Concept Beleidsplan re-integratie 2012

Concept Beleidsplan re-integratie 2012

Concept Beleidsplan re-integratie gemeente Borsele 2012. 1 Inleiding................................................................................................................................2 2 Huidige re-integratiebeleid...................................................................................................3 2.1 Wettelijk kaders re-integratie.........................................................................................3 2.2 Doelstelling en visie gemeente......................................................................................3 2.3 Huidige voorzieningen re-integratieverordening.............................................................4 2.4 Overige re-integratievoorzieningen................................................................................4 2.5 Gesubsidieerde ID-banen..............................................................................................4 2.6 Aantal uitkeringsgerechtigden........................................................................................4 2.7 Actieplan uitstroom 2011...............................................................................................5 3 Ontwikkelingen ....................................................................................................................5 3.1 Arbeidsmarkt.................................................................................................................5 3.2 Wijzigingen in wet- en regelgeving.................................................................................6 3.3 Aanscherping Wet Werk en Bijstand en huishoudinkomenstoets..................................6 3.4 Intrekken WIJ en wachttijd voor jongeren tot 27 jaar ....................................................6 3.5 Tegenprestatie naar vermogen .....................................................................................7 3.6 Ontheffing arbeidsplicht voor alleenstaande ouders met jonge kinderen.......................7 3.7 Wet werken naar vermogen...........................................................................................8 3.8 Ontwikkelingen participatiebudget.................................................................................8 4 Re-integratiebeleid vanaf 2012 ............................................................................................9 4.1 Arbeidsparticipatie boven maatschappelijke participatie................................................9 4.2 Hoofdlijnen nieuw te voeren beleid................................................................................9 4.3 Prioriteit op uitstroom primaire doelgroep....................................................................11 4.4 Premiebeleid................................................................................................................11 4.5 Werkgevers.................................................................................................................12 4.6 Knelpunt: jongeren zonder uitkering............................................................................12 5 Conclusie en samenvatting................................................................................................13 5.1 Algemene conclusie.....................................................................................................13 5.2 Wat doen we wel en wat doen we niet?.......................................................................13 5.3 Tot slot.........................................................................................................................14

1


1 Inleiding In deze beleidsnota wordt het beleidskader re-integratie vastgelegd voor het jaar 2012 en de daarop volgende jaren. Door de wijziging van de Wet Werk en Bijstand per 1 januari 2012 en de invoering van de Wet Werken naar Vermogen per 1 januari 2013 moeten nieuwe keuzes worden gemaakt. De huidige Re-integratieverordening Wet Werk en Bijstand dateert uit 2004. Het Uitvoeringsbeleid re-integratie gemeente dat een nadere uitwerking is van de Reintegratieverordening, is in 2008 vastgesteld. Het uitvoeringsbeleid voorziet in een ruim voorzieningenaanbod aan een brede doelgroep, in de vorm van loonkostensubsidies, scholing, uitstroompremie, premie voor deeltijdarbeid, premie voor het verrichten van vrijwilligerswerk. Per 1 januari 2011 heeft een bijstelling van het Uitvoeringsbeleid plaatsgevonden. Hierbij zijn de regels en de bedragen van subsidies en stimuleringspremies gewijzigd. In dit beleidsplan worden die keuzes gemaakt voor de komende jaren. Er wordt kort teruggeblikt op het re-integratiebeleid zoals dat tot nu toe is gevoerd en de resultaten daarvan. Vervolgens wordt ingegaan op de ontwikkelingen en knelpunten die we in 2012 en de daarop volgende jaren tegenkomen en tot slot wordt een voorstel gedaan voor het beleidskader dat de basis moet vormen voor een nieuwe re-integratieverordening en bijbehorende beleidsregels. In de periode tussen 2004 en nu is er veel veranderd. Het aantal uitkeringen is aanzienlijk toegenomen. Ter illustratie, op het moment waarop het Uitvoeringsbeleid is vastgesteld in 2008 waren er 127 uitkeringsgerechtigden1. Per 1 januari 2012 was het aantal uitkeringen gestegen tot 195. Daarnaast is het financieringsstelsel van de uitkeringen in 2009 veranderd door de invoering van het Participatiebudget, wet- en regelgeving zijn aangescherpt en inzichten zijn veranderd. We hebben drie jaar geleden een economische crisis meegemaakt en bevinden ons nu opnieuw in een economisch moeilijke periode. Als gevolg hiervan moet de rijksoverheid bezuinigen en de gemeenten merken dat door een korting op het werkdeel. Dit is van € 448.899,- in 2011 verlaagd naar € 271.794,- in 2012. We moeten dus meer mensen bedienen met minder middelen. Na de invoering van de Wet Werken naar Vermogen per 1 januari 2013 zal de druk op het werkdeel nog verder toenemen. De gemeenteraad heeft voor het programma Werk en inkomen als speerpunt vastgesteld dat het aantal uitkeringsgerechtigden in 2012 niet meer dan 200 mag bedragen en op termijn moet worden teruggebracht naar minder dan 150. Willen we het aantal uitkeringsgerechtigden terugbrengen dan zullen we de beschikbare middelen moeten herverdelen om die uitstroom mogelijk te maken en de kosten beheersbaar te houden . Dat betekent dat er keuzes zullen moeten worden gemaakt, wat doen we nog en wat doen we niet meer. Daarover gaat dit beleidsplan. Afdeling Sociale Zaken, April 2012. 1

Met uitkeringsgerechtigden wordt hier het aantal uitkeringsdossiers bedoeld en niet het aantal cliënten. Een gezin telt als 1 uitkeringsdossier maar alle gezinsleden zijn cliënt voor wat betreft re-integratieverplichtingen en activiteiten. Het aantal cliënten is daardoor hoger dan het aantal uitkeringsdossiers. Het aantal dat in het speerpunt van de raad is genoemd, betreft het aantal uitkeringsdossiers.

2


2 Huidige re-integratiebeleid. 2.1 Wettelijk kaders re-integratie De Wet werk en bijstand vormt het wettelijke kader voor het gemeentelijke reintegratiebeleid. “Werk boven uitkering” is het uitgangspunt. Aan het recht op uitkering is de verplichting verbonden om algemeen geaccepteerde arbeid te aanvaarden, dan wel gebruik te maken van een (door het college aangeboden) voorziening gericht op arbeidsinschakeling. De gemeente is verantwoordelijk voor de re-integratie van bijstandsgerechtigden, nabestaanden met een Anw-uitkering, niet-uitkeringsgerechtigden (Nug-gers) met een laag inkomen en medewerkers in gesubsidieerde arbeid. De gemeente moet in een verordening vastleggen welke doelgroepen, onder welke voorwaarden, in aanmerking komen voor ondersteuning. Na het vaststellen van dit beleidsplan zullen de gewijzigde re-integratieverordening en het gewijzigde Uitvoeringsbeleid re-integratie worden aangeboden aan de gemeenteraad. Voor de bekostiging en de structuur van het re-integratiebeleid zijn de Wet Participatiebudget, de Wet Bundeling van Uitkeringen Inkomensvoorziening aan Gemeenten (BUIG) en de Wet structuur uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen (SUWI) van belang. 2.2 Doelstelling en visie gemeente Onze doelstelling is dat we op klantgerichte en kostenbewuste wijze de burger ondersteunen, zodat de burger zolang mogelijk zelfstandig kan blijven functioneren. Dit willen we bereiken door de burger te motiveren, stimuleren en te faciliteren vanuit de visie dat ieder kan participeren in de maatschappij. Het beleid van de afdeling is daarom gericht op a. De bevordering van een doelmatige en rechtmatige uitvoering van de wet, waaronder de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand of voorzieningen, alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet; b. Het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid van de inwoners van de gemeente met als doel de zelfstandigheid en de zelfredzaamheid te bevorderen; c. De bevordering van de zelfstandige bestaansvoorziening door middel van inschakeling van arbeid in dienstbetrekking; d. Het bemiddelen naar maatschappelijk actieve deelname van inwoners van de gemeente die in eerste instantie niet naar (reguliere) arbeid kunnen worden toe geleid; e. Het voorkomen van maatschappelijke uitval van burgers, het bestrijden van armoede door middel van participatiebevordering, schuldhulpverlening en ondersteuning van burgers die rond het minimum leven. Arbeid is een basis is voor zelfontplooiing, zelfstandigheid, ontwikkeling van vaardigheden, contacten en van sociale betrokkenheid. Personen die tot de doelgroep van de WWB, IOAW, IOAZ en Bbz 2004 behoren en die niet op eigen kracht een reguliere betaalde baan kunnen vinden en/of behouden, dienen daarbij zoveel mogelijk te worden ondersteund. Uitgangspunt is iedereen aan het werk, regulier betaald werk of als dat nog niet mogelijk is sociaal werk (vrijwilligerswerk) tenzij bepaalde beperkingen zich daar gedeeltelijk of volledig tegen verzetten. Mensen die niet in staat zijn om arbeid te verrichten, kunnen op een andere manier meedoen. Nadruk ligt bij deze groep burgers op het bevorderen van maatschappelijk actieve deelname.

3


2.3

Huidige voorzieningen re-integratieverordening Het gemeentelijke re-integratiebeleid is in 2004 vastgelegd in de Re-integratieverordening. Het Uitvoeringsbeleid dateert uit 2008. In 2011 heeft een bijstelling van de regels en maximale vergoedingen plaatsgevonden. Het re-integratiebeleid kent de volgende voorzieningen: - Werkstages - Sociale activering - Detacheringsbanen - Loonkostensubsidie gericht op participatie - Loonkostensubsidie gericht op arbeidsinschakeling - Scholing - Inkomstenvrijlating - Stimuleringspremies voor deeltijdarbeid, volledige uitstroom en vrijwilligerswerk 2.4 Overige re-integratievoorzieningen B-Flex B-Flex is een losstaande organisatie die gebruik maakt van een hal en voorzieningen van De Betho. Uitkeringsgerechtigden kunnen daar werkervaring opdoen door daar aan de slag te gaan in de productie, de schoonmaak, de groenvoorziening of ze kunnen andere activiteiten verrichten. Weer meedoen in de maatschappij, sociaal bezig zijn en een vast werkritme opbouwen zijn belangrijk om het uiteindelijke doel te bereiken: doorstromen naar een betaalde baan. WerkgeversService punt (WSP) De Bevelanden Het WSP Bevelanden is een samenwerking van UWV WERKbedrijf en de Bevelandse gemeenten. Werkgevers kunnen bij het WSP terecht voor advies en ondersteuning bij het vervullen van vacatures, arbeidsmarktprognoses, begeleiding van werk naar werk, leren en werken etc. Jobhunters van het WSP kunnen uitkeringsgerechtigden begeleiden bij het zoeken naar passend werk. Eind 2011 is duidelijk geworden dat door de bezuinigingen op het UWV, het WSP niet in de huidige vorm kan worden voortgezet. Het UWV heeft zich teruggetrokken uit het WSP. De gemeenten in de Oosterschelderegio hebben afgesproken dat het WSP in 2012 als gemeentelijke voorziening in stand gehouden zal worden. 2.5 Gesubsidieerde ID-banen Bij de invoering van de Wet Werk en Bijstand in 2004 kwam er formeel een einde aan de regelingen voor gesubsidieerde arbeid, de WIW en de ID-banen. Medio 2012 zijn er vier personen actief in een ID-baan, een baan die wordt betaald uit het werkdeel van de Wet werk en bijstand. Het jaarlijkse subsidiebedrag belast het werkdeel dusdanig zwaar, dat in 2011 een plan van aanpak is gemaakt waarbij per individu de mogelijkheden in kaart zijn gebracht door een re-integratiebedrijf. Per situatie is een voorstel gedaan. Het streven blijft dat alle mensen met een ID-baan uitstromen naar een betaalde baan. Door onze inzet op uitstroom uit de ID-baan is het aantal personen met een ID-baan inmiddels teruggebracht van zes fulltime ID banen in 2011 naar drie personen met een fulltime ID baan en een persoon met een parttime ID baan. 2.6 Aantal uitkeringsgerechtigden Het aantal uitkeringsgerechtigden is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen.

4

Concept Beleidsplan re-integratie 2012 Hieronder een overzicht van het verloop vanaf 1 januari 2008. Aantal uitkeringsgerechtigden op 1 januari. WWB IOAW en IOAZ Totaal

2008 133 17 150

2009 128 12 140

2010 143 11 154

2010 169 16 185

2012 178 17 195

Er is sinds eind 2011 een aanzienlijke toename van het aantal personen dat instroomt in de IOAW. Dit is de regeling voor werkloze werknemers die na hun 50e jaar werkloos zijn geworden en die de maximale duur van de WW uitkering hebben bereikt. Dit zijn nog effecten van de eerste economische crisis. Uitstroom naar betaald werk is voor deze leeftijdscategorie mede door de duur van de werkloosheid, lastig te bewerkstelligen. 2.7 Actieplan uitstroom 2011 De gemeenteraad heeft voor het jaar 2011 als speerpunt gekozen voor het terugdringen van het aantal uitkeringsdossiers naar het niveau van 1 januari 2010, dat wil zeggen 144 personen. Om dit te kunnen realiseren is in 2011 een actieplan uitstroom opgesteld. Op basis hiervan zijn 63 cliënten geselecteerd van wie het aannemelijk werd geacht dat zij voor eind 2011 zouden kunnen uitstromen. De doelstelling is niet helemaal gehaald. Dit heeft vooral te maken met het feit dat de situatie op de arbeidsmarkt moeilijker is geworden. Het duurt daardoor langer iemand uit te laten te stromen naar werk. In 2011 zijn 21 personen volledig uitgestroomd. (33,3%), waarvan 16 naar arbeid / opleiding en de overige wegens verhuizing, samenwoning etc. Daarnaast zijn 13 personen uitgestroomd naar deeltijd arbeid (20,7%) Voor 2012 is een nieuw actieplan uitstroom opgesteld, zie verder bij 4.2.

3 Ontwikkelingen 3.1 Arbeidsmarkt In 2011 hebben we gemerkt dat het lastiger wordt voor onze cliënten om uit te stromen naar werk. Er zijn verschillende berichtgevingen over de situatie van de arbeidsmarkt in 2012. In de regionale arbeidsmarktprognose van UWV Werkbedrijf voor 2012 (van juli 2011) wordt nog een stijging van de werkgelegenheid voorspeld. Uit recenter berichtgeving in de media blijken alweer wat somberdere voorspellingen. Het CPB verwacht dat volgend jaar gemiddeld 475.000 mensen werkloos zijn, dat zijn er 90.000 meer dan in 2011. Het werkloosheidscijfer loopt daarmee op van 4,5 naar 5,25 procent Kansen liggen er in de sectoren zorg/welzijn, zakelijke dienstverlening en in de techniek. In de sectoren bouw en industrie wordt een daling van het aantal banen verwacht. In totaal verwacht UWV Werkbedrijf een stijging van het aantal vacatures in 2012 met 2%. Verder verwacht UWV ook een daling van het aantal werklozen (niet-werkende werkzoekenden ofwel NWW). Overigens is de werkloosheid in Zeeland relatief laag ten opzichte van het landelijke cijfer. Toch is ook hier een toename van de werkloosheid te verwachten. Uit de arbeidsmarktprognose blijkt verder dat leeftijd en werkloosheidsduur de belangrijkste belemmeringen vormen voor werkzoekenden. In Zeeland bedroeg het aantal werklozen (niet werkende werkzoekenden) eind januari 2012 8.013. Een toename van 220 personen vergeleken met de vorige maand (+2,8%). Ten opzichte van een jaar geleden is de werkloosheid met 95 personen gestegen (+1,2%). Concentratie van de omvang van werkloosheid is vooral bij MBO opgeleiden 5

Concept Beleidsplan re-integratie 2012 Al deze ontwikkelingen hebben hun weerslag op de situatie in de gemeente Borsele. Het aantal niet werkende werkzoekenden in onze gemeente bedroeg per 1 januari 2012 337 personen. We verwachten dat het aantal mensen dat een beroep doet op de WWB of IOAW in 2012 verder zal toenemen. 3.2 Wijzigingen in wet- en regelgeving De gemeente wordt in de jaren 2012 - 2014 geconfronteerd met een veelheid aan wetswijzigingen waardoor de huidige Sociale Zekerheid ingrijpend wijzigt: a. Aanscherping van de Wet Werk en Bijstand (2012): het begrip “gezinsnorm” is per 1 januari 2012 geïntroduceerd. b. de Wet investeren in jongeren is per 1 januari 2012 ingetrokken. Jongeren tot 27 jaar vallen nu weer onder de Wet Werk en Bijstand en er geldt voor deze jongeren een wachttijd van vier weken; c. Er kan een tegenprestatie naar vermogen worden gevraagd; d. De voorwaarden voor ontheffing voor alleenstaande ouders zijn aangescherpt; e. Wet werken naar vermogen (2013): naast een ontschotting van de budgetten in het kader van de re-integratie en de Wet sociale werkvoorziening wordt de gemeente ook verantwoordelijk voor de re-integratie van arbeidsongeschikte jongeren met een verdiencapaciteit die voorheen onder Wajong vielen; f. Wet inburgering (2014): In het regeerakkoord hebben de coalitiepartijen afgesproken om nieuwkomers zelf te laten betalen voor hun inburgering. De gemeentelijke taken verdwijnen per 1 januari 2013, trajecten die voor die zijn gestart worden nog door de gemeente bekostigd. g. Wet Sociale Werkvoorziening (2013): alleen personen met een indicatie beschutwerken krijgen nog indicatie voor beschut werken. De rest stroomt in de Wwnv. Dit geldt alleen voor nieuwe gevallen. De gemeente wordt door deze wijzigingen verantwoordelijk voor de gehele participatieketen, startende bij mensen die geïsoleerd zijn en eindigend bij de mensen met een reguliere baan. Hieronder worden de genoemde ontwikkelingen nader toegelicht.

3.3

Aanscherping Wet Werk en Bijstand en huishoudinkomenstoets Voor nieuwe aanvragers die een gezin vormen met bloed- en aanverwanten in de eerste graad geldt vanaf 1 januari 2012 de huishoudinkomenstoets. Dat wil zeggen dat het inkomen en vermogen van alle tot het gezin behoren personen meetellen bij de beoordeling van het recht op en de hoogte van de bijstand.. Soms is een uitzondering mogelijk, bijvoorbeeld als sprake is van een zorgbehoevend gezinslid of een studerend kind dat studiefinanciering ontvangt. Voor bestaande cliënten wordt de huishoudinkomenstoets per 1 juli 2012 van toepassing. Verwacht wordt dat in ongeveer 15 gevallen de uitkering volledig moet worden beëindigd en dat in 10 gevallen de uitkering zal worden verlaagd. Als gevolg van de huishoudinkomenstoets hebben veel jongeren die nog bij hun ouders inwonen, niet langer recht op bijstand en zijn zij niet langer in beeld bij de gemeente. Hier schuilt het gevaar in dat jongeren zonder startkwalificatie buiten de boot dreigen te vallen met alle gevolgen van dien. De gemeente kan overwegen deze jongeren in bepaalde gevallen als Nugger aan te merken. Zie verder bij paragraaf 4.4.

3.4

Intrekken WIJ en wachttijd voor jongeren tot 27 jaar Jongeren in de leeftijd tot 27 vielen tot 1 januari 2012 onder de Wet investeren in jongeren en de daaraan gekoppelde verordeningen en beleidsplannen. Met de inwerkingtreding van 6

Concept Beleidsplan re-integratie 2012 de aanscherping van de Wet Werk en Bijstand is de Wet investeren in jongeren als aparte regeling vervallen. De aanpak van de Wet investeren in jongeren blijft grotendeels overeind, maar is opgenomen in de Wet Werk en Bijstand. Daarmee worden de uitgangspunten van het Re-integratiebeleidsplan ook op deze groep van toepassing. Voor jongeren tot 27 jaar geldt vanaf 1 januari 2012 een wachttijd van vier weken voor zij een uitkering kunnen aanvragen. De bedoeling van de wetgever is dat jongeren die zich melden bij de gemeente eerst vier weken zelf inspanningen verrichten om aan het werk te komen. Er is in die periode geen aanspraak op ondersteuning van de gemeente. Voorstel is dat de gemeente de wachttijd van vier weken hanteert, maar “er verstandig mee omgaat”, een en ander binnen de wettelijke grenzen. Uit de uitvoeringspraktijk blijkt dat een belangrijk deel van de jongeren (die zich bij de gemeente melden) op weg moet worden geholpen richting eigen verantwoordelijkheid en zelf dingen doen.

3.5

Tegenprestatie naar vermogen De gemeente heeft een positieve insteek ten aanzien van het werken met de tegenprestatie naar vermogen. De gemeente is er een voorstander van dat uitkeringsgerechtigden een maatschappelijke tegenprestatie leveren en, in het geval zij niet aan betaald werk kunnen deelnemen, toch participeren in de samenleving. Gezien de complexiteit van het invoeren hiervan is er de nodige voorbereidingstijd nodig. De tegenprestatie begeeft zich op het gebied van sociale activering en maatschappelijke participatie. Die doelgroep is kwetsbaar en heeft veel ondersteuning nodig. Door de schaarse middelen in het participatiebudget kunnen we echter niet iedereen bedienen. Voor een deel kan financiering van voorzieningen die onder tegenprestatie kunnen vallen via de Wmo verlopen. Uitvoering ervan kan mogelijk in samenwerking met andere gemeenten worden opgepakt; daarbij kan een organisatie als de Betho mogelijk een rol spelen. Verder betekent het verplichten van een tegenprestatie dat we deze ook moeten faciliteren en handhaven. De verplichting tot tegenprestatie is lastig te handhaven. Het is nog onduidelijk wat voldoende tegenprestatie is en hoe dit gehandhaafd en gecontroleerd zou moeten worden. Ook is nog niet duidelijk om hoeveel personen het gaat die tot deze doelgroep behoren. 3.6 Ontheffing arbeidsplicht voor alleenstaande ouders met jonge kinderen De alleenstaande ouders met kinderen jonger dan 5 jaar kunnen aanspraak maken op een ontheffing van de arbeidsplicht. De maximale ontheffingsperiode voor de arbeidsverplichting is vijf jaar en wordt slechts eenmalig verleend, ongeacht het aantal kinderen. Dat betekent dat er bij de geboorte van een volgend kind, niet opnieuw een ontheffingsperiode ingaat. Voorwaarde voor deze ontheffing is dat de alleenstaande ouder meewerkt aan zijn/haar reintegratie in de vorm van een plan van aanpak. Als de alleenstaande ouder niet meewerkt aan dit plan van aanpak, dan vervalt de ontheffing en kan de ouder ook in de toekomst geen aanspraak meer maken op een ontheffing. De gemeente zal de alleenstaande ouders hetzelfde benaderen als andere groepen en dus in principe uitgaan van arbeidsplicht c.q. het verrichten van de noodzakelijke voorbereidingen studie e.d. die nodig zijn om de arbeidsmarkt te kunnen betreden. Dat is ook in het belang van betrokkene, want op deze wijze wordt er toegewerkt naar economische zelfstandigheid. Overigens is dit ook de wijze waarop alleenstaande ouders tot nu toe worden benaderd (bestaand beleid). De gemeente zal hierbij wel rekening houden met belastbaarheid van de ouder, inclusief de zorgtaken, en de beschikbaarheid van kinderopvang. De werkwijze met ontheffingen zal verder worden uitgewerkt het op te stellen Uitvoeringsbeleid 2012.

7


3.7

Wet werken naar vermogen Op het moment waarop dit beleidsplan is geschreven is het wetsvoorstel Wet werken naar vermogen ingediend bij de Tweede Kamer. De overheid wil de nieuwe wet per 1 januari 2013 invoeren. Deze wet, ook wel bekend als één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt, is een samenvoeging van de Wet werk en bijstand, de Wet investeren in jongeren, de Wet sociale werkvoorziening en de Wet Arbeidsongeschiktheid Jonggehandicapten. De Wet werken naar vermogen is bedoeld voor iedereen met arbeidsvermogen. Voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, blijft de Wet Arbeidsongeschiktheid Jonggehandicapten bestaan. Voor mensen die niet in staat zijn om bij een reguliere werkgever te werken, blijft beschut werken in de sociale werkvoorziening mogelijk. De uitvoering van de Wet werken naar vermogen valt volledig onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. De gemeente wordt daarmee verantwoordelijk voor de activering, reintegratie en inkomensvoorziening van iedereen met arbeidsvermogen. De re-integratie en WSW middelen worden ontschot, maar tegelijkertijd wordt er fors op bezuinigd. De huidige personen in de sociale werkvoorziening behouden hun rechten en dat legt een forse claim op het ontschotte budget. Schatting is dat de gemeenten in 2013 nog circa één derde zullen overhouden van het werkdeel 2011. Er zijn zelfs gemeenten voor wie geldt dat ze, ná aftrek van de verplichtingen Wsw, niets meer overhouden voor re-integratie van uitkeringsgerechtigden. In 2012 zal verder duidelijk worden hoe de financiële kaders voor de Wet werken naar vermogen en de uitwerking van de wetgeving er verder uit komen te zien. Wijziging Wet Inburgering per 1 januari 2013 Op 1 januari 2013 wordt de Wet Inburgering gewijzigd. Gemeenten hebben dan geen taak meer op het gebied van inburgering. Inburgeraars worden zelf verantwoordelijk voor de inburgering en zij ontvangen hiervoor geen vergoeding meer van de overheid. Zij kunnen eventueel een lening afsluiten bij de Dienst Uitvoering Onderwijs van het ministerie van Onderwijs. Ook de handhaving op de inburgeringsplicht vervalt als gemeentelijke taak. Gemeenten zijn in 2013 nog financieel verantwoordelijk voor de afhandeling van lopende trajecten. De budgetten worden in de periode tot 2013 geleidelijk afgebouwd.

3.8

Ontwikkelingen participatiebudget De gemeente krijgt de komende periode naast de verbreding van de participatieverantwoordelijkheid, te maken met bezuinigingen op de volgende budgetten: a. re-integratiebudget (werkdeel): In de periode 2012-2014 wordt het re-integratie budget bijna gehalveerd t.o.v. het budget 2011 b. inburgering: in 2012 bedraagt het Rijksbudget € 63.893,-, in 2013 € 29.430,- en vanaf 2014 is het budget nihil, terwijl er op dat moment mogelijk nog wel trajecten lopen. c. Wet sociale Werkvoorziening: In 2011 is het bedrag per SW-dienstverband blijvend verlaagd en worden kostenstijgingen niet meer gecompenseerd. Daarnaast zal naar verwachting het budget voor begeleid werken worden verlaagd vanwege een verwachte efficiëntiekorting op het moment dat begeleid werken wordt opgenomen binnen de Wwnv. De budgetten voor de sociale werkvoorziening, re-integratie en inburgering voor 2011 en vanaf 2012 en volgende jaren ziet er als volgt uit. 2011 2012 2013 2014 2015 1.549.67 1.456.38 1.405.59 1.228.01 SZW-bijdrage Wsw/beschutte arbeid 0 5 2 1.295.468 6 (fictief) 448.899 271.794 286.108 286.052 298.469 SZW-bijdrage re-integratie (fictief)

8


BZK-bijdrage inburgering (fictief) Totaal

49.592 2.050.17 2

63.893 1.794.08 4

29.430 0 1.723.14 3 1.583.534

0 1.528.50 0

Uit dit schema blijkt dat de gemeente de komende jaren minder budget tot haar beschikking heeft, terwijl het de verwachting is dat het aantal uitkeringsgerechtigden de komende jaren verder zal toenemen.

4 Re-integratiebeleid vanaf 2012 4.1 Arbeidsparticipatie boven maatschappelijke participatie Het hebben van werk is een van de belangrijkste voorwaarden om te kunnen participeren binnen de samenleving. Werk biedt een netwerk, sociale contacten, geeft structuur en zorgt voor financiële onafhankelijkheid en zelfstandigheid. Op het moment dat iemand niet in staat is om regulier werk te verkrijgen en er ook onvoldoende ontwikkelmogelijkheden zijn, wordt momenteel bekeken of de betreffende persoon via bijvoorbeeld vrijwilligerswerk kan participeren. Door de afnemende budgetten is er binnen afzienbare tijd onvoldoende budget om alle werkzoekenden met een uitkering te begeleiden bij het bereiken van enige vorm van maatschappelijke participatie. Doordat ook de budgetten voor de betaling van de uitkeringskosten afnemen is het noodzakelijk om de re-integratiegelden eerst in te zetten ten behoeve van de doorstroom naar werk en zo de uitkeringskosten te beperken. Dat wil niet zeggen dat de gemeente geen medeverantwoordelijkheid heeft voor mensen die niet volledig kunnen doorstromen naar de reguliere arbeidsmarkt, maar hiervoor dienen eerst middelen te worden gegenereerd. Dit doen we door eerst in te zetten op uitstroom naar werk en de re-integratiemiddelen anders in te zetten. Hierdoor dalen de uitkeringslasten en genereren we op termijn middelen om alle doelgroepen beter te kunnen voorzien.

4.2

Hoofdlijnen nieuw te voeren beleid Om het beoogde speerpunt – het op termijn terugbrengen van het aantal uitkeringsdossiers tot maximaal 150- met minder middelen te behalen gaan we een aantal lijnen uitzetten. Actieplan uitstroom 2012 Zoals hierboven aangegeven geven we prioriteit aan arbeidsparticipatie boven maatschappelijke participatie. We aan de re-integratiemiddelen zo effectief mogelijk inzetten, dus alleen daar waar nodig en waar rendement valt te verwachten. Uitgangspunt is het maximaal benutten van de aanwezige arbeidscapaciteit van cliënten en het bevorderen van uitstroom naar reguliere werkgevers. Niet iedere bijstandsgerechtigde heeft een reëel perspectief op regulier werk (al dan niet met ondersteuning). Bijvoorbeeld vanwege specifieke arbeidsmarktfactoren en persoonlijke omstandigheden zoals verouderde werkervaring, leeftijd, beperkte scholingsmogelijkheden enz. Op basis van bovenstaande uitgangspunten wordt het cliëntenbestand in vier groepen verdeeld. Groep 1 Cliënten die direct bemiddelbaar zijn en in staat worden geacht zonder inzet van re-integratie middelen uit te stromen naar werk. Groep 2

9

Concept Beleidsplan re-integratie 2012 Cliënten die een wat langere afstand tot de arbeidsmarkt hebben en die na het volgen van een re-integratietraject in staat worden geacht uit te stromen naar reguliere arbeid.

10

Concept Beleidsplan re-integratie 2012 Groep 3 Cliënten voor wie uitstroom naar betaald werk niet direct mogelijk is, maar op termijn wel. Bijvoorbeeld cliënten met een tijdelijke ontheffing van de arbeidsplicht zoals alleenstaande ouders met jonge kinderen en inburgeringsplichtigen. Om die kansen optimaal te benutten en terugval naar groep 4 te voorkomen, kunnen hiervoor wel voorzieningen worden ingezet, bijvoorbeeld vrijwilligerswerk in het kader van sociale activering. Groep 4 Cliënten waarvoor uitstroom naar betaald werk op grond van beperkingen niet mogelijk is. De beperkingen kunnen zowel psychisch als lichamelijk van aard zijn, sommige cliënten hebben een ABWZ indicatie voor dagbesteding. Voor deze groep worden geen voorzieningen of middelen ingezet. Andere maatregelen • structureel een stevige invulling van de poortwachtersfunctie inclusief het onderdeel handhaving en dit mede inzetten op de te verwachten instroom; • kortere weg naar werk voor een deel van de doelgroep (schifting aan de poort); • cliënt aanspreken op eigen verantwoordelijkheid; nog meer inzetten op het handhaven van de re-integratieverplichtingen als die verantwoordelijkheid niet wordt gepakt; • selectieve inzet van trajecten, niet alle doelgroepen bedienen maar met name de reintegratieactiviteiten inzetten voor de groep binnen één jaar aan het werk kan komen. (zie verder bij ‘wat doen we wel en wat doen we niet’); • effectiviteit van inzet/rendement verbeteren; • het premiebeleid zal worden ingeperkt; • actieve benadering werkgevers. 4.3 Prioriteit op uitstroom primaire doelgroep Het voorgestelde beleid bij 4.2. is gebaseerd op het principe dat wie kan werken ook gaat werken. De Wet participatiebudget biedt de mogelijkheid om een bredere doelgroep te ondersteunen bij het verkrijgen van arbeid. Gezien de beperkte middelen is het niet mogelijk nu te kiezen voor een bredere doelstelling. Vandaar dat de eerste prioriteit ligt bij de uitkeringsgerechtigden met een uitkering van de gemeente.

4.4

Premiebeleid Zoals bij 4.1. vermeld moeten we de re-integratie middelen anders inzetten. In verband hiermee moet het beleid met betrekking tot de stimuleringspremies worden herzien. Het huidige re-integratiebeleid biedt de mogelijkheid stimuleringspremies toe te kennen voor werkaanvaarding, deeltijdwerk en/of voor vrijwilligerswerk. Daarnaast kan aan werkgevers een loonkostensubsidie toegekend. In 2011 is in totaal € 12.353,94 uitgegeven aan premies voor werkaanvaarding en vrijwilligerswerk en € 13.216,66 aan loonkostensubsidie. De prioriteit van het re-integratiebeleid ligt bij de het terugdringen van het aantal personen met een uitkering. Om dat doel te bereiken moeten de cliënten uit doelgroep 2 ondersteund worden met re-integratievoorzieningen. Door de korting op het werkdeel moeten we de middelen echter anders inzetten. We kiezen er daarom voor het premiebeleid drastisch in te perken. De premie voor werkaanvaarding zal worden afschaft. Hiermee sluiten we aan bij de gangbare wijze van denken over werkaanvaarding, namelijk dat werk boven uitkering dient te 11

Concept Beleidsplan re-integratie 2012 worden gesteld en dat iedereen die kan werken, ook aan zijn werkaanvaarding moet meewerken. De premie voor deeltijdwerk wordt eveneens afgeschaft. De premie draagt niet bij aan volledige uitstroom. Bovendien belemmert de deeltijdpremie de doorstroom naar volledige arbeid, omdat de premie het verschil tussen uitkering en wettelijk minimumloon verkleint. De vrijwilligerspremie kan alleen worden toegekend aan cliënten die geen arbeidsplicht hebben. Omdat we arbeidsparticipatie boven maatschappelijke participatie stellen en de reintegratiemiddelen alleen inzetten om de uitstroom uit de bijstand te bevorderen, zal de vrijwilligerspremie worden afgeschaft. De loonkostensubsidie willen we als instrument handhaven. We gaan echter wel de voorwaarden om voor deze subsidie in aanmerking te komen, aanscherpen. Dit zal verder worden uitgewerkt in het nog vast te stellen Uitvoeringsbeleid re-integratie. Als de Wet werken naar vermogen per 1 januari 2013 wordt ingevoerd krijgt de gemeente de mogelijkheid loondispensatie toe te passen. Loondispensatie houdt in dat de werkgever een loon betaalt afhankelijk van de productiviteit. Voor mensen met een uitkering vult de gemeente het loon aan. Gemeenten kunnen loondispensatie inzetten voor mensen die als gevolg van een verstandelijke, lichamelijke en/of psychische beperking, dan wel om andere redenen, niet in staat zijn zelfstandig 100 procent van het wettelijk minimumloon te verdienen. Het grote verschil met de loonkostensubsidie is dat deze uit het werkdeel wordt betaald, terwijl de loondispensatie uit het inkomensdeel wordt betaald. Of de loondispensatie de loonkostensubsidie overbodig zal maken, is nog niet duidelijk. 4.5 Werkgevers Belangrijke spelers zijn de werkgevers. Zij hebben de banen voor onze cliënten en ook kunnen zij cliënten de gelegenheid bieden om zich in een leerwerkomgeving te kwalificeren en werkervaring op te doen. Voor een goede dienstverlening aan werkgevers en het matchen van vraag en aanbod is het (WSP) van belang. De gemeente Borsele levert een bijdrage aan het WSP. No risk polis Om de arbeidsparticipatie van mensen met een arbeidsbeperking te bevorderen en de werkgever te ontzorgen, kan de gemeente een no-risk polis aanbieden. Het risico op uitval wegens ziekte kan voor werkgevers een drempel vormen om iemand met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. De no-risk polis voorkomt dat de werkgever bij ziekte het loon moet doorbetalen. Het is daarmee op een belangrijk instrument om de arbeidsdeelname te bevorderen. De gemeente betaalt de premie voor deze verzekering.

4.6

Knelpunt: jongeren zonder uitkering In principe wordt aan andere doelgroepen (geen gemeentelijke uitkering) geen traject op het gebied van re-integratie meer geboden in de zin van intensieve ondersteuning of inkoop van een traject of scholing. Er doet zich echter een knelpunt voor bij jongeren die als gevolg van de huishoudinkomenstoets geen recht meer hebben op een uitkering. Deze jongeren dreigen uit beeld te verdwijnen. Voor een deel van de jongeren zal het wegvallen van de uitkering het laatste zetje betekenen om aan het werk te gaan. Maar de jongeren die het op eigen kracht niet redden komen later wellicht met een nog grotere afstand tot de arbeidsmarkt terug bij de gemeente. Jongeren die geen uitkering (meer) ontvangen kunnen wel als Nugger2 worden aangemerkt, Maar Nuggers worden niet tot de prioritaire doelgroep van de gemeente gerekend als het gaat om het inzetten van middelen ter bevordering van de re-integratie. 2

Nugger: niet uitkeringsgerechtigde werkzoekende

12

Concept Beleidsplan re-integratie 2012 Daarom willen we het mogelijk maken voor jongeren zonder startkwalificatie, voor wie de bestaande trajecten onvoldoende zijn, een uitzondering te kunnen maken. Het gaat om: - jongeren zonder uitkering (jonger dan 23 jaar) zonder startkwalificatie; voor deze groep wordt in eerste instantie vooral de dienstverlening van RMC ingezet maar in incidentele gevallen kunnen de re-integratievoorzieningen van de gemeente voor deze groep worden ingezet. - jongeren van wie duidelijk is dat zij binnen korte termijn zullen instromen in de Wet Werk en Bijstand (tot 3 maanden voorafgaand een traject inzetten)

5 Conclusie en samenvatting 5.1 Algemene conclusie Terugkijkend kunnen we stellen dat het niet gelukt is om het aantal uitkeringsdossiers op het niveau van 2010 te houden. Ondanks het feit dat in de jaren 2010 en 2011 een hogere uitstroom is gerealiseerd is het aantal uitkeringsdossiers toegenomen omdat ook de instroom in die periode hoger is geweest. 2010 Uitstroom: 80 Instroom:99 2011 Uitstroom: 90 Instroom: 109 In de gemeente Borsele bedraagt de stijging over 2011 zes procent, terwijl de gemiddelde stijging voor gemeenten van vergelijkbare grootte, vier procent was. Dat heeft er voor gezorgd dat de uitkeringslasten ( I-deel) verder zijn toegenomen. In de komende jaren wordt de participatieverantwoordelijkheid van de gemeente uitgebreid doordat de gemeente verantwoordelijk wordt voor de prestatievelden dagbestedingen en begeleiding binnen de Wmo en de Wajong-ers met verdiencapaciteit. Deze verbreding wordt gecombineerd met een forse beperking van de middelen. We zijn hierdoor genoodzaakt om daar waar mogelijk de kosten ingrijpend te beperken en strak te sturen op de effectiviteit en efficiëntie van de inzet van middelen.

5.2

Wat doen we wel en wat doen we niet? Als we met minder middelen re-integratie het uitkeringsniveau willen stabiliseren en op termijn willen verlagen, moeten er keuzes worden gemaakt. Dit doen we op basis van de ervaringen ten aanzien van de effectiviteit van de voorzieningen/interventies (wat werkt wel en wat niet). Wat doen we wel? Poortwachtersfunctie. We blijven de poortwachtersfunctie stevig invullen, dat wil zeggen dat we naar voorliggende voorzieningen verwijzen en handhavend optreden wanneer de verplichtingen niet worden nagekomen of bij ‘niet –willers.’ Re-integratie. We zetten in op re-integratie van de bestaande cliënten in de bij 4.2. genoemde doelgroepen 1 en 2 en op de instromers in de uitkering in deze doelgroepen. We gaan snel handelen, hoe korter de uitkeringsduur hoe groter de kansen op uitstroom zonder inzet van reintegratievoorzieningen. We zetten re-integratievoorzieningen intensief in op de “kansrijken” binnen het huidige uitkeringsbestand. ( doelgroep 2) en we gaan preventief inzetten op de groep die dreigt in te stromen in de uitkering. We gaan cliënten prepareren voor een betaalde baan en als dat nodig is worden maatschappelijke problemen, zoals schulden, 13

Concept Beleidsplan re-integratie 2012 aangepakt. We blijven nazorg inzetten na plaatsing op betaald werk ter voorkoming van terugval. Indien noodzakelijk, gaan we voor cliënten in doelgroep 2 investeren in opleidingen, werkervaring en training (inclusief behalen van een diploma/certificaat) die aantoonbaar arbeidsmarktrelevant zijn. Bij voorkeur is er al een concrete werkgever bekend die de cliënt in dienst neemt of aan het traject mee wil betalen. Werkgevers We streven naar het zoveel mogelijk “ontzorgen” van de werkgever ten behoeve van de plaatsing van een individuele cliënt. Jongeren We creëren de mogelijkheid om jongeren tot 23 jaar zonder startkwalificatie die als gevolg van de huishoudinkomenstoets geen recht op bijstand hebben onder bepaalde voorwaarden een re-integratievoorziening aan te bieden. Wat doen we niet of in mindere mate? Re-integratie We zetten geen re-integratiemiddelen in voor de cliënten in de doelgroepen 3 en 4. Uitstroompremie We verstrekken geen premies meer voor uitstroom naar (deeltijd) werk. Hiermee sluiten we aan bij de gangbare wijze van denken over werkaanvaarding, namelijk dat werk boven uitkering dient te worden gesteld en dat iedereen die kan werken, ook aan zijn werkaanvaarding moet meewerken. Bovendien belemmert de deeltijdpremie de doorstroom naar volledige arbeid, omdat de premie het verschil tussen uitkering en wettelijk minimumloon verkleint. Premie vrijwilligerswerk We verstrekken geen premie meer voor het verrichten van vrijwilligerswerk omdat de prioriteit ligt bij arbeidsparticipatie boven maatschappelijke participatie. Loonkostensubsidie De loonkostensubsidie blijft als instrument gehandhaafd maar de voorwaarden voor het verstrekken van loonkostensubsidie worden aangescherpt. Dienstverlening aan Nuggers We bieden geen dienstverlening aan Nuggers ouder dan 23 jaar, tenzij aannemelijk te maken is dat hiermee het beroep op een gemeentelijke uitkering wordt voorkomen. 5.3 Tot slot De uitvoering van re-integratie moet plaatsvinden met minder financiële middelen. Desondanks hebben we de ambitie om het uitkeringsniveau te stabiliseren en op termijn terug te dringen. Bovenstaande conclusies zullen als basis voor de nieuwe re-integratieverordening en uitvoeringsbeleid dienen. Dit beleidsplan is vastgesteld in de collegevergadering van 19 juni 2012 en treedt in werking per 1 juli 2012. de secretaris,

de burgemeester,

14

Concept Beleidsplan re-integratie 2012 Bijlage Begroting 2012 Lasten

WI

nieuwe statushouders aangeganen verplichtingen<2012 re integratienieuwe trajecten re-integratieaangegane verplichtingen <2012 wsp Betho B flex ID

2012 Baten

24.000,00 48.000,00 124.923,00 28.000,00 24.000,00 53.000,00 73.000,00 45.000,00

419.923,00

Rijksbudget werkdeel Rijksbudget inburgering Overschot rijksbudget 2011 Overheveling budget 2011 naar 2012 (financiering uit eigen middelen gemeente)

2012

271.794,00 63.888,00 8.241,00 76.000,00

419.923,00

15

Concept Beleidsplan re-integratie 2012

Recommend Documents