Communicatie, lokale media en samenwerking 2015 Gemeente Amersfoort Dymphna Meijneken April 2016
De Stadsberichten, een aantal pagina’s in het lokale blad Amersfoort Nu, is al jaren de meest benutte bron voor bewoners als het gaat om gemeentelijke informatie: 29% leest ze vaak en 37% soms. Hoewel het de meest gelezen bron is, neemt het aandeel lezers van Stadsberichten(en ook van de gemeentelijke website) af. De bekendheid van AmersfoortMail, Twitter en videoboodschappen van de gemeente is juist toegenomen, maar dit heeft nog niet geleid tot meer gebruik van deze kanalen. Ook is in het algemeen gemeten in hoeverre Amersfoorters de lokale media gebruiken en lezen. Lokale kranten blijven een belangrijke bron voor lokaal nieuws, maar het aandeel lezers - vooral van de gratis huis-aan-huiskranten - neemt wel af. Deze tendens is ook te zien bij lokale TV. Voor lokale radio geldt dat de bekendheid afneemt, maar het aandeel luisteraars bij de iets grotere zenders (radio EVA mediagroep, Radio M) vooralsnog stabiel blijft. Bij de hele kleine radiozenders neemt het aandeel luisteraars af. Deze dalende trend in gebruik van lokale media is geen typisch Amersfoorts verschijnsel, maar wordt ook geconstateerd in de Mediamonitor, landelijk onderzoek van het Commissariaat voor de Media.
Aanleiding tot het onderzoek De gemeente communiceert met de inwoners via verschillende media. De laatste jaren zijn daar nieuwe manieren bijgekomen zoals de digitale nieuwsbrief, twitter en de weekvideo. Om met onze communicatie aan te sluiten bij inwoners, is het voor de afdeling Publiekscontact en advies (PCA) van belang om te weten welke bewoners van welke lokale media en gemeentelijke kanalen gebruik maken. In dit kader wil de afdeling PCA de ontwikkeling van de bekendheid en het gebruik van de verschillende communicatiekanalen volgen. Ook wil men weten welke verschillende bewonersgroepen welke media vooral gebruiken . Een ander onderwerp betreft de samenwerking van de gemeente met bewoners. De gemeente wil zoveel mogelijk samen met de stad doen en wil in haar bestuursstijl daarop aansluiten. De manier waarop de gemeente samenwerkt met bewoners, organisaties, en bedrijven ontwikkelt zich steeds. Het programma Bestuurlijke Ontwikkeling geeft vorm aan deze ontwikkeling. In dit kader heeft de afdeling Bestuur, Strategie & Veiligheid en in het bijzonder de programmaleider Bestuurlijke Ontwikkeling de behoefte om in beeld te krijgen in hoeverre bewoners ervaren dat er bewonersinitiatieven van de grond komen. Ook wil men weten in hoeverre bewoners ruimte ervaren om zelf initiatieven te tonen. Onderzoek & Statistiek (O&S) is gevraagd om deze vragen over bestuurlijke ontwikkeling te onderzoeken.
1
In de begroting zijn een tweetal algemene indicatoren opgenomen, over enerzijds de communicatie en voorlichting en anderzijds over de samenwerking. Voor beide indicatoren is er voor gekozen om aan te sluiten bij de vraagstelling uit een landelijk ontwikkelde vragenlijst, de Burgerpeiling. Door hierbij aan te sluiten maakt de gemeente zich vergelijkbaar met andere gemeenten die deze vragenlijst gebruiken. Voor al deze onderwerpen heeft O&S onderzoek uitgevoerd in oktober 2015. Onderzoeksopzet Voor het onderzoek is een aselecte steekproef getrokken uit de Amersfoortse bevolking van 18 jaar en ouder. Aan het onderzoek hebben uiteindelijk 4788 mensen meegedaan, een respons van circa 48%. De respondenten zijn gewogen naar leeftijd en wijk, waardoor de uitkomsten een betere afspiegeling vormen van de mening van de totale populatie. Doordat vragen eerder zijn gesteld, kunnen ook trends worden geschetst.
Gemeentelijke informatie Waardering van communicatie en voorlichting: 6,6 Gemiddeld geven de Amersfoorters de communicatie en voorlichting vanuit de gemeente een 6,6. 17% geeft aan het bij deze vraag niet te weten of geen mening hierover te hebben1. Omdat deze vraag niet eerder op deze wijze is gesteld is, is geen vergelijking met eerdere jaren mogelijk. Stadsberichten blijft belangrijkste bron voor gemeentelijke informatie De gemeente probeert haar inwoners op verschillende manieren actief te informeren over haar beleid. De Stadsberichten, een aantal pagina’s in het lokale blad Amersfoort Nu, is al jaren de meest benutte bron voor bewoners als het gaat om gemeentelijke informatie: 29% leest ze vaak en 37% soms. Wie lezen Stadsberichten? Oudere Amersfoorters en vrouwen lezen vaker Stadsberichten. Ook lager opgeleiden lezen Stadsberichten vaker dan hoger opgeleiden. In de wijken Schothorst, Hoogland, HooglandWest en Zielhorst is Stadsberichten meer dan gemiddeld bekend. In de wijken Nieuwland, Vathorst en Hooglanderveen wordt Stadsberichten relatief weinig gelezen; in de binnenstad is het weinig bekend. Afname gebruikers Stadsberichten en de website amersfoort.nl Zowel bij de Stadsberichten als bij de website is het aantal mensen afgenomen dat zegt deze media soms of vaak te gebruiken. In 2015 geeft 66% aan soms of vaak Stadsberichten te lezen; in 2013 was dit nog 77%. Verderop zullen we zien, dat in het algemeen geldt dat Amersfoorters de gratis lokale huis-aan-huiskranten iets minder zijn gaan lezen. Voor de website is de afname nog groter: in 2015 bezoekt 37% de website van de gemeente Amersfoort soms of vaak, in 2013 was dit nog 54%.
1
De vraagstelling is afkomstig uit een landelijke vastgestelde vragenlijst – de Burgerpeiling – en luidt: “Hoe waardeert u de communicatie en voorlichting vanuit de gemeente?”
2
Bekendmakingen van vergunningen en besluiten: driekwart van lezers Stadsberichten Wanneer mensen de Stadsberichten lezen, geeft driekwart aan wel eens de bekendmakingen van vergunningen en besluiten te lezen, zoals voor het kappen van bomen, aanbouw bij woningen of voor horeca. Figuur 2
Aandeel lezers van bekendmakingen van vergunningen en besluiten
25% 30% meestal af en toe zelden of nooit
45%
Bron: O&S, Stadspeiling 2015
Figuur 1
Van welke media maakt u gebruik voor informatie over de gemeente? Stadsberichten in Amersfoort Nu 2011 *2013 *2015 www.amersfoort.nl 2011 *2013 *2015 Facebook gemeente Amersfoort 2015 AmersfoortMail 2011 *2013 *2015 videoboodschappen als van de burgemeester 2011 *2013 *2015 twitter (via @Gem_Amersfoort) 2011 *2013 *2015 0% ken ik niet
(bijna) nooit
20% soms
40%
60%
80% vaak
Bron: O&S, Stadspeiling 2011, 2013 en 2015 *Er zijn significante verschillen gevonden tussen 2013 en 2015. Voor AmersfoortMail, twitter en de videoboodschappen betreft het een toename in de bekendheid van deze communicatiekanalen. Voor Stadsberichten en de website betreft het een afname in het aantal lezers.
3
100%
Meer bekendheid van AmersfoortMail, Twitter en videoboodschappen… De bekendheid van de e-mailnieuwsbrief van de gemeente AmersfoortMail , het Twitteraccount en videoboodschappen van de gemeente Amersfoort is iets toegenomen. In 2015 kent 40% het bestaan van de e-mailnieuwsbrief AmersfoortMail en 44% weet van de videoboodschappen als van de burgemeester. In 2013 was dit respectievelijk 35% en 36%. Iets meer dan de helft van de Amersfoorters (52%) kent de tweets van de gemeente Amersfoort (in 2013 nog 45%). …maar nog niet meer gebruik Er is echter (nog) geen toename van het aantal gebruikers van de boodschappen via de AmersfoortMail, Twitter of video. Het aandeel mensen dat zegt deze media soms of vaak te gebruiken is gelijk gebleven: AmersfoortMail 10%, videoboodschappen 7% en Twitter 6%.
Wie zijn de gebruikers van AmersfoortMail en de videoboodschappen van de gemeente? De lezers van AmersfoortMail zijn relatief vaker hoger opgeleid. En in het algemeen geldt dat de oudere Amersfoorters en mannen de AmersfoortMail vaker kennen en lezen. Mannen kennen de videoboodschappen iets vaker en bekijken deze ook iets meer. Er zijn geen specifieke leeftijdsgroepen of bewoners van een bepaald opleidingsniveau die meer dan gemiddeld de videoboodschappen van de gemeente volgen.
Wie zijn de gebruikers van Twitter en Facebook van de gemeente Amersfoort? Twitter is meer een medium van de jongere Amersfoorters. De tweets van de gemeente Amersfoort en het Facebookaccount zijn ook iets bekender onder hoger opgeleide Amersfoorters. Hoger opgeleiden lezen de tweets ook iets vaker. Tweets en Facebook van de gemeente Amersfoort wordt vaker door jongere Amersfoorters gelezen, en iets vaker door vrouwen. En Amersfoorters met een MBO/HAVO of VWOopleiding zeggen iets vaker de Facebook-pagina van Amersfoort te checken.
Lokaal nieuws Huis-aan-huiskranten blijven belangrijk voor lokaal nieuws… Via kranten, tv, radio en internet kunnen Amersfoortse burgers te weten komen wat er speelt in de stad en in de regio. De papieren informatie en vooral de huis-aan-huiskranten worden het meeste benut om op de hoogte te blijven van lokaal nieuws. …wel daalt het aandeel lezers Voor alle kranten is er een afname te zien in het aantal lezers. Dit geldt vooral voor de huis-aanhuiskranten. In 2015 leest 43% vaak de Stad Amersfoort en 39% Amersfoort Nu, in 2013 was dit nog respectievelijk 50% en 46%. Voor het AD/Amersfoortse Courant valt op dat de bekendheid van deze krant is afgenomen in vergelijking met 2 jaar geleden.
4
Figuur 3
Geraadpleegde kranten voor lokaal en regionaal nieuws
huis-aan-huiskrant De Stad Amersfoort
2011 2013* 2015*
huis-aan-huiskrant Amersfoort Nu
2011 2013* 2015*
AD / Amersfoortse Courant
2011 2013* 2015* 0%
ken ik niet
nooit
20%
40% soms
60%
80%
100%
vaak
Bron: O&S, Stadspeiling 2011, 2013 en 2015 *Er zijn significante verschillen gevonden tussen 2013 en 2015. Voor De Stad Amersfoort en Amersfoort Nu betreft het een afname in aandeel lezers. Voor het AD/Amersfoortse Courant betreft het ook een afname in bekendheid van de krant. Bron: O&S, Stadspeiling 2011, 2013 en 2015
Wie leest de lokale kranten? Zowel de gratis huis-aan-huiskranten als het AD/Amersfoortse Courant worden relatief meer gelezen door lager opgeleide Amersfoorters en door ouderen. De gratis huis-aan-huiskranten worden iets meer door vrouwen gelezen dan door mannen. Relatief veel mensen in de binnenstad kennen de gratis huis-aan-huiskranten niet. In deze wijk, maar ook in Vathorst-Hooglanderveen worden deze kranten dan ook niet veel gelezen. In de wijken Schothorst, Liendert en Rustenburg worden deze kranten juist relatief veel gelezen. Het AD heeft relatief de meeste lezers in Hoogland-Hoogland West. Ook in de wijken Schothorst, Liendert en Rustenburg wordt het AD relatief veel gelezen in vergelijking met de andere Amersfoortse wijken.
Afname publiek voor lokale tv De bekendheid van de lokale TV-zenders is afgenomen in vergelijking met twee jaar geleden. Ook bekijken steeds minder mensen uitzendingen van RTV Utrecht en EVA. Nog 32% zegt soms of vaak RTV Utrecht te kijken en 12% naar EVA. In 2013 was dit nog respectievelijk 47% en 20%. Bekendheid van lokale radiozenders afgenomen… De lokale radiozenders zijn bekend bij ongeveer 60 tot 65% van de Amersfoorters. In 2013 was dit nog zo’n 75% tot 80%. …aandeel luisteraars radio EVA en Radio M blijft stabiel Radio M en de radio Omroep EVA trekken de meeste luisteraars . Een op de tien Amersfoorters luistert soms of vaak naar Radio M en zo’n 7% naar de lokale radio van Omroep EVA. Deze aantallen luisteraars blijven stabiel. Een heel kleine groep Amersfoorters luistert (soms of vaak) naar Bingo FM 5
en Golfbrekerradio/QFM. Voor deze kleine lokale zenders is het aantal luisteraars iets afgenomen in vergelijking met 2013. Figuur 4
Geraadpleegde tv- en radiozenders voor lokaal en regionaal nieuws RTV Utrecht (televisie)
Lokale televisie Mediagroep EVA
2011 2013* 2015* 2013* 2015*
Internet-TV (bv. AmersfoortGezien) 2013* 2015* Lokale radio Mediagroep EVA
2013* 2015*
Radio M
2011 2013* 2015*
Bingo FM
2011 2013* 2015*
Golfbreker Radio / QFM
2011 2013* 2015* 0%
ken ik niet
20%
nooit
40% soms
60%
80%
100%
vaak
Bron: O&S, Stadspeiling 2011, 2013 en 2015 *De verschillen zijn significant. Voor alle lokale radio- en tvzenders geldt dat de bekendheid is gedaald. Voor de lokale tv en radiozenders Bingo FM en Golfbreker Radio/QFM geldt ook een significante daling in het aandeel luisteraars
Wie kijkt er lokale TV en luistert lokale radio? Lager opgeleide Amersfoorters en ouderen kijken over het algemeen vaker naar de lokale TV en luisteren vaker naar de lokale radio. In wijken als Nieuwland, Vathorst en Hooglanderveen wordt er relatief weinig naar lokale TV gekeken. In wijken als Soesterkwartier en Schothorst relatief meer.
6
Betrekken en samenwerken met inwoners Betrekken inwoners en organisaties en samenwerking: cijfer 6,3 Gemiddeld geven de Amersfoorters de wijze waarop de gemeente inwoners en organisaties betrekt en de samenwerking zoekt een 6,3. Een grote groep 35% heeft trouwens geen cijfer gegeven. Zij geven aan bij deze vraag het niet te weten of geen mening hierover te hebben. Omdat deze vraag niet eerder op deze wijze is gesteld is, is geen vergelijking met eerdere jaren mogelijk. Eenderde ziet ruimte voor bewonersinitiatieven Een op de drie Amersfoorters vindt dat de gemeente ruimte geeft om bewonersinitiatieven mogelijk te maken. 5% van de Amersfoorters vindt juist van niet. De overige grote groep heeft hier geen mening over of geeft aan neutraal te zijn. Of er daadwerkelijk veel bewonersinitiatieven zijn, daarover zegt een kwart van wel en 4% van niet. Figuur 5
Meningen over bewonersinitiatieven en samenwerking met de stad
De gemeente geeft ruimte om bewonersinitiatieven mogelijk te maken
In Amersfoort zijn er veel bewonersinitiatieven
0%
20%
40%
60%
80%
helemaal eens
mee eens
neutraal
weet niet/geen mening
mee oneens
helemaal oneens
Bron: O&S 2015
7
100%
