r a p r e g e l i n g beheer ervan verbeteren.
of
het
D e z e v e r b e t e r i n g m o e t g e b e u r e n o p e m p i r i s c h e wi j z e d o o r b i j s t e l l i n g t e r wi j l d e p r o p o r t i o n e l e b a n d e n d e v e r t r a g i n g s t i j d v a n d e r e g e l a a r g e l e i d e l i j k wo r d e n v e r h o o g d . Opmerking: een P-regelaar werkt in op de retourtemperatuur van het gekoeld water; een PI-regelaar op de vertrektemperatuur van het gekoeld water • Me n k a n o o k d e zu i g e r c o m p r e s s o r a a n v a r i a b e l e s n e l h e i d d o e n we r k e n . E r m o e t d a n e e n t i j d s c h a k e l a a r wo r d e n g e p l a a t s t o m d e c o m p r e s s o r n u e n d a n t e l a t e n d r a a i e n a a n zi j n n o m i n a l e s n e l h e i d zo d a t d e o l i e wo r d t m e e g e v o e r d d o o r h e t h e l e c i r c u i t . D o o r d e s n e l h e i d v a n d e c o m p r e s s o r t e ve r l a g e n , ve r m i n d e r t i m m e r s n i e t a l l e e n h e t d e b i e t k o e l v l o e i s t o f m a a r o o k h e t d e b i e t o l i e d a t d o o r d e v l o e i s t o f wo r d t m e e g e v o e r d .
B BE ER RE EK KE EN NIIN NG G Hoe de nodige koelv ermogens bepalen? 81
3 3
K Ko oe elliin ng g
5
Aa n p a s s e n va n h e t ve r m o g e n va n d e k o e l m a c h i n e a a n d e behoeften
H i e r v o o r d i e n t n a u wk e u r i g d e s o m t e wo r d e n b e r e k e n d v a n d e b e l a s t i n g v a n d e ve r s c h i l l e n d e wa r m t e b r o n n e n ( z o n , v e r l i c h t i n g , b u r e a u t i c a , … ) . Ma a r z e e r r u w g e n o m e n k a n men de volgende formule toepassen: 2/3 x opp. x de hieronder bepaalde ratio's. De c o ë f f i c i ë n t 2 / 3 wo r d t t o e g e p a s t o m r e k e n i n g t e h o u d e n m e t h e t f e i t d a t d e b e h o e f t e n n i e t gelijktijdig optreden. D o o r g a a n s wo r d t d e k l i m a a t r e g e l i n g i n e e n r u i m t e wa r m t e t o e vo e r 5 0 W / m ² v l o e r o p p e r v l a k t e o v e r s c h r i j d t .
nodig
geacht
wa n n e e r
de
totale
O m e e n l o k a a l ( b . v. e e n b u r e a u ) t e k o e l e n , wo r d t e e n k o e l v e r m o g e n p e r n u t t i g e m ² ( b u i t e n ve r k e e r s z o n e s ) g e ï n s t a l l e e r d va n •
•
60 tot 80 W/m² wanneer de behoefte beperkt is: -
h e t z i j d o o r d a t e r b i j z o n d e r e m a a t r e g e l e n z i j n g e n o m e n o m d e z o n t e we r e n (buitenstores) of de interne belasting te verlichten (performante verlichting, bureautica met sterkteregeling, ...).
-
h e t z i j o m d a t h e t g a a t o m e e n o u d g e b o u w m e t h o g e i n e r t i e , wa a r m e n g e wo o n d e n i e u we b e l a s t i n g e n d o o r d e o n t wi k k e l i n g v a n d e b u r e a u t i c a wi l o p v a n g e n .
8 0 t o t 1 2 0 W / m ² w a n n e e r d e i n t e r n e b e l a s t i n g n o g w o r d t ve r z w a a r d d o o r n i e t beheerste zoninstraling: Een kritiek geval zijn de hoeklokalen die immers zoninstraling hebben van 2 v e r s c h i l l e n d e g e ve l o r i ë n t a t i e s ( i n h e t s l e c h t s t e g e v a l : e e n l o k a a l m e t b e g l a z i n g o p h e t zu i d e n e n h e t we s t e n )
•
m e e r d a n 1 5 0 W / m ² i n g e va l va n b i j k o m e n d e p u n t b e l a s t i n g e n : computerlokaal, vergader- of opleidingszaal, ...
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G D e k o e l m a c h i n e s wo r d e n g e d i m e n s i o n e e r d o p b a s i s v a n e xt r e m e z o m e r o m s t a n d i g h e d e n . Z e h e b b e n d u s e e n h o g e r ve r m o g e n d a n h e t v e r m o g e n d a t g e d u r e n d e e e n g r o o t d e e l v a n h e t jaar nodig is. V a a k zi j n ze ze l f s vo o r d e zo m e r o ve r g e d i m e n s i o n e e r d , e n d i t o m ve r s c h i l l e n d e r e d e n e n : § o ve r s c h a t t e i n t e r n e t o e v o e r § o v e r d r e ve n ve i l i g h e i d s m a r g e s o m i e d e r g e b r e k a a n c o m f o r t b i j g r o t e h i t t e t e vo o r k o m e n Voorbeelden In een gebouw werd de maximale verbruikspiek van de koelmachine gemeten gedurende e e n u i t zo n d e r l i j k w a r m e w e e k i n d e zo m e r . D e ze b e d r o e g 1 2 0 k W . H e t g e ï n s t a l l e e r d vermogen bedraagt echter 240 kW! Van 3 in cascade gemonteerde koelmachines in een Brussels gebouw, blijkt er een nog nooit te hebben gewerkt! Me n m o e t g e e n v r a c h t wa g e n n e m e n a l s e e n b e s t e l wa g e n v o l s t a a t ! E e n o ve r g e d i m e n s i o n e e r d e i n s t a l l a t i e b r e n g t e xt r a we r k i n g s v e r l i e z e n mee, met name op het niveau van alle hulptoestellen (pompen, ventilatoren, …). En o n d e r 2 0 % v a n h e t n o m i n a a l ve r m o g e n k e l d e r t het koudeproductierendement va n een koelmachine! Dus moet men proberen, door opsplitsing van het geïnstalleerd vermogen, door aandrijving m e t v a r i a b e l e s n e l h e i d , … h e t ve r m o g e n a a n d e vr a a g a a n t e p a s s e n .
Koudeproductierendement
82
Werkingsgraad: koudebehoeften / nom.vermogen
3 3
K Ko oe elliin ng g
6
O p h e f f e n va n gasinjectie
de
compressorregeling
door
warme-
M MA AA AT TR RE EG GE EL L De vermogensregeling van de compressor verbeteren door opheffing van de regeling door warme-gasinjectie
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T Zeer rendabele investering gezien de verspilling die de oorspronkelijke situatie inhoudt.
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G O p b e s t a a n d e h a l f d i c h t e o f o p e n c o m p r e s s o r e n k a n e e n v e r m o g e n s m o d u l a t i e wo r d e n geïnstalleerd door gebruik van solenoïden om sommige cilinders te ontlasten (een koeltechnicus raadplegen). D e ze i n s t a l l a t i e m o e t wo r d e n a a n g e vu l d m e t e e n t i j d s c h a k e l a a r d i e d e c o m p r e s s o r n u e n d a n a a n n o m i n a a l ve r m o g e n d o e t d r a a i e n z o d a t d e o l i e wo r d t m e e g e v o e r d d o o r h e t h e l e circuit. W ant door de snelheid van de compressor te verlagen, vermindert niet alleen het d e b i e t k o e l vl o e i s t o f m a a r o o k h e t d e b i e t o l i e d a t d o o r d e v l o e i s t o f wo r d t m e e g e v o e r d . W a n n e e r d e c o m p r e s s o r wo r d t ve r va n g e n , k i e z e n v o o r e e n m o d e l m e t s n e l h e i d s wi s s e l i n g ( I N V E R TE R ) . D e i n v e s t e r i n g i s u i t e r a a r d z wa a r d e r m a a r , d o o r d e e n e r g i e b e s p a r i n g d i e z e o p l e ve r t , s n e l t e r u g v e r d i e n d .
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G D e r e g e l i n g d o o r wa r m e - g a s i n j e c t i e h e e f t t o t d o e l h e t d e b i e t va n h e t k o e l m e d i u m d a t d o o r de verdamper stroomt constant te houden om i e d e r r i s i c o v a n b e vr i e zi n g i n d e ve r d a m p e r t e vermijden. H e t p r i n c i p e b e s t a a t e r i n d e wa r m e g a s s e n u i t de compressor terug te voeren naar de inlaat va n d e v e r d a m p e r , n e t n a h e t e xp a n s i e ve n t i e l . Een capaciteits- of vermogensregelaar houdt d e v e r d a m p i n g s d r u k o p d e vo o r a f i n g e s t e l d e wa a r d e . Te r wi j l h e t e xp a n s i e ve n t i e l a l t i j d d e o v e r wa r m t e r e g e l t b i j d e u i t g a n g v a n d e ve r d a m p e r , z o d a t d e d a m p t e m p e r a t u u r b i j h e t ve r l a t e n va n d e v e r d a m p e r c o n s t a n t b l i j f t . W a n n e e r d e t h e r m i s c h e b e l a s t i n g d a a l t ( = we i n i g b e h o e f t e o m d e l o k a l e n t e k o e l e n ) , s t u u r t d e r e g e l a a r wa r m e m a a r u i t g e z e t t e d a m p e n n a a r d e v e r d a m p e r , d i e e e n e xt r a t h e r m i s c h e b e l a s t i n g v o r m e n . Z o wo r d t , ze l f s a l ve r m i n d e r t d e k o e l i n g s b e h o e f t e e n z o u d e c o m p r e s s o r e i g e n l i j k b u i t e n b e d r i j f k u n n e n wo r d e n g e s t e l d , o p n i e u w wa r m t e t o e g e v o e r d o m d e c o m p r e s s o r a a n h e t we r k t e h o u d e n ! ! ! R e s u l t a a t : h e t ve r m o g e n va n d e ve r d a m p e r k a n p r a k t i s c h v a r i ë r e n v a n 0 t o t 1 0 0 % m a a r h e t opgenomen vermogen blijft altijd hetzelfde! V e r g e l i j k i n g : s t e l l e n we o n s e e n p o m p v o o r d i e d e i n h o u d v a n e e n " l a a g " r e s e r v o i r overbrengt naar een "hoog" reservoir. Uit angst dat de pomp leegloopt door een gebrek aan wa t e r o m t e v e r p o m p e n , v o e r t m e n o p n i e u w wa t e r t o e a f k o m s t i g v a n h e t " h o g e " r e s e r v o i r . Z o k a n z e z o n d e r p r o b l e m e n b l i j v e n we r k e n ! D e z e t e c h n i e k i s e e n " p u r e ve r n i e t i g i n g v a n e n e r g i e " . B o v e n d i e n l e i d t z e t o t v e r h i t t i n g v a n d e m o t o r . Z e wo r d t e c h t e r v r i j v a a k t o e g e p a s t o m d a t z e we r k t m e t g o e d k o o p m a t e r i a a l ( o p g r o e p e n m e t e e n c o m p r e s s o r zo n d e r i n we n d i g r e g e l s y s t e e m v a n h e t v e r m o g e n , o p k l e i n e 83
3 3
K Ko oe elliin ng g
6
O p h e f f e n va n gasinjectie
de
compressorregeling
door
warme-
c h i l l e r s e n o p s ys t e m e n m e t d i r e c t e k o e l i n g , r o o f t o p b i j v o o r b e e l d ) . D i t s ys t e e m m o e t i n d e m a t e va n h e t m o g e l i j k e w o r d e n a f g e s c h a f t i n d e b e s t a a n d e i n s t a l l a t i e s .
84
3 3
K Ko oe elliin ng g
7
V e r h o g e n va n d e d r u k d r e m p e l w a a r b i j d e c o m p r e s s o r wordt aangeschakeld
M MA AA AT TR RE EG GE EL L Indien
de
compressor
vaak
aanslaat
in
perioden
van
grote
hitte,
de
aanschakelingsdrempel van de compressor verhogen, eerder dan het geïnstalleerd vermogen van de compressor
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T Deze maatregel, die geen investeringskosten meebrengt, vermijdt de vervanging van een compressor door een krachtiger toestel met het daaruit voortvloeiende oververbruik en is d u s ze e r r e n d a b e l .
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G Indien de compressor regelmatig aanslaat in de zeldzame perioden van grote hitte, is het i n t e r e s s a n t o m d e d r u k d r e m p e l wa a r b i j d e c o m p r e s s o r b e g i n t t e we r k e n t e v e r h o g e n ( d e d r e m p e l wa a r d e va n d e p r e s s o s t a a t wi j zi g e n ) . D e k o e l m a c h i n e k a n d a n b l i j ve n we r k e n , t e r wi j l t i j d e l i j k e e n l a g e r k o e l ve r m o g e n d a n d e n o m i n a l e wa a r d e wo r d t g e l e v e r d . D e ve r m i n d e r i n g va n h e t c o m f o r t d a t h i e r u i t v o o r t v l o e i t i s b e p e r k t . Enkel toe te passen indien toegelaten door de fabrikant!!
E r m o e t o o k wo r d e n n a g e g a a n o f h e t n i e t d e c o n d e n s o r i s d i e o n d e r g e d i m e n s i o n e e r d i s t e n o p z i c h t e v a n d e c o m p r e s s o r : e e n ve r h o g i n g v a n d e c o n d e n s a t i e - o p p e r v l a k t e z a l h e t rendement het hele jaar door verbeteren.
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G S t e l l e n we o n s e e n p e r i o d e v o o r van grote hitte. De koeling va n de wa r m e gassen in de condensor is onvoldoende, de temperatuur in de verdamper gaat toenemen, d e d r u k b i j d e i n l a a t va n d e compressor stijgt. De c o m p r e s s o r z o u i n d a t g e va l e e n u i t l a a t d r u k k u n n e n o n t wi k k e l e n die hoger is dan het toegestane niveau. Om de installatie te beschermen, schakelt de regeling de aandrijfmotor aan wa n n e e r d e d r u k h e t d o o r d e constructeur m a xi m u m t o e g e s t a n e n i ve a u o v e r s c h r i j d t . In een dergelijke situatie dreigt de koeltechnicus helaas te oordelen dat het vermogen van d e i n s t a l l a t i e o n t o e r e i k e n d i s ( wa t j u i s t i s ) e n d e p l a a t s i n g v a n e e n k r a c h t i g e r c o m p r e s s o r vo o r t e s t e l l e n . Ma a r d e n i e u we i n s t a l l a t i e z a l h e t h e l e j a a r d o o r t e k r a c h t i g z i j n , . . . D i t l e i d t tot een minder goed globaal jaarrendement. Het koudeproductierendement neemt immers af naarmate de koelbelasting vermindert. Onder 20% van het nominaal vermogen, stort het rendement letterlijk in!
85
3 3
K Ko oe elliin ng g
7
V e r h o g e n va n d e d r u k d r e m p e l w a a r b i j d e c o m p r e s s o r wordt aangeschakeld
86
3 3
K Ko oe elliin ng g
8
V e r b e t e r e n va n d e r e g e l i n g va n d e k o e l m a c h i n e
M MA AA AT TR RE EG GE EL L • De werkingsuren beperken • De koelgroep maar aanschakelen beneden een bepaalde buitentemperatuurdrempel • Oordeelkundig plaatsen van de buitenvoeler • De verwarmingstoevoer van de carters afsluiten in de periode dat de koeling niet werkt
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T A l d e z e m a a t r e g e l e n zi j n d i r e c t r e n d a b e l d a a r z e g e e n e n k e l e i n v e s t e r i n g v e r e i s e n . D e opgeleverde besparing zal afhangen van de oorspronkelijke situatie.
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G §
B e h o u d e n s b i j zo n d e r e k o e l i n g s b e h o e f t e n b u i t e n d e wa t e r p r o d u c t i e ' s n a c h t s e n i n h e t we e k e n d u i t s c h a k e l e n .
gebruiksuren,
de
gekoeld-
O p g e l e t d a t d e k l o k n i e t zo i s i n g e s t e l d d a t d e i n s t a l l a t i e h e r s t a r t t i j d e n s d e p i e k u r e n a a n h o o g t a r i e f , t e n e i n d e d e k o s t e n va n d e k wa r t i e r p i e k t e b e p e r k e n . D e z e p i e k u r e n d e k k e n 4 u r e n p e r we r k d a g , va n m a a n d a g t o t v r i j d a g , v a n n o v e m b e r t o t f e b r u a r i . D e d a g e l i j k s e p i e k p e r i o d e k a n o p g e s p l i t s t z i j n i n v e r s c h i l l e n d e b l o k k e n , d i e wo r d e n g e p r e c i s e e r d i n d e l e v e r i n g s o ve r e e n k o m s t a a n g e zi e n ze v e r s c h i l l e n n a a r g e l a n g d e v e r d e l e r . V o o r W a a l s Brabant is dit bijvoorbeeld van 10.30 tot 12.30 u en van 17.30 tot 19.30 u; maar in de zo n e va n J o d o i g n e i s h e t v a n 6 . 5 5 t o t 7 . 5 5 u e n v a n 1 6 . 0 0 t o t 1 9 . 0 0 u ! , Z o n o d i g z a l d e s t a r t p e r i o d e m o e t e n wo r d e n v e r v r o e g d o m v a n h e t n a c h t t a r i e f t e k u n n e n profiteren. Een middel om de koelingsbehoeften in de zomer te beperken is het organiseren van een m e c h a n i s c h e o f n a t u u r l i j k e vr i j e k o e l i n g ' s n a c h t s ( z i e f i c h e s 5.9 e n 5.10 ) . §
Behoudens b i j zo n d e r e koelingsbehoeften die niet verbonden zijn met de b u i t e n t e m p e r a t u u r ( b i n n e n zo n e s , s p e c i a l e l o k a l e n z o a l s e e n c o m p u t e r l o k a a l , … ) , d e k o e l g r o e p m a a r d o e n we r k e n va n a f e e n r e d e l i j k e m i n i m a l e b u i t e n t e m p e r a t u u r d r e m p e l ( b i j vo o r b e e l d 1 3 ° C ) . I n d i e n d e k o e l i n g s b e h o e f t e n i n d e wi n t e r b e p e r k t z i j n t o t e e n l o k a a l o f e e n b e p a a l d e groep lokalen en indien er een lokale noodkoelinstallatie bestaat (b.v. splitsysteem), in d e wi n t e r d i t z e l f s t a n d i g s y s t e e m g e b r u i k e n z o d a t h e t h o o f d k o e l s y s t e e m b u i t e n we r k i n g k a n wo r d e n g e s t e l d e n ze l f a l s b a c k u p k a n d i e n e n b i j d e f e c t v a n d e s p l i t u n i t s .
§
I n d i e n d e k o e l g r o e p m a a r wo r d t a a n g e s c h a k e l d b i j e e n b e p a a l d e t e m p e r a t u u r d r e m p e l , t o e z i e n o p d e j u i s t e p l a a t s i n g va n d e b u i t e n v o e l e r : n i e t i n v o l l e z o n , n o c h b o v e n e e n t o e s t e l d a t wa r m t e a f g e e f t .
§
D e v e r wa r m i n g s t o e vo e r va n d e c a r t e r s a f s l u i t e n i n d e p e r i o d e d a t d e k o e l i n g n i e t we r k t ( wi n t e r ) . H e t c a r t e r m o e t g e d u r e n d e 2 4 u wo r d e n o p g e wa r m d v ó ó r h e t o p s t a r t e n v a n d e compressor
87
3 3
K Ko oe elliin ng g
8
V e r b e t e r e n va n d e r e g e l i n g va n d e k o e l m a c h i n e
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G B e p e r k i n g va n d e w e r k i n g s u r e n H e t i s n u t t i g o m m e t b e h u l p v a n e e n k l o k d e we r k i n g s t i j d v a n h e t k o e l s y s t e e m m i n i m a l i s e r e n o p b a s i s va n d e g e b r u i k s p e r i o d e n v a n h e t g e b o u w e n d e k o e l b e l a s t i n g .
te
Of het in de zomer al dan niet interessant is om de installatie uit te schakelen, hangt af van de i n e r t i e va n h e t g e b o u w: •
In een gebouw met een zeer lage inertie (verlaagde plafonds, met tapijt bedekte v l o e r e n , b i n n e n wa n d e n i n g i p s k a r t o n p l a t e n , … ) wo r d t d e i n s t a l l a t i e ' s n a c h t s b e s t uitgeschakeld.
•
E e n g e b o u w m e t h o g e i n e r t i e d a a r e n t e g e n ( z wa r e z i c h t b a r e s t r u c t u u r e l e m e n t e n z o a l s b e t o n n e n p l a f o n d s , b e t e g e l i n g , b i n n e n wa n d e n i n b e t o n o f b a k s t e e n , … ) , s l a a t e e n g r o t e h o e v e e l h e i d wa r m t e o p i n d e wa n d e n . D o o r ( n a t u u r l i j k e o f m e c h a n i s c h e ) v r i j e k o e l i n g ' s n a c h t s o f d o o r e ve n t u e e l d e k l i m a a t r e g e l i n g ' s n a c h t s t e l a t e n we r k e n ( t e g e n e e n l a g e r t a r i e f ) k a n d e r e s t wa r m t e wo r d e n a f g e v o e r d v o o r h e t b e g i n v a n d e v o l g e n d e d a g . Z o n i e t m o e t d i t ' s m o r g e n s g e b e u r e n , wa t l e i d t t o t e xt r a v e r b r u i k .
A l s m e n o ve r e e n d i g i t a a l r e g e l s y s t e e m b e s c h i k t , k a n m e n d e we r k i n g s u r e n l a t e n a f h a n g e n va n d e b u i t e n t e m p e r a t u u r . I n p e r i o d e n v a n g r o t e h i t t e k a n m e n d e i n s t a l l a t i e s d a n 2 4 / 2 4 u u r laten draaien.
W e r k i n g s d r e m p e l vo l g e n s b u i t e n t e m p e r a t u u r Het is mogelijk om de koelgroep maar te laten draaien vanaf een bepaalde b u i t e n t e m p e r a t u u r d r e m p e l . D e k o e l m a c h i n e k a n b i j v o o r b e e l d m a a r i n we r k i n g t r e d e n wa n n e e r d e b u i t e n t e m p e r a t u u r m e e r d a n 1 3 ° C b e d r a a g t . D e z e b l o k k e r i n g d o o r e e n t h e r m o s t a a t k a n d e a a n s c h a k e l i n g i n h e t t u s s e n s e i z o e n v e r h i n d e r e n wa n n e e r wo r d t v a s t g e s t e l d d a t d e o ve r ve r h i t t i n g b i n n e n v a n v o o r b i j g a a n d e a a r d i s e n z a l wo r d e n o m g e z e t i n e e n b e s p a r i n g o p d e v e r wa r m i n g z o d r a d e z o n o p n i e u w i s v e r d we n e n .
Af s l u i t e n va n d e t o e vo e r va n d e c a r t e r s va n d e zuigercompressoren W a n n e e r d e c o m p r e s s o r n i e t i n we r k i n g i s , wo r d t h e t c a r t e r o p g e wa r m d . B i j l a g e omgevingstemperaturen absorbeert de olie immers damp van het koelmedium. Daar die olie zi c h h o o f d z a k e l i j k i n h e t va t v a n h e t c a r t e r b e v i n d t , z a l e r o p d i e p l a a t s e e n g r o t e c o n c e n t r a t i e va n h e t k o e l m i d d e l i n d e o l i e z i t t e n . W a n n e e r d e i n s t a l l a t i e i n we r k i n g wo r d t gezet, doet zich een zeer snelle drukval voor, het koelmedium probeert te verdampen en zi c h a f t e s c h e i d e n v a n d e o l i e . D e z e b e g i n t t e s c h u i m e n , wa t v l o e i s t o f s l a g e n e n e e n g e b r e k a a n o l i e i n d e c o m p r e s s o r k a n t e we e g b r e n g e n . O m t e v e r h i n d e r e n d a t d e o l i e h e t k o e l m e d i u m a b s o r b e e r t wo r d t h e t va t v a n h e t c a r t e r b i j u i t s c h a k e l i n g v a n d e i n s t a l l a t i e p e r m a n e n t v e r wa r m d d o o r m i d d e l v a n e e n e l e k t r i s c h e we e r s t a n d . O o k a l i s h e t m a a r e e n we e r s t a n d va n 1 0 0 t o t 2 0 0 W a t t , g e z i e n d e p e r m a n e n t e we r k i n g i s h e t d e m o e i t e o m d e ve r wa r m i n g s t o e vo e r v a n d e c a r t e r s i n d e p e r i o d e d a t d e k o e l i n g n i e t we r k t ( wi n t e r ) a f t e s l u i t e n .
88
3 3
K Ko oe elliin ng g
9
Voorbereiden koelmachine
va n
de
toekomstige
ve r va n g i n g
va n
de
M MA AA AT TR RE EG GE EL L De bestaande installatie uitrusten met •
een bedrijfsurenmeter
•
een teller van het aantal aanschakelingen
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G D e g e m i d d e l d e j a a r l i j k s e we r k i n g s p e r i o d e b e r e k e n e n : =
A a n t a l we r k i n g s u r e n p e r j a a r Aantal aanschakelingen per jaar
I n d i e n d e z e wa a r d e n i e t m i n s t e n s 1 5 t o t 20 minuten bedraagt, is de koelmachine sterk o ve r g e d i m e n s i o n e e r d .
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G A l l e i n s t a l l a t i e s zi j n o ve r g e d i m e n s i o n e e r d . E e n v r a c h t wa g e n v e r b r u i k t n o c h t a n s a l t i j d m e e r d a n e e n b e s t e l wa g e n , … A l s m e n b o ve n d i e n we e t d a t d e we r k i n g v a n e e n c o m p r e s s o r a a n een beperkte belasting altijd moeilijk is, is het echt nuttig om de huidige gemiddelde we r k i n g t e m e t e n m e t h e t o o g o p d e d a g d a t d e k o e l m a c h i n e z a l m o e t e n wo r d e n v e r v a n g e n . Om een installatie met een passend vermogen en een performante regeling te kunnen o p z e t t e n , m o e t m e n k e n n i s h e b b e n va n h e t e f f e c t i e f v e r e i s t e v e r m o g e n n a a r g e l a n g h e t s e i z o e n . Me t e e n g e wo n e b e d r i j f s u r e n m e t e r , g e p l a a t s t o p d e s t o o m t o e v o e r v a n d e c o m p r e s s o r , k a n m e n d e we r k i n g s t i j d e n d u s h e t g e m i d d e l d g e v r a a g d e v e r m o g e n m e t e n . O p b a s i s v a n e n k e l e o p n e m i n g e n b i j d e o n d e r h o u d s v e r r i c h t i n g e n z a l d e o n t we r p e r d e n i e u we k o e l m a c h i n e , wa n n e e r d e o u d e a a n v e r v a n g i n g t o e i s , b e t e r k u n n e n k i e z e n .
Opgelet! I n d i e n d e i n s t a l l a t i e d e wa r m t e t o e v o e r v a n e e n s p e c i f i e k e m a c h i n e m e t d i s c o n t i n u e inschakeling moet opvangen, kan het gemiddeld vermogen bedrieglijk zijn: op sommige m o m e n t e n i s h e t h e t t o t a l e ve r m o g e n d a t wo r d t a a n g e s p r o k e n e n d e r e s t v a n d e t i j d n i e t s , . . . Ma a r d i t p r o b l e e m d o e t z i c h v o o r a l v o o r i n d e i n d u s t r i ë l e s e c t o r . I d e a a l g e z i e n r e g i s t r e e r t m e n h e t v e r m o g e n e n n o t e e r t m e n t e g e l i j k d e b r o n v a n d e wa r m t e t o e v o e r .
89
3 3
K Ko oe elliin ng g
9
Voorbereiden koelmachine
va n
de
toekomstige
90
ve r va n g i n g
va n
de
3 3
K Ko oe elliin ng g
10
B e p e r k e n va n h e t g e k o e l d - w a t e r d e b i e t i n d e i n s t a l l a t i e
M MA AA AT TR RE EG GE EL L • De pompen met een snelheidsschakelaar instellen op een lagere snelheid • In geval van eindeenheden met variabel debiet, de circulatiepomp vervangen door een pomp met variabele snelheid • Bij de vervanging van de pompen, hun dimensionering herzien
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T I n d i e n h e t d e b i e t va n d e i n s t a l l a t i e 2 x h o g e r i s d a n h e t n o d i g e d e b i e t , v e r b r u i k e n d e p o m p e n o n g e ve e r 6 x t e v e e l !
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G Hoe nagaan of het debiet adequaat is? Eerst e aanw ijz ing: ev aluat ie v an het debiet v ia de pomp A l s m e n b e s c h i k t o ve r d e we r k i n g s c u r v e v a n d e p o m p : -
Het drukverschil meten bij de aansluitingen van de pomp en op basis hiervan het debiet afleiden van de karakteristieke curve van de pomp
-
N a m e t e n va n h e t o p g e n o m e n v e r m o g e n .
D e ze m e t i n g i s m a a r z i n v o l i n d i e n m e n o o k b e s c h i k t o v e r d e t e c h n i s c h e s c h e m a ' s m e t d e b i j d e d i m e n s i o n e r i n g va n d e i n s t a l l a t i e v o o r z i e n e d e b i e t e n .
T w eede aanw ijz ing: de t emperat uur v an het ret ourw at er D e k o e l i n s t a l l a t i e i s m e e s t a l g e d i m e n s i o n e e r d o m t e we r k e n a a n e e n wa t e r t e m p e r a t u u r v a n 6 ° C - 1 2 ° C , o f 5 ° C - 1 1 ° C . -
Het temperatuurverschil meten tussen de inlaat en de uitlaat v a n d e v e r d a m p e r wa n n e e r d e k o e l m a c h i n e we r k t o n d e r v o l l e b e l a s t i n g . I s d e ze wa a r d e l a g e r d a n 5 o f 6 ° C , d a n i s d e p o m p v a n d e p r i m a i r e k r i n g o ve r g e d i m e n s i o n e e r d .
-
B i j z e e r wa r m we e r h e t v e r s c h i l m e t e n t u s s e n d e v e r t r e k - e n de retourtemperatuur van elke secundaire kring. Ook hier wi j s t e e n wa a r d e v a n m i n d e r d a n 5 o f 6 ° C o p e e n o v e r d i m e n s i o n e r i n g va n d e p o m p v a n d e z e k r i n g .
Voorbeeld: indien de bedrijfstemperatuur van de kringen van de ve n t i l a t o r c o n ve c t o r e n i n v o l l e z o m e r 7 ° C - 9 ° C b e d r a a g t , i s h e t d e b i e t t we e m a a l t e g r o o t e n h e t ve r b r u i k v a n d e c i r c u l a t i e p o m p 8 maal te hoog .
H o e e e n t e h o o g d e b i e t ve r l a g e n ? 1.
Op de kringen met constant debiet (primaire kring ჷ van de schema's 1, 2 en 3; kring van de ventilatorconvectoren ჸ van de schema's 1 en 2). •
I n d i e n d e p o m p e n o p v e r s c h i l l e n d e s n e l h e d e n k u n n e n wo r d e n i n g e s t e l d ( p o m p e n m e t 2 of 3 snelheden met keuzeschakelaar of klemmenplaat die in verschillende standen k a n wo r d e n g e m o n t e e r d ) , d e s n e l h e i d m a n u e e l v e r l a g e n , h e t z i j p e r m a n e n t , h e t z i j v o l g e n s h e t s e i zo e n . D e z e ve r b e t e r i n g k o s t n i e t s e n k a n e e r s t wo r d e n u i t g e t e s t . I n g e v a l v a n k l a c h t e n , k a n d e o o r s p r o n k e l i j k e s i t u a t i e g e m a k k e l i j k wo r d e n h e r s t e l d .
voor
Opgelet! Op de primaire kring kan het debiet niet worden verlaagd onder een ze k e r e d r e m p e l . B i j e e n t e k l e i n d e b i e t i n d e v e r d a m p e r i s e r i m m e r s g e v a a r b e v r i e zi n g ! V o o r zi c h t i g h e i d is dus geboden: het nominaal 91
3 3
K Ko oe elliin ng g
10
B e p e r k e n va n h e t g e k o e l d - w a t e r d e b i e t i n d e i n s t a l l a t i e d i m e n s i o n e r i n g s d e b i e t e n h e t r e ë l e d e b i e t m o e t e n g e k e n d zi j n , a n d e r s n a v r a a g d o e n bij de fabrikant van de koelmachine.
Schema 1 : Secundaire kring met circulatiepomp met vaste snelheid en regeling van de ventilatorconvectoren met 3-wegklep
§
I n d i e n d e s n e l h e i d n i e t k a n wo r d e n v e r l a a g d , k a n m e n de v e r va n g i n g va n de overgedimensioneerde c i r c u l a t i e p o m p o ve r we g e n . W o r d t d e c i r c u l a t i e p o m p n i e t o n m i d d e l l i j k ve r va n g e n , t e a l l e n k o s t e ve r m i j d e n d a t wa n n e e r d i t m o e t g e b e u r e n we g e n s d e f e c t , g e wo o n wo r d t g e k o z e n v o o r e e n n i e u w toestel met dezelfde afmetingen dat gemakkelijk in de p l a a t s va n d e d e f e c t e p o m p k a n wo r d e n g e v o e g d . Ideaal gezien kiest men een circulatiepomp met toerenregelaar: bij de plaatsing kan men de snelheid g e l e i d e l i j k v e r l a g e n ( z o n d e r d e wa t e r t e m p e r a t u u r t e veranderen) tot men een snelheid bereikt die een g e l i j k m a t i g e v e r d e l i n g ve r ze k e r t , z o n d e r d e l a a t s t e ve n t i l a t o r c o n v e c t o r t e b e n a d e l e n ( n e t v o o r d e e e r s t e klachten opduiken).
Schema 2: Secundaire kring met circulatiepomp met vaste snelheid en regeling van de ventilatorconvectoren met 2-wegklep 2.
Op de kringen met eindeenheden met variabel debiet, moet de pomp met vaste snelheid
Schema 3: regeling van de ventilatorconvectoren met 2wegklep en circulatiepomp van de secundaire kring met variabele snelheid
ჹ YDQ schema 2 beslist wo r d e n v e r v a n g e n een circulatiepomp variabele snelheid zo a l s i n s c h e m a 3
door met
ჺ
92
3 3
K Ko oe elliin ng g
10
B e p e r k e n va n h e t g e k o e l d - w a t e r d e b i e t i n d e i n s t a l l a t i e
O p g e l e t d a t e e n d u i d e l i j k o ve r g e d i m e n s i o n e e r d e c i r c u l a t i e p o m p n i e t wo r d t v e r v a n g e n d o o r e e n c i r c u l a t i e p o m p m e t va r i a b e l e s n e l h e i d m e t h e t z e l f d e v e r m o g e n . W a n n e e r d e n i e u we c i r c u l a t i e p o m p i m m e r s a a n t e l a g e s n e l h e i d d r a a i t , l e i d t d i t t o t e e n a a n z i e n l i j k r e n d e m e n t s ve r l i e s . B o ve n d i e n z o u m e n e e n o n n o d i g h o g e i n v e s t e r i n g a a n g a a n . Z e l f s e e n n i e u we gedimensioneerd.
circulatiepomp
met
variabele
snelheid
moet
dus
zorgvuldig
wo r d e n
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G D e c i r c u l a t i e p o m p e n va n d e k o e l g r o e p e n z i j n v a a k o v e r g e d i m e n s i o n e e r d . I n h e t t u s s e n s e i z o e n , wa n n e e r e r we i n i g v r a a g i s n a a r k o e l i n g , d r a a i t h e t r e g i m e 7 ° C - 1 2 ° C bijvoorbeeld onder 7°C - 9°C. Dit betekent dat het debiet groter is dan nodig. Dit resulteert in o e e n ve r m i n d e r i n g v a n h e t r e n d e m e n t v a n d e c i r c u l a t i e p o m p o een oververbruik van elektriciteit o e e n g r o t e r e wa r m t e o v e r d r a c h t n a a r h e t g e k o e l d wa t e r d a n n o d i g i s en soms tot hydraulische problemen en een gebrek aan comfort.
93
3 3
K Ko oe elliin ng g
10
B e p e r k e n va n h e t g e k o e l d - w a t e r d e b i e t i n d e i n s t a l l a t i e
94
3 3
K Ko oe elliin ng g
11
U i t b a l a n c e r e n va n h e t h yd r a u l i s c h e n e t
M MA AA AT TR RE EG GE EL L Het hydraulische net uitbalanceren door: • balanskleppen te plaatsen, • de bestaande balanskleppen te regelen
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T H e t u i t b a l a n c e r e n va n h e t n e t vo o r k o m t d a t b e p a a l d e z o n e s t e s t e r k m o e t e n wo r d e n g e k o e l d o m e e n b e h o o r l i j k e k o e l i n g t e k r i j g e n va n s l e c h t g e ï r r i g e e r d e z o n e s . Voorbeeld: risico om in een lokaal te klimatiseren aan 22°C om 25°C te verzekeren in het laatste lokaal op het einde van de gang. Het aan dit fenomeen toe te schrijven oververbruik kan oplopen tot 10 à 20%!
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G H e t p r o b l e e m v a n u i t b a l a n c e r i n g v a n h e t g e k o e l d - wa t e r n e t s t e l t z i c h m a a r wa n n e e r e r e e n g e b r e k i s a a n c o m f o r t : e e n l o k a a l o f e e n z o n e wa a r g e b r u i k e r s k l a g e n d a t z e h e t t e wa r m o f te koud hebben. Indien de installatie niet is uitgerust met balanskleppen op de afgifte-eenheden en/of op de k r i n g e n ( a a n d e vo e t va n d e k o l o m m e n e n r e t o u r v a n e l k e t a k ) e n e r z i c h c o m f o r t p r o b l e m e n vo o r d o e n , i s h e t r a a d z a a m o m d e i n s t a l l a t i e e r m e e u i t t e r u s t e n .
Uitrusting: de balanskleppen Zie fiche
2.15 " U i t b a l a n c e r e n va n h e t h y d r a u l i s c h n e t " .
Uitbalancering •
Indien het comfortprobleem plaatselijk is (klacht in een of ander lokaal), aan de situatie v e r h e l p e n d o o r m a n i p u l a t i e va n d e T- r e g e l s t u k k e n v a n d e v e n t i l a t o r c o n v e c t o r e n : z e d i c h t d r a a i e n i n d e b e vo o r d e e l d e l o k a l e n e n o p e n d r a a i e n i n d e p r o b l e e m l o k a l e n . De beginpositie goed onthouden en het aantal verrichte draaibewegingen tellen om die positie eventueel te kunnen herstellen bij niet-tevredenheid
•
Bij een globaler comfortprobleem verschillende kringen.
moeten
de
debieten
wo r d e n
verdeeld
over
de
Z i e d e m e t h o d e vo o r g e s t e l d i n f i c h e 2.15 " U i t b a l a n c e r e n v a n h e t h y d r a u l i s c h n e t " e n d e ze t o e p a s s e n o p e e n wa r m e , z o n n i g e d a g i n v o l l e z o m e r .
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G E e n t e k l e i n d e b i e t i n b e p a a l d e l o k a l e n i s v a a k t e wi j t e n a a n e e n o n e v e n wi c h t i n d e installatie: sommige kringen of eindeenheden die lagere drukverliezen vertonen (het dichtst b i j d e k o e l m a c h i n e ) s l o k k e n e e n d e e l va n h e t d e b i e t b e s t e m d v o o r e e n a n d e r e z o n e o p . H e t u i t b a l a n c e r e n va n d e i n s t a l l a t i e b e s t a a t e r d a n i n h e t wa t e r i n d e b e v o o r d e e l d e k r i n g e n a f t e r e m m e n zo d a t g e e n e n k e l e we g wo r d t b e v o o r r e c h t : d e d o o r g a n g s m o e i l i j k h e i d i s d a n d e z e l f d e i n e l k e ve r d e e l l u s . Naast een verbetering van het comfort, kan men met de uitbalancering van het net bepaalde acties op de regeling of de circulatiepompen die nutteloos oververbruik meebrengen, ve r m i j d e n , b . v. •
h e t v e r l a g e n va n d e i n s t e l wa a r d e v a n d e t e m p e r a t u u r v o o r a l l e l o k a l e n , o m 2 4 ° C t e verkrijgen in de benadeelde lokalen, ook al levert dit 22°C in de andere lokalen.
95
3 3
K Ko oe elliin ng g
11
U i t b a l a n c e r e n va n h e t h yd r a u l i s c h e n e t D e z e o p l o s s i n g i s e n e r g i e ve r s l i n d e n d : d e g e m i d d e l d e t e m p e r a t u u r v o o r d e k o e l i n g va n h e t g e b o u w m e t 1 ° C v e r l a g e n , b e t e k e n t 7 % t o t 2 0 % o v e r v e r b r u i k ( n a a r g e l a n g d e oriëntatie, de interne belasting, enz.)! •
V e r h o g e n va n h e t d e b i e t va n d e g e m e e n s c h a p p e l i j k e c i r c u l a t i e p o m p : Dit betekent een verhoging van het debiet in alle kringen met hetzelfde percentage. Me t a n d e r e wo o r d e n zu l l e n d e b e n a d e e l d e k r i n g e n h u n o p t i m a a l d e b i e t b e n a d e r e n m a a r z a l h e t d e b i e t v a n d e b e v o o r d e e l d e k r i n g e n t e h o o g wo r d e n , m e t e e n o v e r v e r b r u i k va n d e c i r c u l a t i e p o m p e n g e l u i d s p r o b l e m e n ( l a wa a i i n d e l e i d i n g e n , gefluit, enz.) tot gevolg!
•
V e r h o g e n va n h e t d e b i e t va n d e c i r c u l a t i e p o m p v a n d e b e n a d e e l d e k r i n g o f p l a a t s e n van een relaispomp: Dit is de gevaarlijkste oplossing, die dreigt afbreuk te doen aan een andere kring wa a r m e e t o t d a n t o e g e e n p r o b l e m e n wa r e n .
Het plaatsen en regelen van balanskleppen is de enige goede manier om het net uit te balanceren.
96
3 3
K Ko oe elliin ng g
12
V e r b e t e r e n va n h e t b e h e e r va n d e g e k o e l d - w a t e r c i r c u l a t i e
M MA AA AT TR RE EG GE EL L §
De gekoeld-watercirculatie uitschakelen buiten de gebruiksuren
§
De gekoeld-watercirculatie uitschakelen op het einde van het koelseizoen
§
In de winter, de gekoeld-watercirculatie stilleggen in de kringen waar geen vraag is
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T E e n k l o k o m d e u i t s c h a k e l i n g va n d e p o m p e n t e b e d i e n e n , v e r t e g e n wo o r d i g t e e n i n v e s t e r i n g va n o n g e v e e r 1 2 5 - 2 5 0 € . Z e i s g e r e c h t v a a r d i g d v o o r c i r c u l a t i e p o m p e n m e t e e n v e r m o g e n va n a f 5 0 0 W . D e m a n u e l e u i t s c h a k e l i n g v a n d e g e k o e l d - wa t e r c i r c u l a t i e o p h e t e i n d e v a n h e t k o e l s e i z o e n v e r e i s t g e e n e n k e l e i n ve s t e r i n g e n l a a t t o e t e b e s p a r e n o p d e k o e l i n g , m a a r o o k o p ve r wa r m i n g !
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G §
Uitschakeling van de gekoeldwa t e r c i r c u l a t i e b u i t e n d e g e b r u i k s u r e n d o o r p l a a t s i n g va n e e n k l o k d i e d e we r k i n g v a n d e p o m p e n r e g e l t . Een wa c h t t i j d stilstand van bevriezing in vermijden.
voorzien vóór de pompen de ve r d a m p e r
de om te
§
D e c i r c u l a t i e p o m p e n m a n u e e l u i t s c h a k e l e n wa n n e e r d e k o e l m a c h i n e wo r d t u i t g e z e t i n d e wi n t e r . D i t k a n a u t o m a t i s c h g e b e u r e n , b i j v o o r b e e l d o p b a s i s v a n e e n m i n i m a l e buitentemperatuurdrempel. De moderne regelingen integreren deze functie, met regelmatige, korte herinschakeling zodat de circulatiepomp niet vastloopt bij de herstart v a n h e t k o e l s e i zo e n .
§
D e g e k o e l d - wa t e r c i r c u l a t i e i n d e wi n t e r u i t s c h a k e l e n i n k r i n g e n wa a r g e e n v r a a g i s , i n d e g e b o u we n wa a r e e n d e e l v a n h e t n e t h e t h e l e j a a r m o e t we r k e n , b i j v o o r b e e l d d o o r 2 we g k l e p p e n t e p l a a t s e n o p d e v e r t r e k l e i d i n g e n v a n d e k r i n g e n .
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G H e t u i t s c h a k e l e n va n d e g e k o e l d - wa t e r c i r c u l a t i e m a a k t h e t m o g e l i j k e e n d e e l va n d e e n e r g i e u i t t e s p a r e n n o d i g v o o r d e we r k i n g v a n d e c i r c u l a t i e p o m p e n , d e t h e r m i s c h e v e r l i e z e n v a n h e t n e t t e b e p e r k e n , z o d a t e n e r g i e wo r d t u i t g e s p a a r d o p d e k o u d e p r o d u c t i e p o s t m a a r o o k , i n d e wi n t e r , o p d e v e r wa r m i n g s p o s t d i e d e z e t o e v o e r v a n d e l e i d i n g e n c o m p e n s e e r t . H e t v o o r d e e l i s d u s t we e v o u d i g !
97
3 3
K Ko oe elliin ng g
12
V e r b e t e r e n va n h e t b e h e e r va n d e g e k o e l d - w a t e r c i r c u l a t i e
98
3 3
K Ko oe elliin ng g:: n ne ett // aaffggiiffttee
13
V e r h o g e n va n d e t e m p e r a t u u r va n h e t g e k o e l d - w a t e r n e t
M MA AA AT TR RE EG GE EL L Minder sterk gekoeld water gebruiken • wanneer de behoeften kleiner zijn, in het tussenseizoen en in de winter • het hele jaar door, indien de eindeenheden overgedimensioneerd zijn
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T D e n e t v e r l i e z e n k u n n e n wo r d e n v e r l a a g d m e t 4 0 % d o o r d e g e m i d d e l d e wa t e r temperatuur te verhogen van 8°C tot 14°C, bij een omgevingstemperatuur van 22°C. Op het niveau van de ventilatorconvectoren, leidt de temperatuurverhoging van het g e k o e l d wa t e r t o t e e n b e s p a r i n g i n d e o r d e v a n 3 0 % d o o r e e n b e p e r k i n g v a n d e ontvochtiging.
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G 3 m o g e l i j k h e d e n o m d e t e m p e r a t u u r v a n h e t g e k o e l d wa t e r t e v e r l a g e n 1 . r e g e l e n v a n d e v e r t r e k t e m p e r a t u u r v a n h e t wa t e r 2 . a a n p a s s e n v a n d e wa t e r t e m p e r a t u u r v a n d e k r i n g e n 3 . b e p e r k e n v a n h e t g e b r u i k t e wa t e r d e b i e t
1
inst ellen v an een glijdende t emperat uur op het v ert rek v an de v erdamper
Zie fiche
2
3.4 " V e r h o g e n v a n d e v e r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r " .
aanpassen v an de t emperat uur v an elke kring met een 3- w egklep
I n d i e n d e i n s t a l l a t i e ve r s c h i l l e n d e t yp e s l o k a l e n m e t u i t e e n l o p e n d e b e h o e f t e n b e d i e n t , k a n d e wa t e r t e m p e r a t u u r m a a r o p s o m m i g e k r i n g e n wo r d e n a a n g e p a s t .
99
3 3
K Ko oe elliin ng g:: n ne ett // aaffggiiffttee
13
V e r h o g e n va n d e t e m p e r a t u u r va n h e t g e k o e l d - w a t e r n e t
B i j v o o r b e e l d e e n t e m p e r a t u u r va n 6 ° C b e h o u d e n v o o r d e k o e l i n g v a n h e t c o m p u t e r l o k a a l d a t het hele jaar door een constante behoefte heeft en aanpassen van de temperatuur van het wa t e r d a t c i r c u l e e r t i n d e v e n t i l a t o r c o n v e c t o r e n v a n d e b u r e a u s wa a r d e k o e l i n g b e h o e f t e i n d e wi n t e r k l e i n e r i s ( e e n d o o r e e n wa t e r t e m p e r a t u u r v o e l e r g e s t u u r d e m e n g k l e p p l a a t s e n ) . Opmerking: indien de eindeenheden overgedimensioneerd zijn (indien ze oorspronkelijk sterk zijn overgedimensioneerd of indien de interne lasten zijn verminderd door de vervanging van de traditionele computerschermen door LCD-schermen bijvoorbeeld) is het m o g e l i j k d a t d e vo o r h e t t u s s e n s e i zo e n i n g e s t e l d e wa t e r t e m p e r a t u u r n o g v o l d o e n d e i s v o o r d e zo m e r . D u s wa c h t e n o p d e e e r s t e k l a c h t e n i n z a k e o n v o l d o e n d e k o e l i n g o m d e i n g e s t e l d e t e m p e r a t u u r va n e e n k r i n g t e wi j z i g e n , …
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G Het studiebureau heeft de installatie gedimensioneerd op basis van het vereiste vermogen i n p e r i o d e n va n g r o t e h i t t e ( + / - 3 0 o f 3 2 ° C , h e l d e r e h e m e l ) . V o o r d e g e k o e l d - wa t e r k r i n g h e e f t h e t b i j vo o r b e e l d e e n v e r t r e k t e m p e r a t u u r v a n 6 ° C e n e e n r e t o u r t e m p e r a t u u r v a n 1 2 ° C vo o r z i e n . Ma a r h e t i s n i e t n o d i g o m h e t wa t e r h e t h e l e j a a r d o o r o p d i e t e m p e r a t u u r t e houden! D o o r d e t e m p e r a t u u r v a n h e t g e k o e l d wa t e r o p t e v o e r e n wa n n e e r d i t m o g e l i j k i s , k a n m e n - d e ve r l i e ze n v a n d e g e k o e l d - wa t e r l u s v e r m i n d e r e n D e v e r l i e ze n h a n g e n a f v a n h e t t e m p e r a t u u r v e r s c h i l t u s s e n h e t g e b o u w ( 2 2 ° . . . 2 4 ° C ) e n d e watertemperatuur. Door de vertrektemperatuur van het water te verhogen, verlaagt men dit t e m p e r a t u u r v e r s c h i l e n d u s d e v e r l i e ze n .
-
d e o n t vo c h t i g i n g v a n d e l u c h t b e p e r k e n De omgevingslucht condenseert beneden ± 12°C. Ongeveer 25 tot 30% van de energie van de compressor wordt dus aangewend voor de ontvochtiging van de lucht in de warmtewisselaars, ontvochtiging die vaak onnodig is. Het gekoeld water doen werken aan temperaturen van 12° 17° is veel efficiënter. B o v e n d i e n ze t h e t s t o f zi c h d o o r d e c o n d e n s a t i e o p d e r i b b e n v a s t o p d e w a n d e n e n w o r d t d e warmtewisselaar sneller vuil.
-
Voorbeeld voor een ventilatorconvector bij nominale werkingsvoorwaarden, omgevingstemperatuur van 27°C en een relatieve vochtigheid van 46%.
bij
-
temperatuur 6/12°C: 27% van het totaal vermogen (2,25 W) wordt ontvochtiging; rest dus 1,64 W voelbaar vermogen;
voor de
-
temperatuur 12/18°C: slechts 2% van het totaal vermogen (1,125 W) wordt gebruikt voor ontvochtiging. Rest 1,10 W voelbaar vermogen.
gebruikt
een
het comfort van de gebruikers verhogen Hoe hoger de temperatuur van het gekoeld water, hoe groter het comfort van de gebruikers (hogere luchttemperatuur).
-
het we r k va n de compressor ve r d a m p i n g s t e m p e r a t u u r ) .
verminderen
100
(enkel
bij
verhoging
van
de
3 3
K Ko oe elliin ng g
14
Verbeteren va n c o n ve c t o r e n
de
efficiëntie
va n
de
ve n t i l a t o r -
M MA AA AT TR RE EG GE EL L • • • •
De dichtheid van de aansluiting van de ingebouwde ventilatorconvectoren met het blaasrooster controleren De filters om de 6 maanden schoonmaken De 3-pijpventilatorconvectoren doen werken met 2 pijpen (uitsluitend warm of koud) Bij de vervanging van de ventilatorconvectoren kiezen voor een model dat kan werken aan lage snelheid
Zie fiche
2.18
101
3 3
K Ko oe elliin ng g
14
Verbeteren va n c o n ve c t o r e n
de
efficiëntie
102
va n
de
ve n t i l a t o r -
3 3
K Ko oe elliin ng g
15
V e r b e t e r e n va n h e t b e h e e r va n d e k o e l i n g s p l a f o n d s
M MA AA AT TR RE EG GE EL L 1. De toevoer van de koelingsplafonds onderbreken wanneer de vensters openstaan of wanneer de verwarming werkt 2. De kamerthermostaat instellen op 26°C 3. De vertrektemperatuur van het water verhogen in de winter
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T D e p o t e n t i ë l e b e s p a r i n g va n d e ze m a a t r e g e l e n i s m o e i l i j k i n t e s c h a t t e n . Z e h a n g t i n g r o t e m a t e a f v a n h e t g e b r u i k va n h e t g e b o u w, d e i n t e r n e b e l a s t i n g , … D e z e m a a t r e g e l e n k u n n e n wo r d e n t o e g e p a s t zo n d e r i n ve s t e r i n g ( d e e e r s t e m e t d e m e d e we r k i n g v a n d e g e b r u i k e r s ) e n zi j n d u s d i r e c t r e n d a b e l !
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G H i e r o n d e r g e v e n wi j e e n v o o r b e e l d v a n e e n t r a d i t i o n e l e r e g e l i n g v a n k o e l i n g s p l a f o n d s : 1.
2.
3.
4.
5.
Regelkast met de meetinrichting van de ruimtetemperatuur en de regeling van de i n s t e l wa a r d e Vochtigheidsregelaar die de condensatie controleert en de t we e we g k l e p a c t i v e e r t Sonde voor de controle van de reële temperatuur bij het begin van het net. Het circuit van de platen wo r d t doorgaans gevoed aan een vertrek/ r e t o u r t e m p e r a t u u r va n 1 5 ° C - 1 7 ° C Digitale regelaar (aansluitbaar op het centraal beheersysteem met 2-draadbus) d i e i n we r k t o p d e c i r c u l a t i e p o m p e n o p d e g e m o t o r i s e e r d e t we e we g k l e p . Elektrothermische gemotoriseerde klep die het wa t e r d e b i e t in het koelingsplafond aanpast volgens het van de regelaar ontvangen chronoproportioneel signaal
Voor een zuinige regeling: 1.
I n e e n g e b o u w m e t o p e n g a a n d e v e n s t e r s , d e wa t e r t o e v o e r n a a r h e t p l a f o n d o n d e r b r e k e n d o o r e e n m e t d e g e m o t o r i s e e r d e k l e p v e r b o n d e n s p o n n i n g c o n t a c t ᄏ. Z o n i e t , i s e e n efficiënte informatie n o o d za k e l i j k .
va n
de
gebruikers
en
het
e xp l o i t a t i e p e r s o n e e l
absoluut
D e v e r wa r m i n g s l i c h a m e n u i t r u s t e n m e t t h e r m o s t a t i s c h e k r a n e n e n d e z e i n s t e l l e n o p 2 1 ° C . O f d e r e g e l i n g va n d e ve r wa r m i n g e n d e k o e l i n g s p l a f o n d s v e r b i n d e n o m t e v o o r k o m e n d a t z e t e g e l i j k we r k e n . 2.
G e wo o n l i j k k a n m e n b i j e e n k o e l i n g s p l a f o n d d e l u c h t t e m p e r a t u u r i n s t e l l e n o p 2 6 ° C . D o o r afkoeling bij de straling stemt dit overeen met een comforttemperatuur van 24°C.
103
3 3
K Ko oe elliin ng g
15
V e r b e t e r e n va n h e t b e h e e r va n d e k o e l i n g s p l a f o n d s
3.
I n h e t t u s s e n s e i zo e n , wa n n e e r d e v r a a g z wa k i s , k a n d e i n s t e l wa a r d e v a n d e v e r t r e k t e m p e r a t u u r wo r d e n va s t g e s t e l d o p 1 7 ° C i n p l a a t s v a n 1 5 ° C , wa t h e t m o g e l i j k maakt -
het rendement van de koelmachine te verhogen wa r m t e t e r e c u p e r e r e n o m d e v e r s e l u c h t v o o r t e v e r wa r m e n
Het is mogelijk de vertrektemperatuur te regelen op basis van de buitentemperatuur of beter, bij een digitale regeling, ze te doen variëren naar gelang de opening van de kleppen.
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G H e t o p e n e n v a n d e ve n s t e r s t e r wi j l d e k o e l i n g s p l a f o n d s we r k e n , l e i d t t o t v e r s p i l l i n g v a n d e k o e l i n g s e n e r g i e m a a r ve r h o o g t o o k h e t r i s i c o v a n c o n d e n s a t i e .
.
104
3 3
K Ko oe elliin ng g
16
V e r b e t e r e n va n h e t b e h e e r va n d e k l i m a a t r e g e l i n g s t o e s t e l l e n
M MA AA AT TR RE EG GE EL L • • •
De werking van de condensorventilator optimaliseren Bij de vervanging van een klimaatregelaar, er een kiezen met grote verdampingsoppervlakte Het verse luchtdebiet van de rooftop beheren
R RE EN NT TA AB BIIL LIIT TE EIIT T A l s h e t k o e l m e d i u m 6 ° C b e d r a a g t i n d e v e r d a m p e r , d a n wo r d t o n g e v e e r 3 0 % v a n h e t beschikbaar vermogen gebruikt om te ontvochtigen. B i j e e n r o o f t o p s y s t e e m s t e m t 1 0 0 0 m ³ i n d e wi n t e r o v e r b o d i g e v e r s e l u c h t o v e r e e n m e t e e n jaarlijks stookolieverbruik van ongeveer 1 000 liter.
T TO OE EP PA AS SS SIIN NG G Optimalisering v an de w erking v an de condensorv entilator I n d e l o k a l e n m e t zwa r e i n t e r n e b e l a s t i n g d i e a l m o e t e n wo r d e n g e k o e l d b i j b u i t e n t e m p e r a t u r e n beneden de 17°C, in het tussenseizoen en in de wi n t e r ( b . v. c o m p u t e r l o k a l e n ) : I s d e k l i m a a t r e g e l a a r i d e a a l g e zi e n u i t g e r u s t m e t e e n c o n d e n s o r v e n t i l a t o r m e t va r i a b e l e snelheid. De snelheidsverlaging van de ve n t i l a t o r wo r d t d a n b e d i e n d d o o r e e n o p d e condensor geplaatste pressostaat of thermostaat. Anders de snelheid regelen in trappen. Op zijn minst zorgen voor een "aan-uit"-regeling va n d e ve n t i l a t o r .
Keuz e v an een klimaat regelaar bij v erv anging Kiezen voor het toestel dat, bij gelijk vermogen, de grootste verdampingsoppervlakte heeft. D i t k a n wo r d e n n a g e g a a n a a n d e h a n d v a n h e t d o o r d e c o n s t r u c t e u r v e r m e l d e l u c h t d e b i e t , dat zo hoog mogelijk moet zijn. D e z e m a a t r e g e l i s i n h e t b i j zo n d e r va n t o e p a s s i n g o p d e l o k a l e n wa a r d e t e c o m p e n s e r e n wa r m t e t o e v o e r h o o f d za k e l i j k a f k o m s t i g i s v a n a p p a r a t e n e n i s n o g b e l a n g r i j k e r i n c o m p u t e r l o k a l e n wa a r t e d r o g e l u c h t n e f a s t e g e v o l g e n k a n h e b b e n v o o r d e we r k i n g v a n d e machines. V o o r l o k a l e n wa a r e e n b e p a a l d e r e l a t i e v e v o c h t i g h e i d m o e t wo r d e n g e h a n d h a a f d , z i j n e r klimaatregelaars op de markt met een overgedimensioneerde en getrapte verdamper. De l a a t s t e t r a p v a n d e ve r d a m p e r wo r d t m a a r a u t o m a t i s c h g e b r u i k t o m d e l u c h t t e d r o g e n wa n n e e r d e r e l a t i e v e v o c h t i g h e i d t e h o o g i s t e n o p z i c h t e v a n d e i n g e s t e l d e wa a r d e .
Beheer v an het v erselucht debiet v an de roof t op I n d e t r a d i t i o n e l e l o k a l e n ( d i e i n d e wi n t e r n i e t m o e t e n wo r d e n g e k o e l d ) : H e t b e h a n d e l d e ve r s e l u c h t d e b i e t a a n p a s s e n a a n h e t h y g i ë n i s c h d e b i e t ( b . v . z o r g e n d a t d e l u c h t va n h e t b e h a n d e l d e l o k a a l e l k u u r wo r d t v e r v e r s t ) : wa n n e e r h e t l o k a a l m o e t wo r d e n v e r wa r m d , wa n n e e r h e t g e b o u w m o e t wo r d e n g e k o e l d e n d e b u i t e n t e m p e r a t u u r h o g e r i s d a n d e ruimtetemperatuur (in volle zomer).
105
3 3
K Ko oe elliin ng g
16
V e r b e t e r e n va n h e t b e h e e r va n d e k l i m a a t r e g e l i n g s t o e s t e l l e n
H e t v e r s e l u c h t d e b i e t m a a r o p vo e r e n i n d i e n h e t l o k a a l buitentemperatuur lager is dan de ruimtetemperatuur.
moet
wo r d e n
gekoeld
en
de
V VE ER RA AN NT TW WO OO OR RD DIIN NG G Verlaging v an het luchtdebiet in de condensor tijdens de w inter S o m m i g e l o k a l e n m e t e e n zwa r e i n t e r n e b e l a s t i n g ( b . v . c o m p u t e r l o k a l e n ) wo r d e n o o k i n h e t tussenseizoen en ze l f s in de wi n t e r geklimatiseerd. Ma a r wa n n e e r de buitenluchttemperatuur daalt, verhoogt de koelcapaciteit van de condensor. P a r a d o xa a l d o e t d e z e s i t u a t i e a f b r e u k a a n d e we r k i n g v a n d e v e r d a m p e r , wa a r v a n h e t ve r m o g e n ve r m i n d e r t . H e t c o m f o r t i n h e t l o k a a l i s n i e t l a n g e r v e r z e k e r d . De gebruikers kunnen dan reageren door de ingestelde temperatuur te verlagen of door een t we e d e a i r c o n d i t i o n e r t e p l a a t s e n , . . . O m a a n d i t p r o b l e e m t e ve r h e l p e n , m o e t d e s t e r k t e v a n d e c o n d e n s o r wo r d e n g e r e g e l d o p basis van de buitentemperatuur. W anneer de luchttemperatuur daalt, moet ook het l u c h t d e b i e t v e r m i n d e r e n o m e e n c o n s t a n t e u i t wi s s e l i n g t e b e h o u d e n .
Ruim dimensioneren v an de v erdamper bij v erv anging v an het t oest el De klimaatregelaar koelt niet alleen de omgevingslucht maar droogt ook de behandelde l u c h t . Z o d i e n t o n g e v e e r 8 0 % va n h e t k o e l v e r m o g e n v a n d e k l i m a a t r e g e l a a r v o o r h e t o p h e f f e n va n d e v o e l b a r e wa r m t e v a n d e l u c h t ( k o e l i n g ) , t e r wi j l d e r e s t ( + / - 2 0 % ) d i e n t o m d e o m g e v i n g t e o n t vo c h t i g e n ( m e n s p r e e k t v a n o p h e f f i n g v a n d e l a t e n t e wa r m t e ) . D e a a n we zi g h e i d v a n e e n a f v o e r b u i s v a n d e c o n d e n s a t e n i s h i e r v a n h e t g e v o l g , . . . I n d e zo m e r d r a a g t d e ze o n t vo c h t i g i n g b i j t o t h e t c o m f o r t va n d e g e b r u i k e r s , m a a r i n d e wi n t e r i s ze o n n o d i g e n k a n z e z e l f s o n g e m a k k e n t e we e g b r e n g e n , b i j v o o r b e e l d i r r i t a t i e v a n k e e l e n o g e n o f d e g o e d e we r k i n g va n d e p r i n t e r s e n f o t o k o p i e e r m a c h i n e s v e r s t o r e n ( s t a t i s c h e elektriciteit). E e n t o e s t e l wa a r v a n d e v e r d a m p e r z o k l e i n m o g e l i j k i s g e h o u d e n o m d e i n v e s t e r i n g s k o s t e n t e d r u k k e n , we r k t a a n e e n z e e r l a g e k o e l v l o e i s t o f t e m p e r a t u u r . D i t l e i d t n i e t a l l e e n t o t e e n overmatig stroomverbruik maar versterkt ook de ontvochtiging van de lucht.
Verlagen v an het door de klimaat regelaar behandelde luchtdebiet in de w inter H e t s u r p l u s a a n b u i t e n l u c h t d a t wo r d t a a n g e v o e r d t e n o p z i c h t e v a n h e t h y g i ë n i s c h d e b i e t m o e t o p k a m e r t e m p e r a t u u r wo r d e n g e b r a c h t ( v e r wa r m d i n d e wi n t e r e n g e k o e l d i n d e z o m e r ) e n l e i d t t o t e e n h o g e r v e r wa r m i n g s v e r b r u i k .
106
3 3
K Ko oe elliin ng g
16
Verbeteren va n het klimaatregelingstoestellen
107
beheer
va n
de
