compass de commerciële scheidsrechters de opkomst van handelsbemiddeling een klare kijk op zaken atradius.be MOZAMBIQUE WEB 2

compass 02 2007 een klare kijk op zaken atradius.be

WEB 2.0 DETAILHANDELAARS VINDEN HUN WEG NAAR HET WEB

MOZAMBIQUE KOMT STILAAN ZIJN MOEILIJKE VERLEDEN TE BOVEN

de opkomende markten INVESTEREN IN RIJKERE LANDEN

de commerciële scheidsrechters de opkomst van handelsbemiddeling

door michel beke

 _ Editoriaal

Het jaareinde nadert met rasse schreden en ik wil graag van deze gelegenheid gebruik maken om iedereen alvast een beloftevol en glansrijk 2008 te wensen. 2007 was voor Atradius een bijzonder druk en boeiend jaar. Het Madrileense Credito y Caucion en Atradius sloegen de handen in elkaar. Dankzij deze versmelting telt het netwerk van de groep vandaag wereldwijd 160 filialen in meer dan 40 landen. Samen willen beide ondernemingen de absolute nummer één worden in kredietverzekeringen, met aantrekkelijke producten en een eersteklas professionele dienstverlening. Ander belangrijk evenement dit jaar was de aanstelling van onze nieuwe CEO, Isidoro Unda. Sinds 2001 was hij al CEO van Credito y Caucion (Cyc) en sinds juli staat hij aan het roer van de nieuwe groep. Zijn doel: op een wezenlijke manier bijdragen tot de operationele integratie van Cyc binnen Atradius en tot de beursgang van onze onderneming. Atradius verkende dit jaar ook nieuwe horizonten: de groep opende een nieuw kantoor in Singapore, ondertekende een samenwerkingsakkoord met het Russische AlfaStrakhovanie, verkreeg een kredietverzekeringslicentie in Turkije en heeft nog tal van andere plannen in de pijplijn zitten. In dit nummer ontdekt u op pagina 6 dat bedrijven steeds vaker een beroep doen op bemiddeling voor de regeling van handelsgeschillen, een aanpak die hen handen vol geld bespaart en hun goede zakenrelaties intact laat. Ook de Europese Commissie is helemaal voor bemiddeling gewonnen en lanceerde een richtlijnontwerp in die zin dat mogelijk nog dit jaar wordt goedgekeurd. Stuwt het internet de verkoop van bedrijven vooruit? Het antwoord is ja, en wel in

“ 2007: een goed gevuld, buitengewoon boeiend jaar voor Atradius én voor onze klanten.”

tal van sectoren en domeinen. Meer daarover op pagina 10. En misschien is eindelijk het einde van de tunnel in zicht voor Mozambique, dat zijn moeilijke verleden tracht te boven te komen en buitenlandse investeerders wil lokken. Enige voorzichtigheid is hier evenwel geboden – volledige en duidelijke informatie inwinnen over de administratieve mallemolen is een absolute must voor iedere buitenlandse investeerder die in Mozambique zaken wil doen. Een degelijke kre-

dietverzekering kan hier uitkomst bieden. (pagina 18). In deze Compass krijgt u bovendien het allerlaatste nieuws en handige tips bij tal van andere boeiende en actuele onderwerpen. Ik wens jullie veel leesplezier.

Michel Beke Country Director Atradius België-Luxemburg

3 _ inhoud

14 _ UITMUNTENDHEID newell rubbermaid

10 _ Horizonten E-COMMERCE

Web 2.0

EEN BEGRIP IN HET HUISHOUDEN

DETAILHANDELAARS VINDEN WEG NAAR WEB 2.0 BEDRIJFJES VEROVEREN WORLD WIDE WEB

KRACHTPATSER IN CONSUMPTIEARTIKELEN

06 _ HORIZONten HANDELSBEMIDDELING

LANG LEVE DE SCHEIDSRECHTER BEMIDDELING KAN MILJOENEN BESPAREN

02 _ EDITORIaal

trends 22 _ BELGIë 24 _ wereldrapport

nieuws 04 _ internationaal HORIZONten 12 _ OPKOMENDE MARKTINVESTEERDERS UITMUNTENDHEID 16 _ BELGIë

COMPASS 02 _ 07

26 _ geen leven zonder risico Leopold Eyharts 27 _ bronnen impressum

18 _ trends Mozambique

MOEILIJK VERLEDEN TE BOVEN BUITENLANDSE INVESTEERDERS ZETTEN MOZAMBIQUE OPNIEUW OP DE KAART

 _ Nieuws internationaal

“HET BEDRIJF OVERLEEF DE TERNAUWERNOOD EEN HARTAANVAL.” Gerald Grinstein Grinstein, 73, trekt zich dit jaar terug als CEO van Delta, de luchtvaartmaatschappij die hij eigenhandig uit de rode cijfers haalde. Een afgeslankt en gestroomlijnd Delta, ‘s werelds derde grootste luchtvaartmaatschappij, tekende tijdens het tweede kwartaal een winst van 1,8 miljard USD op, nog geen drie maanden na het nakende bankroet. Deze schitterende cijfers zijn geheel de verdienste van Grinstein, die even uit pensioen terugkwam om de reddingsoperatie in goede banen te leiden. Hij maakte de werknemers van het bedrijf meteen duidelijk dat iedereen zijn steentje moest bijdragen om het bedrijf weer op het goede spoor te krijgen. Delta was immers na 11 september 2001 diep in de schulden weggezakt. Of zoals Grinstein, advocaat van opleiding, later aan een interviewer vertelde: “De kaarten lagen allesbehalve gunstig: het bedrijf overleefde ternauwernood een hartaanval.”



www.delta.com OPKOMENDE MARKTEN

LANDENOVERZICHT Atradius lanceert een reeks online landenoverzichten, met beknopte informatie over het politieke en macro-economische klimaat in meer dan 40 opkomende markten. De overzichten, die regelmatig worden bijgewerkt op de gloednieuwe Atradius websites, geven ook de voorspellingen van experts mee over de verdere ontwikkeling van deze markten. Op de websites vindt de lezer ook nog andere publicaties met praktische tips voor een optimaal kredietbeheer voor binnenlandse en buitenlandse handel.



www.atradius.be

SAMENWERKINGSOVEREENKOMST

TO RUSSIA WITH LOVE Atradius gaat in zee met AlfaStrakhovanie, één van Ruslands topverzekeraars. Zoals bepaald in de samenwerkingsovereenkomst zal AlfaStrakhovanie in Rusland kredietverzekeringen verstrekken aan klanten van Atradius. Beide partijen voorzien een uitbreiding van de overeenkomst met kredietverzekeringen voor de eigen klanten van AlfaStrakhovanie in Rusland. “AlfaStrakhovanie is één van Ruslands topverzekeraars,” aldus Peter Ingenlath, Chief Market Officer en vice-voorzitter van de Management Board van Atradius. “Onze Russische partner beschikt over de juiste mix: markttoegang, plus de wil om de kredietverzekeringsmarkt in Rusland een verdere impuls te geven.”



www.atradius.be

TOPWISSEL

ATRADIUS HEEFT EEN NIEUWE CEO De toezichtsraad van Atradius benoemde Isidoro Unda als directievoorzitter en tevens CEO. De nieuwe CEO is al sinds 4 juli bij Atradius aan de slag. Unda, 54, werkte al sinds 1988 bij toonaangevend kredietverzekeraar Crédito y Caución - met thuisbasis in Madrid – waar hij in 2001 opklom tot CEO. Al sinds december 2003 was hij lid van de toezichtsraad van Atradius en sedert 2006 ook vice-voorzitter. Hij heeft een diploma Rechten en Economie op zak van Deusto University in Bilbao, heeft meer dan 20 jaar ervaring in de financiële en verzekeringssector en zetelde in de toezichtsraad van Inverseguros S.A. en van Mutua Madrileña Automovilista. In zijn nieuwe functie zal Unda “in belangrijke mate bijdragen tot de operationele integratie van Crédito y Caución (CyC) in Atradius en de geplande IPO van de onderneming”, aldus Paul-Henri Denieuil, voorzitter van de toezichtsraad van Atradius. Unda voegt er nog aan toe: “Ik kijk er naar uit om samen met mijn directiecollega’s en alle medewerkers verder te bouwen aan het nummer één in kredietverzekering dankzij de verdere versmelting van CyC en Atradius. Samen beschikken beide ondernemingen over een immens potentieel om toegevoegde waarde aan de markt te leveren.” Peter Ingenlath, dienstdoend CEO, blijft Chief Market Officer en vice-voorzitter van de Management Board.

www.atradius.be

maatwerk

alles kan De tijd dat een klant een auto kon bestellen in eender welke kleur zolang het maar zwart was, is voorgoed voorbij, zo stelt het nieuwe onderzoek “Personalisation: Transforming the Way Business Connects”, gesponsord door Cisco Systems. Meer dan de helft van alle producten en diensten zullen binnen vijf jaar grotendeels of volledig op maat worden gemaakt, versus 37% vandaag, zo stellen de onderzoekers. Personalisering laat klanten toe om producten naar hun eigen voorkeur te kneden, bijv. auto’s, kleding of huishoudproducten. Basis voor het onderzoek, uitgevoerd door de Economist Intelligence Unit, was een wereldwijde enquête bij 328 senior kaderleden.

http://newsroom.cisco.com BEDRIJFSTACTIEK

VERTROUWEN MAG, CHECKEN MOET Heb je soms het gevoel dat je onderhandelingspartner je niet de volledige waarheid vertelt? Dan heb je waarschijnlijk gelijk, zo blijkt uit een studie van de MIT Sloan School of Management. Robert Adler, professor aan de universiteit van North Carolina, biedt een aantal handige tips om de volledige waarheid te achterhalen: zoek achtergrondinfo op over je gesprekspartners; nodig onderhandelingspartners uit om alle materiële informatie te delen; stel dezelfde vraag op verschillende manieren; parafraseer het standpunt van de tegenstander om een ja/nee-antwoord uit te lokken; en let op plotse veranderingen in de houding van je onderhandelingspartner.

http://sloanreview.mit.edu

COMPASS 02 _ 07

6 _ HORIZONten bemiddeling

lANG LEVE de scheidsrechter BEDRIJVEN DOEN STEEDS VAKER EEN BEROEP OP BEMIDDELING VOOR HET OPLOSSEN VAN HANDELSGESCHILLEN. DIT BESPAART HEN MILJOENEN AAN GERECHTSKOSTEN EN HELPT HUN HANDELSRELATIES INTACT TE HOUDEN.

dooR Christopher Condon

een bemiddelaar vinden Voor advocaten en de bedrijven die hen in dienst nemen is een gerechtelijke procedure de traditionele optie voor het oplossen van geschillen. In geval van een conflict halen managers er meestal onmiddellijk hun advocaten bij en maken ze zich op voor een heuse krachtmeting. We stellen echter vast dat deze aanpak niet langer de voorkeur geniet; vandaag opteren bedrijven voor vredelievendere manieren voor het regelen van geschillen. Neem bijvoorbeeld het geschil van vorig jaar tussen een Italiaans bouwbedrijf en Nuovo Pignone, de in Firenze gevestigde dochtermaatschappij van General Electric Oil & Gas. De bouwfirma stelde een vordering in tegen GE ter waarde van ettelijke miljoenen euro’s. Toen GE niet akkoord ging, huurde de Italiaanse firma één van Italië’s meest gehaaide advocaten in en alles wees erop dat de zaak in de rechtbank zou worden uitgevochten. GE vond de claim overdreven en diende een tegenvordering in. Voordat het geschil echter kon escaleren in een gevecht, gooide GE het plots over een andere boeg. GE stelde voor dat beide partijen Guido Alpa, voorzitter van de Italiaanse Orde van Advocaten, zouden aanstellen als bemiddelaar. De bouwfirma ging akkoord en het resultaat, een compromisakkoord waarvan de voorwaarden, evenals andere details van het geschil, vertrouwelijk zijn, bleek heel wat minder pijnlijk dan een rechtszaak. “Wat jarenlange arbitrage zou vergen, werd opgelost in anderhalve dag bemiddeling”, aldus Michael McIlwrath, senior juridisch adviseur bij GE Oil & Gas. GE is niet het enige bedrijf dat aan den lijve ondervond dat handelsbemiddeling – het aanstellen van derden om de directe onderhandelingen tussen de partijen te vergemakkelijken – geld, tijd en ergernis kan besparen. Bemiddeling wint duidelijk aan populariteit in de VS en in Europa. Jaarlijks wordt er in Londen alleen al bemiddeld in ongeveer 3.000 geschillen tussen bedrijven en in de VS is deze methode al perfect ingeburgerd. De procedure is nieuwer op het Europese vasteCOMPASS 02 _ 07

land, maar wordt volgens bemiddelaars en bedrijfsjuristen ook hier steeds meer toegepast. De Internationale Kamer van Koophandel staat volledig achter deze praktijk en de Europese Commissie werkt aan een richtlijnontwerp voor de harmonisering van de bemiddelingsnormen en de praktische uitvoering ervan binnen de EU en die ook het gebruik ervan moet aanmoedigen. “Er wordt zeker meer bemiddeld in de VS, maar de procedure wint snel terrein in Europa”, aldus Robert Volterra, vennoot bij Latham & Watkins, een in Londen gevestigd internationaal advocatenkantoor. “Het is een extra hulpmiddel dat bedrijven kunnen aanwenden alvorens bij een conflict de onderhandelingen af te breken en arbitrage of een gerechtelijke procedure op te starten.”

Vertrekpunten voor bedrijven op zoek naar een bemiddelaar

De koppen bij elkaar

België Brussels Business Mediation Centre Louizalaan, 500, 1000 Brussel Tel.: +32 02 6485002 www.bbmc-médiation.be

Het eerste wat bemiddelaars duidelijk maken wanneer ze uitleggen waarom bemiddeling aan belang wint, is dat er een verschil is tussen bemiddeling en arbitrage. Bij arbitrage wordt een derde partij ingehuurd die moet beslissen wie van beide partijen gelijk heeft en wie niet en aan beide partijen een schikking moet opleggen. Bemiddeling verschilt ook van verzoening, waarbij een derde een niet-bindend voorstel doet voor een schikking. Bij bemiddeling worden de koppen echt bij elkaar gestoken: “Het is een onderhandeling waarbij een handje geholpen wordt”, aldus Volterra. Philip Clifford, ook vennoot bij Latham & Watkins, voegt hieraan toe dat bemiddeling het voordeel heeft van een gestructureerd proces met de tussenkomst van een derde, wat niet het geval is bij gewone bilaterale onderhandelingen. Dit kan belangrijk zijn om de raad van bestuur, aandeelhouders of regelgevende instanties ervan te overtuigen dat de advocaten van het bedrijf niet gewoon snel opgegeven hebben. “Het geeft hen het equivalent van een dag in de rechtbank, maar dan zonder de torenhoge gerechtskosten”, zo benadrukt Clifford. De voordelen van bemiddeling gaan echter verder dan een loutere kostenbesparing en het

VK Centre for Effective Dispute Resolution 70 Fleet Street, London EC4Y 1EU Tel.: +44 20 7536 6060 www.cedr.co.uk Zwitserland Arbitration and Mediation Centre World Intellectual Property Organization 34, chemin des Colombettes 1211 Genève 20 Tel.: +41 22 338 8247 www.wipo.int

Frankrijk Centre de médiation et d‘arbitrage de Paris 39, Avenue Franklin Roosevelt 75008 Parijs Tel.: +33 1 44 95 11 40 www.mediationetarbitrage.com Italië Camera Arbitrale Nazionale e Internazionale di Milano Via Meravigli 9/B, Milaan 20143 Tel.: +39 02 8515 4444 www.camera-arbitrale.com Duitsland Deutsche Institution für Schiedsgerichtsbarkeit Beethovenstr. 5-13, 50674 Keulen Tel.: +49-(0)221-285520 www.dis-arb.de

8 _ HORIZONten bemiddeling

interne bemiddeling COMPASS: Vanwaar de keuze van Akzo Nobel

meer conflicten met werknemers aan te pakken via

voor bemiddeling?

bemiddeling?

Van Gils: �������������������������������������� In het begin van de jaren ’90 had het

Van Gils: Er bestaan een heleboel recente

bedrijf een visionair raadsman die het gebruik

studies waaruit blijkt dat alleen al in Nederland

van bemiddeling voor het oplossen van geschillen

tussen 80.000 en 100.000 ziektedagen onmiddellijk

aanmoedigde. De overstap gebeurde nadat

verband houden met conflicten binnen het bedrijf.

het bedrijf enkele slechte ervaringen had met

En in 3 tot 4% van de gevallen komt de werknemer

rechtszaken; het bedrijf besloot zijn raad op te

niet meer terug. Boven op de gerechtskosten is er

volgen. Nu maakt bemiddeling integraal deel uit

dus een groot verlies aan productiviteit in geval

van het ondernemingsbeleid van het bedrijf.

van rechtszaken.

COMPASS: Leidde dat beleid er onmiddellijk toe

COMPASS: Hoe kunnen bedrijven meer conflicten

dat men een beroep ging doen op bemiddeling bij

oplossen via bemiddeling?

interne geschillen�?

Van Gils: Ten eerste moet de bemiddelaar iemand

Van Gils: Neen, en dit gebruik van bemiddeling

zijn die beide partijen kunnen vertrouwen. Ik werk

groeit zeer traag. Het is zeer moeilijk om

voor Akzo Nobel, maar ik rapporteer niet aan het

bemiddeling aan te moedigen. Over het algemeen

management. Ik heb geen formele baas – ik heb

verkiest het management zich zo snel mogelijk van

een verantwoordelijkheid tegenover beide partijen.

mensen die in geschillen met het bedrijf verwikkeld De statuten garanderen ook de vertrouwelijkheid zijn te ontdoen door hen voor de rechtbank te

van mijn gesprekken met werknemers. Dat soort

slepen. Maar dat kost handenvol geld.

garanties is noodzakelijk, anders kan je het

COMPASS: Wat brengt het bedrijf ertoe om steeds

vergeten.

Ger J. van Gils is bemiddelingsspecialist tewerkgesteld bij chemisch en farmaceutisch bedrijf Akzo Nobel. Hij staat in voor de bemiddeling in geschillen met werknemers in de Nederlandse tak van het bedrijf. Hij sprak met Compass over hoe zijn bedrijf een beroep doet op bemiddeling om te vermijden dat interne geschillen escaleren. vermijden van een aanslepende rechtszaak. Bemiddeling lost problemen sneller op dan arbitrage of een gerechtelijke procedure, waardoor de aandacht van het management er minder door opgeëist wordt. Bemiddeling kan ook de handelsrelaties vrijwaren en zorgt ervoor dat de partijen de draad weer kunnen opnemen eens het geschil is opgelost. Volterra wijst erop dat in sommige sectoren, zoals de bouwsector, bedrijven hun handelsrelaties vaak zelfs na een rechtszaak gewoon verderzetten. “In sommige sectoren liggen deze relaties dan weer gevoeliger en is bemiddeling een veel aangenamere en zachtere aanpak.” De toegevoegde waarde van

de bemiddelaar is zijn of haar vermogen om twee partijen tot een oplossing te brengen die voor beide partijen aanvaardbaar is. Terwijl arbitrage en gerechtelijke procedures de partijen dwingen de zaak te beslechten vanuit een negatief standpunt ligt bij bemiddeling de klemtoon op wat elk van hen bij het proces kan winnen en waarom. Dit helpt beide tegenstanders om het standpunt van hun rivaal te begrijpen. “Managers bekijken de zaak voor het eerst even vanuit de ander zijn standpunt,” aldus Andy Rogers, woordvoerder van het Centre for Effective Dispute Resolution (CEDR) in Londen, een groep die bemiddeling bevordert en bemid-

delaars opleidt. “Het zet mensen ertoe aan na te denken over hoe de realiteit van een rechtszaak er zou uitzien.” Ook de vertrouwelijkheid van de bemiddeling is een plus. Anders dan bij rechtszaken, waarover informatie gepubliceerd kan worden, is er bij bemiddeling ruimte voor verzoening, aangezien de wederzijdse verklaringen achteraf niet kunnen worden gebruikt als schuldbekentenis. Het slaagpercentage van bemiddeling spreekt voor zich, aldus Rogers. Hij merkt op dat in 75–80% van de bemiddelingen binnen de paar dagen een akkoord bereikt wordt en in de meeste andere gevallen binnen de twee weken. De meeste geschillen waarbij bemiddeld wordt, zijn alledaagse conflicten die verband houden met de levering van goederen en diensten, schadegevallen en auteursrechten. Heel wat bedrijven die bemiddeling geprobeerd hebben bij één soort conflict grijpen ernaar terug wanneer andere soorten conflicten zich voordoen. “Het is een proces dat, eens je het geprobeerd hebt, je ogen opent,” aldus McIlwrath van GE. “Het is een ervaring die je ervan bewust maakt dat er ook andere manieren zijn om een geschil op te lossen.”

Buiten de rechtbank om Bemiddeling is bijzonder interessant voor handelaars die actief zijn in opkomende markten, waar de rechtssystemen mogelijk onderontwikkeld, corrupt of beide zijn. Roemenië, waarin investeerders 9 miljard euro aan directe buitenlandse investeringen pompten, is daarvan een perfect voorbeeld. Volgens Dan Visoiu, vennoot bij het Roemeense advocatenkantoor Biris Goran, is het soms moeilijk de lokale partijen te doen instemmen met bemiddeling. Visoiu adviseert buitenlandse handelaars en investeerders om in contracten een bepaling op te nemen die de partijen ertoe verplicht om geschillen eerst via bemiddeling te proberen oplossen. Dit kan van zeer groot belang zijn, aangezien gerechtelijke procedures jarenlang kunnen aanslepen en weinig bedrijven vertrouwen hebben in het gerecht. Hoewel bemiddeling aan populariteit

HOE KOM JE TOT EEN AKKOORD

EXPERTS GEVEN DE VOLGENDE TIPS OM VIA BEMIDDELING TOT EEN AKKOORD TE KOMEN: > Overweeg om de andere kant een bemiddelaar te laten voorstellen. > Verzeker je ervan dat de bemiddelaar ervaring heeft met de procedure en dat hij over een zekere kennis van jouw bedrijfssector beschikt. > Weerhoud je ervan absolute minimumen maximumbedragen voorop te stellen vóór de bemiddeling. > Spits je aandacht tijdens de bemiddelingsperiode volledig toe op de be middeling en laat je niet afleiden door andere zaken. > Verzeker je ervan dat je al het nodige materiaal en documenten bij de hand

> > > > > >

hebt. Verzeker u ervan dat de beslissers van de twee partijen aanwezig zijn. Vraag aan de beslisser van de andere partij om de dialoog aan te gaan met de bemiddelaar. Wees bereid om over technische vragen te discuteren. Luister naar de argumenten van de andere partij met een open geest. Vergeet niet wat een juridische procedure kan kosten.. Uw objectief moet zijn om tot een aanvaardbare oplossing te komen, niet om gelijk te hebben of om te winnen.

Bronnen: Arthur L. Tarlow, Tarlow, Jordan & Schrader; Barden Ladner Gervis LLP; Michael McIlwrath, GE Oil & Gas

COMPASS 02 _ 07

wint in Europa, ziet het er niet naar uit dat het even populair zal worden als in de VS. Het “de verliezer betaalt”-principe in Europa, volgens hetwelk de verliezer de gerechtskosten van de winnende partij betaalt, biedt de mogelijkheid dat er voor één van de partijen geen kosten verbonden zijn aan de rechtszaak. In de VS daarentegen kan zelfs de winnaar een verliezer zijn wanneer hij de rekening gepresenteerd krijgt van zijn advocaat. Dit gezegd zijnde beginnen de Europese rechtbanken langzamerhand bemiddeling aan te moedigen. In de meeste rechtsgebieden wordt nu al van de procederende partijen gevraagd dat ze een zekere inspanning zouden leveren om te onderhandelen over een akkoord voordat ze aan een rechtszaak beginnen. Eind vorig jaar beval een Britse rechtbank de winnaar van een geschil de gerechtskosten van de verliezer te betalen omdat hij geweigerd had op een verzoek tot bemiddeling in te gaan.

Harmonisering van bemiddelingsnormen Een ander duwtje in de rug komt van de Europese Commissie. De Commissie werkte een bemiddelingsrichtlijn uit die aan de Europese Raad en het Europese Parlement werd voorgelegd en die dit najaar zou worden goedgekeurd. De richtlijn zou de definities en normen voor bemiddeling harmoniseren in de hele EU, maar zou geen verplichte bemiddeling instellen of aanmoedigen. Dit proces wordt echter verder gestuurd door bedrijven zoals GE. De advocaten van GE zien erop toe dat geschillen al in een vroeg stadium worden geïdentificeerd en sturen ze in de richting van een akkoord voordat ze escaleren in gerechtelijke confrontaties. “We stelden vast dat heel wat geschillen niet echt met het bedrijf te maken hadden”, zegt McIlwrath. “Deze gevallen hielden vaak geen verband met de bedrijfsdoelstellingen van GE. Nu proberen we geschillen op te lossen als onderdeel van ons bedrijfsproces.” Natuurlijk zullen sommige bedrijven de gerechtelijke weg blijven verkiezen. “Als je, na afweging van de voor- en nadelen, het nog steeds nodig acht dat iemand zegt “Jij hebt gelijk en jij ben fout”, dan moet je voor een gerechtelijke procedure gaan”, aldus Rogers. “Maar als je een optimaal resultaat nastreeft, dan is bemiddeling vaak de beste keus.”

10 _ Horizonten e-commerce

Web 2.0: IN HET SPOOR VAN DE DETAILHANDEL DE VERHOOGDE INTERACTIVITEIT VAN WEBSITES EN DE TOENAME VAN HET AANTAL BREEDBANDVERBINDINGEN ZIJN DE MOTOR VAN EEN HEUSE ECOMMERCEREVOLUTIE IN EUROPA. VOORAL KLEINE BEDRIJFJES PLUKKEN HIERVAN DE VRUCHTEN

door William Boston

Dave Lomax deed goede zaken met zijn designkledingwinkel Bagga Menswear, gelegen op een bevoorrechte locatie in het chique Bexleyheath in het Britse graafschap Kent. In 2004 al zag hij echter in dat er muziek zat in online verkoop. Hij ruilde zijn grote winkel voor een kleinere winkel en een website. Toen kwam zijn bedrijf pas echt goed van de grond. Voordat hij online ging, was de totale jaarlijkse verkoop van herenkleding van topmerken van ontwerpers zoals Armani, Diesel en G-Star goed voor € 242.000. In de begindagen op het web vertegenwoordigde de online verkoop een vierde van de totale verkoop. In 2006 draaide Bagga een omzet van € 1,02 miljoen, waarvan 83% uit de online winkel. De winsten zijn ook sterk de hoogte in gegaan, niet in het minst doordat de online verkoop en de kleinere winkel de overheadkosten aanzienlijk beperken. Detailhandelaars in heel Europa hebben gelijkaardige ervaringen. In Duitsland ging elektronicapostorderbedrijf Alternate GmbH online in 1997 om producten aan te bieden die tot dan toe enkel per fax en per telefoon besteld konden worden. Het verkoopvolume bereikte ongeziene hoogten. Vandaag is het bedrijf één van Europa’s grootste IT-postorderbedrijven, met afdelingen in Nederland en Spanje en lokale websites in Oostenrijk en België. “De groei is enorm sinds we online zijn gegaan”, aldus bedrijfswoordvoerder Björn Bartsch, hoewel hij geen verkoopgegevens onthult van deze besloten vennootschap. “Ons bedrijf is onlosmakelijk verbonden met het internet.” Volgens een studie gepubliceerd door de Europese Commissie in februari 2007, spelen Alternate en Bagga in op een veel ruimere trend. Uit de studie blijkt dat bij 57% van de Europese detailhandelaars ten minste een deel van de verkoop online wordt gegenereerd. Deze resultaten zijn gebaseerd op interviews met 6.600 bedrijven met ten minste 10 werknemers die in de detailhandel actief zijn. De studie vermeldt dat 97% van deze ondernemingen kleine of middelgrote bedrijven zijn. Veel van deze detailhandelaars profiteren van COMPASS 02 _ 07

de nieuwe interactieve opties die het internet biedt om hun online verkoopcijfers de hoogte in te sturen. Een deel van het succes van Alternate, bijvoorbeeld, is te danken aan het feit dat klanten op hun website zelf hun pc kunnen samenstellen uit een brede waaier van onderdelen en dat ze de producten en diensten kunnen evalueren op een online forum. “Dit blijkt een zeer populaire functie te zijn”, aldus Bartsch.

Doe-het-zelf online Hetzelfde fenomeen stellen we vast doorheen het volledig spectrum van consumptieproducten. Veel T-shirtverkopers, bijvoorbeeld, geven hun klanten de mogelijkheid hun eigen ontwerpen op te sturen of te kiezen uit verschillende ontwerpen die ze online kunnen bekijken, zodat hun aankopen persoonlijker worden. Een vergelijkbaar voorbeeld zijn bedrijven die een online printservice voor visitekaartjes aanbieden, waar klanten over het algemeen hun eigen ontwerpen in PDF-formaat opsturen, die dan op hun kaartjes worden gedrukt. Andere handelaars gebruiken de nieuwe mogelijkheden van het internet op andere manieren, bijvoorbeeld om producten in actie te tonen door middel van videostreaming of om een driedimensionaal beeld van de producten te geven. De publicatie van inhoud die door de gebruikers werd aangemaakt – zoals de uitgebreide commentaren en evaluaties die men vindt op vergelijkende winkelsites – helpt handelaars ook om een online klantenbestand

ONGELIJKE VERDELING Hoewel e-commerce in Europa pijlsnel groeit, verloopt deze groei niet helemaal gelijkmatig. Volgens de internationale technologie- en marktonderzoeksfirma Forrester, gaf de gemiddelde Britse koper online € 1.704 uit in 2006, in vergelijking met slechts € 786 in Duitsland. De vijf grootste e-commercemarkten in Europa in 2006 waren Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië, Spanje en Duitsland.

uit te bouwen. Verkopers dragen niet langer zelf de volledige last van het verkopen van hun producten; potentiële klanten hoeven maar even naar winkelwebsteks zoals www. shopping.yahoo.com of www.kelkoo.co.uk te surfen om te ontdekken wat andere klanten denken over de producten die zij van plan zijn te kopen. Deze interactieve mogelijkheden van het web, die aangeduid worden met de term “Web 2.0” om een onderscheid te maken tussen het huidige gebruik van het internet en de beperktere vroegere versies, helpen om de online verkoopcijfers op te drijven. De verdere inburgering van breedband, dat online winkelen sneller en makkelijker maakt, draagt hier ook toe bij. IT-onderzoeksfirma Gartner voorspelt dat tegen 2010 zo’n 55% van de gezinnen in West-Europa over een breedbandverbinding zullen beschikken, tegenover het huidige percentage van 45%.

Shop ‘til you drop Met de steeds gesofistikeerdere webmogelijkheden en het groeiende gebruik van breedbandverbindingen voorzien analisten een verdere explosieve groei van e-commerce in Europa. Tussen 2003 en 2005 steeg het aantal Europeanen dat online winkelde met 37% en meer dan de helft van alle Europeanen ging ten minste eenmaal per maand online, aldus Jaap Favier, analist bij IT-consultants Forrester Research. “In de volgende vijf jaar zal het aantal Europeanen dat online winkelt verder klimmen van 100 miljoen naar 174 miljoen”, zo voorspelt hij. “Hun gemiddelde jaarlijkse nettouitgaven in webwinkels zal groeien van rond de 1.000 euro naar 1.500 euro. Het totale online verkoopvolume aan consumenten in Europa zal oplopen tot € 263 miljard in 2011, tegenover € 102 miljard in 2006”, voegt hij er nog aan toe. De reis-, kleding-, voedingswaren- en elektronicasectoren zullen de grootste winnaars zijn; zij zullen allemaal de kaap van de 10 miljard euro per jaar aan online verkoop in Europa overschrijden.

12 _ Horizonten OPKOMENDE MARKTEN

WERELDWIJDE KOOPJESJACHT CHINESE, RUSSISCHE EN INDISCHE BEDRIJVEN KOPEN WESTERSE FIRMA’S OP, WAT LEIDT TOT EEN POTENTIËLE VERSCHUIVING IN DE COMMERCIËLE (EN MOGELIJK OOK DE POLITIEKE) MACHTSVERHOUDINGEN

Twee jaar geleden verschenen er plots krantenkoppen over een mogelijke bedrijfsovername. Een grote oliemaatschappij had een bod gedaan op een concurrent – een legendarisch bedrijf dat een rol had gespeeld in de industriële ontwikkeling van het land. De potentiële koper was echter gedeeltelijk in handen van de staat en de politici van het land waarin het over te nemen bedrijf was gevestigd, begonnen zich zorgen te maken. Nationale veiligheidsmechanismen werden in gang gezet, er verscheen een binnenlandse bieder op het toneel en de buitenlandse bieder trok zich uiteindelijk terug. Het typische verhaal van een arm land dat vecht tegen de beheersing van een belangrijke industrietak door een reus uit een ontwikkeld land? Deze keer niet. Het objectief van de overname was het in de VS gevestigde bedrijf Unocal en de buitenlandse bie-

der was de China National Offshore Oil Corp (CNOOC). De Chinese firma bood $ 18,5 miljard, maar Unocal ging uiteindelijk naar het in de VS gevestigde Chevron, dat een lager bod had gedaan. Hoewel CNOOC zijn doel uiteindelijk niet kon waarmaken, gebeurt dit wel voor een groeiend aantal van zijn landgenoten. De traditionele rollen worden omgedraaid: Chinese, Russische en Indische bedrijven investeren massaal in rijke landen en krijgen steeds meer macht in landen die tot voor kort de wereldhandel domineerden. De tijd dat “directe buitenlandse investeringen” vooral in één richting stroomden, van de Eerste naar de Derde Wereld, is zo goed als voorbij. “De opmars van transnationale bedrijven uit ontwikkelende economieën maakt deel uit van een diepgaande verschuiving in de wereldeconomie”, zo lezen we in het World Investment Report

2006 van de VN-Conferentie over Handel en Ontwikkeling. Maar niet alleen de commerciële machtsverhoudingen verschuiven. Officiële bronnen in de VS en Europa zijn bezorgd dat de politieke en strategische machten zich laten leiden door commerciële overwegingen. Ze wijzen erop – tot nu toe enkel informeel – dat Chinese en Russische kopers van Westerse activa vaak verbonden zijn aan de staat en dus voor de staat zouden kunnen bieden. Ze verwijzen naar de beslissing van Rusland in 2006 om de gastoevoer naar Oekraïne af te sluiten (vermoedelijk om dat land te straffen voor zijn politieke onafhankelijkheid) als een onheilspellend teken dat Rusland wel eens zijn bedrijven zou kunnen inzetten voor politieke doeleinden. Met betrekking tot China heerst dezelfde bezorgdheid. Officiële bronnen in de VS vrezen dat de Chinese controle over belangrijke

VLOEIBAAR GOUD: China concentreert zich op olie- en grondstoffenaanwinsten.

dooR Douglas Merrill GEEN TOEGANG: China’s staatsoliebedrijf verloor zijn bod op Unocal in 2005.

Amerikaanse activa zelfs een militaire bedreiging zou kunnen vormen als de kwestie van de VS-steun aan Taiwan ooit escaleert. Deze bedenkingen speelden een rol bij de weigering van het bod van CNOOC op Unocal. Ook lagen ze aan de grondslag van de aanbeveling van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, nadat het Chinese elektronicabedrijf Lenovo IBM’s pc-productie opkocht in 2004, om de Lenovo-pc’s in de kantoren van de Amerikaanse regering enkel te gebruiken voor niet-vertrouwelijke documenten.

Een hoop geld Ongeacht de gegrondheid van deze redenen tot bezorgdheid, is het duidelijk dat de voormalige ontwikkelingslanden over een hoop geld beschikken en dat ze hun geld in strategische sectoren pompen. China’s valutareserves worden geschat op $ 1,2 biljoen, waarvan tot $ 300 miljard jaarlijks naar een staatsfonds voor buitenlandse aanwinsten vloeit. Een groot deel van dit geld wordt gebruikt om geavanceerde technologische bedrijven op te kopen in de sectoren van werktuigmachines, IT, de farmaceutische en de chemische industrie. Chinese bedrijven hebben de laatste jaren alleen al in Duitsland meer dan 200 hoogtechnologische bedrijven opgekocht. Ruslands internationale investeringsfonds bevat op zijn beurt een oorlogskas ter waarde van $ 135 miljard: kleiner dan die van China, maar toch omvangrijk genoeg om voor bezorgdheid in het Westen te zorgen. Ruslands nieuwste aanwinsten situeren zich onder meer in de bouwsector, de luchtvaart en de zware industrie. De Russische bank VTB, waarvan de staat de eigenaar is, verwierf 5% van het luchtvaartconcern EADS. Oligarch Oleg Deripaska, baas van aluminiumreus RusAl en een man met veel politieke connecties, kocht 30% op van de Oostenrijkse bouwfirma Strabag en 43% van het Canadese bedrijf Magna, toeleverancier van de automobielindustrie. Miljardair Roman Abramovich kocht op zijn beurt Oregon Steel voor $ 2,3 miljard. Ook Indische bedrijven zitten niet stil. Eerder COMPASS 02 _ 07

dit jaar kocht het grote Indische aluminiumen koperverwerkende bedrijf Hindalco het Canadese Novelis via een contante transactie. Tata Steel verwierf in 2006 de Brits-Nederlandse staalreus Corus, een transactie ter waarde van $ 13,2 miljard. Het moederbedrijf van Tata Steel, Tata Group, is op agressieve wijze gegroeid door bedrijfsaanwinsten. Tussen 2000 en 2006 verwierf dit bedrijf alleen, gedeeltelijk of volledig, 27 verschillende ondernemingen over heel de wereld. De motie-

SHOP ‘TIL YOU DROP Uitgaande directe buitenlandse investeringen Rusland Jaargemiddelde voor 1990–2000 $ 1,58 miljard 2005 totaal $ 13,1 miljard China Jaargemiddelde voor 1990–2004 $ 1,8 miljard 2005 totaal $ 11,3 miljard India Jaargemiddelde 1990–2000 $ 121 miljoen Jaargemiddelde 2002–2005 $ 1,59 miljard Bron: VN-Conferentie over Handel en Ontwikkeling

ven voor deze wereldwijde koopwoede variëren. Naast het vinden van een productief doel voor hun enorme cashreserves zijn kopers die niet over natuurlijke rijkdommen beschikken (zoals China) steeds op zoek naar olie en andere grondstoffen. Kopers uit ontwikkelingslanden proberen ook toegang te krijgen tot technologie en knowhow in sleutelsectoren. Velen kopen ook winstgevende merken en markten op die zich doorheen de jaren in het Westen ontwikkeld hebben. Rusland streeft daarenboven naar een hoger goed: erkenning en aanvaarding. Sommige Russische investeerders hopen zich los te maken van het stigma van de vriendjespolitiek dat aan hen kleeft. Rusland staat op de 121ste plaats op de corruptie-index van Transparency International, zij aan zij met Swaziland en Rwanda. Bovenop de commerciële voordelen kan de aankoop van bekende Westerse merken voor een beter imago zorgen. De opmars van nieuwe managers uit opkomende markten brengt nu al een revolutie teweeg in de Westerse zienswijzen. Terwijl armere landen ooit de leveranciers van grondstoffen en onderdelen aan de rijke landen waren, zijn ze nu meer en meer leveranciers van kapitaal, hoogwaardig design en topmanagement. De laatste jaren hebben biedingen van bedrijven als CNOOC, Lenovo, RusAl en Tata de krantenkoppen gehaald doordat deze zo ongewoon waren. In de toekomst is het zeer goed mogelijk dat dit soort biedingen dagelijkse kost wordt.

14 _ Excellence RUBBERMAID uitmuntendheid Newell Rubbermaid

EEN BEGRIP IN HET HUISHOUDEN

NEWELL EN RUBBERMAID NAMEN IN DE VS EEN BESCHEIDEN START, MAAR GROEIDEN UIT TOT EEN INTERNATIONALE GIGANT IN CONSUMPTIEARTIKELEN. EEN GECENTRALISEERD DIENSTENCENTRUM IN EUROPA BRENGT DE BONTE KLANTENPORTEFEUILLE ONDER EEN DAK.

Koperen gordijnroedes en roodrubberen stofblikken zijn niet je typische producten voor de uitbouw van een wereldimperium. Toch is dit hoe twee Amerikaanse bedrijven, Newell en Rubbermaid — de voorlopers van het huidige Newell Rubbermaid — in respectievelijk 1902 en 1933 van de grond kwamen. Doorheen de jaren breidden beide ondernemingen verder uit en boorden ze dezelfde markten aan. Toen ze in 1999 versmolten tot Newell Rubbermaid, werd dit algemeen gezien als een succesvol huwelijk dat (lang) stand zou houden. De onderneming bleef inderdaad standhouden en zelfs meer dan dat. Newell ging naast gordijnroedes ook tal van huishoudmerken verkopen en groeide voornamelijk via overnames. Rubbermaid is uitgegroeid tot een van Amerika’s bekendste huishoudmerken, waarbij van rubber werd overgeschakeld op plastic. Naar het einde van de jaren ’90 toe remde de groei van Rubbermaid echter af, ondanks de bestendige introductie van zo’n 400 nieuwe producten per jaar. Het bedrijf ging akkoord met een overname door Newell ter waarde van 6 miljard USD in aandelen. Vandaag profileert de groep, met een jaaromzet van om en bij de 6 miljard USD, zichzelf als “wereldwijd vermarkter van consumptie- en handelsartikelen die het leven van mensen beïnvloeden zowel thuis, op het werk als in hun vrije tijd”. De producten en merken worden ingedeeld bij een van de volgende vier segmenten: kantoorbenodigdheden; schoonmaak, organisatie & decor; gereedschappen & ijzerwaren; thuis & gezin. De verkoop verloopt grotendeels via distributieketens zoals supermarkten, doe-hetzelfzaken en warenhuizen en ijzerhandels. Na de fusie borduurde Newell Rubbermaid voort op de aanwezigheid van beide ondernemingen in Europa. De groep zette zijn overnamestrategie voort en kocht onder meer een aantal grote penmerken zoals Paper Mate, Parker, Waterman en Reynolds op. Newell Rubbermaid verwierf ook Dymo, producent van labelsystemen, dat sterk aanwezig is in Europa. Een aantal bedrijven met een lager groeipotentieel werd afgesplitst, waaronder Curver, leverancier van thuisopslagsystemen, en de gereedschappen- en fotolijstafdeling van Bulldog Tools in Duitsland, Frankrijk, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. COMPASS 02 _ 07

Eén dienstencentrum Hoewel er voortdurend nieuwe bedrijven worden overgenomen en andere afgestoten, blijft de teller van de groep in Europa op een stabiele 35 bedrijven steken, die bijdragen tot een jaaromzet van meer dan 800 miljoen USD in Europa, het Midden-Oosten en Afrika. Gaandeweg centraliseerden de verschillende bedrijven hun financiële systemen en gingen ze een uniforme kredietverzekeringsaanpak hanteren, waarbij ze informatie over debiteuren delen. De eerste stap in die richting was de opzet van één gemeenschappelijk dienstencentrum in Nederland, operationeel sinds april 2001. “Het debiteurenbeheer van al deze verschillende entiteiten moest naar dit centrum worden overgeheveld,” verduidelijkt Olga Groskamp, European Credit Manager van de groep. “Voordien werd de Newell Rubbermaid-cultuur niet in de overgenomen organisaties ingeburgerd. Deze bleven min of meer individuele koninkrijkjes, elk met zijn eigen systemen en eigen kredietbeheer. Een standaardisering van al deze procedures drong zich dus op.” Dat was allesbehalve een sinecure, onderstreept Groskamp. “Maar nu, zes jaar verder,

HISTORIEK 1902-03 Linton Company, opgestart in New York voor de productie van koperen gordijnroedes, gaat failliet en wordt overgenomen door Edgar A. Newell. 1910-21 Er worden Newell-filialen geopend in Canada en Illinois. 1916 De F. W. Woolworth-keten wordt klant en Newell gaat zich steeds meer toespitsen op grootafnemers. 1933 Rubbermaid brengt zijn eerste product op de markt: een roodrubberen stofblik. 1955 Rubbermaid wordt een NV. 1965 Newell ontwikkelt een groeistrategie die steunt op overnames. 1972 Newell wordt een NV. 1973-98 Beide ondernemingen voeren een reeks overnames door. 1999 Newell verwerft Rubbermaid en verandert van naam: de nieuwe groep heet voortaan Newell Rubbermaid. 2001 Newell Rubbermaid Shared Services Europe is geboren.

door Robin Cobb

Olga Groskamp European Credit Manager, Newell Rubbermaid werden alle processen geharmoniseerd en dat loopt gesmeerd.” Het gecentraliseerde dienstencentrum is een smeltkroes op zichzelf, met medewerkers uit alle windstreken. Deze talenrijkdom vergemakkelijkt een efficiënt internationaal debiteurenbeheer. Daarnaast sloot de onderneming een overeenkomst met Atradius, waarbij ze gebruik kan maken van de wereldwijde incasso-expertise van deze laatste. “We waren op zoek naar een in Europa gevestigde organisatie die ons kon helpen bij het innen van onze rekeningen over de hele wereld, met één aanspreekpunt en één uniforme aanpak i.p.v. vele nationale incassobureaus,” aldus Groskamp. “Atradius kwam als beste leverancier uit de bus.” “Bovendien”, zo voegt ze er aan toe, “bood Atradius het voordeel van een ruim netwerk van kantoren over heel Europa, zodat we onze klanten steeds in hun eigen taal te woord kunnen staan. Wanneer we er zelf niet meer uitraken, roepen we de hulp van Atradius in om onze uitstaande rekeningen voor ons te innen.”

16 _ uitmuntendheid belgIË

Succesvol zakendoen in het buitenland Belgische bedrijven mogen prat gaan op hun exportdynamisme. België is één van de grootste exportlanden in Europa. De Belgische knowhow, alom erkend en geprezen, blijft een vaste exportwaarde.

Grensverleggend zakendoen Er ������������������������������������������ zijn tal van redenen om de uitvoer van uw producten of diensten te overwegen: misschien is de binnenlandse markt verzadigd en wordt u verplicht de landsgrenzen over te steken; uw producten en diensten vullen in bepaalde landen een ‘gat’ in de markt; u bent er misschien toevallig ingerold, na een gerichte vraag of mooie kans. Ongeacht de reden moet iedere uitvoer een handelsvoordeel opleveren. Hou er evenwel rekening mee dat het uitvoeren van uw producten en diensten een heel andere aanpak vergt. Misschien is uw exportproject in het begin minder rendabel, krijgt u te maken met administratieve rompslomp, loopt het logistiek gezien niet allemaal van een leien dakje of wordt u geconfronteerd met een andere bedrijfscultuur. Allemaal knelpunten die u verplichten om een aantal voorzorgsmaatregelen te nemen die uw slaagkansen aanzienlijk verhogen. Ken uw klanten Een ������������������������������������������ goed inzicht in de buitenlandse markt is van kapitaal belang. Dat houdt in dat u weet hoe de nationale economie werkt en dat u het wettelijke kader en de bedrijfscultuur begrijpt.

Daarom publiceert Atradius landenrapporten met daarin alles over de economische vooruitzichten op de verschillende uitvoermarkten. In deze landenrapporten krijgt u bovendien slimme betalingstips m.b.t. ‚s werelds grootste exportbestemmingen. Deze rapporten kunt u op onze website inkijken. Vaste voet krijgen in het buitenland U kan kiezen uit verschillende opties: - uw producten en diensten rechtstreeks verkopen: de oprichtingskosten zijn hoger en u moet de plaatselijke gewoonten en gebruiken perfect beheersen, te beginnen met de taal. Pluspunt zijn de hogere opbrengsten. - uw producten en diensten verkopen via een agent of verdeler: dit brengt misschien minder op, maar daartegenover staat wel een partner die de markt door en door kent. - uw producten en diensten samen met een niet-concurrerend bedrijf verkopen: u werkt met een plaatselijke onderneming of een Belgische onderneming die reeds in het uitvoerland zakendoet. Deze optie biedt het voordeel van insiderkennis en een betere controle en wanneer uw product dat van uw partner mooi aanvult, kunt u bovendien profiteren van diens vaste klantenbestand.

Denk in ieder geval goed na over uw keuze. Ga zelf poolshoogte nemen en ga na welke mogelijkheden er zijn. Aarzel niet om u te laten bijstaan door een specialist.

Troeven De uitvoeractiviteiten van België zijn goed voor 292,24 miljard € of 93 % van het BBP. Bijna 77 % van alle exportproducten en -diensten gaat naar de Europese Unie. We noteren een forse toename van de uitvoer naar de VS, Brazilië, Rusland, India en China. De dienstensector doet het steeds beter.

nuttige adressen > Vlaams Ekonomisch Verbond – VOKA www.voka.be > Flanders Investment and Trade www.flandersinvestmentandtrade.be > Unizo www.unizo.be > Comite voor Financiële Steun aan de Export www.finexpo.be > Verbond van Belgische Ondernemingen www.vbo-fed.be > Brussels Export www.brussels-exporters.be > Douane en Accijnzenwww.minfin.fgov.be

Be a Businessman of Action een dynamische campagne De gloednieuwe, dynamische reclamecampagne van Atradius die iedere ‘Businessman’ oproept tot actie, loopt al sinds oktober. Geïnspireerd op de actiehelden van het witte doek is de campagne allereerst een knipoog, een verwijzing naar deze actiejunkies die tot ieders verbeelding spreken.

Iedere ��������������������������������������� dag is een dag van kansen, mogelijkheden; je moet ze alleen weten te grijpen en dat is precies wat een echte Businessman of Action als geen ander kan. Hij is onbevreesd en gaat recht op zijn doel af: goed zakendoen. Een echte Businessman of Action gaat waar anderen niet durven te volgen. De Businessman of Action staat er echter niet alleen voor: hij laat zich graag omringen met bekwame mensen. Atradius staat hem op ieder moment met raad en daad bij, zodat hij zijn aandacht helemaal op klanten en potentiële markten kan toespitsen. Zonder zich zorgen te hoeven maken over wanbetalers kan hij in alle vrijheid en vertrouwen zijn ding doen. Met deze campagne willen we aangeven dat we onze klanten nog beter willen ondersteunen en bijstaan, hen willen beschermen daar waar ze het meest kwetsbaar zijn en hen gemoedsrust willen schenken. In alle vrijheid en

Close deals rst. Ask questions later.

COMPASS 02 _ 07 Be a businessman of action.

Verzeker u van betaling dankzij een op uw behoeften

afgestemd Creditmanagement systeem. Schep commerciële mogelijkheden zonder het risico op wanbetaling

Cover me. We’re going in.

vertrouwen ondernemen, dat is wat Atradius avec Apollo13’, een initiatief van het ICHEC. belooft. ontwikkelen producten geslaagde vlucht voor uw onderneming Be Daarom a businessman of action.we Sluit een kredietverzekering af Een die ruggensteun geeft aan de uitbreiding van uw onderneming. Geniet bescherming tegen de gevolgen van wanbetaling en op maat van iedere onderneming KMO, verzekeren? Vergeet dan niet dat uitmuninsolventie en ontvang ondersteuning vanuit een wereldwijd informatienetwerk. Go to Atradius.be grote onderneming of multinational - die alle tendheid allereerst te maken heeft met het verwachtingen inlossen. op buitengewone wijze verwezenlijken van gewone dingen. Kredietverzekering Incasso Bedrijfsinformatie Twee topdagen In het kader van deze nagelnieuwe cam- Credittest voor uw onderneming pagne organiseert Atradius voor nieuwe Atradius werkte een test uit waarmee u prospects twee seminars met de klemtoon het credit managementprofiel van uw onderop professionalisme, uitmuntendheid en dy- neming kunt bepalen en vergelijken met dat namisme, onmisbare troeven voor succesvol van andere bedrijven. De test heeft enkel zin zakendoen. als u producten of diensten levert aan andere Onze Nederlandstalige prospects volgen de ondernemingen, in binnen- of buitenland. Na ‘MBA in één dag’ in Oostende, met profes- het doorlopen van de test ontvangt u op basis sioneel succes en gedrevenheid als hoofd- van uw antwoorden een verslag van 18 pagithema’s. na’s waarin u haarfijn wordt uitgelegd welke Onze Franstalige prospects worden op onze kredietbeheerformule u als gegoten zit. Surf zetel in Namen verwacht voor een seminar naar onze website en doe de test! met als titel ‘Sur les chemins de l’excellence

18 _ trends Mozambique

MOZAMBIQUE KOMT ZIJN MOEILIJKE VERLEDEN STILAAN TE BOVEN EN TREKT MEER EN MEER BUITENLANDSE INVESTEERDERS AAN. DESONDANKS WORDT BUITENLANDSE HANDELAARS EN INVESTEERDERS AANGERADEN WAAKZAAM TE BLIJVEN.

WEDEROPSTANDING

Een enorme titaniumexploitatie in Moma, in het noorden van Mozambiques kustlijn aan de Indische Oceaan, symboliseert de toekomstambities van het land – en enkele van zijn grootste uitdagingen. De fabriek, onder leiding van het Ierse Kenmare Resources, verwerkt een deel van de 3,5 miljard ton titaniumerts dat in het gebied wordt ontgonnen en dat wordt gebruikt voor de productie van verf, papier en plastic. Kenmare investeerde € 220 miljoen in het project; de rest werd bijgepast door internationale ontwikkelingsbanken. De exploitatie in Moma is één van verscheidene nieuwe megaprojecten verspreid over het land. Het grootste tot nu toe is de aluminiumsmeltoven van Mozal, waarin $ 2,1 miljard geïnvesteerd werd door de Australische mijnreus BHP Billiton. Verder is de Zuid-Afrikaanse Palabora Mining Company van plan een staalfabriek te openen ter waarde van $ 2 miljard en heeft de Braziliaanse Rio Doce Company plannen voor de ontginning van de steenkoolmijnen van Moatize in de westelijke provincie Tete.

Diversificatie van de economie Deze en andere grootschalige industriële projecten dragen in belangrijke mate bij tot de groei van Mozambique en genereren broodnodige jobs en buitenlandse fondsen. Maar de omvang en het succes van deze projecten maken hen net controversieel. Sommige economen voeren aan dat Mozambique te sterk afhankelijk is van deze projecten en dat het zijn economie onvoldoende diversifieert. Ook stellen ze dat deze megaprojecten weinig belastingen opbrengen en dat de meeste winsten naar het buitenland gaan. Deze kritiek komt onder andere vanuit de hoek van het IMF. “De kapitaalintensieve aard, het terugvloeien van de winsten naar het buitenland en de beperkte links met de lokale economie maken dat de voornaamste impact van deze megaprojecten op de armoede zou liggen in bijdragen aan het staatsbudget”, aldus het IMF, terwijl het eraan toevoegt dat deze bijdragen “tot nu toe marginaal waren”. Buitenlandse investeerders zijn het hier natuurlijk niet mee eens. Tony McCluskey, financieel directeur bij Kenmare, zegt dat megaprojecten zoals Moma “de katalysators zijn voor verandering, ze creëren werkgelegenheid en kansen voor lokale ondernemingen om in de toeleveringsketen opgenomen te worden”. In feite houden de megaprojecten zelf een diversificatie in voor een economie die gedurende lange tijd volledig afhankelijk was van de landbouw. Mozambique in het bijzonder is een belangrijke uitvoerder van suiker. Volgens het persagentschap van Mozambique bereikte de suikerexCOMPASS 02 _ 07

door Bruce McMichael

port in 2006 het hoogste niveau van de laatste 33 jaar, met een opbrengst van $ 67,3 miljoen. Onafhankelijk daarvan is Mozambique een logistieke sector aan het ontwikkelen voor het transport van goederen naar en van het Afrikaanse binnenland. Verder bouwt het ook aan een sterker toerisme. Volgens de World Tourism Organisation was Afrika in 2006 op wereldvlak de absolute top wat toeristische groei betreft, met een jaarlijkse stijging van 12,6% in het toerisme ten zuiden van de Sahara, aangevoerd door Mozambique, Zuid-Afrika en Kenia. Europese touroperators bieden nu vakanties aan in Mozambique, met onder meer activiteiten zoals duiken, vissen en safari’s. Samen vormen deze activiteiten – industrie, landbouw en toerisme – de drijvende kracht voor een indrukwekkende vooruitgang. Sinds 1993 bedroeg de reële groei van het BBP jaarlijks gemiddeld 8,1% en deze trend is de laatste jaren min of meer stabiel gebleven: 7,5% in 2004, 7,7% in 2005, 10% in 2006 en (naar schatting) 7,5% in 2007. Op middellange termijn wordt verwacht dat de gemiddelde reële groei van het BBP zich stabiliseert rond de 7%. Tegelijkertijd is de inflatie gedaald, van 54% in 1995 naar 6,3% in 2005, hoewel de hoge olieprijzen opnieuw voor een stijging gezorgd hebben, tot naar schatting zo’n 8,9% in 2007.

Mozambique

Hindernissenparcours

Deze groeispurt is nog indrukwekkender wanneer we rekening houden met Mozambiques geschiedenis. Het land verkreeg de onafhankelijkheid van Portugal in 1975 en was daarna meer dan 15 jaar lang verwikkeld in een burgeroorlog. In oktober 1992 werd uiteindelijk een vredesakkoord ondertekend tussen de voornaamste politieke fracties. Terwijl het land de voorbije 15 jaar grote inspanningen geleverd heeft om alles terug normaal te laten verlopen, werd het geconfronteerd met een reeks natuurrampen. Het werd opeenvolgend geteisterd door chronische droogte, overstromingen, cyclonen, watervervuiling en woestijnvorming. Ook kampt het met gezondheidsproblemen. Ten minste 15% van de bevolking is besmet met HIV/AIDS. Volgens gegevens van het VN-Programma voor Leefmilieu is de levensverwachting er gedaald van 47 jaar in 1970 tot 40 jaar in 2005. Ten gevolge van al deze ongelukkige omstandigheden is Mozambique nog steeds één van de armste landen van Afrika. Meer dan de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens; het grootste deel van de werkende bevolking werkt in de landbouw voor eigen gebruik. De infrastructuren, zoals wegen, spoorwegen en elektriciteitslijnen, zijn er ontoereikend. De

ZUID AFRIKA

4 ECONOMISCHE INDICATOREN

(2007, naar schatting) Stijging van het BBP: 7,5% BBP per capita: $ 422 Inflatie: 8,9% Overheidstekort: 3,7% van het BBP Samenstelling van het BBP: landbouw: 21 %; industrie: 31 %; diensten: 48% LAND EN MENSEN Oppervlakte: 801,590 km2 Bevolking: 19.7 miljoen Etnische groepen: Zwarten 99.7% , Blanke Afrikanen en Europeanen 0.3% Bronnen: Atradius; Central Intelligence Agency (Verenigde Staten); Swedish International Development Cooperation Agency

20 _ trends MOZAMBIQUE RIJZENDE STER Maputo, met zijn brede door bomen omzoomde lanen en zijn ligging aan het water, is één van Afrika’s klassesteden.

EEN RIJKE GESCHIEDENIS Eén van Maputo’s toeristische attracties is dit reliëfportret van Afrika aan het fort van Nossa Senhorra de Conceição in Maputo.

ZAKENDOEN IN MOZAMBIQUE HANDELAARS DIE ZAKEN DOEN IN MOZAMBIQUE HOUDEN BEST REKENING MET DE VOLGENDE PRAKTISCHE TIPS: > De handelsgemeenschap van Mozambique is klein en concentreert zich op de traditionele handel en de kleinhandel. Iemands persoonlijke reputatie is van groot belang in deze gemeenschap waar iedereen elkaar kent. > De officiële taal is het Portugees, maar de meeste zakenlui spreken ook Engels. In landelijke gebieden, daarentegen, worden hoofdzakelijk lokale talen gesproken; zelfs Portugees hoor je er zelden. > De locals arriveren meestal op tijd op afspraken, hoewel de recente bloei van de handelsactiviteiten gezorgd heeft voor veel overvolle agenda’s. Dit is in het bijzonder het geval voor overheidstechnocraten, die zeer gezocht zijn. > Door de slechte staat van de wegen en de spoorverbindingen is vliegen de beste manier om heen en weer te reizen tussen de grote steden, zoals de hoofdstad Maputo en de noordelijke industriestad Nampula. Januari is de belangrijkste vakantiemaand; zakenreizen in deze periode worden daarom het best vermeden. > Omkoping is officieel een misdrijf, maar vaak zijn de straffen zeer licht. Hogere ambtenaren worden zelden of nooit vervolgd en onderzoeken leiden zelden tot een veroordeling. > Veel ondernemingen beschikken niet over een degelijke boekhouding. Traditionele boekhoudmethoden worden zelden begrepen en belastingontduiking is wijdverbreid.

staat is in hoge mate afhankelijk van buitenlandse hulp en ontwikkelingshulp in de vorm van leningen. Verder wordt de ontwikkeling afgeremd door een slecht beheer, in het bijzonder gekenmerkt door alom aanwezige corruptie en een niet-systematische belastinginning. “De top van de regering en het staatsapparaat, de mensen die contacten onderhouden met het IMF en de Wereldbank, zijn bijzonder bekwaam. Maar de middenmoot wordt vaak gekenmerkt door bureaucratie en een gebrek aan ervaring“, aldus McCluskey van Kenmare Resources. Dit gezegd zijnde boekt Mozambique duidelijk vooruitgang in de aanpak van veel van zijn problemen. Het armoedecijfer werd het voorbije decennium teruggedrongen van 69% naar 54%. De regering probeert administratieve hervormingen door te voeren om de efficiëntie te verhogen en de corruptie aan te pakken. Fiscale hervormingen, zoals het invoeren van BTW en de hervorming van de douanedienst hebben verbetering gebracht in de belastinginning. De regering laat stilaan ook een lange traditie van centrale planning achter zich. Meer dan 1.200 staatsbedrijven werden geprivatiseerd. Ambtenaren zijn volop bezig met de voorbereidingen voor de privatisering van grotere staats-

bedrijven, waaronder telecom-, elektriciteits-, haven- en spoorwegbedrijven. In de tussentijd werd ook de infrastructuur verbeterd. De regering heeft de Beira-, Nacala- en Maputoverbindingen verbeterd, die respectievelijk Zimbabwe, Malawi en de Zuid-Afrikaanse provincie Gauteng met de Indische Oceaan verbinden. Ook op politiek vlak heeft Mozambique een zekere stabiliteit bereikt. Armando Guebuza werd tot president verkozen in 2005. De partij die aan de macht is, Frelimo (Frente de Libertação de Moçambique), heeft haar politieke wortels in het communisme, maar is er toch in geslaagd om stevige relaties aan te knopen met internationale donorlanden.

Voorbereidend onderzoek Voor buitenlandse zakenlui is het gezien de combinatie van vooruitgang en uitdagingen in Mozambique een goed idee om eerder omzichtig te werk te gaan. Voorbereidend onderzoek is aangeraden, vooral omwille van de bureaucratie die bij alle buitenlandse investeringen komt kijken. Buitenlandse werknemers tewerkstellen is een traag en ingewikkeld proces en is bijzonder vatbaar voor corruptie. Het kan jaren duren om een werkvergunning te krijgen en indiviCOMPASS 02 _ 07

duele gevallen kunnen verschillend zijn zonder enige duidelijke reden. “De binnenlandse arbeidsmarkt is strikt geregeld”, aldus het Noorse Agency for Development Co-operation. “Ontslagkosten zijn extreem hoog; daarom is het als werkgever aangeraden zeer voorzichtig te zijn bij het in dienst nemen van nieuwe medewerkers.” Voor buitenlandse zakenlui die een vestiging in Mozambique willen opzetten, is het van cruciaal belang zich goed te informeren. Een verkoper krijgt over het algemeen financiële informatie van kopers wanneer hij daarom vraagt. De taal kan echter vaak een probleem stellen bij directe contacten met de kopers. Het is belangrijk zich ervan te vergewissen dat de kopers geregistreerde bedrijven zijn en dat de financiële gegevens voortdurend worden bijgewerkt. De meeste buitenlandse zakenlui ondersteunen akkoorden met kredietbrieven. Het land heeft geen incassobureaus en rechtbanken worden vaak zo goed als nutteloos beschouwd als het gaat om onbetaalde rekeningen. De mening van een manager in de verzekeringsbusiness: “Het rechtssysteem is niet bijster effectief. De tussenkomst van een incassobureau is over het algemeen een betere garantie voor resultaat dan een gerechtelijke procedure – de resulta-

ten zijn nog steeds niet schitterend, maar wel al beter.” Kredietverzekeringen zijn een andere populaire manier om met dit risico om te gaan. Atradius heeft zijn portefeuille van kortetermijnkredietverzekeringen in Mozambique zien groeien tot het achtvoudige tussen 2002 en 2006. Bovendien, zo stelt Marijn Kastelein, econoom bij Atradius, “wordt investeerders aangeraden met een betrouwbare bank te werken die onherroepelijke kredietbrieven aanbiedt, want het is geen sinecure om een 100% solvente zakenpartner te vinden“. Ondanks deze uitdagingen tonen buitenlandse handelaars en investeerders een steeds grotere interesse voor Mozambique. Voor hen worden de risico’s gecompenseerd door de kansen die geboden worden in een groeiende economie die terugkeert naar een normale gang van zaken na een turbulent verleden.

22 _ TRENDS BELGIË

Atradius lanceert nieuwe sectorbarometer Ontdek de nieuwe barometer op www.atradius.be In samenwerking met onze risico-deskundigen publiceert Atradius to-the-point sectorbarometers. Het doel van deze barometers: - een syntheseanalyse uitvoeren op de sector en subsectoren - sleutelindicatoren identificeren - trends opsporen, met name op het vlak van mededinging en producten - de groei- en risicovooruitzichten voor de sector bepalen voor de komende maanden. Na de chemie is het nu de beurt aan de voedingsmiddelen. De voedingsmiddelenindustrie - ‘s lands derde grootste industrie na de metaalnijverheid en de chemie - is een stabiele, concurrerende sector die voornamelijk subsidies geniet voor het luik “landbouw”, hoewel er een aantal veranderingen op til zijn. Atradius wil hiermee zijn klanten een handige informatietool aanreiken die peilt naar het reilen en zeilen van hun eigen activiteitensector of die van hun klanten.

De sectorbarometer kan u via e-mail aanvragen op: [email protected]

EEN MOOI SUCCES 27 september laatstleden, nodigde Atradius Luxemburg haar klanten en relaties uit op het Circuit van Colmar Berg. Iedereen had de mogelijkheid om zich in coureursplunje te hijsen en het parcours op te gaan. Meer dan 50 voertuigen van allerlei merken stonden ter beschikking van de genodigden, ze mochten getest worden op de baan, ook een slipcursus werd voorzien. Deze dag bood ook ruime mogelijkheid tot networking met andere Businessman of Action. Een groot succes dat we zeker zullen herhalen.

Kredietverzekeringslicentie in Turkije De Turkse markt doet het bijzonder goed. Atradius kon de groeiende vraag nauwelijks bijhouden, maar dankzij de nieuwe licentie kunnen we onze binnenlandse en buitenlandse kredietverzekeringsactiviteiten in dit land opdrijven. De bliksemgroei van de Turkse economie zorgt ervoor dat steeds meer ondernemingen hun handelsvorderingen gaan verzekeren. Turkije is op economisch vlak een van de rijzende sterren aan het wereldfirmament. Dankzij zijn strategische ligging tussen Europa, Azië en de Golfstaten, houdt dit land al eeuwenlang voeling met alle belangrijke wereldmarkten. De diensten van Atradius in Turkije spitsen zich toe op grote ondernemingen en uitvoerders die wanbetalingsrisico’s de kop willen indrukken.

AtradiuS COLlections, een nieuwe wereldspeler Sinds juni van dit jaar worden alle incassoactiviteiten van Atradius gebundeld bij één en dezelfde afdeling: Atradius Collections. Atradius Collections biedt alle voordelen van een geïntegreerd netwerk, met 14 vestigingen wereldwijd. In oktober opende Atradius Collections nog 2 nieuwe kantoren in Hongkong en Singapore, om verder vaste voet te krijgen in Azië. Atradius Collections verzekert een uniforme dienstverlening - met dezelfde waarden, processen en informaticatools - en één aanspreekpunt, ongeacht het land waar u of uw klanten zich bevinden. Atradius Collections verleent daarnaast incassodiensten aan ondernemingen die de inning van hun uitstaande facturen onafhankelijk van een kredietverzekering aan Atradius willen toevertrouwen.

Wij zijn hier

Niemand gaat verder om uw geld te recupereren

Unieke voordelen voor onze klanten: · Een internationaal erkende organisatie · Een grotere slagkracht op het gebied van incasso · Een snel, doeltreffend en transparant geïntegreerd informaticaplatform · Een gewaarborgde uniforme kwaliteit en dienstverlening, wereldwijd. Meer weten over Atradius Collections? Surf naar www.atradius.be

COMPASS 02 _ 07

> collections

24 _trends wereldrapport

Bulgarije

EENMALIG REGISTREREN De procedure voor het registreren van ondernemingen in Bulgarije werd gestroomlijnd op grond van een wet die in juli van kracht werd. Bedrijven hoeven zich niet langer bij de plaatselijke rechtbank te registreren, maar kunnen voortaan één nationaal formulier indienen bij het net opgerichte nationale registratieagentschap, dat deel uitmaakt van het ministerie van Justitie. Elk bedrijf ontvangt één identificatienummer dat kan worden gebruikt voor alle transacties met de overheid. Reeds geregistreerde bedrijven dienen zich opnieuw te registeren bij het nieuwe agentschap binnen de drie jaar, want anders verliezen ze hun officiële registratie. De nieuwe procedure zou aanvankelijk ingaan in oktober 2006, maar werd om administratieve redenen uitgesteld.

http://registryagency.bg/en Hongarije

AFREKENEN GRAAG Sinds juli staan Hongaarse schuldeisers steviger in hun schoenen, dankzij een nieuwe insolventiewet. De wet maakt het gemakkelijker voor rechtbanken om een debiteur insolvent te verklaren en om de vereffeningsprocedure tegen deze laatste op te starten indien de debiteur zijn rekeningen niet betaalt of geen bezwaar aantekent binnen de 15 dagen na de vervaldag. De nieuwe wet biedt de rechtbanken ook de mogelijkheid om de faillissementsbescherming op te heffen indien een debiteur nog uitstaande schulden heeft staan onder een eerder faillissement. Om vereffening te vermijden, moet een wanbetaler eerst de betwiste rekeningen volledig betalen, om vervolgens hun terugbetaling te bekomen via de rechtbank. Het doel van de wet? De oprichting van firma’s tegengaan met de bedoeling ze bankroet te laten verklaren en dan nieuwe schulden op te bouwen onder een nieuwe firma.

www.insol.org Vietnam

BOUWPLANNEN De Vietnamese overheid publiceerde een verlanglijst met infrastructuurprojecten voor de opwaardering van ‘s lands wegen, spoorwegen, luchthavens en zeehavens tegen 2020. Kostenplaatje voor de 17 geplande projecten: 68 miljard USD. De overheid hoopt een groot deel van de benodigde fondsen bij buitenlandse rechtstreekse investeerders en schenkingsagentschappen los te weken. De infrastructuurverbeteringen zijn broodnodig om ervoor te zorgen dat de economie van Vietnam blijft groeien met een geraamd jaarlijks groeipercentage van 8,5%. De Wereldbank gaf reeds aan de Vietnamese infrastructuur- en andere ontwikkelingsprojecten te willen steunen. De Wereldbank voorziet daartoe een lening van minstens 4 miljard USD over de komende vijf jaar.

www.mpi.gov.vn

Argentinië

LICHT UIT Elektriciteits- en gastekorten in Argentinië dreigen roet in het eten te gooien, net nu de economie van het land ruim vier jaar op rij met meer dan 8,5% per jaar groeit. Tijdens de wintermaanden piekte de vraag naar stroom en gas en zag de overheid zich genoodzaakt om de elektriciteitstoevoer naar bedrijven te rationaliseren en tijdelijke stroomonderbrekingen in te lassen. Sommige fabrieken schakelden over op nachtproductie, wanneer de vraag naar elektriciteit daalt, om ongeplande stroomonderbrekingen te vermijden. Aan de basis van het probleem ligt de beslissing van de overheid om vanaf 2002 de energietarieven te bevriezen, waardoor er minder werd geïnvesteerd in extra vermogen. Het resultaat? Argentinië voert olie, elektriciteit, aardgas en steenkool in uit de buurlanden. De energiecrisis slorpt de helft van het belastingoverschot van het land op, zo waarschuwen economische analisten.

www.argentinaenergy.com INVESTEREN IN DE VS

VEILIGHEID VOOR ALLES Buitenlanders die investeren in Amerikaanse strategische activa zullen minder vlot groen licht krijgen van de Amerikaanse overheid als gevolg van de nieuwe wet die in juli werd aangenomen. De wet wijzigt de regels opgelegd aan het Committee on Foreign Investment in the United States (CFIUS), een overheidsorgaan dat beslist of een voorgestelde investering al dan niet een bedreiging betekent voor de veiligheid van de VS. De nieuwe wet schrijft een onderzoek voor telkens wanneer een transactie de nationale veiligheid in gevaar zou kunnen brengen, de verwerver een buitenlandse overheid is en wanneer de transactie ervoor zou zorgen dat kritieke infrastructuren in buitenlandse handen komen. (Zie ook ons artikel over opkomende marktinvesteerders, “Wereldwijde koopjesjacht”, pp.12–13.)

www.ustreas.gov/offices/international-affairs/exon-florio

duitse autosector

SUCCES BLIJFT VOORTDUREN

OP KRUISSNELHEID

% joj

Ondanks de stijgende brandstofprijzen en de dalende binnenlandse vraag naar auto’s draait de Duitse autosector op volle toeren, dankzij een sterke uitvoer. Uit een nieuw onderzoek van Deutsche Bank blijkt dat bijna 75% van de wagens die tijdens de eerste helft van 2007 in Duitsland werden gebouwd, voor de uitvoer bestemd waren. De autoproductie steeg met 7%, terwijl de uitvoer van wagens tijdens diezelfde periode met 12% toenam t.o.v. het jaar voordien. De binnenlandse markt is een heel ander verhaal, deels omdat de autoprijzen tussen 1999 en 2006 met 28% klommen, meer dan het dubbele van de inflatie (12%). De bank voorspelt echter dat de binnenlandse autoverkoop zich binnenkort zal herstellen als gevolg van een verbeterde tewerkstelling en omdat de auto‘s op de Duitse wegen vandaag gemiddeld acht jaar oud zijn.

2003 2004 2005 2006 2007*

www.dbresearch.com

Auto-uitvoer (eenheden)

12 10 8 6 4 2 0

* H1 2007

COMPASS 02 _ 07

Autoproductie (eenheden)

Bron: VDA

26 _ geen leven zonder rsico

“ALS IK DACHT DAT DE HERSTELLINGEN NIET WAREN UITGEVOERD, DAN ZOU IK NIET VLIEGEN.”

Léopold Eyharts Astronaut

Léopold Eyharts (50) vliegt deze herfst met de Space Shuttle Discovery naar het Internationale Ruimtestation. Hij zal er drie maanden verblijven om toe te zien op de installatie en tests van het Europese ruimtelaboratorium Columbus. compass Uw missie is van doorslaggevend belang voor de Europese ruimtevaart. Op welke risico’s moet u voorbereid zijn? Eyharts De kritieke momenten in de ruimtevaart zijn de lancering en het moment dat men in een baan rond de aarde komt. De terugkeer naar de atmosfeer is ook een turbulent moment. Dat is waar het grootste risico ligt, maar het gaat hier om zeer korte fasen. compass Wanneer u denkt aan het opstijgen en het landen, herinnert u zich dan de rampen met de Columbia en de Challenger, die op deze kritieke momenten ontploften? Eyharts Natuurlijk denk je daaraan, maar ik weet dat de spaceshuttles sindsdien heel wat technische verbeteringen ondergingen en dat het risico tot een minimum beperkt blijft. compass Wanneer u op het Internationaal Ruimtestation aankomt, zal u de installatie van het Columbuslaboratorium overzien. Welke manoeuvres vergen een delicate aanpak? Eyharts We beschikken slechts over heel weinig tijd om de module uit het laadplatform van de shuttle te halen en aan het ruimtestation te koppelen. Dat is de kritieke fase. Terwijl de module aan de robotarm in de lucht hang, mag deze echt niet bewegen, want dat kost tijd. Elke vertraging zou de operatie in gevaar brengen. compass U zal toezien op de koppeling van de module van binnen in het ruimtestation, terwijl twee van uw collega’s langs de buitenkant

Léopold Eyharts, 50 Een Frans astronaut aan boord van de Discovery

zullen werken. Langs buiten werken is zonder twijfel gevaarlijker, maar ook opwindender. Bent u jaloers op uw collega’s? Eyharts Natuurlijk, ik zou heel graag langs de buitenkant van het station werken. Maar binnen zijn er ook een heleboel interessante dingen te doen. Het buitenwerk is natuurlijk gewaagder, maar het is niet echt gevaarlijk. De ruimtepakken van de astronauten zijn met de jaren geperfectioneerd; we hebben er 100% vertrouwen in. compass Welke zwakke punten zouden jullie parten kunnen spelen tijdens een ruimtemissie? Zou een eventueel risico eerder te maken hebben met de technologie of met de menselijke factor? Eyharts Wanneer er problemen zijn, zijn deze meestal het resultaat van een combinatie van technische problemen én menselijke fouten. Onze missie is perfect voorbereid, dus zou er al een hele reeks technische moeilijkheden moeten opduiken om een echt probleem te

veroorzaken. Wat de menselijke factor betreft: we werken in teams van twee of drie mensen en we zijn verbonden met het controlecentrum. Er worden dus verschillende controles uitgevoerd om te verzekeren dat alles volgens plan verloopt. compass In 1998 hebt u hebt drie weken doorgebracht op het Russische ruimtestation Mir en nu zal u in de ruimte zijn gedurende acht tot twaalf weken. Heeft dit negatieve gevolgen voor uw gezondheid? Eyharts Niet als ik regelmatig train. Ten minste anderhalf uur per dag is absoluut noodzakelijk. Op lange vluchten krijg je problemen met spieren en beenderen. Dat is waarom de fysieke training zo belangrijk is. Op het ruimtestation hebben we een looppiste en ander fitnessmateriaal, evenals een persoonlijke trainer. compass Voordat u astronaut werd, werkte u als gevechts- en testpiloot. Wat is het gevaarlijkst? Eyharts Dat hangt af van hoe vaak je aan gevaar blootgesteld wordt. Als piloot vloog ik elke dag. Als astronaut heb ik drie weken in de ruimte doorgebracht en nu, bijna tien jaar later, ga ik opnieuw de ruimte in. Het leven als piloot was ongetwijfeld gevaarlijker. compass Welk risico zou u zeker niet nemen? Eyharts Ik zal alle risico’s aanvaarden waarover ik degelijk geïnformeerd word. Als ik geloofde dat na de explosie van de Columbia de nodige herstellingen niet waren uitgevoerd, dan zou ik weigeren om met de shuttle te vliegen. Wij zijn vertrouwd met alle gevaren en zijn daar speciaal voor opgeleid. Ik ben er dus helemaal klaar voor.

27 _ bronnen

DE VOLGENDE UITGAVE VAN COMPASS VERSCHIJNT IN FEBRUARi 2008

INLICHTINGEN OVER DE UITGAVE

bronnen, verdere informatie COMMERCIËLE BEMIDDELING_ Pagina 6

WERELDWIJDE KOOPJESJACHT _ Pagina 12

Chris Newmark Butterworths Mediators on Mediation: Leading Mediator Perspectives on the Practice of Commercial Mediation Tottel Publishing (2005) ISBN: 1845920813

Edward Luce In Spite of the Gods: The Strange Rise of Modern India Doubleday (2007) ISBN: 0385514743

Dwight Golann and Jay Folberg Mediation: The Roles of Advocate and Neutral Aspen Publishers (2006) ISBN: 0735540160 Christopher W. Moore The Mediation Process: Practical Strategies for Resolving Conflict Jossey-Bass (2003) ISBN: 0787964468 E-COMMERCE _ Pagina 10 Jan Zimmerman Web Marketing For Dummies For Dummies (2007) ISBN: 0470049820

George Zhibin Gu China’s Global Reach: Markets, Multinationals, and Globalization Fultus Corp (2006) ISBN: 1596820934 MOZAMBIQUE _ Pagina 18 Mary Fitzpatrick Mozambique (Lonely Planet Country Guide) Lonely Planet Publications (2007) ISBN: 1740591887 George O. Ndege Culture and Customs of Mozambique Greenwood Press (2006) ISBN: 0313331634

Links Op onze website kunt u communiceren met het team verantwoordelijk voor de productie van elk compass-nummer. De redactie verwelkomt al uw opmerkingen, suggesties en feedback. Uw input is meer dan welkom!

Indien u collega’s of zakenpartners heeft die ook graag Compass zouden willen ontvangen, laat het ons dan weten, en we bezorgen hen een gratis abonnement. Adreswijzigingen kunnen ons worden gemeld via het online formulier. We zorgen ervoor dat het volgende nummer van dit magazine stipt op het nieuwe adres wordt afgeleverd.

COMPASS 02 _ 07

COMPASS Het klantenmagazine van Atradius dat wordt gepubliceerd in vijf talen voor klanten over de hele wereld. Uitgever Atradius N.V., Amsterdam Hoofdredactie: Christian Buerger, Simon Groves Redactie Fabienne Allainguillaume, Claudine Defrance, Frank Reime, Silvia Ungaro, Patrick Van der Avert Uitgeverij BurdaYukom Publishing GmbH Konrad-Zuse-Platz 11, D-81829 Munchen Tel. +49 (0) 89 3 06 200 Directeurs Manfred Hasenbeck, Andreas Struck Redactiedirecteur Christian Fill Internationale uitgave Aviva Freudmann, Elmar zur Bonsen Directeur-Hoofdredacteur Marlies Viktorin Creatieve Directie Felix Kempf Revisie Patrick Van der Avert Lay out/Productie Evelyne Gustin / Adrénaline Fotoredacteur Michaela Beck Fotodiensten Silvana Mayrthaler Fotocredits Omslag: mauritius images/Schultze + Schultze (1); pp. 4-5 corbis/V.Moehrke (1), gettyimages/ A.Carlsen (1), ullsteinbild/Nowosti (1), PR (2), corbis/N. Roberts (1); pp. 6-9 gettyimages/ Rose/Mueller (1)/Ch. Jarvis (1), PR (1); pp. 1011 gettyimages/J. Titcomb (1); pp.12-13 dpa Picture-Alliance/UPPA Ding Jianzhou (1), gettyimages/P.Parks/AFP (1); pp.14-15 gettyimages Publicitiy (1), PR (1); pp.16-19 corbis/R. Howard (1), laif/Le Figaro Magazine/E. Martin (2); pp. 20-21 laif/ Contrasto (1)/C. Zahn (1)/H. Kemp (1)/Gonzalez (1), Bildagentur Huber/Gräfenhain (1); p. 22 gettyimages/Stringer/AFP (1) Copyright De inhoud van dit magazine is auteursrechtelijk beschermd. Alle rechten voorbehouden. Waarschuwing De in de artikels van dit magazine geuite meningen geven niet noodzakelijk de visie van de uitgever weer.

Cover me. We’re going in.

Be a businessman of action.

Sluit een kredietverzekering af die ruggensteun geeft

aan de uitbreiding van uw onderneming. Geniet bescherming tegen de gevolgen van wanbetaling en insolventie en ontvang ondersteuning vanuit een wereldwijd informatienetwerk. Go to Atradius.be

Kredietverzekering

Incasso

Bedrijfsinformatie