Computerfaciliteiten Informatica & Informatiekunde
september 2009
1
Introductie
In de periode 2008-2009 is er veel gewijzigd en zullen ook nog dingen wijzigen aan de computervoorzieningen voor informatica en informatiekunde. Daardoor is de informatie hierin onvolledig en misschien zelfs al achterhaald. De laatste gegevens staan op de onderwijs website http://www.cs.uu.nl/education/ en op de helpdesk website http://helpdesk.cs.uu.nl/.
2
Computerzalen
De computer-practicumzalen van informatica en informatiekunde liggen op de 4e en 5e verdieping van het Buys Ballot Laboratorium, Princetonplein 5 (meestal afgekort tot BBL). Daarnaast is er in het Minnaert gebouw, Leuvenlaan 4 in zaal 203a, de Sterrenzaal beschikking over een aantal vrij te gebruiken practicum PCs waar ook dezelfde software op is geinstalleerd. Deze zalen zijn elke werkdag open van 8 uur tot 19 uur. Er staan in totaal ruim 130 vrij recente computers opgesteld. De besturingssystemen zijn WindowsXP en Linux, het aanbod hiervan is afhankelijk van de wensen voor de diverse vakken. Je kunt op diverse plaatsen een eigen laptop op het netwerk aansluiten op zogenaamde ‘inprikplekken’, of gebruik maken van het draadloze netwerk. Zie hiervoor hoofdstuk 10. Buiten de openingstijden zullen de computersystemen zichzelf afsluiten.
3
Computertoegang
Voor het computergebruik tijdens je studie krijg je de beschikking over twee accounts, d.w.z. combinaties van een username en een password die je voor diverse computerdiensten nodig hebt: • Een Solis-account. Dit account is voor algemene diensten van de Universiteit Utrecht: inschrijven voor cursussen, campus-software enz. Alle studenten van de UU krijgen een Solis-account. Je Solis-username is je 7-cijferige studentnummer. Het bijbehorende password krijg je per post thuisgestuurd, of anders kun je erom vragen bij het studenten-servicecentrum van de UU. De naam ‘Solis’ verwijst naar het zonnetje in het logo van de UU. • Een CS-account. Dit account is specifiek voor de opleiding informatica en informatiekunde. Je hebt het onder andere nodig voor toegang tot de computers in de practicumzalen. Je CS-username bestaat uit 8 of minder kleine letters, namelijk je voorletters plus achternaam (zonder voorvoegsels), afgekapt tot 8 letters. Bijvoorbeeld jhtuinma voor Jan-Hendrik de Tuinman. Het bijbehorende password krijg je op de eerste studiedag uitgereikt, of anders kun je er om vragen bij de studentenbalie van de opleiding in het Minnaertgebouw (bij de loopbrug naar BBL). 1
De naam ‘CS’ is een afkorting van ‘computer science’, de internationale benaming van informatica. Je kunt je passwords wijzigen in een voor jou gemakkelijker te onthouden combinatie. Zorg er wel voor dat het niet te gemakkelijk wordt voor kwaadwillende derden, dus niet hetzelfde als je username, geen bestaande woorden, niet je eigen geboortedatum of telefoonnummer. Verwerk liefst wat letters, cijfers en leestekens in je password. Het wijzigen van je password gaat als volgt: • Voor je Solis-account: surf naar solis-ugids.uu.nl, klik op ‘eigen gegevens’, log in met je Solis-username en (oude!) password, klik op ‘wachtwoord wijzigen’. • Voor je CS-account: – Log in op een Windows-machine met je CS-username en (oude!) password, druk op Ctrl-Alt-Delete en kies ‘change password’ – Log in op een Linux-machine met je CS-username en ook hier nog je oude password, en kies in het startmenu linksonder: Preferences - Password Let op: je moet dus op beide computersystemen apart je password wijzigen. Zelfs als je nooit Linux denkt te gaan gebruiken, moet je dat voor deze ene keer toch doen, anders is je mail-password niet gewijzigd (daarvoor geldt namelijk het Linuxpassword). Over het algemeen is het verstandig om niet voor je al je digitale activiteiten (universitaire accounts, eigen mail, electronisch bankieren, online winkelen, dubieuze chat-sites, noem maar op. . . ) hetzelfde password te gebruiken: als er dan ´e´entje in verkeerde handen valt wordt dan immers je hele digitale leven aangetast. Tip: gebruik een paar goeie, echt geheime passwords voor belangrijke zaken, en gebruik die niet bij minder betrouwbare situaties (online shoppen e.d.). Informatica springt zeer zorgvuldig om met je CS-password. Als je het vergeet, kan zelfs de systeembeheerder het niet meer terughalen, en overal waar je dit password moet intikken gebeurt dat via een beveiligde verbinding. Het Solis-password kan ongecodeerd over het netwerk gestuurd worden bij sommige applicaties. Dit kan een reden zijn om voor je Solisaccount niet hetzelfde password te kiezen als voor je CS-account, en in ieder geval niet je meest geheime password. Alle computergebruik bij de Universiteit Utrecht valt onder het ”Reglement voor gebruik van ICT-middelen bij de Universiteit Utrecht door studenten en medewerkers” wat te vinden is via http://www.uu.nl/ict-reglement Reglement voor gebruik van ICT-middelen bij de Universiteit Utrecht door studenten en medewerkers.
4
Filesysteem
Op het netwerk is voor diverse doeleinden een speciale directory (oftewel map, of folder, of hoe je het maar wilt noemen) beschikbaar. De belangrijkste zijn op de Windows-computers als virtuele disks beschikbaar. Hieronder volgt een overzicht. In de tabel staan de volledige 2
netwerknamen (mocht de afbeelding op virtuele disks niet beschikbaar zijn), en de naam die de directory op Linux-computers heeft. A: De floppy-drive. Incidenteel nuttig voor het transport van kleine hoeveelheden data. C: De interne harddisk. Hierop is de meest gebruikte software ge¨ınstalleerd. De disk is read-only; je kunt de files wel bekijken en runnen, maar niet veranderen of weggooien. Ook kun je op deze disk geen nieuwe files, en dus ook niet zelf nieuwe software installeren. Dat zou ook weinig zin hebben, want een volgende keer zit je waarschijnlijk weer op een andere plek. De enige uitzondering is de directory temp waarin je tijdelijk bestanden kunt neerzetten. Dat is bijvoorbeeld handig als je een grote file wilt downloaden, of een grote zip-file wilt aanmaken, om die daarna op CD te branden. Het is een goede gewoonte om de directory na gebruik leeg te maken; anders gebeurt dat in ieder geval bij regelmatige automatische schoonmaak. D: De interne CD-lezer. De meeste computers kunnen ook DVD’s lezen en CD’s schrijven. Voor het schrijven van CD’s is het programma Easy CD Creator ge¨ınstalleerd, omdat je in WindowsXP niet rechtstreeks in de explorer naar CD kunt schrijven. E: Als je een memory-stick in de USB-poort hebt gestoken (achter het klepje aan de voorkant van de computer), is deze over het algemeen als E: beschikbaar. H: Dit is je persoonlijke ‘Home’-directory. Files worden opgeslagen op een centrale fileserver; je zult ze dus een volgende keer ook op een andere werkplek weer aantreffen. Data op deze disk wordt dagelijks geback-upt, en is dus veilig voor disk-crashes en ander onheil. De prijs hiervan is dat de omvang van deze directory beperkt is door een quotum van 250 megabyte. De directory is dan ook niet bedoeld om grote bestanden te bewaren (dat kan beter op CD of memory-stick) of grote hoeveelheden software te installeren, maar veeleer voor je eigengemaakte practicumopdrachten, scripties enz. Let op dat bestandsnamen hoofdlettergevoelig zijn: hoi.txt is op de fileserver dus een andere file dan hoi.TXT. Voor Windows zijn ze echter wel gelijk. W: Dit is je persoonlijke WWW-directory. Files die je hier in neerzet zijn toegankelijk via WWW, op de site http://www.students.cs.uu.nl/people/cs-username, en ook op http://www.students.cs.uu.nl/~cs-username. Het is handig om een file index.html neer te zetten met verwijzingen naar de overige inhoud, want deze file wordt automatisch getoond als je naar de directory surft. Voor het publiceren op WWW gelden minstens de regels die gelden voor publicatie in druk: het is verboden informatie te publiceren als dat niet is toegestaan op grond van auteursrecht, anti-discriminatie wetgeving enz. Dit geldt voor alle informatie die onder een www-directory op de WWW-server staat, ongeacht of die informatie bereikbaar is via een home-page. S: Een (read-only) directory met aanvullende software die niet lokaal ge¨ınstalleerd is. In principe zijn alle programma’s direct vanaf deze plaats te runnen. In de sub-directory depot staan de files waarmee diverse pakketten kunnen worden ge¨ınstalleerd. 3
P: Een (read-only) directory met aanvullende bestanden die voor een specifiek practicum gebruikt worden. R: Een (read-only) directory met aanvullende bestanden die voor bijzondere projecten gebruikt worden. Naast de bovenstaande automatisch beschikbare virtuele disks, bestaat er nog een tijdelijke (netwerk)directory voor algemeen, fair use gebruik. In de wandelgangen staat deze directory ook wel bekend als ‘nettmp’. Om te voorkomen dat het inloggen te traag gaat, wordt daarvoor niet automatisch een virtuele disk aangemaakt, maar je zou deze netwerkdirectory zelf kunnen toewijzen aan driveletter T:. Nettmp is vooral geschikt om grote hoeveelheden data naar een ander systeem of gebruiker te transporteren (lokaal kun je immers C:\temp gebruiken). Files worden automatisch weggegooid na enkele dagen tot weken, maar als de disk erg vol wordt kan dat ook al na enkele uren gebeuren. Er is geen quotum op deze disk, maar als jij hem helemaal opgebruikt, is er voor de andere 800 gebruikers geen ruimte meer en maak je mensen boos. Maak je toch meer dan fair gebruik van deze disk, dan komt je naam automatisch te staan in de file T:\00-clobber-list, wat behalve een schandpaal ook betekent dat jouw files bij voorkeur als eerste worden weggegooid. In onderstaande tabel staan de volledige netwerknamen van bovengenoemde virtuele drives, en de naam waaronder ze op Linux-systemen te vinden zijn. drive A:\ C:\ D:\ E:\ H:\ W:\ V:\ S:\ P:\ R:\ T:\
5
toepassing floppydisk harddisk CD-drive memory stick home directory WWW home WWW root software praktikum projecten tijdelijk
windows-naam \\home.students.cs.uu.nl\cs-username \\wwwfs.students.cs.uu.nl\homepage \\wwwfs.students.cs.uu.nl\www \\sw.students.cs.uu.nl\pkg \\netshare.students.cs.uu.nl\praktikum \\netshare.students.cs.uu.nl\projects \\nettmp.students.cs.uu.nl\nettmp
unix-naam /users/cs-username of ~ /users/www/people/cs-username /users/www/ /praktikum /projects /net/tmp
Printen en kopi¨ eren
Op elke locatie staat een copier/printer (multifunctional) waarop je kunt printen. De namen van de printers tref je aan in de lijst printers: • SCMF001 staat in het middengebied op de 5e verdieping van het BBL. • SCMF039 staat in het middengebied op de 4e verdieping van het BBL. • SCMF006 staat in het Minnaert gebouw tegenover het kantoor van onderwijs en studentenzaken (onder de Sterrenzaal). 4
Voor printen en kopi¨eren moet betaald worden (huidige stand van zaken), er wordt afgerekend met een chipknip. Ook bij alle andere kopieerapparaten in de Uithof kun je met de chipknip betalen. Zo’n chipknip heb je sowieso nodig voor de koffieautomaten en de kantine. Een chipknip-oplaadpunt hangt in het Minnaertgebouw naast de ruimte van de portier.
6
Mail
Aan beide accounts (Solis en CS) is een mail-adres gekoppeld. Je Solis-mailadres wordt door de universiteit gebruikt voor algemene mededelingen, je CS-mailadres voor opleidingsspecifieke dingen. Docenten zullen je over het algemeen via je CS-mailadres mailen. Je wordt geacht beide mailboxen regelmatig te checken, met name je CS-adres minimaal 2 keer per week, omdat hier ook korte-termijn mededelingen op worden gedaan (roosterwijzigingen e.d.). • Je Solis-email adres heeft de vorm
[email protected]. Als je een veel voorkomende naam hebt, komt er een getal bij:
[email protected]. Om de mail te lezen: surf naar https://solismail.uu.nl/ en log in met je Solis-username. • Je CS-email adres heeft de vorm
[email protected], waarin dus je CSusername te herkennen is. Om de mail te lezen: surf naar https://mail.students.cs.uu.nl/webmail/ en log in met je CS-username. Als je je password hebt veranderd, dan geldt het password zoals je dat op een Linuxcomputer hebt ingesteld. We raden je aan om spoedig onder ‘Options’ je volledige naam in te vullen, zodat ontvangers van je mailtjes niet alleen maar je ietwat cryptische username als afzender te zien krijgt. Vul je echte voor- en achternaam in en niet een lollige nickname, want veel docenten zijn geneigd om mail afkomstig van ‘Mr.Mystery’, ‘Gonzo the Great’ en ‘Sinterklaas’ niet serieus te nemen of zelfs ongelezen weg te gooien. In plaats van via het hierboven genoemde webmail-systeem kun je je mail ook met andere mail-programma’s lezen, bijvoorbeeld Mozilla-mail. Je moet die dan zelf configureren om gebruik te maken van de volgende servers: smtp.students.cs.uu.nl voor uitgaande mail, en imaps.students.cs.uu.nl voor inkomende mail. Het is natuurlijk niet handig om steeds al die verschillende mailboxen te moeten checken (Solis, CS, en je eventueel al bestaande mailbox(en)). Daarom kun je je mail automatisch laten doorsturen (‘forwarden’). We raden je aan om je Solis-mail naar je CS-mailbox te laten doorsturen, of eventueel andersom, en de mailbox waarheen je het laat sturen regelmatig te checken. Je kunt ze ook allebei naar je huidige mailadres laten doorsturen, maar we raden je aan om dat alleen te doen als je een betrouwbare provider met een royale mailbox hebt. Hotmail- en andere gratis accounts hebben de neiging om snel vol te raken, en op die manier zou je belangrijke mails voor je studie kunnen missen. Het automatisch door laten sturen van je mail werkt als volgt: 5
• Voor je Solis-mailbox: surf naar solis-ugids.uu.nl, klik op ‘eigen gegevens’, log in met je Solis-username en vul het forwarding-adres in. • Voor je CS-mailbox: edit de file .mailfilter (let op de punt vooraan de filenaam!) in je home-directory. Laat alle tekst die er al staat intact (die verzorgen o.a. de spam-filtering) en voeg als allerlaatste regel toe: to "
[email protected]" Als je ook een kopie in je CS-mailbox wilt houden, gebruik dan cc in plaats van to. Let op: .mailfilter moet met een zogenaamde unix-compatible editor bewerkt worden, bijvoorbeeld EditPad (S:\EditPadLite\EditPad.exe).
7
News
In aanvulling op het mail-systeem voor individuele berichten is er een systeem voor algemene mededelingen. Dit maakt gebruik van een paar speciale groepen in Usenet news. De volgende groepen worden gebruikt voor aankondigingen die voor alle, of grote groepen studenten van belang kunnen zijn. Studenten worden geacht deze aankondigingen regelmatig te lezen (minstens twee keer per week). – ruuinf.student: tentamenuitslagen, roosterwijzigingen e.d. – ruuinf.comp.announce: mededelingen van het systeembeheer (aankondigingen onderhoud, berichtgeving over storingen) – ruuinf.library: mededelingen van de bibliotheek In de volgende groepen kun je ook zelf berichten posten: – ruuinf.shop: te koop gevraagd/aangeboden (boeken, computers enz.) – ruuinf.banen: personeel gevraagd – ruuinf.programmeren: ‘wie weet hoe . . . werkt’ (maar vragen om antwoorden van practicumopgaven wordt niet op prijs gesteld!) – ruuinf.misc: alle andere dingen die je van belang vindt voor studenten en staf van het departement – ruuinf.test: om met het systeem te oefenen of iets uit te proberen, als je niet meteen iets van belang te melden hebt. Als je klachten of opmerkingen over het onderwijs of de computerinfrastructuur hebt, kun je die beter direct met de verantwoordelijke docent, respectievelijk het systeembeheer bespreken (bijvoorbeeld per mail); een algemene opmerking posten in ruuinf.misc heeft in dat geval niet zo veel zin. Je kunt dit nieuws als volgt bekijken op een windows-practicumcomputer: – In het Start-menu, kies Programs - Internet - Agent (Forte free agent newsreader). – In het ‘Options’-menu kies ‘General preferences’, klik op tabblad ‘System’ en vul in achter News Server: news.cs.uu.nl. – In het ‘Group’-menu kies ‘Show all groups’, en selecteer de groepen die beginnen met ruuinf. uit de (lange) lijst. Je kunt natuurlijk ook nog andere groepen die je interessant lijken uitkiezen. – In het ‘Online’-menu, kies ‘Get all headers in selected groups’ In plaats van Agent kun je, als dat je voorkeur heeft, ook gebruik maken van Thunderbird; het instellen van Thunderbird gaat op een soortgelijke manier. 6
8
Software
Als student heb je de mogelijkheid om bepaalde software zeer voordelig of zelfs gratis (en toch legaal!) te verkrijgen, ook voor gebruik op je eigen computer. • Het departement informatica participeert in de MSDN Academic Alliance van Microsoft. Dat betekent dat je veel Microsoft development-software (Windows XP, Visual Studio, Project, Visio; maar bijvoorbeeld niet Flight simulator en Office) gratis kunt gebruiken voor je studie. Je moet daartoe eenmalig een verklaring ondertekenen, en daarna kun je de CD-images zelf downloaden. Details over de procedure kun je vinden op www.cs.uu.nl/intern/technical/ntdoc. dit is een interne webpagina, die je alleen kunt bereiken vanaf de practicumcomputers. • De Universiteit Utrecht heeft licenties voor educatief gebruik afgesloten met diverse leveranciers. Onder andere Microsoft (hier zit Office wel in het pakket), McAfee, Norton, Borland, Filemaker, Macromedia, Autocad. De producten kosten daardoor veelal niet meer dan enkele tientjes (in plaats van honderden euro). Je kunt deze producten bestellen via de website www.surfspot.nl. Klik op ‘ingang voor studenten en medewerkers’, kies ‘Universiteit Utrecht’ uit het lijstje, en log in met je Solisusername.
9
Thuis werken
Als je thuis een computer hebt, wil je daar natuurlijk wel eens op verder werken aan de projecten die je begonnen bent op de computers in de practicumzalen van de universiteit. Bedenk je dat vantevoren, dan kun je de relevante files op de volgende manieren mee naar huis nemen: • Misschien wel het gemakkelijkste: op een memory-stick • Stuur een mail naar jezelf met de files als attachment, en haal die thuis weer op via de webmail-interface. • Maak gebruik van de 50 megabyte diskruimte die is gekoppeld aan je Solis-account. Je kunt die overal bereiken via www.myuu.nl, inloggen met je Solis-username, en doorklikken op ‘naar U-schijf’. Het gaat in feite om een FTP-verbinding, die je ook direct kunt aanspreken als ftp://uschijf.uu.nl. Maar het gebeurt ook wel dat je thuis bedenkt dat je nog files van je H-schijf had willen gebruiken, die je niet op bovenvermelde manieren beschikbaar hebt gemaakt. Dan kun je gebruikmaken van WinSCP, maar dat moet je eenmalig op de universiteit hebben voorbereid – doe dat dus voordat je het de eerste keer hard nodig hebt! Dit gaat als volgt: • Doe dit (eenmalig) thuis: – Download WinSCP vanaf winscp.net en installeer het. 7
– Run het programma PuTTYgen dat je bij WinSCP erbij krijgt. Druk op ‘generate’ en beweeg de muis volgens aanwijzingen. – Bedenk een password en vul dit in achter ‘key passphrase’ en ‘confirm passphrase’. (De passphrase mag, als je wilt, gelijk zijn aan je CS-password). Kies achter ‘Type of key to generate’: SSH-2. Druk op ‘save private key’ en bewaar dat bestand ergens op je computer. – Druk op ‘save public key’ en breng dat bestand naar de universiteit (met een floppy, memory stick, mail naar jezelf of via uschijf). • Doe dit (eenmalig) op de universiteit: – Maak een directory aan met de naam .ssh (dus inclusief de punt in de naam). De windows file-explorer weigert directories aan te maken die met een punt beginnen, dus dat moet even anders: kies Run in het Start-menu en tik cmd. In het command window dat ontstaat, tik je h:, en vervolgens md .ssh. – Zet de public key die je van huis hebt meegenomen in deze map, en noem het bestand authorized_keys (zonder extensie). Zorg ervoor dat de volledige key op ´e´en regel staat in dit bestand (je zult het bestand dus moeten bewerken). • Doe dit thuis als je een file wilt ophalen: – Start WinSCP en vul in achter Host name: shell.students.cs.uu.nl. Vul in achter User name: je CS-username. Het veld Password kun je leeg laten. Vul in achter Private key file: de file met de private key die je eerder hebt opgeslagen. Kies achter Protocol: SCP. – Ga nu in de treeview links naar ‘SSH’ en kies achter Preferred: 2 only. – Klik op ‘Save’, zodat je een volgende keer niet weer alles hoeft in te vullen. Klik tenslotte op ‘Login’. – Nu komt er nog een schermpje op waarin je de ‘Passphrase’ moet invullen die je eerder hebt bedacht. – Als het allemaal goed gegaan is, kun je nu bij de bestanden op je H-schijf. Je W-schijf kun je bereiken via de directory /root/users/www/. Als alternatief voor het gebruik van WinSCP, kun je ook gebruik maken van VPN om vanaf thuis toegang te krijgen tot het informatica-netwerk. Zie daarvoor het volgende hoofdstuk.
10
Inprikplekken en draadloos netwerk
Als je een eigen laptop meeneemt naar de universiteit, kun je die in het BBL gebruiken: • via het draadloze netwerk op de 4e en 5e verdieping van het BBL. Meer informatie op http://helpdesk.cs.uu.nl/wireless-bbl.help. Inloggen op het beveiligde netwerk SOLIS-AIR is voldoende om toegang te krijgen tot Internet en e-mail. Om toegang te krijgen tot je H-drive en andere informatica specifieke zaken moet je een VPN client gebruiken. VPN clients werken ook als je je wireless client laat connecten naar het onbeveiligde netwerk WLAN-UU. Om ook je H-drive of informatica specifieke zaken te benaderen heb je ook Virtual Private Network (VPN) client-software nodig. Die kun je downloaden via http://helpdesk.cs.uu.nl/vpn.help. 8
Dit programma heeft een configuratie-file nodig. Die kun je ophalen uit de directory /projects/vpn, oftewel R:\vpn. Kopieer deze file op de ouderwetse manier (floppy, memory-stick, . . . ) naar je laptop. Als je de file (met extensie .pcf) in dezelfde directory zet als de VPN-client vindt-ie hem automatisch, anders moet je hem zoeken met ‘Import’ uit het ‘Connection entries’ menu. Kies daarna voor ‘Connect’ met dat profile en log in met je Solis-username en -password. Nu heb je verbinding met het Internet. Om je H-disk te bereiken: rechtsklik op ‘My Network Places’ in de verkenner, kies ‘Search for computers’ en tik in home.students.cs.uu.nl. Of open direct \\home.students.cs.uu.nl in de verkenner. Als er om je username gevraagd wordt, tik dan in: STUDENTS\ gevolgd door je CS-username.
11
RSI-preventie
RSI (‘Repetitive Strain Injury’) is een verzamelnaam voor diverse pijnklachten in spieren, pezen en zenuwen die zich tussen de vingertoppen en de nek bevinden. De klachten kunnen worden veroorzaakt door steeds herhaalde bewegingen bij een statische houding. Bij computerwerk is daar al snel sprake van, dus als student, en zeker als informaticaof informatiekunde-student behoor je tot de risicogroep voor RSI. Het is dus belangrijk speciaal te letten op manieren waarmee je RSI kunt voorkomen. Er is sprake van RSI als: • je last hebt van pijn, tintelingen, gevoelloosheid, stijfheid of krachtverlies in je bovenrug, nek, schouders, armen, ellebogen, polsen, handen of vingers. • je klachten verergeren door fijne bewegingen of lang in dezelfde houding zitten (bijvoorbeeld achter een computer). • de klachten vaak ontstaan tijdens of na een periode van stress of waarin je druk bent geweest met een bepaalde taak (bijvoorbeeld practicumopdracht of scriptie). • rust de klachten vermindert, maar ze weer terugkomen zodra je weer aan de slag gaat. De klachten ontstaan vaak langzaam en kunnen verschillende fasen doorlopen. Aan het begin voel je vage pijn in de loop van de dag, daarna heb je er ook ’s avonds last van, en uiteindelijk blijft de pijn continu. Vaak verergert de RSI als je klachten te lang negeert. Het is dus van groot belang er tijdig iets aan te doen! Dit zijn manieren om RSI te voorkomen: • Werk niet te veel achter de computer: maximaal 6 uur per dag. Neem per uur 10 minuten pauze, en gebruik die voor ontspanningsoefeningen voor je handen, armen en schouders. Lees ook eens je theorieboek: dat is ook een vorm van computerpauze, en bovendien hoef je met meer theoriekennis minder trial&error te gebruiken bij het computerwerk. Drink veel (water!); dat is sowieso goed tegen de uitdroging, en bovendien moet je ervan naar de WC en dat is dan weer een pauze. Ga na een hele dag computerpracticum niet ook nog eens ’s avonds gamen en chatten – get a life. En is het wel nodig om te mailen, als je ook kunt bellen of even langslopen? 9
• Vermijd een te hoge werkdruk en de bijbehorende stress. Spreid werk (practicumopdrachten) over langere tijd uit, en begin er dus direct aan, ook al hoeft het pas veel later te worden ingeleverd. Laat je niet opfokken als zo’n stomme computer weer eens niet doet wat je wilt; ga ook niet extra hard op het toetsenbord meppen. • Let op je houding achter de computer. Zet je stoel op een goede hoogte: zo, dat je voeten plat op de vloer (of een voetensteun) staan, en je onderarmen in een hoek van 90 graden met je bovenarmen. Zorg vooral dat er geen ‘knik’ in je polsen zit tijdens het tikken, in geen enkele richting: je hand moet recht in het verlengde liggen van je arm. Dus ook niet op tafel leunen tijdens het tikken, en zelfs niet op speciale polsmatjes (die zijn bedoeld om tijdens de tik-pauzes op te leunen). Zet je beeldscherm niet met de achterkant tegen een raam: het lichtcontrast is vermoeiend voor je ogen. • Ken de mogelijkheden van je software. Vooral bij nauwkeurige muisbewegingen kan je hand erg verkrampt raken. Menukeuzes (zeker als je ze vaak gebruikt) kun je dus met keyboard-shortcuts maken. Manipuleren van blokken tekst in de editor gaat vaak ook gemakkelijker met een paar eenvoudige toetsencombinaties: – Tekstblok selecteren: pijltjestoetsen met Shift ingedrukt – Naar begin/einde van de regel: ‘Home’ en ‘End’-toets – Tekstblok kopi¨eren: Ctrl+C of Ctrl+Insert – Tekstblok knippen: Ctrl+X of Shift+Delete – Tekstblok plakken: Ctrl+V of Shift+Insert Gebruik ‘PageUp’ en ‘PageDown’ om te scrollen in plaats van met de muis in de vertikale scrollbalk te prutsen. Gebruik de ‘Zoek’-functie van de editor in plaats van eindeloos te scrollen. Gebruik ‘Tab’ bij het invullen van de verschillende velden van een dialoogwindow. Leer ook eens wat speciale Windows-shortcuts (Window+E is ‘explorer openen’, Window+D is ‘desktop clear’ enz.). Gebruik ‘zoek&vervang’ of macro’s in plaats van 50 keer hetzelfde te doen. Mocht je ondanks alle voorzorgen toch last krijgen van RSI-achtige klachten, neem die dan serieus. Ga niet door met de activiteiten (computerwerk) die de klachten veroorzaken of verergeren. Neem contact op met je huisarts om naar oorzaken te zoeken en voor advies om de klachten te verminderen. Stel grenzen aan jezelf: je gezondheid is belangrijker dan een hoog tentamencijfer. Overleg met je tutor of studieadviseur over hoe je de werkdruk kunt verminderen. Zoek meer informatie over RSI en wat je ertegen kunt doen (tja, en dat moet dan weer met de computer), bijvoorbeeld op www.uu.nl/ssc/rsi of www.rsi-vereniging.nl of www.tifaq.org.
12
Onderwijs: inschrijven en inleveren
Welke vakken er in elk van de vier onderwijsperioden voor keuze in aanmerking komen kun je opzoeken in de electronische studiegids: www.cs.uu.nl/education. Inschrijven voor de vakken (na periode 1) kun je doen via ‘Osiris’, het inschrijf- en studieresultatensysteem van de universiteit: www.uu.nl/osirisstudent. Inloggen met je Solis-username en -password. Voor het inschrijven wordt binnen de Universiteit Utrecht 10
een strikte termijn gehanteerd. Meestal ligt het uiterste inschrijfmoment (’na-inschrijving’) zo’n 3 weken voor aanvang van een periode. Via Osiris kun je ook een overzicht krijgen van tot nu toe behaalde studieresultaten. Bij sommige vakken kun je opdrachten electronisch inleveren. Dat gebeurt via de website www.cs.uu.nl/docs/submit. Inloggen met de CS-username en studentnummer (dus zonder password!). Voeg meerdere files samen met zip, want je kunt slechts ´e´en file per opdracht per vak inleveren. Als je nogmaals voor dezelfde opdracht iets inlevert, vervangt dat de eerder ingeleverde file. Bij vakken waarbij intensieve samenwerking nodig is, wordt ook wel gebruik gemaakt van het BSCW-systeem (‘Basic Support for Cooperative Work’). Toegang gaat via bscw.cs.uu.nl/pub, inloggen met je CS-linux username en -password.
11
12
10x2
prakt
prakt
550 551 552 553
SONS
college
werkc
N&S
60
20
554
412
462
V 506
556 557
werkc
20
509
558
560
562
60
513
geb. beh.
465
468
518
514a
M V
flex UBV
Sticky
571
A-Es2
519 520
567 568 569 570 572 573 574
ICT-beta 563 564 565 566
20
werkc
20
werkc
475 40
473
werkc
20
433
471
516
M V
werkc
30
430
prakt werkc UBV
10x2
515
combi
425
werkc
30
426
16+8x2
werkc
30
420
college
kantine
college
60
415
service-beta
prakt
werkc
geb. beh.
15x2
508
combi
16+8x2
461
CLZ-β
15x2
30
ICT-beta
M
503
501
5e verdieping 505
prakt
prakt
prakt
458 15x2
456
409
10x2
V
15x2
M
CLZ-β
15x2
408
452
pr
405
406
402 15x2
4e verdieping
BBL september 2008
