Concept-eindrapportage: Over banken Onderzoek onder consumenten over hun ervaringen en kennis van banken op Curaçao

Concept-eindrapportage:

“Over banken” Onderzoek onder consumenten over hun ervaringen en kennis van banken op Curaçao

In opdracht van Fundashon pa Konsumidó Curaçao, april 2010

1

Colofon In opdracht van: Fundashon pa Konsumidó

Titel:

Over banken

Samenstelling:

Drs. R.O.B. van den Bergh

Status:

Voorlopig concept rapport

Projectnummer:

10-05 Y:\TEMPORARY FOLDER CURC\10-05 Fund pa Konsumido SURVEY\7. Rapportage\FpK banken 2010 (25).doc Curconsult The Rif Fort – Unit 612 Curaçao, Nederlandse Antillen T: +5999 461 2410 F: +5999 461 2412 E-mail: [email protected] www.curconsult.com

CONCEPT Onderzoek naar de ervaringen van de consument met banken op Curaçao

2

Inhoudsopgave 1.

Inleiding .............................................................................................. 4

2.

Methodologie ....................................................................................... 5

3.

Resultaten onderzoek........................................................................... 7

3.1.

Bank- en spaarrekening

7

3.2.

Geld lenen voor . . . . .

8

3.3.

Kosten van geld lenen

9

3.4.

Tevreden met uw bank

4.

10

Personen met een lening .................................................................... 12

4.1.

Geldleners met een banken spaarrekening

13

4.2.

Leners over hun leningen

13

4.3.

Perceptie, kennis, kosten en tevredenheid

14

5.

Resultaten nader geanalyseerd........................................................... 17

5.1.

Bankrekening, spaarrekening en lening per groep

17

5.2.

Geld lenen voor .... per groep

18

5.3.

Kosten van geld lenen, per doelgroep

21

6.

Conclusies.......................................................................................... 24

Bijlage I: Enquêteformulier (Nederlands)...........................................................26 Bijlage II: Frequentietabellen ..........................................................................28

`


3

1. Inleiding De laatste tijd is de Fundashon pa Konsomidó (FpK) regelmatig benaderd met vragen over de vele kosten die banken doorberekenen en over de hoge rentes die de banken vragen op leningen. Voor de FpK was dit reden om Curconsult te vragen een onderzoek uit te voeren naar de perceptie en ervaringen van de klant over zijn bank. De doelstelling van het onderzoek is vooraf gedefinieerd en luidt als volgt: “Inzicht krijgen in de kennis, ervaring en perceptie van de consumenten op Curaçao over de bank waar hij of zij bankiert’’.

De opbouw van het rapport is als volgt: Hoofdstuk 2

Toelichting In dit hoofdstuk gaan we nader in op de gevolgde onderzoeksmethodologie en geven we een beschrijving van de onderzoekspopulatie.

3

De resultaten van de enquête worden in dit hoofdstuk weergegeven. We gaan in op het bezit van een banken spaarrekening, het hebben van een lening, waarvoor het normaal is om een lening aan te gaan, kennis van de bankproducten en de algemene mening over de bank.

4

De geïnterviewden die een lening hebben afgesloten worden geanalyseerd. Daar waar relevant en interessant wordt de ‘lener’ afgezet tegen de persoon zonder lening.

5

De onderzoeksgegevens worden nader geanalyseerd. De steekproef omvang van ruim 800 geïnterviewde huishoudens maakt het mogelijk om bij het bankgedrag, kennis over bankproducten en meningen over de banken onderscheid te maken in sexe, leeftijd opleiding en inkomen.

6

In dit hoofdstuk worden de conclusies getrokken aan de hand van de onderzoeksresultaten.

Bijlagen In de bijlagen treft u aan: -

de enquête in het Nederlands

-

de frequentietabellen


4

2. Methodologie Onderzoeksmethode Er is gekozen voor kwantitatief onderzoek. Dit heeft als voordeel dat er kwantitatieve gegevens worden opgeleverd. Die gegevens kunnen ook met elkaar vergeleken worden. Een dergelijke onderzoeksmethode geeft ook een goed beeld van de kennis, ervaring en perceptie van de consument. Uiteindelijk levert het harde cijfers op met een behoorlijke betrouwbaarheid. Het nadeel is dat het onderzoek niet kan ingaan op de dieperliggende motieven van de antwoorden die de geënquêteerde persoon geeft.

Doelgroep Het onderzoek is uitgevoerd onder: ingezetenen van Curaçao. Dit zijn personen die op Curaçao geboren zijn, maar ook personen die niet op Curaçao geboren zijn dan wel een buitenlandse nationaliteit hebben. Personen die tenminste de leeftijd hebben van 18 jaar of hoger. Personen die te maken hebben met de financiën in de huishouding. Er is niet gekozen voor een volledige doorsnede van de inwoners van Curaçao maar voor de persoon die (mede-) voor het huishouden het geld beheert.

De vragen Tijdens de interviews zijn vragen gesteld over de volgende onderwerpen: heeft betrokkene een banken spaarrekening; hoe hij of zij spaart; waarvoor hij/zij het normaal vindt om een lening af te sluiten; of hij/zij weet wat geld lenen kost: voor lening, credit card, bonnen; of men een lening heeft afgesloten en of men op de hoogte is van de kosten van de lening; en meer in algemene zin: of men tevreden is (of niet) met de bank waar men bij bankiert. Voor het volledige enquêteformulier verwijzen we naar bijlage I.

Uitvoering van de opdracht Na een eerste overleg met de opdrachtgever zijn de conceptvragenlijsten opgesteld voor de enquête onder de inwoners van Curaçao. Deze zijn besproken met de opdrachtgever, verbeterd en vervolgens vastgesteld. Het enquêteformulier is opgesteld in het Nederlands en vertaald naar het Papiaments. Het onderzoek is uitgevoerd onder 824 inwoners van Curaçao. Het veldwerk is uitgevoerd in de periode van 27 februari t/m 26 maart 20101. De opdracht is uitgevoerd via het houden van telefonische enquêtes in de avonduren op weekdagen (maandag t/m donderdag) tussen 17.30 en 21.00 en door persoonlijke enquêtes op straat. De ingevulde enquêteformulieren zijn gecontroleerd door de coördinator veldwerk. Ter controle wordt ca. 5% van de geënquêteerden nagebeld. Alle enquêtes zijn gecontroleerd en ingevoerd. Na invoer is er opnieuw gecontroleerd, op correcte invoer en wederom of formulieren goed en volledig waren ingevuld. Op basis van een correct en opgeschoond bestand zijn analyses uitgevoerd met behulp van een statistisch computerprogramma (SPSS vs17) en met MS Excel. Deze hierna volgende rapportage geeft de resultaten weer van de onderzoeken die gehouden zijn onder de bevolking en de diverse organisaties.

Kenmerken van de steekproef Om een beeld te krijgen van de achtergrond van de respondenten hebben we gevraagd naar de leeftijdscategorie, opleiding en inkomen. Daarnaast is het geslacht van de enquêteerde persoon opgeschreven na afloop van het interview. Hieronder geven we de steekproefpopulatie weer en vergelijken we deze, voor zover mogelijk, met gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Omdat we vragen naar de ervaringen met de bank zullen de antwoorden die gegeven worden doorgaans gerelateerd zijn aan de gezinssituatie en niet louter aan de persoonlijke omstandigheden van de ondervraagde persoon. 1

In eerste instantie was het onderzoek beperkter van opzet met een steekproef van 400. De steekproef is in tweede instantie vergroot maar ruim 800. Daarmee is de betrouwbaarheid van het onderzoek fors toegenomen.


5

We hebben voor de leeftijd, opleidingsniveau en huishoudinkomens de gegevens uit de steekproef vergeleken met de data van het CBS uit de volkstelling van 2001 over het huishoudinkomen. Daaruit blijkt, weliswaar met de nodige terughoudendheid omdat de resultaten van de census 9 jaar oud zijn, dat de steekproeftrekking een redelijk representatief beeld geeft. Voor wat betreft de sexe die we vergeleken hebben met recentere gegevens van het CBS is in de steekproef het percentage vrouwen oververtegenwoordigd.

Tabel. 2.1 Steekproefpopulatie naar leeftijd vergeleken met CBS, in % leeftijd Frequentie CBS, (in %) bevolking2009 t/m 29 jaar 15.3% 18.6% 30-39 jaar 14.3% 17.7% 40-49 jaar 22.8% 22.2% 50-59 jaar 20.8% 18.4% > 60 jaar 26.7% 23.1% Steekproef omvang (N=) 824 *) bron CBS, Census 2001, op basis van hoofd van huishouden. (geschat ivm afwijkende leeftijdsklasse indeling)

CBS, 2001*) 6% 17% 24% 22% 31%

Tabel 2.2 Steekproefpopulatie naar opleidingsniveau vergeleken met CBS in % Opleidingsniveau Frequentie CBS, 2001*) (hoogst genoten) (in%) Lagere school + enkele klassen 11.3% 11% VO MAVO, LBO, BVO, VSBO 35.6% 49% HAVOVWO 7.4% 22% MBO 14.7% HBO 16.3% 11% Universitair 7.9% 5% Overig 3.8% 2% N= 824 *) bron CBS, Census 2001, op basis van hoofd van huishouden

Tabel 2.3: Steekproefpopulatie naar maandelijks netto huishoudinkomen Netto Frequentie CBS, 2001*) maandelijkshuishoudinkomen (in %) < NAf. 3000 38.6% 55% NAf 3001 – 5000 23.4% 19% NAf. 5001-7001 7.9% 10% > NAf. 7001 5.3% 12% N.A./wil niet zeggen 24.8% 4% N= 824 *) bron CBS, Census 2001, op basis van hoofd van huishouden, bruto huishoudinkomen

Tabel 2.4.: Steekproefpopulatie naar sexe bevolking 20 jaar en ouder Sexe Frequentie CBS, 2009 (in %) Man 34.4% 43,6% Vrouw 65.7% 56,4% N=824 *) bron www.cbs.an, bevolking 20 jaar ouder per 01 januari 2009


6

3. Resultaten onderzoek Dit hoofdstuk geeft de resultaten weer van het gehele onderzoek onder de 824 respondenten. In paragrafen komen aan de orde of de geïnterviewde: een bank en/of spaarrekening heeft (zie: 3.1); waarvoor hij of zij geld zou willen lenen (of juist niet, zie: 3.2); weet wat geld lenen kost (zie: 3.3); of men tevreden is met de bank waarbij men bankiert (zie 3.4).

3.1.

Bank- en spaarrekening De geïnterviewden is gevraagd of zij in het bezit zijn van een banken/of spaarrekening. Het blijkt dat 79% van alle ondervraagden een bankrekening heeft en vrijwel een gelijk percentage heeft een spaarrekening (78%). Het blijkt dat in vrijwel alle gevallen degenen die een ‘gewone’ bankrekening hebben, ook een spaarrekening hebben2. Dit betekent ook dat circa 1/5 van ondervraagden op Curaçao dus niet bankiert.

%

Heeft u een bank- of spaarrekening? 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

79,1

78,2

21,8

21,2

Ik heb een bankrekeing

Ik heb GEEN bankrekening

Ik heb een spaarrekening

Ik heb GEEN spaarrekening

Alle geïnterviewden is gevraagd hoe zij spaarden: of een vast bedrag per maand of dat ze dat incidenteel doen. Het spreekt voor zich dat 1/5 hierop geen antwoord gaf omdat ze niet in bezit waren van een spaarrekening (zie ook grafiek op volgende pagina). Van de 824 respondenten spaart 33% een vast bedrag per maand; 46% van de totale populatie kiest ervoor om op incidentele basis te sparen. Als we het uitdrukken voor alleen de spaarders (dus personen met een spaarrekening) spaart 42% regelmatig3. Aan de geïnterviewden is eveneens gevraagd of ze wisten hoeveel rente een spaarrekening geeft. Van alle ondervraagden weet 39% precies hoeveel rente ze krijgen op hun spaarrekening; 10% weet het ongeveer maar niet precies. Daarentegen 55% weet niet (of geeft geen antwoord) hoe hoog de rente op een spaarrekening is. Dat is dus inclusief de personen die geen spaarrekening bezitten4. Weet u hoeveel rente deze spaareking op dit moment geeft?

Hoe spaart U?

niet van toepassing 21%

Incidenteel 46%

Vast bedrag per maand 33%

ongeveer 10% Ja 35%

Spaart niet 17%

Nee 38%

2 Hoewel hier niet naar gevraagd gaan de onderzoekers er vanuit dat de spaarrekening bij dezelfde bank loopt als waar de ‘gewone’ bankrekening loopt. 3 In het onderzoek is niet verder gevraagd wat ondervraagde verstaat onder regelmatig. Doorgaans is het gebruikelijk op Curaçao (op basis van informatie van de banken zelf) dat als men spaart men maandelijks een vast bedrag opzij zet. 4 De vraag gesteld in een periode dat de banken besloten om de rentevergoeding op spaarrekeningen te verlagen.


7

3.2.

Geld lenen voor . . . . . Aan alle geïnterviewden is gevraagd waarvoor ze geld zouden (gaan) lenen. Doel van de vraag was om inzicht te krijgen in de perceptie van de inwoner van Curaçao ten opzichte van leningen voor een bepaald doel. Wanneer is het de meest normale zaak om een lening af te sluiten en wanneer niet. In het onderzoek hebben we gevraagd naar de perceptie om geld te lenen bij een financiële instelling voor het aanschaffen of kopen van : een huis een nieuwe auto een nieuwe koelkast de reparatie van een lekkend dak een flat screen TV een vakantiereis een studielening voor de kinderen om de ‘maand’ rond te komen Bij de beantwoording van de vraag is een 5-puntsschaal gebruikt waarbij de respondent kon variëren met betrekking tot het aangaan de lening tussen: zeer zeker – zeker – normaal – niet – zeker niet. Een grote meerderheid van de ondervraagden vindt een geld lening voor meer consumptieve doeleinden zoals aanvulling van het huishoud budget (90%), een flat screen TV (89%) en een vakantiereis (75%) niet acceptabel. Ook voor de aanschaf van een koelkast vindt de meerderheid (64%) dat daarvoor geen lening bij een bank gesloten dient te worden5. Daarentegen is de weerstand bij het aangaan van een lening voor een lekkend dak minder (42%). De hoogste acceptatie voor het aangaan van een geldlening is bij de koop van een huis (83% vindt het (heel) normaal). Ook vindt de meerderheid het normaal dat een nieuwe auto met een lening wordt gefinancierd (69%); hetzelfde geldt voor het afsluiten van een studielening voor je eigen kinderen, dat vindt 63% gewoon. In de onderstaande grafiek is de perceptie met betrekking tot het aangaan van een lening voor verschillende doeleinden weergegeven.

Onderzoeksvragen

Vindt u geld lenen normaal voor.... Flat screen TV Maand rond te komen Vakantie Koelkast Lekkend dak Studielening Auto Huis 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

In % Zeer zeker in %

Zeker in %

Normaal in %

Niet geheel normaal in %

Absoluut niet in %

Weet niet in %

5

Over het algemeen, bijvoorbeeld bij Dienst Werk en Inkomen wordt het hebben van een koelkast in een huishouden als essentiële levensbehoefte gezien.


8

3.3.

Kosten van geld lenen Gevraagd is of men zich verdiept of zou verdiepen in de voorwaarden van een lening (persoonlijk of auto) of een hypotheek. De helft (50%) geeft als antwoord dat ze de leningsvoorwaarden tussen de banken zouden vergelijken. Ongeveer 3 op de 10 geeft aan dat niet te (zullen) doen. Aan alle ondervraagden, los van het feit of ze nu wel of geen lening hadden afgesloten bij een financiële instelling6, is gevraagd wat voor hen belangrijk is of zou zijn bij het afsluiten van een lening: de interest, de looptijd, het maandelijks te betalen bedrag, dan wel een combinatie van voorgenoemde. Uit de antwoorden komt een gevarieerd beeld naar voren. Maandelijks te betalen bedrag (29%), te betalen rente (29%) komen als zijnde belangrijk naar voren. Looptijd blijkt minder in de ‘top of the mind’ te zitten. Voor 23% geldt dat het bij een lening om de afweging van meerdere factoren gaat. Vergelijkt u de voorwaarden tussen de financiele instellingen als u een lening zou afsluiten?

Wat is voor u belangrijk bij het afsluiten van een lening?

Weet niet / n.a 15%

n.a 11%

Ja 50%

M nd te betalen bedrag 29%

Overig 23%

Nee 30%

Looptijd lening 8%

Soms 5%

Te betalen rente 29%

Om meer inzicht te krijgen in het wat nu de inwoner van Curaçao weet van de kosten van geld lenen zijn een aantal vragen gesteld over ‘rood staan’ op een rekening courant en de interestkosten van een credit card. Ook is gevraagd of men weet wat (doorgaans) de maximum kredietlimiet van een credit card is en wat APR is. De respondenten konden aangeven het precies of ongeveer te weten. De antwoorden ‘weet niet’ en ‘nee’ kunnen samen genomen worden7. APR staat voor Annual Percentage Rate. Het geeft het effectieve interestpercentage weer. Dit is het percentage van de werkelijke jaarlijkse kosten van een geldlening. Het is een voorschrift van de Bank van de Nederlandse Antillen dat in alle reclameboodschappen van financiële instellingen waar leningen worden aangeboden ook de APR is opgenomen. Ongeveer ¼ zegt te weten wat het kost om ‘rood’ te staan op je bankrekening op je rekening courant. De andere ¾ weet het niet. 44% van de populatie weet wat de kredietlimiet normaliter is op een credit card. Ongeveer 1/3 van de onderzoekspopulatie (35%) weet hoeveel rente men moet betalen op een credit card. De rest, de andere 2/3 weet het niet. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat in het onderzoek niet is gevraagd of men zelf een credit card bezit8. 14% van de geïnterviewden weet wat de APR inhoudt of betekent. 10% van de respondenten weet het ongeveer dan wel min of meer. Een ruime meerderheid, ¾ van alle ondervraagden heeft echter geen idee wat de afkorting betekent noch wat APR inhoudt.

6

Voor nadere analyse van de respondenten met een lening zie Hoofdstuk 4. Er is een verschil in de antwoorden: n.a. heeft betrekking op personen die niet rood staan, geen credit card hebben. In de praktijk zijn de antwoorden ‘nee’ en ‘n.a.’ door elkaar gebruikt. 8 Alvorens een credit card verstrekt wordt stellen banken een aantal voorwaarden waarvan de belangrijkste is dat de aanvrager een bepaald vast maandelijks minimum inkomen heeft. Een groot deel van de Curaçaose gezinnen komt derhalve niet in aanmerking voor een credit card. Het wel/niet bezitten van een credit card kan van grote invloed zijn op het al dan niet weten van de kredietlimiet en (effectieve) interestpercentage op credit card. De vraag hier had de intentie om louter de algemene kennis op Curaçao te testen. 7


9

Bent u zich ervan bewust/ weet u... Weet u w at het kost om rood te staan op uw reking courant? Weet u w at het maximum creditbedrag is van uw creditcard? Weet u hoeveel rente u moet betalen op uw creditcard ? Weet u w at de APR is?

0%

10%

20%

30% Ja in %

40%

50%

60%

Ja ongeveer in % Nee in %

70%

80%

90%

100%

Weet niet in %

Op Curaçao worden ook ‘bonnen’ verstrekt. Met deze ‘bon’ kan een persoon bij een winkel of supermarkt, die deze bon accepteert, goederen kopen. Deze bon moet door de betreffende persoon terugbetaald worden aan de eigenaar van de bon met interest. Het ‘bonnensysteem’ bestaat op Curaçao al heel lang. Het is in feite illegaal maar wordt gedoogd. Van de ondervraagden maakt 1 op de 7 (14%) gebruik van ‘bonnen’. Het blijkt dat circa de helft van de geïnterviewden min of meer (‘ja en een beetje’) op de hoogte zijn van de kosten die verbonden zijn aan het betalen met bonnen. 6h.Bent u op de hoogte wat de extra kosten zijn om via het bonnensyteem aankopen te doen?

Maakt u gebruik van het bonnensysteem?

Weet niet/ n.a 1%

Ja 14%

Een beetje 13% Nee 38% Ja 36%

Nee 85%

3.4.

Weet niet/ n.a 13%

Tevreden met uw bank Aan de gehele steekproefpopulatie is de vraag voorgelegd of men tevreden is met de bank waar men bankiert. Rond de 10% weet het niet, dat komt ook grotendeels omdat deze personen niet bankieren. Rond de 5% is ontevreden, 8% is neutraal in haar mening; de overgrote meerderheid 78% toont zich (zeer) tevreden over zijn bank.

Bent u tevreden met uw bank?

0%

5%

10%

15% 20%

25%

30% 35%

Zeer tevreden

Tevreden

40% 45% Matig

50%

55% 60%

Ontevreden

65% 70%

Geen antwoord


75%

80% 85%

90% 95% 100%

Weet niet/ n.a

10

Vervolgens is ook de mogelijkheid aan de respondenten gegeven om hun (on)tevredenheid toe te lichten. Van degenen die hun mening onderbouwden, dat waren er 171 van de 824 (=21%), waren de meeste tevreden over de ‘goede dienstverlening’ van hun bank (70%). Respondenten die zich negatief over de banken uitlieten waren er ook, 14%. Hoewel er een grote hoeveelheid argumenten opgesomd werden waren er een 3-tal categorieën die iets meer genoemd werden: ‘lang in de rij staan’, ‘rente bij sparen is te laag’ en ‘de slechte ervaring met de bank’ Waarom bent u tevreden met uw bank/Giro/Island Finance? Gegroepeerde antwoorden Goede dienstverlening Banken werken netjes, en hebben hun zaken op orde Er zijn veel ATM's Veel vertrouwen in de banken Goede interest verhouding Voldoende en juiste informatie Online banking werkt goed Totaal: (n=171)

In % 70.0% 6.4% 5.6% 6.4% 1.4% 4.5% 5.7% 100%

% van totaal 15.0% 1.3% 1.2% 1.3% 0.3% 0.5% 1.2% 20.8%

Waarom bent u niet tevreden met uw bank? Gegroepeerde antwoorden Te lang wachten in de rij Ik kreeg geen lening De rente is te laag bij het sparen De rente is te hoog bij het lenen Ik krijg onduidelijke informatie Ik moet betalen voor transacties Te hogen eisen voor een lening De ATM’s zijn slecht Banken zijn niet innovatief Slechte ervaringen met de bank Totaal (n=121)

In % 20.6% 8.2% 13.2% 9.0% 8.2% 5.6% 9.1% 5.7% 4.9% 15.5% 100%


% van totaal 3.0% 1.2% 1.9% 1.3% 1.2% 0.8% 1.3% 0.8% 0.7% 2.2% 14.4%

11

4. Personen met een lening Dit hoofdstuk gaat over de huishoudens of personen die een lening hebben bij een financiële instelling. Deze personen, 280 in het totaal, zijn geselecteerd uit de steekproef. Het gaat erom wat de groep die wel een lening heeft denkt, vindt en weet van de bank en de lening die is aangegaan. Maar allereerst, wie hebben er een lening afgesloten. De leeftijdsgroepcategorie tussen de 30 en 60 jaar sluit relatief de meeste leningen af, in absolute zin, maar ook relatief vergeleken met de totale steek proefpopulatie. De meeste leningen worden verstrekt onder de groep van personen met een LBOMAVO opleiding. Dat is logisch omdat het de grootste groep is. Relatief blijken laag opgeleiden maar weinig leningen af te sluiten; daarentegen hebben HBO-ers en universitair opgeleiden juist relatief vaak een lening. Leningen worden, relatief gezien, vooral verstrekt onder de inkomensklassen van boven de NAf. 5000,-Steekproefpopulatie naar leeftijd in %, personen met een lening leeftijd Frequentie (in %) t/m 29 jaar 11.1% 30-39 jaar 19.3% 40-49 jaar 31.4% 50-59 jaar 26.4% > 60 jaar 11.8% N= 280

Steekproefpopulatie naar opleidingsniveau in % Opleidingsniveau Frequentie (hoogst genoten) (in%) Lagere school + enkele klassen 3.1% VO MAVO, LBO, BVO, VSBO 33.2% HAVO-VWO 9.6% MBO 14.3% HBO 21.1% Universitair 13.6% Overig 5.4% N= 280

Steekproefpopulatie naar maandelijks netto huishoudinkomen in % Netto Frequentie maandelijkshuishoudinkomen (in %) < NAf. 3000 30.4% NAf 3001 – 5000 26.8% NAf. 5001-7001 15.0% > NAf. 7001 8.9% N.A./wil niet zeggen 18.9% N= 280

Steekproefpopulatie naar sexe bevolking 20 jaar en ouder in % Sexe Frequentie (in %) Man 38.6% Vrouw 61.4% N=280

Het vervolg van het hoofdstuk heeft exact dezelfde opbouw als Hoofdstuk 3, met dien verstande dat het hier alleen gaat over de personen met een lening. Er is een onderwerp dat specifiek voor deze groep geldt, nl. vragen over de lening die men is aangegaan.


12

4.1.

Geldleners met een banken spaarrekening

Het blijkt dat het merendeel van de lener een bankrekening heeft9. Het aantal ondervraagden zonder bankrekening ligt aanmerkelijk lager in vergelijking met de totale steekproef populatie (8,2% versus 21,2%). Daarentegen is het aandeel dat geen spaarrekening heeft gelijk tussen leners en de anderen.

%

Heeft u een bank- of spaarrekening? 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

91.8% 81.8%

18.2% 8.2%

Ik heb een bankrekeing

Ik heb GEEN bankrekening

Ik heb een spaarrekening

Ik heb GEEN spaarrekening

N=280, alleen personen met een lening

Het blijkt dat het spaargedrag en de kennis over de interestpercentages niet veel verschilt tussen de geldleners en de totale populatie. Wellicht dat de lener iets meer let op de interest op zijn spaarrekening. Weet u hoeveel geld u op dit moment op uw spaarrekening heeft?

Hoe spaart u?

Weet niet/ n.a, 14.6

Niet van toepassing 18.6% Incidenteel 38.2%

ongeveer, 11.1

Vast bedrag per maand 43.2%

Ja, 42.9

Nee, 31.4


4.2.

Leners over hun leningen

Specifiek aan de huishoudens die een lening hebben lopen hebben we een aparte serie vragen gesteld die gaan over leningsvoorwaarden, voorlichting door de bank, de noodzaak van de lening en de tevredenheid over de bank waar geld is geleend. Kennis van de lening Het merendeel van de ondervraagden zegt zelf de voorwaarden van hun lening te kennen: 82% zegt deze te kennen en 13% een beetje. De ondervraagden die het niet weten betreft 5%. De interest op de lening is bekend bij de meeste ondervraagden: 56% weet wat het interestpercentage is en 29% weet het ongeveer of min of meer. Die het niet weten is 9%. Voorlichting door de bank Van de respondenten met een lening is circa ¾ (zeer) tevreden met de voorlichting door de bank (72%), 10% is neutraal en 9% is negatief. Het restant (9%) had geen mening dan wel kon het zich niet meer herinneren.

9 Dat geldleners een vrijwel altijd een bankrekening hebben is logisch omdat het vaak een eis is die de banken stellen bij het verstrekken van de lening.


13

Noodzaak voor deze lening In totaal gaf 92% aan deze lening (zeer) zeker nodig te hebben.

Weet u hoeveel het interest% is op uw lening?

Kent u de voorwaarden van uw lening?

Weet niet 1%

Nee Een beetje 5% 13%

Nee 9% Ja ongeveer 31%

Ja 59%

Ja 82%

Bent u van mening dat u deze lening nodig had?

Bent u voldoende voorgelicht door uw bank?

1% 1%

5%

2%

3%

5% Zeer zeker

7%

ruim voldoende

Zeker

voldoende

10% 49%

29%

Normaal

min of meer

Minder

onvoldoende

62%

Veel minder Weet niet/ n.a

zeer voldoende n.a

26%


4.3.

Perceptie, kennis, kosten en tevredenheid

Personen die geld lenen hebben vrijwel exact dezelfde perceptie over het lenen van geld als ieder ander en als huishoudens die geen geld hebben geleend. Het beeld dat naar voren komt is voor alle producten waarvoor geld geleend kan worden vrijwel identiek aan het beeld dat uit de totale populatie naar voren komt.

Vindt u geld lenen normaal voor.... Flat screen TV Maand rond te komen Vakantie Koelkast Lekkend dak Studielening Auto Huis 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

In % Zeer zeker in %

Zeker in %

Normaal in %

Niet geheel normaal in %

Absoluut niet in %


Weet niet in %

14


De geïnterviewden die geld lenen bij een financiële instelling vinden grosso modo hetzelfde als een ieder op Curaçao. Maandelijkse af te lossen bedrag (32%) en interest (31%) zijn de belangrijkste selectiecriteria bij het afsluiten van een lening. Een combinatie van deze criteria scoort 25%. De looptijd van een lening wordt in 8% van de gevallen genoemd.

Wat is voor u belangrijk bij het afsluiten van een lening?

4%

32%

25%

Maandelijks te betalen bedrag Looptijd lening Te betalen rente Overig n.a 8% 31%


De geldlener is in het algemeen beter op de hoogte van de voorwaarden en kosten van geld lenen. Wat de kosten voor rood staan zijn weet 38% versus 24% voor de totale onderzoekspopulatie. Wat het rentepercentage op een credit card is weet 51% versus 35%. Wat de kredietlimiet van een credit card is weet 64% versus 44%. Wat APR is weet min of meer 36% versus 23%. Het gebruik van bonnen onder de leners is dezelfde als voor de totale populatie (14%) De kennis over de kosten is ook vergelijkbaar: rond de helft weet wat voor kosten er verbonden zijn aan bonnen.

Bent u zich bewust van... Weet u w at het kost om rood te staan op uw reking courant? Weet u w at het maximum creditbedrag is van uw creditcard? Weet u hoeveel rente u moet betalen op uw creditcard ? Weet u w at de APR is?

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Ja in % Ja ongeveer in % Nee in % Weet niet in %

Tevredenheid over de lening en de financiële instelling Een aanzienlijk aantal personen met een geld lening zijn van mening dat ze een volgende keer niet bij dezelfde financiële instelling een lening zouden afsluiten: 46% van de respondenten die deze vraag beantwoorden. Dat is iets meer dan de 43% die zeggen een volgende lening wel bij deze financiële instelling af te sluiten.


15

Zou u de volgende keer weer een lening afsluiten bij dezelfde financiele instelling ?

Weet niet 11% Ja 43% Nee 46%

Het oordeel over de bank waar men bankiert is milder. 78% is daar tevreden over (zie onderstaande grafiek) Bent u tevreden met uw Bank, Giro, Island Finance, Caribbean Cash of ACU?

49%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

29%

30%

Zeer tevreden

35%

40%

Tevreden

45%

Matig

50%

55%

Ontevreden

60%

65%

Zeer ontevreden


7%

70%

75%

80%

5% 3%

85%

90%

8%

95% 100%

Weet niet/ n.a

16

5. Resultaten nader geanalyseerd In de enquête is doelbewust naar de leeftijd, opleiding en inkomen gevraagd. Daarnaast is ook het geslacht van de ondervraagde persoon genoteerd. Doel hiervan was om tot een nadere analyse te komen van mogelijk verschillen in de antwoorden die respondenten gaven. De grootte van de onderzoekspopulatie maakt het mogelijk om met enige betrouwbaarheid diverse kruisverbanden te leggen per vraag. In de grafieken op deze en navolgende bladzijden is per vraag onderscheid gemaakt tussen ‘geslacht’, ‘leeftijd’, ‘opleiding’ en ‘inkomen’. In elke grafiek is een gekleurde stippellijn getrokken. Deze stippellijn geeft het gemiddelde weer van alle antwoorden. De staafdiagrammen zijn zodoende makkelijker leesbaar: boven de stippellijn betekent ‘boven gemiddeld’ en onder de stippellijn betekent ‘scoort onder het gemiddelde’.

5.1.

Bankrekening, spaarrekening en lening per groep Personen met een bank- of spaarrekening...

95

80

87

86

90 85

81

82 76

80

80 77

82

77

79

99

100 95

90

87 84

85

82

82

86

86

85

77 7374

75

%

99

95 93

100

72

71

70

65 65

60

60

55 55

55 50

45

45 40 Man

Vrouw

<29

30-39

Geslacht

40-49

50-59

>60

LO

Leeftijd

LO+

MAVO

HAVOVWO

MBO

HBO

WO

Opleiding

<3000

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Percentage personen met bankrekening

Percentage personen met spaarrekening

Gemiddeld heeft 79% van de respondenten op Curaçao een bankrekening en 78% een spaarrekening. Iets meer mannen dan vrouwen hebben een banken spaarrekening De relatie bank/spaarrekening is over de leeftijdscategorieën tamelijk constant. Nuances zijn: ouderen hebben relatief vaker geen bankrelatie, voor de groep 30-39 jarige geldt dat ze relatief vaker een bank/spaarrekening hebben. Tussen opleiding en het hebben van een banken spaarrekening zit een duidelijk verband: hoe hoger de opleiding hoe vaker de respondent in het bezit is van een banken spaarrekening. Ook geldt: hoe hoger het inkomen hoe hoger de kans is om een bankrekening te hebben. Voor spaarrekeningen is het beeld iets minder geprononceerd. Vindt u het interest % belangrijk voor uw spaarrekening? 90 80

70 70

64

67

70

74

80

79

75

78

66

81

78

69

74

75

30004999

50006999

64

59

60

53

%

50 40 30 20 10 0 Man

Vrouw

<29

Geslacht

30-39

40-49

50-59

Leeftijd

>60

LO

LO+

MAVO

HAVOVWO

MBO

Opleiding


HBO

WO

<3000

>7000

Inkomen in NAF

17

Het gemiddelde van de personen die de interest belangrijk vindt ligt op 68%. Dit ligt iets hoger onder: Leeftijdscategorie 50-59 jaar met 79% Personen met een HAVO- VWO opleiding (80%) en personen met een HBO en WO opleiding (78%) Personen met een inkomen van boven de NAf.7000,--, (81%). De lager opgeleiden vinden de interest op hun spaarrekening minder en scoren onder het gemiddelde. Percentage van personen met een lening of hypotheek... 100 90 80

65

70

59

%

60

46

50 40

47

38

44

43

32

58

44

39

33

32

27

25

30

15

20

10

5

10 0 Man

Vrouw

<29

30-39

40-49

50-59

Geslacht

>60

LO

Leeftijd

LO+

MAVO

HAVOVWO

MBO

HBO

Opleiding

WO

<3000

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Het gemiddelde van alle personen die een lening of hypotheek hebben ligt op 34%. Afwijkingen van het gemiddelde die opvallen zijn: Ouderen en jongeren onder 30 jaar hebben vaker geen lening, de middengroep tussen 30 en 59 jaar hebben relatief wel vaker een lening. Het aantal laag opgeleiden (LO en LO+) heeft doorgaans geen lening. Daarentegen hoger opgeleiden hebben wel vaker een lening. De inkomensgroep van onder de NAf. 3000,- netto huishoudinkomen heeft vaak geen lening, die van boven de NAf. 5000,- meestal wel.

5.2.

Geld lenen voor .... per groep

In de navolgende 8 grafieken wordt een grafisch beeld weer gegeven van de perceptie die er bestaat bij de diverse groepen over het aangaan van geldleningen voor duurzame en minder duurzame goederen. Ik zal (zeer) zeker geld leven voor een huis.... 100 90

73

80

66

70

%

60

57

66

61

60

55 48

50

56

52

59

59

HAVOVWO

MBO

74

72

50006999

>7000

68 58

57

<3000

30004999

35

40 30 20 10 0 Man

Vrouw

<29

Geslacht

30-39

40-49

50-59

>60

Leeftijd

LO

LO+

MAVO

HBO

Opleiding

WO

Inkomen in NAF

Het gemiddelde van de personen die (zeer) zeker geld zouden lenen voor een huis ligt op 59%. Opvallend is dat de leeftijdsklasse 30-39 jaar het snelst geld zal lenen voor een huis. Het zijn de hoger opgeleiden en de personen met een bovengemiddeld inkomen die boven het gemiddelde scoren.


18

Ik zal (zeer) zeker geld lenen voor een nieuwe auto... 100 90 80 70

%

59

57

54

60

45

45

50

45

44

44 34

34

>60

LO

40

48

50

51 42

47

45

44

35

30 20 Man

Vrouw

<29

30-39

40-49

Geslacht

50-59

Leeftijd

LO+

MAVO

HAVOVWO

MBO

HBO

Opleiding

WO

<3000

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Het gemiddelde van alle personen die geld zouden lenen voor een nieuwe auto ligt op 45%. Het zijn relatief meer jongeren 59% die (zeer) zeker geld lenen voor een nieuwe auto. Hetzelfde geld voor personen met een hoogst genoten opleiding op MBO 50% en HBO niveau 51%. De lager opgeleiden zijn relatief terughoudender in hun perceptie voor wat betreft het lenen voor een nieuwe auto. Huishoudens met een netto gezinsinkomen van tussen de NAf. 5000-7000 per maand zijn relatief meer genegen om voor een auto geld te lenen. Ik zal (zeer) zeker geld lenen voor een koelkast... 40

35 35 30

23

25

%

18

20

20

18

21

20

18 15

19

17

13

15

17

15 12

12

10 10

7

5 0 Man

Vrouw

<29

30-39

40-49

Geslacht

50-59

>60

LO

LO+

MAVO

Leeftijd

HAVOVWO

MBO

HBO

WO

<3000

Opleiding

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Het gemiddelde als het gaat om personen die geld zouden lenen voor een koelkast ligt op 18%. Opvallend is dat de lager opgeleiden (LO 23% en LO+ 35%) positiever staan tegenover geld lenen voor een koelkast. Bij hoger opgeleiden en hogere inkomens is dit het tegenovergestelde.

Ik zal (zeer) zeker geld lenen voor een lekkend dak... 45

%

33

32

35 30

40

39

40

33

31

28

27

31

31

27

26

26

HAVOVWO

MBO

30 26

28

28

50006999

>7000

24

25 20 15 10 5 0

Man

Vrouw

Geslacht

<29

30-39

40-49

50-59

Leeftijd

>60

LO

LO+

MAVO

Opleiding


HBO

WO

<3000

30004999

Inkomen in NAF

19

Gemiddeld zou 30% van de respodenten een lening aangaan voor de reparatie van een lekkend dak. De spreiding in de antwoorden per deelpopulatie is beperkt. De meeste scores liggen rond het gemiddelde. Het zijn de laagopgeleiden en jongeren die het snelst geld zouden lenen voor een lekkend dak. Ik zou (zeer) zeker geld lenen voor een Flat screen TV... 12

13 12 11 10 9

%

8

7

6

7 6

5

5

5

4

5 4

3

4

3

5 4

3

3

3

3 2

2 1

0

0

0 Man

Vrouw

<29

30-39

40-49

Geslacht

50-59

>60

LO

LO+

MAVO

Leeftijd

HAVOVWO

MBO

HBO

WO

Opleiding

<3000

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Het gemiddeld van alle personen die (zeer) zeker geld zouden lenen voor een nieuwe flat screen TV komt uit op gemiddeld 4%. Van de LO-groep zou een iets hoger percentage bereid zijn om hiervoor geld te lenen.

%

Ik zou (zeer) zeker geld lenen voor een vakantie... 28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

25

18 16 14

13

12

16

15

13 11

10 8

8

7

7

6

5

2

Man

Vrouw

<29

30-39

40-49

50-59

Geslacht

>60

LO

LO+

MAVO HAVO- MBO VWO

Leeftijd

HBO

WO

Opleiding

<3000

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Van alle respondenten zou gemiddeld (zeer) zeker 12% geld lenen voor het op vakantie gaan. 25% van de van de LO+ personen met een minimaal inkomen zou eventueel geld lenen om op vakantie te gaan. Voor hoger opgeleiden en voor hogere inkomensklassen zijn vakanties nauwelijks of geen reden om naar een bank te gaan om een lening af te sluiten. Ik zou (zeer) zeker geld lenen voor de studie van mijn kinderen 70

65 58

60 50

52

50 43

39

40

36

34

%

40

46 38

42

40 34

39

40

50006999

>7000

32

26

30 20 10 0 Man

Vrouw

Geslacht

<29

30-39

40-49

Leeftijd

50-59

>60

LO

LO+

MAVO

HAVOVWO

MBO

Opleiding

HBO

WO

<3000

30004999

Inkome n in NAF

43% van alle ondervraagden zou (zeer) zeker geld lenen voor hun kinderen.


20

De groep tot 30 jaar en de LO+ respondenten vinden het relatief acceptabeler om voor een studie een lening af te sluiten

Ik zou (zeer) zeker geld lenen om de maand rond te komen... 16

14 14

12 12

10

%

10 8

6

6

6

7

6 5

4

4

3

4

2

2

1

2

3

3

3 0

0

Man

Vrouw

<29

30-39

40-49

Geslacht

50-59

>60

LO

LO+

Leeftijd

MAVO

HAVOVWO

MBO

HBO

WO

Opleiding

<3000

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Gemiddeld 5% van alle ondervraagden zou geld lenen om de maand rond te komen, als huishoudgeld. De lager opgeleiden zijn iets eerder geneigd om geld te lenen om de maand rond te komen, evenals de LO en LO+ groep. Voor de groepen 30-39 jaar, HBO+ en van het inkomen 7000 Naf+ is de lening bereidheid praktisch nul.

5.3.

Kosten van geld lenen, per doelgroep Weet u wat de APR is? (antwoorden 'JA' en 'Ongeveer')

50

46 43

45

43

44

50006999

>7000

40

40

32

35

%

30

34

34 26

26 22

25

20

18

20

17

14

15

7

10

14

6

5 0

Man

Vrouw

<29

Geslacht

30-39

40-49

50-59

>60

Leeftijd

LO

LO+

MAVO

HAVOVWO

MBO

Opleiding

HBO

WO

<3000

30004999

Inkomen in NAF

Van alle respondenten weet (ongeveer) 24% wat APR is, maar de verschillen in kennis zijn substantieel, hoewel geen enkele doelgroep hoger scoort dan 50%. De hoger opgeleiden met een normaal tot goed inkomen zijn het beste op de hoogte van de APR. De lager opgeleide klassen hebben vrijwel geen notie waarvoor APR staat: 7% van alle LO personen en 6% van alle LO+ personen weet wat de APR is. Ook de inkomens onder de NAf. 3000 weten relatief minder vaak wat APR betekent.


21

Weet u wat de interest is en uw kredietlimiet op een credit card? (antwoorden 'JA' en 'Ongeveer') 90 80 80

72

70

62 57

52

48

50

41

40 40

58

55 50

45 39 33

31

30

53

51

41

40

32

52

52

77 68

62

60

%

71

39

31

27

25

22

19

20

13 8

10

6 0

0 Man

Vrouw

<29

30-39

40-49

Geslacht

50-59

>60

LO

LO+

MAVO

HAVOVWO

Leeftijd

MBO

HBO

WO

<3000

Opleiding Rente op credit card

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Hoeveel is credit limiet op credit card

Het steekproefgemiddelde voor personen die weten hoeveel de creditrente bedraagt is 36%; voor wat de kreditlimiet op de credit card betreft weet 45% dit. De leeftijdscategorie van tussen de 30 en 40 jaar blijkt iets beter op de hoogte. De hoger opgeleiden (HBO 73% en WO 71%) respondenten met een boven gemiddeld salaris weten meer van hun credit card. Ze weten relatief beter wat hun bestedingsruimte is, maar ook wat de rente is die een credit card met zich mee brengt. Voor lager opgeleiden geldt het tegenovergestelde. Hogere huishoudinkomens weten de hoogte van de interest en kreditlimiet beter dan lagere inkomens. Weet u wat het kost om rood te staan ? (antwooden 'JA' en 'Ongeveer') 60

51 46

50

%

39

39

38

40

43

35 30

28

30

22

29 24

20

22

16

20

13 6

10

1 0 Man

Vrouw

<29

30-39

40-49

Geslacht

50-59

>60

LO

Leetijd

LO+

MAVO

HAVOVWO

MBO

HBO

WO

Opleiding

<3000

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Van alle respondenten zegt 25% te weten wat ‘rood staan’ (ongeveer) kost. Vrouwen blijken relatief gemiddeld minder goed op de hoogte van de kosten van ‘rood staan’ in vergelijking tot mannen. De groepen met een lage opleiding en met een laag inkomen zijn doorgaans minder goed op de hoogte van de kosten van ‘rood staan’. Daarentegen, hoger opgeleiden en de personen met een hoger inkomen zijn, naar hun zeggen, beter op de hoogte van de kosten van een rekening courant krediet. Het beeld is dat de jongeren (tot 30 jaar) en ouderen (60+) relatief minder vaak weten wat ‘rood staan’ kost. Weet u hoeveel rente u krijgt op uw spaarrekening ? (antwoorden 'JA' en 'Ongeveer') 80

63

60

%

50

69

69

70

45

48

45

58

51

58

61

30004999

50006999

50 45

42 35

40

59

32

31

30

18

20 10 0 Man

Vrouw

<29

Geslacht

30-39

40-49

50-59

>60

Leeftijd

LO

LO+

MAVO

HAVOVWO

MBO

Opleiding


HBO

WO

<3000

>7000

Inkomen in NAF

22

47% weet wat de rente op hun spaarrekening is. De spreiding in kennis tussen de diverse deelpopulaties is beperkt, maar: met de leeftijd weet de respondent beter wat hij/zij voor interest krijgt op de spaarrekening. Boven de 60 jaar neemt deze kennis evenwel weer af. Hoe hoger het inkomen hoe beter men weet wat de interest doet.

Maakt u gebruik van het bonnensysteem? 25

22 18 16

16 15

13

14

13

11

%

21

20

20

10

12

12

10

10

8 5

5

5 0

0 Man

Vrouw

<29

30-39

40-49

Geslacht

50-59

>60

LO

LO+

MAVO

Leeftijd

HAVOVWO

MBO

HBO

WO

Opleiding

<3000

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Het gemiddelde van de personen die bonnen gebruiken op Curaçao ligt op 14%. Het bonnen gebruik ligt iets hoger onder: vrouwen 16% versus mannen 11%. Leeftijdscategorie 30-39 jaar met 22%. Personen met een LO opleiding (18%) en MAVO/LTO als hoogst genoten opleiding (20%). Personen met een inkomen van onder de NAf.3000,--, (21%). De lager opgeleiden scoren boven het gemiddelde als het gaat om bonnengebruik. Ben u tevreden met uw bank ? 100.0

95

95.0 90.0

83

85.0

81 77

80.0

%

75.0 70.0

85 80

84

83 76

78

79

79

HAVOVWO

MBO

HBO

75

75

WO

<3000

77

80

69

65.0

60

60.0 55.0 50.0 45.0 40.0 Man

Vrouw

<29

Geslacht

30-39

40-49

50-59

Leeftijd

>60

LO

LO+

MAVO

Opleiding

30004999

50006999

>7000

Inkomen in NAF

Gemiddeld 78% van alle ondervraagden is (zeer) tevreden over hun huidige bank. Deze hoge mate van tevredenheid geldt over de gehele linie. Bij nadere analyse blijken er wel enige kleine verschillen te bestaan: De tevredenheid onder vrouwen is relatief hoger Naar mate de leeftijd stijgt neemt de tevredenheid met de bank relatief iets toe. Lager opgeleiden (LO en LO+) scoren v.w.b. tevredenheid gemiddeld bijna 100%. Met een hogere opleiding neemt de tevredenheid over de bank relatief iets af.


23

6. Conclusies De laatste tijd is de Fundashon pa Konsomidó (FpK) regelmatig benaderd met vragen over de vele kosten die banken doorberekenen en over de hoge rentes die de banken vragen op leningen. Voor de FdK was dit reden om een onpartijdig onderzoek uit te voeren naar de perceptie en ervaringen van de klant over zijn bank. De doelstelling van het onderzoek is vooraf vastgesteld en luidt als volgt: “Inzicht krijgen in de kennis, ervaring en perceptie van de consumenten op Curaçao over de bank waar hij of zij bankiert’’ Om dit inzicht te krijgen heeft FpK Curconsult benaderd voor het uitvoeren van een kwantitatief onderzoek onder ingezetenen van Curaçao. In totaal zijn 824 consumenten benaderd met vragen over of betrokkene een banken spaarrekening heeft; hoe hij of zij spaart; waarvoor hij/zij het normaal vindt om een lening af te sluiten; of hij/zij weet wat geld lenen kost: voor lening, credit card, bonnen; of men een lening heeft afgesloten en of men op de hoogte is van de kosten van de lening en meer in algemene zin of men tevreden is of niet met de bank waar men bij bankiert. Bankieren en sparen Van alle ondervraagden blijkt 4 op de 5 een bankrekening en een spaarrekening te hebben. Van die personen met een spaarrekening spaart 2 op de 5 regelmatig door maandelijks een bedrag over te maken naar deze spaarrekening. De helft van de ondervraagden weet hoeveel interest de bank vergoedt, de andere helft niet. Waarvoor geld lenen? Gevraagd is wat de geïnterviewde vindt van het lenen van geld. Daarbij is een relatie gelegd met het doel waarvoor het geld geleend wordt. Grosso modo blijkt dat de ondervraagde minder geneigd is voor consumptieve uitgaven een lening aan te gaan, maar daarentegen voor duurzame investeringen positiever tegenover lenen staat. De ondervraagde vindt het normaal tot absoluut een normale zaak als geld geleend wordt voor: Huis

82.7%

Auto

68,6%

Studielening voor de kinderen

62,7%

Reparatie lekkend dak

58,5%

Koelkast

34,6%

Vakantie

24,8%

Flat screen tv

10,0%

Geld om de maand rond te komen

9,6%

Wat weten we van geld lenen Aan alle ondervraagden hebben we vragen gesteld over geld lenen. Bij een gewone lening bij een financiële instelling stelt 55% zich op de hoogte van de leningsvoorwaarden. Wat de klant uiteindelijk belangrijk vindt aan de lening, is vooral de interest en het maandelijks af te lossen bedrag. De Annual Percentage Rate (APR) of te wel het effectieve interestpercentage op jaarbasis, op Curaçao afgekort als APR is op Curaçao voor 24% van de ondervraagden een begrip dat men kent. De rest weet niet wat de APR op een lening is. Over credit cards weet 1/3 van de ondervraagden wat het interestpercentage is dat betaald moet worden over het uitstaande bedrag en 2/5 weet wat de krediet limiet op de credit card is. Van de ondervraagden weet 1 op de 4 wat het kost als men ‘rood’ staat bij de bank. Het blijkt uit het onderzoek dat 14% gebruikt maakt van de bonnen op Curaçao. Ruim de helft weet of heeft een indicatie wat de kosten zijn die verbonden zijn aan het kopen met bonnen.


24

Mensen met een lening Van alle ondervraagden heeft 34% een lening lopen bij een financiële instelling. Relatief worden de meeste leningen verstrekt aan huishoudens met een kostwinnaar van tussen de 30 en 60 jaar, met relatief een gemiddeld hoger inkomen en hoger opleidingsniveau. Van deze personen stelt vrijwel iedereen dat men goed op de hoogte is van de leningsvoorwaarden, het te betalen interestpercentage en de voorlichting die de bank gegeven heeft. Een ruime meerderheid is van mening dat ze ook daadwerkelijk deze lening nodig hadden en dat ze niet met minder volstaan konden. Een aantal stelt dat ze men minder geleend geld toe handen gekund. Opmerkelijk is het feit dat circa de helft van de ondervraagden stelt dat ze een volgende keer geen lening bij deze bank zouden afsluiten. In het algemeen blijkt dat de persoon die geld leent iets beter op de hoogte is wat geld lenen kost. Tevredenheid In het algemeen zijn klanten tevreden met hun bank waarbij ze bankieren. Over de dienstverlening en de wijze waarop de banken hun zaken regelen zijn de klanten tevreden. De kritische opmerkingen liggen vooral in de sfeer van lang wachten in de rij bij de bank, het niet verkrijgen van een lening en de soms hoge rente.

De grootte van de steekproef maakte het mogelijk om de onderzoek nader te analyseren naar geslacht, leeftijd, opleiding en inkomen. Man – vrouw De verschillen tussen man en vrouw in termen het hebben van banken spaarrekening is gering. Ook de perceptie ten aanzien van het lenen verschilt niet significant. De kennis over diverse bankproducten zoals rekening courant crediet, kosten credit card is iets minder bij vrouwen. De tevredenheid over de bank in het algemeen ligt iets hoger. Leeftijd Ouderen van boven de 60 jaar hebben minder vaak een bank- of spaarrekening. Ze hebben ook slechts in een beperkt aantal gevallen een lening lopen. Grosso modo is deze groep ouderen iets terughoudender in hun perceptie daar waar het gaat om het afsluiten van leningen. De kennis over APR, kosten van rood staan, credit card ligt een stuk onder het gemiddelde. De groep tot 30 jaar is lijkt bancair gezien minder actief. Ze hebben relatief minder leningen lopen. Daarentegen zijn ze wel in hun perceptie geneigd een lening af te sluiten dan hun oudere leeftijdsgenoten. De kennis over de kosten van de diverse bankproducten is bij deze groep ver onder het gemiddelde. Hoewel de tevredenheid met de bank op 78% ligt is dit toch in dit onderzoek het laagste gemeten percentage. De tussengroepen van 30-50 jaar zijn de bancaire meest actieve groepen. Ook de groep 5059 jaar is nog tamelijk actief. De kennis over de bankproducten is vergelijkbaar. De perceptie om te lenen ligt om en nabij het gemiddelde. Opleiding Verschillen in opleiding vertalen zich sterk door in de bankrelaties en bankkennis. (Zeer) laag opgeleiden hebben relatief vaak geen bank- of spaarrekening. Daarentegen HBOers en WO-ers vrijwel altijd wel. Lager opgeleiden hebben slechts in een beperkt aantal gevallen een lening bij een financiële instelling. De hoger opgeleiden aanzienlijk meer. Het zijn vooral midden groepen die iets sneller het lenen van geld acceptabel vinden. Hoger opgeleiden vinden lenen voor een huis heel acceptabel, respondenten met een lagere opleiding vinden het lenen voor consumptiegoederen (koelkast, lekkend dak, vakantie, huishoudgeld) relatief meer acceptabel. Ook tussen de kennis van bankproducten en –kosten is een groot verschil: lager opgeleiden weten daar aanzienlijk minder over dan hoger opgeleiden. Inkomen Het beeld van opleiding loopt tamelijk parallel met dat van het inkomen. Hogere inkomens hebben vrijwel altijd een banken spaarrekening, lagere inkomenscategorieën niet. De hogere inkomens van boven de Naf. 5000,- hebben 2x zo vaak een lening als de inkomens die met minder dan NAf. 5000,- moet rondkomen. De kennis over bankproducten en kosten is onder de hoge inkomens aanzienlijk hoger. De neiging om te lenen is bij hogere inkomen relatief groter als het gaat om huizen en auto’s, bij lagere inkomens is de neiging juist relatief iets hoger voor consumptieve uitgaven.


25

Bijlage I: Enquêteformulier (Nederlands) Initialen enquêteur : |__|__|

Data - entry nummer : |__|__|__|

1. Heeft u een bank rekening?

1

2 a . Heeft u een spaarrekening?

1

2b. Zoja, hoe spaart u? (incidenteel, per m

aand, ...)

Ja

Ja

1

2

2

N ee

N ee

3

Vast bedrag per maand

2c . Vindt u de interest/rente die u op deze spaarrekening

1

++

2

2

+

3

9

Weet niet /n.a..

Sam

9

Weet niet/n.a.

Incididenteel

9

n.a.

+/ -

4

-

5

--

9

n.a.

krijgt heel belangrijk – volstrekt onbelangrijk? 2d . Weet u hoeveel rente deze spaarrekening op dit mom

ent

1

Ja

2

N ee

3

ongeveer

9

Weet niet

geeft?

3. Vindt u geld lenen een normale

1. Zeer zeker

2. Zeker

3. Normaal

4. Niet geheel

zaak in het geval het is voor:

5. Absoluut niet

9. Weet niet

normaal

a. Huis

1

2

3

4

5

9

b. Nieuwe auto

1

2

3

4

5

9

c. Koelkast

1

2

3

4

5

9

d. Reparatie lekkend dak

1

2

3

4

5

9

e. Flat screen TV

1

2

3

4

5

9

f. Vakantie

1

2

3

4

5

9

g. Studie lening kinderen

1

2

3

4

5

9

h. Om de ‘ maand’ rond te komen

1

2

3

4

5

9

4. Heeft u zelf een lening of hypotheek

bij een bank lopen?

1

5a. Vergelijkt u de voorwaarden tussen banken, of met Island Finance , Caribean Cash, ACU 5b. Wat is voor u belangrijk bij

Ja

1

2

Ja

N ee

2 Soms

3

9

Nee

Weet niet / n.a.

9

Weet niet

voor het afsluiten van een lening? 1

Mnd. Te betaling bedrag

het afsluiten van een leni ng?

2 Looptijd

(aflossing + rente)

3

Te betalen

lening

4

Overig namelijk...

9

N.A

rente

5c. Weet u wat de APR is?

1

Ja, kent afkorting

2

Ja

3

Nee

9

Weet niet

5d. Weet u hoeveel

1

Ja na melijk (%) :

2

Ja ongeveer

3

Nee

9

n.a.

1

Ja

2 Ja, ongeveer

3

Nee

9

rente u moet betalen

op uw credit card? 5e. Weet u wat het maximum creditbedrag is van uw credit card 5f. Weet u wat het u kost om ‘rood’ te

n.a./ geen credit card

1

Ja

2 Ja, ongeveer

3

Nee

9

staan op uw rekening courant

n.a. /g een credit card

BIJ VRAAG 4 JA dan vraag 6 doen (anders naar vraag 6g.) 6a. Kent u de voorwaarden van uw lening?

1

6b. Weet u hoeveel het interest % is op uw

1

Ja Ja namelijk:

2

Een beetje

3

Nee

9

Weet niet

2

Ja ongeveer

3

Nee

9

Weet niet

lening ? 6 c. Bent u voldoende voorgelicht door uw bank/ Giro/

1

++

2

+

3

+/ -

4

-

5

--

9

N.A

6d. Bent u van mening dat u deze lening nodig had?

1

++

2

+

3

+/ -

4

-

5

--

9

N.A

6e. Bent u van mening dat u met een lager l

1

++

2

+

+/ -

4

-

6

--

9

Island Finance bij het aangaan van een lening?

eningsbedrag

had kunnen volstaan? 6f . Zou u de volgende keer weer een lening

afsluiten bij uw bank/ Giro/ Island

1

Ja

2 N ee

9

Weet niet

Finance ?


26

Questionnaire consumentenbond NEDERLANDS 2010

6g. Maakt u gebruik van bonnen

of het bonnensysteem

?

6h. Bent u op de hoogte wat de extra kosten zijn om via

1

Ja

2

1

Ja

Een beetje

3

2 N ee

9

Weet niet/n. a.

Nee

9

het bonnensysteem aankopen te doen

n.a.

7 a . Bent u tevreden met uw bank/ Giro/ Island Finance Caribbean Cash of ACU

Weet niet/

/

1

++

2

+

3

=

4

-

5

--

9

n.a.

?

TOE LICHTING:

7 b. Overige opmerkingen & waarom bent u niet tevreden met uw bank? TOELICHTING:

PERSOONLIJKE INFO 8 a . In welke leeftijdscategorie valt u? 2

t/m 29 jaar

3

30 -39 jaar

4

(alleen personen boven de 25 jaar). 40 -49 jaar

5

50 -59 jaar

6

? 60 jaar

9

Zeg ik niet

8b . Wat is de hoogste opleiding (MET DIPLOMA) die u heeft afgerond , met diploma ? 1 Lagere school (of minder) 4 HAVO/ VWO

7

2

Lagere school en enkele klasse VO

5

MBO/SBO

8

Anders :

3

MAVO (MULO), LBO/LTS,

6

HBO/ Bachelors

9

n.a.

BVO, Huishoud

Universi teit

8c. Wat is uw maandelijks netto huishoud inkomen in NAF (dus inkomen van het gezin, familie), In NAF.? 1

< NAf. 3000

2

Niet vragen, gewoon i 8d . Geslacht (niet vragen)

NAf. 3000 - 4999

3

NAf. 5000 - 6999

4

? NAf. 7000

9

Wil ik niet zeggen

nvullen 1

Man

(als laatste vragen aan persoon, optioneel,

2

Vrouw

uitsluitend voor controle doeleinden

Naam respondent:

)

tel.

Dank u

v oor uw medewerking


27

Bijlage II: Frequentietabellen Frequency Table 1.Heeft u een bankrekening?

Valid

Frequency 652

Percent 79,1

Valid Percent 79,1

Cumulative Percent 79,1

Nee

172

20,9

20,9

100,0

Total

824

100,0

100,0

Ja

2a.Heeft u een spaarrekening?

Valid

Ja Nee Weet niet/n.a Total

Frequency 644

Percent 78,2

Valid Percent 78,2


179

21,7

21,7

99,9 100,0

1

,1

,1

824

100,0

100,0

2b.Zoja, hoe spaart u? (incidenteel, per maand)

Valid

Vast bedrag per maand Incidenteel

Frequency 275

Percent 33,4

Valid Percent 33,4


378

45,9

45,9

79,2 100,0

n.a

171

20,8

20,8

Total

824

100,0

100,0

2c.Vindt u de interest/rente die u op deze spaarrekening krijgt heel belangrijk- volstrekt onbelangrijk?

Valid

Frequency 361

Percent 43,8

Valid Percent 43,8


197

23,9

23,9

67,7

+/-

83

10,1

10,1

77,8

-

38

4,6

4,6

82,4

--

24

2,9

2,9

85,3 100,0

++ +

n.a

121

14,7

14,7

Total

824

100,0

100,0


28

2d.Weet u hoeveel rente deze spaarrekening op dit moment geeft?

Valid

Ja Nee ongeveer

Frequency 287

Percent 34,8

Valid Percent 34,8


315

38,2

38,2

73,1

86

10,4

10,4

83,5 100,0

Weet niet/ n.a

136

16,5

16,5

Total

824

100,0

100,0

3a.Vindt u geld lenen een normale zaak in het geval het is voor een huis?

Valid

Frequency 254

Percent 30,8

Valid Percent 30,8


Zeker

228

27,7

27,7

58,5

Normaal

199

24,2

24,2

82,6

63

7,6

7,6

90,3

Zeer zeker

Niet geheel normaal Absoluut niet

67

8,1

8,1

98,4

Weet niet

13

1,6

1,6

100,0

824

100,0

100,0

Total

3b.Vindt u geld lenen een normale zaak in het geval het is voor een nieuwe auto?

Valid

Zeer zeker

Frequency 168

Percent 20,4

Valid Percent 20,4


Zeker

204

24,8

24,8

45,1

Normaal

193

23,4

23,4

68,6

Niet geheel normaal

140

17,0

17,0

85,6

Absoluut niet

108

13,1

13,1

98,7 100,0

Weet niet Total

11

1,3

1,3

824

100,0

100,0

3c.Vindt u geld lenen een normale zaak in het geval het is voor een koelkast?

Valid

Zeer zeker Zeker

Frequency 50

Percent 6,1

Valid Percent 6,1


97

11,8

11,8

17,8

Normaal

138

16,7

16,7

34,6

Niet geheel normaal

203

24,6

24,6

59,2

Absoluut niet

326

39,6

39,6

98,8

10

1,2

1,2

100,0

824

100,0

100,0

Weet niet Total


29

3d.Vindt u geld lenen een normale zaak in het geval het is voor een reparatie lekkend dak?

Valid

Frequency 90

Percent 10,9

Valid Percent 10,9


Zeker

161

19,5

19,5

30,5

Normaal

215

26,1

26,1

56,6

Zeer zeker

Niet geheel normaal

158

19,2

19,2

75,7

Absoluut niet

189

22,9

22,9

98,7 100,0

Weet niet Total

11

1,3

1,3

824

100,0

100,0

3e.Vindt u geld lenen een normale zaak in het geval het is voor een flat screen tv?

Valid

Zeer Zeker

Frequency 9

Percent 1,1

Valid Percent 1,1


Zeker

26

3,2

3,2

4,2

Normaal

47

5,7

5,7

10,0

Niet geheel normaal

148

18,0

18,0

27,9

Absoluut niet

588

71,4

71,4

99,3

6

,7

,7

100,0

824

100,0

100,0

Weet niet Total

3f.Vindt u geld lenen een normale zaak in het geval het is voor een vakantie?

Valid

Zeer zeker zeker normaal

Frequency 39

Percent 4,7

Valid Percent 4,7


63

7,6

7,6

12,4

95

11,5

11,5

23,9

Niet geheel normaal

188

22,8

22,8

46,7

Absoluut niet

427

51,8

51,8

98,5

12

1,5

1,5

100,0

824

100,0

100,0

Weet niet Total

3g.Vindt u geld lenen een normale zaak in het geval het is voor een studie lening kinderen?

Valid

Zeer zeker Zeker

Frequency 185

Percent 22,5

Valid Percent 22,5


169

20,5

20,5

43,0

Normaal

162

19,7

19,7

62,6

Niet geheel normaal

119

14,4

14,4

77,1

Absoluut niet

171

20,8

20,8

97,8

18

2,2

2,2

100,0

824

100,0

100,0

Weet niet Total


30

3h.Vindt u geld lenen een normale zaak in het geval het is voor de maand rond te komen?

Valid

Zeer zeker

Frequency 19

Percent 2,3

Valid Percent 2,3


Zeker

23

2,8

2,8

5,1

Normaal

37

4,5

4,5

9,6

Niet geheel normaal

121

14,7

14,7

24,3

Absoluut niet

618

75,0

75,0

99,3

6

,7

,7

100,0

824

100,0

100,0

Weet niet Total

5a.Vergelijkt u de voorwaarden tussen banken, of met Island finance, Caribean Cash, ACU voor het afsluiten van een lening?

Valid

Frequency 407

Ja Soms

Percent 49,4

Valid Percent 49,4


41

5,0

5,0

54,4

Nee

249

30,2

30,2

84,6

Weet niet/ n.a

127

15,4

15,4

100,0

Total

824

100,0

100,0

5b.Wat is voor u belangrijk bij het afsluiten van een lening?

Valid

Frequency 235

Percent 28,5

Valid Percent 28,5


69

8,4

8,4

36,9

Te betalen rente

242

29,4

29,4

66,3

Overig

186

22,6

22,6

88,8

92

11,2

11,2

100,0

824

100,0

100,0

Mnd te betalen bedrag (aflossing+ rente) Looptijd lening

n.a Total

5c.Weet u wat de APR is?

Valid

Frequency 80

Percent 9,7

Valid Percent 9,7


Ja

113

13,7

13,7

23,4

Nee

600

72,8

72,8

96,2

31

3,8

3,8

100,0

824

100,0

100,0

Ja, kent afkorting

Weet niet/ n.a Total


31

5d.Weet u hoeveel rente u moet betalen op uw credit card?

Valid

Frequency 165

Ja

Percent 20,0

Valid Percent 20,0


Ja, ongeveer

121

14,7

14,7

34,7

Nee

376

45,6

45,6

80,3 100,0

Weet niet/ n,a

162

19,7

19,7

Total

824

100,0

100,0

5e.Weet u wat het maximum creditbedrag is van uw credit card?

Valid

Frequency 298

Percent 36,2

Valid Percent 36,2


60

7,3

7,3

43,4

Nee

279

33,9

33,9

77,3

N.a/ geen credit card

187

22,7

22,7

100,0

Total

824

100,0

100,0

Ja Ja, ongeveer

5f.Weet u wat het kost om rood te staan op uw rekening courant?

Valid

Ja Ja, ongeveer Nee

Frequency 139

Percent 16,9

Valid Percent 16,9


62

7,5

7,5

24,4

432

52,4

52,4

76,8 100,0

n.a

191

23,2

23,2

Total

824

100,0

100,0

6a.Kent u de voorwaarden van uw lening?

Valid

Frequency 222

Percent 26,9

Valid Percent 79,9


Een beetje

36

4,4

12,9

92,8

Nee

19

2,3

6,8

99,6

n.a

1

,1

,4

100,0

278

33,7

100,0

Ja

Total Missing Total

System

546

66,3

824

100,0


32

6b.Weet u hoeveel het interest% is op uw lening?

Valid

Frequency 163

Percent 19,8

Valid Percent 58,6


Ja ongeveer

84

10,2

30,2

88,8

Nee

29

3,5

10,4

99,3

2

,2

,7

100,0

Total

278

33,7

100,0

System

546

66,3

824

100,0

Ja

Weet niet

Missing Total

6c.Bent u voldoende voorgelicht door uw bank?

Valid

Frequency 134

Percent 16,3

Valid Percent 47,2


+

76

9,2

26,8

73,9

+/-

27

3,3

9,5

83,5

-

19

2,3

6,7

90,1

++

--

7

,8

2,5

92,6

21

2,5

7,4

100,0

Total

284

34,5

100,0

System

540

65,5

824

100,0

n.a

Missing Total

6d.Bent u van mening dat u deze lening nodig had?

Valid

Frequency 167

Percent 20,3

Valid Percent 60,1


Zeker

77

9,3

27,7

87,8

Normaal

Zeer zeker

12

1,5

4,3

92,1

Minder

8

1,0

2,9

95,0

Veel minder

2

,2

,7

95,7

12

1,5

4,3

100,0

Total

278

33,7

100,0

System

546

66,3

824

100,0

Weet niet/ n.a

Missing Total


33

6e.Bent u van mening dat u met een lager leningsbedrag had kunnen volstaan?

Valid

Frequency 23

Zeer zeker

Valid Percent 8,3


Zeker

31

3,8

11,2

19,4

Normaal

22

2,7

7,9

27,3

Minder

84

10,2

30,2

57,6

Veel minder

97

11,8

34,9

92,4

1

,1

,4

92,8 100,0

6 Weet niet/ n.a Total Missing

Percent 2,8

System

Total

20

2,4

7,2

278

33,7

100,0

546

66,3

824

100,0

4.Heeft u zelf een lening of hypotheek bij een bank lopen?

Valid

Ja Nee Weet niet/ n.a Total


Frequency 280

Percent 34,0

Valid Percent 34,0

541

65,7

65,7

99,6

3

,4

,4

100,0

824

100,0

100,0

6f.Zou u de volgende keer weer een lening afsluiten bij uw bank/ Giro/ Island finance?

Valid

Percent 14,4

Valid Percent 42,5

128

15,5

45,7

88,2

33

4,0

11,8

100,0

Total

280

34,0

100,0

System

544

66,0

824

100,0

Ja Nee Weet niet

Missing


Frequency 119

Total

6g.Maakt u gebruik van het bonnensysteem?

Valid

Ja Nee Weet niet/ n.a Total


Frequency 117

Percent 14,2

Valid Percent 14,2

698

84,7

84,7

98,9

9

1,1

1,1

100,0

824

100,0

100,0


34

6h.Bent u op de hoogte wat de extra kosten zijn om via het bonnensysteem aankopen te doen?

Valid

Frequency 299

Percent 36,3

Valid Percent 36,3


Een beetje

111

13,5

13,5

49,8

Nee

305

37,0

37,0

86,8 100,0

Ja

Weet niet/ n.a

109

13,2

13,2

Total

824

100,0

100,0

7a.Bent u tevreden met uw bank/ Giro/ Island Finance/ Carribbean Credit of ACU?

Valid

++ +

Frequency 396

Percent 48,1

Valid Percent 48,1


246

29,9

29,9

77,9

+/-

63

7,6

7,6

85,6

-

25

3,0

3,0

88,6

--

13

1,6

1,6

90,2 100,0

Weet niet/ n.a Total

81

9,8

9,8

824

100,0

100,0

8a.in welke leeftijdscategorie valt u?

Valid

< 20 jaar 20-29 jaar

Frequency 39

Percent 4,7

Valid Percent 4,7


87

10,6

10,6

15,3

30- 39 jaar

118

14,3

14,3

29,6

40-49 jaar

188

22,8

22,8

52,4

50 -59 jaar

171

20,8

20,8

73,2

> 60jaar

220

26,7

26,7

99,9 100,0

9 Total

1

,1

,1

824

100,0

100,0


35

8b.Wat is de hoogste opleiding (met diploma) die u heeft afgerond?

Valid

Frequency 73

Percent 8,9

Valid Percent 8,9


20

2,4

2,4

11,3

MAVO (MULO), LBO/LTS, BVO, Huishoud HAVO/ VWO

293

35,6

35,6

46,8

61

7,4

7,4

54,2

MBO/ SBO

121

14,7

14,7

68,9

HBO/ Bachelor

134

16,3

16,3

85,2

65

7,9

7,9

93,1

Lagere school Lagere school en enkele klassen VO

Universiteit Anders:

31

3,8

3,8

96,8

N.A.

26

3,2

3,2

100,0

Total

824

100,0

100,0

8c.Wat is uw maandelijks netto huishoud inkomen in NAF?

Valid

Frequency 318

Percent 38,6

Valid Percent 38,6


193

23,4

23,4

62,0

NAF 5000-6999

65

7,9

7,9

69,9

NAF > NAF 7000

44

5,3

5,3

75,2

Wil ik niet zeggen

204

24,8

24,8

100,0

Total

824

100,0

100,0

Frequency 283

Percent 34,3

Valid Percent 34,3


Vrouw

541

65,7

65,7

100,0

Total

824

100,0

100,0

8d.Geslacht

Valid

Man


36

Concept-eindrapportage: Over banken Onderzoek onder consumenten over hun ervaringen en kennis van banken op Curaçao

Recommend Documents